Atlantic Review - Winter 2009

FREE COPY / TAG BLADET MED HJEM VETUR / WINTER 2009

VALRAVN

Ri

Ru na ví t u Æ k v 2 ðu ík ví k

KLAKSVÍK

44

du

r

440

St

To f

re n

Ku n H oy ar al ds s. Ár H Vi v na ða an fjø re na ið rð su i ur nd

410

y ól

so

Fares on buses

N

90

Please check www.ssl.fo.

101

tu

es

H

sansir.fo

56

ng sf j.

Fu nn i

Se i la tra Sk ð ál i

yr

da lu r

Ko l

0 30

TÓRSHAVN

504

tir

k ví Kv í

la fj.

O

480

Ka Fu m gl bs af d. j.

G Fu jó nn gv in gu r

ði Ei nu ví k ør Tj an na Ve st m u Sø r rv á FL gur O G M VØ LL ið v U R Sa águ nd r av ág ur

Bø

in es yk M

482

KOLLAFJ.TUNNILIN

Fares on ferries

un

op

tt

ræ

60

Sk in

in

Sa

úl

sk

600

av ála ík vík

eg

M

ús ur al D

oy

úv

Sk

601 66

H

ur

Sk

nd

7

Sa KRAMBATANGI

700

500 Bus route number 7

Ferry route number

Return ticket

Shorter routes

Suðuroy

Mykines

Adults Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard

40 340 450

80 680 900

120 510

Children/Pensioners Return ticket 10-trip-travelcard Monthly travelcard Students

20 170 225 30

40 340 450 60

60 255

140 1.190

200 1.700

1.500 280 280 20 40

2.000 400 400 30 60

Vehicles (incl. driver) Return ticket Car < 5m 10-trip-travelcard Monthly travelcard < 5m Car with trailer Car with caravan Bicycle Motorcycle

Su

m

ba

1 70

jin

m Fa

Lo Vá Po H Ø ov ra pr gu rk ví a er r k i

k a ri ví lb oy nd va vør H T

Strandfaraskip Landsins, the Faroese public transport service, publishes an annual timetable (Ferðaætlan) containing details of all ferry and bus schedules. It is available from Farstøðin Passenger Terminal in Tórshavn and all tourist information centres.

All travel times in the annual timetable are subject to changes and you are therefore advised to check Strandfaraskip Landsins´ website, www.ssl.fo, before you travel.

All Strandfaraskip Landsins bus and ferry routes are included in the following map:

la

am

G

r

60

ík rv ta at

400

ja rk Ki

203

H

OYRARBAKKI

oy ín Sv

SKÁLABOTNUR

500

R ík LU irv A Le UD ður T r Ø jø G arf ld Sø

36

1

100

48

201

202 200

506

58

r s d. ur sa ne al ra ú d la H yð la øl S k i Tr M fj. da yn O

Domestic buses and ferries

Please note that these prices are for guidance only.

Please check www.ssl.fo before you travel.

96

Ein sterkur viðleikari Alt fleiri føroyskar fyritøkur eru við í altjóðagerðini og vaksa út um landoddarnar. Hetta hevur við sær avbjóðingar, og tí er gott við einum sterkum viðleikara, ið hevur neyðugu førleikarnar og kann hjálpa fyritøkuni fram á leið.

Við góðum sambondum og hollari ráðgeving kann Føroya Banki, Corporate Finance, veita tykkum eina heildartænastu á økinum, bæði tá talan er um uppgávur í Føroyum og í útlondum.

Vit ráðgeva tykkara fyritøku um eitt nú keyp, sølu og samanlegging av fyritøkum, ættarliðsskifti, kapitalveiting og partabrævaskráseting.

Set teg í samband við okkum á 330 330 ella vitja www.foroya.fo.

www.foroya.fo Dømi um fyritøkur, sum Føroya Banki, Corporate Finance, hevur ráðgivið:

6

Anna Katrin Egilstrøð - føroyska álvagentan á norðurlendska tónatindinum

16

Tann ræsta delikatessan

26

Malmø - frá vónloysi til vøkstur

34

The Faroese Invade YouTube

40

Bara 100 skaldsøgur í 100 ár

46

Setting Sail Under The Faroese Flag

Resumé, side 14

Samandráttur, síða 50

32 Barnasíða 54

Søgan um Atlantic Airways

56

Nyttig info

58

Facts about the Faroes

Brighter Days Ahead Winter brings cold weather and snow, an old Faroese song goes. However, because of continuously reducing snowy days due to climate change, this line no longer rings as true as it used to. Some people welcome the darker days for their cosiness, but most of us miss the snow during this period. Because snow brings light to the dark winter period.

When we experience the shortest day of them all, December 21st, we get some relief beacuse we head for brighter days again. But even if daylight expands little by little it takes a while before the dark period has come to an end. I think most Faroese will agree that the darkest and hardest period for most people is January and February. It does not help those who

seek relief from winter and darkness that the next holiday break after New Year is not due until Easter.

Perhaps it would improve the quality of life on the Faroes if schools were closed one week in February. This would give both adults and children ample opportunity to take a break and experience sunlight and white snow.

People could go skiing in neigbouring countries like Norway or in the Alps, or bask in the sun somewhere south.

I am certain that this would improve the quality of life during the winter period. Many of our neighbouring countries have already come to this realisation and have closed schools for one week in February. If we adopted this system in the Faroes, Atlantic

Airways could easily facilitate the extra need for transportation as February is a month with low activity and low utilisation.

While the nations of the world are trying to find a way to stop global warming, so that the snow may return, and while we wait for changes in our national holiday calendar, we wish you a pleasant flight, a merry Christmas and a bright new year!

Magni Arge CEO

ATLANTIC REVIEW is published by Atlantic Airways, Vaga Airport, FO 380 Sørvágur, tel. +298 34 10 00, fax. +298 34 10 01, e-mail: info@atlantic.fo. Layout and advertising: Sansir P/F, Dvørgastígur 7, Postbox 1099, FO 110 Tórshavn, tel. +298 355 355, fax. +298 355 350, e-mail: info@sansir.fo. Printed by Føroyaprent. Edited and coordinated by Sansir, in cooperation with Atlantic Airways. Responsibility: Magni Arge. This publication may only be reproduced in agreement with the publishers. Cover: Valravn

Tr ygvi, Flossi og nýggjastu veður vánirnar síggjast í Kr ingvarpi Føroya, og skjótt eisini á www.tr ygging.fo

Anna Katrin Egilstrøð

Sum smágenta gekk hon einsamøll í haganum kring heimbygdina Eiði og sang og skapaði sær, meðan hon prátaði við vindin. 16 ára gomul gjørdist henni greitt, at tað bar til at liva av at vera listakvinna, og síðan orkaði hon ikki tankan um eitt vanligt borgarligt arbeiðslív á Eiði. Hon pakkaði klæðsekkin og er í dag forsangari í nógv rósta og nýskapandi danskaføroyska fólkatónleikabólkinum, Valravn TEKSTUR Uni L. Hansen MYNDIR SØREN KNUD, MORTEN RYGAARD, VALRAVN

6

ATLANTIC REVIEW 04/2009

ATLANTIC REVIEW 04/2009

7

8

ATLANTIC REVIEW 04/2009

og eg haldi grundleggjandi, at ein skal blaka seg út í nýggj ting allatíðina og royna at endurnýggja seg sjálvan.

Tað var eisini endamálið við nýggju Valravn-fløguni. Í hesum umfari hava vit smíðað flestu sangirnar sjálv heldur enn einans at tulka siðbundin skjaldur og kvæða­ løg, tí tað nyttaði einki, at fløga nummar tvey bara bleiv ein skuggi av nummar eitt. Hon skuldi vera nakað sjálv­ støðugt,” staðfestir Anna Katrin avgjørd, tá hon hevur sett seg væl til rættis við einum glasi av víni.

Anna Katrin Egilstrøð var tónlistarliga eitt fullkomiliga óskrivað blað, tá hon brádliga steig á pallin á G! festival­ inum í 2006 saman við bólkinum Valravn. Bólkurin var mannaður við so royndum fólkatónleikarum sum dønunum Søren Hammerlund og Martin Seeberg, og framførslan hesa vøkru summarnátt í Syðrugøtu brendi seg rimmarfasta í hornhinnuna sum eitt hitt minniligasta og vakrasta G!-upp­ livilsið nakrantíð.

Meðan summarmjørkin lá sum eitt lok yvir undurvøkru Gøtuvík, javnvigaði Valravn bæði fortíð, samtíð og framtíð við at blanda siðbundin norðurlendsk kvæðaløg og ljóðføri saman við nútímans elektroniskum telduriknum tónleiki.

Brádliga tóktust Tróndur í Gøtu og amerikanski tónlista­snilling­ urin Moby ganga hond í hond eftir sandinum í Syðru­gøtu.

Men hvør var hendan eiggiliga unga eiðis­kvinna, sum gekk á odda eins og ein lokkandi álvagenta, meðan hon dansaði við eldi og sang av fullum hjarta – viðhvørt inniliga og teskandi og viðhvørt áloypandi og skríggjandi? Sama hvør hon var, ella úr hvørjum heyggi hon var komin, vóru øll tey hjástøddu ikki í iva. Ein nýggj stjørna var tendrað á føroyska tónlistahimmalinum.

Eitt lívligt hugflog Tað stóð ikki beinleiðis ritað í rúnunum, at Anna Katrin Egilstrøð av Eiði skuldi gerast sangarinna í einum av mest nýskapandi fólkatónleikarabólk­unum í Norðurlondum.

“Jú,” er Anna Katrin skjót at svara, meðan eitt bros breiður seg um varrarnar. ”Tað kann væl vera, at tað stóð ritað í rúnunum, at eg skuldi vera sangarinna, eg visti bara ikki av tí. Men rætt er tað, at tónleikurin fylti ikki serliga nógv í mínum upp­vøkstri á Eiði, og eg lurtaði als ikki miðvíst eftir tón­leiki. Tað var mest sovorðið, ið eldri beiggi mín lurtaði eftir, eitt nú Guns N'Roses, Megadeath, Skid Row og Roxette,” leggur hon afturat og brestir út úr at flenna.

Uppvøksturin var eisini sera meinlíkur honum hjá hinum børnunum í heimbygdini, og lítla Anna Katrin skilti seg ikki nevnivert burtur úr rúgvuni. ”Eg hevði mínar vinkonur, og vit bygdu holur, róðu við flakum niðri á vatninum og fiskaðu á kaiini. Men eg

Nakað sjálvstøðugt Nógv er broytt síðan hesa minniligu framførslu á G! festival­ inum. Valravn hevur ikki so mikið sum skeitt aftur um seg, men gingið sína sigurs­gongd síðan. Næsta fløgan hjá bólk­in­ um "Koder på snor," ið kom út í september í ár, hevur fingið eina brakandi móttøku. Størsta tónleikablaðið í Dan­mark, GAFFA, gav "Koder på snor" fimm av seks stjørnum í sínum ummæli, og fløgan var at finna millum tær fýra donsku fløgurnar, blaðið viðmælti lesarum sínum í oktober.

Tá vit avtala at hittast, er Anna Katrin Egilstrøð júst heim­­ komin av einari langari konsertferð kring Evropa sum gesta­ sangari hjá mest spennandi føroyska bólkinum í løtuni, Orka.

“Limirnir í Orka eru øgiliga mennandi at vera saman við, ATLANTIC REVIEW 04/2009

9

hevði eitt sera lívligt hugflog, teknaði nógv og gekk ofta úti í haganum og sang, skapaði mær ella prátaði við vindin, meðan eg droymdi meg burtur til eitt stað, har alt bar til,” greiðir Anna Katrin eldhugað frá.

