ATMosfeer editie 7 - december 2010

M a g a z i n e v a n e n o v e r AT M M o e r d i j k , e e n S h a n k s b e d r i j f

nr. 7 - december 2010

ATM koploper duurzaamheid

Rederij Stolt-Nielsen

Bizworld - Jong geleerd

Van de redactie D

e belofte die we vorig jaar gedaan hebben zijn we helaas niet na kunnen komen. Wederom door grote drukte is het de redactie niet gelukt om in 2010 twee nummers uit te brengen.

In dit nummer komen de belangrijkste zichtbare gebeurtenissen aan bod. Het plaatsen van nieuwe tanks, grote najaarsstop grondreiniging, realisatie nieuw pand aan de waterkant.

Het niet zichtbare hield ons afgelopen jaar ook flink bezig. De groei in afvalaanbod kende dit jaar een behoorlijke versnelling, waardoor alle afdelingen moeite hadden om hun werk binnen de normale arbeidsuren af te ronden.

Op het menselijk gebied speelt de ziekte van mede redactielid en voormalig directeur Jack Droog een belangrijke rol, we missen zijn bijdrage. Onze nieuwe directeur, Eric Langedijk, ziet gelukkig net als Jack het belang in van ons blad en heeft in deze editie al zijn bijdrage geleverd.

In dit nummer brengen we een aantal artikelen met een blik naar de toekomst. Duurzaamheid is geen onderwerp waarvan men zou ver-

wachten dat een afvalverwerker zich daar zorgen over maakt. Hoe meer afval hoe meer werk is immers het credo van de afvalbranche. ATM wil echter een positieve bijdrage leveren aan “een opgeruimde wereld”.

Een goede band met de directe omgeving is belangrijk voor het imago. Maar imago is een kreet die iets ongrijpbaars in zich heeft. ATM wil gewoon laten zien waartoe het technisch in staat is en wat dat betekent voor de omgeving. Eerlijk en zonder poespas.

In dat kader is er deelgenomen aan het project BizWorld, waarbij kinderen van groep acht een aantal keren bij ATM zijn komen kijken om ze te laten kennismaken met techniek.

Maar niet alleen de directe omgeving wordt bij het “charme offensief” betrokken. ATM mag zich gelukkig prijzen aangewezen te zijn voor zgn. systeemtoezicht, waarbij de overheid vertrouwt op de zelfkritiek die het bedrijf aan de dag legt. De afdeling KAM is hier nauw bij betrokken.

Onze trouwe klanten worden in dit nummer niet vergeten, terwijl de taken die de wachtchef op zijn bordje

COLOFON Eindredactie: Jack Droog Arno Nijssen Piet Rolloos

Interviews: Michel van Straten Adriënne Nijssen

Tel: 0168-389225 Fax: 0168-389270

Vormgeving: Artfull Media, Rotterdam www.artfullmedia.nl info@artfullmedia.nl

E-mail: info@atmmoerdijk.nl Druk: Drukkerij Van der Louw, Berkel & Rodenrijs

2

heeft niet gering zijn. Verder een artikel over een nieuw fenomeen: het zwerfvuil van de zee.

Namens de redactie,

Arno Nijssen

Inhoud

2 3 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22

Van de redactie Van de directie Afdeling KAM Plastic soep Koploper duurzaamheid Jaarsveld Groen en Milieu Cementindustrie De wachtchef Rederij Stolt-Nielsen BizWorld Martens en Van Oord Nieuwsflits

Dit magazine is een uitgave van: ATM Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V. Industrieterrein - Seaport M152 Vlasweg 12, 4782 PW Moerdijk Postbus 30, 4780 AA Moerdijk Nederland Indien u dit magazine niet wenst te ontvangen bel, fax of e-mail naar de redactie.

Van de directie De stand van zaken

Hoe gaat het met ATM nu de economie nog steeds aan het kwakkelen is en de tekenen van herstel nog niet zichtbaar zijn? Het is duidelijk dat industriële productie nog niet erg is aangetrokken en dat heeft ook zijn effect het het aanbod van afval. ATM houdt zich bezig met de verwerking van verontreinigde grond, verfafval en verontreinigde olie-, water- en slibstromen De beperkte activiteit in bouw en het stoppen van diverse bouwprojecten zorgt ervoor dat het binnenlandse aanbod van verontreinigde grond terug is gelopen en dat de prijzen onder druk staan. Gelukkig zijn wij in staat om dit voor een deel te compenseren door verontreinigde grond uit het buitenland te halen. Voor de pyrolyse installatie waarin verafval wordt verwerkt geldt hetzelfde, minder aanbod in het binnenland, concurrentie met verbrandingsovens en lagere prijzen. Ook voor de pyrolyse installatie weten we de verwerking in stand te houden door aanvoer uit het buitenland. Voor de waterkant, waar het olie-, water en slibafval wordt verwerkt, is de situatie duidelijk positiever. Hier is juist een groter aanbod, voornamelijk vanuit de scheepsreiniging. Een van de redenen is dat er een concurrent in Rotterdam de deuren heeft gesloten. Alles bij elkaar zijn de financiële resultaten van ATM nog steeds positief.

Blijven investeren

Reeds vele jaren investeert ATM veel geld in haar installaties. Hiermee is in de afgelopen jaren niet alleen de betrouwbaarheid en effectiviteit van de installaties sterk verbetert, maar is er ook flink geïnvesteerd in uitbreiding van de verwerkings-

capaciteit. In de afgelopen 20 jaar is de capaciteit van de grondreiniger bijna vertienvoudigd. De capaciteit van de waterkant is meer dan verdubbeld en ook dit jaar zijn er weer veel projecten uitgevoerd om onze locatie naar een hoger niveau te brengen.

• In september is de jaarlijkse grote stop van de grondreiniger uitgevoerd, waarbij in 2 weken voor €8 miljoen is verspijkerd. Het meest aansprekende project was het vervangen van de rookgaskoeler. Deze koeler moest onder extreme omstandigheden zijn werk doen. Het rookgas stroomt met hoge snelheid, vol met stof en een temperatuur van 1000°C langs koude pijpen. Deze pijpen waren voor een (te) groot deel versleten en moesten na 10 jaar dienst worden vervangen. Een project van €5 miljoen wat volgens een krap schema is geïnstalleerd. Na de opstart is ook gebleken dat de capaciteit van de grondreiniger met 20% is toegenomen en de emissies uit de schoorsteen zijn afgenomen.

• Verder worden dit jaar een volledig nieuw en modern laboratorium opgeleverd, wat ons nieuwe visitekaartje gaat worden.

• Door het plaatsen van een 3 tal grote nieuwe opslagtanks en 2 decanters, een apparaat dat een gecombineerde olie/water/slib stroom scheidt in 3 aparte stromen, is de verwerkingscapaciteit van de waterkant verder toegenomen.

• Ook de uitstraling van het terrein is sterk verbeterd door een groot gedeelte aan de oostzijde opnieuw te asfalteren. Inmiddels zijn de werkzaamheden voor een nieuwe loods en wielenwas aan-

gevangen. Het aantal logistieke bewegingen op het terrein zal hierdoor aanzienlijk verminderen en zal de opslag van slib en residu minder belasting voor de omgeving geven. Tevens zal ook de zuidkant van ons terrein door het uitvoeren van dit project een facelift krijgen. Verder kunnen we nog noemen het ontwikkelen van een kwikverwijderingsinstallatie, een verbeterde wasser en de vervanging van 2 microbiologische reactoren. Met recht kunnen we zeggen dat er sprake is geweest van een druk jaar waarin veel geld is geïnvesteerd in structurele verbeteringen.

Het komende jaar

Het is onduidelijk of het komende jaar de economie zich zal herstellen en hoe onze markten zich gaan ontwikkelen. De verwachting is dat de prijzen zich nog niet echt zullen herstellen. Wij zullen blijven werken aan effectievere installaties en daarmee onze verwerkingskosten optimaliseren om de concurrentie een slag voor te blijven. Verder zal de komende jaren meer aandacht besteed worden aan het verbeteren van ons imago. Het verwerken van gevaarlijk afval is een belangrijke maatschappelijke functie die wij op een zo professionele en transparante mogelijke manier proberen te vervullen.Wij streven er naar om onze zorg voor onze medewerkers en onze omgeving continu te verbeteren door gebruik te maken van onze innovatieve ideeën en daadkracht.

Eric Langedijk, directeur

3

De afdeling KAM (Kwaliteit, Arbo en Milieu)

I

n deze uitgave aandacht voor de “M” van de KAM afdeling.

KAM staat voor Kwaliteit, Arbo en Milieu. In eerdere edities is al aandacht geschonken aan het laboratorium (K) en de veiligheidsafdeling (A).

De afdeling bestaat uit drie personen: Oskar van den Berg, die als milieucoördinator veel rapportages verzorgt. Leon Kerstens, die als algemeen chemicus een vooraanstaande rol speelt bij de vooracceptatie van afvalstoffen en KAM-manager Jacques de Jong, die een groot gedeelte van zijn tijd besteedt aan ATM’s milieuzaken. De afbakening van taken is in de praktijk natuurlijk niet zo strikt. Met z’n drieën runnen zij de afdeling.

