T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
Sigurd
Eg vaknar av sola mot augo, ho brenn på innsida av augelokka og sender strålar av smerte bakover i hovudet. Det kjennes som om nervetrådane er raudglødande, dei etsar og svir, og eg klarer ikkje å skilje kva som er smerte, og kva som er tankar. Lydar av kvardag frå utsida av vindauget blandar seg med lyden av pusten til ho som ligg ved sida av meg, og eg prøver å hugse kva for ein dag det er. Det er sikkert onsdag, det er nesten alltid onsdag. Det er i alle fall oktober, i alle fall 2008. Ho snur seg og strekker ut armen for å halde rundt meg. Eg opnar augo av lyden og vrir meg unna i siste liten, så armen hennar blir liggande litt hjelpelaus og naken på mi side av senga. Det er forresten mi seng, begge sidene er mine, tenker eg og legg dyna mi over armen hennar. Så blir ho ikkje kald, og eg slepp å sjå på den tynne kvite armen som minner meg om alt anna. Eg står opp og finn mobilen i bukselomma frå i går. Sju tapte anrop, fem av dei er mamma, to av dei er skjulte nummer og garantert mamma, det også. Eg legg den tilbake i lomma, frys i trekken frå det opne vindauget. Går i dusjen og øydelegg den fordi vatnet ikkje blir varmt nok, og eg vrir så hardt på krana at den sprekk. Eg veit at eg aldri kjem til å få reparert det. Eg bryr meg ikkje heller, så lenge vatnet er varmt. 31
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
Eg vaskar meg fort, mykje såpe, ikkje tenke, og sveitten frå i natt forsvinn i sluket saman med lukta av henne og den evige kjensla av Trygve, og huda blir raud av det varme vatnet og av kloremerke der eg ikkje blir rein nok, aldri blir rein nok. – Sigurd, det er mamma. Nå har eg ringt deg fleire gonger, du må skjønne at eg blir uroleg for deg når du ikkje tek telefonen. Ring meg når du høyrer dette, seier mammas stemme på telefonsvararen. Ho høyres nesten sint ut på slutten og er alltid modigare på telefonsvararen enn når eg tek telefonen. Eg orkar ikkje å ringe henne, orkar ikkje å seie at eg ikkje kjem heim denne helga heller og høyre at ho tek seg saman for ikkje å bli lei seg. Eg skulle lage noko godt, da, veit du, seier ho alltid. Så me kunne kose oss litt, du og eg og pappa. Mammas stemme på svararen minner om heime, og eg vil aldri meir tilbake dit. Der står alt stille, alle har øyro og augo på stilk over gjerdet til naboen og trur dei veit alt. Eg høyrer ikkje heime der, har aldri gjort det. Aldri i verda om eg skal tilbake dit, tenker eg, og ho vaknar i senga mi. Eg blir brått irritert og vil helst bare kaste henne ut av det opne vindauget. Det er mi seng, og ho skal ikkje vere der. Ingen andre skal vere der. Ho smiler litt, strekker liksom på seg for å vise at ho nettopp vakna. Eg blir flau på hennar vegner, håpar ho reiser fort. – Vil du ikkje komme og legge deg litt att, spør ho. Eg vrir meg litt av stemma hennar, tilgjort jentestemme. Ho har ikkje så lys stemme, det hugsar eg frå i går. Eg ristar på hovudet. Smiler og slår ut med hendene. – Skulle ynskje eg kunne det, men eg må på jobb, seier eg. Håpar eg ikkje sa at eg ikkje hadde jobb. Ho nikkar, tek det ikkje som ei avvising. Ho står opp, usjenert naken, eg ser bort til eg høyrer henne dra opp glidelåsen i jeansen. 32
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
Idet eg snur meg, rufsar ho til håret sitt med store bevegelsar, og eg tenker at det hjelper ikkje. – Når ser eg deg att, da? spør ho og lener seg mot den opne døra eg kriblar etter å smelle igjen, før ho reiser. Eg smiler, musklane i kjeven verker av alle desse smila. – Kan me ikkje meldast, da? Du fekk nummeret mitt, sant, seier eg og vil lukke igjen døra og vere aleine. Heilt aleine. Ho nikkar og gjev meg ein klem. Det luktar parfyme og sjampo og alt anna som jenter luktar. Eg set opp alle vindauga når ho har reist, skiftar på senga, sprayar gammal Odeur Neutralizer frå den tida eg smugrøykte, over heile leilegheita, så legg eg meg på sofaen og dreg teppet over hovudet. Har ikkje fleire tankar att, bare bilde. Og bilda av Trygve står på repeat og vil aldri forsvinne bak augelokka, kjem framleis i kvart blunk, i kvar tanke, i kvar søvn og i kvar draum. Og han byrja med ein draum ei uroleg natt, heile Trygve. Eg vakna og blei redd, men draumane slutta ikkje. Så ein tanke, så ei handling, ei