Familjan spældi sjónleik Lívliga hugflogið og skapandi lyndið hevði hon ikki frá fremmandum.

“Abbi mín, Óli Egilstrøð, var listamálari og lærdi meg at tekna fólk burtur úr bókstavunum í navn­ inum hjá mær, meðan omma, Bettemi, ið er mín stóra fyrimynd, er hand­verkari og skapar við tekstil, ull og øllum tílíkum. Vit tvætlaðu eisini altíð og spældu komediu og sjónleik, tá familjan var savnað, so tað at bera fram hevur altíð verið nakað, ið eg havi havt tætt at lívinum, og sum hevur sagt mær nakað.” Í fyrstu atløgu gjørdist sjónleikurin tí lykilin til listarligu lívsleið Onnu Katrinar. Hon var virkin í leikbólkinum Fívil í Sundalagnum og fekk eina stóra opinbering, tá hon sum 16 ára gomul slapp við í norðurlendsku sjónleikaraverk­ætlanina Fenris.

“Eg slapp at ferðast kring Norðurlond saman við øðrum ungum norðurlendingum fyri at spæla sjónleik, og tað var eitt fantastiskt upplivilsi. Tá tað gjørdist mær greitt, at tað var gjørligt at liva sum listakvinna, orkaði eg ikki tankan um at skula heim aftur til Eiðis at liva eitt vanligt átta 10

ATLANTIC REVIEW 04/2009

tímars borgarligt arbeiðslív. Eg vildi sleppa at spæla sjónleik og skapa list,” staðfestir Anna Katrin við einum álvarsomum andlits­ brái.

Eg havi okkurt at siga!

19 ára gomul pakkaði hon kuffertið og flutti til Århus at ganga á goylaraskúla fyri at fylgja dreyminum um at spæla sjónleik og skapa. Men hvat er tað, ið er so dragandi við listini? ”Tað kennist, eins og tað er okkurt innan í mær, ið allatíðina skríggjar: "Eg havi okkurt at siga! Eg havi okkurt at siga!" Eg spyrji rættiliga tíðum meg sjálva, hvat tað er, eg vil siga. So kemur tað út upp á sera ymiskar mátar.

Eg royni grundleggjandi bara at úttrykkja tað, ið er komið til mín, mín sannleika, og í løtuni verður tað úttrykt gjøgnum tónleikin á nýggju fløguni. At vera listafólk er ikki bara at vera listamálari, tónlistafólk ella

okkurt heilt triðja. Tað snýr seg um at spreingja rammur og varpa nýtt ljós á kend ting og viðurskifti. List kann siga so øgiliga nógv uttan at prædika.”

Fyrsta tíðin í Danmark í fremmandum um­hvørvi gjørdist tó ein ógvuslig uppliving fyri ungu Annu Katrin Egilstrøð. ”Komin til Århus kendi eg meg brádliga bæði rættiliga kroysta og sera einsamalla í einum ókendum býi í einum fremmandum landi við full­ komiliga nýggjum hugsunar­ hættum. Ótryggleikin festi røtur, og heimurin hjá mær byrjaði at rapa. Skuldi eg fara heimaftur?

Var hetta eitt ov stórt lop fyri meg? Bara tað, at danir skuldu kjakast um alt, og eg tískil ofta varð spurd, hvat eg helt um hetta og hatta, var ein risa avbjóðing.

Tað hevði eg ikki havt fyri neyðuni at gera í Føroyum, her vit verða uppald til at reagera upp á hvønn annan uttan at

ATLANTIC REVIEW 04/2009

11

Get everything in one place We have more than 100 years of experience in the business and thus we can give the very best service and support to our customers.

We have a wide selection of tools and building material from all the best suppliers in the world at fair prices.

TOOLS

•

BUILDING MATERIAL

•

PAINTING MATERIAL

•

kITchENS

•

BAThROOMS

•

PLANTS

•

GARDEN TOOLS

12 345 000 · www.balslev.fo · balslev@balslev.fo · Vegurin Langi · P.O. Box 3309 · FO-110 Tórshavn · Faroe Islands Tel. +298 ATLANTIC REVIEW 03/2009

spyrja, hvat vit halda um alt millum himmal og jørð,” greiðir Anna Katrin frá. ”Men eg var treisk og hugsaði, at eg skuldi hanga í fyri at vita, hvat alt førdi við sær. Hóast tað var hart, so lærdi upplivilsið meg, at onkuntíð skal heimurin rapa rundan um teg, fyri at tú kanst síggja alt eitt sindur klárari.”

Sangarinna av tilvild Eftir hørðu byrjanina upp á tilveruna í Danmark hevði Anna Katrin í 2003 fótað sær og var flutt til Keypmanna­ havnar. Har hitti hon Søren Hammer­ lund, ið hevði bólkin Virelai, sum spældi akkustiskan miðaldartónleik.

Hann stóð brádliga og manglaði bæði tónleikarar og eina sangarinnu til orkestrið. Tá hann hoyrdi Onnu Katrin syngja í sambandi við eina framførslu á listaskúlanum, hon gekk á, spurdi hann alt fyri eitt, um hon ikki var áhuga at royna seg sum sangarinnu í bólkinum.

Anna Katrin sjálv var í iva. ”Eg helt ikki, at tað var gjørligt at gerast sangarinna, tá ein var farin um tey 20. Tað var væl nakað, eg hevði

droymt um at blivið, síðan eg lærdi at ganga. Hinvegin var sangur ein natúr­ ligur partur av sjónleikarayrkinum, og tað kendist ótrúliga avbjóðandi at syngja, tí eg kendi meg so nakna,” hug­leiðir Anna Katrin. ”Eg haldi heldur ikki, at fyrsta royndin gekk so væl,” ásannar hon og sker í látur. ”Men teir mugu hava sæð okkurt í mær. Kanska var avrikið húðleyst og ærligt? Tað er í øllum førum tað, ið eg haldi vera spennandi við list. Mær dámar best, tá list sleppur at flyta seg yvir í okkurt meira rátt, tí listin noyðist ikki at vera behagilig og pen fyri at vera góð. Hon skal gera okkurt við fólk, og tískil siga polerað útvarpshitt mær einki.”

Gomul og nýggj megi Upp í Virelai komu samstundis fiól­leikarin Martin Seeberg, ið er kendur frá 90ara bólkinum Sorten Muld, og sjeikurin hjá Onnu Katrin, Juan Pino, ið spælir slagverk og trummur. Tey vóru á konsertferð við tónleikinum hjá Virelai eitt summarið, men funnu rættiliga skjótt út av, at tey vildu gera teirra egna. Sið­bundnu norðurlendsku kvæðaløgini, skjaldr­ ini og tættirnir skuldu dagførast. ”Tað er so ómetaliga nógv saft og kraft í gamla tónamál­inum, ið hevur yvirlivað øll hesi hundraðtals árini. Tí var málsetningurin at arbeiða okkum inn á eitt úttrykk, ið kundi gera gomul kvæðaløg og skjaldur viðkomandi fyri fólk í dag. Úrslitið bleiv hendan blandingin av siðbundnu ljóðfør­ unum og nútímans elektroniskum ljóðum og tøkni, ið mær dámar ótrúliga væl, tí eg dyrki at arbeiða við gamlari og nýggjari megi. Blandingin

ATLANTIC REVIEW 04/2009

13

ger eisini, at úttrykkið verður tíðar­leyst, tí tað er bæði fortíð, nútíð og framtíð í einum,” hugleiðir Anna Katrin.

Tora at standa uttanfyri Tilgongd Valravns hevur eisini viðført, at bólkurin er trupul at seta í bás tónlistarliga, og tað er tilvitað sambært Onnu Katrin Egilstrøð. ”Styrkin í tónleikinum hjá Valravn er júst tað, at hann liggur í útkantinum av fleiri sjangrum uttan beinleiðis at hoyra heima nakrastaðni. Í rokk/ popp-heiminum hoyra vit heima í fólkatónleikinum, men í fólkatónleikinum eru vit tey, ið eru øðrvísi

RESUMÉ Anna Katrin Egilstrøð Som lille pige gik færøske Anna Katrin Egilstrøð alene rundt i hjembygden Eiði og sang, hvis hun ikke lige snakkede med vinden. Da hun blev 16 år, mente hun, at det nok ville lade sig 14

ATLANTIC REVIEW 04/2009

og ikki ordiliga hoyra heima har. Ein skal tora vera tann, ið stendur eitt sindur uttanfyri. Ella tú kanst siga, at ein skal tora at vera tann, ið hoyrir heima fleiri staðni. Vit kundu saktans bara spælt fólka­ tónleik ella bara spælt rokktónleik, men eg hevði ikki trivist við at gjørt bara annað. Eg trívist best við eins stórum nøgdum av harmoni og disharmoni,” hugleiðir Anna Katrin.

Hvørja ferð okkurt verður skrivað um Onnu Katrin Egilstrøð, verður hon samanborin við íslendska Björk. Sjálv roynir Anna Katrin á ongan hátt at renna undan ávirkanini, ið íslendsku heims­ stjørnan hevur havt á hana.

“Einaferð var tað ein, ið kallaðist Mozart, og ein, ið kallaðist Beethoven. Í okkara tíð er tað ein, ið kallast Björk. Eg haldi, at ein verður ávirkaður av øllum, ein er umgyrdur av. Allíkavæl ræður um at gera tingini upp á sín egna máta, og tað royni eg veruliga. Men eg eri vorðin sannførd um, at allar sangarinnur, sum royna okkurt øðrvísi og ljóða eitt sindur øðrvísi, verða samanbornar við Björk av tí einfaldu orsøk, at tað er Björk, ið hevur gjørt tað lógligt at royna øðrvísi ting við sanginum,” sigur Anna Katrin Egilstrøð.

gøre at leve som kunstner, og siden belsluttede hun at forlade sin hjembygd til fordel for kunstnerlivet i Danmark. I dag er hun forsanger i det meget roste og nyskabende danskfærøske band, Valravn. I en anmeldelse i Gaffa i 2007 blev det spået, at Valravn havde et stort livepotentiale i

spændingen mellem Anna Katrins dramatiske og dog sødmefulde vokaler og det øvrige bands særegne klangunivers. Netop dette har skabt bandets store succes, og med Anna Katrin Egilstrøð i front har færingerne fået endnu en lysende stjerne på den nordiske musikhimmel.

s a n s i r. fo

Staravegur 7 · 100 Tórshavn · tel. 315588 · www.skemman.fo · skemman@skemman.fo

16

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Tann ræsta delikatessan Føroyska íkastið á altjóða gastronomiska pallinum er ræsti smakkurin. Hesin eyðkendi smakkur er hornasteinurin í føroyska køkinum. Eitt úrslit av saman­ settum fyribrigd­um í føroysku náttúruni og av kynstrum hjá nógvum ættar­ liðum. Tað ræsta er søgan um at lívbjarga sær í Føroyum í øldir, men eisini ímyndin hjá ungu føroysku kokkun­um um nakað so nútímans sum umami, tann fimta og ókenda grundsmakkin

TEKSTUR Mortan í Hamrabyrgi MYNDIR Fotostudio/Finnur Justinussen, Mortan í Hamrabyrgi ATLANTIC REVIEW 04/2009

17

Nærmynd av turrum kjøti

At ræsa kjøt og fisk, sum vit gera í Føroyum, kann lýsast sum ein fermentering og turking. At fermentera merkir at gera. Tað er, tá ið lívrunnið evni broytist til aðrar sambind­ ing­ar, eitt nú tá vit bryggja øl, tá ið breyð gongur, ella tá mjólk loypur til jogurt ella ost.