De milieuwerkzaamheden bij een bedrijf als ATM zijn zeer divers. Zo moet onder andere gedacht worden aan: vergunningen aanvragen, het coördineren van de naleving van deze vergunningen, interne

controles, opstellen en beheren van het milieumanagementsysteem, beheren van emissieregistraties, vooracceptatie van afvalstoffen, opstellen milieujaarverslag, het inspelen op de steeds veranderende milieuwetgeving en het onderhouden van contacten met verschillende overheidsinstanties.

Milieuvergunningen Voor bijna alle activiteiten die op het ATM terrein worden verricht is een milieuvergunning nodig. De drie hoofdvergunningen die door ATM zijn aangevraagd en verkregen betreffen een zogenaamde vergunning in het kader van de Wet milieubeheer, een lozingsvergunning voor gereinigd afvalwater op het riool en een vergunning voor het lozen van hemelwater en koelwater op het Hollandsch Diep.

Wie denkt dat het verkrijgen van dergelijke vergunningen een peulenschilletje is komt bedrogen uit.

Even een aanvraagformulier invul-

len en op de bus doen is er niet bij.Voor het nieuwe vergunningenpakket dat in juli 2009 van kracht is geworden is meer dan twee jaar lang intensief overlegd met de overheden. Diverse concepten zijn heen en weer gegaan en hebben uiteindelijk geleid tot een dossier van maar liefst 23 kilogram papier.

In dit hele proces van schrijven en overleggen werden Oskar en Jacques steeds bijgestaan door ervaringsdeskundige Jack Droog.

Waarom zoveel papier zult u zich afvragen? ATM is een uniek bedrijf met specifieke processen die in eigen beheer zijn bedacht, gebouwd en verder uitontwikkeld. Dat betekent dat de overheid geen soortgelijke vergunningen heeft afgegeven en zich daarom volledig moet verdiepen in ATM’s bedrijfsprocessen.Vooral ook omdat een vergunningsprocedure op een gegeven moment een openbaar karakter krijgt; belanghebbende moeten immers kunnen inspreken in de

Leon, Jacques & Oskar

4

vergunningverleningprocedure, is het noodzakelijk dat alles gedetailleerd wordt beschreven. In de aanvraag komt o.a. het volgende aan de orde: bedrijfsprocessen, afstemming bestemmingsplan, acceptatie van afvalstoffen, opslag, afgifte afvalstoffen, emissies, milieubelasting, externe veiligheid, bodembescherming, geluid, geur, energie en controle meetpunten.

Steeds veranderende inzichten en ontwikkelingen hebben ervoor gezorgd dat sinds juli 2009 weer diverse aanvullende vergunningen zijn aangevraagd en verkregen.

Voorbeelden hiervan zijn: uitbreiding tankenpark met drie 6000 cbm tank voor de opslag van afvalwater, realisatie transportband naar buurbedrijf Martens en Van Oord, oprichting nieuwe pyro-opslagloods en de realisatie van tien acceptatietanks.

Coördinatie naleving vergunningen De vergunningen staan vol met voorschriften waaraan ATM zich moet en wil houden. Ook vloeien er allerlei onderzoeks- en rapportageverplichtingen voort uit het vergunningenstelsel.

Naast de vergunningsvoorschriften zijn er ook nog diverse milieuwetten en -regels rechtstreeks op ATM van toepassing. Te denken valt bijvoorbeeld aan het besluit verbranden afvalstoffen waarin onder andere de emissie-eisen aan de schoorsteen worden gesteld.

Zonder systemen is het voor de milieuafdeling niet te doen om de naleving te coördineren, anders gezegd, de compliance te managen. ATM werkt dan ook met een gecertificeerd milieumanagementsysteem conform NEN-EN-ISO 14001. Een belangrijk onderdeel hierin is de door ons moederbedrijf Shanks Nederland ontwikkelde software “Core”. In dit programma zijn de geïdentificeerde eisen die op ATM van toepassing zijn

verzameld. Momenteel een kleine 1000 in aantal. De naleving van het gros van deze eisen wordt geborgd door procedures en werkinstructies die weer onderdeel uitmaken van het milieumanagementsysteem.

Middels tweede lijncontroles (interne audits) door de KAM-afdeling en door externe audits wordt de werking van het milieumanagementsysteem regelmatig gecontroleerd. Bij aangetroffen afwijkingen worden direct herstellende (correctieve) maatregelen getroffen en worden maatregelen getroffen om herhaling in de toekomst te voorkomen (preventie). Door telkens weer kritisch naar de procedures te kijken en daar waar mogelijk te optimaliseren ontstaat een situatie van voortdurende verbetering.

De overheden zijn ook zeer geïnteresseerd in het naleefgedrag van ATM, regelmatig heeft de milieuafdeling dan ook toezichthoudende ambtenaren op bezoek. Zo bezoekt de regionale milieudienst (RMD), in opdracht van de provincie Noord-Brabant, ATM zo’n zes keer per jaar. Bij elk bezoek komen dan andere onderwerpen uit de vergunning aan de orde. Andere toezichthoudende instanties die ATM regelmatig bezoeken zijn: het waterschap Brabantse Delta,

Rijkswaterstaat, Inspectie Verkeer en Waterstaat, VROM-inspectie, De Nederlandse Emissie autoriteit en de gemeente Moerdijk.Het mag gezegd worden dat de laatste jaren bij deze controles geen noemenswaardige afwijkingen geconstateerd zijn die tot uitgebreidere handhavinginzet heeft geleid.

Systeemtoezicht Dit heeft ertoe geleid dat ATM een van de eerste bedrijven is die door de overheid werd geselecteerd om mee te doen aan het project “systeemtoezicht”. Een andere toezicht- en handhavingbenadering die gebaseerd is op wederzijds vertrouwen. Een teken dat er vertrouwen is in de werking van de systemen en een erkenning voor de open houding van ATM richting de overheid. Dit onderwerp is in één van de vorige edities van de ATMosfeer nader belicht.

Met bovenstaand is een tipje van de sluier opgelicht met betrekking tot het aanvragen en beheren van de milieuvergunningen. De afdeling KAM houdt zich echter nog met meer zaken bezig, hierover zullen we in één van de volgende nummers aandacht besteden.

5

Plastic soep tast het leven op aarde aan!

O

mdat onze samenleving steeds meer plastic gebruikt hebben we al enige jaren een probleem waar niet iedereen vanaf weet en wat we daarom onder de aandacht willen brengen.

In onze oceanen drijven plastic vuilnisbelten, ook wel kunststofarchipel, trash vortex, garbage patch of plastic soep genoemd. Min of meer is dit vergelijkbaar met het zwerfvuil waar we in een eerdere uitgave over berichtten, alleen is dit bijna niet meer op te ruimen.

Wereldwijd zijn er de laatste decennia wetten uitgevaardigd die het zeemilieu moeten beschermen. Ondanks het MARPOL (MARine POLution) verdrag uit 1973, belandt er nog steeds teveel afval in zee.

Ontstaan Het ontstaan van deze vuilnisbelten vindt zijn oorsprong in de stromingen die bestaan in de oceanen tengevolge van de werking van zon en maan op de aarde. In deze

mega grote, langzaam rondgaande draaikolken, verzamelt zich uiteindelijk alles wat drijft. Het eerste gebied waar een vuilnisbelt werd aangetroffen, was in de Grote- of Stille Oceaan (Pacific).

6

Buiten beschouwing blijft dat veel materialen waarin plastic is verwerkt zwaarder zijn dan water en dus naar de bodem zinken en niet meegenomen worden door de stromingen.

Het bestaan van deze soep werd al in de jaren 80 voorspeld.

De bekende reis van Darwin met de Beagle, in 2009 nagebootst door de clipper Stad Amsterdam, heeft uiteindelijk de ultieme bevestiging opgeleverd dat dit fenomeen op meerdere plaatsen in de wereld voorkomt. In de Indische Oceaan is een soortgelijke vuilnisbelt aangetroffen. De afmetingen zijn op zich moeilijk vast te stellen omdat het niet alleen gaat om drijvende kunststof flessen. Het grootste gedeelte bestaat uit verpakkingsmateriaal en plastic tasjes, dat net

onder de oppervlakte drijft. Schattingen lopen uiteen van gebieden zo groot als Frankrijk tot de afmetingen van de Verenigde Staten ofwel van een half miljoen km2 tot 10 miljoen km2. Over de dikte van dit pakket zijn geen schattingen, maar zal waarschijnlijk tientallen tot misschien wel honderden meters zijn.

Onlangs werd in Amerika alarm geslagen omdat in de Saragossazee (Bermuda-driehoek) deze vervuiling ook is aangetroffen.

Onze eigen Noordzee, zo luiden de laatste berichten, doet ook al lekker mee met het ronddrijvende zeezwerfvuil.In tegenstelling tot de oceanen stoten stromingen elkaar in de Noordzee af en dus drijft er overal afval en niet centraal op ĂŠĂŠn plaats. Per jaar wordt er in onze westerse wereld per inwoner ongeveer 50 kg plastic geproduceerd.

Hiervan komt er dus nog teveel in het maritieme milieu terecht.

Uiteraard is de mens schuldig aan deze vervuiling; onderzoek heeft

aangetoond dat 20-25 % van dit afval afkomstig is van schepen. Het merendeel is dus afkomstig van land!!

We zien zelf wel wat een dagje strand op kan leveren.