til og fleire hundre klapp og stryk og kyss og ord og skam og vondt og godt og alt. Og så var det mi skuld at han døydde. Heilt udiskutabelt og skrive i stein min feil, mi skuld. Det verste er nesten at ingen veit det, eller kjem til å få vite. Faren hans helsar framleis like blidt på meg, mora hans nikkar til meg på butikken. Til og med Sondre og Eirik, tvillingbrørne hans, gryntar til meg viss me møtest. Og kvar gong verker det i magen, for dei veit ikkje at det var mi skuld. At eg pressa han vekk, så langt vekk frå meg som eg kunne, at eg hata han så inderleg at han følte at han måtte reise, om ikkje for anna så for å straffe meg, eller for å bevise noko for meg. Og så døydde han. Alt i livet, og alt i meg, var bare feil fram til Trygve for fyrste gong la handa si bak nakken min og såg meg og 33
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
gjennom meg, andre året på vidaregåande. Og så blei alt som kjentes heilt riktig, så feil likevel, og alt var hans feil. Heile tida var alt hans feil, for han øydela meg og gjorde meg ekkel og rar, og samtidig var alt eg ville, å vere saman med han, og eg klarte ikkje å halde meg unna enda så mykje eg hata han. Og Trygve, snille, vakre, gode Trygve, kom tilbake gong på gong. Enda så sint eg var, enda så slem eg var. Enda så mykje eg ropa, enda så mykje eg håna han. Og meg og oss. Enda så mykje eg nekta. Nå veit eg ikkje kva me var. Eg veit ikkje kva eg var. Er. Veit ikkje kva som er Trygve, og kva som er meg, for han er framleis overalt. Han vil faen ikkje reise, og eg veit at eg ikkje er normal. Dette er hans hemn, drøymer eg ofte, og vaknar sveitt og redd. Det er eitt år og fire månader sidan Trygve døydde. Og to dagar og sju timar, eg klyp meg i armen for at eg ikkje veit minutta, for dei minutta har blitt viktigare enn alt anna. Og så kan eg ikkje spørje nokon, for ingen må vite. Trygve døydde i Afghanistan. Vesle, redde Trygve. I krigen, med våpen og uniform. Eg har sett bildet, det som stod i alle aviser, der Trygve, Tarjei og Kristian står framfor ein bil, i uniformene sine. Alle tre ser i kameraet, og Trygve smiler med kvite tenner, og freknene gjer at han ser enda yngre ut enn vanleg. Mamma og pappa hadde bildet liggande på stuebordet i fleire veker, det gjekk igjen på nyheitene, stod øvst i hjørnet mens nokon sa nyheita – om dei tre norske gutane som døydde i Afghanistan. Og den ufattelege tragedien som blei enda større av at dei var frå den same bygda. Heime. Eg skjønte aldri kvifor det var meir tragisk, kvifor det var verre at dei alle var frå bygda. Som om det hadde vore betre for nokon ein annan stad å få heim sonen, broren, kjærasten, vennen, i kiste. Trygve kom heim i kiste, og eg hugsar ingenting. Eg hugsar ikkje dagen, hugsar ikkje timane etterpå. Bare at eg var 34
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
heilt kvit på innsida, at det var så tomt. Som om nokon hadde tømt meg for innvolar, for hjerne og tankar, og eg var eit skal som ikkje romma nokon ting. Alt i meg blei forandra, og ingenting likevel, for ingen visste at Trygve sat fast i ryggmergen min og ikkje ville reise sjølv om han var død. Eg hugsar gravferda, der alle hadde meir rett til å sørgje enn meg. Der eg satt bakarst og ikkje eingong kunne sjå kista til Trygve. Julie las frå ei barnebok, for Tarjei som også var død, som hadde fått bli med Trygve. Og Julie verka så trygg, så roleg at alt eg hadde lyst til, var å fortelje alt, og at ho skulle seie til meg at det går bra. Ho skulle seie at ingenting var slik eg trudde. Tidlegare den same dagen, tidleg på morgonen, hadde eg møtt Julie ved den store steinen, og eg var nær ved å fortelje henne alt. Eg hadde vakna tidleg, eller kanskje ikkje sove i det heile teke, måtte ut og hadde sprunge gjennom skogen, forbi hytta i trea der Trygve sat og vinka ned til meg, svinga utover mot dalen og opp til den store steinen der eg kunne sjå utover bygda. Eg såg rett over mot huset til Trygve på andre sida av dalen, og eg kasta store steinar utover, før eg klatra opp på steinen og sette meg utan å vite kva eg skulle gjere. Så kom plutseleg Julie, og alt var så rart. For klokka var seks på morgonen, det var regn i lufta og tåke under oss i dalen, og Julie kom springande med små ferske sår i ansiktet. Eg har nesten ikkje snakka med Julie sidan me var ti år, sidan ho framleis var systera mi. Fram til me byrja saman i fyrste klasse på skulen stod eg i timevis i vindauget og såg på at Julie og Tarjei leika på tunet deira, på låvebrua, i hagen, ved gjerdet, langs stien på veg for å bade, i snøen, og eg ynskte meg så ei syster at eg til slutt innbilte meg at det var eg som leika med Julie. At det var eg som var broren hennar. Eg torde aldri å gå 35
