ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΜΑΤΑΣ
ΙΧΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΙΧΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΙΧΝΟΓΡΑΦΙΕΣ • Μιχάλης Δεματάς ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ:Ήλίας Κατής ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ: Μιχαήλ Μεταξάς ΣΕΛ. 84 ΑΘΗΝΑ 2019 ISBN: 978-618-5323-29-5 ΑΘΛ.Ε.ΠΟΛΙ.Σ. ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΠΕΝΤΑΝΔΡΟΝ
ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΜΑΤΑΣ
ΙΧΝΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΠΟΙΗΣΗ
2019
Το βιβλίο αυτό αφιερώνω στην οικογένειά μου καθώς επίσης και σε όλους αυτούς που αγαπώ και με αγαπούν.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το ταξίδι Ανάμνηση Χαρτογραφία Ανάσα Σε εκείνη Η μάνα Το όνειρο Είδωλο Νυχτερινό Στιγμές Το απλό Μύθος Ψιλόβροχο Ο φάρος Φυλλοκάρδι Μεσημέρι Μαζί Έκλειψη Πεποιθήσεις Χωρίς όνομα Θα έρθει μια μέρα το βάθος Συσσωρεύεις Αν μπορείς Αφή Ευνίκη Χειρόγραφο Τις νύχτες Το λάθος Πέργαμος Μοίρα Στιγμή
11 12 13 14 15 16 17 20 21 22 23 24 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
Συνθεση Κύκνος Μοναξιά Η συνανητση Νοσταλγία Ολογράφος Παπαρούνα Το θαύμα Απόλυτη αγάπη Χειρονομίες Αν Ανατολικά Σιωπή Λαέρτης Πάπυρος Το γράμμα Ο βράχος Παλίρροια Σονάτα Χωρίς όνομα η αναζήτηση Μεσόγειος Πρελούντιο Εύα Νόημα Ορτανσία Ιούδες Άτιτλο
46 47 48 49 50 51 52 53 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 74 75
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
78
ΠΡΟΛΟΓΟΣ O απόλυτα ορισμένος σκοπός του ΑΘΛ.Ε.ΠΟΛΙ.Σ., όπως αυτός προκύπτει από το καταστατικό του επιτάσσει τη «... συστηματική καλλιέργεια και ανάπτυξη των δυνατοτήτων των παιδιών, των νέων και των ενηλίκων με στόχο τη συμμετοχή σε πολιτιστικές, επιστημονικές και ποικίλες τα τεχνολογικές εκδηλώσεις και δράσεις...». Και καθώς στην ακρωνυμική του ονομασία ενυπάρχει η λέξη Πολιτισμός καλούμεθα να τον υπηρετήσουμε στο ακέραιο, με τα μέσα και τα εργαλεία που διαθέτουμε. Εγκαινιάζοντας λοιπόν την προσπάθεια αυτή, το ΑΘΛ.Ε.ΠΟΛΙ.Σ. προβαίνει στην έκδοση και παρουσίαση έργων νέων και ταλαντούχων δημιουργών με στόχο τη γνωστοποίηση και ανάδειξη στο ευρύτερο κοινό του έργου τους μέσω της εκδοτικής του ομάδας Πέντανδρον. Εντείνοντας την προσπάθεια αυτή έχει θέσει μεταξύ άλλων ως άμεση προτεραιότητα την έκδοση μνημειακών και συνάμα συμβολικών έργων της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που ευελπιστούμε ότι στις στείρες ημέρες μας έχουν πολλά να «πουν» στο αναγνωστικό κοινό και την κοινωνία. Ελπίζουμε η προσπάθεια αυτή να βρει πρόσφορο έδαφος και γιατί όχι να ταράξει τους εν υπνώσει Κύκλους.
9
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ Κάποτε θα φτάσεις στην Ιθάκη. Αφροδίτη γεμάτες αναμνήσεις. Θα κάθεσαι πάνω στην άμμο, και θα γράφεις με το δείκτη την ακροστιχίδα της ζωής. Θα γράφεις για εκείνα που έζησες πλέκοντας αναμνήσεις στο εικονοστάσι της μοίρας. Κι όταν θα βλέπεις από μακριά το λαμπερό άστρο της Βηθλεέμ θα μπορείς ελεύθερη να σκέφτεσαι το απόλυτο γαλάζιο της θάλασσας. Ελεύθερη πλέον σαν δροσοσταλίδα διάφανη θα αλέθεις τις λέξεις στο πεντάγραμμο της σκέψης. Εκεί σαν άλλη Πηνελόπη θα ακούς το θρόισμα του έρωτα στα φύλλα του κυκλάμινου. Όπως η αυγή που νιώθει τον άνεμο , όπως η πέτρα τις μέρες..
11
ΑΝΑΜΝΗΣΗ Θυμάμαι, ακουμπούσες τα μαλλιά σου πάνω στο στήθος μου. Χυτά, μαύρα μαλλιά, όμοια σαν χρυσαλλίδες της άνοιξης . Εγώ, μεθυσμένος φιλούσα στα χείλη σου ό,τι εσύ με πόθο έδινες . Πες μου ; τι να πρωτοθυμηθώ, μήπως εκείνο το χρυσό λουλούδι του Αυγερινού , που σαν τουλίπα άνθιζε πάνω στο σώμα σου , ή να θυμηθώ την κάθε σου λέξη , που σ’ ένα λεπτό της ώρας γινόταν η μοίρα μου. Πες μου; πως να ζήσω χωρίς την αγάπη, την αθάνατη αγάπη που εσύ στα γόνατα μου πρόσφερες . θυμάμαι εσένα το Αρχιπέλαγος του έρωτα, να μου λες ετούτη η θάλασσα είναι η ζωή μου, κι εγώ η Θέτιδα του έρωτα . Μέσα στα κύματά της αναγεννιέμαι , αναγεννιέμαι όπως ένα κύμα του Αιγαίου στο Βόσπορο του έρωτα .
