UNHA CONVERSA CO CIM DE MACEDA "Somos un concello rural do interior, cunha poboación de 2.932 habitantes e 54 núcleos de poboación, dispersión xeográfica que dificulta o acceso aos recursos, e unha alta porcentaxe de persoas maiores de 65 anos"
Seguindo a liña de entrevistas a persoal técnico dos CIM galegos, ASOCIM entrevista a Ana Álvarez, psicóloga e directora do Centro de Información á Muller do Concello de Maceda, para coñecer de preto as particularidades do traballo nun CIM do rural ourensán onde as maiores trabas para achegar este servizo ás mulleres son a dispersión xeográfica, a falta de transporte regular e axeitado e o envellecemento da poboación.
O CIM de Maceda atende unha media anual de 150 consultas sendo as problemáticas máis frecuentas as relacionadas con dereito de familia e situación vitais que deriven en dificultades para a xestión e impacto emocional das mesmas. Os servizos que proporciona o CIM van desde a información sobre recursos ata o asesoramento xurídico pasando pola atención psicolóxica, a atención específica a mulleres vítimas de violencia de xénero e a realización de actividades. Neste CIM, situado nunha área xeográfica que conta cunha alta porcentaxe de poboación maior de 65 anos, coñecen moi ben as barreiras que imposibilitan que as mulleres vítimas de violencia de xénero desa idade decidan denunciar a súa situación: a dependencia económica, o descoñecemento, a falta de apoios e unha xustiza que non sempre as acompaña nos delicados pasos deste proceso, son muros difíciles de derrubar pero grazas ao traballo de xente como Ana Álvarez son máis febles cada día que pasa.
Para poñernos en situación, que caracteriza ao seu CIM? Atendemos unha media de 150 consultas anuais. Cómpre ter en conta que se trata de consultas directas atendidas no servizo, sen contabilizar ás mulleres que participan en programas ou actividades postas en marcha dende o mesmo. En canto ás consultas directas, o groso das usuarias están entre os 25 e os 54 anos, teñen estudos primarios ou secundarios e atópanse en situación de desemprego ou inactivas. Non se teñen rexistrado as características das mulleres que participan en programas ou actividades do CIM, mais cabe destacar que cada ano se programan actuacións dirixidas ao colectivo de mulleres maiores de 65 anos, xa que representan un sector importante da poboación. As problemáticas máis frecuentes teñen que ver con dereito de familia e dificultades a nivel emocional derivadas de diferentes situacións vitais, non necesariamente violencia de xénero, tamén dificultades de parella, familiares, situacións de soidade, etc. Somos un concello rural do interior, cunha poboación de 2.932 habitantes e 54 núcleos de poboación, dispersión xeográfica que dificulta o acceso aos recursos, e unha alta porcentaxe de persoas maiores de 65 anos. Isto supón unha alta taxa de dependencia e, tendo en conta que son as mulleres as que asumen os coidados en maior grao, menos oportunidades de desenvolvemento persoal, laboral e social para elas. Tras a activación do estado de alarma, que protocolos de traballo se seguiron no CIM para seguir dando servizo ás usuarias? Durante o primeiro mes do estado de alarma a avogada e a psicóloga do CIM seguimos traballando dende os nosos domicilios, informando a través das redes da dispoñibilidade do servizo por vía telefónica e dos recursos dispoñibles, tanto para as mulleres vítimas de violencia de xénero como para aquelas que puideran necesitar acompañamento emocional, e facendo seguimentos telefónicos ás usuarias. Pasado ese mes, a psicóloga incorpórase ao traballo presencial, mais a atención continúa a ser telefónica posto que non se dá ningún caso de gravidade que esixa dunha atención presencial. Esta iníciase o 22 de xuño, unha vez adaptados os espazos e adoptadas as medidas de seguridade necesarias
"Para nós un dos grandes retos é facer chegar o servizo e os recursos de axuda a todas as mulleres, tendo en conta a dispersión xeográfica do concello e a dificultade de moitas mulleres para desprazarse á vila" Durante o confinamento as mulleres vítimas de violencia de xénero, así como os menores que tamén a padecen, estiveron, literalmente, confinados cos seus agresores. As medidas adoptadas nos servizos de atención ás mulleres foron suficientes? Non nos vimos na situación de ter que atender un caso de violencia de xénero durante o confinamento, polo que non poderiamos facer unha valoración dende a experiencia no noso CIM. A atención telemática foi fundamental neste tempo pero existen eivas neste sentido derivadas da falta de acceso a estes recursos ou do descoñecemento do uso das novas tecnoloxías. No noso caso o máis viable foi a atención telefónica, posto que moitas das usuarias non teñen acceso a estes recursos. Desde o CIM notastes un repunte de consultas e/ou de casos de violencia de xénero durante os meses do confinamento? Non, nin de consultas nin de casos. Nestes meses as reunións da Mesa Local de Coordinación quedaron pospostas, máis mantivémonos en contacto coa Garda Civil e a Policía Local e non se observou ningún repunte. O servizo dos CIM é imprescindible porque, como espazos de proximidade, a maior parte das deteccións de casos de violencia de xénero é grazas a vós. Sodes o suficientemente coñecidas e recoñecidas polo voso traballo? Para nós un dos grandes retos é facer chegar o servizo e os recursos de axuda a todas as mulleres, tendo en conta a dispersión xeográfica do concello e a dificultade de moitas mulleres para desprazarse á vila. Por iso tratamos de crear grupos de mulleres en todas as parroquias do concello nas que sexa posible dispoñer dun local de reunión e manternos en contacto, favorecendo a participación nas actividades organizadas dende o CIM e abrindo espazos de debate en relación con temas de igualdade e violencia de xénero. Con todo, somos conscientes de que a maior normalización das desigualdades e o medo das mulleres a sentirse expostas no momento de acudir ao servizo xogan na nosa contra.