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
bort til dei og spørje om eg fekk vere med, og dei spurte aldri heller, dei hadde kvarandre. Men dei to fyrste åra på barneskulen, da Tarjei framleis gjekk i barnehagen, gjekk Julie og eg saman til skulen kvar dag, hadde hemmelege teikn gjennom vindauga heime og blinka tre gonger god natt med lysa kvar kveld. Så byrja Tarjei på skulen, måtte ta fylgje på vegen og øydela, og den vonde følelsen i magen da ho valde Tarjei, verkte i fleire år. Eg blir flau når eg tenker på det nå, men samtidig er det ein liten, barnsleg del av meg som framleis tenker at Julie eigentleg er mi syster. Og ved den store steinen, same dag som Trygve skulle ned i jorda, stod Julie med våt T-skjorte, regndropar i håret og i augebryna, med små sår i ansiktet, og var plutseleg den einaste som kunne redde meg. Men så fekk eg ikkje sagt noko, som vanleg kunne eg ikkje snakke. Noko sette seg i halsen og gjorde at stemma forsvann og kinna raudna, det stoppa alt eg ville seie. Eg hugsar ikkje kva ho sa, for det einaste eg ville, var at ho skulle sette seg ned, halde rundt meg og seie at alt kom til å bli bra. Men Julie reiste att, sprang tilbake i tåka, som ein alv, tenkte eg, og etterpå var det som om eg hadde drøymt alt saman. Men i gravferda hadde Julie framleis små sår i ansiktet, og ho var framleis den einaste som kunne redde meg. Heile året etter gravferda til Trygve gjekk utan at eg merka dagane og tida. Eg hugsar bare brotstykke, små situasjonar. Ein kveld i den gamle leikehytta til Trygve i treet, eg hugsar ikkje korleis eg kom meg dit, men eg sat bare og lukta og sovna med hovudet mot treet der Trygve hadde sete. Pappa som sit på ein hoggestabbe i låven og græt. Ein samtale med psykologen mamma ordna, der han spør om ulykka med Tarjei, Kristian og Trygve fekk meg til å tvile på meg sjølv, min eigen verdi, og eg rista på hovudet, og Trygve sa «hæ» frå ryggmergen. Det evige suget mot å sjå grava hans som gjorde at eg ei natt stod opp og sneik meg 36
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
ut på kyrkjegarden, der alt var så lyst og eg måtte stå fleire meter unna grava hans for å ikkje bli fanga av det oransje lyset, men eg såg likevel, og eg kasta ein liten stein på grava hans bare for å ha vore litt nærare. Ein draum om at eg drap Trygve, der eg kvelte han med hendene mine, og det var så verkeleg at eg kjente halsmusklane hans stramme seg, kjente lukta av pusten hans, av frykta hans, og der eg vakna av at eg skreik og at mamma kom inn og ville skjønne, men ikkje skjønte nokon ting. Ein dag der Julie set noko på trappa vår, og eg står i vindauget og ser på henne og trur framleis at ho kan redde meg, men ho ler litt og vinkar og viser ikkje teikn til å forstå, og eg blir sint, orkar ikkje å sjå på henne. Eg reiste frå bygda, frå blikka og stemmene, frå mamma og pappa, litt over eitt år etter at Trygve døde. Eitt år med konstant vondt i magen, konstant dårleg samvit, konstant sint, konstant redd. Eg klamra meg til mamma i eitt år, det var som eg var fire år igjen og gøymte meg bak beina hennar. Men ho skjønte ingenting, og eg ville ikkje seie noko. Eg låg stort sett på gjesterommet utan utsikt til anna enn veggen til Hallvard og Karin. Og Julie – som eg låg og såg etter heile dagane, ventande på noko eg ikkje visste kva var, ventande på at ho skulle redde meg, ventande på at ho skulle sjå meg. Men Julie gjekk rundt i si eiga verd, fram og tilbake over tunet, Solveig på armen, Solveig diltande etter, svarte ringar under augo, slitne blikk mot fjella, mot fjøset, mot huset, aldri mot meg. Eg jobba litt hos Johan, men hata å måtte drive med all driten, hata å måtte køyre den stinkande traktoren, og det var alltid noko feil med eitt eller anna. Nei, i dag får vi vel fikse traktoren, i dag får vi vel fikse fôrutleggaren, i dag får vi vel fikse gjerdet. Eg ville ikkje fikse, men Johan meinte eg hadde teknisk talent og bad meg om å reparere alt mogeleg til slutt. Han klappa meg alltid på skuldra når lysa 37
