Portfolio secundair onderwijs by atelier PRO

PORTFOLIO SECUNDAIR ONDERWIJS

INHOUD

05 07 11

Onderwijs & atelier PRO Nieuwe ruimte(n) in het onderwijs-landschap Clean Air Schools

17 21 25 27 33 37

VISIE & RUIMTE Letovo school Moskou Carmel college SALLAND Raalte Liseo Boneriano, Bonaire Metis Montessori Lyceum Amsterdam IJburg college 2 Amsterdam Lumion, Amsterdam

41 47 53 55

PLAATS & KARAKTER Onderwijspark Ezinge Meppel ROC Graafschap College Doetinchem Vrijzinnig CChristelijk Lyceum VCL Den Haag Vitalis College Breda

61 65 67 73

OUD & NIEUW Vakcollege Eindhoven & Aloyisius De Roosten MAVO The British School of Amsterdam Edith Stein College Den Haag OPDC Speciaal Onderwijs Utrecht

77 83

GEZOND & DUURZAAM Gerrit Rietveld College Utrecht Diagnostisch Centrum VU-MC Amsterdam

ONDERWIJS EN ATELIER PRO Gezond en Aangenaam Atelier PRO is begaan met jong volwassenen en hun onderwijsomgeving. In onze visie moet deze omgeving GEZOND en AANGENAAM zijn om tot goede leerprestaties te komen. Dat geldt voor alle typen onderwijsgebouwen. Studenten en staf moeten zich thuis voelen in onze gebouwen. Een gezond en aangenaam gebouw is daarbij belangrijk. Bij een gezonde en aangename onderwijsomgeving letten wij architecten op het binnenklimaat, de aansluitingen met de stad, de logica in het gebouw en de situering van de verschillende ruimten binnen het gebouw. Gebouwen van atelier PRO bieden ruimte aan verschillende onderwijsvisies. Wij vinden dat de keus voor de interpretatie van de onderwijsvisie bij de docenten en het bestuur ligt, en niet bij architecten. Voor ons is de taak om de gekozen visie te verbeelden in ruimte en architectuur maar ook in functionaliteit en logistiek. Ons doel is om gebouwen te bedenken die meerdere visies kunnen accommoderen. Samen met gebruikersgroepen en onderwijsinstellingen zoeken wij naar het meeste optimale ontwerp. Wij hechten zeer aan het vertalen van onuitgesproken wensen in uitgangspunten. Dat vergt verbeeldingskracht en dat vraagt om een goede communicatie tijdens het ontwerpproces. Een aanpak die tot tal van karaktervolle onderwijsgebouwen heeft geleid waarvan wij u hier een selectie presenteren.

Carmel College Salland, Raalte

NIEUWE RUIMTE(N) IN HET ONDERWIJSLANDSCHAP Tussen klassikaal en personalized leren? Veranderingen in het onderwijs zijn er voortdurend. En dat is niet verbazingwekkend, immers de maatschappij verandert snel en het onderwijs verandert mee. De revolutie in communicatie- en datatechnologie versnelt dat proces en de vraag is of schoolgebouwen in de toekomst wel nodig zijn. Jonge mensen sprokkelen de hele dag informatie bij elkaar op de iPad, smartphone of laptop en kennis is op afroep beschikbaar geworden, los van plaats en tijd. Daarnaast is er een groeiend besef dat de school niet de enige plaats is waar men kennis opdoet. Een leven lang leren betekent dat veel mensen ook buiten school ruimten moeten krijgen om kennis en vaardigheden te verwerven. Atelier PRO denkt dat er een nieuw soort ruimte nodig is waar kennis en vaardigheden optimaal worden uitgewisseld. Er zijn twee polen waarbinnen het debat over onderwijsruimte zich voltrekt. In het ene uiterste gelooft men dat het lokaal en het klassikaal onderwijs de bouwstenen zijn voor het onderwijs. In het andere uiterste gelooft men dat kennisverwerving een dynamische bezigheid is, het personalized leren is daarvan een voorbeeld. De uiterste consequentie is dat lokalen of scholen overbodig zijn. Echter, dat zijn twee uitersten. In de praktijk balanceren de meeste scholen hiertussen in. In de ogen van atelier PRO gaat het met deze twee uitersten om een schijnbare tegenstelling die voorbij gaat aan het belangrijkste vertrekpunt. De mens is een sociaal wezen en leren of kennis opnemen is een sociaal proces. Dat is de basis voor het onderwijslandschap. Het gaat juist om de verfijnde wisselwerking, en niet om uitersten. Tot dusver niets nieuws. De meeste scholen zoeken een oplossing binnen de bestaande structuur van scholen met o.a. leerpleinen etc.