Recentemente os CIM de Galicia trasladaron á Secretaría Xeral de Igualdade unha serie de reclamacións entre a que destaca, como primordial, a de reforzar os CIM con máis persoal. Por que existe esa necesidade? Para nós foi de grande axuda contar temporalmente cunha Axente de Igualdade para programar e desenvolver actuacións dirixidas a grupos de mulleres e tamén á infancia e á adolescencia, posto que a avogada ten un contrato de 10 horas semanais e eu como psicóloga e directora encárgome da atención directa ás usuarias, trámite de axudas e subvencións, xestión de programas e actividades, desenvolvemento de actividades e campañas, redacción de memorias e informes, etc. No caso dos CIMs con maior poboación nos que o número de consultas é moi superior e que teñen un cadro de persoal similar ao noso ten que ser tremendamente complexo atender as consultas directas e desenvolver todo este traballo a maiores. Sen contar con que o último Decreto regulador inclúe novos colectivos a atender nos CIMs, o que reverte nun maior número de consultas. Outra das peticións era que se abrise unha liña de subvencións para as mulleres maiores de 65 anos, colectivo cunha problemática específica debido a súa idade. Son as grandes esquecidas? É preciso ter en conta a situación específica das mulleres maiores de 65 anos, especialmente daquelas que son vítimas de violencia de xénero. Moitas mulleres do rural dedican o seu tempo e enerxía ao coidado reprodutivo, do fogar, fillos e fillas, netos e netas, ademais de traballar no campo ou na explotación agraria da que en moitos casos non son titulares, polo que ao cumprir os 65 anos pasan a depender economicamente das súas parellas ou dunha pensión non contributiva. É preciso adoptar medidas que favorezan a inserción laboral das mulleres no rural para que poidan acceder a pensións dignas na vellez e habilitar axudas económicas para as que non teñen esta posibilidade. A independencia económica vólvese un elemento esencial para que as mulleres vítimas de violencia de xénero recuperen a súa autonomía. As liñas de axudas e contías actuais son suficientes? As liñas de axudas son básicas para que as mulleres vítimas de violencia de xénero poidan afrontar unha independencia económica dos seus agresores, o problema que vemos é que existen incompatibilidades e, nalgúns casos, requírese un informe do SEPE que recolla as especiais dificultades para acceder a un emprego, polo que as mulleres que teñen traballos precarios -que non lles permiten cubrir os gastos básicos- non poden acceder a elas.
Como valoran o servizo das casas de acollida para mulleres e menores vítimas de violencia de xénero? A nosa experiencia dende o CIM ten sido positiva, tanto á hora de solicitar praza como na atención ás usuarias que puiden contrastar en seguimentos posteriores. Non se trata dunha experiencia moi ampla, tendo en conta que o número de usuarias que fixeron uso das casas de acollida é moi pequeno. Cales son os impactos no acceso das mulleres á xustiza? O proceso faise desde unha perspectiva de xénero? Están os tribunais (espazos) e o corpo xurídico preparados para administrar xustiza con perspectiva de xénero? Consideramos que neste punto é fundamental a formación en xénero, as mulleres precisan que se lles facilite o máis posible cada paso, a situación na que se atopan a nivel emocional é moi delicada e non están habituadas aos procedementos xudiciais, así que o último que precisan é sentirse xulgadas ou cuestionadas. A última muller á que acompañamos no proceso de denuncia estaba aterrada porque xa denunciara anteriormente e tivera que aguantar os insultos do seu agresor e da nai deste, polo que habilitar e utilizar espazos nos que as mulleres se sintan seguras resulta imprescindible para que poidan pasar polo proceso co menor sufrimento posible.
"É preciso adoptar medidas que favorezan a inserción laboral das mulleres no rural para que poidan acceder a pensións dignas na vellez e habilitar axudas económicas para as que non teñen esta posibilidade"
PARA MÁIS INFORMACIÓN: DEPARTAMENTO DE COMUNICACIÓN DE ASOCIM GALICIA Tfno: 636 792 073 | 616 703 186 Correo electrónico: prensaasocim@gmailcom / asociacionprofesionaiscim@gmail.com