UNHA CONVERSA CO CIM DE RIBEIRA

UNHA CONVERSA CO CIM DE RIBEIRA "Se a realidade dos CIM é a falta de persoal, isto faise máis patente aínda nos concellos de máis poboación. Non podemos ofrecer unha atención de calidade cando temos que estar movendo permanentemente a axenda" Falamos con Dolores Crujeiras, asesora xurídica e directora do Centro de Información á Muller de Ribeira, sobre a actividade do CIM e como é o día a día do persoal técnico.

Neste centro atenden unha media de 500 consultas e 150 mulleres ao ano e botan en falta máis persoal para facer fronte á gran carga de traballo, xa que non contan con persoal administrativo e a psicóloga só está a media xornada. Co cal, as xestións administrativas recaen na directora do CIM e os servizos sociais encárganse de organizar as citas.

O CIM de Ribeira atende a usuarias deste concello e doutros municipios próximos, como son Porto do Son ou a Pobra do Caramiñal. A tipoloxía das consultas é variada, desde problemáticas derivadas de conflitos de parellas, casos de violencia de xénero ou de índole económica (desafiuzamentos, reclamacións de cantidade).

En que se caracteriza o voso CIM? En Ribeira atendemos principalmente a usuarias deste concello, aínda que tamén de Porto do Son e da Pobra do Caramiñal. Ocasionalmente veñen dalgún outro municipio. Atendemos de media unhas 500 consultas cada ano e a unhas 150 mulleres aproximadamente. No CIM estamos faltos de persoal: non contamos nin con persoal administrativo, nin temos dúas traballadoras a tempo completo, xa que a psicóloga só está a media xornada. A tipoloxía da consulta está vinculada a conflitos de parellas, especialmente con fillos/as, nos que en moitas ocasións subxace a violencia de xénero ou micromachismos que desgastan ás mulleres.

Ademais de casos de violencia de xénero explícitos e máis graves, tamén atendemos

a mulleres con depresión e outras patoloxías. Nas consultas xurídicas tamén existen, a maiores das anteriores, diferentes cuestións de tipo económico, como desafiuzamentos, reclamacións de cantidade, multas, impugnacións de prestacións, dereitos de herdanzas.... As mulleres ás que dedicamos máis tempo son as vítimas de violencia de xénero coas que traballamos de xeito continuado.

A falta de persoal administrativo suplímola co persoal administrativo dos servizos sociais, que nos xestionan as citas, e o resto do traballo administrativo recae, case todo, na dirección do CIM. O maior desbordamento de traballo sucede cando hai que programar e executar actividades en datas clave ou en períodos de xestións de subvencións, o que fai incompatible a atención ás usuarias e os diferentes rexistros a cumprimentar (Xunta, Concello, Cruz Vermella...). Dende que comezaron as axudas polo Pacto do Estado estamos contratando a unha persoa como axente de igualdade para apoiar a programación e dinamización de actividades. Isto non deixa de ser un parche, xa que non pode contratarse por todo un ano nin ter continuidade. A presenza desta figura durante estes dous exercicios confirma a súa necesidade.

Se a realidade dos CIM é a falta de persoal, isto faise máis patente aínda nos concellos de máis poboación. Non podemos ofrecer unha atención de calidade cando temos que estar movendo permanentemente a axenda, especialmente da asesoría xurídica que é compartida coa dirección, pola imposibilidade de atender ás persoas en determinados días ou, incluso, durante períodos de moito pico de traballo. Vémonos con desigualdade respecto a outros CIM que, sendo máis pequenos e atendendo menos poboación, teñen máis persoal ou durante máis horas. O Decreto permite, por exemplo, que nun concello de máis de 20.000 habitantes se poida compatibilizar a dirección coa asesoría xurídica e psicolóxica ou ter unha psicóloga a media xornada. O número de persoas e consultas que atendemos aínda sería maior de ter máis dispoñibilidade.

Tras a activación do estado de alarma, que protocolos de traballo se seguiron nos CIM para seguir dando servizo ás usuarias?

"Aínda que cada vez máis mulleres saben que existen lugares de axuda ás vítimas, aínda non son recoñecidos de forma global como os servizos sociais, de feito, séguennos asociando a este servizo e veñen derivadas del" No noso concello ao principio establecéronse quendas de traballo presencial e traballo dende a casa, pero dende maio xa estivemos presencialmente. As consultas priorizábanse telefonicamente pero logo, a partir de ter mamparas e xel nas oficinas, foron presenciais, aínda que atendemos telefonicamente a quen o solicitara deste xeito (isto complicaba a sinatura das usuarias polo que procurabamos, na medida do posible, que a primeira cita fora presencial). Non houbo un protocolo escrito, iamos a remolque do que facía o persoal dos servizos sociais segundo as indicacións que lles ían dando, aínda que no noso caso houbo, e aínda hai, máis presencialidade.

