UNHA CONVERSA CO CIM DE BUEU "Non se pode atender a unha muller se che está a soar o teléfono deseguido e a xente chama a túa porta solicitando atención. Se non hai unha auxiliar administrativa o servizo non é de calidade"
Desde ASOCIM falamos con Montserrat González, asesora xurídica e directora do Centro de Información á Muller de Bueu, para coñecer de preto o día a día deste CIM que conta cunha avogada e unha psicóloga mais non ten adscrita unha auxiliar administrativa o que “dificulta o desenvolvemento do traballo diario” do centro. O persoal dispón de menos tempo para atender ás usuarias por ter que ocuparse de tarefas administrativas que non son propias da dirección técnica. No ano 2019 o CIM de Bueu atendeu 425 consultas, das cales 54 foron remitidas por vítimas de violencia de xénero. A pesares de non existir unha usuaria “tipo”, o 70% das consultas proveñen de mulleres con idades comprendidas entre os 24 e os 54 anos de idade con problemas de ruptura de parella, con fillas e fillos ao seu cargo e con problemas de incorporación ao mercado laboral. En canto ao asesoramento xurídico, o réxime de visitas dos fillos e as fillas ou o impagamento da pensión alimenticia por parte do pai, son dos temas nos que máis se demanda asesoramento xurídico. Así como a solicitude de asistencia xurídica gratuíta e información xeral sobre os dereitos e obrigas existentes nos casos de cese de convivencia. Como apunta Montserrat González, asesora xurídica e directora do CIM de Bueu, "é sorprendentemente frecuente que a estas alturas do século as mulleres non coñezan os seus dereitos e teñan medo ás ameazas das súas parellas se deciden rachar unha relación que non consideran digna”.
En que se diferenza o voso CIM dos demais? O CIM de Bueu está no Morrazo, zona de costa cunha economía maioritariamente ligada á pesca. A diferencia con outros Centros de Información á Muller pode que sexa o grao de implicación e o traballo de coeducación e prevención en violencia de xénero que se vén realizando hai máis de 16 anos nos centros educativos e que xa está dando os seus froitos. Durante os tres derradeiros anos realizamos o I Plan de Igualdade Intercentros, un protocolo de actuación para supostos casos de violencia de xénero dentro de calquera dos centros e hai unhas semanas rematamos un estudo de violencia de xénero entre a adolescencia da vila coas súas conclusións e recomendacións. Tamén temos un programa de atención psicolóxica para menores vítimas da violencia de xénero que presta terapia a nenas e nenos por parte dun psicólogo especializado da Fundación Meniños. Tras a activación do estado de alarma, que protocolos de traballo se seguiron no CIM para seguir dando servizo ás usuarias? Fíxose un reforzo da atención telemática, recompilouse documentación dos casos para o seu estudo a través de enderezo electrónico e das consultas telefónicas cando era posible. Os casos urxentes e graves, así como a solicitude de axudas para vítimas de violencia de xénero, realizábanse de forma presencial. Este CIM non pechou ningún día durante a crise sanitaria, aínda que se traballaba a porta pechada e con citas concertadas, por razóns de saúde evidentes. Durante o confinamento as mulleres vítimas de violencia de xénero, así como os menores que tamén a padecen, estiveron, literalmente, confinados cos seus agresores. As medidas adoptadas nos servizos de atención ás mulleres foron suficientes? Os CIM fixeron o que puideron cos recursos que había. Se falamos das administracións públicas, o que máis fallou -especialmente ao inicio da pandemiafoi o ingreso nas casas de acollida. Non hai prazas suficientes e este é un problema ao que hai que tentar darlle solución porque se é difícil en tempos de normalidade, no confinamento fíxose moi complicado. En Bueu non tivemos problemas mais houbo centros que viviron con ansiedade e moitos nervios a burocracia e a espera para poder realizar un ingreso. E xa non falemos de supostos de vítimas con algún tipo de dependencia...