12
ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑ Κοίταξα το μετρονόμο του μυαλού μου. κι έπιασα με τα δάχτυλα της σκέψης το πηδάλιο της ψυχής μου. Μετρώντας ένα-ένα τα βήματα μου στο θαλασσοδάνειο της ελπίδας. Σφυρηλατώντας τη σφραγίδα της αγάπης στην καρδιά μου φυλλομετρώντας με τα δάχτυλα της ψυχής τον πάπυρο της μοναξιάς Χαρτογραφώντας παράλληλα για πάντα τον ωροδείχτη της απουσίας σου
13
ΑΝΑΣΑ Έρχονται στιγμές που νιώθεις βαθιά στα στήθη δεσμώτης του ιλίγγου . Ακίνητος στέκεις δίπλα στο λίθο της Πυθίας περιμένοντας κουρασμένος ένα λόγο, μια λέξη ελπίδας. Έστω για ένα λεπτό της ώρας να νιώσεις στα στήθη μια ανάσα από την Κύθνο της ψυχής.
14
ΣΕ ΕΚΕΙΝΗ Γυναίκα που αγάπησα. Γυναίκα, που η ζωή μου έγινε η ζωή σου, για λίγο αγκάλιασέ με. Αγκάλιασέ με πριν ξημερώσει ο ήλιος, πριν χαθεί η νύχτα κι άσε με να πιω μια κούπα αγάπη από το λευκό κορμί σου. Να γεννηθώ ξανά πάνω στο στήθος που λάτρεψα, που έζησα . Γυναίκα που αγάπησα, η ζωή μου δεν θα υπήρχε χωρίς εσένα δεν θα υπήρχε ο ήλιος γιατί ο ήλιος είσαι εσύ
15
Η ΜΑΝΑ Άλλοτε είσαι εκείνη η γυναίκα ευαίσθητη σαν μικρό παιδί που διψά για την αγάπη . Κι άλλοτε είσαι γυναίκα που διψά για έρωτα και πάθος. Άλλοτε είσαι ένας Άγγελος που δακρύζει ,που πονά. Άλλοτε μένεις σιωπηλή στην άκρη του δωματίου σαν ένας ταπεινός βράχος που απλά , πολύ απλά ‘’ξέχασες τον εαυτό σου και υπάρχεις για τους άλλους’’
16
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ Κοιτούσα τον πίνακα που εκείνη μου είχε χαρίσει. Ένα άσπρο άλογο που η μπογιά έσταζε πάνω στο καλλίγραμμο σώμα . Κάθε γωνία διαγραφόταν ανάμεσα στις σκιές του καβαλέτου. Η χαίτη του σαν κρυστάλλινο νερό που χάραξε τις γωνίες του προσώπου. Το βλέμμα του ήταν σαν το βλέμμα της νύχτας. Ένα δάκρυ παρατήρησα να κυλά στα μάτια του ανάμεσα στο άσπρο και στο γκρίζο της μπογιάς. Και τότε κατάλαβα πόσο πολύ βαθιά μέσα της επιθυμούσε την αγάπη. Πλανήθηκε για λίγο η σκέψη μου στις φλόγες από το τζάκι. Άγγιξα στα χέρια μου ένα ξερό κούτσουρο και το έριξα μέσα στην φωτιά. Μια μικρή σπίθα πετάχτηκε κι έστεκε μόνη της στην άκρη της στάχτης να σιγοκαίει.
17
Να σιγοκαίει όπως η επιθυμία που ένιωθα εκείνο το λεπτό της ώρας για λίγη τρυφερότητα. Για δευτερόλεπτα είδα τον εαυτό μου να στέκει στην γωνία του δωματίου. Μόνος να κρατά στα δάχτυλά του τα συναισθήματά του. Τρόμαξα. Τρόμαξα τόσο που δεν είδα το γυμνό κορμί να ξεπροβάλει από το βάθος του σκοταδιού . Το μόνο που ένιωσα ήταν το άρωμα ενός γιασεμιού να κυλά ανάμεσα στις φλόγες και την σπίθα. Πήρα την πένα στα δάχτυλά μου, για να γράψω στον πάπυρο της ζωής μου τους λίγους στίχους έρωτα που ένιωθα για εκείνη. Μα τι να γράψω όταν η ποίηση είναι ήδη χαραγμένη πάνω στο σώμα της.
18
19
ΕΙΔΩΛΟ
20
Είδα το είδωλό μου μέσα στον καθρέπτη. Να στέκει εκεί ανάμεσα στο λυτό γυαλί της σκέψης. Ένα πιόνι μόνο πάνω στην σκακιέρα του έρωτα. Να λαμπυρίζουν τα δάκρυά μου σαν άγριες ορχιδέες χαραγμένες στο πρόσωπό μου . Να βλέπω το σώμα σου σαν σκιά να κυλά σε μια αχτίδα φωτός. Γυμνό πέρα από κάθε αλήθεια. Σε είδα μέσα στο σκοτάδι του νου. Μια ίνα από φως στο φάσμα της ζωής να τυλίγει σαν χρυσή κλωστή την ψυχή, το σώμα μου. Ένιωσα την υφή από το δέρμα σου το άγγιγμα από χιλιάδες λέξεις πάθους Τόση αγάπη μα και τόσο μίσος. Ένα. Τώρα είμαι εδώ μια φυλακισμένη ψυχή αθάνατη από αγάπη μέσα στο λυτό γυαλί κι ένα σώμα νεκρό χωρίς εσένα.
ΝΥΧΤΕΡΙΝΟ Σάββατο βράδυ στην μεγάλη κόκκινη σάλα τα κεριά αναμμένα, Ένα βιολί να παίζει μία μελωδία σιωπής. Η μορφή σου χαραγμένη στο γκρίζο τοίχο με νότες απόκοσμης μουσικής που έπαιζε ένας θλιμμένος άγγελος σε κοίταζα ελπίζοντας να σε αγγίξω στους δρόμους που χάραζαν οι νότες πάνω στο άσπρο χαρτί . Φορούσες εκείνο το άσπρο φόρεμα γυναικείο κορμί ή ένας άσπρος κύκνος; Δεν μπορούσα να σε αγγίξω. δεν μπορούσα να σε νιώσω. γιατί φοβόμουν τι πιο ιερό. τι πιο όμορφο από εσένα... έπαιζε η μουσική η σκιά σου γινόταν σιωπηλά ο χαμός μου Κι όλο φοβόμουν μήπως χαθείς.. Φοβόμουν μήπως αυτό που ζω δεν αλήθεια, αλλά μία ψευδαίσθηση.. ‘’Μένοντας για πάντα μόνος στο άδειο δωμάτιο της καρδιάς παρέα με την μοναξιά μου
21
ΣΤΙΓΜΕΣ Αν μπορούσα να σου δείξω τη νιώθω για σένα η καρδιά μου θα ήταν διάφανη σαν το μετάξι Τα χείλη μου θα σου έλεγαν ~σ ‘ αγαπώ~ και τα φιλιά μου θα σε ταξίδευαν στον ουρανό να βλέπαμε αγκαλιά την γέννηση ήλιου του Υπερίων να σε άγγιζα δίπλα στο γαλάζιο πέπλο της Θέτιδας, κάτω από τα κόκκινα μάτια της αυγής, κάτω από τη θέα της Σελήνης.