At hanga upp at turka hevur hjá okkum verið mátin at goyma mat. Vit hava lívbjargað okkum, og smakkin hava vit tikið til okkum og eru vorðin góð við. Ivaleyst hevur hvør Hanus ella Janus á útoyggj ikki lagt í at kanna nærri, hvat tað er, sum fer fram í kjøtinum og í fiskinum. Inni millum vøddarnar og millum vevnað og kyknur.

Nakrar pinkuverur Fara vit á ferð í mikro-kosmos, finst ein heimur av pinku­ verum. Oftani knýta vit hesar verur, bakteriur og soppar, til sjúkur, men vit hava hug at gloyma, at tær viðhvørt eisini hjálpa okkum við sodningini og enntá leska okkum sum óbeinleiðis smakkgevari í matvørum, eitt nú í ræsingini.

Tað er ein longri lívfrøðilig søga, hvat hendir, tá kjøt ræsir, men í stuttum kann sigast, at tá andadráttur og hjarta í djórinum steðga, fáa kyknurnar í likaminum ikki longur súrevni. Samstundis gerst sukurevnið glykogen í vøddunum um til mjólkasýru. Sokallaða ATP-framleiðslan steðgar.

Tá er tað, at deyðastívleikin kemur í kjøtið. Calciumpumpurnar í vøddakyknunum gevast at pumpa calcium úr vøddunum, tí ATP’ið er uppi. Vøddarnir fyllast tí við calcium, ið síðani gera tvørbindingar millum proteinevnini myosin og actin inni í vøddakyknunum. Vøddarnir eru vorðnir stívir.

Ein løta gongur, tímar verða síðan dagar, so fara rot­ bakter­iurnar til verka. Tær upploysa vødda-proteinini til aminir og amidir. Hetta er tað sama, sum fer fram, tá ið kjøt hongur og moyrnar. Hendan tilgongdin gevur sermerkta ræsta luktin og linkar samstundis stívleikan, so kjøtið verður bleytt aftur.

Síðani taka edikasýrubakteriurnar yvir, súrleikin lækkar,

"Kjøt, ið hongur í hjalli, har hjallur og hoyggjhús eru undir somu lon, fær ein heilt serligan góðan smakk" 18

ATLANTIC REVIEW 04/2009

THOR OFFSHORE Kókaður ræstur fiskur

Ship owners THOR, based in the Faroe Islands, manage and operate: tug, standby, supply, chase/support, and guard vessels world wide.

THOR also operates a ship agency in the Faroe Islands.

og hetta tarnar rotbakteriunum at virka. Kjøtið tornar, og nú er ikki liviligt hjá bakteriunum inni í kjøtinum. Uttaná legst ein skón av soppum og bakterium alt eftir, hvar kjøtið hongur.

We have years of experience and international expertise.

For further information please refer to our website: www.thor.fo

Millum hita og rot Samanumtikið eru ræsti smakkurin og lukturin ein saman­ blanding av ymiskum tættum, ið fara fram í skiftandi javn­vág. Millum hita og rotbakteriu. Millum vind, kulda og saltinnihald í luftini alt eftir, hvussu skjótt kjøtið tornar.

Vit kenna bráðtornað kjøt, ið smakkar av ongum. Lut­fallið millum vekt, vídd, rúmd á kjøtinum og so aftur turkingar­ umstøðurnar hava stóran týdning fyri endaliga smakkin.

Eisini hevur tað týdning, um krovið verður skivað, áðrenn tað verður hongt upp at turka. Kynið á seyðinum hevur týdning, tí tað natúrliga hormoninnihaldið er ymiskt og kann ávirka smakkin.

Glarfiti, og hvussu drivið kjøtið er, ávirkar eisini samlaðu smakkupplivingina hjá fólki. So eru eisini viðurskifti, ið enn ikki eru so væl lýst, ið eftir øllum at døma gera seg galdandi. Heimildarmaður hevur sagt frá, at kjøt, ið hongur í hjalli, har hjallur og hoyggjhús eru undir somu lon, fær ein heilt serligan góðan smakk.

Sum skilst er kynstrið at fáa fram tann besta smakkin ein sera delikat javnvág. Ein matkønur maður segði einaferð, at góðskan á okkara ræsta kjøti er, sum vindurin blæsur.

Og hetta meinti hann bókstaviliga.

Optimera smakkin Hvat er so gott turt kjøt? Tann spurningurin er fjølbroyttur at svara, tí hvussu ræst, rotið ella súrt eigur kjøtið at lukta?

Hvussu ræst, treyst, súrt ella søtt eigur tað at smakka? Og hvussu reytt, brúnt, blátt ella drivið eigur tað at vera á at líta? Og hvussu við fastleikanum?

Thor Ltd, Bryggjan 5, FO-420 Hosvik, tel: (+298) 422503, Fax (+298) 422383 www.thor.fo, www.thor-offshore.com

ATLANTIC REVIEW 04/2009

19

Nærmynd av turrum kjøti

Manzanilla-sjerri til ræstan fisk

Turt tjógv hongur í hjallinum

Í 2005 var ein royndarsmakking av turrum kjøti á Hotel Føroyum. Hetta var ein sokallað kvantitativ lýsandi kanning, har eitt smakkipanel skuldi finna besta kjøtið í Føroyum. Páll Dalsgarð, bóndi í Skálavík, fekk hendan heiður, og turra kjøtið av veðurlambinum hjá honum varð lýst soleiðis: “Lítið ræstan lukt og miðal ræstan smakk, var javnt turkað, bleytt og hevði ljósan, reyðan lit.”

Um vit skulu halda tað vera forkunnugt og fjølbroytt, at tað ræsta í Føroyum er so ymiskt, ella um tað er stórt spell, at vit ikki søguliga hava optimerað ein ræstan smakk, er ilt at siga. Grundgevingar munnu finnast fyri báðum uppáhaldunum.

Heitið er umami Vit kenna teir fýra grundsmakkirnar súrt, søtt, salt og beiskt. Tann fimti og meira ókendi grundsmakkurin nevnist umami. Einans 20 ár eru liðin, síðan umami varð viðurkent sum hin fimti grundsmakkurin. Hetta ljóðar japanskt, og soleiðis er eisini. Umami merkir smakkgóður. Í 1908 varð umami á fyrsta sinni lýst vísindaliga. Japanski vísindamaðurin, Kikunae Ikeda, stóð fyri hesi lýsing.

20

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Hann megnaði at skilja frá aminosýruna, glutaminsýra, ið er evnið, sum eyðmerkir tann serliga umami-smakkin í japanska køkinum.

Umami-reseptorurin í gómanum staðfestir, tá ið amino­ sýran glutamat er í nánd. Hvussu smakkar umami so?

Umami er í stuttum ein smakkur, ið kemur undan kavi, tá ið protein verður gerað. Um tað er í parmesan-osti, Worchester-sós, japanskari miso, turrum fiski ella røstum kjøti, so er tað sami grundsmakkur av umami.

Tað ræsta uttanlands Føroyingar eru ikki teir einastu, ið ræsa kjøt. Í opnum hjallum í slavnum veðurlagi fram við ánni Po har norðuri í Italia hanga tey svínakjøt upp at ræsa 8-12 mánaðir,

"Vit kenna teir fýra grundsmakkirnar súrt, søtt, salt og beiskt. Tann fimti og meira ókendi grundsmakkurin nevnist umami"

Besta og lagaligasta siglingarkervið á marknaðinum.

Punktum.

Grundartangi Reykjavík

Reyðarfjørður Vestmannaoyggjar Tórshavn

Frederikstad Gøteborg Aarhus Immingham Hamburg Rotterdam

Nýggjar tíðir – nýggjar leiðir Faroe Ship hevur lagað siglingarkervið til ynskini hjá kundum okkara. Enn eina ferð. Fyri okkum er hetta ein sjálvsagdur og neyðugur partur av at vera best.

Síðan 1919 hevur Faroe Ship verið fremsta samband føroyinga við útheimin. Frá fyrstu túrunum við »Tjaldrinum«, til Faroe Ship gjørdist liður í flutningskervinum hjá Eimskip – heilt úr Kina til Hamburg og á Havnarvág.

Góð sambond síðan 1919

Take some memorable experiences home from Suðuroy

Mortan í Hamrabyrgi á sjerri-skeið í Jerez de la Frontera í Andalucia

You can take a sailing trip, try your luck on a fishing trip, walk in the beautiful and unique nature or visit museums, churches and historic places. Welcome to Suðuroy!

The Tourist Information in Suðuroy Tvørávegur 37, FO-800 Tvøroyri, info@tvoroyri.fo, Tel +298 37 24 80, Fax +298 37 18 14 Vágsvegur 30, FO-900 Vágur, info@vagur.fo, Tel +298 73 30 90, Fax +298 73 30 01

www.visitsuduroy.fo

22

ATLANTIC REVIEW 04/2009

culatello, tey rópa. Spyrt tú italiumann, er hetta besti matur, ið fæst. Aftur er tað umami-smakkurin, ið ger um seg. Evropeiska Samveldið, ið hevur sera stranga heilsu­ frøðiliga matvørulóg, hevur enntá viðurkent hetta ræsta culatello við DOP/PDO-stempli, Protected Designation of Origin, ið verjir lokala siðin handilsliga eins og vín við DOC-stempli. Í hesum døgum koma svínaskinkur frá donsku fyri­ tøkuni Danish Crown til Føroya. Tankin er at royna culatello-leistin í hjallum úti í Stóru Dímun.

So tað ræsta er ikki meira føroyskt enn, at grundsmakk­ urin í hesum er universalur og nevnist umami.

Tí er tað, at vit seinnu árini hava sæð yngru kokkarnir í Føroyum royna at nýtulka tann siðbundna ræsta matin og í nýggjum hami seta hann á matarskránna á fínastu mat­stovunum í landinum, ikki minst til vitjandi ferða­ fólkini, ið altíð spyrja eftir lokalum delikatessum.

Jerez de la Frontera í Andalucia

Oloroso-sjerri til ræst kjøt

Tað er ein spurningur um at stýra tí ræsta smakkinum og raffinera ræsta smakkin. Og hetta skal sjálvandi gerast við víni, ið hóskar til. Á hendan hátt kann tað ræsta gerast føroyska íkastið til altjóða matmentanina.

Ræst og sjerri Í Jerez-økinum í útsynningspartinum av Spania eru tey kend fyri at gera sjerri. Vit kenna kanska bara tað søta slagið, men tað eru turru sløgini, ið teir taka í álvara. Sjerri er túsund ára gamal mentanardrykkur, ið muslimsku maur­arnir tóku við sær til al-Andalusia, ið teir høvdu ræði á í miðøldini.

