ATM Jaarverslag 2012 - 2013

Making more from waste Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Making more from waste Duurzaamheidsverslag 2012/2013

4 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

6

10

20

26

30

42

Inhoud

Van de directie

6

Veilig en duurzaam vooruit Organisatie en operationeel

10

Een kennismaking met ATM Milieu 20

Zorg voor het milieu Kwaliteit en veiligheid

26

Veiligheid staat voorop Personeel 30

Betrokken en professioneel Maatschappij 34

Delen in de verantwoordelijkheid Klant en markt

38

Samenwerken in een dynamisch speelveld FinanciĂŤn 42

Een goed fundament voor verdere ontplooiing Kerncijfers 45 Verslaggegevens 47 GRI referentietabel

48

Organisatieschema ATM Groep

50

Contactgegevens 51

5

Van de directie

Veilig en duurzaam vooruit

6 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

ATM kan het boekjaar 2012/2013 afsluiten met een tevreden gevoel. Ondanks het uitdagende economische getij hebben we de aanvoer van afvalstromen op peil kunnen houden. Maar liefst 95 procent hiervan kon dankzij een duurzaam verwerkingsproces weer nuttig worden ingezet als secundaire grondstof of brandstof. Het bedrijfsresultaat weerspiegelt een gezonde bedrijfsvoering en biedt een uitstekend toekomstperspectief.

Veiligheid Veiligheid staat voorop bij ATM. Risico’s zijn onderdeel van ons werk en we proberen die zo veel mogelijk in te perken. Dat betekent dat we risico’s in kaart brengen en steeds werken aan technische en organisatorische verbeteringen om incidenten te voorkomen. Mede dankzij deze inspanningen hebben zich het afgelopen boekjaar geen grote ongevallen voorgedaan. De veiligheidsafdeling is verdubbeld in capaciteit en de nieuw aangestelde manager veiligheid heeft als opdracht meegekregen om de transparantie over en de monitoring van risico’s op een nog hoger niveau te brengen. In de nabije toekomst willen we een BRZO-bedrijf worden, waardoor veiligheid meer dan ooit topprioriteit wordt. De veiligheidscultuur wordt steeds meer een vanzelfsprekendheid die in de gehele organisatie verweven is.

Milieu Een bedrijf dat niet in compliance is met vigerende milieuwetgeving heeft geen bestaansrecht. Zo simpel zien we dat. Voldoen aan wet- en regelgeving is voor ons een absolute voorwaarde. Om te waarborgen

Operationeel

dat dit niet alleen een voorwaarde op papier is, heeft

ATM is actief in vier markten van gevaarlijke

ATM de afdelingen compliance en operations volledig

afvalstoffen: water, grond, slib en chemisch

gescheiden onder statutair directeuren. Ook het

afval. We beschikken over een indrukwekkende

afgelopen jaar is er binnen de vergunningsvoorschriften

verwerkingscapaciteit en kunnen tegen scherpe

geopereerd. Daarbij zagen we het aantal klachten van

tarieven opereren. Installaties zijn robuust, kwalitatief

omwonenden, dat herleidbaar was tot ATM, sterk

hoogstaand en volledig gericht op duurzame

afnemen ten opzichte van het voorgaande jaar. In

verwerking. Afgelopen jaar hebben we ruim 1,5 Mton

gevallen waarin ATM wel de oorzaak van de klacht

chemisch afval verwerkt. Dit bestond uit 809 kton

was, hebben we direct maatregelen genomen om

vervuilde grond, 679 km3 vervuild water en slib en

de bron van de klacht weg te nemen. ATM levert een

36 kton (verpakt) gevaarlijk afval. Aan onze steiger in

belangrijke bijdrage aan een opgeruimd milieu door

het Hollandsch Diep heeft een recordaantal schepen

gevaarlijke afvalstoffen duurzaam te verwerken, zodat

aangelegd voor reiniging en de afgifte van afvalstoffen.

ze geen schade meer kunnen veroorzaken. Voor het derde achtereenvolgende jaar zijn we erin geslaagd

De komende jaren gaan we uit van een gematigde

om het hergebruikpercentage te laten toenemen. In

groei van ATM. De markt voor grondreiniging

2012 is maar liefst 95 procent van alle binnenkomende

stagneert, evenals de markt voor de pyrolyse-

afvalstoffen hergebruikt of nuttig toegepast.

installatie. Voor deze installaties zullen we ons 7

nadrukkelijk richten op de buitenlandse markt en

Financieel

op zoek gaan naar kansen in aanpalende markten.

Met een omzet van ruim 87 miljoen euro heeft

De grootste kansen zien we in de markt voor water-

ATM een goed jaar achter de rug. Hiervan komt

en slibverwerking, waar we hard werken aan verdere

zo’n 8 miljoen euro voort uit de onderlinge omzet

uitbreiding van de capaciteit en dienstverlening.

tussen ATM en zusteronderneming Reym. Zowel in de grondverwerking als met de pyrolyse-

Hergebruikspercentage bij ATM Moerdijk in 2012 Definitieve verwijdering (D)

installatie noteerden we stabiele cijfers, terwijl onze wateractiviteiten in lijn met de voorgaande jaren opnieuw groei realiseerden. De aanzienlijke hoeveelheden verwerkt afval, in combinatie met geĂŻntegreerde installaties waardoor de kosten laag zijn, hebben gezorgd voor een gezond bedrijfsresultaat.

Gezuiverd afvalwater

95%

Nuttigge toepassing (R)

Daarmee kan ATM scherpe tarieven in de markt zetten en haar sterke marktpositie bestendigen.