22
ΤΟ ΑΠΛΟ Μόνος με μια θλιμμένη αγάπη μέσα στη σκέψη τίποτα δεν μου ‘φραζε το δρόμο να βρεθώ κοντά της. Δεν θα με εμπόδιζαν καθόλου ούτε ο άνεμος ούτε ο χρόνος να ταξιδέψω πέρα από τους ορίζοντες που υπάρχεις. Στην χώρα την πιο μακρινή την πιο απόμερη γεμάτη πάγους γεμάτη ερήμους μοναξιάς . Είσαι για μένα ένα όνειρο μια σκέψη αγάπης. Αρκεί ένα σε θέλω δικό σου για να γίνω άνεμος να γίνω σκέψη. να γίνω Έρωτας.
23
ΜΥΘΟΣ
24
Ένας δρόμος στο απέραντο δάσος ακούγεται μόνο το θρόισμα των ήχων από τα σιδερένια όπλα όπως ο άνεμος τ’ αγκαλιάζει. Βλέπω την μορφή σου όπως πολεμάς μία ηλιαχτίδα φεγγαριού στην απέραντη θάλασσα της μοναξιάς μου. Τα μαλλιά σου χύνονται στους ώμους σου με πάθος. Μαύρα , ξέπλεκα, όπως οι ρίζες των δέντρων που διψάνε . Οι κινήσεις από το κορμί σου γίνονται ένα με την σκέψη κι εγώ ερωτεύομαι την σκιά σου. Ερωτεύομαι εκείνη την γυναίκα που χάνεται στη θάλασσα του σκοταδιού, στη θάλασσα των άστρων. Σβήνοντας τα μυθικά σημάδια της αγάπης . Ήρεμη η φωνή, γεμάτη θάρρος. Αχιλλέα ακούω από τα χείλη σου, και νιώθω το βλέμμα σου, στο βλέμμα να χάνεται σαν φάντασμα μέσα στην σκέψη . Ένα λαμπύρισμα του έρωτα πάνω στο σπαθί μου.
Ένα λεπτό αγάπης μία αγωνία , ένα τρέμουλο, πάνω στο σώμα . Μία ιστορία αιώνια που άφησε αθάνατο εκείνο που δεν ζήσαμε πίσω στις σελίδες κάποιου ξεχασμένου αγαπώ... στην άμοιρη μοίρα ενός πολέμου...
25
ΨΙΛΟΒΡΟΧΟ
26
Ανατέλλει ο ήλιος στα μάτια της μια θάλασσα μικρή χάνεται στο απαλό χρώμα των χειλιών της. Εκείνη στέκεται στην μοναξιά μεσοπέλαγα σαν μια βαρκούλα γεμάτη αγάπη. Ζητάει από το Θεό λίγα κύματα έρωτα λίγα άσπρα σύννεφα να στολίζουν την καρδιά της. Εκείνος της δίνει ένα μικρό ψιλόβροχο που πέφτει στη στέγη της ψυχής στάλα-στάλα. Ένα φιλί ανάσας σε μια στιγμή δυσκολίας. Πέφτουν οι σταγόνες στα μαλλιά της ξαναγράφοντας ένα ποίημα χωρίς τέλος, μ’ ένα τίτλο χαραγμένο πίσω από τη σκιά των δελφινιών που μόλις πέρασαν . Αναμνήσεις φάροι του ορίζοντα που φωτίζουν το βιβλίο της μοίρας γραμμένο στην ακτογραμμή του ~θέλω να ζήσω~
Ο ΦΑΡΟΣ Τις αναμνήσεις μου τις έζησα κοντά σε εκείνους που αγάπησα σε εκείνα τα λιμάνια σε εκείνους τους φάρους της ζωής που στάθηκαν στο δρόμο μου. Πρόσωπα καράβια που έχουν για λίγο ελπίδα στην καρδιά Άλλοι σαν υπνοβάτες έφυγαν και χάθηκαν. Διαλείμματα λεπτών. Άλλοι λευκά πανιά του Αιγαίου φτερά μου έδωσαν στις φλέβες των ματιών . Εδώ μέσα στα στήθη υπάρχει ο κήπος της καρδιάς μου. Ανάμεσα στα λιμάνια, στους φάρους κοντά στην παλιά Εκκλησία που δάκρυσα. ‘’Κοντά στη θάλασσα ζωής που πάντα έζησα.’’
27
ΦΥΛΛΟΚΑΡΔΙ Θα χαράξει βαθιά στο κορμί μου ένα κομμάτι από σένα, ένα ταξίδι ονείρου ένας βόρειος άνεμο ντυμένος εσύ. Θα ακούσω τον ήχο της φωνής σου τις καυτές ανάσες ντυμένες πάθος, ντυμένες αλμύρα, ντυμένες θάλασσα. Τα άσπρα πανιά της αγάπης θα σαλπάρουν το καράβι θα γίνουν εγώ θα γίνουν εμείς που παλεύουν με τα κύματα . Μην κοιμάσαι άνεμε φύσα και φέρε τα δάκρυα της στην αγκαλιά μου...