Seinni hava spaniólar kannað seg fram til, at tað er mikroorganisman Saccharomyces beticus, ið eigur leik­ lutin sum sokallaða Flor-lagið, ið sum soppavøkstur legst oman á vínið í tunnunum og gevur ein undurfullan og heilt einastandandi anga til endaliga Fino- ella Manzanillavínið. Ræst vín, so at siga. Ótrúligt hevur tað tí verið at staðfesta, at turru sponsku sjerri-sløgini hóska so væl aftur við føroyskum visnaðum, røstum og turrum mati! Mikroorganismurnar í Flor’inum 24

ATLANTIC REVIEW 04/2009

hjá teimum og í tí ræsta hjá okkum spæla so at siga væl saman. Hetta er vitan, ið ein áhugabólkur í Føroyum er komin fram til við royndarsmakkingum seinnu árini. Úrslitini hava verið somikið áhugaverd, at føroyingar hava verið á námsferð í Andalucia at kanna hesi viður­ skifti nærri. Serliga áhugavert gerst tað, tá ið granskingar­ úrslit frá hinum kenda kokkinum, Heston Blumenthal frá matstovuni The Fat Duck í London, á heysti í fjør kundu vísa á, at serlig evni í turrum sjerri styrkja um umamismakkin í ávísum mati. Á hendan hátt kann tað ræsta í Føroyum saman við turrum sponskum sjerri stíga inn á altjóða gastronomiska pallin og hugtaka onnur enn okkum føroyingar. So skalt tú hava turt sjerri, ræsk kjøt ella kanska bæði?

MalmÖ frá vónloysi til vøkstur Høgt arbeiðsloysi, vaksandi fráflyting og ein risastór skuld.

Hetta var veruleikin í svenska býnum Malmø fyrst í nítiárunum. Men ein brúgv tvørtur um Oyrasund, eitt nýtt universitet og aðrar almennar íløgur hava endurreist býin, og í ár varð Malmø kosin ársins vakstrarkommuna í Svøríki. Mentanarligu upplivingarnar eru nógvar í Malmø, og skjótt er at fylla sær innkeypsposan í býnum TEKSTUR Heini í Skorini MYNDIR ISTOCKPHOTO

26

ATLANTIC REVIEW 04/2009

ATLANTIC REVIEW 04/2009

27

tá tey lesandi leggja bøkurnar á hillina og fara í býin at hugna sær.

Brúgvin gjørdi munin Og síðan nýggja Oyrasundsfarleiðin millum Skåne í Svøríki og Amager í Keypmannahavn formliga varð tikin í nýtslu 1. juli í 2000 eftir átta ára skip­­aðar fyrireikingar, hevur tað bara gingið ein veg fyri Malmø. Tað fysiska ríkismarkið millum Sæland í Danmark

“Malmø har på en konsekvent og målbevidst måde arbejdet for at blive et attraktivt knudepunkt i Øresunds­ regionen.”

Soleiðis stendur at lesa í grundgev­ ingunum til valið av ársins vakstrar­ kommunu í Svøríki í 2009. Heiðurin fór til býin sunnast í Svøríki við teimum 300.000 íbúgvunum, Malmø, sum seinastu tvey áratíggjuni hevur reist seg úr øskuni og í dag er vorðin ein handilsligur og mentanarligur miðdepil í tí sonevndu Oyrasunds­­ regiónini, sum donsku og svensku býirnir báðumegin Oyrasund hoyra til. Í hernað móti kreppuni At Malmø kundi gerast ársins vakstrarkommuna í Svøríki, hevði eingin droymt um fyri bara fimtan árum síðan. Øll nítiárini stríddist ídnaðarbýurin sunnast í Svøríki við høgt og støðugt vaksandi arbeiðs­ loysi. Havnarbýurin megnaði ikki at umstilla seg frá tungari ídnaðarfram­ leiðslu, fyrst og fremst skipasmíði, til nýmótans vinnur, og hallið hjá 28

ATLANTIC REVIEW 04/2009

kommununi var ein milliard svenskar krónur. Frá 1990 til 1995 misti býurin 27.000 arbeiðspláss, og arbeiðsloysið í Malmø, sum til 1658 var partur av danska kongaríkinum, var tað hægsta í landinum.

Reyðu ávaringarlampurnar bleikt­ raðu, og bæði stjórnin og kommunan lanseraðu fleiri almennar byggi- og handilsverkætlanir í býnum. Í 1998 varð spildurnýggja universitetið, Malmø Högskola, tikið í nýtslu, sum í dag hýsir yvir 1000 starvsfólkum og yvir 20.000 lesandi. Nýggja universitetið er í dag vorðið eitt kraftsentur í allari Oyrasundsregiónini, og akademiska umhvørvið hevur eisini skapt eitt breiðari mentanarligt útboð í býnum,

og Skåne í Svøríki varð brádliga skift út við ein koyritúr millum Keyp­ manna­havn og Malmø, sum tekur ein knappan hálvan tíma. Eitt nýtt kapittul í millumtjóða samstarvinum millum Danmark og Svøríki byrjaði.

Og tann átta kilo­metrar langa brúgvin, sum tilsamans kostaði umleið 30 milliardir danskar krónur, hevur kollvelt tann gamla ídnaðarbýin.

Síðani aldaskiftið er ferðslan millum Svøríki og Danmark sjey­ faldað, og politikarar eru nú eru farnir at tosa um, hvussu farleiðin um Oyrasund kann útbyggjast.

Sambært nýggjastu hagtølunum fara 70.000 fólk um brúnna hvønn dag í bili ella toki. Tað svarar til 25,7

milliónir ferðandi um árið. Tíggju prosent av íbúgvunum í Malmø arbeiða í dag í Keypmannahavn, og við einum lágum prísstøði og eini lágari svenskari krónu koma danir í stríðum streymi eisini til Malmø at fylla sær innkeypsposarnar. Sambært sosialdemokratiska borgarstjóranum í Malmø, Ilmar Reepalu, hevur brúgvin um Oyrasund slóðað fyri eini búskaparligari integratión í dansksvenska økinum báðumegin sundið,

sum hevur verið ein kærkomin saltvatnsinnspræning fyri Skåne og alt Suðursvøríki.

“Brúgvin hevur einki minni enn kollvelt býin. Hóast vit fyrst og fremst hugsa lokalt, so hevur tað ovurstóran týdning at útbyggja tað regionala samstarvið við Keyp­manna­­ havn,” sigur borgarstjórin í Malmø.

Multikulturelt Malmø er kendur fyri at vera ein

"Brúgvin hevur einki minni enn kollvelt býin.

Hóast vit fyrst og fremst hugsa lokalt, so hevur tað ovurstóran týdning at útbyggja tað regionala samstarvið við Keypmannahavn" ATLANTIC REVIEW 04/2009

29

multikulturellur býur – fyri tað góða og tað ringa. Sambært nýggjastu tølunum eru 28 prosent av íbúgv­ unum í Malmø føddir uttan fyri Svøríki, harav 9.000 danir, sum er størsti bólkurin av tilflytararum í Malmø. Undantikið Danmark koma flestu tilflytararnir úr Eysturevropa og Miðeystri. Arbeiðsloysið millum tilflytararnar er høgt, og serliga hevur býlingurin Rosengården við jøvnum millumbilum stolið yvirskriftirnar fyri ófrið og kriminalitet.

Men tað mentanarliga fjølbroytnið er eisini ein sjarma við býnum. Tað metir í øllum førum tann 27 ára gamli havnarmaðurin Kjartan Hansen, sum lesur sjónleik í Svøríki, og sum hevur búð í Malmø í tveimum umførum.

Hann búði við Møllevangetorget, sum er eitt multietniskt øki við einum brúsandi kafélívi og einum stórum uttandura marknaði á gongu­ gøtuni.

“Tað breiða mentanarliga útboðið og fjølbroytta fólkaslagið gevur býnum ein heilt serligan karakter.

Teir mongu tilflytararnir geva býnum lit, og Malmø er á mangan hátt tann mest kontinentali býurin í øllum Svøríki,” sigur Kjartan Hansen, sum í dag býr í Luleå í Norðursvøríki.

30

ATLANTIC REVIEW 04/2009

føroyski tónleikarin, sum í dag býr í Keypmannahavn.

Fyri 25 ára gomlu Barbaru Jacob­ sen, sum hevur búð í Malmø og lesur í grannabýnum Lund, er Malmø ein samanrenning av nýggjum og goml­um, av nútíð og fortíð. Meðan gomlu partarnir av býnum frá 14. til 17. øld eru varðveittir og kundu verið tiknir úr einum romantiskum filmi frá eini italskari landsbygd við lágum húsum og smølum gøtum, so er Malmø eisini vorðin ein ímynd av arkitektoniskari innovatión við stór­fingnum byggiverkætlanum. Eitt dømi er tann 190 metrar høgi íbúðar­­bygningurin Turning Torso, sum at kalla snarar um seg sjálvan, og sum hevur verið við til at broytt havnina í Malmø frá ráum ídnaðarøki til nýmótans bústaðarøki.

Umbyggingin er partur av tí sonevndu Bo01-verkætlanini, einum altjóða tiltaki fyri evropeiska byggi­

Dánjal á Neystabø

Millum fortíð og framtíð Føroyski tónleikarin Dánjal á Neysta­ bø hevur lisið tónleik í Malmø í fimm ár, og sambært Dánjali er styrkin hjá Malmø, at býurin er eyðkendur av einum róligum stemningi.

“Malmø er fyrst og fremst ein heim­ligur og familjuvinarligur býur við einum hóvligum fólkaslagi, sum livir í einum róligum tempo,” sigur

Copenhagen has a new international 4-star hotel Located perfectly close to the city center and the airport • • • • •

Complimentary Shuttle Service to and from Copenhagen Airport to the hotel 12 minutes by Metro to the city center and 7 minutes to the airport by train 366 rooms in modern, Scandinavian design One Ballroom and 12 flexible and modern meeting rooms for 5-800 persons The first CO2 neutral hotel building in Denmark

For reservations please contact us on +45 88 77 66 88 or by e-mail reservations@cpcopenhagentowers.com Crowne Plaza Copenhagen Towers - Ørestads Boulevard 114 -118 - DK-2300 Copenhagen S

cpcopenhagen.dk

Leaves you with a great feeling

list, sum Malmø var vertur fyri í 2001.

Umframt at menna tann arkitektoniska partin var eitt høvuðsmál við verk­ ætlanini at skapa eitt vistfrøðiliga burðardygt umhvørvi, sum hevur sett Malmø á heimskortið innan byggilist.

Samstarvið skal útbyggjast Sum borgarstjórin í býnum hevur sagt, so er øll sólskinssøgan um Malmø ikki søgd enn. Býurin stendur framvegis fyri álvarsomum sosialum trupulleikum, men viðgongdin seinastu tíggju árini hevur givið

kommunalu og landspolitisku myndugleikunum blóð á tonna til fleiri útbyggingar og íløgur í sam­ starvi við donsku samstarvsfelagar­ nar hinumegin Oyrasund. Sambært fleiri meiningakanningum í Suður­ svøríki er breiður fólksligur meiriluti fyri øktari integratión í

Open: Mon - Fri 11.30 - 22.00 Sat 17.00 - 23.00 Sun 13.00 - 22.00

32

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Oyrasundsregión­ini, so menningin í Malmø kann halda fram. Og hóast ein áleikandi fíggjarkreppa hevur sett fleiri nýggjar verkætlanir í bíðistøðu, er breiður politiskur meiriluti fyri at satsa víðari upp á teir møguleikar, sum brúgvin tvørtur um Oyrasund hevur skapt.

www.Tel.riobravo. fo +298 31 97 67

Grønar orkuloysnir frá Demich Nýggja og snøgga hitapumpan

frá Mitsubishi er komin til Føroyar!

• COP á 5,33 og einum hitaevni á heili 6,3 KW • Sera still, bert 20 dB. (stillasta á marknaðinum) • I-See sensor. Hesin leiðir hitan har tørvur er • Reina og sunna luft við Plasma Duo Filtur

Og so kostar hon bert 15.900,(við uppsetan)

Demich P/F, Tórshavn Postboks 378 - Stiðjagøta 2 Telefon +298 309 310 Fax + 298 309 311

Demich P/F, Vágur Marknoyrarvegur 36 Telefon +298 373 535 Fax + 298 373 565

Demich P/F, Saltangará Heiðavegur 80 Telefon +298 444 500 Fax + 298 445 501

demich@demich.fo

www.demich.fo

»Framtíðin er tryggjað«

Ein trygg framtíð við Lív Hjá Lív gert tú eina tryggjandi íløgu í tína framtíð.

