Nynorsk
Turid Fosby Elsness er førsteamanuensis ved Høgskolen i Østfold. Ho har doktorgrad innanfor emnet lese- og skriveopplæring og har i mange periodar vore invitert som gjesteforskar og gjesteførelesar ved amerikanske universitet. Ho har gjennomført lengre opphald ved eit australsk universitet for å studere leseopplæring i Australia og på New Zealand. Elsness har gitt ut ei rekkje fag- og lærebøker.
ZEPPELIN FOR FØRSTE TRINN – EIT DIFFERENSIERT VERK FOR UTVIKLING AV LESE- OG SKRIVEDUGLEIK ZEPPELIN 1A og 1B – SNØGGARE PROGRESJON ELEVBØKENE • gir ei systematisk innlæring av omgrep • har nivådifferensierte oppgåver som øver opp språkleg medvit • har illustrasjonar godt tilpassa munnleg aktivitet • introduserer bokstavane og lydane éin etter éin i ei slik rekkjefølgje at elevane snøgt kan knekkje lesekoden og ta til å lese • har eit eige lesekurs med lesetekstar tilpassa bokstavinnføringa • har ein Les meir-del bakarst i boka for elevar som kan alle bokstavane Elevbøkene finst i to utgåver: med store bokstavar eller store og små bokstavar ARBEIDSBØKENE utdjupar stoffet i elevbøkene. Her er oppgåver som • gir elevane trening i å skrive bokstavar, ord og setningar • øver inn omgrep • stimulerer språkleg medvit
Arbeidsbøkene finst i fire utgåver: med trykkskrift, stavskrift, lykkjeskrift eller store bokstavar LÆRARRETTLEIINGA gir konkret og oversiktleg rettleiing i korleis Zeppelin 1A og 1B kan brukast. Siste del inneheld kopiark.
ZEPPELIN START – MEIR LANGSAM PROGRESJON Zeppelin START har som mål at elevane skal knekkje lesekoden i løpet av skoleåret. Som i Zeppelin 1A og 1B får elevane ei innføring i grunnleggjande omgrep, trener språkleg medvit og lærer bokstavane. Elevane blir inviterte til å lese enkle ord og setningar saman med ein vaksen, etter kvart også til å lese sjølve. Zeppelin START har ein meir langsam progresjon enn Zeppelin 1A og 1B. Zeppelin START kan brukast parallelt med Zeppelin 1A og 1B i klassar med ulike behov.
Tilleggsmateriell til ZEPPELIN ISBN 978-82-03-34070-3
• Bokstavplansjar • Alfabetremser som kan klistrast på bordet til eleven
(finst i trykkskrift, stavskrift og lykkjeskrift) 9 788203 340703
• Bilet-, bokstav- og ordkort som gir ekstra lesetrening og høver for ulike typar spel • Nettstad: www.lokus123.no • ZEPPELIN LESESERIE – nivådifferensierte småbøker for 1.–7. trinn
Turid Fosby Elsness
i n l e p p
e Z
Arbeidsbok – Stavskrift
1a
Turid Fosby Elsness
i n l e p p
e Z
Eg heiter
Arbeidsbok – Stavskrift Nynorsk
1a
__________________________
Norsk for barnetrinnet
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 1
29.07.11 14.26
Føreord Til kvar av bøkene Zeppelin 1A og 1B høyrer
Skriving stør opp om og skundar fram
det ei arbeidsbok. Arbeidsbøkene har ein viktig
leseutviklinga (pkt. c). I arbeidsbøkene får barna
funksjon: Dei har som mål å stadfeste og utvide
trening i å bruke bokstavane dei har lært for å
kunnskapane som barna får gjennom Zeppelin
forme ord i skrift. Men barna bør òg oppmodast
1A og 1B. I arbeidsbøkene er det oppgåver som
til å skrive ønskjelister, hugselister, tekstar
a gir trening i å skrive og å skilje bokstavane
til teikningar osv. I Zeppelin 1A og 1B er det
frå kvarandre b øver inn omgrep og øver opp barna sin dugleik i å lytte ut lydar i ord c gir lesetrening og trening i å skrive ord, etter kvart òg setningar
