Eerst is er de stilte, dan komt de muziek...

Het is even na 14 uur wanneer ik mijn wagen parkeer op het pleintje achter de kerk in Sint-Martens-Latem. Ik ga op zoek naar het ‘Tempelhof’, een naam die mij onbekend in de oren klinkt, maar ik ben dan ook al een paar jaar ‘Latemnaar’ af... Al vrij snel realiseer ik me – als ik mij richting de Leiemeander achter het gemeentehuis begeef – dat het Tempelhof in feite de gerestaureerde woning is die ooit, in een ver verleden, anno 1600 en een paar etmalen, één van de oudste authentieke hoeves van Sint-Martens-Latem was. Een oord waar, volgens de legende, ridders van de Tempeliersorde verbleven en in het feestgedruis de bekers lieten klinken. Een plaats die later ook ontelbare keren de dankbare muze was voor tal van Leieschilders die deze idyllische hoek van Latem op doek probeerden te vereeuwigen.

Aan de deur voor het vernieuwde gebouw staat mijn gastheer mij op te wachten. Een kunstenaar ‘pur sang’ uit onze tijdsgeest, een muzikaal virtuoos, beklijvend performer en gelauwerd componist. Jef Neve staat buiten te genieten van een sigaretje. Hij groet mij hartelijk wanneer ik op hem toestap. Jef Neve: “Fijn je te ontmoeten. Laten we binnengaan. Ik meen begrepen te hebben dat je hier in het dorp opgegroeid bent. Voor mij is dit huis een verademing, hier kan ik rustig werken terwijl op de achtergrond de Leie zich door de velden vlecht. Het is een buitengewone plek om tot nieuwe creaties te komen. Ik ben de gemeente dan ook heel dankbaar dat ze mij die ruimte ter beschikking heeft gesteld. Koffie?” Een paar minuten slechts verdwijnt Jef in een achterkamertje om met een geurend kopje koffie bij me aan tafel te komen zitten...

CMm: Ik stel me veelal de vraag als ik iemand als jou tegenkom, die zo bruist van talent: Heeft hij dan die passie voor zijn vak, die gedrevenheid, al van in de wieg meegekregen? Of is het iets dat groeit?

Jef Neve: “Van in de wieg is misschien wel wat overdreven maar ik was er mij wel vrij vroeg van bewust dat ik een grote liefde koesterde voor de muziek en dat ik inderdaad wel enige muzikale aanleg in mij droeg. Ik had het ‘in de vingers’ zoals men zegt. Wij hadden bij ons thuis in de woonkamer een piano staan, waar mijn moeder, puur recreatief, op speelde. Zij volgde les aan de Academie in Geel en ik vermoed dat zij er vroeger wel stiekem van gedroomd had om ooit professional te kunnen worden. Maar voor een jonge vrouw van haar generatie, van ergens uit de Kempen... was dat jammer genoeg geen evidentie.

Mijn vader was dan weer een fervent muziekbeluisteraar. Met een brede waaier van genres platen die hij in zijn verzameling had. Wij luisterden thuis veel naar klassiek, maar evengoed naar jazz, rock, pop, Ierse folk,... Ik weet zeker dat het feit om in een muzikaal nest op te groeien, mij voor een groot stuk gevormd heeft. Als kind was ik veelal bij mijn moeder toen ze piano speelde. Maar zonder een noot muziek te kunnen lezen, puur auditief en intuïtief, kon ik als kleine snotter van 4 jaar vrij gemakkelijk stukken naspelen. Uiteraard geen concerto van Rachmaninov, maar wel simpele stukjes die toch al lieten vermoeden dat er een zekere muzikale feeling in mij huisde die perspectieven bood. Vooral omdat ik, toen al, zonder kennis voorhanden, de neiging had de stukjes die mijn moeder voorspeelde ietwat anders te spelen en er mijn eigen compositie – what’s in a word – van te maken. Mensen uit mijn directe omgeving voelden wel dat er iets speciaals was en ze hebben mij altijd aangemoedigd. Voor mij was het toen niets meer dan een leuk spel. Ik had natuurlijk nog geen flauw vermoeden dat muziek daadwerkelijk mijn verdere leven zou gaan bepalen.”