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
kom på, når traktoren gjekk, når det dirra i det elektriske gjerdet. Fy faen, det er det villaste eg har sett. Du treng jo bare å ta i det, du, sa han ofte. Eg såg i bakken. Gjekk heim att og la meg. Så reiste Julie. Eg stod i vindauget og såg på at ho pakka det vesle flyttelasset inn i bilen. Like før ho reiste, sprang ho over tunet, mot meg, såg rett på meg og smilte – og eg snudde meg og gjekk. Som på refleks. Idet eg såg bilen hennar forsvinne, skjønte eg at eg hadde hatt denne eine sjansen, denne eine augeblinken, dette vesle glimtet av tid til å la Julie redde meg. Og eg snudde meg og gjekk, enda det einaste eg ville i heile verda, var at ho skulle skjønne, at ho skulle sjå meg i augo og seie at alt kom til å bli bra. Utan Julie på tunet utanfor vindauget var eg bare meg sjølv, aleine på gjesterommet. Pappa køyrte meg til slutt til byen, og det svei i magen av at ingen av oss kunne seie nokon ting. For pappa, som sjølv hadde sagt at han ville køyre meg, satt med begge hendene på rattet, svelgde og svelgde dei orda som eg såg at han ville seie, og eg fekk heller ikkje sagt noko, for pappa kunne aldri forstå. Og han trong ikkje heller, eg ville seie at han ikkje trong å prøve så hardt. Men alt var bare stille i to timar, og eg orkar ikkje å tenke på når me sa ha det eingong. Stille. Pappa som svelgde. Eg kjem snart heim att, sa eg og skulle aldri, aldri heim att. Hadde sagt til han og mamma at eg skulle byrje på skulen att etter permisjonen som mamma hadde ordna i fjor. Eg veit ikkje kva ho sa til skulen, kva ho gav dei som grunn. Ho må ha skjønt noko for å sende meg til psykolog. Eg høyrte henne snakke med han på telefonen, og lausrivne ord som matlyst, depresjon, fortvila, stille og øl rakk opp til meg. Eg skal byrje på skulen. Men fyrst må Trygve vekk, og da kan eg ikkje bu heime i bygda, der han er overalt. Der han er i alle eg møter, i alle eg ser, og der han har vore alle 38
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
plassar eg går. Eg går i fotspora hans gjennom skogen og på vegen, eller tek på dørhandtaka der hendene hans har vore, klemt rundt, og eg måtte vekk for å få han vekk. Nå er det altså oktober, og skulen har byrja, men eg har ikkje. Eg ligg på sofaen med teppet over hovudet etter at eg har fått ho eg ikkje hugsar namnet på, ut av leilegheita, eg har augo opne og vil ikkje blunke, krøker meg saman så ingen del av kroppen stikk utanfor teppet. Er ganske sikker på at ho som reiste og lurte på når ho såg meg igjen, heitte Cecilie, men det kan ha vore Celine eller Cathrine også. Eg skjønner ikkje kvifor ho ville sjå meg igjen, kanskje det var noko ho bare sa, noko ho seier til alle ho blir med heim, slik at det ikkje skal bli så kleint når ho dreg. At ho eigentlig ikkje har nokon planar om å melde meg, om å sjå meg igjen. Eg møtte henne rett etter at eg hadde sagt ha det til Linnea, som eg hadde vore med heim kvelden før, og som insisterte på å følgje meg heilt heim sjølv om eg sa nei. Eg hadde eigentleg tenkt å komme meg på den brune, bortgøymte puben på hjørnet der ingen såg rart på meg om eg kom aleine, for å drikke meg opp igjen. Linnea kyssa meg utanfor leilegheita mi, strauk meg over håret og ville sjå meg att. Eg haldt på å brekke meg idet tunga hennar pressa seg mellom leppene mine. Sa ha det, venta til ho kom seg rundt hjørnet, måtte ha øl nå for å skylje vekk den ekle smaken av henne i kjeften og sprang inn på puben. Drakk tre øl på ti minutt og blei sint på meg sjølv att. Så kom det inn ei jente, spurte bartenderen etter vegen til Blå. Eg såg at ho ikkje høyrte svaret hans, for da hadde ho fått auge på meg. Ho var over gjennomsnittet fin, var ei sånn jente som brørne til Trygve ville snudd seg etter. Ho festa blikket i meg, var sikkert litt full, for det lukta søtt av sprit av munnen hennar idet ho presenterte seg, og eg orka ikkje å vere aleine, enda det var det einaste eg ville, aldri aleine, 39
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