mange slike oppgåver. Oppgåvene i arbeidsbøkene er differensierte. Fargar syner vanskegraden til oppgåvene. Raud representerer nivå 1, gul nivå 2 og blå nivå 3. Midtsidene i arbeidsboka er meint som ei eiga «lesebok» for barna. Dei vil nok trenge hjelp frå
Når det gjeld bokstavskriving (pkt. a), er det
ein vaksen når dei skal lage boka. Slik gjer de:
i Lærerveiledning til Zeppelin 1A og 1B eit
1 Riv ut midtsidene. Hald midtsidene bretta slik
«treningsark» som læraren kan kopiere. Sjå òg side 60–62 i denne arbeidsboka. Omgrep (pkt. b) er grunnlaget for all læring. Dei omgrepa som elevane møter i dei
at dei dannar eit A4-format. 2 Brett det doble A4-arket langs klippelinja (markert med saks), og klipp langs den same linja, slik:
to arbeidsbøkene og i Zeppelin 1A og 1B, er viktige når det gjeld å forme bokstavar og korleis ein stiller seg til skrift generelt. Forsking syner at det er ein samanheng mellom barna sin dugleik i å lytte ut lydar i tale (pkt. b) og kor snøgt barn lærer å lese og skrive. Difor krev mange av oppgåvene i arbeidsbøkene at barna skal lytte etter lydar
3 Brett arka samla langs brettelinja (den stipla linja). 4 Sy eller stift saman «leseboka» i brettelinja.
i ord, eller at dei skal skrive bokstavar inn i «boksar». Det tek tid før barn er i stand til
Lykke til!
å lytte ut alle lydar i ord. Difor vil mange trenge hjelp frå vaksne for å kunne gjere lytteoppgåvene i dei to arbeidsbøkene. I slike oppgåver bruker vi av og til nemninga «i-ord», «l-ord» osv. Med det meiner vi at lyden /i/ eller /l/ finst først, sist eller midt i ordet. Orda is, si og gris er altså i-ord.
3
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 3
29.07.11 14.26
I i 10–11
Ii 1
1
2
1
2
III iii
IiIiIiIiIi
3
4
• 1 Skriv oppå I og i med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive I og i. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg berre i-ord. • 4 Lag mønster med rette linjer nedover og bortover. • 5 Lag mønster på biletet. Bruk rette linjer. • 6 Fargelegg felta.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 4
29.07.11 14.26
Rett linje, nedover, bortover 12
4
5
6
o
o o o i o o o i i o o o l o
o o i i i i o o i o o o o
i = brun l = gul o = grøn Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 5
5
29.07.11 14.26
Vi les 14–15
7
Is, is, liker du is? Is, is, is med strø? Is, is, is med brød? I alt
I og
is
du
8
i med
strø
• 7 Les teksten saman med ein vaksen. Skriv oppå I og i med raud blyant. Kor mange I og i finn du? Skriv tala i boksane under biletet. Fargelegg teikninga.
• • 9 Les det første biletet. Er dette eit i-ord? I så fall skriv du i i boksen under biletet. 8 Les orda. Finn dei same orda i teksten ovanfor, og set ring rundt dei.
6
•
(Set kryss i boksen dersom det ikkje er eit i-ord.) Hald fram med dei andre bileta.
10 Les bileta høgt. Kva for nokre er i-ord? Set ring.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 6
29.07.11 14.26
Vi les 14–15
9
i
10
7
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 7
29.07.11 14.26
Vi les 26–27
7
Her ser du Noa med bytte og kost. Han flytta til Månen og lever av ost. I alt 8
Noa
O og kost
o og
ost
• 7 Les teksten saman med ein vaksen. Skriv oppå O og o med raud blyant. Kor mange O og o finn du? Skriv tala i boksane under biletet. Fargelegg teikninga.
• • 9 Les det første biletet. Er dette eit o-ord? I så fall skriv du o i boksen under biletet. 8 Les orda. Finn dei same orda i teksten ovanfor, og set ring rundt dei.
14
•
(Skriv kryss i boksen dersom det ikkje er eit o-ord.) Hald fram med dei andre bileta.
