PROaktiv nr. 1 2015

Informasjon frå PRO Nr. 1 · Årgang 9 · 2015

PRO opplæringskontoret

DETTE ER Avery Dennison NTP ∙ Bilfinger Industrial Services avd. Høyanger, Svelgen og Årdal ∙ Cermaq ∙ Elkem ∙ Ewos ∙ Felleskjøpet Agri avd. Florø ∙ Fiskevegn ∙ Fjordpipe FMC Technologies ∙ Førde Mekaniske Industri ∙ Gasta design & kommunikasjon ∙ GasTech ∙ Hagen ∙ Halliburton ∙ Hardangerfrakt ∙ Haug Offshore ∙ Havyard Ship Technology Hellenes ∙ ITM ∙ Klausen Industrier ∙ KMI ∙ Luster Mekaniske Industri ∙ Nesseplast ∙ Nomek ∙ Norway Pelagic ∙ Nyrstar ∙ OM Marine Service ∙ Pro Opplæringskontoret Rørlegger R.Nigardsøy ∙ Safeclean ∙ Solheim Diesel ∙ Solund Verft ∙ Stadpipe ∙ Staro Tech ∙ Stryvo ∙ Stryvo Bismo ∙ Sunnfjord Industri ∙ Swire Oilfield Services T.Frivik Taubanedrift ∙ Teekay Petrojarl ∙ Tess ∙ Tine Meierier ∙ Trappeprodusenten ∙ VikØrsta ∙ Wergeland Holding ∙ West Industri Service ∙ Yndestad Mekaniske ∙ Østerbø Maskin

Jorunn Eide Kirketeig – dagleg leiar PRO opplæringskontoret

Merkeordning for lærebedrifter UTGJEVAR: Opplæringskontoret for prosess og mekanisk industri.

FORMÅL: Denne informasjonen er tilrettelagt for medlemsbedriftene og andre som direkte eller indirekte er involvert i PRO sitt arbeid. PRO ynskjer å være best på utdanning av fagarbeidarar i «våre» fag spesielt og fagopplæring generelt. PRO skal rekruttere lærlingar til medlemsbedriftene i tråd med bedriftene sine behov for fagarbeidarar, i samsvar med bedriftene sine strategiar. PRO skal være eit fleksibelt opplæringskontor i kontinuerleg utvikling for å tilpasse seg bedriftene sine behov.

ADRESSE: Concordbygget Firdavegen 6, Postboks 492, 6803 Førde Telefon: (+47) 57 83 22 60 Telefax: (+47) 57 83 22 45 www.pro.sf.no Dagleg leiar / director Jorunn Eide Kirketeig jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) 911 44 966 REDAKSJON: Jorunn Eide Kirketeig Ansvarleg redaktør jorunn.kirketeig@pro.sf.no Mob. (+47) 911 44 966 Kristine Bruheim Redaksjonssekretær kristine.bruheim@pro.sf.no Mob. (+47) 468 15 889 Anita Øygard Tekst og foto anita@atilaa.no Mob. (+47) 901 20 598 GRAFISK PRODUKSJON: A til Å Grafisk Design og Media www.atilaa.no

Som ein del av arbeidet for å auke tal læreplassar ønskjer Regjeringa å innføre ei merkeordning for lærebedrifter. Det inneber at godkjente lærebedrifter med lærlingar får sjansen til å synliggjere det. Dette er rette vegen å gå! Kjem det ei slik ordning på plass, så skal vi på PRO opplæringskontoret saman med bedriftene våre sørgje for at dei har så mange merker som det er råd å få. Grunnen er enkel. Bedriftene kan faget sitt, og vi kan fagopplæring - og saman skal vi sikre at bedriftene blir gode lærebedrifter utan at det går utover den jobben dei skal gjere.

Ei slik merkeordning vil vere med å sikre auka bevisstheit hos forbrukarane om å velje bedrifter med lærlingar. Merket skal vere eit bevis på kvalitet og seriøsitet i bedrifta, samtidig som det viser at bedrifta tek samfunnsansvar. Synleggjeringa vil gjere det lettare å handle varer og tenester hos bedriftene som tek ansvar, og dermed styrke dei seriøse aktørane i norsk næringsliv. Samtidig er det viktig at det blir stilt krav til bedrifter som tar inn lærlingar, og som dermed kan smykke seg med merket godkjent lærebedrift. Det vil styrke både seriøsiteten og stoltheita til dei gode lærebedriftene.

Eit viktig poeng er at merket blir godt kjent og synleg. Etter planen blir dette eit kvalitetsmerke som bedriftene kan vise på til dømes lokala sine, på bilar og på nettsider. Ved innføring av ei slik merkeordning bør vi få på plass eit nasjonalt register over godkjente lærebedrifter. Vi meiner det er rett å følgje tanken til LO om å samtidig samkøyre dette registeret med Altinn og Mesterregisteret.

Det vil vere ei god sikkerheit for at registeret blir jamleg oppdatert og lett å finne.

Vi som jobbar på opplæringskontora kjenner fagopplæringa og bedriftene betre enn dei fleste, og støttar tanken om ikkje å opprette tunge administrative system. Dette er ein god muligheit for å styrke dei bransjeretta opplæringskontora. Ved å tildele opplærings-

Jorunn Eide Kirketeig

kontora rolla som kontrollorgan i merkesystemet - også for dei bedriftene som står utanfor opplæringskontor - vil ein bruke ei fagleg tyngde og eit godt etablert system som allereie er på plass. Få er så opptatt av kvalitet i fagopplæringa som gode, robuste og seriøse opplæringskontor.