IJburg College, Amsterdam

Activiteiten als fait primitif Nieuw is de andere manier van denken over onderwijsgebouwen en de consequente keuze voor activiteiten binnen de school als vertrekpunt voor het ruimteplan in de school. Deze activiteiten zijn ook sociale processen die deels plaatsvinden via de nieuwe media maar vooral ook op bepaalde plekken waar mensen bij elkaar komen! Daarnaast gaat het niet alleen om de kennis op zichzelf maar om de vaardigheid deze kennis op te kunnen doen. Het leren leren is daarbij belangrijk. Een kapster of automonteur of een gymnasiast leert het vak niet achter een beeldscherm op een zolderkamer maar moet daadwerkelijk met kapsels of auto-onderdelen of in een Socratisch gesprek in de weer gaan. Wij zien vooral de sociale processen en de verschillende activiteiten van leerlingen en docenten. Deze activiteiten staan soms haaks op elkaar. In het schoollandschap liggen deze plekken daar waar de verschillende activiteiten thuishoren en die daaraan letterlijk ruimte geven. Onze ruimteplannen en interieurs spelen daarop gericht in. Dat tekent de nieuwe generatie scholen. Zonering van activiteiten binnen het onderwijslandschap In hoofdlijn verloopt de ruimtelijke geleding van activiteiten van veel dynamiek naar activiteiten die rust verlangen. Deze geleding is terug te vinden in de opbouw van ruimten. Het schoollandschap met leerpleinen is al nieuw maar de ruimten hierin zullen veel specifieker worden. Steeds verder worden de activiteiten van leerlingen geaccentueerd en ten gevolge daarvan zal de differentiatie in soort en kwaliteit ruimten en meubels in de school toenemen. De stedelijke omgeving en de entree van de school en de circulatieruimten binnen de school spelen een belangrijke rol. Het zijn vooral sociale zones waar leerlingen de laatste nieuwtjes uitwisselen. De centrale hal, de aula of de kantine. Hoe dieper men het gebouw inkomt hoe meer rust en concentratie er heerst. Grote scholen worden tegenwoordig vaak onderverdeeld in ruimtelijke domeinen met ca. 200 leerlingen. Hiermee wordt de binding onderling tussen leerlingen gestimuleerd, omdat leerlingen met dezelfde ontwikkelingsfasen bij elkaar in ĂŠĂŠn domein zijn. Leerlingen en docenten kennen elkaar. Binnen deze afdelingen zijn leerling-pleinen of studiecentra of bibliotheken op de plek waar leerlingen gezamenlijk of individueel aan projecten werken. Soms zijn deze ruimten informeel en heerst er geroezemoes. Soms staat de radio zelfs aan. Andere plekken zijn stiller. Het lokaal is de ruimte waar instructies worden gegeven of waar leerlingen individueel werken. Hier heerst de meeste rust. Dit kunnen ook specialistische vaklokalen zijn. Zoals gezegd is een consequentie van deze zonering van het schoollandschap in activiteiten een differentiatie in ruimten en meubels binnen de school. Bouwfysische kwaliteiten van deze ruimten zijn daarbij belangrijk. Een goede akoestiek heeft een belangrijke invloed op leerprestaties. Het klassieke type schoolgebouw zal evolueren in een onderwijslandschap dat een leven lang leren mogelijk maakt en inspeelt op de activiteiten die nodig zijn bij het verwerven van kennis en vaardigheden.

Als casus werd een school langs de ringweg in Antwerpen als vertrekpunt genomen.

CLEAN AIR SCHOOLS Studieopdracht atelier PRO naar onderwijsgebouwen samen met Stad Antwerpen, TNO Delft, TU Delft, The Why Factory, Ducth Green Building Council en Syntens Innovatie Centrum In hoogstedelijke gebieden is nog steeds vraag naar nieuwe, goede scholen. Deze scholen worden vaak gepland op de nog beschikbare locaties in steden nabij ringwegen. Wat betreft luchtkwaliteit zijn dat de slechtste plekken. Met Clean Air Schools willen wij de urgentie van het probleem agenderen en ruimtelijke oplossingen aanbieden. Hierbij beschouwen in een integraal ontwerpteam de mogelijkheden die wij met het gebouw hebben om zowel in interieur als exterieur de luchtkwaliteit te verbeteren. Wij onderzoeken daarbij de mogelijke effecten die ruimtelijke ingegrepen of interventies kunnen hebben op de kwaliteit van buitenlucht. Case Study Voor Clean Air Schools hebben wij een geschikte locatie gevonden in samenwerking met de gemeente Antwerpen. Om een relevante ontwerpstudie te maken is het van belang dat het microklimaat, de concentraties van soorten luchtverontreiniging en de luchtstromingen van de site in kaart werden gebracht. Met steun van de gemeente Antwerpen hebben wij relevante gegevens uit bestaande metingen kunnen gebruiken. Onze focus lag bij de problematiek rond fijnstof en NO2. In overleg met gemeente Antwerpen is besloten om de locatie aan de Desguinlei, voor de case te gebruiken. Een binnenstedelijk gebied dat in een gevoelige zone ligt (EU-richtlijnen) qua luchtkwaliteit. De Case Study werd tijdens een pressure cooker workshop uitgewerkt. Met een locatiespecifiek ontwerp heeft het ontwerpteam (Alex Letteboer, Bas Woldman, Thijs Klinkhamer, Sjoerd Hoogewerf en Berit Piepgras) met een hiervoor ontwikkelde clean-air toolbox concepten gegenereerd en die in een uiteindelijk ontwerp vertaald. De tools zijn ruimtelijke ingrepen die de lucht aan de buitenkant (en binnenkant) van een gebouw kunnen verbeteren. Tijdens het ontwerpproces zijn bevindingen en ontwerpresultaten met de gemeente Antwerpen, The Why Factory TU Delft, Dutch Green Building Council, Imago Bouwers en TNO in verschillende sessies geëvalueerd. (opm dus zij gaven alleen feedback) Permeabel Het uiteindelijke ontwerp is een gebouw dat meerdere ‘schillen’ heeft. Buitenlucht wordt gezuiverd met elektrostatische filters en in het binnenste gedeelte van de school: de lesruimten geblazen.