CMm: Hoe heeft die prille liefde voor de muziek zich dan verder gemanifesteerd?

Jef Neve: “Op de meest gewone en gezonde manier. Niemand heeft me ooit een bepaalde richting ingeduwd. Niets moest, bij ons mochten we alles zolang we het graag deden. Mijn broers bv. beleefden ook hun muzikale dromen, maar in tegenstelling tot mij waren zij sneller afgeleid door andere dingen. Zij spelen beiden nog steeds in een bandje, amuseren zich rot, maar de gedrevenheid is niet zo intens als bij mij. Ik ben altijd echt gepassioneerd geweest want ik wilde absoluut een professioneel muzikant en meer bepaald een componist worden. Als kind had ik een vrij verregaande fantasie over de grote Wolfgang Amadeus Mozart, het wonderkind, die per koets heel Europa mocht rondreizen en aan het hof bij koningen en prinsen zijn muziek mocht spelen. De muziekschool, het kon voor mij niet te vroeg komen! Al moest men in die tijd de volle negen jaar hebben bereikt alvorens toegelaten te worden. Ik voelde me dus op geen enkele manier gestraft wanneer ik als kind op woensdagnamiddag naar de notenleer moest, terwijl mijn vriendjes vrij konden ravotten en voetballen. Ook ik reed als gezonde Kempenzoon soms uren met mijn fietsje langs landwegeltjes tussen de koeien op het platteland om af en toe met een flink geschaafde knie thuis te komen. Maar muziek, dat deed ik het liefst. En die liefde is altijd op de eerste plaats blijven staan.”

CMm: Voor je verdere studies ben je dan naar Leuven getrokken?

Jef Neve: “Op mijn 18de ben ik inderdaad naar het Lemmensinstituut in Leuven getrokken. Een logische en noodzakelijke stap in mijn muzikale opleiding. Maar ik wil toch graag even meegeven dat ik aan de Academie in Geel de basis van mijn succes heb mogen leggen. Vanuit Geel heb ik de innige liefde voor de klassieke muziek meegekregen. Ik heb er aan de Academie een typische conservatieve, klassieke opleiding genoten. Soms ietwat oubollig, maar een onderricht waar discipline en arbeid hoog in het vaandel werden gedragen. Je mag niet vergeten dat een klassieke muziekopleiding gestoeld is op kennis die al eeuwen meegaat. Als die kennis dan door goede leraren juist wordt geprojecteerd op jonge enthousiaste tieners, dan is dit een stevige basis om verder op te bouwen. Er wordt soms nogal eens hautain gedaan over de rol die de choreografie speelt in het hele pianogebeuren. Geloof me vrij, choreografie is ingestudeerd. We moeten er geen geheim over maken, piano spelen is een ambacht, gestoeld op noeste arbeid en techniek. Piano spelen is oefenen, studeren, herhalen, volharden... Het is luisteren en bewonderend kunnen zeggen: ‘Waw, interessant, hoe geniaal dat de componist daar is opgekomen!’”

CMm: Je was een zeer goede leerling. Cum laude afgestudeerd als ‘Meester in de muziek’, zowel optie ‘Klassieke piano’ als ‘Jazz’. Specialisatie ‘Finaliteit Kamermuziek’, cum laude wederom. Ik zou nog even kunnen doorgaan. Wat jou echter vooral typeert is die enorme muzikale polyvalentie. Is dit nu een voordeel voor je geweest of legt het soms ook beperkingen bloot?