KURS:

– Kurs for nye lærlingar i kran(G4), truck(T4), lift, varme arbeid

hausten 2015

– Instruktørkurs

hausten 2015

– Kurs i produksjonsteknikkfaget, kjemiprosessfaget

– Kurs i industrimekanikarfaget, industrimontørfaget, industrirøyrleggjarfaget

(ved stor nok interesse) (ved stor nok interesse)

– Platefaget, sveisefaget

i løpet av 2015

AKTIVITETAR:

INFORMASJON FRÅ PRO

- Worldskills:

11.–16. august i SaoPaulo, Brasil 2

www.pro.sf.no

LærlingprofIlen

Lene Husabø - Eg er nok ikkje ei typisk jente - jente, om du skjønar kva eg meiner, seier Lene Husabø, om valet sitt av yrkesretning. Ho er andre års lærling som industrimekanikar hos Avery Dennison NTP i Gaupne. - Grunnen til at eg valde denne retninga er litt uklar, men eg likar utfordringar og har nok litt mekanikarblod i årane. Når ho om kort tid er ferdig med fagbrev som industrimekanikar står nye utfordringar og ventar den unge Leikangerjenta.

Då Lene var ferdig på VG2 industriteknologi i Sogndal hadde ho ingen klare mål om kvar ho skulle få seg lærlingplass. - Eg søkte gjennom PRO opplæringskontoret og møtte på intervju her - og slik vart det. Avery Dennison NTP er ikkje ei typisk mekanikarbedrift i og med at det er trykking som er arbeidsfeltet her. Bedrifta i Gaupne, med 130 tilsette, har spesialisert seg på trykking av merke på tekstilar og konfeksjon, og vekte oppsikt då dei sikra seg kontrakt på levering av trykk til FC Barcelona sine drakter.

For Lene og dei 5 andre på teknisk avdeling handlar det ikkje om trykking og tekstilar. - Vi skal sikre at maskineriet går rundt, fortel ho. - Ein typisk dag på jobben finst ikkje, smiler ein fornøgd lærling. - Her skjer det så mykje forskjellig frå dag til dag. Akkurat no jobbar eg med innreiing av ein garderobe for dei tilsette. I morgon kan det hende eg må lage ein ny del til ei trykkerimaskin. Mest av alt går det i vedlikehald og reperasjonar.

Når Lene Husabø til sommaren har fått fagbrev som industrimekanikar, står eit nytt fagbrev for tur, fortel ho. Då ho starta hos Avery Dennison NTP skreiv ho nemlig under på ei 3-årskontrakt, der ho forplikta seg til eit ekstra år som lærling og eit ekstra fagbrev i serigrafifaget. - Eg viste ikkje kva det var før eg begynte her, men no veit eg at neste år skal eg ut av mekanikarrolla og inn i trykkeriproduksjonen. Utgangspunktet mitt er at eg vil jobbe som mekanikar, men eg ser positivt på å lære eit nytt fag. Å ende opp med 2 fagbrev er jo kjempeflott.

LENE HUSABØ trivast godt som mekanikar, og meiner at noko av grunnen er at det er mange av dei i familien.

jobbar offshore, og fortel at det freistar veldig. - Men først skal eg ha fokus på trykkeri og serigrafifaget, så får eg sjå kva tankar eg har når det er ferdig.

Lene er storfornøgd med arbeidsplassen, og kan godt tenke seg å jobbe her etter læretida.

- Eg jobbar i eit mannsdominert yrke, og på teknisk avdeling jobbar eg berre i lag med mannfolk.

Det er det beste, slår ho fast. Ho er litt spent på neste år, når ho skal over i eit heilt nytt fag. - Det er jo eigentleg mekanikar eg vil vere, og det lengste framtidsmålet mitt er å få jobbe i Nordsjøen. Ho har ein far og to brør som

Leikangerjenta som har flytta til Gaupne trivast godt med det.

- Jobb er jobb, smiler Lene. Når arbeidsdagen er slutt, koplar eg den heilt ut. - Då er eg vel som jenter flest. På fritida likar eg å vere sosial, vere i lag med vener og å ha det kjekt.

Foto: Frank Optun Smedegård

SERIGRAFI Ein serigraf jobbar med serigrafisk trykking, tidlegare kalla silketrykk eller sjablongtrykk. Jobben går ut på å trykkje tekst og bilde på alt frå mobiltelefonar til sportsklede. Serigrafi er ein trykkemetode som kan nyttast på nesten alt så lenge det kan ligge i ro.

Kjelde: utdanning.no

DET FINST IKKJE EIN TYPISK DAG PÅ JOBBEN, fortel Lene Husabø, som er industrimekanikarlærling hos Avery Dennison NTP i Gaupne. Til neste år blir ho lærling i serigrafifaget.

INFORMASJON FRÅ PRO

3

www.pro.sf.no

Konkurranse gir yrkesstoltheit Dei som går VG2 på industrimekanikarfaget ved Flora VGS har førebudd seg til Sogn og Fjordanemeisterskapen med interne konkurransar, fortel lærar Magne Nordeide, som hadde med seg 3 deltakarar frå Flora.Tysdag 14. april var 17 elevar frå 6 av 8 vidaregåande skular samla til meisterskap i Førde. Nordeide rosar initiativet til PRO opplæringskontoret og elevane som deltek.

CHRIS ADRIAN KALVØY STEINSVIK frå Flora VGS i djup konsentrasjon om dreiing under Sogn og Fjordanemeisterskapen i industrimekanikk. Resultatet var 1. premie.

- Her er alle vinnarar, meiner Nordeide. Ein elev frå Flora kan likevel vere ekstra fornøgd etter 4 timars intens jobbing med den mekaniske oppgåva. Chris Adrian Kalvøy Steinsvik, gjekk av med sigeren i klassa Industrimekanikar VG2. Etter å ha dreia og sveisa med både andre elevar og dommarar som intense tilskodarar, kan Chris reise fornøgd heim igjen med eit velfylt verktøysett og diplom i bagasjen.