Door deze schone lucht op overdruk te zetten kan deze verder gebruikt in de overige ruimten van de school: de gangen en de overdekte semi- en openbare ruimten in en om de school. De buitenste ‘schil’ in dit systeem is de gevel naast de Ring. Deze vormt een barrière naar de snelweg om op deze manier de lucht naar boven en over de rest van Antwerpen te leiden. Door de ‚grillige‘ vormgeving van gevel aan deze zijde wordt extra turbulentie gecreëerd om de lucht extra te mengen met de schonere, hogere luchtlagen, zodat fijnstof niveaus snel dalen. Het gebouw werkt als filter Elektrostatische filters zorgen dus voor een schone lucht in de leslokalen. Deze lucht wordt geleid naar de schoolpleinen, de semi-publieke ruimten, die overdekt zijn met glas. Vanaf hier stroomt de schone lucht naar buiten om een betere luchtkwaliteit in de openbare ruimte nabij de hoofdingang te creëren. Het plein ligt in de luwte van het komvormige gebouw om een street canyon effect te creëren met schone lucht. Wij veronderstellen dat de vorm van het gebouw de schone lucht die daar wordt uitgeblazen enigszins tegenhoudt zodat deze niet te snel vermengd met de vervuilde omgevingslucht. Of dit echt zo werkt, willen wij nog testen in een windtunnel. Op deze manier zorgt het ontwerp voor de mogelijkheid om een raam te openen van het leslokaal naar de overdekte semi-publieke ruimte om de school zonder fijnstof of roet naar binnen te laten. Hierin liggen kansen voor het combineren van het programma ‚Frisse Scholen‘ met passief bouwen. Naast de genoemde maatregelen is in het ontwerp alles eraan gedaan omeen energieneutraal en prettig schoolgebouw te creëren; zoals toepassing van een algengevel als zonwering en bioreactor, prefab houtbouw voor een schone bouwput tijdens de bouw en een aangenaam binnenklimaat en een ‚gaatjesplafond‘ (voor een aangenamere luchttoestroming binnen). Ook reductie van emissie van schadelijke stoffen uit bouwmaterialen en meubilair is een voorwaarde. Vervolgstappen We hebben met Ulf Hackauf van The Why Factory en Annemie Tormans en Jan Bel van Stad Antwerpen uitgebreid het ontwerp besproken waar vervolgens weer een reeks goede ideeën naar voren kwamen. Het ontwerp is in september 2013 gepresenteerd tijdens de JOQUIN conferentie voor een publiek van clean air experts. De reactie waren enthousiast. De algemene strekking is echter dat het voorspellen van luchtstromen erg lastig is. Daarom is vervolgonderzoek in windtunnels en zelfs het daadwerkelijk realiseren van een prototype noodzakelijk om goede resultaten te kunnen boeken. Gerrit Rietveld College Utrecht ligt langs een stadsontsluitingsweg en werd ontworpen als een bouwblok met een Clean Air binnenterrein voor de leerlingen en docenten.

Gerrit Rietveld College, Utrecht

VISIE EN RUIMTE Een school is meer dan een verzameling lokalen, het is een leefgemeenschap die op leren is gericht. Ruimten zijn gezoneerd naar activiteiten. In een van die zones liggen lokalen waar studenten geconcentreerd en individueel kunnen werken of klassikaal onderwijs volgen. In een andere zone liggen leerpleinen, bibliotheek, of mediatheek waar studenten samen kunnen overleggen en werken aan een project. In het midden van het schoolgebouw is de centrale hal, weer een andere zone. Dit is een multifunctionele ruimte die de hele dag in gebruik is voor informeel ontmoeten. Letterlijk het hart van de school. De onderwijsvisie van de school spiegelt zich zo in de verschillende ruimten van de leeromgeving van de nieuwe school.

Campus (schoolgebouw, sportvoorzieningen, slaapvertrekken en docentenverblijven) voor voortgezet onderwijs van 12 tot 18 jaar. Ontwerpperiode 10-2014 tot 08-2015 Bouwtijd 2016 tot 2018 Opdrachtgever LLC Valovaya 37 Projectarchitect Dorte Kristensen en Pascale Leistra Projectleiding Pascale Leistra Landschapsontwerper Buro Sant en Co Partner architect Atrium Architectural Studio Adres Letovo, Moscow, Rusland Bruto oppervlakte Totaal: 30.723 m² school 16.123 m² slaapvertrekken 6.900 m² docenten verblijven 7.700 m² sportfaciliteiten, theater, campus terrein (10ha) Kosten per m2 € 976,Totale bouwkosten € 30.000.000,De centrale hal

LETOVO SCHOOL MOSKOU excellent onderwijs is landelijke omgeving Atelier PRO architekten ontwerpt de Letovo School in het stadsdeel Novaya Moskava ten zuiden van Moskou. De school is een campus in een landelijke omgeving met het schoolgebouw, sportvoorzieningen (indoor en outdoor), dormitories en teachers residences. De school is speciaal opgericht voor het excellente onderwijs en de opdrachtgever wil daarom een bijzonder gebouw, waar de nieuwste vindingen van het onderwijs worden toegepast. Letovo school won de Architectuurprijs voor beste school in Moskou.

Bibliotheek

Campus, school, teachers residence and boarding Onder: de school

Nieuwbouw modern onderwijs voor ca. 1500 leerlingen. Ontwerpperiode 03-2012 tot 07-2013 Bouwperiode 10.2013 tot 10.2015 Opdrachtgever Carmel College Salland Projectarchitect Dorte Kristensen en Martijn de Visser Projectleiding Eelko Bemener en Tobias Thoen Adres Hofstedelaan 4, Raalte Bruto oppervlakte 9.000 m² Kosten per m2 € 888,Totale bouwkosten € 8.000.000,-

Begane grond

CARMEL COLLEGE SALLAND RAALTE leerling staat centraal Opgedeeld in domeinen In het vernieuwde onderwijsconcept van het Carmel College staan de leerlingen en hun leerproces centraal, de school moet zoveel mogelijk sociale veiligheid bieden. Het gebouw is daarom opgedeeld in â&#x20AC;&#x2DC;domeinenâ&#x20AC;&#x2122;, waar teams van leerlingen en hun docenten gehuisvest zijn. Deze teams werken meerdere jaren nauw met elkaar samen binnen het domein. Opzet gebouw als een hand In de hoofdopzet zijn de teamdomeinen te zien als de vingers aan een hand, waarbij de palm wordt gevormd door de aula. De aula is grotendeels twee verdiepingen hoog. Een balkon en een brug maken de ruimte multifunctioneler en intiemer; er ontstaan diverse plekken van verschillend karakter.