"Desde o CIM de Bueu levamos 16 anos realizando un traballo de coeducación e prevención en violencia de xénero nos centros educativos e prestamos un servizo de atención psicolóxica a menores vítimas da violencia de xénero"
Como valoran o servizo das casas de acollida para mulleres e menores vítimas de violencia de xénero? Hai moito que mellorar nesta área. Para empezar hai que axilizar os tempos de acceso ás casas de acollida. Unha muller non pode estar con menores nunha comisaría esperando horas e horas, nalgún caso moitas máis das soportables, e finalmente dicirlle que non hai praza ou que non se cumpren os requisitos. Hai que eliminar a burocracia pola que hai que pasar porque estamos falando de casos graves. Tamén habería que demandar máis casas, máis número de prazas pois na actualidade son claramente insuficientes. E se a muller ten algún tipo de adicción ou discapacidade o problema é aínda maior. A atención telemática foi fundamental neste tempo pero existen eivas neste sentido derivadas da falta de acceso a estes recursos ou do descoñecemento no uso das novas tecnoloxías. Evidentemente! A maioría das usuarias, moi especialmente as maiores e as que viven na área rural, non teñen acceso a internet e/ou non teñen ordenador. Desde o CIM notastes un repunte de consultas e/ou de casos de violencia de xénero durante os meses do confinamento? Ao contrario, un retroceso. Foi moi revelador ver como se dispararon as estatísticas de atención no 016 en relación ao 2019 pero non viñan aos CIM. Pode ser por dúas razóns: ou ben pensaban que estaban pechados polo confinamento, ou ben, o que parece máis probable, agardaban a que se normalizara a situación para poder denunciar. Adaptáronse á situación porque priorizaban o interese das persoas dependentes, fillos, fillas e persoas maiores ao seu cargo. Desde o levantamento do estado de alarma si que se notou un aumento das consultas e denuncias.
O servizo dos CIM é imprescindible porque, como espazos de proximidade, a maior parte das deteccións de casos de violencia de xénero é grazas a vós. Sodes o suficientemente coñecidas e recoñecidas polo voso traballo? A verdade é que aínda hai moitas mulleres que despois dos case 17 anos que levo no CIM de Bueu non saben que existe este servizo… Moitas entéranse polo boca a boca, por amizades, veciñas, familia, etc. De recoñecemento, moi pouco, por non dicir ningún. Somos necesarias, de feito, nesta crise sanitaria o BOE do 1 de abril declarounos servizos esenciais. Xa eramos desde o principio un servizo específico, non somos de atención primaria, estamos especializadas en igualdade e prevención de violencia de xénero, un colectivo de mulleres moi vulnerable, pero non se nos visibiliza, estamos e punto. E, en bastantes casos, estamos a loitar polo recoñecemento e clasificación da nosa categoría profesional. Xa non falemos da falta de persoal para realizar o noso traballo adecuadamente, un traballo que redunda no beneficio das usuarias e non no propio. Recentemente os CIM de Galicia trasladaron á Secretaría Xeral de Igualdade unha serie de reclamacións entre as que destaca, como primordial, a de reforzar os CIM con máis persoal. Por que existe esa necesidade? Porque non se pode atender a unha muller que che chega chorando e asustada se che está a soar o teléfono deseguido e a xente chama a túa porta solicitando atención. Sen un ou unha auxiliar administrativa o servizo non é de calidade. As profesionais acumulan estrés que se fai crónico porque a situación repítese cada día. Ao drama das usuarias en cuestión engádese a falta de dignidade neste tipo de atención. A figura de apoio administrativo é incuestionable para os Centros de Información á Muller que acrediten unha carga de traballo pola realización de programas, campañas e outro tipo de accións, ademais da atención ás mulleres. Os CIM non son diferentes ao resto de servizos municipais que si teñen esa figura de apoio, ás veces máis dunha. Por que os CIM non a teñen? Naturalmente estamos a falar do persoal básico na maioría dos centros, hai algúns que tamén precisan a maiores outro perfil de profesional polo número de mulleres atendidas e as demandas expostas; é obvio que non é o mesmo o CIM dunha cidade grande que o dunha vila do rural.