10 Les bileta høgt. Kva for nokre er o-ord? Set ring.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 14
29.07.11 14.26
Vi les 26–27
9
10
15
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 15
29.07.11 14.26
S s 34–35
1
2
Ss 1
1
SSS sss
3
S 20
• 1 Skriv oppå S og s med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive S og s. (Elevane bør gjere oppgåve 4 og 5 før dei gjer oppgåve 2.) • 3 Les bileta høgt. Fire av bileta er s-ord. Finn dei, og set strek frå s-orda til bokstaven S. Bruk ulike fargar. • 4 Lag mønster med bogar. • 5 Lag mønster på duken. Bruk bogar.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 20
29.07.11 14.26
Boge 36
4
5
21
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 21
29.07.11 14.26
Vi les 38–39
6
7
22
IS
Sisi sol Ivo Sisi is Li Ivo sol • 6 Kva for nokre ord får du når du legg saman puslespelbitane? Skriv orda i boksane. • 7 Les orda. Kva for ord skreiv du i boksane? Set ring rundt dei. • 8 Les orda. Set strek til rett bilete. • 9 Les bileta høgt. Skriv orda. • 10 Rebus: Les bileta høgt. Kva for ein bokstav tek orda til med? Skriv, og les ordet du får.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 22
29.07.11 14.26
Vi les 38–39
8
SOL
vi vil
IS Ivo
SISI sol
VI VIL Sisi
IVO is
9
10
= 23
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 23
29.07.11 14.26
N n 86–87
Nn 1
1
2
1
2
NNN nnn
3
Fargelegg ballar med n-ord grøne. I alt Fargelegg ballar med r-ord blå. I alt
52
• 1 Skriv oppå N og n med fingeren tre gonger. • 2 Øv deg på å skrive N og n. • 3 Les bileta høgt. Fargelegg. Kor mange baller er grøne? Blå? Skriv. • 4 Les bileta høgt. Klapp stavingane. Kor mange stavingar er det i orda? Fargelegg ei rute for kvar staving. • 5 Set strek mellom like bokstavar i kvar rute.
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 52
29.07.11 14.27
Vi finn stavingar 89
4
1
2
3 4
1
2
3 4
1
2
3 4
1
2
3 4
1
2
3 4
1
2
3 4
5
n t n r Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 53
i t l i
l v s l
53
29.07.11 14.27
Vi les 90–91
6
7
l l v a v a a T ø i t
ni ni no li ni ni ti ni sa sa so ro sa la ra sa • 6 Følg linja frå ein «bokstavboks», og skriv den same bokstaven i boksen du kjem til. Hald fram med dei andre bokstavboksane. Les orda du får.
• • 8 Les setningane. Set strek til rett bilete. • 9 Les bileta høgt. Skriv orda.
7 Første linje: Set ring rundt ni. Andre linje: Set ring rundt sa.
54
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 54
29.07.11 14.27
Vi les 90–91
8
Ein nisse ler. Røv vil ta ein nase.
Ran ser ei løve. Ivo vil ta tran.
Ei stor tann. Ta vassar.
BÖLLERS TRAN
9
as
t a
BÖLLERS TRAN
ra
i s s 55
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 55
29.07.11 14.27
Vi les 96–97
6
7
j e n o i n j V o n i
jo jo ja lo ni jo ja jo le le li le ne te le to • 6 Følg linja frå ein «bokstavboks», og skriv den same bokstaven i boksen du kjem til. Hald fram med dei andre bokstavboksane. Les orda du får.
• • 8 Les setningane. Set strek til rett bilete. • 9 Les bileta høgt. Skriv orda.
7 Første linje: Set ring rundt jo. Andre linje: Set ring rundt le.
58
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 58
29.07.11 14.27
Vi les 96–97
8
To roser i ein vase. Liv vatnar.
Rose vinn ein vev. Ei stor elv.
Ali vil ta lua. Oli vinn ein jojo.
9
o
v
o
e
e
v i
v
e 59
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 59
29.07.11 14.27
No kan eg skrive desse bokstavane Når vi skal øve oss på å skrive bokstavane, kan vi bruke «bokstavhus»: Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Ll Ii Ll Oo
60
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 60
29.07.11 14.27
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Vv Ss Uu Ee Aa 61
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 61
29.07.11 14.27
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Øø Rr Tt Nn Jj
62
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 62
29.07.11 14.27
Favorittbokstavane mine Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar
Loft Stove Kjellar 63
Zepp_1A_Arb_Stav_nn.indd 63
29.07.11 14.27