De domeinen zijn flexibel in gebruik. Bij de indeling is rekening gehouden met de aard van het gebruik, van druk naar geconcentreerd.

De delen naast de ramen zijn van licht metselwerk. Hierdoor ontstaat een spel van lichtere en donkere stroken, zoals de toetsen van een piano.

Middelbare school met een MAVO, HAVO en VWO Periode 2016 Opdrachtgever Ministerie van BZK Rijksvastgoedbedrijf Rijksdienst Caribisch Nederland Projectteam AtelierPRO / Jacobs Architekten Projectarchitecten atelier PRO Dorte Kristensen & Constanze Knüpling Projectleiding Constanze Knüpling (atelier PRO) Adres Kaya Amsterdam, Kralendijk, Nederlandes Antillen Bonaire Bruto oppervlakte 1.500 m²

Vogelvlucht

LISEO BONERIANO, BONAIRE een elegante nieuw ensemble Het Liseo Boneriano op het Caribische eiland Bonaire, is een middelbare school met een MAVO, HAVO en VWO. Een deel van de school is nu ondergebracht is in een gebouw aan de Kaya Amsterdam in Kralendijk. Het aantal leerlingen is de laatste jaren toegenomen en daardoor is het niet mogelijk om alle leerlingen op deze locatie les te geven. Het team atelier PRO architekten en Jacobs architekten ontwierpen de uitbreiding zo dat straks onderbouw en bovenbouw hier ook les kunnen krijgen. Het belangrijkste kenmerk van deze nieuwbouw is dat samen met de bestaande gebouwen een elegant nieuw ensemble is ontstaan met veel aandacht voor de ruimte buiten de gebouwen. Het publiek domein waar leerlingen en docenten elkaar op een ontspannen manier treffen.

Hof

10870 7020

7014

367

7033

3470

380

7020

2610

n tte ze zien st or va vo en ijn ur oz de nk . e d. nd an buiteuren aa st st an e de Be va aand en in st glaz Be n va

berging

LO.0.06

LO.0.08

4319

LO.0.07

TOA

6730

centrale ruimte

theorie NABISK

RENVOOI

bestaande

nieuwe deu

Montessorieonderwijs VWO, HAVO, VMBO Fase 1: renovatie bestaand gebouw

nieuwe deu

LO.0.09 theorie werklokaal

vitrinekast b DB

ka E-

zuurkast be

TR.0.01

14675

centrale ruimte

berging

rooster bes 3020

V.0.03

V.0.04

verkeersruimte

LO.0.05 2610

4319

ICT

TO.0.04 dames toilet

TO.0.03 herentoilet

TO.0.02

wk 2 2500

3353 3353

LO.0.10

437

4320

berging

digiboard

centrale ruimte

E-kast

7020

trappenhuis 3 trappenhuis 1

LO.0.04

4083

LO.0.11

wk 1

vaklokaal O+O

V.0.02 verkeersruim te

E-kast

10800

380

TO.0.01

LO.0.03

z.k. 850x2000

E-kast

trappenhuis 2

7008

vaklokaal O+O

3020

7001

berging

V.0.01 verkeersruim te

210

berging

380

E-kast

LO.0.02

7009 6682

vaklokaal art

DB 7009

z.k. 930x2600

LO.0.01 theorie werklokaal

118

Ontwerpperiode 2011 - 2012 Bouwtijd 2012 - 2013 Opdrachtgever Montessori Scholengemeenschap Amsterdam Projectarchitecten Dorte Kristensen, Elisabeth Tukker Projectleiding Han Tak, Paul Verhaar Adres Mauritskade 58, Amsterdam Bruto oppervlakte 3.873 m² Kosten per m2 € 697,Totale bouwkosten € 2.700.000,-

E-kast

6672 340 6672 10032

340

3020 6700

Begane grond

interieur begane grond

CML Oosterpark, Amsterdam

UNP200

stalen cons 60min bran

METIS MONTESSORI LYCEUM AMSTERDAM met liefde renoveren en verbouwen Nieuwe toekomst In Amsterdam heeft de karaktervolle voormalige ‘Hoogere Burgerschool met vijfjarigen cursus’ een nieuwe toekomst gekregen. Het stoere schoolgebouw uit 1904 aan de rand van het Oosterpark oogt weer sprankelend nieuw van binnen en statig en stijlvol van buiten. Een plaats vol herinneringen waar studenten zich voorbereiden op wat gaat komen. Het massieve gebouw ligt als een carré om een enorme plataan en maakt deel uit van het toekomstige stedenbouwkundig plan Verdubbeling Oosterpark. Het komt helemaal in het groen te liggen. Leerplein doorbreekt strenge ritme Binnen introduceerde atelier PRO ‘het leerplein’ om het strenge ritme van de klaslokalen en klassieke schoolgebouw te doorbreken. Vanuit de gangen kijkt men voortaan altijd naar dat plein. Op de plaats waar ooit klaslokalen zaten, werden in dragende muren bogen aangebracht zodat deze samen met de gang nu één grote ruimte vormt met een interessante geleding. Volgens de principes van het Montessorionderwijs kunnen leerlingen hier individueel of in groepjes werken in een lounge, stilteruimte of bij de overlegplek.

Monusmentale trappenhuizen zijn voorzien van akoestisch dempende wandpanelen, een kunstwerk van Chris Vermaas ism Chin-Lien Chen

Oorspronkelijke detaillering teruggebracht De oude sfeer van het lyceum is teruggebracht. Veel van de oorspronkelijke rijke detaillering van het interieur werd hersteld zoals de prachtige trappenhuizen met smeedijzeren hekwerken, de gewelven en bogen in de gangen en de fraaie tegelvloer.

