Avgrensing av Førdepakken

1

3-­‐13 Kva bør Førdepakken omfatte 1. Utgangspunkt

Naustdal kommune har i eit brev av 6.11. 12 (vedlagt) bedt om at spørsmålet prosjektet «Gangbru over Nausta» blir teke inn i Førdepakken. Utgangspunktet deira er høg frekvens av dagleg pendling frå Naustdal og eige arbeid med trafikktryggleiksplan.

I eit brev datert 10.11. 12 (vedlagt), har Steinar Følling på vegne av vegnemnda for Rørvikfjellet bedt om at det blir vurdert om tunnel under Rørvikfjellet kan vere eit delprosjekt av Førdepakken.

Båe spørsmåla gjer det nødvendig å gå gjennom bakgrunnen for oppretting av Førdepakken og sjå på avgrensinga av pakken.

2. Bakgrunn for Førdepakken

Førdepakken og skiping av bom-­‐selskap vart drøfta første gong i bystyret den 24.9. 2009 der det m.a. vart gjort følgjande vedtak:

«Selskapet skal ha til føremål å planlegge og finne modellar for finansiering og trafikale forbetringar i Førde kommune, m.a. omlegging av E-­‐39, slik det går fram av saksutgreiing datert 01.09.09»

Bystyret drøfta den 16.6. 2011 prinsippsak om bompengefinansiering. I saksutgreiinga er det lista opp ei rad med tiltak i Førde, men der det også blir presisert at reguleringsplanen vil vere den nøyaktige definisjonen av vegtiltaka. I drøftinga blir det peika på den manglande veg-­‐ og gatestrukturen i Førde og at byen tek mål av seg til å bli ein sykkelby.

I vedtaket heiter det m.a.:

«Bystyret vil rå til at nye veg-­‐ og gateprosjekt i Førde vert tilleggsfinansiert med bompengeinnkreving slik det går fram av saksutgreiing datert 02.06.11.»

Førde kommune inviterte i eit brev av 12.12.11. m.a. nabokommunane til å gå inn med aksjeteikning i selskapet Førdepakken AS som da var under etablering. I brevet heiter det m.a.:

«Kommunen syner til tidlegare orienteringar om arbeidet med å planlegge ny trase for E39 forbi Førde og ny plan for det lokale veg-­‐ og gatenettet i Førde.»»

Utanom sjølve planprosessen har Førde bystyre vedteke å opprette eit selskap som skal arbeide for å realisere gjennomføringa av ein ”Førdepakke” med ny trase for E39 og utvikling av dei fylkeskommunale og kommunale vegane inn til og i Førde sentrum. Selskapet skal vere ein pådrivar i og utanom planprosessen, gjere nødvendige utgreiingar og utarbeide ein formell søknad om tilleggsfinansiering med bompengar.

2

Førde kommune vil vere største eigar i selskapet med om lag 50% og inviterer i tillegg næringsliv, nabokommunar og fylkeskommunen inn på eigarsida. Vi finn denne eigarforma naturleg i forhold til kven gjennomføringa av Førdepakken vil ha betydning for, og kven som gjennom sitt eigarskap i Førdepakken AS bør ha påverknad i forhold til utforming og innhald i pakken.»

På stiftingsmøtet den 2.3.2012, vart det vedtektsfesta målet formulert slik:

«Vere pådrivar for etablering og utvikling av ein tilfredsstillande infrastruktur (veg-­‐ og gatenett) for trafikkutvikling i Sunnfjord, her medrekna statlege fylkeskommunale og kommunale vegar, samt gang-­‐ og sykkelvegar. ..»

Vi ser altså at i frå Førde kommune sitt vedtak i 2009 og som vart stadfesta i 2011, er målet endra frå Førde til Sunnfjord. Endringa vart frå tiltakshavaren si side gjort for di utvikling av regionsenteret vart sett på som ei felles interesse for regionen. Det var ingen reell debatt på generalforsamlinga om korleis dette skulle tolkast.

Eigartilhøva i selskapet er 10% til kvar av dei tre nabokommunane, 26% frå næringslivet i Førde og 44% frå Førde kommune. Det er berre Førde kommunen som saman med fylkeskommunen har gått inn med driftsmidlar til selskapet – i hovudsak henta frå eige næringsfond.