Gevolgen Het probleem van deze plastic vuilnisbelt is aan de ene kant het plastic zelf. Dieren die bovenin de voedselketen staan krijgen delen van dit plastic binnen waardoor uiteindelijk hun maag vol zit met onverteerbaar plastic, waaraan zij na verloop van tijd overlijden. De bijgaande foto toont het karkas van een albatros die op deze wijze aan zijn eind is gekomen. Maar kleinere dieren overkomt hetzelfde met kleinere stukjes plastic.

In dit kader mag ook gedacht worden aan losgeslagen of kapotte visnetten waar dieren in verstrikt raken.

Het echte probleem van het plastic zit hem ergens anders. Daar de meeste polymeren, waar het plastic van wordt gemaakt, bestaan uit koolstof en waterstof zou dit theoretisch geen problemen op hoeven te leveren voor de afbraak.

De kern van het probleem zijn echter de additieven (toevoegingen) die gebruikt worden om van het polymeer plastic te maken.

Deze toevoegingen zijn dezelfde sluipmoordenaars als PCB’s, waar uiteindelijk een verbod op het gebruik ervan is gekomen in de jaren ’70.

Additieven (brandvertragers, UV stabilisatoren, weekmakers, kleurstoffen) zijn vaak toxische stoffen

die niet of nauwelijks afbreekbaar zijn en zich ophopen in vetlagen van dieren, maar die ook de hormoonhuishouding en het zenuwstelsel danig kunnen verstoren, met afwijkingen en misvormingen bij het nageslacht tot gevolg. Het overgrote deel van de plastics wordt door fotodegradatie (zonlicht) verkleind, en voor een klein gedeelte volledig afgebroken.

Wie kent niet het tuinmeubilair en plantenbakjes die na een aantal jaren breken, scheuren of van ellende uit elkaar vallen doordat ze langdurig aan zonlicht zijn blootgesteld. Temperatuur, ofwel locatie op de aardbol, is een belangrijke parameter voor de snelheid waarmee deze afbraak verloopt.

Oplossingen Er zijn twee problemen die het opruimen van deze vuilnisbelten in de weg staan. De eerste is van politieke aard. De oceanen zijn “niemandsland” en er is nu nog weinig bereidheid om hier, eventueel gezamenlijk, geld in te steken om het materiaal op te ruimen. Er wordt wel veel over het probleem gesproken en nagedacht, maar de échte wil om naar een oplossing te zoeken ontbreekt.

Type “plastic soep” maar eens in op de zoekmachines van Internet, dan staat U versteld van het aantal sites waar dit onderwerp op voorkomt en hoe het onderwerp dus leeft.

worden. Wie met een boot over de oceaan vaart ziet dus weinig tot niets van deze soep. Een groot gedeelte is niet meer te verwijderen met een schepnet!! Een praktisch probleem van niet geringe omvang.

Immers als men de soep zou filtreren verdwijnt ook het plankton en daarmee de voedselbron voor vele andere dieren. Aantasting van het ecosysteem met mogelijk desastreuze gevolgen voor het zeeleven.

In tussentijd zijn er al diverse oplossingen bedacht, die aardig lijken maar kansloos zijn. Het plastic samenpersen tot bewoonbare eilanden, of zelfs pyrolyse van het plastic. Hoge statiegelden op allerlei plastic producten zal waarschijnlijk meer zoden aan de dijk zetten.

Hopelijk ontstaat er snel een levensvatbaar idee, maar dat zal pas toegepast worden als de politieke wereldleiders het probleem hebben onderkend.

Tot die tijd is de beste oplossing, voorkom dat er nog langer plastic in zee terecht komt. Het inzetten van “andersoortig”, wel biologisch afbreekbaar plastic zonder gevaarlijke additieven voor wegwerpartikelen in plaats van plastic dat een leven lang meegaat, is een alternatief wat de moeite van het onderzoeken waard is. In ieder geval zullen we moeten stoppen met weggooien zoals we nu doen!

Door onze status als Haven Ontvangst Installatie neemt ATM afval in uit de scheepvaart dat kunststof bevat en levert zo een zeer bescheiden bijdrage aan dit probleem.

Het tweede probleem is dat, in onze beeldvorming, plastic bestaat uit grote en eenvoudig verwijderbare stukken. Niets is minder waar.

Het plastic valt uit elkaar in minuscule deeltjes, kleiner dan het plankton (tot 0.2 mm) dat in zee leeft.

Deze stukjes komen in de voedselketen terecht, dus ook in de vissen die door de mens gegeten

7

ATM koploper duurzaamheid H

aven- en industrieterrein Moerdijk wil toonaangevend zijn als het om duurzaamheid gaat.

In het kader van het Masterplan duurzaam haven- en industrieterrein Moerdijk (2007-2010) wordt sinds 2008 gewerkt aan de duurzaamheid van het terrein.

Met alle betrokken overheden én de bedrijvenkring op het Havenen Industrieterrein Moerdijk is gewerkt aan een ambitiekaart “Duurzame verbindingen Moerdijk” en een intentieovereenkomst, waarin partijen gezamenlijk hun inspanningen hebben aangegeven om de proeftuin(projecten) kans van slagen te geven. Op 2 april 2009 ondertekenden het Havenschap Moerdijk, Rijkswaterstaat ZuidHolland, het Waterschap Brabantse Delta, Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk (BIM), de Gemeente Moerdijk en de Provincie NoordBrabant de intentieovereenkomst “Duurzame verbindingen Moerdijk”.

Koplopers De Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk (BIM) is één van de partners die de intentieovereenkomst van 2 april 2009 ondertekend heeft. De BIM is daarmee ook de afspraak aangegaan om zich in te spannen om op Moerdijk een kopgroep van bedrijven te formeren en te presenteren. De kopgroep zal bestaan uit bedrijven die zich, middels harde, individuele afspraken inzetten om duurzaamheiddoelstellingen uit te werken en te realiseren. Belangrijk is dat de “koplopers” bereid zijn zich actief op te stellen om de duurzaamheid actief te willen uitdragen en te rapporteren. Koplopers vormen

8

een actief netwerk, waardoor onderlinge kennis wordt gedeeld en uitgewisseld.

Kenmerken van een koploper op haven- en industrieterrein Moerdijk Om als koploper te worden bestempeld, dient een bedrijf aan de meeste van onderstaande thema’s invulling te (gaan) geven. Deze thema’s sluiten aan bij de kernthema’s van ISO26000 (Guidance on social responsibility) • behoorlijk bestuur • arbeidsomstandigheden • milieu • maatschappelijke betrokkenheid & ontwikkeling • eerlijke bedrijfsvoering De beoordelingsmethodiek bestaat uit een “self-assessment”, waarbij de bedrijven zelf beoordelen hoe zij presteren op bovengenoemde onderwerpen.

De resultaten van deze “selfassessment” worden beoordeeld door een onafhankelijke accreditatiecommissie die bestaat uit onderzoekers en lectors op het gebied van duurzame ontwikkeling en bedrijfsvoering.

Accreditatie als koploper Afvalstoffen Terminal Moerdijk heeft zich uiteraard als potentiële koploper aangemeld.Als verwerker van gevaarlijk afval vervult zij niet alleen een maatschappelijk zeer relevante functie maar is duurzaam ondernemen de essentie van de

bedrijfsvoering, waarbij industriële en gevaarlijke afvalstoffen worden verwerkt tot bruikbare producten.

ATM is gespecialiseerd in de verwerking van verontreinigde grond en TAG (Teerhoudend Asfalt Granulaat), verf en chemisch afval, afvalwater en oliehoudende slibben en scheepsafval. Voor de verwerking van deze afvalstoffen beschikt ATM over een thermische reinigingsinstallatie, een pyrolyse-instal-

latie, een slibverwerkingsinstallatie en een afvalwaterzuivering.

De belangrijkste punten in het kader van het duurzaam ondernemen van ATM zijn: • sluiten van de cyclus, van afval naar grondstof • maatschappelijke functie • geïntegreerde processen • innovatie • transparant en professioneel • systeemtoezicht

Bevindingen van de accreditatiecommissie Naar aanleiding van de self-assessment resultaten heeft de accreditatiecommissie op 2 september 2010 een audit bezoek gebracht aan ATM. Tijdens deze audit is gesproken over de werkzaamheden van ATM en de verschillende thema’s van de self-assessment.

De bevindingen van dit audit-bezoek zijn op hoofdlijnen als volgt: • Binnen ATM zijn vrijwel alle processen en technieken zelf ontwikkeld, zoals de thermische reinigingsinstallatie en puinbreker voor vervuilde grond, een biologische waterzuivering waarbij geen slib wordt geproduceerd en de rookgasreiniginginstallatie met een unieke kwikverwijderingsstap. ATM is bereid deze technieken met andere partijen te delen.

Door wet- en regelgeving blijven andere innovatieve en duurzame oplossingen ongebruikt.

• De installaties zijn dermate ont-

worpen en continu verbeterd waardoor de belasting voor omgeving en milieu minimaal voortdurend wordt verminderd.

• ATM sluit de kringloop van anderen. De afvalstoffen die binnen komen worden omgezet in energie en producten. De warmte, gassen en olie die in het proces vrijkomen worden gebruikt in het andere proces, bv voor het thermisch reinigen van grond.