Durante o confinamento as mulleres vítimas de violencia de xénero, así como os menores que tamén a padecen, estiveron, literalmente, confinados cos seus agresores. As medidas adoptadas nos servizos de atención ás mulleres foron suficientes?

Foi a peor parte a nivel psicolóxico para nós. No meu caso tocáronme dous casos complicados de violencia de xénero que houbo que trasladar a centros de acollida e a rixidez protocolaria da Xunta e a falta de recursos iniciais fíxome estar sometida a moito estrés por non ser capaz de dar solucións. Un dos casos foi acollido pola rede da Xunta e o outro caso non, tivo que pagar un hotel o Concello, fóra de Ribeira, porque estaba todo pechado. A Xunta non aceptou a solicitude de acceso á rede de acollida dunha muller e as súas fillas que acababan de denunciar a fin de semana e non lle deron orde de protección (había un trastorno mental). Tivemos que actuar os servizos sociais e o CIM na fin de semana, fóra do noso horario.

A atención telemática foi fundamental neste tempo pero existen eivas neste sentido como son a falta de acceso a estes recursos, o descoñecemento do uso das novas tecnoloxías...

As usuarias recibían atención telefónica, pero cando non estabamos na oficina tiñamos que recibir a chamada cos nosos teléfonos e a xestión do CIM era cos nosos equipos persoais, utilizando o control remoto a través dunha aplicación. Non estabamos preparados pero non deixamos de atender a quen nos necesitou.

Desde o CIM notastes un repunte de consultas e/ou de casos de violencia de xénero durante os meses do confinamento?

Un repunte non porque ao noso CIM veñen este tipo de consultas ao longo de todo o ano, pero si que foron casos máis complicados. Transmitíannos máis alarma e así a percibíamos respecto a outros casos que podían saír da casa. Tamén sentín falta de recursos e alternativas. Considero que se os recursos existentes non son apropiados ao caso non poden deixar á profesional sen alternativas para ofrecerlles ás mulleres. Non temos a capacidade de resolución absoluta sen un respaldo da Administración e sen unha actuación coordinada. Non hai que esquecer que as que damos a cara diante das mulleres somos nós e se non contamos cos recursos non só defraudamos ás mulleres, senón que o noso traballo deixa de ser motivador e pásanos factura a nivel persoal.

O servizo dos CIM é imprescindible porque como espazos de proximidade a maior parte das deteccións de casos de violencia de xénero é grazas a vós. Sodes o suficientemente coñecidos e recoñecidos polo voso traballo?

Aínda que cada vez máis mulleres saben que existen lugares de axuda ás vítimas, aínda non son recoñecidos de forma global como os servizos sociais, de feito, séguennos asociando a este servizo e veñen derivadas del. No noso caso, nos últimos 15 anos, dende que se creou a unidade especializada da Policía Nacional para á violencia de xénero, veñen frecuentemente casos derivados de aí, xa que en Ribeira hai bastantes denuncias. Isto tamén ten que ver co feito de que as mulleres cada vez denuncian máis e antes. De 20 anos para atrás non había derivacións dende a Policía e as mulleres non se atrevían a denunciar, daquela había incluso máis traballo no tocante a preparar á vítima para dar o paso de denunciar. Agora temos moitos máis casos de violencia de xénero pero moitas teñen interposta a denuncia.

Tamén veñen derivadas de amigas e coñecidas, do centro de saúde... Neste sentido si temos avanzado ao ser coñecido o CIM polos axentes claves da contorna.

Recentemente os CIM de Galicia trasladaron á Secretaría Xeral de Igualdade unha serie de reclamacións entre a que destaca, como primordial, a de reforzar os CIM con máis persoal. Por que existe esa necesidade?

Creo que é a clave para avanzar e ser máis eficaces. Como xa dixen antes non podemos estar o mesmo persoal atendendo a unha poboación de 5.000 habitantes que de 30.000. Temos unha colectividade de mulleres moi diversa (traballadoras de fábrica, desempregadas, colectivo xitano, mulleres con adiccións, mulleres inmigrantes, maiores, familias desestruturadas, baixa cualificación, con patoloxías psiquiátricas, etc.) Nos últimos anos o exceso de traballo burocrático fai que este sexa incompatible co traballo asistencial. Para reclamar a dignidade das mulleres temos que empezar por conseguir a dignidade dos nosos postos. Non pode ser que, no meu caso, ademais do asesoramento xurídico e a atención integral que realizo coas vítimas cando fago a acollida e o seguimento, teña que compatibilizalo con traballo administrativo, con traballo de educación social, de traballo social e de conserxe, ademais de coordinar, supervisar e responsabilizarme de todo fronte a tódalas Administracións. É moi estresante, invisible e pouco recoñecido. Ademais no noso caso estou eu soa con toda esa carga porque a psicóloga está a media xornada e necesita o tempo para atender ás mulleres e rexistrar as súas consultas. Estes meses estiven cunha axente de igualdade polo Pacto de Estado pero é algo moi puntual. Isto confírmame a necesidade de que estea todo o ano para a programación e a organización de actividades que é moitísimo traballo. En Ribeira sempre se traballa con centros educativos e temos numeroso alumnado (14 centros educativos) polo que leva moito tempo coordinar actividades, empresas, profesorado, número de alumnado, adaptar espazos, repartir orzamentos, etc.