Arbeid under lupa Dommarane har mange kriterium å gå ut ifrå når arbeidet skal vurderast. Teikningane skal følgjast og verktøyet skal brukast på fagleg rett måte. I tillegg til å gjere fint og godt arbeid gjev både HMS og orden under arbeidet poeng.

Dommarane går heile tida rundt i lokala og følgjer arbeidsprosessane og noterar. På slutten blir dei ferdige produkta nøye studert og samanlikna. - Å ha ein slik konkurranse på CV-en trur eg er mykje verdt, seier lærar og meddommar Nordeide.

Stolte av faget - Det viktigaste er likevel erfaringa med ein slik konkurranse. Kandidatane er skikkeleg skjerpa, og dei gjer ein god jobb under press.

INFORMASJON FRÅ PRO

1. PREMIEVINNARANE FRÅ HISTORIAS FØRSTE SOGN OG FJORDANEMEISTERSKAP I MEKANISKE FAG: f.v. Christer Rambjørg, Moog Øyrane VG2 sveis, Kristian Tonheim, Mo- og Øyrane VG2 manuell maskinering, Håvard André Hunvik, Eid VG1 sveis og Chris Adrian Kalvøy Steinsvik, Flora VG2 industrimekanikar.

Det var berre gjetord å høyre mellom både deltakarar og tilskodarar. - Dette var kjempekjekt!

Nordeide fortel at PRO opplæ-

ringskontoret har gjort ein kjempejobb med å sette dette i gong.

Dei har laga eit flott opplegg, som eg håpar kan bli eit årleg 4

arrangement. Elevane blomstrar og blir skikkeleg stolte over faget sitt, slår Nordeide fast.

www.pro.sf.no

Viser kor spennande faget er - Dette er utruleg kjekt, og eg blir gjerne med på fleire slike konkurransar, fortel Bendik Weltzien, som går VG2 på TAF linja på Måløy Vidaregåande.

– Han er djupt konsentrert om oppgåva han har fått utdelt under Sogn og Fjordanemeisterskapen i industrimekanikarfaget. Det vanskelegaste er å få alt beint, fortel han, og tek eit nytt mål med skyvelæret.

17 elevar frå VG1 og VG2 i frå heile fylket samla til konkurranse i Moog Øyrane sine verkstadlokale.

Her skal det slåast fast kven som er best i faga sveis, industrimekanikar og manuell maskinering.

Bendik har tatt vegen frå Måløy i lag med 3 andre elevar i tillegg til lærarar som er med for å dømme oppgåvene. Han trur at slike konkurransar er med og skapar blest om faget, slik at fleire kanskje oppdagar kor spennande det eigentleg er.

Kjekt med konkurranse - Det er kjekt å få prøve seg, og få ein indikasjon på kvar ein står i forhold til andre. Bendik Weltzien konkurrerar mot 3 andre elevar og meiner sjølv han har løyst oppgåva på ein brukbar måte, sjølv om han ser ting han kunne gjort betre. Oppgåva gjekk ut på å dreie ein bolt, og sveise saman ein brakett. Til slutt skal eit ferdig lager monterast på braketten og bolten skal monterast i lageret.

Realistiske oppgåver Til dagleg er Bendik utplassert hos Fiskevegn på Flatraket to dagar for veka, og meiner at oppgåva er heilt innanfor det han jobbar med der. - Det er første gongen det blir arrangert slike konkurransar her i fylket, og eg var litt spent på førehand. Eg synes det har vore ei fin stemning her, og vi som konkurrerar har ein fin tone. Målet for alle er sjølvsagt å bli best, smiler han lurt. Ei god plassering her kan dessutan gje sjansar om å delta i konkurransar på høgare nivå som NM, EM og VM. INFORMASJON FRÅ PRO

KONKURRANSAR gjer faget endå meir spennande, meiner Bendik Weltzien, som er VG2 elev frå TAF linja i Måløy. Her er han i djup konsentrasjon under Sogn og Fjordanemeisterskapen.

Stiller mannsterke til nest år Lærar Helge Hjertenes, frå Måløy VGS er svært begeistra for tiltaket. Dette fengar elevane, og dersom vi legg opp til ekstra trening fram mot konkurransen vil det vere med å heve kvaliteten på undervisninga. I år stilte vi med 3 elevar frå VG2 i Måløy. - Vi håpar på at dette blir eit årleg føretak, og då skal vi stille mannsterke med både VG1 og VG2 elevar neste år, smilar ein entusiastisk lærar og meddommar. - Dette er dessutan utruleg viktig PR for faga, legg Hjertenes til.

LÆRAR OG MEDDOMMAR Helge Hjertenes, frå Måløy VGS, meiner at Sogn og Fjordanemeisterskapen i mekaniske fag må bli eit årleg føretak.

5

BENDIK WELTZIEN fekk overrekt eit flott verktøyskrin for innsatsen sin i fylkeskonkurransen, frå leiar av PRO opplæringskontoret Jorunn Eide Kirketeig. www.pro.sf.no

Brenn for yrkesfag og konkurranse Geir Johme er opplæringskonsulent og brenn for yrkesfag og yrkeskonkurransar. I jobben sin er han tett på ungdommane som går vidaregåande skule i teknikk og industriell produksjon (TIP) og som er lærlingar innanfor dei same faga. Sjølv har han bakgrunn frå yrkesfaga, og meiner det er den rette vegen å gå for ungdommane.

- Alt for mange trur at dei må gå studiespesialisering for å komme seg opp og fram her i livet.