Outra das peticións era que se abrise unha liña de subvencións para as mulleres maiores de 65 anos, colectivo cunha problemática específica debido a súa idade. Son as grandes esquecidas? Completamente, estas mulleres no caso de sufrir violencia só teñen dereito ás axudas periódicas. Non teñen acceso, como o resto, á Renda Activa de Inserción (RAI) xustamente por ser maiores de 65 anos, xa que para tramitar o pago único esíxeselles que o INEM xustifique que teñen dificultades para atopar emprego. Unha muller que xa ten idade de xubilación e non está no mercado laboral, como pode facer tal? É completamente absurdo. As trabas burocráticas fanlles pensar que era mellor seguir como estaban para así evitar os problemas nos que se ven inmersas e para os que non teñen a capacidade nin a habilidade de manexarse porque pasaron a vida coidando dos fillos, da casa, das persoas maiores da familia, traballando a terra, coidando o gando… É de xustiza crear unha liña de axudas específica para elas, para que nestas tristes circunstancias da súa vida, moitas veces con pouco apoio e comprensión, polo menos poidan saír adiante con dignidade. A independencia económica vólvese un elemento esencial para que as mulleres vítimas de violencia de xénero recuperen a súa autonomía. As liñas de axudas e contías actuais son suficientes? En liñas xerais, non. Hai que estudar caso por caso porque non é o mesmo unha muller con fillas/os ao seu cargo que a que non os teña. Pero unha axuda de 600 € non é suficiente para cubrir as necesidades básicas sen o apoio doutras entidades de axuda social ou da familia. Sería preciso subir as contías. Por outro lado, en canto á súa duración, dun ano se non atopan traballo, tampouco é a ideal aínda que a maioría pode ter dereito á RAI, xa que estamos a falar de 420 € ao mes. As axudas están ben nos primeiros meses pero o que de verdade precisan é traballar, un programa de inserción laboral para vítimas serio e que non se convoque só unha vez ao ano cun orzamento insuficiente e de concorrencia non competitiva.
"É de xustiza crear unha liña de axudas específica para mulleres maiores de 65 anos, para que nestas tristes circunstancias da súa vida, moitas veces con pouco apoio e comprensión, polo menos poidan saír adiante con dignidade"
Cales son os impactos no acceso das mulleres á xustiza? O proceso faise desde unha perspectiva de xénero? Están os tribunais (espazos) e o corpo xurídico preparados para administrar xustiza con perspectiva de xénero? Cando unha muller decide denunciar comeza un vía crucis para ela que, por veces, lle resulta asfixiante; ten que declarar en múltiples organismos e ás veces cruzarse co seu agresor nos xulgados, espazos que carecen de medios e -en non poucas ocasións- non teñen biombos dispoñibles, por exemplo. A falta de tempo, de persoal e de formación deste é o principal problema ao que se enfrontan. A violencia de xénero tería que ser de formación obrigada para todos os axentes sociais que traballan con vítimas, pero non é así. E así nos vai. Tampouco hai coordinación entre os departamentos polos que a muller pasa e, salvo algúns casos, aos CIM non se nos ten en conta a valoración que poidamos facer ou a información do caso en cuestión. Hai algún ou algunha maxistrada con sensibilidade e compromiso, pero son a excepción. Queda moito camiño por andar.
PARA MÁIS INFORMACIÓN: DEPARTAMENTO DE COMUNICACIÓN DE ASOCIM GALICIA Tfno: 636 792 073 | 616 703 186 Correo electrónico: prensaasocim@gmailcom / asociacionprofesionaiscim@gmail.com