Verður tú óarbeiðsfør av sjúku ella óhappi, so ert tú kortini fyrireikað og kanst geva tær og tínum eina trygga tilveru.

Sum kundi hjá Lív ert tú í tryggum hondum.

Vit geva tær eina dygdargóða og skilagóða ráðgeving, sum tekur støði í júst tínum tørvi.

www.liv.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2009

33

The Faroese Invade In a small basement in Syðrugøta on Eysturoy, filmmaker Thomas Koba has produced 40 short films documenting various excursions on the Faroes. His mission is to make the Faroes a world famous tourist destination using only the Internet where he has placed all his films on YouTube TEXT Uni Arge PHOTO KOVBOY FILM

What can be found about the Faroes on YouTube?

Thomas Koba asked himself this question a year ago and began his search. What he found was not exactly material that told the true story about the Faroes as a tourist destination. There was one clip from some party in Tórshavn. Another showed pictures from a storm. And

some clips were from matches played by the Faroese football team.

No real portrayal of the Faroes as a tourist destination was found on the Internet, and that is why the filmmaker in Syðrugøta set about highlighting the Faroes on YouTube.

The idea was to produce some 40 clips ranging in length ATLANTIC REVIEW 04/2009

35

from 2 to 3 minutes with stories about various Faroese adventures.

Using his experience as cameraman for Faroese television and his own production company Kovboyfilm, he was able to record and edit the material on his own. He received financial support from funds and various companies. The text was written and translated to English by local journalists, and narrator Mike Cooper was found over the Internet.

YouTube is the place The smooth seductive voice of Mike Cooper tells the tale of many interesting and exciting phenomena to be experienced on the Faroes. It tells the story about the vertical bird cliffs of Vestmanna on Streymoy, sailing with the

36

ATLANTIC REVIEW 04/2009

sloop Norðlýsið, the multi-coloured houses of Tórshavn, bird catching on Faroese bird cliffs and motorcycle rides around the islands.

The visual images in the films are as breathtaking as the adventures they portray, and for the Internet surfer in Milan, Tokyo or London, the stories from the small country in the North Atlantic should be both different and enchanting. At least that is what Thomas Koba hopes.

“Internet films about the Faroes is untrodden ground, and with these films the internet has been fed a bunch of teasers about the Faroes for everyone to see just by searching for the Faroe Islands on YouTube. Some 60.000 people have already viewed the films, and the number is accelerating daily,” Thomas Koba says.

YouTube is one of the most visited online video sites. It hosts millions of video clips that people upload to the site and is a valuable source of all kinds of footage produced by television companies and amateurs for decades.

“YouTube is the right site to place these films, and

"The visual images in the films are as breathtaking as the adventures they portray, and for the Internet surfer in Milan, Tokyo or London, the stories from the small country in the North Atlantic should be both different and enchanting" because the Google search engine directs to the material on YouTube, people will also find the films when searching on Google,” Thomas Koba says.

Exciting country As a native to the Faroes, Koba thought he knew everything worth knowing about the Faroes, however, since he started making the films for YouTube, he has begun to discover how interesting and exciting the Faroes truly are.

“I have been all over the country, running in the mountains, hanging from the cliffs and sailing around the islands. Life in the Faroese villages is not like in the cities.

It is raw and real. Truly an experience you’ll never forget,” Thomas Koba says.

His films on YouTube also show people how to travel to the Faroes by airplane or boat, how to go fishing at sea and hiking in the mountains, and they also tell the stories about Faroese industry, Tórshavn nightlife and music festivals at Gjógv and Mykines.

“With 40 films you can tell many different stories. The idea is for people to find in the films at least one story that stirs their interest in the Faroes. I do not expect everyone to watch all of the films, but if every viewer watches 4–5 films, then that might make them interested in some of the adventures on the Faroes,” Thomas Koba says.

The YouTube search mechanism works in such a way that if you are viewing one of the films about the Faroes then the other films are listed together with this film. Thus you are immediately drawn into the large web of Faroese films produced by Thomas Koba.

“The idea to place the films on YouTube is very simple, and when I started, I thought that someone must have done this already. But it turned out that no one had, and that’s why we are now invading the Internet with all these films,“ he says, ATLANTIC REVIEW 04/2009

37

»GOOD LEGAL ADVICE IS VITAL« Business our core corebusinesses businesses Businesslaw lawisisone one of our

ADVOKATFELAGIÐ VIÐ STROND 4 Leading lawfirm in the Faroe Islands – founded in 1928 YVIRI VIÐ STROND 4 · TEL 311260 · FAX 311261 · P.O. BOX 359 FO-110 TÓRSHAVN · FAROE ISLANDS LAWFIRM@LAWFIRM.FO · WWW.LAWFIRM.FO

TORMÓÐUR DJURHUUS · JÓGVAN PÁLL LASSEN · PETUR EVEN DJURHUUS JÓGVAN E. ELLEFSEN · ANNA DAM · INGI HØJGAARD GUNN ELLEFSEN · MIMI STEINTÓRSDÓTTIR

Thomas Koba Filmmaker in the Viking Village

Thomas Koba is 30 years old. He grew up in Tórshavn, but has resided in Syðrugøta in Eysturoy these last two years.

From 1997 to 2002 he was an apprentice in media technology at the Faroese Television, and after a short stay in an advertisement company, he founded Kovboyfilm in 2003 together with cameraman Hans Petur Hansen.

Syðrugøta is the right place to get inspiration for spellbinding films about the Faroes, because Syðrugøta is a historic Viking village. A thousand years ago this was the home of the heathen Tróndur í Gøtu, who fought the Christian Sigmundur Brestisson for the power of the Faroes, and here the mountains rise in vertical lift, reminding the inhabitants how small human beings really are in this grand natural nature.

Thomas Koba lives with Katrin Petersen, journalist, and two children in an old comfortable house in the middle of Syðrugøta right below the dismal mountain Støðlafjall.

From their living room window they have a clear view of the bay of Gøta, which faces east towards Norway, where the Vikings came from some 1100 years ago.

38

ATLANTIC REVIEW 03/2009

ENNEMM / Sร A / NM37029

>>

Door - to - door services to and from Faroe Islands Global knowledge - Local expertise

Yviri viรฐ Strond 23

Tel. 308800

Fax. 308801

torshavn@samskip.com

www.samskip.com

Together we make things happen

ATLANTIC REVIEW 03/2009

39

40

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Bara 100 skaldsøgur í 100 ár TEKSTUR Sámal K. Soll MYNDIR JENS KRISTIAN VANG, ISTOCKPHOTO

Ov fáar føroyskar skaldsøgur verða skrivaðar, og nærum ongantíð kemur ein skaldsøga á marknaðin, sum endurgevur og viðger tíðarandan í samfelagnum.

Støðan er ikki nøktandi, halda rithøvundurin Oddfríður Marni Rasmussen, útgevarin Hugin Eide og ummælarin Anna V. Ellingsgaard. Vit kanna, hví hjartaslátturin hjá føroyskum fagurbókmentum er so veikur

Í

1909 kom fyrsta føroyska skaldsøgan út í bók. Hon kallaðist “Bábelstornið,” og høvundur var Rasmus Rasmussen, ið skrivaði undir navninum Regin í Líð.

Hundrað ár seinni er listin við føroyskum skaldsøgum vaksin nakað, men kortini er hann ikki longri enn ára­ málið í eini øld. Í meðal er bert ein føroysk skaldsøga komin út um árið í hundrað ár, og tað er ongin stór rúgva.

Eftir “Bábelstornið” kom ongin skaldsøga út fyrr enn í 1930unum, tá Heðin Brú og Martin Joensen fóru at skriva skaldsøgur. Evnini, ið hesar skaldsøgurnar viðgjørdu, vóru mest úr bygda- og sjólívinum og tí, sum annars hugtók

føroyskar lesarar tá. Eitt annað endamál við skaldsøgu­ skrivingini var at vísa føroyingum lítið brúkta skriftmálið á prenti. Nógv seinni tóku nýggj ættarlið við, og skald­ søgurnar gjørdust meira nýmótans evnisliga og í formi.

Føroyskar skaldsøgur hava sostatt ment og broytt seg hesi 100 árini, men spurningurin er, um til ber at tosa um føroysku skaldsøguna sum hugtak, tá bert 100 skaldsøgur eru komnar út hesi 100 árini. Kókibókum, siðsøguligum bókum og yrkingasøvnum er ovmikið av í bókabúðunum, serliga undan jólum, men gera fagurbøkurnar yvirhøvur nakran mun?

Hin føroyska skaldsøgan Í USA verður ofta tosað um The Great American Novel, sum er eitt fagurbókmentaligt hugtak, ið lýsir eina skald­ søgu, sum á best møguligan hátt endurgevur andan í amerikanska lívinum, júst tá hon er skrivað. Amerikonsk dømir um tílíka skaldsøgu eru The Great Gatsby hjá F. Scott Fitzgerald, The Grapes of Wrath hjá John Steinbeck og On the Road hjá Jack Kerouac. Hesar skaldsøgur hava fatur á tíðarandanum í hvør sínari samtíð og leggja hann fram fyri lesaran.

Anna V. Ellingsgaard, journalistur og ummælari á Sosialinum, heldur, at illa ber til at tosa um rák innan nýggjar føroyskar skaldsøgur ella at flokka tær á annan hátt, tí skaldsøgurnar eru ov fáar. Men hóast hetta ber illa til, eru ávís eyðkenni at hóma, heldur hon.

42

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Oddfríður Marni Rasmussen

HUGIN EIDE

Anna V. Ellingsgaard

"Í 80unum komu fleiri skaldsøgur út, men so steðgaði alt upp.

Nu skriva tey bara yrkingar. Tey mugu skriva prosa" “Í høvuðsheitum eru føroysku skaldsøgurnar í realistisku siðvenjuni. Tær savna seg um at siga ta góðu og oftast heimligu søguna heldur enn at eksperimetara við formi. Í so máta boðar Ó hjá Carl Jóhan Jensen frá nøkrum heilt nýggjum. Um modernaðir prosaistar og yrkjarar sum Sólrún Michelsen og Tóroddur Poulsen eisini fara at skriva skaldsøgur, vænti eg, vit fara at síggja eitt nýbrot í føroysk­ ari skaldsøguskriving, har vit ikki longur halta heil ættarlið aftan á altjóða rákum,” sigur Anna V. Ellingsgaard.

føroyskar bøkur komnar út uttanlands á forlagnum. Men trupulleikin er, at føroyskar skaldsøgur eru so skjótt uppi, sum hann sigur.

Lítla tíð at skriva Rithøvundurin Oddfríður Marni Rasmussen, ið eisini er formaður í Listasambandi Føroya og annar ritstjórin á tíðarritium Vencil, heldur, at kanska koma fáar skaldsøgur út, tí tað er so tíðarkrevjandi at skriva tær. Rithøvundurin verður noyddur at hugsavna seg fullkomiliga um skald­

Yrkingabann í 5 ár Hugin Eide, ið rekur forlagið Tórgarð í Danmark, heldur, at lutvíst darva vánaligu stuðulsmøguleikarnir skaldsøgu­ skrivingini í Føroyum. Men hann hevur eisini hug at harta rithøvundurnar fyri ikki at gera meira við at skriva skald­ søgur. Herfyri mælti hann á síni Facebook-síðu til at seta bann fyri yrkingasøvnum í Føroyum í 5 ár. Vit spyrja, hví hann gjørdi hetta.