alltid ny jente, nytt forsøk, ny straff. Ho verka trygg på seg sjølv, ei slik jente som har rett til å vere der ho er, uansett kor det er. Eg bestilte meir øl og ein Jäger for å bli kvitt sperra i halsen og avskyen i magen. Er det greitt for deg om eg tek ein øl med deg, eller? spurte ho og sette seg. Ein vegg av parfyme slo mot meg, det regnar så jævlig ute, og eg har ikkje vassfast maskara på, fortsette ho og lo. Eg nikka, tømte jägershoten, bestilte ein ny og hugsar ikkje meir enn at ho på veg heim frå puben lo av alt det vesle eg sa, og at ho kviskra ein gong i løpet av kvelden at eg var så mystisk, og at eg tenkte at det kan eg vere. Mystisk. Nå skjelv eg under teppet, kjenner at alkoholen frå i går herjar med nervane, og eg må sove. Sove bort denne dagen, så skal det bli betre i morgon, eg lovar for meg sjølv. Bare sov nå, sov nå, ikkje tenke, ikkje sjå, ikkje drøyme, ikkje, ikkje, ikkje … Eg bråvaknar av sirener på utsida av vindauget og tenker med eitt at dei har komme for å hente meg. Eg set meg opp, det er mørkt i leilegheita, eg strekker meg for å skru på lyset. Klokka er åtte, og eg har ikkje ete heile dagen. Går på kjøkkenet og finn ein Rett-i-koppen-boks med pasta og kjøtt som mamma kjøpte då ho var her og fylte opp skapa og kjøleskapet. Eg skjelv på hendene, sjekkar mobilen mens eg et. Så har ho sendt melding, klem frå Carina, står det. Carina, da, altså. Ho lurer på om ho har gløymt VISA-kortet sitt hos meg. Eg sukkar. Finn på noko betre, tenker eg. Er det dialekten min som gjer at ho trur at eg er dum? Ikkje ver så innbilsk, seier eg etter kvart til meg sjølv og sjekkar nattbordet og golvet på soverommet. Ho er sikkert vant til å få hyggelegare svar, men eg orkar ikkje å finne på anna enn ’nei’, og ’håpar du finn det’. Det var ikkje dette du lova deg sjølv, seier tankane. Det var ikkje slik du skulle vere. Neste gong, neste jente, tenker 40
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
eg og opnar ein øl. Drikk store slurkar, eg orkar jo uansett ikkje ei som er dum. Eg sluttar å skjelve på hendene og sender ei melding til Ulrik, som gjekk i klassa mi, og som er den einaste som sendte ei melding i fjor haust og lurte på kor det blei av meg. Eg spør om han skal på quizen, for det er torsdag, ikkje onsdag, og da er det jo quiz og øl, det var i alle fall det i fjor. Eg sat alltid bare i eit hjørne og var stille. Sjølv om eg kunne mange av svara, var sperra i halsen og dei raude kinna aldri langt unna. Trygve fekk alt til å lausne, han gjorde alt varmt og trygt, og eg kunne prate. Men bare der, bare med han. Ingen andre fekk sjå, fekk høyre. Ulrik skal på quiz. Vil eg vere med? Ja, eg vil vere med. For ølen har ein del av den same verknaden som Trygve. Litt trygt, litt varmt, litt enklare å prate. Litt enklare å gløyme. Og så lenge ein drikk med andre, er det ikkje farleg. Det er når ein byrjar å drikke aleine, at det blir krøll, sa Ragnhild ein eller annan gong i fjor. Mamma ringte legenabo Ragnhild fordi eg kasta opp og kasta opp, og det ville ikkje ta slutt fordi det var Trygve som ikkje ville ut, og Ragnhild kom. Kasta eit lite blikk på ølflaskene ved senga og spurte om eg drakk litt mykje for tida. Det er i så fall ikkje så rart, sa ho og såg på meg, og eg skjønte ingenting. Men eg møtte blikket hennar og stirte det bort med det harde blikket Trygve hadde vore så redd for. Du får seie ifrå viss eg kan hjelpe deg med noko, sa Ragnhild, og mamma sa at ho måtte gje meg noko for å slutte å kaste opp. Eg trur ikkje det er medisinar som hjelper best mot dette, sa Ragnhild til mamma. Det går over etter kvart. Pass på å drikke mykje vatn, ikkje øl og ikkje røyk. Og et det du kan, sjølv om det kjem opp att, sa ho og spurte til slutt om eg hadde mobilnummeret hennar. Eg nikka, sjølv om eg ikkje hadde det. Ville bare at ho skulle komme seg ut. Eg opnar ein øl til, to øl aleine er ikkje farleg, og drikk i 41
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