28
ΜΕΣΗΜΕΡΙ Στο καλντερίμι της αγάπης φυλάς τον ήλιο του Αιγαίου.. Στο πρώτο άνοιγμα της Ανατολής το πρώτο χάδι στο πρόσωπο σου. θάλασσα βλέπεις ένα βαπόρι αλλιώτικο τ’ όνειρό σου. Κι όσο προχωρείς κι όσο χάνεσαι, πανιά σηκώνεις και σαλπάρεις ακούς μονάχα το ήχο της καρδιάς τραγούδι των Φαιάκων. Τώρα στα στήθη νιώθεις την δροσιά. δροσιά ελευθερίας.... δρόμους αφήνεις πίσω σου.. δρόμους μοναξιάς.. Κι όσο ταξιδεύεις αγέρας γίνεσαι. γλάρος της καρδιάς Λιμάνια αλλόκοτα περνάς. Την μοίρα σου ορίζεις.
29
ΜΑΖΙ Περάσαμε τόσα και τόσα. Δέσαμε τα σώματά μας οράματα παράξενα. Οι σκέψεις μας λύγισαν πέσαμε κάτω στο χώμα σαν το φύλλα της ελιάς μια μέρα ένα καλοκαίρι σε μία βροχή τόσο δυνατή όσο δυνατός ήταν ο πόνος μας. Συνηθίσαμε τόσες ώρες στα ψέματα. Συνηθίσαμε στα ψηλά νοήματα των λέξεων. Όλος μας ο κόσμος μία κίνηση λέξεων Πρόχειρα πράγματα. Πρόχειρες λέξεις. Πρόχειρα αύριο . Κι ο ίσκιος μας πιασμένος στον ιστό της αράχνης που μας έφτιαξαν.
30
ΕΚΛΕΙΨΗ Αποκοιμήθηκες στο κρεβάτι ακροβατώντας στις αναμνήσεις του παρελθόντος. Διασχίζοντας ένα ποτάμι χωρίς εσένα κρατώντας στα δάχτυλα τη θλίψη. Είπες μέσα σου είναι εύκολο να αγαπήσω αποσπάσματα να ζω στις επιφυλλίδες των άλλων να κρατώ στα χεριά μια κιμωλία και να σβήνω στο μαυροπίνακα στης ζωής ότι με ενοχλεί . Κι αν ποτέ όλα τα σβήσω ένα -ένα τι θα μείνει στο τέλος μήπως εγώ και η μοναξιά μου ;
31
ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ Χθες νόμιζα ότι είδα ένα όνειρο, μια μικρή ορτανσία δίπλα σε ένα βασιλικό γεμάτο άνθη ανάμεσα σε μια κηρύθρα από μελίσσι κι ένα κρίνο της Περσίας. Είχε ανθίσει κι ο ήλιος χάραζε με τις ακτίνες του το λευκό κορμί της . Μια πεταλούδα μεθυσμένη βουτούσε από τα χείλη της το μύρο της ζωής, ενώ το φεγγάρι φώτιζε με τον έρωτα την αγάπη μας
32
ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ Νύχτωσε λίγες αχτίδες φωτός από τον αστερισμό των Διδύμων χαράζουν το σημάδι της ζωής στο γαλάζιο πάπυρο της θάλασσας. Ο ζεστός άνεμος σιγά- σιγά αγκαλιάζει το ανθρώπινο σώμα ενώ η σιωπή από τον ήχο της νύχτας χάνεται στο βάθος του δάσους. οι σκιές των δέντρων χαράζουν τα φύλλα μιας παπαρούνας που σιωπηλά ευωδιάζει ανάμεσα στα πέταλα ενός άσπρου κρίνου. Η γυναίκα ήλιος ανοίγει τα δάχτυλα αγκαλιάζει απαλά τον άνεμο , και με σώμα που λάμπει από φεγγάρι χάνεται ανάμεσα στις πεταλίδες της άμμου. Τα βήματα της ένα ποίημα . Ένα ποίημα γραμμένο που μιλά για τον έρωτα από λέξεις γυμνές αγνές που δίνουν το νέκταρ της ζωής.
33
ΘΑ ΈΡΘΕΙ ΜΙΑ ΜΕΡΑ Αν έρθει ο Θεός την πόρτα να μου χτυπήσει και με ρωτήσει πώς την ζωή μου έχω ζήσει Θα του πω όλη μου την ζωή αγάπησα, πόνεσα, έκλαψα. Αν πάλι πάρει ο φύλακας Άγγελος το βιβλίο της ζωής μου και το ανοίξει θα δει ένα αγκάθινο στεφάνι το ματωμένο ουρανό στο μέτωπο , γεμάτο ανθισμένα τριαντάφυλλα γεμάτο μύρο ζωής. Κι αν ποτέ με ερωτήσει τι αμαρτίες έκανα. ‘’Άνθρωπος είμαι. Βαρύ σταυρό κουβαλάω’’
34
ΤΟ ΒΑΘΟΣ Πες μου ψυχή τι θέλει ένας άνθρωπος στην ζωή ένα λιμάνι να ξαποστάσει. μια γαλάζια θάλασσα να γράψει αν μπορεί στο τελευταίο κύμα το όνομά του να χαθεί για πάντα ναι για πάντα στα πέρατα του κόσμου η κούραση του.
35
ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΕΙΣ Στο ταμιευτήριο της ζωής κατέθεσες το παλλάδιο της ελπίδας κι όταν στο χερσότοπο της μοναξιάς είδες το οικοδόμημα του έρωτα . άναψες το καντήλι της Αγάπης στην καρδιά μου.
36
ΑΝ ΜΠΟΡΕΙΣ Γέμιζα με βαλάντια αγάπης την καρδιά από τα αφιερώματα της υποκρισίας. Ισορροπώντας σαν ακροβάτης σε μια ακίδα όνειρα. Κι όταν ένιωσα την ανάγκη της μετάνοιας άνοιξα την κερκόπορτα της ψυχής στο παράδεισο του ‘’Υπάρχω’’
37
ΑΦΗ Είδα στα μάτια της το δείκτη της αγάπης και χάραξα στις φλέβες το δεκαεξασέλιδο εγκόλπιο της ζωής. Μια αγγελία γεμάτη λέξεις από εκείνη με βαρύτιμο μέταλλο την ανθοδέσμη του Έρωτα.