Det viser seg at yrkesfaga held flest dører opne for dei som står på startstreken i yrkeslivet, seier Johme. - Teori kan ein bygge på med seinare i livet, når ein har fått litt erfaring og er meir moden for det. Dei som startar med 3 år studiespesialisering, og så finn ut at dei har satsa feil må starta heilt på nytt. I tillegg til at dei har brukt opp studieretten sin. Johme meiner at rådgjevarane må bli meir beviste på dette, og rettleie fleire ungdommar til å starte med yrkesfag. - Samfunnet treng yrkesfaga.

Konkurranse Geir Johme har fått auga opp for ein viktig måte å rekruttere ungdommen og å skape stoltheit for yrkesfaga. Konkurranse, meinar han, er ein viktig innfallsvinkel som skapar positiv blest om faga og gjer elevane meir nysgjerrige på yrkesfaga. - Konkurransar er

ikkje skal skape ekstra arbeid for lærarar og elevar. Konkurransen skal vere eit godt supplement i skulekvardagen, og skal fremje samarbeid mellom skule, opplæringskontor og bedrifter. På spørsmål om kva som var mest arbeidskrevjande i forarbeidet er svaret klart. - Det å overtale skulane til å delta i konkurransen var det som tok mest tid. Det har vore mange besøk og ikkje minst mange telefonar for å få dei til å stille opp på noko heilt nytt og ukjent.

godt kjent innanfor kokkefaget og transport, men innan dei mekaniske faga er det forholdsvis nytt. Sjølv har han fått inspirasjon til å starte opp med dette frå internasjonale konkurransar så vel som Østlandsmesterskapet. - Vi har lært av andre sine erfaringar, og treng ikkje finne opp krutet på nytt.

Mykje forarbeid Hausten 2014 drog Geir Johme i gong prosessen med å få til eit Sogn og Fjordanemeisterskap i yrkesfag. Han presenterte planane om fylkeskonkurranse for dei vidaregåande skulane i fylket, og har jobba med planlegging av gjennomføringa i lang tid. Skulane fekk tidleg utdelt konkrete konkurranseoppgåver, slik at dei kunne øve med elevane. Oppgåvene dekker kompetansemåla i læreplanane, og kan brukast som vurdering i faga.

Motivasjon og lærelyst - Skulekonkurransar aukar både lærelysta og motivasjonen i faga, fortel Johme. Samtidig skal desse skulekonkurransane vere eit springbrett til NM, EM og VM for lærlingar.

Skulekonkurransane skal vere med å avmystifisere og ufarleggjere dei større konkurransane. - Konkurranseinstinktet vaknar, smiler Johme. Der dei har erfaring med slike konkurransar ser dei og at nivået i klassane

Nytt og ukjent Johme legg vekt på at dette

UNDER SOGN OG FJORDANEMEISTERSKAPEN i industriteknologi 2015 var det desse tre som holt i trådane for den praktiske gjennomføringa, f.v. Wenche Tollefsen, Geir Johme og Kristine Bruheim.

INFORMASJON FRÅ PRO

OPPLÆRINGSKONSULENT GEIR JOHME brenn for yrkesfag og konkurransar og meiner at yrkesfaga held flest dører opne for ungdommane som står på startstreken i yrkeslivet. Teori kan dei bygge på med seinare.

stig i takt med interessa og motivasjonen.

Gåvepakke - Vi har fått ei gåvepakke her, når vi har «arva» Østlandsmesterskapet sine konkurransar og erfaringar. Det har gjort det enklare å komme i gong. Geir Johme hadde likevel ein viktig jobb å gjere med å få på plass premiar, utstyr og materiale til konkurransane.

- Den største jobben var likevel motivasjonsarbeidet. No når skulane i fylket har prøvd det har han god tru på at det skal gå lettare neste gong. - Vi har allereie fått gode tilbakemeldingar på at skulane er klare for nye konkurransar, smiler ein fornøgd opplæringskonsulent, som meiner han har ein grådig spennande jobb.

GEIR JOHME VAR OVERALT under Sogn og Fjordanemeisterskapet i yrkesfag. Her merkar han eit ferdig sveisearbeid, før dommarane skal vurdere produktet.

6

www.pro.sf.no

Skal skape tenning på teknologi

Anne Grethe Andersen (39) er den nye «teknodama» på PRO opplæringskontoret, som skal skape tenning på teknologi. Hovudoppgåva til den nyutdanna ingeniøren frå Florø er å jobbe med traileren som skal rundt på skulane i fylket. - Eg må få til eit samarbeid med dei forskjellige faglærarane i fylket, lære å bruke alt utstyret som er i traileren, og få på plass nytt og spennande utstyr. Dette er ein utruleg artig måte å få bruke utdanninga mi på, fortel den nytilsette prosjektutviklaren.

PRO har hatt traileren i fleire år etterkvart, men no skal den oppgraderast og satsast ekstra på.

Det skal settast gass på arbeidet med å tenne ungdommen til å satse på teknologi, og då må ein setje av ekstra ressursar i form av menneskelege og tekniske ressursar.

ANNE GRETHE ANDERSEN er glødande interessert i teknologi, og har ein solid bakgrunn for å formidle dette vidare til ungdom som lurer på kva dei vil. Ho skal tenne dei for teknologifaget.

Anne Grethe har bakgrunn frå elektro, elektronikk og elkraft frå vidaregåande skule. Etter 5 år som kokk og mange år som produksjonsarbeidar og extruder-køyrer på fôrfabrikken Ewos tok ho fagbrev i kjemisk teknisk prosess i 2006. Fagbrevet kom som eit resultat av samarbeidet mellom Ewos og PRO opplærings-

kontoret, og gav ho nye utfordringar i fôrproduksjonen på verdas største fiskefôrfabrikk.