store slurkar. Vil ha den til å verke fort, så eg kan komme meg ut av leilegheita, som framleis luktar av Carina. Eg går inn på badet, kjenner meg litt lettare i hovudet. Burde ringe mamma, men skal gjere det i morgon. Orkar ikkje å høyre stemma hennar nå, orkar ikkje å lengte heim og samtidig ikkje. Høyre at ho er engsteleg og aleine. Eg møter mitt eige blikk i spegelen, dreg handa gjennom håret, rettar på T-skjorta og dreg litt buksa. Så tek eg på meg skinnjakka og dei svarte joggeskoa og går ut i oktoberkvelden med Trygve to meter bak meg som vanleg. Eg motstår trongen til å snu meg heilt til eg står i døra ved quizen og må kaste eit blikk over skuldra, men bit meg hardt i tunga som straff. Lokalet er mørkt med små bord og stolar spreidde utover golvet og med sittebåsar langs kanten. Som eit fjøs, tenker eg. Det er folk overalt, og eg angrar på at eg kom, for eg ser ikkje Ulrik og dei andre, og nå blir eg ståande aleine, og kanskje dei ser meg stå slik og søke etter dei med blikket, eg dreg fram mobilen og held den mot øyret. Smiler breitt. Nå kan eg sjå meg rundt, liksom litt distré, meir oppteken av den eg snakkar med. Eg får auge på Ulrik, han ser meg ikkje, og eg går mot bordet der han og dei andre sit mens eg framleis snakkar til telefonen. – Kult, men da snakkas me, seier eg like ved bordet, og Ulrik ser meg og smiler og nikkar. Eg hevar litt på augebryna for å helse og seier ha det og lèt som eg legg på. – Hei. Slå deg ned, seier Ulrik og smiler. – Eg haldt av plass til deg, seier han og peiker på stolen ved sida av seg. – Men gidd du å kjøpe eit par øl først, sidan du alt er på beina, spør han. Eg nikkar. Kremtar. – Ja, klart, seier eg og snur meg og går mot baren idet Ulrik byrjar å grave etter pengar i lomma si, og eg lèt som eg ikkje høyrer at han ropar etter meg. Mykje betre å bare 42
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
spandere ein øl enn å måtte seie at eg er glad for å vere her, at eg er glad for at han svarte nå og sendte melding i fjor. Det sit tre gutar og ei jente til rundt bordet. Ein av gutane og jenta har eg sett før, kanskje på skulen. Dei rekker fram hendene for å helse når eg kjem tilbake med ølen, eg er våt på handa, tørker meg fort på buksa. Jenta ler litt. – Håpar det bare er øl du tørkar av, ler ho og presenterer seg som Silje. Eg vil seie noko morosamt tilbake, men må få i meg meir øl før sperra i halsen er borte. Så eg bare smiler og nikker, ser henne ikkje i augo. Mumlar namnet mitt. – Er det sant? Heiter du Sigurd? nesten ropar ho. Eg blir nervøs. Hatar namnet mitt. Gammalmannsnamn, ein som høyrer heime i ei gammal hytte med kaffi på skåla, luktande av sukkerbit under leppa og gammal sveitte. – Det heiter jo han også, seier ho og peiker på guten som sit ved sida av henne, ho smiler ivrig og forventningsfullt til meg. Eg veit ikkje kva eg skal seie, sveittar i nakken, alle ser på meg. Namnebroren min reddar meg. – Heilt vilt, tenk at me begge heiter Sigurd, seier han og ser på Silje og smiler litt ertande. – Hei, seier han og rekker fram handa til meg. – Sigurd, seier eg utan å tenke meg om idet eg tek handa hans. Alle ler, trur at eg tullar, og eg må le, eg også. På ordentleg. Eg har ikkje ledd ordentleg på uendeleg lenge. Det kjennes godt, trygt, og eg ler høgare og høgare heilt til det bare er eg som ler, og det blir dumt, for dei trur jo det er min eigen vits eg ler så høgt av. Eg må slutte å le, men klarer det ikkje, det er som om magen har hengt seg opp og ler av seg sjølv. Eg knip igjen leppene for å stoppe pusten, kutte av 43
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
latterstraumen, men må gispe etter luft. Dei andre byrjar å fikle litt med quizarket og sjå seg litt rundt. Eg blir ståande, må skjerpe meg. Kjenner at eg er blodraud og varm i ansiktet idet eg fiskar opp mobilen igjen, lèt som det ringer. Det er så bråkete i lokalet at ingen høyrer at det ikkje ringer. Eg nikkar med telefonen mot dei andre, Ulrik nikkar, og eg går fort forbi borda og baren, ut i gangen og ut i kvelden. Lener meg mot murveggen utanfor og slår hovudet hardt bakover, kjenner det ikkje, prøver igjen. Slår bakhovudet rett inn kanten på ein murstein, og det byrjar å verke. Faen ta deg, seier tankane. Om att og om att. Så ringer faktisk telefonen eg held mot øyret, eg har glømt å skru den på lydlaus og eg ser meg fort rundt for å sjå om nokon ser meg. Ingen er der. Det er Ragnhild som ringer, og eg blir kald innvending. Korleis kan ho ringe akkurat nå? Trur du på skjebnen? spurte Trygve ein kveld i hytta. Me satt tett inntil kvarandre med hendene rundt knea, overarm mot overarm, legg mot legg, varme mot varme. Nei, sa eg. Så du trur ikkje at det var skjebnen som gjorde at me blei kjent? spurte Trygve. Nei, eg trur det var det at du forfølgde