ATM wil graag meedoen met het proeftuinproject mbt. de uitwisseling van warmte.

• Door het uitvoeren van een meerjaren logistiek plan, waarbij loodsen en transportbanden worden gebouwd hoeven er steeds minder transportbewegingen te worden uitgevoerd.

Conclusie van de accreditatiecommissie • De eigen ontwikkeling, met eigen inventiviteit, kan absoluut een basis vormen voor verdere ont-

wikkeling. ATM laat zien dat “zelf doen” vaak goedkoper is.

• ATM doet al veel op verschillende duurzaamheidgebieden. Toch is het voor hen inzichtelijk welke verbeterpunten er nog zijn en maken daarvoor ook plannen.

Om verder te verduurzamen is het belangrijk dat er meer aandacht komt voor een toekomststrategie die breder gaat dan “afvalverwerker” en zich meer richt op het sluiten van ketens. Daarmee kan ATM zich profileren als dienstverlener en energieleverancier in een gesloten materialen economie.

Concluderend is de accreditatiecommissie onder de indruk hoe ATM zich de laatste jaren in positieve zin heeft ontwikkeld tot een bedrijf met een hoge mate van maatschappelijke waarde. Aan de accreditatie als koploper wordt zeker voldaan!

9

‘Wij profileren ons met extra service’ Leunis Riemens opereert met Jaartsveld Groen en Milieu in een vechtmarkt Door Michel van Straten

I

n het begin van de vorige eeuw nam de vlasteelt in West-Brabant nog een belangrijke positie in. Met de opkomst van kunstvezels raakte de toepassing van linnen op de achtergrond. Toen daar vervolgens een aangescherpte hinderwetgeving en de verontreinigingsheffing bijkwamen, was de vlasbewerking niet meer lonend.

Aan de Steenbergse Vliet staakte de Coöperatieve Vlasfabriek Dinteloord, die ooit zo’n 400 werknemers in dienst had, haar activiteiten in de jaren ‘70. Jarenlang

stond het complex er verloren en verlaten bij. Er werden plannen gesmeed om er een villapark te bouwen met insteekhaventjes. De eigenaren zouden met hun jacht tot de voordeur kunnen varen. Het kwam er allemaal niet van. Uiteindelijk kocht de Jaartsveld Holding 16,5 hectare. De vlasfabriek werd ontmanteld.

In die tijd, begin jaren ’80, speelde de affaire “Lekkerkerk”. Een nieuwbouwwijk bleek op sterk vervuilde grond te zijn gebouwd.

De overheid vroeg wegenbouwers en grondverzetbedrijven of ze iets konden betekenen bij de sanering van de bodem. De tijd was rijp om met Jaartsveld Groen en Milieu van start te gaan.

“Straalgritreiniging, grondreiniging, en de functie van grond- en bouwstoffenbank werden al snel de pijlers waarop we draaiden,” verhaalt bedrijfsleider Leunis Riemens (59).

“Met het reinigen van straalgrit

10

zijn we echter gestopt en hebben dat overgedragen aan ATM. We waren er ooit, als enigste in Nederland, mee begonnen, omdat de overheid straalgrit op de lijst met prioritaire afvalstoffen had gezet.

Het waren de afvalstoffen die bij voorrang moesten worden aangepakt. In de loop van de tijd liepen we echter vanwege wijzigende wetgeving tegen meerdere problemen aan. Het mocht door ons niet meer in bulk worden verwerkt, de partijen moesten gescheiden blijven. Een bijkomend probleem was de mate en de vorm van verontreiniging. Grit afkomstig van het stralen van scheepshuiden bevatte resten van de coating die aangroei van alg en zeepokken tegenging en dat konden wij er niet voldoende uit krijgen. Steeds vaker ging het grit naar ATM voor thermische reiniging. Op het laatst waren wij

alleen maar inzamelaar om het naar Moerdijk te brengen. Derhalve hebben we ons nog meer op grond en zandachtige materialen toegelegd.”

Samenwerking Op jaarbasis verwerkt Jaartsveld Groen en Milieu (JGM) 100.000 ton grond. Leunis Riemens kan daarbij een beroep doen op zeventien personeelsleden, van wie er momenteel vier ingeleend zijn van ATM. Met twee shifts van acht uur, is het bedrijf zestien uur per dag in werking. Is het erg druk, dan wordt er soms ook op de zaterdagmorgen gewerkt. JGM heeft overigens de vergunning om zeven dagen per week 24 uur lang operationeel te zijn. “Onze samenwerking met ATM is zeer innig,” legt Riemens uit. “Wij vallen onder de directie van ATM en maken gebruik van de ondersteunde diensten die ATM in huis heeft.

Denk aan de afdeling sales, technische dienst, personeelszaken en de financiële administratie. Ook grote aankopen, een shovel bijvoorbeeld, zullen we via ATM kopen. Dat kan voor ons alleen maar voordeel opleveren. En dat heeft allemaal te maken met de kleine schaal waarop wij werken.”

Het werkgebied dat JGM bedient ligt grofweg in een straal van 80 kilometer rondom Steenbergen.

“Uitzonderingen daargelaten,” vult Riemens aan. “We hebben ook projecten uit Roermond en Hengelo onder handen gehad.Wel kun je stellen dat we meestal actief zijn “op het zand”. Dus NoordBrabant, delen van Utrecht en Gelderland.”

Reinigingsproces Voor de reiniging van straalgrit en later ook grond ontwikkelde JGM met steun van de overheid een installatie die gebaseerd is op mineraalscheiding- en flotatietechnieken, procédés die eerder ook in de mijnbouwindustrie werden toegepast. In het kort komt het proces erop neer dat de aangeboden grond in een aantal stappen wordt gezeefd. Eerst worden alle grotere bestanddelen (puin, kiezels, takken, plasticresten, enz.) uitgezeefd en de grond die doorgaat komt vervolgens na natte zeving in een maalstroom van water en lucht terecht. Uiteindelijk komt de restfractie (slib) met de verontreinigde deeltjes, in de vorm van een zogenaamde filterkoek, uit het proces. Deze “koek” gaat al naar gelang de concentraties naar ATM voor thermische verwerking of naar Smink om gestort te worden.

Service “De grondmarkt is vandaag de dag

een vechtmarkt,” weet Leunis Riemens. “Er is momenteel voldoende grondaanbod. En dat ondanks de crisis. Een aantal overheden heeft juist bodemprojecten naar voren gehaald om de mensen aan het werk te houden. De kneep zit hem echter in het feit dat er aan de kant van de verwerkers sprake is van overcapaciteit. De prijzen staan daardoor onder druk. Vandaar dat wij ons profileren met extra service.We proberen snel in te spelen op de wensen van een klant. Soms staat er een offerte al weken uit en geeft een klant aan akkoord te gaan, maar dan met de wens om de andere dag al te gaan rijden. Wij proberen in zo’n situatie de klant toch ter wille te zijn. Dat vraagt snel handelen. En dat kan ook, omdat we een kleine, platte organisatie zijn. We hebben niet eerst drie handtekeningen nodig om aan de slag te mogen gaan.

Daarnaast willen we ook klanten aan ons binden door open en eerlijk zaken doen. Mocht een partij grond qua vervuiling meevallen, dan kan de klant op een creditnota rekenen.” Met deze service profileert Jaartsveld Groen en Milieu zich zeker in deze vechtmarkt.

11

Seneffe en Obourg: een waardevolle symbiose Thijs Ingenhoven: ‘Duurzaamheid, milieu en veiligheid staan bij ons voorop’ Door Michel van Straten

T

ijdens de laatste dagen van april piekt de temperatuur opeens naar zomerse waarden.

Het dashboard van de auto geeft een buitentemperatuur van 27°C aan. Eenmaal in de buurt van de roterende cementovens van de Holcim-fabriek in Obourg valt de buitentemperatuur geheel weg door de enorme warmte-uitstraling van de roestkleurige cilinders.

Niet vreemd, want aan de warme kant wordt de oven gevoed door een vlam met een constante temperatuur van 2000°C. Halverwege de enorme buis is de temperatuur altijd nog zo’n 1450°C. Het is de plek waar de grondstoffen worden omgezet in klinker, de basis voor het uiteindelijke Portlandcement.

Tien tegen één, dat zowel de vlam als de grondstof in de oven een link kan hebben met ATM.

12

Op 170 kilometer van Moerdijk, zo’n 40 kilometer onder Brussel, doemt er opeens een vrachtwagen in bekende kleuren op. Het toeval wil dat bij aankomst in Seneffe er juist een tankauto van Reym het complex van Geocycle verlaat. De tankinhoud met brandbare afvalstoffen - afkomstig van ATM Moerdijk - is door het laboratorium van Geocycle bemonsterd en kan meteen door naar het vijftien kilometer verderop gelegen Obourg.

De ovens van de daar gevestigde cementfabriek van Holcim zijn niet alleen ingericht op traditionele brandstoffen als steenkool, stookolie, aardgas en petroleumcokes, maar ook op de toepassing van industriële afvalstoffen met een calorische waarde.

Het mes snijdt aan twee kanten: industrieel afval wordt optimaal verwerkt en er wordt op fossiele brandstoffen bespaard.

68 procent van de energiebehoefte wordt gehaald uit de alternatieve

brandstoffen. Het is vergelijkbaar met de energie van 90.000 ton ruwe olie.