“Tað var sjálvandi meint sum ein provokatión. Nú 100 ár eru liðin, síðan “Bábelstornið” kom út, hevur Lands­ bókasavnið gjørt ein lista yvir føroyskar skaldsøgur til í dag. Listin er deprimerandi. Í 80unum komu fleiri skald­ søgur út, men so steðgaði alt upp. Nu skriva tey bara yrkingar. Tey mugu skriva prosa,” sigur Hugin Eide.

Eitt av endamálunum við hansara forlagi er geva føroyskar skaldsøgur út í týðing uttanlands. Hetta arbeiði hevur gingið væl, sigur hann, og higartil eru fleiri ATLANTIC REVIEW 04/2009

43

"Eitt fólk, sum ikki hevur álit á egnum máli, hevur ikki nógva framtíð. Í hesum sambandi hevur skaldsøgan stóran týdning"

søguna og ikki hava onnur størv við síðuna av, og fá hava umstøður til hetta.

“Hetta er størsta hóttanin móti skaldsøguni. Teir ella tey, sum hava skrivað skaldsøgur farnu árini, hava ikki havt størv við síðuna av. Samfelagið hevur broytt seg nógv síðani 80ini. Nú krevur hvørt húski tvær trivaligar inn­ tøkur, og ógvuliga trupult er at liva sum rithøvundur í Føroyum,” sigur Oddfríður Marni Rasmussen.

Anna V. Ellingsgaard vísir eisini á, at almenni stuðulin til føroysk listafólk úr Mentanargrunninum er altavgerandi fyri føroyskar skaldsøgur, men hendan skipanin er als ikki nøktandi.

“At fáa fíggjarligan stuðul til at skriva eina bók er mest­ sum at vinna í happadráttinum, og mentanarpolitiskt tykist fatanin vera, at skaldsøguskriving er nakað, fólk kunnu putlast við í frítíðini,” sigur Anna V. Ellingsgaard.

Samfelagsligur týdningur Í 1990 varð í miðnámsskúlunum kannað, hvørja støðu og hvønn týdning føroyskt mál hevði millum næmingarnar.

Eitt úrslit av kanningini var, at føroyskir miðnámsskúla­ næmingar ikki hava eins stórt álit á føroyskum máli og donskum mál. Hóast hetta kann vera broytt, sigur tað ikki so lítið.

“Eitt fólk, sum ikki hevur álit á egnum máli, hevur ikki nógva framtíð. Í hesum sambandi hevur skaldsøgan stóran týdning. Hon er týdningarmikil fyri sjálvkenslu í einum tjóðskaparligum samleika. Skaldsøgan er neyðug,” sigur Hugin Eide.

Anna V. Ellingsgaard heldur, at føroyskar skaldsøgur

44

ATLANTIC REVIEW 04/2009

hava ein stóran og sera breiðan lesaraskara, men mót­ tøkan, sum skaldsøgurnar fáa, er ofta tvíbýtt. Øðrumegin er talan um ein lesaraskara, sum kennir væl rithøvund­ arnar, er errin, tá teir fáa góð ummæli uttanlands, og altíð er forvitin eftir at vita, hvat teir nú hava upp á hjarta.

“Ein orsøkin til hetta er uttan iva, at føroyingum dámar væl at hoyra søgur um seg sjálvar, og um føroyingar ikki sjálvir siga tær, so ger ongin tað. Hetta ger føroysku skaldsøguna virðismikla, men skroypiliga, og tí fær tað eisini ofta ilt í lesarar, um eitt ummæli sáplar eina skald­ søgu niður, hóast hon fakliga ikki hevur uppiborið eitt gott ummæli,“ sigur Anna V. Ellingsgaard.

Hinvegin heldur Anna V. Ellingsgaard, at okkum dámar ikki, um føroyskar skaldsøgur finnast ov hvassliga at okkum føroyingum. Gera tær tað, verða tær ofta tagdar í hel. Ongin sigur tað hart, men tá er rithøvundurin næstan at meta sum landasvíkjari.

Oddfríður Marni Rasmussen heldur, at samtíðin er altíð til staðar og beint hjá okkum. Hon er tættari upp at fólki í einum samfelag, har øll kennast, og tað kann vera ein trupul­leiki.

“Eg haldi, at høvundar hava nertingarangist fyri sam­ tíðini, og føroyskar skaldsøgur eru keðiligar, tí veruleikin, samtíðin, realisman eru ikki hjástødd,” sigur Oddfríður Marni Rasmussen.

Bygdasligt og universalt Anna V. Ellingsgaard tekur ikki undir við, at føroyskar skaldsøgur innihaldsliga eru so bygdasligar og heimføðis­ ligar, at tær ikki røkka út um okkum sjálv.

“Føroyskar skaldsøgur verða nú umsíðir týddar til onnur mál, og tað hevði ikki hent, um tær ikki høvdu eina breiða appell. Sum við flestu øðrum bókmentum er tað í tí bygda­sliga, tú oftast finnur tað universella,” sigur hon. Í ár verða tvær skaldsøgur útgivnar í Føroyum, nýggjasta krimisøgan hjá Jógvan Isaksen um detektivin Hannis Martinsson og "Gagnligt lív" hjá William Smith. At so fáar føroyskar skaldsøgur koma út, hevur hinvegin við sær, at tær fáa nógva umrøðu. Tær selja eisini væl og enda altíð á metsølulistunum.

“Til dømis lá "Glansbílætasamlararnir" hjá Jóanes Nielsen nr. 3 á topp 10 listanum í november, hóast tað eru fýra ár síðan, hon kom út. Ó hjá Carl Jóhan Jensen kom rættiliga skjótt út í øðrum upplagi, og tað má sigast at vera rættiliga sermerkt fyri eina bók, sum er so eksperiment­ erandi,” endar Anna V. Ellingsgaard.

www.lm.fo tel. +298 351220 / +298 471220

Quality

Innovation

Tórshavn / Kambsdalur

Reliabilty

THE CHAIN OF EXCELLENCE Located in the Faroe Islands, Bakkafrost is present at the source of supply surrounded by the icecold waters of the North Atlantic Ocean and the Gulf Stream providing the most ideal and unique conditions for producing quality fish products.

Bakkafrost offers a wide range of salmon products supplied by own processing facilities. Controlling the process from salmon roe to ready packed products makes Bakkafrost a reliable partner capable of concluding longterm contracts and ensuring stable supplies of large quantities.

All stages of the production – from salmon roe to ready packed products – are subject to the highest quality assurance. We are fully upgraded to meet EU requirements and all stages in our chain of production have been approved according to HACCP / IFS and BRC standards.

P/F Bakkafrost

FO-625 Glyvrar

Faroe Islands

www.bakkafrost.com

ATLANTIC REVIEW 04/2009

45

The Faroese International Ship Register (FAS) is drawing international attention and foreign ship owners are impressed with the simplicity, accessibility and transparency of the system. Can FAS become the third platform for Faroese industry after fishing and aquaculture? For Tommy Petersen, Director of the FAS office, the answer is a definite yes TEXT UNI ARGE PHOTO ISTOCKPHOTOS, FAS

46

ATLANTIC REVIEW 04/2009

ATLANTIC REVIEW 04/2009

47

Tommy Petersen director of FAS

The Faroese have talked about the need for additional business platforms for ages. The fishing industry is and has been the largest source of income for the Faroe Islands for a century, but the fishing industry is volatile, and revenues from fishing fluctuate with prices and availability of natural resources.

That is why great hopes were placed in the fish farming industry when it gained wind in the early 80s.

Despite having suffered two severe crises, it is now so firmly established that aquaculture can truly be considered the second platform for the Faroese business community.

What will then be the third platform? Some say the oil industry, but as long as no oil is found, or can be extracted in sensible amounts in Faroese territory, oil is only a hypo48

ATLANTIC REVIEW 04/2009

thetical option. The Faroese International Ship Register, however, is not.

International Breakthrough The Faroese International Ship Register was established already in 1992. Little was done to promote the register, but this has now changed. In 2008 an independent FAS office appeared, which is now in charge of promoting FAS abroad.

“We have made and international breakthrough, since we began our work in the office last year,” Tommy Petersen, director of FAS says.

“Foreign ship owners are very pleased with our open and accessible administration, easily accessible maritime authority, and the simplicity of the taxation system, which guarantees refund for crew wages. Faroese

corporate taxation is also relatively low and we have flexible tonnage taxes. All of this combined makes FAS a respected system abroad,” Tommy Petersen says.

There are currently 38 ships in FAS, and 4-5 more registrations are on the way. Ship owners in Sweden have been so dissatisfied with their authorities’ unwillingness to create a register competitive with ship registers in Denmark, Norway and the Faroes that the ship owners have recommended that Swedish ships be registered in the Faroese register.

According to Tommy Petersen, this shows that the Faroese register is

Facts about Flags and FAS Flags have been used for centuries in connection with the registering of ships and there are many reasons for this. In recent years the shipping industry has become more and more international and it is becoming ever more common for ship owners to register their ships under a different flag than their national flag. The choice of flag nation has become a strategic choice in the same way as any other financial decision.

On January 1 2005 some 31097 ships were registered worldwide. Of those only 15251 were registered in the owner’s home country, while 15846 were registered under a foreign flag. When we look at the ships dead weight some 61.1% are registered under a foreign flag. Thus it is mainly the large vessels that are registered outside the owner’s home country.

The legislative foundation under FAS is the parliamentary act concerning Faroese international ship registration from 1992. Faroese ships that are 100 gross tonnage or above. Revenues stem from registration fees, corporate tax, tonnage tax and associated activities. For many years nothing was done to promote the register, but since 2008 an independent office has been dedicated in its work promoting FAS.

fully competitive with other registers.

“Interest is definitely significant, and we are not only hearing this from Scandinavian countries. Since we began promoting FAS on our website, we have been monitoring the internet traffic and it reveals interest from Scandinavia, Great Britain and the US. We don’t always know why, but they seem to know about us abroad.

They didn’t use to,” Tommy Petersen says.

Additional Income In March of 2008 several players in the Faroese business community organised a shipping conference on the Faroes. In the invitation to the conference, the organisers stated that the Faroese business community was not getting full benefit from maritime industries compared to what e.g.

Denmark is getting, taking into account the significant expertise held by the Faroese in these industries.

Compared to Danish revenues from shipping, Faroese revenues have a potential to reach approximately two

billion on an annual basis. However actual revenues are only assessed to be a few hundred millions. FAS generates some tens of millions of this amount. Tommy Petersen believes that maritime industry is a neglected income source.

“Maritime industry has a real potential to become the third business platform for the Faroese, because there is absolutely nothing wrong with our expertise in the area.

More than 1000 Faroe Islanders work in the industry abroad and whenever we in the FAS office talk to ship owners’ offices abroad we always encounter someone from the Faroes.

As a seafaring nation we ought to be making more money from this industry and not just export our expertise,” he says.

Revenues from FAS stem mainly from registration fees, corporate tax, tonnage tax and associated activities.

These associated activities have the potential for more, Tommy Petersen believes.

“At the moment Faroe Islanders are

using their expertise on foreign ships for foreign ship owners, where they hold various management positions concerning crews, technology and safety. These services can just as well be provided from the Faroes, and this is where I think that we should go for the big money. To reach this goal it is important that the Faroese shipping industry cooporates in larger and diversified units,” Tommy Petersen says.