Montessorieonderwijs VWO, HAVO, VMBO Fase 2: uitbreiding nieuwbouw Ontwerp periode 2014-2015 Bouwtijd 2015Client Montessori Scholengemeenschap Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen Naomi Schiphorst Projectleider Naomi Schiphorst, Paul Vlaar Adres Mauritskade 58, Amsterdam Bruto oppervlakte 4.674 m² Kosten per m² € 1.386,Totale bouwkosten € 6.479.895,-

Periode 2014-2016 Opdrachtgever Stichting Samenwerkingsschool ABVO Projectarchitect Dorte Kristensen Karho Yeng Projectleiding Eelko Bemener Adres Geertje Wielemastraat 23a Amsterdam Bruto oppervlakte 7.089 m² Totale bouwkosten € 6.378.209,-

De goud geanodiseerde aluminium gevelbekleding heeft een opvallend karakter en is een harmonieuze verschijning in de steenachtige omgeving. Afhankelijk van het perspectief zorgen de aluminium cassettes voor een poëtisch lichtspel

Begane grond

IJBURG COLLEGE 2 AMSTERDAM personalized learning De ambitie is een â&#x20AC;&#x2DC;High Tech Greenâ&#x20AC;&#x2122; school te realiseren die past bij deze bijzondere locatie op IJburg, die omringt wordt door groen en water. Het ontwerp van atelier PRO toont een compact gebouw dat zich strak aan de stedenbouwkundige kaders heeft geadapteert. De hoofdopzet van het ontwerp is puur bottom-up vanuit de onderwijsvisie ontwikkeld. Personalized learning in deelscholen. Centraal tussen twee deelscholen worden de gezamenlijke praktijkvloeren gesitueerd. De introductie van een splitlevel zorgt ervoor dat in het krappe bouwvolume toch voldoende plek is voor de school en er tegelijkertijd een ruimtelijke relaties ontstaat tussen de diverse functies.

De stelsel van trappen zorgen ervoor dat verschillende delen van de school verbonden worden en gebruikers elkaar kunnen ontmoeten

Vernieuwde middelbare school voor MAVO, HAVO, VWO in brutalistisch monument. Ontwerperiode 2015-2015 Bouwperiode 2015Status Voorlopig Ontwerp Opdrachtgever Gemeente Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen en Martijn Visser Projectleiding Martijn Visser Adres Vlaardingerlaan 25, Amsterdam Bruto oppervlakte ca. 12.050 m² Kosten per m2 € 912Totale bouwkosten € 11.000.000,Functies MAVO, HAVO, VWO

LUMION, AMSTERDAM brutalistisch monument krijgt frisse start Caland2 is een middelbare school voor MAVO /HAVO /VWO. De school wordt gehuisvest aan de Vlaardingenlaan 25 in Amsterdam. Daarbij worden gebruik gemaakt van delen van het monumentale schoolgebouw dat zich op de locatie bevindt. Het gaat om ĂŠĂŠn van de jongste monumenten in Nieuw-West, en is gebouwd in 1973 naar een ontwerp van architect J.B. Ingwersen. Het brutalistische gebouw kenmerkt zich door het gebruik van veel beton en glas en grote overkragingen. In de vernieuwde school wordt de bovenbouw in het gerenoveerde monument gerealiseerd, de onderbouw krijgt een geheel nieuw bouwdeel dat door een transparante centrale hal met het monument verbonden wordt. Op het terrein wordt ook een nieuwe sporthal gerealiseerd.

PLAATS EN KARAKTER Genius Loci. Dat betekent elke plek is verschillend en daardoor uniek. In het stadslandschap of in de regio. Een gebouw is onlosmakelijk verbonden met zijn plaats, ruimtelijke context en sfeer. Daarom is ook elk gebouw uniek voor ons. Wij kijken heel goed naar de plek voordat wij beginnen met ontwerpen om de potenties van de plek zichtbaar te maken. Met elk ontwerp versterken wij de positieve kanten en pakken de zwakke kanten aan. Het geheel van gebouw en omgeving bepaalt de kwaliteit van de school.

Vijf middelbare scholen: VWO, HAVO, VMBO, MBO, school voor moeilijk lerende kinderen, school voor moeilijk opvoedbare kinderen en een sport accommodatie. Frisse Scholen label B, GPR 8,1 Ontwerpperiode 01-2011 tot 07-2012 Bouwperiode 03-2013 tot 07-2014 Opdrachtgever Woonconcept Onroerend Goed bv Projectarchitect Dorte Kristensen en Christina Kaiser Projectleiding Christina Kaiser en Ronald Peters Adres Ezingerweg 51- 85, Dhaliastraat 2 en 4, Ambachtsweg 2, Meppel Bruto oppervlakte scholen 22.468 m², sport indoor 7.594 m² Kosten per m2: €966,Totale bouwkosten € 29.000.000,-

Onderwijspark gezien vanaf het station van Meppel

ONDERWIJSPARK EZINGE, MEPPEL huisvesting nieuwe stijl Campus: ‘kleine’ scholen in een groot complex

Onderwijspark gezien vanaf de sportvelden

Onderwijspark Ezinge is een complex dat vijf verschillende scholen huisvest. Een HAVO/VWO, VMBO, MBO, een school voor moeilijk lerende kinderen en een school voor moeilijk opvoedbare kinderen zijn hier samengebracht en worden ondersteund door een sport accommodatie en ruimte voor onderwijsgerelateerde bedrijvigheid. De afzonderlijke scholen zijn herkenbaar door de geheel eigen binnensfeer en een eigen schoolhart. Door de horizontale verdeling, die tevens subtiel in hoogte varieert, is de massa visueel opgedeeld in kleinere volumes. Hierdoor anticipeert het gebouw op de kleinere schaal van de naastgelegen woonwijk. Hoewel de scholen zelfstandig opereren met eigen theorielokalen en leerpleinen, zijn ze onderling verbonden aan de hand van gedeelde, strategisch geplaatste praktijk-onderwijslokalen. Een centraal gelegen watervaltrap langs vides en spannende loopbruggen vormt een ware ‘route architecturale’ door het gebouw.