meg i ei evigheit og klengte så jævlig at eg til slutt gav opp, sa eg. Eg tulla, men Trygve blei stille. Eg tulla, sa eg og dulta litt borti han med heile kroppen. Eg trur ikkje på overnaturlege ting, ingenting av det, sa eg for å svare alvorleg på spørsmålet hans, for å rette opp igjen feilen. Trygve beit seg i leppa. Eg trur på intuisjon, sa han og kasta eit blikk på meg for å sjå om eg forstod ordet. Eg måtte le litt. Eg veit kva intuisjon er, Trygve, sa eg og dulta til han igjen. Han lo litt sjølv. Du er jo bare ein bondeknøl, sa han. Men seriøst, eg trur at folk som er veldig nær kvarandre, kan kjenne på seg om det er noko, sjølv om dei er langt frå kvarandre. Han tok ein pause. Så viss du var langt borte, så kunne eg kjenne det på meg viss du hadde 44
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
det veldig vondt, sa han litt lågare og torde ikkje sjå på meg. Den morgonen Trygve blei drepen av ei bombe på ein veg 4651 kilometer unna meg, bråvakna eg av ei frykt så overveldande at eg trudde eg skulle svime av. Eg skalv og fraus, var sikker på at eg hadde feber, men kunne ikkje finne kva eg var så redd for. Huda nuppa seg, lungene blei tunge, noko knytte seg i halsen. Så ringte telefonen. Ingen visste kva slags forhold eg hadde til Trygve. Åsmund, ein fjern kamerat frå barneskulen, som framleis bur i bygda og aldri har reist, visste ikkje kven han faktisk ringte da han ringte meg den morgonen. Med dårleg skjult iver over å vere den fyrste til å fortelje det til nokon, ramla det ut ord etter ord frå den stygge munnen hans gjennom telefonrøyret. Kva bryr det meg, kvifor ringer du meg og fortel dette? sa eg med ukjent stemme inn i mobilen til sist, og Åsmund blei stille, og eg la på og alt blei borte. Ragnhild er ikkje nær meg. Ho er ikkje nær nokon, så vidt eg har skjønt, og ho kan ikkje kjenne på seg at eg står utanfor ein utestad i Oslo og slår hovudet hardt mot mursteinen bak meg. Men idet eg ser namnet hennar på mobilskjermen er det som om ho veit alt likevel. Eg vurderer ein augeblink å ta den, men slår det fort frå meg. Skrur mobilen på lydlaus og lar Ragnhild blinke i uvissa. Melding om beskjed på telefonsvararen kjem to minutt etter. Eg ringer fort og nervøst. – Hei, Sigurd, dette er Ragnhild. Eg kom bare til å tenke på deg, og lurte på korleis du hadde det. Og så lurte eg på om du kunne gjere meg ei stor teneste. Eg har ei søster i Oslo som gjerne vil sende meg ei pakke med noko porselen inni. Og ho er så veldig nervøs for å sende den i posten, da, veit du. Så om du kanskje kunne teke med deg den neste gong du skal heim? Du treng ikkje ringe opp att, eg prøver igjen seinare, eg. Ha det, da, Sigurd, seier Ragnhilds stemme på 45
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
telefonsvararen, og eg blir litt forvirra. Men ho har drege meg ut av knuse-hovudet-mot-murveggen-prosjektet, og eg kjenner meg litt betre. Løftar telefonen til øyret og går inn igjen til dei andre. – Da seier me det, seier eg. – Ringer deg i morgon, eg, så planlegg me nærare da, seier eg til mobilen min og set meg ned på plassen Ulrik har teke av. – Voldsomt så populær du er i dag, da, seier Ulrik til meg. Eg smiler. – Er hovudstaden i Afghanistan Kabul eller Islamabad, spør Ulrik, og eg blir kald i magen att. Han nikkar mot arket. Quizen har begynt. Eg trekker på skuldrene. – Men er ikkje du frå bygda der alle dei soldatane som døydde var frå? spør Silje, og eg registrerer bare så vidt at Ulrik sparkar henne i leggen under bordet, for det pip slik i øyrene. – Kabul, høyrer eg meg sjølv seie med tjukk stemme for å få slutt på stiringa. Ulrik klappar meg på skuldra og skriv det ned på arket, så kjem neste spørsmål, og eg ser Trygve i alle ansikt i heile lokalet, og eg hatar kvar enkelt av dei. Eg vaknar av at håret til Silje kilar meg i nasen. Ho ligg heilt inntil meg med nasen ned mot skuldra mi og har kasta på hovudet så håret hennar dekker ansiktet mitt. Ho ligg med armen rundt magen min, det er sveitt og klamt der huda hennar klistrar seg til mi. Eg ligg med armane i kors over brystet og burde naturleg ha hatt armen under hovudet hennar, halde rundt henne. Men i søvne har eg knytt armane så hardt rundt meg sjølv at det er vondt å løyse på dei. Eg prøver å ikkje vekke henne idet eg smett unna. Det er eit raudt merke på magen min der armen hennar har lege. Eg gnir litt på det for å få det bort. Silje snur seg, søv vi46