- Etter å ha jobba i 12 år på Ewos valte eg å sette meg på skulebenken igjen, og tok ingeniørutdanning i elektroautomatisering.

Våren 2014 hadde 3-barnsmora fullført bachelorgrada. - Alle åra

eg hadde bak meg i ei prosessbedrift, var svært nyttige for meg under ingeniørutdanninga. Det å få detaljert teori om ting eg hadde jobba med praktisk i mange år, var utruleg lærerikt. - No gler eg meg til å vidareformidle gleda ved å jobbe med teknologi og prosess.

Lærling kickoff 7. mai 2015 Torsdag 7. mai var det duka for den årlege lærlingsamlinga for lærlingar i Pro opplæringskontoret. Lærlingar frå bedrifter over heile fylket samla seg i Førdehuset for ein dag saman med tilsette i opplæringskontoret. Fokuset var retta mot arbeidsmiljø, positiv tenking, trafikktryggleik og sosiale aktivitetar.

Marco Elsafadi held eit inspirerande føredrag om korleis ein bør tenkje om seg sjølv og andre. Han snakka om korleis ein positiv tankegang kan bidra til å gjere ein kvar situasjon betre - og at kvar enkelt er ansvarleg for å skape eit god arbeidsmiljø i bedrifta si. Statens Vegvesen stilte opp med Veltepetter og Bråstopp slik at dei som ville fekk prøve korleis det er å velte rundt med bil. Dei heldt også føredrag med fokus på trafikk-

trykkleik, bruk av bilbelte og bil som transportmiddel - både i og utanfor arbeidstida.

Etter lunsj gjekk turen til Kråkenesmarka Motorsportsenter for gokart køyring. Her hadde vi også teambuildingsaktiviteter i regi av Jølster Rafting. Det er viktig for oss at alle trivast i læretid si. Derfor er kjekke aktivitetar og teambuilding der du må samarbeide med andre ein viktig del av denne dagen.

HINDERLØYPE MED BALL var ei av teambuildingsaktiviteter

INFORMASJON FRÅ PRO

7

www.pro.sf.no

Tine Meieriet Byrkjelo Eit av landets største meieri, målt etter innmålt mjølkemengde, ligg midt i jordbruksbygda Byrkjelo. Området har ei lang meieri-historie å vise til, men dagens topp moderne anlegg vart opna i 2003. Meierisjef i Tine Meieriet Byrkjelo, Thorkild Heieren, fortel at dei forsyner heile Sogn og Fjordane med konsummjølk i tillegg til at dei produserar halvparten av Noregs favorittost - Norvegia. Kvar tredje brunost i landet er også laga på Byrkjelo, og her er eit stort pakkeri. Tine er dermed ein vesentleg arbeidsplass i distriktet, og inntak av lærlingar er ein viktig måte å rekruttere nye fagfolk på.

- Det er 135 tilsette på anlegget på Byrkjelo, og inkluderar ein rådgjevarar og tankbilsjåførar er vi 180 tilsette, fortel kontor- og personalleiar Unni Verlo. 2014 var eit rekordår der meieriet som er bygt for 100 millionar liter tok i mot 131 millionar liter mjølk. Ut av den mjølkemengda vart det mellom anna over 11 millionar kilobitar med kvitost og i overkant av 8 millionar liter drikkemjølk.

Stor produsent - Tine Meieriet Byrkjelo er eit såkalla reguleringsanlegg, noko som betyr at vi til tider tek i mot mjølk frå andre regionar, fortel meierisjef Heieren. - Vi får inn 102 millionar liter mjølk frå Sogn og Fjordane og tar toppane frå andre distrikt i landet, som ligg nærast oss. Meieria i Verdal og på Jæren tek mysekonsentrat i retur frå Byrkjelo. Det blir til myseproteinpulver som er eit populært kosttilskot for dei som byggjer musklar. Tine og mjølkebøndene er avhengige av kvarandre, og vi er glade for satsinga som skjer innanfor jordbruket, seier Heieren.

– Det har gitt oss ein stabil tilgong på råstoff dei siste åra.

Krevjande drift - I Sogn og Fjordane har vi 2 meieri, på Byrkjelo og i Vik. Det vil seie eit av dei største og eit av dei minste meieria i landet, fortel Audny Strøm Bergset, som er forbetrings- og kvalitetsleiar på Byrkjelo. - Vi set HMS og kvalitet i høgsetet, og alt må fungere godt med slike volum. 3 skift tek unna mjølka, som kjem frå heile fylket i tillegg til ein del utanfrå. Den tekniske avdelinga som har ansvaret for vedlikehaldet på anlegget er like viktig som pakkeriavdelinga.

Her heng alt i hop. Vi jobbar med ferskvare og alt må behandlast raskt om noko går gale.

PRO sikrar kvaliteten i opplæringa - Vi har hatt lærlingar her i mange år, INFORMASJON FRÅ PRO

INDUSTRIMEKANIKAR LÆRLING MALIN SKINLO får ein allsidig praksis på vedlikehaldsavdelinga ved Tine Meiereit Byrkjelo. Vedlikehaldssjef Bård Bolstad satsar på lærlingar for å rekruttere dyktige fagfolk.