Ook wat de grondstoffen voor de cementproductie betreft, kan het mes aan twee kanten snijden.

Om minder een beroep te hoeven doen op traditionele grondstoffen als (kalk, silicium-, aluminium- en ijzeroxide) wordt er ook afval met genoemde basiselementen aan het ‘deeg’ toegevoegd. Het levert een besparing op van 60.000 ton aan natuurlijke grondstoffen. Ook vanuit ATM worden er afvalstoffen (residuen uit de pyrolyse-installatie) aangevoerd die als grondstof voor de cementfabricage dienen.

Voorbehandelingsplatform De cementfabriek in Obourg kan tal van afvalstoffen (brandstof of grondstof) direct in het productieproces integreren. De acceptatieprocedure loopt echter altijd via Geocycle in het naburige Seneffe.

Sommige afvaltypes kunnen niet direct toegepast worden in de cementfabriek. Hierbij valt te denken aan pasteus afval zoals verfslib.

Dit afval passeert dan eerst het voorbehandelingsplatform, waar het door impregnatie op een absorberend medium (bijvoorbeeld houtstof) getransformeerd wordt tot vaste brandstof.

“ATM is een belangrijke zakenpartner voor ons,” verzekert Thijs Ingenhoven, accountmanager bij Geocycle en onder meer verantwoordelijk voor de Nederlandse markt. “Jaarlijks komt er ongeveer 80.000 ton afval uit Nederland onze kant op en een kwart daarvan is afkomstig van ATM Moerdijk.” “Het is ook een fijne partner om zaken mee te doen,” voegt Ingenhoven er aan toe. “Heel open, heel direct, we weten wat we aan elkaar hebben.”

Uitbouwen Geocycle beheert voor de groep Holcim - van Zwitserse origine en inmiddels als ’s werelds grootste producent van bouwmaterialen in meer dan 70 landen te vinden - alle activiteiten voor de verwerking van industrieel afval en de opwaardering ervan ten behoeve van de cementfabriek. De keurig verzorgde site van Geocycle (55 medewerkers en sinds 1991 ope-

rationeel) bevindt zich in de voor gevaarlijke industrieën bestemde Zoning de Feluy. Op borden die de namen van de aanwezige ondernemingen vermelden, komt de oude naam Scoribel nog voor.

Sinds het bedrijf voor honderd procent een dochter werd van Holcim wordt de naam Geocycle gevoerd. “De naam Geocycle zal als naam bij meer gelijksoortige Holcim-bedrijven worden doorgevoerd,” verhaalt Thijs Ingenhoven. “We doen, zeg maar, aan ‘branding’.

Niet alleen de naam, maar ook de unieke formule die we hier in Seneffe en Obourg hebben, willen we verder uitbouwen. De Holcim-groep is de laatste jaren sterk uitgebreid naar Oost-Europa en Azië door cementfabrieken over te nemen. Met “copy and paste” kunnen we het hier ontwikkelde concept daar snel van de grond krijgen.”

Veilig en betrouwbaar Het voorzichtig omgaan met grond- en brandstoffen heeft binnen de Holcim-groep ook de hoogste prioriteit. “Duurzaamheid, milieu en veiligheid staan bij ons altijd voorop,” vervolgt Ingenhoven. “Kijk je naar de “Ladder van Lansink” dan gaan wij altijd voor het hoogst haalbare. Wij zullen waarschijnlijk als bedrijf nooit de goedkoopste zijn, maar wel de veiligste en de betrouwbaarste.

Ons “lab” voldoet aan de hoogste eisen en accepteert alleen dat wat binnen onze mogelijkheden en vergunningen valt. Elke aanlevering wordt gecontroleerd. Niets wordt aan het toeval overgelaten.”

Los van de Holcim-filosofie is ook het Waalse gewest bijzonder scherp wanneer het om de verwerking van afvalstoffen gaat. “Ik weet dat er in Nederland weleens laatdunkend over België wordt gesproken. Zo van “daar wordt maar wat aangerommeld”. Maar

dat beeld is onterecht. Eric Wayenbergh is zelfs door de Waalse overheid bij ons geparachuteerd om streng op alle milieuregels toe te zien.”

CO2-neutraal

Als bewijs van duurzaamheid staat er in de hal bij de entree een bord met de vermelding dat de site in Seneffe de eerste is, die zich op het gebied van afvalverwerking

“CO2-neutraal” mag noemen. De uitstoot werd in de achterliggende jaren sterk teruggebracht en voor het deel dat niet haalbaar was werd ter compensatie deelgenomen in een windmolenpark in India. “En we zijn nog niet klaar,” benadrukt Ingenhoven. “Zo willen we het energieverbruik in twee jaar nog met 30 procent terugbrengen. Licht uit waar het niet nodig is, thermostaat een tandje lager, auto vaker laten staan, enz.

Het kan ook met kleine dingen.”

(Met dank aan Ron van Verk voor de begeleiding en achtergrondinformatie.)

13

De wachtchef - Hij is er altijd “

W

il je de afsluiter van tank 26 dichtzetten,” schalt het door de portofoon. Via de PLC besturing wordt de afsluiter dichtgezet. De BD-BN-97 kan gelost worden in tank 11 wordt via een ander portofoonkanaal doorgegeven. Via de telefoon meldt zich de schipper van de M/T Aqua Iberia.

Hij zal rond 21:00 uur bij ATM aanmeren. Of er dan snel begonnen kan worden met lossen, want een volgende klus ligt alweer te wachten.

In deze hectische omgeving, waar ook nog volop wordt gebouwd aan een nieuw onderkomen, vervuld de wachtchef zijn werk als de redactie erop uit trekt om eens een praatje te gaan maken met een van de vijf wachtchefs die ATM rijk is. Zijn gereedschap heet communicatie. We kunnen het in dit geval niet bij één gesprek laten vinden we. Alle wachtchefs moeten hun verhaal kunnen vertellen

Bert en dus besluiten we de interviews uit te smeren over een langere periode. We schuiven steeds een half

14

uur voor het wisselen van de wacht aan in de controlekamer van de waterkant.

“Het is van essentieel belang dat alles in goede banen geleidt wordt” zo stelt Bert van Gils. “Een foutje is zo gemaakt, maar de schade herstellen, als dat al kan, is iets lastiger.”

“Er gebeurt hier nogal wat in een wacht,” zo vervolgd Bert zijn verhaal. “Het is dus minstens zo belangrijk om zaken goed over te dragen aan je opvolger. Ook is het van groot belang om gezamenlijk op één lijn te zitten. Niet alles laat zich vastleggen in procedures en instructies. Daarom is er ook regelmatig overleg met elkaar, waarbij dan de daysupervisor van de waterkant aanwezig is. Een uniforme gedragslijn maakt het voor ons allemaal makkelijker om ons werk te doen, maar ook om het mogelijk te maken dat operators in andere ploegen kunnen werken.”

De tweede man die we spreken is Piet Rozendaal. Piet is de rust zelve die ogenschijnlijk zonder stress zijn taken als dirigent van de ploeg uitvoert. “Het menselijk aspect is voor mij belangrijk,” aldus Piet. “Je moet het met elkaar tot een goed einde weten te brengen, waarbij ieder zijn taak heeft, maar waarbij je elkaar wel nodig hebt. Respect, begrip en een luisterend oor zijn voor mij belangrijke pijlers om op een prettige wijze met elkaar ons werk hier op een goede en veilige manier te doen. Je moet jezelf niet gek laten maken door de mensen om je heen; chauffeurs, schippers,

Piet onderhoudsploegen enz. die allemaal naar de wachtchef verwezen worden om hun vragen beantwoordt te krijgen, de nodige formulieren in te vullen of instructies te krijgen. ” Jan Ewijk is de nestor van de wachchefs. Hij is op deze locatie begonnen in 1982, de tijd dat het bedrijf nog onder de naam Uniser diverse schone producten en ook afval in het tankenpark in opslag had. Dat was een enerverende tijd waarin wij van de domme werden gehouden en niet wisten wat er nu allemaal precies gebeurde. Na de sluiting van Uniser volgde het opruimen en het weer opstarten van het bedrijf. Onder de nieuwe eigenaar, Mourik Groot-Ammers, werd de naam veranderd in ATM. Voor Jan kent het terrein geen geheimen. Zijn goede humeur zorgt er op voorhand al voor dat hij maar zelden echte problemen tegenkomt. “Een goed stukje overleg doet wonderen,” is de mening van Jan. “Verder moet je scherp op het

Veel chauffeurs komen hier al jaren en ook een groot aantal schippers zijn hier kind aan huis.

Daar moeten we extra alert zijn, omdat daar altijd het gevaar van de gemakzucht loert.Willem is een amicale man die het met iedereen goed kan vinden en graag overlegd met de mensen van zijn ploeg. “Omdat we samen de klus moeten klaren,” zo besluit hij zijn verhaal.

netvlies hebben staan wat je aan het doen bent. Fouten kunnen we ons niet permitteren.”

Willem Brandt kent als vrijwillig brandweerman de gevaren die het werken met afval en zeker met chemicaliën met zich mee kan brengen.Veiligheid staat bij Willem het hoogst in het vaandel. “Altijd controleren of een tank explosievrij is voordat die betreden gaat worden,” aldus Willem. “Het staat zo wel in de procedures, maar als de werkdruk hoog is, is veiligheid vaak het kind van de rekening. En dat zal ik dus te allen tijde voorkomen. Veiligheid voorop en bij twijfel iemand anders inschakelen.”