Legislation Needed When the Shipping Føroyar conference was held in the Nordic house in

ATLANTIC REVIEW 04/2009

49

2008, the director of the Faroese Ship Owners Association, Annfinn V. Hansen talked about the inadequacies in the laws on tax refund for ship owners, because at the time foreign ship owners were only refunded 30 percent of taxes and not 35 percent as paid by the crew.

Annfinn V. Hansen also demonstrated that the system was even worse for the Faroese, primarily because Faroese crews paid 45 percent in taxes and the ship owners were only refunded 30 percent. He said that the system was too costly for foreign ship owners and that it discriminated Faroe Islanders. This has all been changed.

Following a legislative amendment put into effect on January 1 2009 all crew members now pay 35 percent in 50

ATLANTIC REVIEW 04/2009

taxes and all ship owners are refunded for the whole tax amount. The International Faroese Ship Register is now even more competitive than before. Tommy Petersen believes it is uncertain how many Faroese ships they can register as these ships are so few in number.

“If we compare FAS to the Danish DIS register, then DIS is really a ship register for the large Danish fleet. We in the Faroes don’t have any significant fleet, although some Faroese vessels are in FAS. We need to look abroad to find ships to register here, and this is the work that is of utmost importance to the FAS office. We promote the Faroese flag as a good flag to sail under and we can already conclude that our voice is being heard loud and clear."

SAMANDRÁTTUR Altjóða skip undir føroyskt flagg Føroyska Altjóða Skipaskrásetingin (FAS) vekur ans uttanlands, og útlendskir reiðarar fegnast um, at skipanin er einføld, gjøgnumskygd og lætt atkomilig. Kann altjóða skipa­ skrá­setingin gerast triðja vinnuliga beinið at standa á hjá Føroyum eftir fiskivinnuna og alivinnuna? Avgjørt, heldur stjórin á FAS-skrivstovuni, Tommy Petersen. FAS-skipanin kom longu í 1992. Lítið og onki varð í fleiri ár gjørt fyri at marknaðarføra skipan­ ina, men hetta er broytt, tí í 2008 varð sjálvstøðug FAS-skrivstova sett á stovn, sum dúgliga ger vart við skipan­ina uttanlands. Í løtuni eru 38 skip í FAS, og fleiri eru á veg.

s a n s i r.f o

Heildarloysnir frá Articon

Eitt trygt grundarlag Articon hevur serligan førleika innan jørð-, kloakk-, betongarbeiði, byggibúgving, vegaog havnagerð, fjarhita, timbur- og snikkaraarbeiði eins og ymisk apteringsarbeiði, tá skip verða bygd ella umvæld. Men vit kunnu standa fyri ella vera partur av so at siga øllum verkætlanum ella byggiarbeiði so sum skrivstovubygningar, verksmiðjubygningar, goymsluhallir, umvæling og umbygging.

A r t i c o n P / f · á H j a ll a 2 0 · 18 8 H o y v í k · Te l . 3 5 0 7 0 0 · a r t i c o n @ a r t i c o n .f o · w w w. a r t i c o n .f o

ATLANTIC REVIEW 04/2009

51

The best of fish just got better H A RV E S T I N G · P RO C E S S I N G · S A L E S · D I S T R I B U T I O N

Vit byggja dreymar, sum halda

Allastaðni í Føroyum gera vit byggidreymar til veruleika.

Samstundis er tín dygd og trygd í hásæti, tí Búsetur livir av nøgdum viðskiftafólki.

Varðagøta 59 I Tórshavn I Tel 355 830 I www.busetur.fo

52

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Myndir: Pauli Djurholm

w w w. f a r o e . c o m

❅

❉ ❅ ❆

❉

❉ ❅

❅

❄

❉ ❅

❄

❆

❄

barnasíðan

❉ ❄

❉

❉

❉

Soleiðis sigur tú gott nýggjár á

enskum - happy new year ❉ hálendskum - gelukkig nieuwjaar donskum - godt nytår ❉ kekkiskum - štastný nový rok fronskum - bonne anné ❉ týskum - Frohes neues Jahr sponskum - feliz año nuevo ❉ valesiskum - flwyddyn yn hapus newydd swahili - furahia mwaka mpya ❉ filippinskum - manigong bagong taon

❄ ❆

❄ ❅ ❆ ❉ ❆ ❉ ❉ ❅ ❄ ❆ ❄

tú, kinesiska at tað kinesiska nýggjárið byrjar 14.feb. feb. 2010 2010? visti túVisti at tað nýggjári byrjar ikkiikki fyrrfyrrenn enn 14

Dugir tú at finna teir báðar kavamenninar, ið eru eins?

1

2

3

4

Gátur

1 Fýra hanga, fýra ganga, tvey vísa vegin og eitt darlar aftast.

5

6

7

2 Runt sum egg, røkkur runt um kirkjuvegg.

8

3 Hoppar og skroppar, ber mannabein í maga.

1kúgv 2 noða 3 bátur

❅

Ikki Ikki tvær tvær eins eins Snjóflykrur høgt uppi í ísakøldu Snjóflykrurverða verðatiltil høgt uppi í ísakøldu skíggjunum. skýggjunum. Fyrst eru tær evarska lítlar Fyrst eru tær evarska lítlar ískrústallir og síðani finna tær ískrústallir saman í og síðani finna tær samman í sekskantar. sekskantar. Er tað nóg kalt, fella tær til Er tað nóg kalt, fella tær niður á jørðina jørðina sum kavi. Hvør snjóflykra er heilt sum kavi.

Hvør snjóflykra tvær einstøk. Ikki tværer eruheilt eins.einstøk.

Og hettaIkki er vilt at eru eins.

Og tað er vilt at hugsa sær, tí hugsa sær, tí har eru jú ein milliard billiard har eru jú ein millión billliard trilliard trilliard snjóflykrur. Ein sera kulur himmal.

snjóflykrur. Ein sera kulur himmal!

Hjálp Barbu at finna vegin til sletuna

❆❉

❅ ❆ ❄

❅

❆ ❉ ❆

❉

❆

ATLANTIC REVIEW 04/2009

53

Søgan um Atlantic Airways

REYKJAVÍK

FAROE ISLANDS BERGEN

AALBORG BILLUND

COPENHAGEN

LONDON

1987 / Atlantic Airways stovnað 1988 / Fyrsti túrur millum Danmark og Føroyar 1992 / Cimber Air úr felagnum 1995 / Fyrsta yvirskotið 1995 / Íslands-rutan stovnað 1998 / Grønlands-rutan stovnað 1998 / Nýtt flogfar leigað 1998 / Skotlands-rutan stovnað 1999 / Noregs-rutan stovnað 1999 / Nýtt flogfar til flotan 2007 / Skrásett á virðisbrævamarknaðinum

54

ATLANTIC REVIEW 04/2009

ATLANTIC AIRWAYS fleyg sín fyrsta túr millum Føroyar og Danmark 28. mars í 1988. Felagið varð formliga sett á stovn 10. november í 1987 við tveimum eigarum, Føroya Landsstýri og Cimber Air. Men tað var ikki nøkur løtt uppgáva at loysa Atlantic Airways úr lagdi. Raksturin gav fyrstu árini hall, og tá búskaparkreppan í Føroyum av álvara fór at gera um seg í 1992, var eginognin hjá felagnum horvin. Cimber Air var tá farið úr felagnum, og landsstýrið mátti tí einsamalt taka um endan. Loysnin var, at Landsstýrið teknaði 75 milliónir krónur í nýggjum partapeningi, og við tí eydnaðist at geva føroyska flogfelagnum nýtt lív.

Tey ringastu kreppuárini eydnaðist ikki at fáa Atlantic Airways at geva avlop, men gongdin skuldi sum fráleið venda. Í 1995 hevði felagið á fyrsta sinni avlop á rakstrinum. Hetta árið varð virksemið spakuliga víðkað til eisini at umfata flúgving til Íslands. Atlantic Airways átók sær at standa fyri hesi flúgving í samstarvi við Air Iceland. Árini eftir gekk tað skjótt hjá Atlantic Airways. Felagið fór at flúgva millum Ísland og Grønland og fleiri leigutúrar úr Keypmannahavn til Bosnia. Og í 1998 avgjørdi Atlantic Airways at leiga eitt flogfar aftrat.

Við tveimum flogførum bar til at víðka flúgvingina uppaftur meira. Fyrst varð túratalið millum Føroyar og Danmark økt. Í 1998 fór felagið at flúgva til Skotlands og í 1999 eisini til Noregs. Víðkaða flúgvingin fekk stóra undirtøku millum manna, og felagið fekk tí tørv á eini varandi loysn fyri flogfør.

Farið varð til samráðingar um keyp av nýggjum flogfari í oktober 1999. Sáttmáli varð undirskrivaður í november, og 2. februar í 2000 stóð næsta flogfarið av slagnum British Aerospace 146-200 í Vágum.

Síðan hevur Atlantic Airways víðkað nógv um talið á flogførum og fráferðum. Í dag eru fimm flogfør og tríggjar tyrlur í flotanum. Í háárstíðini hevur felagið 60 fráferðir um vikuna og flýgur til 10 ymiskar evropeiskar býir, teirra millum Keypmannahavn, Reykjavík, London, Stavanger, Stokkholm og Billund.

Atlantic Airways varð í 2007 skrásett á íslendska virðisbrævamarknaðinum, tá lands­stýrið einskildi ein triðing av felagnum.

Felagið er nú til próvtøku hvønn gerandis­ dag á altjóða fíggjarmarknaðinum, har parta­brøvini verða keypt og seld.

OY-RCA OY-RCB OY-RCW

SN: E2045 SN: E2094 SN: E2115

Type: Seats: Engines:

BAe 146-200 92 4 stk Honywell ALF502R-5 Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 784 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 9.160 M Max Flighttime: 3,5 Hours Max Range: 2.500 Km

OY-HSN Type: Engines:

SN: 31129

Agusta Westland AW139 2 STK Pratt & Whitney PT6C-67C Lenght: 13,52 M Width: 4,22 M Main-rotor, diameter: 13,80 M Sling: 2200 KG Max Speed: 310 Km/T Average Speed: 290 Km/T Max Altitude: 20.000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 1061 Km Seats: 15

OY-RCC OY-FJE

SN: E3357 SN: E3234

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-100 97 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 31,00 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.668 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

OY-HSR OY-HSJ

OY-RCD OY-RCE

SN: E2235 SN: E2233

Type: Seats: Engines:

AVRO/RJ-85 95 4 STK Honywell LF507-1F Turbofan Lenght: 28,55 M Wingspan: 26,34 M Max Cruisingspeed: 800 Km/T Min Speed: 170 Km/T Max Altitude: 10.500 M Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 3.000 Km

SN: 36133 SN: 36069

Type:

BELL Helicopter Textron BELL 412EP/HP Engines: 2 STK Pratt & Whitney PT6T-3D Lenght: 12,90 M Width: 2,50 M Main-rotor, diameter: 14,00 M Sling: 1300 KG Max Speed: 259 Km/T Average Speed: 231 Km/T Max Altitude: 6000 FT Max Flighttime: 4 Hours Max Range: 874 Km Seats: 10 (13)

G

G

T

W

G 01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14 15

16

17

G T

ATLANTIC REVIEW 04/2009

55

NYTTIG INFO

Af-isning Om vinteren kan man komme ud for, at flyet bliver oversprøjtet med en væske før start.