Jef Neve: “Als je puur denkt in termen van marketing is polyvalentie niet goed. Dan word je door sommigen afgeschilderd als iemand die van alles iets kent, maar nergens in uitblinkt. Voor een stuk kan ik deze denkpiste volgen want ik zou bv. nooit tot in de finale van een Koningin Elizabethwedstrijd geraken. Dat zal sommige mensen misschien verbazen, maar verrassend is het absoluut niet. Pianisten die in die métier zitten hebben van kindsbeen af een ‘drilopleiding’ gekregen. Die zijn zo geconditioneerd op techniek dat zij bijna elk concerto feilloos kunnen spelen. Ze zijn vooral geniale uitvoerders van wie niet verwacht wordt dat ze veel creativiteit aan de dag leggen. Het is een andere discipline, een andere belevenis. Technisch haal ik dit niveau niet, maar mijn muzikale belevenis is dan ook anders. Bij mij staat de improvisatie op een hoger niveau, ik heb dan weer die gave van het creatieve meegekregen. Polyvalentie heb ik nooit als een belemmering gezien. Het maakt gewoon deel uit van mijn persoon. Ik kan gewoon moeilijk ‘neen’ zeggen wanneer iemand mij vraagt een muziekstuk bv. voor een film of een symfonisch orkest te componeren. Dan ga ik, blij als een kind, achter de piano zitten en dan begint een avontuur tot leven te komen. Ik denk dat polyvalentie bij mij zeker voordelig heeft gewerkt, omdat de richting die ik ben uitgegaan volledig voldoet aan de verwachtingen die ik heb gesteld.”

CMm: Hoe werkt dat voor jou, het componeren? Moet ik je ergens in een blokhut zien of teruggetrokken in de muffe kamer van een afgelegen klooster?

“Ik hoop ooit eens muziek te mogen maken voor een Amerikaanse topcast. De synergie die men kan creëren tussen acteurs, de prachtige beelden en de mooie muziek, ik zie dit als het summum, het hoogst bereikbare in de samenkomst van verschillende kunstvormen.”

Jef Neve: “Een klooster? Ik denk het niet. Componeren kan je overal. Nu ben ik hier op deze zalige locatie met als enige getuigen enkele koeien aan de andere oever van de Leie. Wanneer jij straks weg bent, ga ik in het kamertje hiernaast componeren. Maar het kan ook ergens anders. Het is je geest die moet vrijgemaakt worden. Het idee dat je weg van de wereld moet zijn, ergens in een donker en desolaat hol, dat werkt niet voor mij. Isolement om te componeren is voor mij iets tussen de twee oren. Ik zet een koptelefoon op, zet de computer aan, op een vliegtuig, in een bus, het maakt niet uit, ik draai mentaal een knop om en ben in mijn wereld.”

CMm: Welke wereld is dat dan?

Jef Neve: “Je moet je daar niet echt iets bijzonders bij voorstellen. Ik ben heus iemand die contact blijft houden met het aardse rondom mij. Zoals iedereen zie ik dingen die mij bevallen en andere ook niet. In die zin ben ik dus zeker geen uitzondering. De manier waarop ik communiceer is echter anders. Bij een schrijver heeft men het lege blad en na reflectie het geschreven woord. Bij mij gaat het lichtjes anders. Ik vertrek vanuit de stilte en dan komt er de muziek.”

CMm: Met een boodschap erin?

Jef Neve: “Dat kan zeker voorkomen, maar het is niet altijd noodzakelijk. Muziek is gevoel. Ik ben uiteraard niet ongevoelig voor wat er zich soms in de wereld afspeelt. Jammer genoeg meestal droevige zaken. De harde realiteit die ons omringt, raakt mij zeker. Rampen zoals in Japan, oorlogen zoals in Syrië, ongelukken zoals Pukkelpop,... Ik ben daar mee bezig, zoals jij dat ongetwijfeld ook bent. En soms voel ik dan de nood muziek te maken om dat te plaatsen. Maar ik laat me hierdoor nooit wegdrijven op een golf van zware melancholie. Ik ben emotioneel, zeker, maar ik probeer ten allen tijde een positieve energie over te brengen. In ‘Sons of The New World’ wil ik de mensen er op wijzen dat er ons veel meer bindt dan scheidt. En dan hoop ik dat de luisteraars van mijn muziek deze boodschap meenemen. We leven in een wereld waar mensen jammer genoeg nog weinig verdragen van elkaar. Ik vind dit heel erg. Het gebrek aan respect, de discriminatie van minderheden, de onverdraagzaamheid naar andersdenkenden, ik kan er moeilijk mee om. Iedereen weet van mij dat ik, als men mij hierover aanspreekt, ongezouten mijn mening zal geven. Het gratuite, banale, anonieme beschimpen van mensen via de sociale media zoals Twitter en Facebook, meestal zonder recht op antwoord, ik baal er van. Ik ben niet iemand met capsones of attitudes. De Jef Neve die je op de scène ziet, is dezelfde persoon als de Jef met wie je achteraf aan de toog een pint kunt drinken. Nu ik een beetje faam geniet, interpelleert men mij iets vaker over bepaalde onderwerpen. Mijn seksuele geaardheid is een favorietje van de media. Dan wordt mijn mening gevraagd over de intolerantie naar homo’s in steden zoals bv. Brussel. Wel, wie dit doet weet dat ik niet rond de pot zal draaien. Maar ik waak er ook wel over niet in de mond van het gapende mediamonster terecht te komen. Want sommige journalisten willen je soms dingen doen zeggen die je helemaal niet bedoelt. Ik ben dus altijd zeer voorzichtig in mijn bewoordingen. Ik zal zeker nooit situaties generaliseren.”