38
ΕΥΝΙΚΗ Ιχνογραφώ στο αγροτεμάχιο της καρδιάς ένα όνομα με τελεσίδικη απόφαση την αγάπη. Εξορίζοντας τις αμαρτίες στην ομηρία της ευτυχίας. ‘’Οδός έρωτα’’ γράφει στην γωνία της λύτρωσης αφήνοντας την εισαγωγή του ποιήματος στα περιεχόμενα.
39
ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ Στο λαβύρινθο της σκέψης διάβαζα την ερμηνεία των λέξεων στο τέλος της κάθε πρότασης εσύ ήσουν απών.. ενώ εγώ ζούσα τον εφιάλτη στο λεξικό της απουσίας.
40
ΤΙΣ ΝΥΧΤΕΣ Ασήμαντη υπόθεση είπαν γιατί αγάπησε το λεξιλόγιο του ερώτα Συνωμότης η ακεραιότητα της δήθεν ηθικής. Ο εισαγγελέας δανεικός. Κίνητρο η αποθήκευση στο υποθηκοφυλακείο των ονείρων. ‘’όμηρος’’ η ζωή της στο προσύμφωνο του ψέματος.
41
ΤΟ ΛΑΘΟΣ Βάφτισες την αγάπη με το ειδοποιητήριο του αντίο βάζοντας εισαγωγικά στον έρωτα το ημερομίσθιο το κέρδους . Σφραγίζοντας και πάλι το δημοτολόγιο της ζωής στο θυσιαστήριο του αντίο . Υπόλογος η αγάπη μας υστερόγραφο η λέξη απών στις επιφυλλίδες της καρδιάς.
42
ΠΕΡΓΑΜΟΣ Κοίτα πως στο Αρτεμίσιο των ονείρων Χαράζει το Αλφαβητάρι της ελπίδας Κοίτα πως η Πέργαμος της ζωής λάμπει στην Αρσινόεια της αγάπης. Θαλασσοθέα του Θεού δώσε το λύχνο των επτά Εκκλησιών στο κεφαλόσκαλο της ψυχής, Κι άσε το Μονόλιθο της λύπης να χαθεί στο Ακρωτήρι της Θήρας.
43
ΜΟΙΡΑ Αγαπούσαμε τη ζωή. Τον έρωτα. Το γαλάζιο της Θάλασσας. Αγαπούσαμε το γέλιο και την αγάπη . Περιμέναμε τα πλοία Βλέπαμε τα πανιά τους . Ακούγαμε τα βήματα τους Και ελπίζαμε . Χρόνια και χρόνια απλώναμε τα χέρια να αγγίξουμε την ίριδα της μοίρας. Την θλιμμένη μεσημβρία μια γέννας . Γεμίζαμε με λέξεις την σελίδα του ουρανού κι ύστερα κοιμόμασταν στην γωνιά των έκπτωτων αγγέλων. Σαν φύλλα σκόρπια του φθινοπώρου σκόρπισαν τα λίγα περιστέρια της καρδιάς κι έμειναν πίσω τους οι ερμηνείες και τ’ όνειρα . Και ξαφνικά βρεθήκαμε γερασμένοι .
44
ΣΤΙΓΜΗ Δαχτυλογραφώ την αγγειογραφία της αγάπης κι άθελα πλάθω με τα δάχτυλα το βουλοκέρι του Έρωτα . Χαρτογραφώντας αιχμάλωτος την γεωμετρία του πάθους και πλάθοντας σαν γλύπτης ένα πηλό από σένα , νιώθοντας παράλληλα την λειψυδρία της ζωής στα χείλη κι αφήνοντας την μοίρα μου να χάνεται μόνη στο οδοιπορικό του Οδυσσέα
45
ΣΥΝΘΕΣΗ Το εισιτήριο στην αμαξοστοιχία της ζωής έγραφε ένα όνομα. Κλειστή η γραμματεία του ονείρου στην αιτιατική της απουσίας . Υπόδικος ο έρωτας δικογραφία η ζήλια, υπαιτιότητα η αδιαφορία.
46
ΚΥΚΝΟΣ Όταν με κοιτάς τα μάτια σου γίνονται ουρανός και θάλασσα. Δυο ψυχές που γεννούν την αγάπη που γεννούν τον έρωτα. Αγάπη μου ένα μεγάλο φεγγάρι η αγκαλιά σου που σμίγει η νύχτα με την μέρα . Ένα δειλινό χωρίς καθρέφτη σε μια στιγμή στο πέρασμα του χρόνου. Η αγάπη μου για σένα είναι η ζωή τι να σου δώσω πέρα από την καρδία μου; Όλα όσα έχω σου ανήκουν. Όσα θα ήθελα να έχω πάλι για πάντα θα σου ανήκουν. Σου συγχωρώ που έκλεψες την μοναξιά μου. Σου συγχωρώ που έκλεψες την πίκρα της ζωής . Ερωτά μου ζει στο στήθος της καρδιάς η ψυχή σου.
47
ΜΟΝΑΞΙΑ Από την ώρα που έφυγες η σκέψη η καρδία ζει την απουσία σου. Χωρίς εσένα μοιάζω σαν τυφλός ερημίτης κι ενώ οι οφθαλμοί υπάρχουν η καρδιά αρνείται να δει. Και όταν με την σκέψη την νύχτα σε αγγίζω απαλά τότε το φυλλοκάρδι της ψυχής χάνεται και το πνεύμα σου γίνεται ίδιο με τον παράδεισο μου.
48
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ Άξιζε να σε συναντήσω να δω ποιά ήσουν να νιώσω τ’ άγγιγμα εκείνης της γυναίκας που σιωπηλά μιλούσε μέσα στο μυαλό. Δεν ήξερα αν αυτό που θα συναντούσα θα ήταν άγγελος ή άνθρωπος κι όταν σε είδα νόμιζα ότι έβλεπα ένα φως ένα λαμπύρισμα του ήλιου μια ηλιαχτίδα της ζωής. Άραγε υπήρξες ή μήπως ήσουν μια ψευδαίσθηση της ύλης κι όταν εκείνο πρωινό εσύ με πλησίασες … εγώ, ένιωσα το απ’ το σώμα σου το μύρο του έρωτα τότε έσκυψα και φίλησα την ψυχή σου κι εσύ η γυναίκα της ζωή μου μα αγκάλιασες όπως αγκαλιάζει η μάνα γη τα ίδια τα παιδιά της. Σ’ αγαπώ ψιθύρισες όπως αγαπάει ο Θεός την ίδια τη ψυχή.....