Outra das peticións era que se abrise unha liña de subvencións para as mulleres maiores de 65 anos, colectivo cunha problemática específica debido a súa idade.

Son as grandes esquecidas?

Existen concellos, como o noso, que levan programas de dinamización de maiores e envellecemento activo, no que se fomentan o reforzo educativo, a memoria, as ctividades culturais e o intercambios de experiencias. Cando precisan a nivel individual resolver unha problemática concreta acoden ó profesional específico para

o tema. No noso caso non percibo unha problemática como colectivo, de feito son moito máis activas que os homes na participación de actividades ou na demanda de axuda por distintos motivos. Quizais, si están en maior desigualdade pola xeración á que pertencen, con máis tabús e estereotipos máis marcados e en relación á violencia de xénero, chegan a ocultarlla aos fillos/as cos que non conviven. As que viven en parroquias fóra do núcleo urbano tamén teñen máis dificultades, aínda que o Concello está promovendo o transporte público e neste momento case é gratuíto.

A independencia económica vólvese un elemento esencial para que as mulleres vítimas de violencia de xénero recuperen a súa autonomía. As liñas de axudas e contías actuais son suficientes?

Aquí si que as mulleres maiores están en desvantaxe porque tanto a periódica dun ano como a prestación de pago único non lles garante ter cubertas as necesidades, especialmente mulleres que non teñen os 65 anos e que non están aptas para traballar, nin fisicamente, a pesar de que non lles recoñecen a porcentaxe mínima (65%) para cobrar a PNC (prestación non contributiva), ou porque non teñen preparación porque non traballaron con contrato.

Como valoran o servizo das casas de acollida para mulleres e menores vítimas de violencia de xénero?

Dende o meu punto de vista deberían ter espazos máis privados e con máis autonomía fóra da normativa estrita que rexe os espazos compartidos, de xeito que se potencie un fogar e non unha residencia titorizada. Debería haber casas para mulleres con outras problemáticas, como enfermidades mentais (a que hai ten moi poucas prazas) e drogadiccións.

Cales son os impactos no acceso das mulleres á xustiza? O proceso faise desde unha perspectiva de xénero? Están os tribunais (espazos) e o corpo xurídico preparados para administrar xustiza con perspectiva de xénero?

"Nos últimos anos o exceso de traballo burocrático fai que este sexa incompatible co traballo asistencial.

Para reclamar a dignidade das mulleres temos que empezar por conseguir a dignidade dos nosos postos"

Considero que é a área con menos perspectiva de xénero. Son axentes clave e non están preparados nin están receptivos a estalo. O persoal de xustiza está preparado en procedementos xurídicos legais pero no se aplica xustiza con perspectiva de xénero, nin sequera se atende ás mulleres durante todo o procedemento con esa perspectiva. É o ámbito que máis considera a existencia da denuncia falsa neste tipo de delito. Non coñecen como é este problema. Algunhas mulleres teñen sido castigadas, non concedéndolle a orde de protección por denunciar e retirar a denuncia e volver a denunciar (indicio precisamente de violencia de xénero habitual). Tamén é o ámbito que menos se coordina cos CIM, tan só nos piden informes ou nos citan en xuízos. Algúns tribunais chegan incluso a restarnos peso. É curioso como o Imelga (Instituto de Medicina Legal de Galicia) cunha ou dúas entrevistas pode ter máis peso ca nós. O ideal era que o Imelga se coordinara cos CIM. Nos últimos dous anos tivemos por fin un par de chamadas telefónicas do Imelga e pedíronnos un informe logo do intercambio telefónico, o que considero moi positivo para intercambiar impresións.

"O persoal de xustiza está preparado en procedementos xurídicos legais pero no se aplica xustiza con perspectiva de xénero, nin sequera se atende ás mulleres durante todo o procedemento con esa perspectiva"

PARA MÁIS INFORMACIÓN: DEPARTAMENTO DE COMUNICACIÓN DE ASOCIM GALICIA Tfno: 636 792 073 | 616 703 186 Correo electrónico: prensaasocim@gmailcom / asociacionprofesionaiscim@gmail.com