Styret har arbeidd etter følgjande målsettingar:

«Førdepakken AS skal vere eit pådrivarselskap som skal • marknadsføre vegløysingar • vere ei drivkraft både i og utanom planprosessen • utvikle spleiselag saman med Statens Vegvesen og fylkeskommunen • forsere E-­‐39 frå Gaular til Jølster • gi betre trafikkale løysingar gjennom Førde • legge til rette for auka sykkelbruk

Førdepakken skal gi trafikale løysingar som gir ein føremon for utvikling av heile fylket.»

Måla har m.a. vore nytta i eit omfattande kontaktarbeid med regionale og nasjonale styresmakter.

På styremøtet den 14.11. 2012 kom det fram at fleire føresetnader var endra

ü «Bompengar for ny E-­‐39 vil berre kunne takast ut etter at vegen er ferdig. Det er rimeleg å tru at vi da er på slutten av 20-­‐talet…. ü Ein pakke som tek omsyn til både bilar, syklande og gåande i Førde vil kunne finansiert av eit spleiselag frå oppstart – tidlegast i 2014 ü Planleggingstida er både meir omfattande og krevjande enn vi frå først av hadde sett føre oss»

Med bakgrunn i dette, vart også strategien endra og det vart gjort følgjande vedtak:

3

a) «Førdepakken AS tek Statens vegvesen si tilråding til vitande og legg ikkje ny E-­‐39 inn i den Førdepakken som det nå blir arbeidt med. Pådrivararbeidet for å få forsert dette går vidare, men ein vil drøfte organiseringa av arbeidet til sommaren.

b) Det skal arbeidast vidare med ein Førdepakke som omhandlar lokale tiltak i Førde.

Det skal vere ei satsing på lokale sambindingsvegar for bilistar, syklande og gåande.

Førdepakken skal ha ei øvre ramme på 1,5 milliardar kroner. Det er da teke utgangspunkt i 15 års nedbetalingstid. Ei drøfting av omfang, nedbetalingstid og yting frå kvar av dei andre interessentane i eit spleiselag, vil vi komme tilbake med som sak til våren.»

Det vart altså slått fast at ein skulle arbeide vidare med den langsiktige oppgåva som pådrivar for ny E-­‐39, men at ein nå skulle konsentrere seg om å få opp ein Førdepakke som omhandla lokale tiltak i Førde. På den første delen ville ein til sommaren sjå kritisk på eiga organisering. Den andre delen av vedtaket var ein marsjordre for å få ein lokal Førdepakke på plass.

Vi kan slå fast at styret har oppfatta si oppgåve å vere pådrivar for ny E-­‐39 i og kring Førde saman med utbetring av dei lokale trafikkforholda i Førde. Sett bort frå Naustdal, har dei andre kommunane ikkje teke opp lokale vegtiltak.

Derfor har arbeidet vore konsentrert om å gjere ferdig kommunedelplanar for E-­‐39 og Førde sentrum. Det har heller ikkje vore framført anna syn i styret.

3. Regionpakkar

Førdepakken har vore definert som ein bypakke, men det fins alternativ som også står fram som regionpakkar. Døme på dette finn vi i Buskerudbyen – sjå http://www.drammen.kommune.no/no/Tjenester/Byutvikling/Buskerudbyen/. Det er eit samarbeidsprosjekt som skal fremje klimavennleg areal-­‐ og transportutvikling i området frå Kongsberg til Lier. Dei skal utarbeide ein felles areal og transportplan. Dei skal også auke delen med kollektiv-­‐, gang-­‐ og sykkeltrafikk. Tiltaket er ikkje direkte samanliknbart i formål, men illustrerer at ein ser ein region under eitt.

Førde bystyre ga i si tid rammene for det arbeidet som skulle gjerast i Førdepakken. Dersom bystyret finn det rett, kan dei utvide rammene. Generalforsamlinga kan så td vedta at det skal utviklast eit steg to der Førdepakken blir definert som ein regionpakke.

4. Nytteprinsippet

Eit grunnleggande prinsipp for kven som skal betale og ikkje betale bompengar, er nytteprinsippet.

I eit notat frå Statens vegvesen region vest av 10.4.2012 heiter det:

4

«Det skal vere samanheng mellom nytte og betaling. Dei som betalar bompengar skal ha nytte av det aktuelle vegprosjektet det vert kravd inn bompengar til. Likeins må dei som har nytte av eit vegprosjekt også vere med å betale.