49
ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ Έχω μέσα μου μια σιωπή μια σιωπή γεμάτη νοσταλγία μια γλυκιά επιθυμία γεμάτη από αγάπη. Μια φλόγα που σιγοκαίει γεμάτη από έρωτα. Η φλόγα που ο έρωτας για σένα άναψε. Ο ήλιος γίνεται το χαμόγελο σου Κανείς όμως δεν ξέρει τι θέλω. Κανείς δεν ξέρει τι θέλει η ψυχή μου.
50
ΟΛΟΓΡΑΦΟΣ Μ’ αρέσει να υπάρχω, ν’ αλλάζω τόπο και χρόνο. Αγέρας να είμαι καρδιά χωρίς ρίζες. Μ’ αρέσει να υπάρχω να ταξιδεύω στα αστέρια. να μην ανήκω σε κανέναν. παντού και πάντα. Ο χρόνος να μην υπάρχει Ο αέρας να φυσά τα μαλλιά μου αυτή θέλω να είναι η καρδιά μου... ένα ταξίδι μέσα στο όνειρο ένα ταξίδι χωρίς σύνορα.
51
ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ Θα τραβήξω μια σελίδα απ’ τον ουρανό μέχρι την καρδιά σου. Θα σχηματίσω το λουλούδι της αγάπης μας κι αν μ ‘αγκαλιάσεις δισταχτική σαν παπαρούνα που τρέμει θα πάρω ένα φύλλο φεγγαριού και θα το βουτήξω στην καρδιά μου. Θα σε σκέφτομαι πάντα σαν Άγγελο που φιλοξένησε τα δάκρυα μου Μια νότα μελωδίας. Η νότα που έπαιζε την αγάπη μας. Θα υμνήσω τον ερώτα που έζησα. Την ψυχή που αγάπησα σαν φεγγάρι που έζησε μέσα στ’ απέραντο χρώμα των ματιών σου.
52
ΤΟ ΘΑΥΜΑ Κι αν χαθώ μέσα στην άβυσσο. Κι αν πάλι ανοίξει ο ουρανός και έρθει το τέλος της ζωής. Ίσως εκείνη τη στιγμή μ’ αφήσει ο θεός μόνο για λίγο να νιώσω τη γεύση απ’ τα χείλη σου
53
54
ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΓΑΠΗ Η μητέρα μας ένα λευκό περιστέρι στον ουρανό η ζωή της προσφορά και θυσία. Η καρδιά της τ’ απέραντο αγαπώ μέσα στο χρόνο. η ψυχή της όλο αγάπη. Μια απέραντη φλόγα του Θεού η αγκαλιά της Μια λάμψη αλήθειας το πρόσωπό της. Η συμβουλή της ένα μονοπάτι ελπίδας . Η μητέρα μας ο άνεμος της ζεστασιάς. Η μάνα μας η ανατολή του ήλιου η γαλάζια θάλασσα του καλοκαιριού. Η αγάπη της ένα άνθος στοργής . Τα δάκρυα της πάντα ευλογημένα .
55
ΧΕΙΡΟΝΟΜΙΕΣ
56
Έχουμε πολλές καρδιές αλλά μόνο μια ψυχή. Τα μάτια μας βλέπουν τον ουρανό ποθούν τη θάλασσα . Με το βλέμμα βλέπουμε το απώτερο μέλλον ότι ήρθε και ότι κάποτε θα υπάρξει. Όλα τ’ απόμακρα μυστικά που κάποτε που γίνονται αλήθεια . Η σκέψη μας τα όνειρα μας η σκιά ενός Αρχάγγελου που τα κατευθύνει μια ασυλλόγιστη ομίχλη σε ακίνητες οπτασίες που συνθέτουν λέξεις σ’ ένα μοναδικό βιβλίο ποίησης ο τίτλος : η μοίρα Εμείς τι είμαστε εμείς; απλοί κωπηλάτες στο καράβι του Μορφέα που θέλουμε απεγνωσμένα να ζήσουμε.
ΑΝ… Αν κάποτε σταθείς δίπλα στην καρδιά μου. κι αν κάποτε πάψει να χτυπά. Αν το στόμα μου δεν βγάζει λέξεις αγάπης Τότε θυμήσου γυναίκα της ζωή μου πόσο πολύ σ’ αγάπησα. Τα χέρια σου ας γίνουν τα δάκρυα απ’ το πρόσωπο μου Για πάντα θα μείνεις αγάπη μου ένα αιώνιο φιλί στα χείλι. Κι αν κάποτε πεθάνω φιλώντας το κορμί σου δεν θέλω να δακρύσεις ζήσε την απουσία μου ζήσε. Γίνε σκόνη από όνειρα και πέταξε .. κι έλα κοντά μου σαν θεά, σαν οπτασία, όπως εσύ θες… έλα αγάπη θα σε περιμένω….