CMm: Je vertelde daarnet dat je als kind dolgraag componist wilde worden. Als muzikant-componist, welke van de twee haalt de bovenhand nu?

Jef Neve: “Op dit moment heel zeker de componist! Ik heb de laatste twee jaar ongelooflijk veel nieuwe repertoires geschreven. Vandaag componeer ik voor een nieuwe achtdelige tv-serie, schrijf ik een groot werk voor een symfonisch orkest en ben ik met een solo repertoire bezig. Wat het juist zal worden, weet ik nog niet. Ik schrijf en schrijf! Alle ideeën vliegen spontaan op papier. Het doet me denken aan een uitspraak van Pablo Picasso toen hij zei: «Je mets dans mes tableaux tout ce que j’adore et c’est aux choses de ‘sarranger entr’eux». Creëren is voor mij het mooiste wat er is. Het vertrekt altijd vanuit een buikgevoel en het versmelt gaandeweg met een mix van ratio en emotie. Schrijven is zoeken, proberen, schrappen, worstelen, en weer herbeginnen. Schrijven is zo intens dat het je volledig uitput. Ik voel me soms als een oververhitte computer, maar de beloning, als die er komt, is echter nauwelijks te vatten. Het is voor mij een gevoel dat met niets te vergelijken valt.”

CMm: Ik zou kunnen beginnen aan een opsomming van plaatsen en festivals waar je hebt gespeeld, van Japan tot in Vancouver. Prijzen die je hebt gewonnen. Klassiek, jazz, solo of met enkele

“Bij een schrijver heeft men het lege blad en na reflectie het geschreven woord. Bij mij gaat het lichtjes anders. Ik vertrek vanuit de stilte en dan komt er de muziek.” groten der aarde. Je werk voor film, de MIA’s voor beste muzikant en beste componist (2012). Heb jij nog een grote droom?

Jef Neve: “Door ouder te worden leer je beter omgaan met wat je overkomt. Zowat de hele wereld mogen rondreizen om je passie te kunnen beleven, het is een droom die zich realiseert. Schoner kan het niet worden, denk ik soms. Bovendien kan ik leven van mijn muziek. Ik ben dankbaar dat het mij gegund wordt om in die grote muziekvijver waar ik pleeg te vissen, te mogen blijven varen. De roem die ik persoonlijk geniet is niet zo belangrijk. Het BV-schap, daar lig ik niet wakker van. De muzikale erkenning daarentegen streelt zeker mijn artistieke hart. Ooit zei een Amerikaanse criticus over mij: “Mocht Neve in een jazzmilieu ergens in Chicago of New Orleans geboren zijn, hij was al lang erkend als een van de grootste toppianisten van zijn generatie”. Ik mag me gelukkig prijzen dat mensen zo over mij schrijven. Ik heb heel fijne dingen mogen doen. De muziek maken voor Felix Van Groeningen was een mooi moment en meewerken aan een topfilm als ‘The Artist’ een ongelooflijke opportuniteit. Ik zou dat zeker graag nog eens willen meemaken. Ik hoop ooit eens muziek te mogen maken voor een Amerikaanse topcast. De synergie die men kan creëren tussen acteurs, de prachtige beelden en de mooie muziek, ik zie dit als het summum, het hoogst bereikbare in de samenkomst van verschillende kunstvormen. Wie kan daar nu neen tegen zeggen...?” www.jefneve.com