Førdepakken er ein vegpakke som inneheld mange vegprosjekt. Bompengeopplegget liknar på bomringar i større byar. I St. meld. nr. 16 Nasjonal transportplan 2010-­‐2019 er bompengar rundt byar omtalt på følgjande vis: “ I bomringer rundt byer kan det etter Regjeringens vurdering ikke stilles så strenge krav. Dette begrunnes med at bypakker består av flere prosjekter som har innvirkning på hele transportinfrastrukturen i området, slik at en bilist som betaler i en bomstasjon kan få indirekte nytte gjennom bedre framkommelighet både på vegnettet i kollektivsystemet i dette området. “

Vi har ikkje starta vurderinga av kor bomstasjonar skal vere. Det kan vi først gjere når dei ulike vegframlegga er meir gjennomarbeidde. Det ligg likevel føre eit notat frå Statens vegvesen region vest av 10.4. 2012 som gir døme på kor bommane kan setjast opp.

På eit møte den 21.11. 2012 med Vegdirektoratet, spurde ordføraren i Naustdal om det var mogeleg, dersom ein utvida innkrevjingsområdet til Naustdal, å sette opp ein bomstasjon nær Naustdal der innkrevjing for tiltaka i Naustdal vart bompengefinansiert.

Vegdirektoratet meinte at ei slik plassering var mogeleg. Oslo snitt 2 vart nemnt som døme på slik strekningsvis innkrevjing der bilistane betalte bompengar etter nytteprinsippet.

Direktoratet sa samstundes at dette ville ikkje vere til hinder for ein bomstasjon på rv. 5 i Førde sentrum.

5. Framlegget frå Naustdal

Brevet frå Naustdal av 6.11. 2012 tek utgangspunkt i deira forståing av stiftingsdokumentet.

Bakgrunnen for Førdepakken AS som er skissert over, syner ei anna forståing av kva pakken skal omfatte.

Deira utganspunkt er at Førdepakken i staden for å vere ein bypakke skal vere ein regionpakke. Dei peikar på at ei gangbru i Naustdal vil legge til rette for auka kollektivtransport til Førde sentrum frå kommunen. Dei hevdar at Førdepakken bør fange opp bynære prosjekt som bidreg til mindre press på vegnettet i Førde. Slike prosjekt er tiltak som busstransport mellom bynære områder og tiltak som bidreg til auka sykkeltransport mellom bynære områder.

Eit framlegg om betre tilhøve for kollektivtransport, vil vere i samsvar med ønskje om å redusere biltrafikken. Det same gjeld utvikling av sykkelstig frå Naustdal til Førde.

Spørsmålet er likevel om desse tiltaka som i så fall må gjelde også dei andre kommunane, vil bli så omfattande at også dei totale bompengesatsane ville måtte aukast monaleg.

Innbyggarar som pendlar frå Naustdal til Førde, vil bli berørt av innføring av bompengar i Førde. Men for at Førde skal kunne utvikle seg vidare som eit attraktivt regionsenter med mange arbeidsplassar, er det også nødvendig at senteret har vegar, sykkelstigar og gangfelt

5

som gjer byen både attraktiv og framkommeleg. Førde er i dag det fremste vekstsenteret i fylket og må bygge for vidare utvikling.

Ein vedvarande betydeleg busetnad i kommunane rundt Førde krev også ein langt betre stamveg for pendlarar. Derfor er arbeidet med E39 og ein best mogleg tilgang frå rv. 5 viktig i vårt arbeid.

Gangbrua i Naustdal tykkjest å vere eit fornuftig tiltak. Det er også gjort eit grundig planarbeid som gjer at prosjektet planmessig lett kan takast inn i ei bompengefinansiering.

Spørsmålet for Førdepakken blir kor ein skal setje grensene. Det kan også tenkjast fornuftige tiltak i andre kommunar som burde vere med.

Dersom Førdepakken skal vere ein regionpakke, vil det gi andre føringar enn dei vi så langt har arbeidt etter. Det vil også stille krav om ei heilt anna planlegging og dialog med nabokommunane, og med tilhøyrande kostnader.

Som nemnt under punkt 3, er ei utviding av Førdepakken frå ein bypakke til ein regionpakke, eit politisk spørsmål. Det er Naustdal kommunestyre som har sett det på dagsorden og Førde bystyre må ta stilling til om dei vil endre sine føresetnader. Når dei har gjort seg opp si meining, vil dette vere ei sak som må takast endeleg stilling til på generalforsamlinga.