57
ΑΝΑΤΟΛΙΚΑ Ξημερώνει κι ο ήλιος λυμένο κεχριμπάρι στο λευκό κορμί της. Το φεγγάρι μέσα στα μάτια της ένα ουράνιο τόξο ριγμένο σαν δαχτυλήθρα στο λευκό σεντόνι . Ασημένια κοχύλια στο πρόσωπο της απλωμένα . Γυναίκα της ψυχής μου αλαργινά τα χείλη των ματιών σου . Ξημερώνει και εσύ αγάπη έχεις φορέσει τον ήλιο πάνω στα μαλλιά εκεί που η δύο μοίρες μας έγιναν Ένα
58
ΣΙΩΠΗ Απόψε το φεγγάρι κρύβεται μέσα στο σύννεφα. Τι αιώνια μοναξιά υπάρχει χωρίς εσένα . Μόνο τα δέντρα της φθινοπωρινής βροχής θυμίζουν τα πάντα . Η άνοιξη τώρα που είσαι μακριά δεν ήρθε ακόμα. Σκέψου ότι χωρίς εσένα δεν υπάρχω εγώ. Αγάπη μου πόσος μακρύς είναι ο δρόμος της μοναξιάς μέχρι την αγκαλιά σου’’
59
ΛΑΕΡΤΗΣ Όταν νιώσεις βαθιά μέσα στο νου την δύση του ηλίου και το φεγγάρι σαν το κύμα ξαπλώσει διπλά στην αγκαλιά σου, τότε το μονοπάτι της ζωής θα γίνει ζωή . Όταν η θάλασσα αγκαλιάσει με το βλέμμα της το βλέμμα σου κι εσύ σαν άλλος Λαέρτης, με τα ακροδάχτυλα της ψυχής γεμάτα χώματα από δάκρυα σπείρεις μέσα στην καρδιά την λέξη αγάπη τότε το μονοπάτι της ελπίδας θα γίνει η καρδιά σου
60
ΠΑΠΥΡΟΣ Απόψε θα κάτσω να γράψω στην γραφομηχανή της ζωής την βιογραφία των αναμνήσεων. Θα χαράξω με την πένα του ποιητή το εγχειρίδιο της μοίρας Εκείνα τα όσα με πόνο έζησα. Εκείνα τα όσα λάτρεψα.. Όλα όσα το αίμα μου χάραξαν ..
61
ΤΟ ΓΡΑΜΜΑ Το ειδοποιητήριο μέσα καρδιά έγραφε ζητείται ελπίς Αποστολέας ήταν ζωή που είχε χάσει Παραλήπτης η ψυχής σου Όταν το άνοιξες διαπίστωσες ότι έλειπε η λέξη ‘αγάπη’ Κάπου είχε χαθεί στα μονοπάτια της μοναξιάς.
62
Ο ΒΡΑΧΟΣ Σκάλιζες στο ανθολόγιο της μοίρας την αναπαράσταση των αναμνήσεων καταθέτοντας στο βιβλιάριο της ζωής την ηθογραφία των ονείρων γεμίζοντας με το επιμύθιο της αυτοχειρίας την επιγραφή της καρδιάς κι αναζητώντας στο καθαρτήριο του Οιδίποδα την αναλγησία της υποκρισίας ξεκλειδώνοντας παράλληλα σαν άλλος Λαέρτης το λαβύρινθο της σκέψης και εικονίζοντας στο νου τ’ ανάγλυφο του εαυτού σου . Χτίζοντας τις στάλες της αλήθειας στο μαντείο της Πυθίας κι ελπίζοντας σαν άλλη Ιφιγένεια στη θυσία των Εσπερίδων .
63
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ Άνοιξες το κουτί της Πανδώρας και χάθηκες στο λαβύρινθος της σκέψης αναζητώντας στο σώμα της τη Πηνελόπη του Έρωτα. Φόρεσες κατάσαρκα το μανδύα του πάθους αφήνοντας αιχμάλωτο τον εαυτό σου στις Ερινύες πιστεύοντας για την αγάπη το χρησμό του Προμηθέα κι αναζητώντας στο μαντείο των Δελφών τον ήλιο από τη θάλασσα των ματιών της. Άγγιξες με το νου τη φωτιά του έρωτα κι από τα δάχτυλα της Αφροδίτης έζησες την αμαρτία στην Καρχηδόνα της νύχτας
64
ΣΟΝΑΤΑ Όταν ήρθες τύλιξες την νύχτα με ένα απαλό βελούδινο άρωμα. Κι όταν σε άγγιξα ήθελα να σε ζήσω , να ζήσω μέσα από σένα Δεν ήθελα εκείνη τη στιγμή τίποτα άλλο άλλο μόνο την φλόγα από το κερί που κυλούσε στάλα στάλα στο κορμί σου . Ένα κορμί από θάλασσα και ήλιο να αναστηθώ από την ανάσα τις ίδιας της ύπαρξης σου. Να αναγεννηθώ σαν άλλος Αδάμ από το γη που πλάστηκες .. και να γίνω το χώμα που βαδίζεις . Να σ’ αγαπήσω τόσο μα τόσο πολύ που να ξεχάσω το αύριο ένα αύριο που θα είναι δικό σου για πάντα .
65
ΧΩΡΙΣ ΟΝΟΜΑ Χάραξες μέσα στο αίμα μου λίγους στίχους για σένα ένα ποίημα που μιλά στην καρδιά μόνο για σένα Όλες μου οι λέξεις έγιναν ανάσα από αγάπη για σένα . Πες μου ποιος θεός σε έφερε στο κόσμο; και ποια θεότητα σου έδωσε τόσο φως μέσα στα μάτια; Ποια θάλασσα καρδιάς σε αναδύει στα κύματα των στίχων και ποιο ήλιος εξαπολύει τώρα τις ακτίνες του και φωτίζεις του άπειρο το κόσμου ; Σε ποια ήπειρο θα αναζητήσω το άνεμο της καρδιάς σου; και πως θα ζήσω εγώ χωρίς εσένα
66
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ Πόσες λέξεις να γράψω για εκείνη και πόσο ακόμα να δακρύσω όταν για ένα λεπτό της ώρας φεύγει μακριά . Πώς να ζήσω μέσα στην σιωπή χωρίς την ανάσα της όταν ακόμα κι εκεί μέσα στο απόλυτο λευκό ακούω να πάλλεται ο ήχος από την καρδιά της Πώς να ζήσω την μοναξιά όταν το ρολόι του τοίχου αιχμαλωτίζει της σκέψη και πίσω από την κουρτίνες υπάρχει μόνο η ζωή από την ζωή της Πόσες λέξεις να γράψω για εκείνη όταν θέλω να της πω ένα ευχαριστώ γιατί χάρη σ ‘εκείνη έμαθα να αναζητώ την ελπίδα γιατί χάρη σε αυτήν έμαθα τη λέξη άνθρωπος. γιατί χάρη σ’ αυτήν έμαθα μια αλήθεια , μια μοναδική αλήθεια : ότι αγαπάς μην το πληγώνεις.