Sjølv har ho jobba her i eit halvt år tidlegare, hatt sommarjobb her og vore utplassert på meieriet medan ho gjekk på vidaregåande. Så både ho og bedrifta viste kva dei gjekk til då ho starta som lærling for snart eit år sidan. På teknisk avdeling er ho einaste jenta, men det betyr ikkje så mykje for den spreke lærlingen.

fortel vedlikehaldssjef Baard Bolstad, men det er først no vi har valt å bli med i PRO. Vi har tru på at det skal gjere oss endå betre som lærebedrift. Personalleiar Unni Verlo meiner at dei med PRO i ryggen vil få ein betre struktur rundt lærlingarbeidet, og sikre ein endå betre kvalitet i arbeidet. Dessutan trur vi at dei kan tilføre lærlingane våre mykje, både i form av sosiale samlingar og kurs.

Sprek lærling i sprek bedrift Malin er aktiv på idrettsfronten og set pris på at Tine er opptatt av at folk held seg i form. - Malin og familien dreg opp nivået på bedriftsidrettslaget, og det er viktig når vi stiller på Breimstafetten og Holmenkollstafetten, smiler ein fornøgd meierisjef. Ho får også skryt for å vere ein lærling som er løysingsorientert og som tek initiativ når noko skal gjerast. Malin Skinlo fortel at ho får vere med på mykje variert arbeid, og meiner at meieriet må vere ein ideell plass for lærlingar. - Her lærer eg meir enn berre mitt eige fag, fordi vi på vedlikehaldsavdelinga samarbei-

Vil jobbe her Lærling Malin Skinlo (21), som nærast har vokse opp på Tine sitt anlegg er full av lovord over arbeidsplassen. Ho har gått på TIP i Sogndal og er no lærling i industrimekanikarfaget i heimbygda. Målet har heile tida vore å få jobb her, smiler lærlingen, som har begge foreldra på same arbeidsplass.

8

der tett med folk i andre fag som til dømes elektro og automasjon.

Treng dyktige fagfolk.

Vedlikehaldssjef Baard Bolstad, fortel at dei jobbar med eit avansert teknisk anlegg som heile tida er under endring. Vi jobbar med kontinuerlige forbetringar, spesielt med tanke på å spare energi, å ta ned driftskostnadane og å minske utslepp. Produktkvaliteten er det viktigaste, og sjølv om vi no ligg på landstoppen kan det fort svinge. Vi blir ekstra sårbare når det er så få meieri, og såpass langt til næraste anlegg. Difor er det ekstra viktig å ha kompetente medarbeidarar. - På vedlikehaldsavdelinga er vi 20 personar, og det å ta inn lærlingar som vi lærer opp er ein viktig strategi i rekrutteringa av dyktige fagfolk. Vi er ein populær lærlingplass og alle som har tatt fagbrev her på anlegget har fått jobb her etterpå.

www.pro.sf.no

Gasta design & kommunikasjon

- I Gasta ønskjer vi først og fremst å skape ein god webstrategi for bedriftene. Vi er det einaste byrået i Skandinavia som figurerar som «Specialist» med publiseringsverktøyet Squarspace, fortel Bondevik. Sognebedrifta har og lang erfaring med å utvikle logoar og grafiske profilar for bedrifter, og hjelper gjerne til med andre typar kommunikasjonsarbeid, som annonsering, innhaldsutvikling eller sosiale medium.

Vinn - vinn situasjon - Det siste skotet på stammen i Gasta er at vi har teke inn lærling, fortel Bondevik. - Vi er lokalisert midt i skule- og studentmiljøet

Foto: Mantas Kubilinskas

På Fosshaugane Campus i Sogndal finn du ein gjeng på 5, som er lidenskapeleg opptekne av nettsider. Dagleg leiar i Gasta design & kommunikasjon, Vidar Bondevik, fortel at dei har kundar i heile Noreg, og at dei først og fremst rettar seg mot små og mellomstore bedrifter. - Vi jobbar i eit fag der ting endrar seg fort.

Då er det viktig å ha unge menneske med på laget. her på Campus. Då vi fekk spørsmål om utplassering av ein elev frå vidaregåande, var det naturleg for oss å seie ja. Magnus Henden har vore utplassert her to dagar for veka siste halve året, så vi har fått god anledning til å bli kjent med kvarandre. Frå sommaren av startar han som lærling. Han er kjempeivrig og flink, og dette blir ein vinn-vinn situasjon, meiner Bondevik. Vi treng unge folk med på laget som er svoltne etter å lære nye ting, i eit fag som er i kontinuerlig og rask endring.

læringskontoret med på laget.

Slik er vi sikra at dei formelle krava blir i varetatt. Når PRO tar ansvar for formalkrava, så skal vi ta oss av å lære han eit fag.

Spennande arbeidsplass Magnus Henden som er ferdig på VG3 dataelektroniker i desse dagar fortel at han er komen til ein kjempekoseleg arbeidsplass.

- Her får eg jobbe med design

PRO tar ansvar for det formelle - Eg trur det er ein fordel for både oss og Magnus at vi har PRO opp-

og koding, og vi er midt opp i eit spennande prosjekt med databaseløysing. Magnus skryt av mottakinga i Gasta, og fortel at han allereie har fått vere med på forskjellige sosiale tilstellingar og turar i lag med gjengen i Gasta. - Det er ekstra bonus for meg, smiler ein fornøgd lærling in spe.

Trappeprodusenten Agnar Ask er tredje generasjon møbel- og trappemakar. No er fjerde generasjon på veg inn som lærling i den tradisjonsrike Trappeprodusenten i Askvoll. - Vi utfører flest oppdrag i Sogn og Fjordane, men har og kundar i nabofylka Hordaland og Møre og Romsdal, fortel Ask. Sjølv har han fagbrev som møbelsnikkar, og resten av staben har lang erfaring i bransjen.