Det kan praktisk løysast ved at ein blir samde om at det skal kome eit steg to i Førdepakken som er ein regionpakke. Det vil da vere rimeleg at også dei andre eigarkommunane får komme med innspel om dei har vegar som bør komme med.

Det vil i så fall vere rimeleg at alle eigarkommunane bidreg til å dekke driftskostnadane til Førdepakken AS.

6. Framlegget frå vegnemnda for Rørvikfjellet

Vegnemnda ber om at det blir nøye vurdert om tunnel under Rørvikfjellet kan vere eit delprosjekt av Førdepakken som ein del av ei samla vegløysing for områda i Sunnfjord. Dei peikar på at Haukedalen og Viksdalen utgjer den indre randsona til eit sams bu-­‐ og arbeidsområde i Sunnfjord. Dei meiner at ei framtidsretta løysing er tunnel under Rørvikfjellet slik det går fram av kommuneplanen sin arealdel for Førde kommune 2005-­‐ 2017.

Dette framlegget kjem frå eit område i Førde kommune som ikkje er sentrumsnært. Det ligg inne i kommuneplanen sin arealdel, men det er eit tiltak som det ikkje ligg føre planar som tilfredsstillar dei krav som vil gjelde for slike store prosjekt. Det vil truleg også ha ein kostnad som gjer at det kan bli krevjande å få den fylkeskommunale eigaren til å bidra.

Skal ein gå inn på dette tiltaket, vil det også her vere nødvendig å definere Førdepakken som ein regionpakke. Det var ikkje utgangspunktet da ein tok til med planane om å etablere Førdepakken AS.

Vi syner elles til punkt 5 over. I utgangspunktet vil ein måtte leggje dei same føresetnadene inn som er nemnt for Naustdal. Det er likevel rett å presisere at vi snakkar her både om ei

6

vesentleg større investering og der heller ikkje planarbeidet er kome like langt som tiltaket i nabokommunen.

Det vil også krevje eit omfattande planarbeid før ein kjem fram til ei detaljplanlegging som er ein føresetnad for å få godkjent ein pakke i Stortinget som skal krevje inn bompengar.

7. Konklusjon

Førdepakken vart vedteke av bystyret i Førde som ein bypakke for å løyse dei trafikkale problema i regionsenteret Førde og forsere ein ny E-­‐39. Sjølv om det i stiftingsdokumentet er nytta Sunnfjord i staden for Førde, er det å forstå som utvikling av eit regionsenter for at det skal skaffe flest mogeleg arbeidsplassar til regionen.

Dersom ein definerer Førdepakken som ein regionpakke, vil det krevje ei heilt anna planlegging der alle dei tre andre kommunane må vere med. Dei ville måtte trekkast aktivt med både i planlegging, prioritering og finansiering. Det vil gi både eit anna tidsperspektiv og andre vektleggingar enn det vi nå legg opp til.

Ei utviding av Førdepakken til også å bli ein regionpakke, kan eventuelt komme som eit steg to. Men før det kan vurderast, bør Førde bystyre ta stilling til om dei vil endre dei føresetnadane dei har lagt til grunn. Saka blir så å fremje på generalforsamlinga til Førdepakken AS.

Ut frå dei føringar vi har så langt, vil Førdepakken bli avgrensa til dei framlegg som blir lagt opp til i kommunedelplan Trafikk Førde sentrum.

071212/ojf/ase

Handsaming i styremøte 15.01.2013: Det var semje om følgjande forslag til tillegg til vedtak i sak 3-­‐13: Styreleiar samtalar med ordførarane om det er eventuelle andre bompengeprosjekt som kan vere aktuelle å samarbeide om når det gjeld innkrevjing av bompengar.

Turid Anita Viken fremja følgjande alternativ forslag til vedtak:

Naustdal kommune sitt forslag om anlegg i Naustdal (bru og trafikksikring) bør vere ein del av Førdepakken, men slik at det er sjølvstendig innkrevjing av bompengar for dette prosjektet.

Ved avrøysting fekk alternativ framlegget til vedtak frå Viken ei røyst, medan fleirtalet røysta for framlegget slik det låg føre med tillegg. Vedtaket er såleis:

Ut frå dei føringar vi har så langt, vil Førdepakken bli avgrensa til dei framlegg som blir lagt opp til i kommunedelplan Trafikk Førde sentrum.

Styreleiar samtalar med ordførarane om det er eventuelle andre bompengeprosjekt som kan vere aktuelle å samarbeide om når det gjeld innkrevjing av bompengar.

150113/ojf/ase