Rechts: patio en gemeenschappelijke ruimte leerlingen Onder: het sportpark met entree en de grote sportzaal

Links: auditorium van het Lyceum (HAVO / VWO) Onder: verschillende onderwijsruimten van het Lyceum

ROC sectoren Economie en Dienstverlening Ontwerpperiode 11-2006 tot 11-2008 Bouwperiode 11-2008 tot 04-2010 Status opgeleverd Opdrachtgever Graafschap College Projectarchitect Dorte Kristensen en Lisette Plouvier Interieurarchitect Tamara van Spronsen Projectleiding Eelko Bemener Adres Maria Montesoristraat 3, Doetinchem Bruto oppervlakte 5.961 m² school, 1.397 m² parkeergarage Kosten per m2 €1.617,Totale bouwkosten €11.902.323,-

9 11

9 13

12 14

1 entree 2 receptie 3 aula 4 ondersteuning 5 lokalenkluster 6 restaurant 7 leskeuken 8 demoruimte

9 kleedruimte 10 lift 11banketbakkerij 12 broodbakkerij 13 haarverzorging 14 koelcellen/berging 15 toerisme en recreatie 16 teamkamer

17 personeelskamer 18 studiecentrum 19 schoonheidsverzorging 20 fitness 21 sportzaal

begane grond

Begane mgrond

Aan de zijde van de woonwijk is het Graafschap College een etalage met voorzieningen

25m

ROC GRAAFSCHAP COLLEGE DOETINCHEM leren onder talud, school als landschappelijke verbinding College met ruim 700 leerlingen. Het gebied vormt de overgangszone tussen de kleinschalige woonwijk en de doorgaande weg. Samen met het naastgelegen VMBO Metzo College, maakt het Graafschap College de landschappelijke verbinding tussen deze twee sferen. Het begroeide talud van het Metzo gaat over in het grasdak van het Graafschap College. Onder dit grasdak zijn de verschillende schoolfuncties geplaatst.

Aan de zijde van de ringweg is het Graafschap College een deel van een dijklichaam

Aan de zijde van de Energieweg is het Graafschap College met groen bedekt, en de aula en het blok met restaurant en gymzaal steken door dit talud. Aan de kant van de woonwijk bestaat de school uit verschillende zogenaamde â&#x20AC;&#x2DC;etalagesâ&#x20AC;&#x2122;, die de leerlingenbedrijven, zoals een restaurant, keuken, bakkerij en kapsalon, duidelijk zichtbaar maken. Hier bevindt zich ook de hoofdentree.

Vanuit het schoolkantine in de dijk kijkt men uit over de ringweg en weilanden. De hoge kantineramen verbinden het interieur met het groene talud buiten

De verschillende domeinen hebben elk eigen praktijkruimten die grenzen aan aan woonwijk. Zoals een bakkerij, nail studio en kapsalon. Onder: De binnenstraat die alle domeinen binnen de school met elkaar verbind.

Verbouw en nieuwbouw Vrijzinnig Christelijk Lyceum voor HAVO, Atheneum en gymnasium. Ontwerpperiode 2015 - 2016 Bouwperiode 2017 - 2018 Status in ontwerp Opdrachtgever Vrijzinnig Christelijk Lyceum Projectarchitect Dorte Kristensen en Mira van Beek Adres van Stolkweg 35, Den Haag Bruto oppervlakte 5.835m² Kosten per m2 €1.617,Totale bouwkosten €6.000.000,-

VRIJZINNIG CHRISTELIJK LYCEUM, DEN HAAG een mooie villa krijgt bijval Het VCL is een zelfstandige school voor havo, atheneum en gymnasium met circa 800 leerlingen. Het huidige schoolgebouw bestaat uit bouwdelen uit verschillende bouwjaren met een oppervlak van ongeveer 8.000 vierkante meter. Het oudste deel, een villa uit 1872 is een rijksmonument en zal behouden blijven. De nieuwere bouwdelen, uit de jaren dertig, zestig en tachtig, zullen worden vervangen door nieuwbouw. Het VCL heeft een uitgebreid programma van eisen opgesteld waarin zij vraagt om een praktischer, compacter en toegankelijker gebouw echter met behoud van te maken de identiteit en positieve eigenschappen van het huidige schoolgebouw. Vanzelfsprekend spelen ook identiteit van de locatie, inpassing in de omgeving, verbetering van het binnenklimaat en duurzaamheid hierbij een randvoorwaardelijke rol

Nieuwbouw Vitalis College Breda (onderdeel van ROC West Brabant). Opleidingen Uiterlijke verzorging (schoonheidsverzorging en kappen), dienstverlening, pedagogie en gezondheidszorg Ontwerpperiode 10-2014 tot 08-2015 Bouwperiode ntb Status In Ontwerp Opdrachtgever ROC West Brabant Projectarchitect Dorte Kristensen Lisette Plouvier en Evelien van Beek Projectleiding Lisette Plouvier Adres Biesdonkweg 33, Breda Bruto oppervlakte 11.855 m² Kosten per m2 €1.092,Totale bouwkosten €13.000.000,-

VITALIS COLLEGE BREDA compact volume met meerdere gezichten De Vitalis College nieuwbouw is gesitueerd in de rustige en groenrijke wijk Biesdonk aan de noordkant van Breda. De vormentaal heeft een subtiele perspectiefwerking. Het schoolgebouw lijkt kleiner omdat het nooit in één keer in zijn geheel gezien wordt. De poten van de X-vorm kunnen specifieke clusters huisvesten en geven tegelijkertijd uitstraling naar de omgeving door de vier koppen. De ‘oksels’ bieden mogelijkheid voor mooie intieme buitenruimte of voor de entrees. Beide entrees komen uit op de aula met auditoriumtribune en atrium. Dit is het middelpunt van het gebouw en de ruimte waar vanuit je overal kunt komen: het hart. Deze publieke ruimte is bestemd voor informeel ontmoeten en loopt deels over twee en deels over vier verdiepingen van het gebouw. Hier vandaan begint de route naar ieder honk. Het is de plek waar de verschillende honken zich in het gebouw kunnen profileren.