67
ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Θέλησα να σου πω πόσο σε θέλω πόσο θέλω να νιώθω το σώμα σου στο σώμα μου. Να ζω μέσα στο αιμοπετάλια της ύπαρξης σου να ζω σε κάθε κουκίδα αέρα που σε αγιάζει σε κάθε στάλα βροχής που κυλά σαν ευλογία πάνω στα μαλλιά σου. Θέλησα να σου πω μια αλήθεια μια μοναδική αλήθεια θα σα αγαπώ πέρα από την ύπαρξη του κόσμου . Πέρα από κάθε λογική της αλήθειας Θα σα αγαπώ αιώνια μέχρι η ανάσα μου να γίνει πνεύμα και το πνεύμα μου αιώνια δικό σου
68
ΠΡΕΛΟΥΝΤΙΟ Κοιμήσου αγάπη με τα δάχτυλα απλωμένα στο φεγγάρι . Να μουρμουρίζουν οι μέλισσες το όνομά σου, να γεμίζουν το κόσμο αγάπη. Άσε τη νύχτα να ράβει στα μάτια Άσε για λίγο τον έρωτα να διψά για αγάπη να φιλά μια λέξη που ατέλειωτα πέφτει στη άκρη της κοιμισμένης κοιλάδας . Κοιμήσου αγάπη
69
ΕΥΑ Εν αρχή ήταν το χάος κι από το χάος γεννήθηκε η ζωή . Εύα την ονόμασε το φως και το χάος χάθηκε. Κούρνιαζαν τα αστέρια στα χείλη της και κάθε της δάκρυ ο ζεστός άνεμος που κυλούσε στα δάση Τα μάτια της ήταν η λάβα στα έγκατα της γης το λευκό κορμί της τα ασπρισμένα βουνά του χειμώνα. Κάθε της χάδι και μια ήπειρο . Με ένα ποίημα δικό της ερχόταν η Άνοιξη Κάθε της στίχο όλες οι θάλασσες της γης . Τα πάντα ήταν εκείνη κι από εκείνη η ζωή . Και είδε το φως τη φλόγα από τα μάτια της και είπε από τον άνθρωπο γεννηθείσα άνθρωπος κι αγένωτο άνθρωπος από χώμα και ύδωρ Και εν αρχή ήταν το χάος κι από γυναίκα προήρθε το φως
70
ΝΟΗΜΑ Χτύπησε η σιωπή την σκέψη κι είδα το θεό σαν όνειρο να με κοιτά κατάματα να μου ψιθυρίζει στο μυαλό τη λέξη ‘Ελπίδα’’ Να ελπίζεις και να υπάρχεις σαν ένας απλός άνθρωπος σ’ ένα καθρέπτη ονείρων Να χτίζεις πέτρα ,πέτρα, με τα ακροδάχτυλα της ψυχής τη ζωή με αγάπη Να ελπίζεις στο αύριο, σ’ ένα αύριο που ήλιος θα γίνει θάλασσα ζωής που η αγάπη θα γίνει ανάσα Να αναπνέεις και να προσεύχεσαι με τις παλάμες της καρδιάς, κι όλα για σένα να είναι ένα φεγγάρι που ζει από λίγες σταγόνες εμείς, λίγες σταγόνες αναμνήσεων που θα σε κάνουν για ένα λεπτό ξανά παιδί εκείνο το παιδί που ξέχασες κάποτε πώς ήσουν.
71
ΟΡΤΑΝΣΙΑ Αυτή η γυναίκα είναι μια θάλασσα. Η θάλασσα των λέξεων σαν ένα ποίημα χαραγμένο στην περγαμηνή της ψυχής . Αυτή η γυναίκα είναι μικρή ορτανσία που ανθίζει στο ηλιοστάσιο των Αγγέλων. Που ένας ποιητής θα ήθελε χιλιάδες λέξεις για να αποκτήσει το ένα και μοναδικό της βλέμμα το βλέμμα της θάλασσας. Που ένας ζωγράφος θα ήθελε χιλιάδες χρώματα για να φτιάξει ένα καμβά έρωτα από εκείνη.
72
Αυτή η γυναίκα που τα μάτια της είναι η άνοιξη που όταν σε κοιτούν ανθίζουν εκατομμύρια ανεμώνες μέσα στο μυαλό . Και αυτό το σώμα είναι η νύχτα που αγκαλιάζει το φεγγάρι και λέει σ’ αγαπώ...
73
ΙΟΥΔΕΣ Ονειρεύομαι στο σεντόνι της νύχτας ένα μικρό παιδί με μάτια δακρυσμένα να ακούει από τα χείλη της μητέρας την ιστορία του Ιούδα πώς όταν τελειώνει η Σταύρωση οι μόνοι που πάνε στο παράδεισο είναι αυτοί οι Απόστολοι που μέσα στο ίδιο τους το σπίτι ο δήμιος κρυβόταν πίσω από την κουρτίνα της αδιαφορίας...
74
ΑΤΙΤΛΟ Μου λείπει. Μου λείπει η ψυχή της. Μου λείπουν τα μάτια της. Τ’ απαλό άγγιγμα της. Μου λείπει η ζεστή αγκαλιά της τα δάκρυα της . Αυτά τα δάκρυα που όταν κυλούσαν αργά πάνω στις λέξεις του έρωτα πέθαινα για εκείνη Κι όταν την κοιτούσα με τα μάτια γεμάτα από εκείνη ζούσα σαν θεός στα φωνήεντα της τρυφερότητας.
75
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Μιχάλης Δεματάς γεννήθηκε στη Ζυρίχη της Ελβετίας το 1973. Έχει πτυχίο Ηλεκτρονικού Εγκαταστάσεων και Αυτοματισμού και εργάζεται στον Δημόσιο Τομέα. Ζει με την οικογένειά του στον Βόλο.
78
• ΙΧΝΟΓΡΑΦΙΕΣ• ΜΙΧΑΛΗΣ ΔΕΜΑΤΑΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΑΘΛ.Ε.ΠΟΛΙ.Σ. • ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ: 5|ΑΝΔΡΟΝ • ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ & ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΠΕΝΤΑΝΔΡΟΝ • ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΗΛΙΑΣ ΚΑΤΗΣ • ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΤΟΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟ ΤΟΥ 2019• ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΔΩΡΕΑΝ Αριθμός έκδοσης 06
ISBN: 978-618-5323-29-5