Dette for at forhindre eller fjerne isdannelser på flyet, mens det er på jorden. Når flyet er i luften, holdes det isfrit af indbyggede afisningssystemer.

Aircondition Alle moderne trafikfly er udstyret med trykkabine, der gør, at trykket i kabinen svarer til trykket i knap 3 km højde, selv om flyet befinder sig i 8 km højde.

Elektronisk udstyr Alle apparater, der afgiver signaler, det vil sige mobiltelefoner, personsøgere, radiostyret legetøj, walkie-talkie og radiosendere af enhver art, skal være slukket om bord på flyet. Det er forbudt at bruge bærbar radio- og TV-modtagere, da disse også kan afgive signaler. Det er tilladt at bruge elektronik, der ikke afgiver signaler, f.eks. walkmen, CD-walkmen, videospil, videokameraer, lommeregnere og bærbare computere. Disse skal for en sikkerheds skyld være slukket under start og landing. Med hensyn til bærbare PC-ere skal det understreges, at der ikke må tilkobles printere, diskettedrev o.lign., da de i så fald afgiver signaler. Der må kun skrives ombord.

Håndbagage Håndbagagen bringer du selv om bord i flyet. Den skal placeres under sædet foran eller i hattehylden over sæderne. Håndbagagen bør 56

ATLANTIC REVIEW 04/2009

begrænses til enenkelt taske, og den må ikke være større end 45x35x20 cm. og ikke veje over 5 kg.

I luften Som bekendt er sikkerhedskravene i forbindelse med ruteflyvning meget høje. Hvert døgn kontrolleres flyet grundigt af autoriserede mekanikere, og piloterne foretager før hver flyvning en omfattende kontrol af flyets instrumenter og tekniske systemer.

Rygning Rygning er ikke tilladt.

Sikkerhedsbæltet Sikkerhedsbæltet skal være fastspændt under start og landing, og når “Fasten Seat Belt” - skiltene lyser. Forøvrigt anbefaler vi, at du altid har bæltet fastspændt, når du sidder ned, således at du undgår ubehageligheder ved eventuelle uventede urolige luftforhold.

Småbørn Af sikkerhedsgrunde skal småbørn i aldersgruppen 0-2 år holdes fast på skødet under flyveturen - ikke fastspændt sammen med den voksne i sikkerhedsbæltet. Babylifts, klapvogne og lignende skal så vidt muligt sendes som bagage, og vil blive lastet sidst og losset først.

“Unormale” lyde Måske vil du undervejs reagere på en del “unormale” lyde. Derfor vil vi her forklare årsagen til nogle af de mest almindelige på vort fly. Under udkørsel til start afprøves

forskellige systemer, og flyets “flaps” - der er et hjælpemiddel til at øge vingens bæreevne ved lave hastigheder - sættes i position, og dette afgiver nogle karakteristiske lyde. Under starten kan man selvfølgelig høre og føle trykkraften fra flyets motorer, der i alt yder et tryk på 15 tons! Når flyet ved en hastighed af ca. 200 km/t er lettet, trækkes understellet op for at formindske luftmodstanden, og det giver ret kraftig støj efterfulgt af bump, når hjulene er oppe. Når flyet er nået op i en fart af ca. 400 km/t, trækkes “flaps” ind, og det giver også en karakteristisk lyd. Derefter er lydene forholdsvis ensartede, indtil ca. 10 min. før flyet skal lande.

Først vil man kunne mærke luftbremsen, der giver lidt vibrationer i flyet. Dernæst kommer den lyd, der er mest karakteristisk for vort fly, det er når “flaps” sættes ud ved ca. 400 km/t. Her kan man høre en hvislende lyd, der fremkaldes af luften, der suser om de endnu ikke helt udfældede “flaps”. Denne lyd varer i ca. 30 sek. Dernæst høres lyden af hjulene, der går ud og låses fast i nedfældet position. Alt dette er lyde, der er normale og karakteristiske for hver flytype, og lyde som den rejsende efterhånden vænner sig til.

Urolig luft Urolig luft forekommer især i skyer samt under start og landing i kraftig vind. Den kan endvidere forekomme i klar luft i stor højde, når kolde og varme luftmasser møder hinanden. Under start og landing i lufthavnen på

Færøerne vil fjeldene bevirke, at der en gang imellem forekommer særdeles urolig luft. For den uvante kan den urolige luft virke meget ubehagelig, men heldigvis er man jo fastspændt i sædet.

Man kan se at vingerne med motorer bevæger sig lidt op og ned, ligesom man måske kan høre bevægelserne i flyets skrog og interiør. Selv om det ikke er behageligt, kan man med sindsro slå sig til tåls med, at flyet er konstrueret til disse og langt kraftigere påvirkninger. Elasticiteten er netop udtryk for flyets enorme styrke over for lufthavets påvirkninger. Til trods for eventuelt ubehag kan du altså tænke: Flyet er konstrueret til det her, og Atlantic Airways BAe 146 er faktisk “skræddersyet” til de særlige forhold på Færøerne, idet det flyver ind med hastigheder, der er 10% lavere end sammenlignelige flytypers hastighed.

Alt i alt De fleste mennesker er lidt nervøse første gang de skal flyve, og det er helt naturligt.

Det store flertal vænner sig imidlertid hurtigt til det, og kun meget få bliver ved med at være nervøse. Positivt kan man sige, at jo oftere man flyver, desto mere naturligt bliver det for en. Og statistisk set er flyvning jo en af de sikreste transportformer der findes.

God tur og velkommen igen på Atlantic Airways BAe 146.

So far away and yet so close ...

Beautiful new rooms in private settings located right by the guesthouse of Gjógv surrounded by remarkably beautiful nature

GJÁARGARÐUR

sansir.fo

Guesthouse of Gjógv

Tel. (+298) 423171 Mob. (+298) 211590 info@gjaargardur.fo www.gjaargardur.fo

AIRPORT

SHUTTLE BUS The best transportation in the Faroe Islands

Faroe Law provides legal assistance to business enterprises with an emphasis on the commercial, practical and pragmatic objectives of the client. Our areas of practice include: Mergers and acquisitions Company law • Project development and financing • Restructuring and insolvency law • Building and construction law

Banking and financing law Oil and gas law • Maritime law • Tax law • International contracts

•

•

•

•

Faroe Law is an independent Faroese Law Firm with associated offices in Copenhagen, Svendborg, Nuuk, Moscow and Kiev. We are result oriented and provide a personal tailored service to our clients.

sansir.fo

www.faroe-law.fo · faroe-law @ faroe-law.fo

Faroe Islands Faroe Law Tróndargøta 19 Postbox 158 FO - 100 Tórshavn

Copenhagen Dania Law Frim A/S Bredgade 49 Postbox 9007 1260 København K

Svendborg Dania Law Frim A/S Niels Jules Vej 37 5700 Svendborg

Tel. (+298) 35 99 00

Tel. (+45) 33 17 99 00

Tel. (+45) 33 17 99 00

Greenland Nuna Advokater Qulilerfik 2, 6 Postbox 59 3900 Nuuk/Godthaab

Russia Dania Law Int. Aps M. Dmitrovka 23/15, ap. 3 127006 Moscow

Ukraine Dania Law Int. Asp 59, Zlylyans´ka Street Suite 107 Kiev 01033

Tel. (+45) 32 13 70

Tel. (+7) 495 589 1189

Tel. (+38) 04 42 07 08 98

tion ect connec d There is dir e airport an between th ence.

0,0 0 your resid 15 K DK : price One way ,00 and DKK 75 ars. for adults ye 12 r de un n for childre

Phone: +298 31 31 61, Mobile: +298 21 34 61, bussferdir@bussferdir.com

ATLANTIC REVIEW 04/2009

57

Facts about the Faroe Islands

Capital

Tórshavn 62°00 N 06°47 W Official languages Faroese, Danish Ethnic groups 91.7% Faroese 5.8% Danish 0.4% Icelanders 0.2 % Norwegian 0.2% Poles Demonym Faroese Government Parliamentary democracy within a constitutional monarchy Monarch Margrethe II Prime Minister Kaj Leo Johannesen Autonomous province of the Kingdom of Denmark Home rule 1 April 1948 Area Total 1,399 km2 (180th) Water (%) 0.5 Population January 2009 48 778 (202nd) 2007 census 48,500 Density 34/km2 (176th) Currency Faroese króna (DKK) Internet TLD .fo Calling code 298 Source: Wikipedia

Hospitals There are three hospitals in the Faroe Islands, one in Tórshavn, Klaksvík and Tvøroyri, each with an accident and emergency department. There are also several doctors spread throughout the country.

Information Offices Klaksvík, tel. 45 69 39 Fuglafjørður, tel. 44 48 60 Saltangará, tel. 44 94 49 Miðvágur, tel. 33 34 55 Vágar Airport, tel. 35 33 00 Tórshavn, tel. 31 57 88 Sandur, tel. 36 18 36 Tvøroyri, tel. 37 24 80 Vágur, tel. 37 43 42 Health Insurance The health insurance regulations for EU countries do not apply to the Faroe Islands; however, citizens of the 58

ATLANTIC REVIEW 04/2009

Nordic countries and the UK are covered by their own national health insurance.

Hospital, doctor or dental expenses should be reclaimed from your home municipalty.

Chemists There are chemists in Tórshavn, Klaksvík, Rúnavík and Tvøroyri. It is possible to buy non-prescription medicines from larger shops in the towns and villages.

Banks There are several banks throughout the country.

Opening hours are: Monday Friday 09.00 or 09.30 until 16.00. Thursday 09.00 or 09.30 until 18.00.

Post office There are post offices in almost every town and

village, although the smallest ones are only open for a few hours each day. The post office in Tórshavn is open: Monday, Tuesday, Wednesday and Friday 10.00 - 16.00 and Thursday 10.00 - 18.00.

Parcels can be collected from the post office at Óðinshædd 2 which is open Monday - Friday 09.00 - 17.00.

Transport A well developed transport network makes it easy to travel around the islands.

Timetables for the helicopter, buses and ferries can be found in all travel and tourist offices, as well as on board all ferries and in the hotels.

Car hire It is possible to hire a car at the airport in Vágar, in Tórshavn and several other

places around the islands. For more information, contact the tourist offices.

Mountain hiking Due to the changeable weather, it is advisable to take a map and warm clothes.

Never go alone.

Time difference The local time is GMT, which is one hour behind CET (Denmark - Norway - Sweden). Summer time is GMT + one hour and runs from April to October.

Useful tel. numbers: In an emergency Tel. 112 Accident dep. Tel. 30 45 00 Police station Tel. 35 14 48

Auditing – Accounting – Advisory – Tax

Vit hava neyðstreymsanlegg og ljósmotorar til øll endamál

Our services include » Auditing and accounting » economic consultation » consultance related to establishment of business activities » Management consultance » Tax advising Hoyvíksvegur 5

P.O.Box 30 110 -Tórshavn Faroe islands Phone (+298) 351700 e-mail nota@nota.fo www.nota.fo

Rundingur 20 · Postmoga 101 · FO-110 Tórshavn · Telefon: 31 17 35 · Fax: 31 38 35

bt@bt.fo · www.bt.fo

Explore unique locations by

TAXI or Mini-Bus! 24 cars for 4 passangers 3 Mini-Busses for 6 passangers 1 Mini-Bus for 8 passangers 24 hours regular Taxi Service

Fur further information, please visit www.taxi.fo postur@taxi.fo

ATLANTIC REVIEW 04/2009

59

sansir.fo

Áarvegur 12, Tórshavn, tel. 321706 www.sirri.fo

bARBARA í gONGINI

Jóhanna av Steinum