OUD EN NIEUW Net zoals de plek voor ons belangrijk is, is ook de bestaande bebouwing een verrijking en inspiratie voor ons nieuwe ontwerp. Wij vinden het spannend als een opgave niet alleen om nieuwbouw gaat, maar ook over hergebruik van bestaande gebouwen. Soms is het een belangrijk monument of een lelijk bouwsel dat een andere betekenis krijgt in een nieuwe context. Juist een gebouw dat niemand mooi vindt kan zo tot een geliefd onderkomen worden getransformeerd.

Restauratie en uitbreiding als nieuw onderkomen van het Vakcollege Eindhoven & Aloysius de Roosten en sportprogramma.

doorsnede

Ontwerpperiode 01.2012 - 02.2014 Bouwtijd 03.2015 - 07.2016 Opdrachtgever Ons Middelbaar Onderwijs Projectarchitect Dorte Kristensen en Pascale Leistra Projectleiding Pascale Leistra Adres Piuslaan 93, Eindhoven Bruto oppervlakte 9.520 m² nieuwbouw 4.461 m² renovatie 4.059 m² Kosten per m² € 1.110Bouwkosten € 9.525.000,-

doorsnede

Begane grond

VAKCOLLEGE EINDHOVEN & ALOYISIUS DE ROOSTEN MAVO spel tussen oud en nieuw

Onder: de entree van het Pleincollege de Burgh bevindt zich tussen de bestaande hoogbouw en de bestaande praktijkhallen

Oude situatie

Atelier PRO neemt een vlucht met de oorspronkelijke locatie van het VMBO gebouw, daterend uit de jaren â&#x20AC;&#x2122;50 en is verantwoordelijk voor de restauratie van het bestaande deel en een uitbreiding aan de oostzijde van de ringweg, als nieuw onderkomen van het Vakcollege Eindhoven en Aloyisius de Roosten mavo en sportprogramma. Hoewel de beide scholen ruimtes delen, staat een eigen identiteit van de scholen buiten kijf. Beiden hebben een eigen plein en entreegebied grenzend aan het nieuw deel. Het opgewerkte bestaande hoofdgebouw blijft met zijn krachtige historisch uitstraling verantwoordelijk voor de interactie met de buurt en stad, zodat de nieuwbouw zoals gewenst in de luwte blijft.

Nieuwe situatie

Periode 2016Opdrachtgever British School Amsterdam Projectarchitect Dorte Kristensen, Lisette Plouvier Landschapsontwerper Buro Sant en Co Adres Havenstraat, Amsterdam Bruto oppervlakte 10.000 mÂ˛

Oude situatie

THE BRITISH SCHOOL OF AMSTERDAM voormalige gevangenis wordt British School Atelier PRO heeft samen met Van Hoogevest Architecten en Buro Sant en Co de opdracht voor de British School Amsterdam gewonnen. The British School of Amsterdam (BSA) is momenteel op drie verschillende plekken in Amsterdam gehuisvest. Voor de toekomst wil BSA over één gebouw beschikken waarin de verschillende vier scholen (Early Years, Infant, Junior and Senior) samenkomen. Bij voorkeur een gebouw met karakter en historie. Deze wens werd verwezenlijkt met de aankoop van de voormalige strafgevangenis aan de Havenstraat 6. Dit gebouw is ontworpen en gerealiseerd in de periode 1888 tot 1891 naar ontwerp van W.C.Metzelaar, rijksingenieur-architect voor gevangenisgebouwen. De BSA verwoordt de opgave voor ons als architecten zeer beknopt als volgt: „De functie van het gebouw waar iedereen uit wil om te draaien naar een school waar iedereen wil blijven“

Diagram showing the visual impact of the enlargement in combination with three extensions and the logistic possibilities within this concept.

Distribution of the school and the logistic implications

Nieuwbouw en renovatie bestaande gebouw VWO, HAVO, MAVO en internationale schakelklas Ontwerptijd 04.2013 - 06.2014 Bouwtijd 06.2014 - 07.2015 Opdrachtgever Heijmans Bouw Projectarchitect Alex Letteboer, Pascale Leistra en Menno Roefs Projectleiding Pascale Leistra Adres Couperusplein 33, Den Haag Bruto oppervlakte 7.230 m² (5.570 m² nieuwbouw en 1.660 m² bestaand) Kosten per m² € 873,Bouwkosten € 6.313.000,-

Binnenterrein met sportvoorzieningen

EDITH STEIN COLLEGE DEN HAAG landgoed in de Haagse binnenstad In het Edith Stein College in het Haagse Buurtschap 2005 staan een gezonde en een aantrekkelijke onderwijsomgeving centraal. Deze school is bijzonder omdat het meest monumentale deel van de school werd bewaard, de kapel en aula uit 1931. Door de compacte nieuwbouw en de open ruimte werd ook het historisch ensemble van gebouwen rond het Couperusplein verrijkt en hersteld. Bij de nieuwbouw verdween de sportzaal grotendeels in de grond en daarbovenop kwam in drie bouwlagen het nieuwe schoolgebouw. Door de zeer compacte nieuwe bouwmassa is er ruimte voor sport in de Haagse binnenstad.