Trapper og møblar i alle kulørar - Vi leverar trapper i mange ulike tresortar, og lagar trapper og rekkverk etter mål. Her er ingenting standardisert fortel Ask, som reiser rundt i distriktet for å ta mål og montere trapper og anna innreiing. Her kan ein velje mellom alt frå raudglødande brasiliansk kirsebær til tung og tett wenge trevirke. Når ein heiter Ask må ein sjølvsagt tilby møblar og trapper av tresorten ask, som er seigt og sterkt og eignar seg til møblar, innreiing, parkett, trapper og skaft på reiskapar.

Skreddarsaum i tre Trappeprodusenten lagar rett og INFORMASJON FRÅ PRO

trapper. - Det spesielle er at vi kan lage ting tilpassa den plassen folk har til rådigheit, og av det treslaget folk ønskjer.

Viktig handverk Vi har stor ordretilgang og det er viktig å rekruttere inn den yngre garde, slik at dei kan lære seg eit skikkeleg handverk. Sonen Ole-Marius Ask skal etter skuleslutt denne våren starte som lærling i bedrifta han har vakse opp med. Han avsluttar VG2 industriteknologi ved Dale VGS i nabokommunen Fjaler og gler seg til å starte å jobbe med treverk. – Eg veit at dette blir eit variert arbeid, og så er det spennande å møte nye folk når vi

OLE-MARIUS ASK satsar på å bli fjerde generasjon trappemakar i Askvoll. Han likar å jobbe med trevirke og set ekstra pris på å stadig møte nye folk i jobben.

slett alt som folk spør etter. Agnar Ask fortel at dei lagar mykje bord og innreiing i hus i tillegg til 9

leverer og monterer hos kundar.

Det er vel eigentleg det beste med jobben, at ein stadig møter nye folk.

PRO sikrar det formelle Begge er glade for å ha PRO opplæringskontoret i ryggen. Det vil sikre oss at vi følgjer dei læreplanane vi skal og at alt blir gjort formelt rett. Det er kanskje spesielt viktig når ein går inn i ei familiebedrift. www.pro.sf.no

Studietur til Riga Frå 16. til 19. april var fleire av medlemsbedriftene i PRO på studietur til Riga. Her fekk representantar frå bedriftene mellom anna besøke den tekniske fagskulen og var innom møbelfabrikken Pinus GB. Delegasjonen frå Sogn og Fjordane fekk i tillegg guida tur i Riga, besøke ein lokal marknad og oppleve «Baltikums perle» Jurmala.

Her var det tid til både bad og spa.

Rune Berglid, som er fagansvarleg for lærlingane hos trappeprodusenten Hagen, er kjempefornøgd med studieturen til Riga. Turen var ein god miks av arbeidsliv og kultur. - Det var veldig interessant å sjå korleis dei har det der, kontra her i Noreg. Sjølv hadde han ein lærling utplassert på Pinus GB, som opplevde det som ein svært triveleg arbeidsplass.

- VI FEKK GOD INNSIKT i både arbeidslivet og kulturen i Riga, fortel Rune Berglid frå trappeprodusenten Hagen i Stryn.

– Det var klart ein annan standard på møbelfabrikken - både med tanke på lokala, HMS og brann- og arbeidsføreskriftene, om ein samanliknar med det vi har her heime. Det var som å gå nokre år tilbake i tid. Samtidig hadde dei ein imponerande logistikk i krunglete lokale, fortel han - og ein komplisert produksjon med mange komponentar.

Berglid fortel at det er mindre likestilling mellom kvinner og menn, og mellom leiar og medarbeidarar i Baltikum enn i Noreg. Samtidig presiserer han at det er ein del mytar om folk i dei baltiske statane som ikkje stemmer. Dei blir skulda for å vere lite effektive og å ha låg moral. – Folk i Baltikum er veldig hardtarbeidande menneske og har få sjukedagar, seier Rune Berglid. Statistikken tilseier og at dei har mykje høgare fullføringsgrad på vidaregåande skule enn både Norge og EU.

BEDRIFTSLEIARAR frå Sogn og Fjordane fekk studere møbelproduksjon hos Pinus GB i Riga.

– Det var og flott å få sjå og oppleve kulturen i Riga. Det var imponerande reint og ryddig, og svært hyggelege og høflege folk vi trefte på. Berglid dreg fram bygningsmassen i Riga, som noko av det flottaste. Det var jugendstil ala Ålesund. Rett og slett imponerande og flott.

Spennande utveksling til Riga Sverre Nilsen fortel at han søkte på utveksling til Riga fordi han ville sjå kva arbeidsmiljø og arbeidsforhold dei som jobbar der har. Etter ein månad i Latvia er han svært fornøgd med at han søkte og fekk vere med. - I Kraslava fekk vi omvisning på Riga State Technical School og fekk sjå maskinene som dei brukar der. Som ein del av opplegget fekk vi omvisning i Kraslava og tur til den historiske byen Daugavpils.

- Mesteparten av tida var vi på støyperiet Sperre Baltic, som eg oppfatta som ei bra bedrift.

Vi blei godt tatt imot kvar dag.

Det starta med ei omvisning i bedrifta, før vi blei plassert på ulike prosess stasjonar. Etter

Sverre fortel at dei fekk ei nyt-

LÆRLINGUTVEKSLING • 3 lærlingar knytt til PRO opplæringskontoret fekk frå 7. april til 2. mai i år reise til Riga i Latvia, der dei var utplasserte på skule og bedrift.

•

INFORMASJON FRÅ PRO

tig innføring i å lage flow-diagram, som viste dei forskjellige stasjonane. - Vi var og med på møte på bedrifta der vi fekk innblikk i kva utfordringar dei møter i produksjon, og vi fekk ei god innføring i prosessen rundt

ei kort innføring i jobben og utfordringane, fekk vi sjølve prøve oss i produksjonen. På laboratoriet testa vi både støypejernet og sanden.