Adrie Troost heeft Zeeuws bloed door zijn Jan aderen stromen, komt niet “zunig” over en is al net zo gedreven dan zijn collega wachtchefs. “Dat heb je ook wel nodig om hier het hoofd te kunnen bieden aan wat er allemaal op je af komt,” zo meldt Adrie ons.

Op doordeweekse dagen heb je meestal twee pieken. Eentje tussen 6 en 8 uur ’s morgens en één rond het middaguur.Al zorgen files op de weg er wel regelmatig voor dat deze laatste opschuift naar het einde van de normale werkdag.

Wij zitten in het ritme van de 5-ploegendienst en hebben daar niet zo’n last van, maar je ziet mensen om je heen die onrustig worden tegen de klok van vijf uur.

Service verlenen staat hoog in het vaandel, maar wel rekening hou-

den met de gezondheid van zowel mens als installaties.

Adrie Buiten kantoortijden is de wachtchef het eerste aanspreekpunt voor alles wat er gebeurt op de plant. Uiteraard zijn diverse andere mensen bereikbaar, maar men komt wel eerst bij de wachtchef terecht. Vooral afwijkende zaken maken dit een job die niet zomaar overgedragen kan worden. Met de vergrijzing in het vooruitzicht wordt nu al gewerkt om vervangers op te leiden.

Het valt op dat de wachtchefs allemaal mensen zijn die hier al heel wat jaren werken. Met z’n vijven komen ze tot een totaal van bijna 120 dienstjaren. Ze zijn dus alle vijf met ATM meegegroeid en kennen precies de mogelijkheden en onmogelijkheden van de installaties.

Zij zijn de steunpilaren van ons bedrijf.

Willem

15

Rederij Stolt-Nielsen’ Door Adriënne Nijssen

S

tolt-Nielsen is een hele grote rederij, voor zowel binnenvaart en zeevaart. Stolt-Nielsen levert veel vloeibare afvalstoffen bij ATM aan en laat ook schepen bij ATM reinigen. Reden voor een bezoek aan de binnenvaartafdeling van deze rederij.

Het is een mooie zonnige vrijdagmorgen als ik al vroeg op pad ga.

Eenmaal in Rotterdam blijkt de morgen toch minder mooi dan gedacht. Rotterdam bereidt zich voor op de marathon, de ene na de andere straat is afgesloten en ik word, mijn Tom-Tom ten spijt, van het kastje naar de muur gestuurd.

Als ik voor de derde keer door de Maastunnel rij besluit ik dat het tijd wordt voor iets onwettigs, toch maar de straat inslaan waar ik eigenlijk niet in mag. Dat helpt, binnen een kwartier arriveer ik bij Stolt-Nielsen. Het overbekende parkeerprobleem wordt door de dame achter de balie binnen de kortste keren opgelost en zo sta ik precies op tijd oog in oog met Frank Maerckaert, General manager van de binnenvaartvloot.

Door een wirwar van gangen neemt hij me mee naar zijn kantoor en voor ik het weet zit ik aan een lekkere cappucino en krijg ik een stukje geschiedenis te horen.

Stolt-Nielsen S.A. vierde op 12 november 2009 haar vijftigste verjaardag. Wat ooit in 1959 begon

16

als een eenmansbedrijf groeide in vijftig jaar uit tot wereldwijd marktleider in de “door-to-door” transport van bulkvloeistoffen, zoals chemicaliën, eetbare oliën en zuren.

Enkele luttele jaren daarvoor, om precies te zijn in 1952, verliet Jacob Stolt-Nielsen als 21-jarige de Noorse havenstad Haugesund om bij Barnett Brothers in Londen stage te gaan lopen als scheepshandelaar. In 1954 stapte hij over naar Howard Tennes in New York en daar ontwierp en bouwde hij de eerste parcel tanker ter wereld, de M/T Freddy. In 1959 begon hij zijn eigen bedrijf, Parcel Tankers Inc, vandaag de dag bekend onder de naam Stolt-Nielsen S.A. Een parcel tanker is een tanker die verschillende geraffineerde producten in diverse kwaliteiten in één en dezelfde tanker vervoerd.

Dit echter in verschillende tanks zonder gevaar voor verontreiniging of besmetting met chemische stof of een bacterie. Enorm handig omdat via vraag en aanbod meestal beperkte hoeveelheden geraffineerde producten vervoerd worden. Na de bouw van de M/T Freddy voerde Jacob tot eind jaren zestig verschillende verbeteringen door bij bestaande schepen en dat leidde uiteindelijk tot het ontwerp en de nieuwbouw van vijf schepen.

Deze schepen waren revolutionair,

hadden dubbele bodems, dubbele wanden en vele roestvast stalen ladingtanks. Een enorme doorbraak, de term parcel tanker werd de generieke naam voor deze schepen. Stolt-Nielsen S.A. heeft twee dochterondernemingen die nauw verbonden zijn aan de parcel tankers. Stolthaven Terminals exploiteert opslagterminals voor chemicalien en andere producten die door parcel tankers worden vervoerd. Stolt Tank Containers Inc. is de grootste exploitant van tankcontainers ter wereld.

Naast deze bedrijven zijn er ook nog dochterondernemingen Stolt-Nielsen Gas, Stolt Bitumen Services en Stolt Sea Farm, maar waar ik eigenlijk voor kwam, is Stolt-Nielsen Inland Tanker Service, in de wandelgangen SNITS genoemd.

De SNITS-vloot bestaat uit een kern van negen eigen schepen en een vijfentwintigtal charterschepen. Frank Maerckaert zwaait er sinds 2000 de scepter. “Het is heel toevallig dat ik in de scheepvaart terecht ben gekomen,” begint hij.

“Mijn vader werkte als manager

bij een cargadoorsbedrijf en was altijd laat thuis. Dat leek mij niets, dus zei ik dat ik de scheepvaart niet zag zitten.” Hij ging naar de middelbare school, deed zijn verplichte legerdienst en ging daarna werk zoeken. “Hoe wrang kan het lot zijn?” lacht hij. “De Rijksdienst Arbeidsvoorziening gaf me opdracht om te solliciteren bij van Ommeren in Antwerpen. Na een gesprek van tien minuten werd ik aangenomen. Toen ging het allemaal net iets gemakkelijker dan vandaag de dag.”

Hij worstelde zich door zeven jaar avondschool (Beroepsinstituut voor Havenbedienden) om iets meer van de branche te leren.

Hij volgde vakken zoals scheep-

vaart, binnenvaart, wegvervoer, spoorvervoer, luchtvracht, en expeditie. Bij Van Ommeren werkte Frank o.a. als Broker op de afdeling “tanker chartering”. “Bemiddelaar tussen schepen en rederij.

Als bijvoorbeeld een lading van Antwerpen naar het verre oosten moet dan benader je alle rederijen die op het verre oosten varen en breng je de twee partijen samen.

Daar deed ik vooral veel ervaring met vloeibare producten op.”

In 1987 stapte Frank over naar de binnenvaartafdeling. Hij begon als bevrachter en eindigde als directeur. “Ironisch dat het van Ommeren hoofdkantoor vroeger hier naast dit pand zat,” zegt hij. “Ik heb een maand of vijf à zes naar Rotterdam op en neer gereden en toen heb ik gezegd dat ik dat nooit meer zou doen.”

Maar weer besliste het lot anders. Van Ommeren fuseerde in 1998 met Pakhoed en ging als Vopak verder. Frank maakte de fusie een half jaar mee.

“Toen werd ik benaderd door Stolt-Nielsen met de vraag of ik interesse had om mijn praktijkkennis met Stolt-Nielsen te delen.”

En Frank zag kansen. In 2000 begon hij bij Stolt-Nielsen Inland Tanker Service B.V. als general manager. Tenslotte had hij daar al vijftien jaar ervaring mee. Nadat hij twee jaar in de binnenvaart werkte werd hij verantwoordelijk voor de Europese regionale vloot. Maar weer eens twee jaar later vroeg men hem terug te komen naar de binnenvaart en de verantwoordelijkheid voor de Zwitserse organisatie op zich te nemen. “Na een reorganisatie in Zwitserland kwam ik in 2006 weer terug naar Rotterdam als manager voor SNITS en zit ik sinds begin dit jaar opnieuw in Zwitserland als verantwoordelijke voor de hele Europese binnenvaart organisatie.

Ik woon in Zwitserland maar mijn gezin blijft in Antwerpen. Ik reis wat af,” zegt hij.

Het is dan ook niet vreemd dat hij tijdens zijn vakantie het liefst in zijn tuintje zit. Tuinieren is zijn grootste hobby. Daar maakt hij in het weekend echt tijd voor. “Maar ja, voor de goede vrede moet ik natuurlijk ook in vakantietijd wel

eens op reis,” lacht hij.

Frank kent ATM al meer dan vijfentwintig jaar. “De relatie met ATM bestaat al van in mijn “Van Ommerentijd”. Momenteel heb ik contact met Danny van Leeuwen.”