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
dare, tung pust. Eg senkar skuldrene, står opp, blir ståande midt i rommet og sjå på henne sove. Ho har raudleg hår, nesten brunt, som dekker heile puta, eit ansikt som liknar på ei dokke. Ho er framleis brun etter sommaren og har skilje på nakken etter bikinien. Ho er kanskje den finaste jenta eg har sett. Ho er den finaste jenta du har sett, rettar eg meg sjølv. Men eg klarer ikkje å få med meg kroppen, kjenslene. Eg kjenner det ikkje med heile kroppen. Det eg kjenner med heile kroppen, er kvalme og ein trong til å få henne vekk og ut. Som alle andre. Skjerp deg, hald ut til etter frukost. Det er målet. Dersom du held ut til etter frukost, er det håp. Eg går i dusjen, klorer meg rein. Ho er vaken når eg kjem inn att. Smiler litt til meg. – Hei, seier ho. – Hei, seier eg. Ta deg saman, skjerp deg. – Vil du ha frukost? spør eg. – Hæ? – Frukost, seier eg med vekt på kvar staving. Ho skjønner ikkje dialekten. – Åja, sorry. Ja takk, gjerne, seier ho og blir litt flau. Eg går på kjøkkenet og har sjølvsagt ikkje frukost. Eg har ikkje brød eingong. Nå blir det kleint. – Eg tenkte, kanskje me kan ete ute? Eg veit om ein bra stad med skikkeleg amerikansk frukost. Pannekaker og greier, seier Silje når ho kjem inn på kjøkkenet og ser meg sitte og sjå ut vindauget. Eg nikkar, sperra i halsen, eg må ha ein øl eller noko dersom eg skal halde ut heile formiddagen. – Eg kjem snart, seier eg og lèt som eg har gløymt noko idet me går ut av leilegheita. Spurtar inn på kjøkkenet og heller i meg tre slurkar sprit frå ei vodkaflaske som står i skapet. Ikkje meir. Bare for å kunne snakke. Så tek eg ein tyggegummi og rullar den rundt i munnen. Tenker at dette 47
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
er på grensa, men samtidig er det for ei god sak. Denne jenta, dette er verkeleg. Nå skal eg få det til. – Sorry viss eg var litt ufølsam i går, seier Silje med mat i munnen. – Hæ, seier eg, angrar, da må ho seie det på nytt, eg veit jo kva ho meiner. – Det med dei som døydde frå bygda di og sånn … Kjente du dei godt eller? spør ho, framleis med pannekaker i munnen. – Nei da. Eigentleg ikkje i det heile teke. Dei var to år yngre enn meg alle saman, seier eg og strekker litt på meg. Ser meg rundt. – Likevel, da … Ho ser på meg, tygg, tygg deg i tunga, tenker eg. – Ja da, seier eg. Er fanga. Eg kan ikkje gå på do, for da skjønner ho at det er noko som er feil. Men eg kan ikkje seie noko meir heller, for da veit eg ikkje kva som vil skje, har aldri prata om det med nokon, veit ikkje kva eg kjem til å seie. – Det er lenge sidan nå, da, seier eg. Silje ser på meg. Det var tydelegvis rart å seie. Kan ho ikkje bare gje seg? – Var det ikkje i fjor, da, seier ho, tek ein bit av pannekaka samtidig. – Jo da. Eg meinte bare at det er litt meir på avstand for alle nå, seier eg og tenker på bygda, og det stikk i magen, for eg ser for meg mamma og pappa. – Hm. Eg veit ikkje eingong kva eg meiner om krigen, eg … er ikkje så politisk av meg. Men slike ting får ein jo til å tenke, seier Silje. Vil ho diskutere politikk nå? Eg har ikkje tenkt på det eingong, skjønner ingenting av det. Dette er ikkje politikk, sa Ragnhild på eittårsdagen for ulykka, da ho la ned blomar på kyrkjegarden. Eg veit ikkje, eg veit bare at uansett 48
T YPE-IT AS, 15.08.2011 ORDRE: 23491
så er det mi skuld at Trygve er død, og Silje vil faen ikkje gje seg. – Ja, ein byrjar jo å tenke, seier eg. Kva kan eg seie som ikkje blir ufølsamt og rart for å byte samtaleemne? – Var det godt? spør eg og nikkar mot pannekakene hennar. Bit meg litt i leppa. – Dritgodt, var så svolten, eg nå. Blir alltid det dagen derpå, seier ho. Eg ler litt. – Eg er så fyllesjuk, eg, seier eg, pirkar litt i baconet mitt. Er ikkje svolten i det heile teke, bare kvalm og desperat etter å komme meg unna. – Dialekten din er så utruleg fin, seier Silje. Eg blir overraska. – Synes du? – Ja, herregud. Du syng jo når du snakkar, seier ho og prøvar å etterlikne meg. Eg må le litt. Kanskje eg klarer litt til likevel. – Takk, seier eg. Det blir litt lettare å puste, sjølv om Trygve går forbi vindauget minst hundre gonger på den timen me sit der.