UNITAT 1 1- ETH CONDE ETH LAIRON QUE SAGÈC DE PANAR SUS UN ARRAI DE LUA Volec un còp un lairon panar a un arric proprietari d’auviatges que viuie ena madeisha vila ena quau demoraue e, entà portar tà deuant eth sòn projècte, se quilhèc paret ensús pera net enquiath tet dera sua victima. Mès er arric senhor, a despiet d’èster dejà cochat, auie susprenut ath maufactor ara clarenta lum dera lua e, atau que, determinèc hèr-se servir d’ua curiosa abilesa entà cuelher-lo e liurar-lo dempús ara justícia. - Escota - ce ditz doçament ara sua hemna. -demana-me de quini mieis me n’è servit entà amassar toti es bens qu’è. Jo, de prumèr, me remirè a dider-t’ac, mès tu –persutae- non t’artures pas ena tua persuta enquia qu’aja responut amplament ara tua pregunta e, subertot, questiona-me en veu nauta, entà qu’a nauta veu, posca jo responer-te. E era hemna, sense auer bric de coneishença, n’encuedar-se’n dera postura deth sòn òme e, sense pensar era fin qu’aqueth se prepausaue, li demanèc ar òme talament com eth li auie manat. E alavetz eth, tamb aspra veu e misteriós apraiament, li argüic ara hemna qu’en aquerò i ère justament eth secret e, que pòga causa podie importar-li eth descurbir es mieis damb es quaus hec eth sòn cabau. Persutèc era, talament com eth l’ac auie manat e, alavetz aguest, coma vençut pera temarduria dera hemna, li coheissèc qu’ena sua joenessa auie estat un nomentat lairon e, qu’ei ad açò que deuie eth possedir un gran cantièr de sòs. -Atau, aimat mèn – ce ditz era hemna-, qu’en tot auer estat un lairon, jamès arrés a sospechat de tu? -Ah!- contestèc eth- per’mor qu’auí un adret mèstre, com non i a auut ne i aurà un aute que l’egale en plan de temps. Aqueth òme, que hec deth panatòri un vertadèr art de màgia, non trabalhèc pas jamès, sonque pera net; mès ac hège solet ara invocacion e esconjuri de certana cabalistica paraula. Volie calarse sense èster vist, en bèth lòc? Donques per sèt viatges tornaue díder, deuant dera lua, era escura paraula; e alavetz, com per embelinament, un arrai der astre dera net se degatjaue der argentat disc, en tot prener-lo e estropar-lo ena sua claror, l’amiaue entath tet dera casa a on sajaue de calar-se. E, un còp prèst eth sòn mestièr, volie gésser d’a on ère, un aute viatge tornaue a díder era magica paraula, e un aute carrèr, er arrai de lua lo cuelhie en sòn hèish de lum, en tot depausar-lo en tèrra nauament. Donques atau, jo li eretè en aguest secret, e, entà díder era vertat, non me calec pas servir-me guaire temps d’eth. -Atau ac creigui, respectuós òme- ce ditz era hemna. E alavetz preguèc que li didesse ja era misteriosa paraula. Se remic a dider-l’ac e, dejà pera fin e entà cedir a tanta preguèra e tant d’interès, declarèc er òme que tot eth secret consistie en tornar a díder sèt còps, deuant era lua, era paraule SEIL, e dempús d’acomplir eth desir dera hemna e d’auer-li desirat ad aguesta ua urosa net, s’enconhèc er òme ath laguens des linçòs, hènt a veir eth mès doç des sòns qu’ornèc, a prepaus, tamb es mès inarmonics romflets. Alavetz, eth lairon, que non s’auie pas perdut arren de çò dit enter er òme e era hemna, non podec tier era temptacion de liurar-se as supausats eveniments dera magica paraula, era que sèt viatges seguits segondèc; dauric es braci, e, en tot lançar-se ar espaci, sagèc d’arténher a èster cuelhut e estropat pes arrais dera ludenta lua, que tot ac negaue tamb era sua argentada luminària. Mès, ei de bon supausar qu’eth lairon, luenh d’èster cuelhut e estropat per bèth arrai, queiguec en tèrra, en tot trincar-se ua cama ena absurda temptativa. Ath tapatge qu’eth malurós hec ath quèir, eth òme hec veir que se desvelhaue tamb subersaut, en preguntar dempús com espaurit e tamb tremoladissa veu: - Qui i a per aquiu? E ad açò contestèc eth maufactor: - Un òme, senhor, a quin non a pas servit eth mot SEIL pas autant com a vos. Lheuèren ath lairon deth solèr, òme e hemna, e lo liurèren dempús ara justícia, e aguesta, a londeman maitin, lo condamnèc a èster penjat. Faula deth sègle xv
1