SNITS vervoert vloeibare ladingen, als er overgestapt wordt naar een ander soort vloeistof laten we eerst de scheepstanks reinigen bij ATM. Er worden waswaters afgegeven en ook de sloptanks (restantentank), die kleine restanten van verschillende transporten bevat, wordt afgegeven als we in de buurt van ATM zijn. “Je moet tenslotte altijd vermijden dat je product of het waswater in het milieu terecht komt,” vindt Frank.

Even later geeft hij toe dat het voornamelijk de bevrachtingsafdeling is die de contacten met ATM heeft. “Ik parafeer eigenlijk alleen de rekeningen. Maar, als ze een uitje organiseren voor klanten ben ik er bij,” zegt hij met een twinkeling in de ogen.

Het is overigens wel duidelijk dat Frank een prima contact heeft met zijn bevrachtingsafdeling. Ik mag niet naar huis voor hij met ze op de foto staat. En daar wil hij graag zijn stropdas voor af doen. “Het is tenslotte casual Friday,” zegt zijn team.

17

Welkom in de wereld van BizWorld BizWorld is een simulatie dat leerlingen in groep acht van de basisschool leert een eigen bedrijf op te zetten. In teams van zes maken ze kennis met het bedrijfsleven.

Ze worden daarbij geholpen door een ondernemer, zodat de passie voor het ondernemerschap overgebracht kan worden. BizWorld wordt hierbij financieel mogelijk gemaakt door een adoptiebedrijf.

In samenwerking met Havenschap Moerdijk heeft Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM) groep 8a van de Arenberg in Zevenbergen onder haar hoede genomen.

De reden voor ATM hier aan deel te nemen is kinderen, naast het bijbrengen wat ondernemerschap inhoudt, kennis te laten maken met de activiteiten van een echt bedrijf en de keuzemogelijkheid van het enorme aantal (technische) beroepen die in de gemeente Moerdijk te vinden zijn.

Financiële zelfredzaamheid is cruciaal daar iedereen dagelijks onderdeel uitmaakt van zakelijke transacties. Ook jongeren nemen steeds meer deel aan het geldverkeer. Vandaar dat het belangrijk is dat jongeren goed geïnformeerde consumenten en financiële managers zijn. Stichting BizWorld leert leerlingen door middel van “smart money management” weloverwogen financiële beslissingen te nemen en een plan te bedenken voor hun toekomst

Wat is BizWorld?

BizWorld brengt op een speelse wijze het bedrijfsleven in het klaslokaal. In een acht uur durende simulatie dat in dit geval werd geleid

18

door de Algemeen Directeur van ATM, zetten leerlingen van groep 8a van de Arenberg hun eigen bedrijf op.

Het begint met het solliciteren op de functies van Algemeen, Financieel, Verkoop, Marketing, Ontwerp of Productie Directeur.Vervolgens moest er natuurlijk een bedrijfsnaam worden bedacht. Dit werden: Best Friends Business, Big Smile en Bedrijf Zonder Naam. De bedrijven konden nu worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel en kreeg men voor de inleg van 1 BizEuro 10 aandelen in het eigen bedrijf. De kinderen doorliepen vervolgens in 4 dagdelen de simulatie waarbij de volgende zaken aan de orde kwamen: • De leerlingen leerden o.a. wat een bedrijf is, wat aandelen zijn en wat er nodig is om aan geld te komen als je een bedrijf wilt starten, zoals het presenteren van een ondernemingsplan aan een investeerder. Hun betaalmiddel bestond uit BizEuro’s, geen echt geld. Op deze wijze leerden de leerlingen spelenderwijs ondernemen.

• Ze ontwierpen hun eigen product (vriendschapsbandjes) en kochten grondstoffen in om het product te maken.

• Daarna gingen ze met elkaar het product maken en rekenden ze uit wat de kostprijs is van de vriendschapsbandjes.

• Ze werkten aan een reclamecampagne en gingen de producten daadwerkelijk verkopen aan leerlingen van groep 7. Binnen 10 minuten waren alle bedrijven uitverkocht!

• Iedere dag hielden ze de financiën in de gaten.

De laatste dag werd het bedrijfsresultaat bepaald. Het was natuurlijk spannend wie er het meeste winst had gemaakt en welke aandelen het meeste waard bleken. Big Smile heeft uiteindelijk de meeste waarde weten te creëren en werd uitgeroepen als winnaar. De directie van Big Smile kreeg als beloning een grote beker en een kado overhandigd van de directeur van ATM, maar ook de directeuren van de BFB en BZN gingen niet met lege handen naar huis.

In het programma was ruimte ge-

maakt om het bedrijf te bezoeken.

Hierbij konden de kinderen met eigen ogen zien wat de verwerking van afval inhoudt en welke vakmensen er allemaal op het terrein werkzaam zijn. Hierbij konden ze zelf direct kennismaken met het werk van een shovelmachinist, het transporteren en verwerken van vuilwater, het bedienen van de installaties vanuit de controlekamer, het ontwerpen en bouwen van installaties alsook de financiële administratie van de uitgaven en inkomsten.

Het project is door de leerlingen en leerkrachten van de Arenberg, ATM en het Havenschap Moerdijk als zeer positief ervaren. Het is leuk om te zien hoe de kinderen in een andere setting hun capaciteiten benutten en geboeid worden door het ondernemerschap en de ervaringen met een bedrijf uit hun omgeving. Het is daarbij voor alle partijen zeker voor herhaling vatbaar!

De kerndoelen van BizWorld Basisonderwijs bevordert brede vorming van leerlingen. Het onderwijs richt zich o.a. op de emotionele en verstandelijke ontwikkeling, op de ontwikkeling van de creativiteit en het verwerven van sociale, en culturele vaardigheden.

Het project BizWorld is een operationalisering hiervan waarin een groot aantal kerndoelen, die betrekking hebben op het basisonderwijs, terug te vinden zijn.

Bezoek de website van BizWorld (www.bizworld-nederland.nl) voor de analyse die is uitgevoerd door het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling. Het betreft de dekking van kerndoelen door het BizWorld’s ondernemerspel. Het BizWorld project draagt bij aan het behalen van minimaal 23 van de 58 kerndoelen basisonderwijs!

Door gestructureerd en interactief het project BizWorld aan te bieden in de vorm van ontdekkend onderwijs, interessante thema’s en activiteiten, worden leerlingen uitgedaagd in hun ontwikkeling.

Daarnaast biedt BizWorld de mogelijkheid de verbinding te leggen met het dagelijks leven.

Tenslotte besteedt BizWorld aandacht aan zaken zoals: goede werkhouding, gebruik van leerstrategieën, reflectie op eigen handelen en leren, uitdrukken van eigen gedachten en gevoelens, respectvol luisteren en kritiseren van anderen, verwerven en verwerken van informatie, ontwikkelen van zelfvertrouwen, respectvol en verantwoordelijk omgaan met elkaar, zorg voor en waardering van de leefomgeving.

De voordelen van BizWorld Leerlingen leren op een speelse en plezierige manier over het bedrijfsleven en ondernemersschap en de relatie tussen de “echte wereld” en vakken die ze op school krijgen.

Tevens doen de leerlingen praktische vaardigheden op die belangrijk zijn voor de toekomst. Ze leren bovendien de kansen die ze

zullen tegenkomen in de markt te herkennen en te benutten.

Leerkrachten waarderen het dat leerlingen inzicht krijgen in het nut van diverse vakken en veel leren door mee te doen aan dit spannende en resultaatgerichte simulatiespel.

Scholen kunnen kosteloos gebruik maken van BizWorld. Het project wordt kant en klaar aangeboden en duurt 8 uur. Het wordt geleid door ondernemers in samenwerking met de leerkracht.

Ondernemers beleven plezier aan de betekenisvolle ervaring om leerlingen nieuwe dingen bij te brengen en te laten delen in hun kennis.

Bedrijven tonen hun maatschappelijke betrokkenheid door een actieve rol te spelen in de ontwikkeling van BizWorld om hiermee de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Werknemers kunnen als vrijwilligers BizWorld gemakkelijk in hun werk integreren en het geeft ze de kans om hun professionele kwaliteiten te combineren met het werken met leerlingen.

19

‘Martens en Van Oord probeert slim om te gaan met tekorten en overschotten’ Teus van Oord: ‘Een computer leidt maar af’ Door Michel van Straten

O

p de snelweg, op het water, bij grote infrastructurele projecten; overal springt de aanwezigheid van Martens en Van Oord meteen in het oog. Waar veel aannemers in grond- en waterwerken kozen voor gedekte kleuren in verband met de zanderige of modderige werkomgeving, koos Teus van Oord (59) enigszins eigenzinnig voor de frisse witgroene huisstijl.

“Ja, ik ben soms een beetje eigenzinnig,” bekent de in Andel woonachtige directeur-eigenaar. “Nog een voorbeeld?” Van Oord wijst naar zijn bureau. Een beeldscherm, een toetsenbord en de vertrouwde muis ontbreken. “Voor mij geen computer. Het leidt maar af. Je wordt als je niet uitkijkt gebombardeerd met e-mail. Iedereen stuurt je stukken en verwacht ook nog eens dat je het meteen leest of beantwoordt. Ik ga voor het persoonlijk contact. Het mag toch niet zo worden dat mensen die een paar meter van elkaar zitten alleen nog maar via de computer communiceren. Natuurlijk bekijk

20

ik weleens iets via het scherm wanneer het niet anders kan, maar daar blijft het dan ook bij.”