Entree schoolgebouw aan de stadszijde

Rechts: achtergevel Onder: aula en kapel, nieuwe centrale hal en entreepoort

School voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen Ontwerpperiode 07-2015 tot 11-2015 Bouwperiode tot 09-2017 Status in Uitvoering Opdrachtgever ICS adviseurs Projectarchitect Dorte Kristensen Tobias Thoen Projectleiding Tobias Thoen Adres Van Lieflandlaan 117, 3571 AA Utrecht Bruto oppervlakte 3.548 m² Kosten per m² € 732,Totale bouwkosten € 2.600.000,-

OPDC SPECIAAL ONDERWIJS UTRECHT verlaten schoolgebouw wordt positieve impuls In het Utrechtse Tuindorp aan de Lieflandlaan staat een verlaten schoolgebouw uit te jaren â&#x20AC;&#x2122;60. Het ruim 3.500m2 grote gebouw bevat een aantal diverse bouwdelen die in de loop der jaren zijn aangebouwd. De complexiteit van de opgave zit vooral in het feit dat het bestaande gebouw diverse doelgroepen gaat huisvesten. Onderwijs- en kantoorruimte zullen in dit gebouw samen een onderwijsinstituut vormen. Het idee is om in de drielaagse bebouwing aan de straatkant het overgrote gedeelte van de onderwijsclusters op te nemen. Aan de parkzijde zullen de kantoren en de gymzaal worden gevestigd. De vernieuwde en frisse opzet zal een belangrijke impuls geven aan de omliggende woonwijken.

GEZOND EN DUURZAAM Stilte en licht zijn een bijdrage aan concentratie en leerprestaties, net zoals spelen een bijdrage is aan sociale vaardigheden. Daarom ontwerpen wij gezonde en duurzame scholen met een variatie aan ruimten voor een goede onderwijsomgeving. De scholen zijn gezond omdat ze ontworpen zijn met een kwalitatief goed binnenklimaat: Frisse School. Omdat wij een gezonde leeromgeving willen creĂŤren voor toekomstige generaties ontwerpen we duurzame scholen.

Middelbare school: VWO, HAVO, VMBO Frisse Scholen label B luchtkwaliteit en thermisch comfort GPR 8 Ontwerpperiode 06-2011 tot 05-2014 Bouwperiode 01-2013 tot 05-2014 Status opgeleverd Opdrachtgever Gemeente Utrecht Projectarchitect Dorte Kristensen en Lisette Plouvier mmv Evelien van Beek Projectleiding Eelko Bemener Adres Winklerlaan 373, Utrecht Bruto oppervlakte 9654 m² school, 200 m² commercieel maatschappelijke voorziening Kosten per m² € 1.107,Totale bouwkosten € 10.692.125,-

Entreezijde

GERRIT RIETVELD COLLEGE UTRECHT ‘continu wiel’ rondom centrale hof Het Gerrit Rietveld College is een middelbare school voor ongeveer 1200 leerlingen MAVO, HAVO en VWO. Het gebouw bevat tevens sportfaciliteiten en een klein deel maatschappelijk commerciële voorzieningen voor de buurt. De nieuwbouw ligt in de groene wijk Tuindorp aan de oostzijde van Utrecht. De basisvorm van het ontwerp is een continu ‘wiel’ met centraal een buitenhof. Het wiel is een ideale vorm voor flexibiliteit in de school, waarin functies kunnen ‘doorschuiven’. Centraal in de school ligt het hart, het hof, dat verbonden is met het schoolplein en dakterras.

Rechts: de school aan de straatzijde Onder: binnenterrein, de centrale hal, Het Hart

4 6

Tweedeverdieping 1 survivalzaal 2 domein sport en beweging 3 turnzaal 4 speelzaal 5 1&2 MAVO HAVO 6 terras 2

2 3 4 6

3 5

4 Eerste verdieping

2 8

1 domein exact 2 personeel 3 terras 1 4 domein mens & samenleving 5 domein talen 6 1&2 HAVO VWO

Begane grond

1 aula 2 atrium 3 fietsenstalling 4 laboratorium 5 domein exact 6 technasium 7 domein kunst en cultuur 8 hof

Nieuwbouw laboratorium, onderdeel van de uitbreiding van het VUMC-complex in Amsterdam Zuid. Ontwerpperiode 01-2012 tot 03-2013 Bouwperiode 01-2015 tot ? Status begonnen met de bouw Opdrachtgever VU medisch centrum Projectarchitect Alex Letteboer, Bas Woldman Projectleiding Allard de Goeij Adres Van der Boechorststraat, Amsterdam Bruto oppervlakte Fase 1: 3.830 m² Fase 2: 16.680 m² Kosten per m² € 1.702,Bouwkosten € 34.910.000,-

Tweede verdieping

GROENE LONG

DIAGNOSTISCH CENTRUM VUMC Aâ&#x20AC;&#x2122;DAM duurzaam en flexibel Het Diagnostisch Centrum van het VUmc Amsterdam bestaat uit een laboratorium aan de Van der Boechorststraat. Deze nieuwbouw is onderdeel van een grotere, toekomstige uitbreiding aan de zuidkant van het bestaande VUmc-complex in Amsterdam Zuid. In het ontwerp van atelier PRO is sterk de nadruk gelegd op een gezonde werk-, onderzoeks-, en onderwijsomgeving. Het gebouw bevat twee atria die fungeren als groene longen die licht, lucht en ruimte diep in het gebouw brengen. Het onderzoeks- en onderwijsgebouw huist laboratoria en onderzoeksruimten, onderwijsruimten, bespreekruimten en werkplekken voor de verschillende diagnostische afdelingen van het ziekenhuis. Hier wordt op academisch niveau onderzoek verricht en worden artsen in opleiding begeleid. In de plint van het gebouw zijn meer openbare functies geplaatst die conferenties mogelijk maken en waar experts van buitenaf kennis kunnen uitwisselen.

Boven: glazen kantoorwanden met print Links: de groene longen vormen een overgangsklimaat tussen binnen en buiten en zijn ingericht als ontmoetingstuin

atelier PRO architekten Kerkhoflaan 11a 2585 JB Den Haag +31(0)70 3506900 info@atelierpro.nl www.atelierpro.nl