Det er fagleg, kulturell og språkleg utveksling, der engelsk

er arbeidsspråket. Målet er at ein skal bli kjent med ein anna arbeidskultur, sitt eige fag slik dei bruker det i andre land, øve seg på praktisk bruk av engelsk, samt få betre forståing for andre land sin kultur.

10

•

støypinga. Totalt sett var dette ein lærerik tur og ei spennande bedrift som eg lærte mykje av, avsluttar ein fornøgd lærling.

Det er viktig for norske industribedrifter at så mange som mogleg får betre forståing for andre kulturar slik at fleire er rusta for å samarbeide i eit fleirkulturelt arbeidsliv.

www.pro.sf.no

Ungdomsleir med futt og fart Mange unge håpefulle deltar på handball-, fotball- eller friluftslivsleir i løpet av sommarferien. - Kanskje det ikkje passar for alle? undrar Bengt Edvardsen og Espen Kirketeig. Sjølv er dei ingeniørstudentar, og vil bruke delar av sommarferien til å engasjere ungdom i tekniske fag. Vi satsar på praktiske aktivitetar ala «ikkje gjer dette heime» og mykje moro. På landets første teknologileir skal ungdommane få oppleve korleis industrien fungerar, forsikrar dei to.

BENGT EDVARDSEN OG ESPEN KIRKETEIG inviterar ungdommar til ein spennande teknologileir i sommar, der dei kulaste ting kan skje.

Det skal gå ein raud tråd gjennom all aktiviteten, som skal vare i ei veke. Her skal ungdommane jobbe seg gjennom heile prosessen med plan, teikningar, produksjon og test. Målet er at det skal ende opp med ein liten bil som går på

korleis dette blir motteke. Målet vårt er at vi skal lage ein leir, der ungdommane får vere med på dei kulaste tinga, smiler dei to ansvarlege lurt. Dei legg ikkje skjul på at litt futt og smell er ein kjekk del av teknologifaga. - Men vi skal sjølvsagt ha HMS og sikkerheit i høgsetet, er dei snare å legge til. - Og kven har ikkje lyst å prøve 3D printing eller å programmere ein robot? Her skal det bli mykje moro! forsikrar Espen.

gass. Testen til slutt blir naturleg nok ein konkurranse, der fart og køyrelengde tel mest.

Dei kulaste tinga - Teknologileir har ikkje vore prøvd før, og vi er sjølvsagt spente på

Nytt og spennande - Vi veit at det er mange ungdommar som ikkje er interessert i idrett og som heller ikkje har sommarjobb. At aldersgruppa vi rettar oss inn mot går i 9. klasse og ikkje treng barnepass, er ei utfordring seier Bengt. - Men dei treng noko kjekt å fylle dagane sine med, og det kan vi hjelpe til med. I første omgang vil ingeniørstudentane på oppdrag frå PRO

opplæringskontoret starte med ein leir i Stryn og ein i Førde denne sommaren. Vi har fått på plass samarbeidsavtale med bedrifter og satsar på å få med oss ein del ungdommar. Dette er berre starten på noko nytt og spennande.

Teknologifag og pedagogikk På spørsmål om kva bakgrunn dei har for å jobbe med teknologi og ungdom fortel dei at Bengt har fagbrev som sveisar og Espen har pedagogikk i ryggen. Begge blir ferdige med 1. året på automasjonsingeniørstudiet denne våren. Automasjon og programmering av robotar blir difor ein naturleg del av teknologileiren.

Dei legg ikkje skjul på at eit viktig mål med leirane er å rekruttere til eit framtidsretta og spennande fag.

HER SKAL DET BLI MYKJE MORO forsikrar Bengt og Espen.

INFORMASJON FRÅ PRO

11

www.pro.sf.no

NY OPPLÆRINGSKONSULENT:

Frå industrien til opplæringskontoret

ANNE-THERESE RASMUSSEN blir ny opplæringskonsulent frå hausten av, og gler seg til å jobbe med ungdom som vil ta utdanning i prosessindustrien.

- Det blir spennande å følgje opp lærlingar og bedrifter, fortel Anne-Therese Rasmussen. Ho blir den nye opplæringskonsulenten på PRO opplæringskontoret, og skal ha spesielt ansvar for det som ligg innanfor fagfelta prosessindustri.

Anne-Therese har budd i Høyanger og Bergen, men er no busett med mann og barn på Sande. - Jobben min som prosessoperatør hos Safeclean i Høyanger er offshorerelatert, med ein god del reising, fortel ho. Pendlinga blir omlag lik som i dag, men eg ser fram til ei arbeidstid som er meir tilpassa eit familieliv med 4 ungar og ein mann som jobbar offshore.

Trivsel like viktig som fag - Eg har fagbrev i metallurgi og produksjonsteknikk, og meiner eg kan tilføre lærlingane noko innanfor mine fagfelt. Sjølv opplevde ho oppfølginga frå PRO opplæringskontoret som viktig og god, under si læretid hos Hydro i Høyanger. Anne-Therese fortel at ho er spesielt interessert i kjemi, og meiner at dette bør vere eit attraktivt

fag for dagens ungdom. Ho presiserer likevel at trivsel er like viktig som det faglege under læretida.

Gler seg til spennande jobb - Arbeidet mitt blir å følgje opp både lærlingane og bedriftene, og hjelpe til slik at dei oppsette planane blir følgde. Samtidig er det avgjerande at bedrifta og lærlingen fungerar godt saman,

seier Rasmussen. - Eg ser fram til å starte i den nye jobben rett etter sommarferien.

Det er mange spennande arbeidsplassar i fylket, og framtida til offshoreindustrien og lærlingane er lys, meiner den nye opplæringskonsulenten.