Eigenzinnigheid mag een eigenschap zijn, toch is Teus van Oord het best te typeren als een ondernemende selfmade man, die ondanks de successen van het bedrijf met beide benen op de grond is blijven staan. Ten tijde van het interview verontschuldigt hij zich bijkans voor het keurige kostuum dat hij die middag draagt.“Ik moest vandaag naar de officiële opening van een stuk van de A2.Vandaar.”

Vroeg van school De in Werkendam geboren Van Oord had het op school al relatief snel gezien. Na de ULO volgde nog de MTS in Rotterdam, maar na twee weken hield het daar voor hem op. Een blauwe maandag werkte hij bij zijn oom die boer was, waarna hij in dienst trad bij de plaatselijke aannemer Van Oord Werkendam (“geen familie”). De jeugdige schoolverlater begon er als uitzetter, maar kreeg allengs

meer taken en verantwoordelijkheden. Ook de grootte van de projecten, die hij onder handen had nam toe. Teus van Oord kon zijn talenten ten volle benutten tijdens een geslaagd samenwerkingsproject van Van Oord Werkendam en Heijmans. De drang om op “eigen benen” verder te gaan werd steeds groter. Er werd contact gelegd met de familie Martens. Zij hadden rijdend materieel en wat graafmachines, Van Oord had de nodige knowhow. Er werd kapitaal ingelegd en in 1986 ging Martens en Van Oord van start met Teus van Oord in de rol van directeur.

In 1997 nam laatstgenoemde alle aandelen over en ging hij verder als directeur-eigenaar.

In de achterliggende jaren groeide het bedrijf gestaag. Teus van Oord mag inmiddels leiding geven aan zo’n 240 werknemers. Naast het hoofdkantoor aan de Rederijweg in Oosterhout heeft het bedrijf loswalcapaciteit in Breda en in het Rotterdamse havengebied. Daarnaast heeft Martens en Van Oord

evenals de Nooyen Groep een belang van vijftig procent in het Overslag Bedrijf Moerdijk (OBM) en is daardoor een goede buur van ATM.

Tekorten en overschotten Martens en Van Oord heeft een verscheidenheid aan disciplines in huis: grondwerk, speciale technieken, baggeren, bouwstoffenhandel, logistiek, wegenbouw, kust- en oeverwerken, spoorbouw. Daarbij kan het bedrijf over een grote hoeveelheid up-to-date materieel beschikken. “Eigenlijk komt het er op neer dat we voor tweederde aannemer zijn en voor een derde deel handelen in bouw- en grondstoffen,” legt Van Oord uit. “We proberen daarbij slim om te gaan met de tekorten en overschotten aan zand en grond bij de diverse projecten die we onder handen hebben. Zand dat bijvoorbeeld ergens vrijkomt, proberen we te benutten bij een ander project.

Soms hebben we zand of grond over en dat zetten we in de markt, soms komen we tekort en dat kopen we elders. Dat is in het kort onze handelsactiviteit. Zo betrekken we van ATM ge-

reinigde grond, die wordt gebruikt voor tal van projecten. Het is met ATM trouwens prettig zakendoen, in alle redelijkheid en billijkheid. Er wordt niet gezeurd, afspraak is afspraak.”

Martens en Van Oord houdt bij projecten graag de uitvoering van begin tot eind in eigen hand. “Ik geloof daar heel sterk in,” laat Teus van Oord niet na te benadrukken.

“Zelf uitvoeren, zo min mogelijk uitbesteden, is onze bedrijfsfilosofie. Op die manier kun je instaan voor de kwaliteit die je zegt na te streven. Onderaannemers doen vaak hun deeltaak, maar voelen vaak niet de verantwoordelijkheid voor het eindresultaat. Ik zie zoveel projecten in de utiliteitsbouw, waar de hoofdaannemer alleen maar bezig is om de geleverde kwaliteit van de onderaannemers te bewaken.”

Investeren In de bedrijfsfilosofie van Martens en Van Oord is er ook aandacht voor de kwaliteit van de mensen

en het materieel. “We investeren graag in goed onderlegde en gemotiveerde mensen. En ook in materieel. Het werkt motiverend wanneer de mensen met het nieuwste van het nieuwste aan de slag kunnen.”

Teus van Oord is ervan overtuigd dat er voor Martens en Van Oord ook in de nabije toekomst volop werk aan de winkel zal zijn. “Ik denk alleen maar aan de files. De infrastructuur in Nederland zal om aanpassingen blijven vragen.

Maar wij zijn natuurlijk ook op en aan het water actief. Heel veel rivieroevers worden herontwikkeld om ruimte te scheppen voor waterberging en nieuwe kansen aan de natuur te geven.”

21

Nieuwsflits Belangrijke mannen geĂŤerd Speciaal voor Jack, Wim en Rinus is een industrieel kunstwerk ontworpen en geplaatst voor het kantoor. Dit kunstwerk, wat geplaatst is op een stevig betonnen fundament, bestaat uit 3 elementen die met elkaar verbonden zijn en die tot grote hoogte rijken. Deze 3 mannen hebben de afgelopen 20 jaar hard aan de ATM kar getrokken; de mannen die met passie en doorzettingsvermogen ATM groot en succesvol hebben gemaakt.

Met dit kunstwerk blijven deze musketiers altijd aan ATM verbonden en dat verdienen ze!!

22

Drie keer 6.000 cbm erbij en twee keer 2.000 cbm vernieuwd Op het terrein van ATM zijn er drie 6.000 cbm tanks bijgebouwd en twee nieuwe 2.000 cbm zijn per schip aangevoerd en met een kraan van Mammoet op hun plaats gezet. Met deze investering is de opslagcapaciteit uitgebreid met 18.000 cbm en zijn 2 tanks waar de waterzuivering plaatsvindt vernieuwd.

23

Super Lab Na vele jaren van discussie werd in 2009 de knoop doorgehakt. Er zou een nieuw gebouw verrijzen aan de waterkant. Op 30 november was het zover en is het gebouw officieel in gebruik genomen. Beneden huist de wachtchef, planning en sales WTK. Tevens is er een wachtruimte voor chauffeurs en een fraaie kantine gerealiseerd.

Op de bovenverdieping bevindt zich het nieuwe, moderne laboratorium. In totaal 35 zuurkasten zorgen ervoor dat er veilig gewerkt kan worden, terwijl het oppervlak verdubbeld is ten opzicht van de oude situatie. Een groot gedeelte van de apparatuur is na jaren trouwe dienst vervangen door nieuwe modellen.Om de analysetijd voor zware metalen te verkorten is er een nieuwe techniek geĂŻntroduceerd, wat de servicegraad verder verhoogt door een verkorting van de wachttijd.

Omdat de wijze van analyseren niet echt wijzigt zijn de ervaringen uit het verleden omgezet in diverse handigheidjes die het werken makkelijker, efficiĂŤnter en sneller maken.

Kortom een lab dat gezien mag worden en waar menig bezoeker de komende tijd zal worden rondgeleid.

24

Grote stop Jaarlijks is er groot onderhoud aan de grondreiniger en de pyrolyse installatie, dit noemen we de grote stop. Dit jaar was het een uitzonderlijk grote stop omdat een groot onderdeel, de LUVO (Luchtkoeler) aan vervanging toe was. Dit onderdeel was zo groot dat het op ons terrein opgebouwd moest worden en na het slopen van de oude LUVO op haar plaats kon worden gezet. In een periode van 2 weken zijn daarnaast nog vele inspecties, andere onderhoudstaken en projecten uitgevoerd, waarbij de gehele periode rond de klok werd gewerkt. Deze werkzaamheden zijn uitgevoerd in goede samenwerking met onze aannemers, waarbij er overdag ongeveer 200 mensen en ’s nachts om en nabij 100 man aan het werk waren.De onderhoudstop is zeer succesvol verlopen. Er hebben zich geen noemenswaardige incidenten voorgedaan en de installaties konden weer op de geplande dag worden opgestart en zelfs de kosten zijn binnen het budget gebleven.Vooral de goede samenwerking en communicatie tussen de verschillende disciplines hebben dit mogelijk gemaakt. Dit is een compliment en een uitgebreide fotoreportage van 3 pagina’s waard.

De nieuwe luchtkoeler staat klaar om deel voor deel ingebouwd te worden.

Er kwamen nogal wat kranen aan te pas.

Ook de transportschroef voor het stof werd vervangen.

Oude onderdelen eruit.

25

Ook de bemetseling van de trommel werd vervangen.

Nieuwe onderdelen er in.

Lichtmasten waren nodig om ’s nachts door te kunnen werken.

Het begint al aardig op te schieten.

26

Er komt heel wat voor kijken om het allemaal computergestuurd te krijgen.

BBQ ter afsluiting, Rinus en Eric waren de koks.

Gert Jan, ĂŠĂŠn van de stopbazen!

27

Afvalstoffen Terminal Moerdijk B.V. Industrieterrein - Seaport M152 Vlasweg 12, 4782 PW Moerdijk Postbus 30, 4780 AA Moerdijk Nederland Tel.: +31 (0)168 389289 Fax: +31 (0)168 389270 E-mail: info@atmmoerdijk.nl Internet: www.atmmoerdijk.nl