Over het geheel genomen zien we het afgelopen boekjaar als een periode van stabiliteit. De komende tijd verwachten we, naast groei van de organisatie, ook groei in rendabiliteit als spin-off van investeringen in de wateractiviteiten.

8 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Medewerker De markt waarin ATM opereert is geen plek

Eerste duurzaamheidsverslag

voor eendagsvliegen. Niet alleen veranderende

Sinds haar oprichting heeft ATM vooral naar

milieuwetgeving en uitdagende economische

het bevoegd gezag extern gerapporteerd. In

omstandigheden vragen om veel ervaring en

de huidige tijd is een veel grotere groep van

kennis, ook onze klanten zijn gebaat bij continuïteit.

betrokkenen geïnteresseerd in onze prestaties.

Gelukkig kan ATM bogen op een stabiel, vastberaden

Naast overheden willen immers ook klanten,

management en uiterst competent personeel. We

omwonenden en leveranciers weten wat een

werken aan verdere professionalisering van het

bedrijf als ATM doet aan zorg voor milieu, mens

personeelsbeleid, zodat we voor de toekomstige

en maatschappij. Vandaar dat wij voor het jaar

generatie een aantrekkelijke werkgever blijven.

2012/2013 een geïntegreerd duurzaamheids­ verslag uitbrengen. Het eerste waarin we

Maatschappij

publiekelijk en transparant laten zien wat onze

Een bedrijf dat gevaarlijke afvalstoffen verwerkt, draagt

prestaties op het gebied van duurzaamheid zijn

een belangrijke verantwoordelijkheid ten aanzien

geweest en wat onze voornemens voor de toe-

van de directe omgeving. Bij ATM nemen we die

komst zijn. Bij de opstelling van het verslag zijn

verantwoordelijkheid zeer serieus. We hebben een

de richtlijnen gevolgd van het Global Reporting

transparante relatie met de overheid en handelen

Initiative (GRI). Dit is een internationaal erkende

proactief om te voorkomen dat mens of milieu

standaard voor duurzaamheidsverslaglegging.

risico’s op schade lopen. Een concreet voorbeeld

Wij hebben daarbij GRI-niveau C toegepast.

van het afgelopen jaar is de medefinanciering van

De elementen daarvan zijn terug te vinden op

het E-noses project in de omgeving Moerdijk,

pagina 48. ATM heeft een gebroken boekjaar

waarmee veranderingen in luchtkwaliteit gemeten

vanwege ons Engelse moederbedrijf Shanks

kunnen worden. Vanuit onze nadrukkelijke wens om

Group plc. ATM legt om die reden financieel en

transparantie te bieden aan al onze stakeholders,

sociaal verantwoording af over de periode april

publiceren we dit jaar bovendien voor het eerst

2012 tot en met maart 2013. Voor de milieu­

onderhavig duurzaamheidsverslag.

verantwoording is gekozen om aan te sluiten bij de rapportageverplichtingen van de overheid

Klant

die per kalenderjaar worden opgesteld.

Het opbouwen van een goede relatie met klanten gaat niet vanzelf. Dat ruim 80 procent van ons klantenbestand uit vaste klanten bestaat, zien we dan ook als een compliment voor onze dienstverlening.

Door de jaren heen zijn we er sterk op gericht geweest om onze klanten hun afvalprobleem uit handen te nemen. De komende jaren zullen we door onze Total Care-dienstverlening, een samenwerking binnen de Shanks-bedrijven, nog meer met onze klanten meedenken bij het ontzorgen op afvalgebied.

Voor het werken met gevaarlijke afvalstoffen is meer nodig dan alleen kennis en ervaring. Het vraagt ook om uiterste concentratie, toewijding en vertrouwen.

De medewerkers van ATM hebben het afgelopen jaar opnieuw laten zien extra inspanningen te willen

Namens de directie,

verrichten en vanaf deze plek danken we hen voor

Jonny Kappen, algemeen directeur (links)

die geweldige inzet.

Jacques de Jong, directeur compliance 9

Organisatie en operationeel

Een kennismaking met ATM

10 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Vrachtwagens die af en aan rijden, schepen die aanmeren, rokende schoorstenen, opslagtanks en een indrukwekkend geheel aan gebouwen, leidingen en installaties. Wie van een afstand naar ATM kijkt, ziet dat beeld. Wie dichterbij komt, ontwaart een bedrijf met lef en creativiteit. Een bedrijf dat veiligheid en compliance vooropstelt om het gevaarlijke afval dat onze maatschappij voortbrengt op duurzame wijze te verwerken. Een bedrijf waar medewerkers trots op zijn: Afvalstoffen Terminal Moerdijk.

Organisatie

Geschiedenis Op de locatie van ATM in Moerdijk was oorspronkelijk het afvalverwerkingsbedrijf Uniser gevestigd. Dit bedrijf kreeg aan het

Aandeelhouder

eind van de jaren zeventig te maken met een milieuschandaal en

Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM) is een besloten

sloot op last van de overheid de deuren. Het bedrijf Mourik werd

vennootschap waarvan alle aandelen in handen zijn van

ingeschakeld voor de sanering van tanks die nog op de locatie

Shanks Hazardous Waste B.V, dat op haar beurt weer

in Moerdijk stonden. In diezelfde periode kwam in Lekkerkerk

onderdeel uitmaakt van het Engelse beursgenoteerde

de eerste grote bodemvervuilingsaffaire van Nederland aan

bedrijf Shanks Group plc. Tot de Shanks Group behoort

het licht. Daarop richtte Mourik samen met de Nederlandse

een grote groep bedrijven die gespecialiseerd is in

Investeringsbank (NIB) in 1981 Afvalstoffen Terminal Moerdijk

milieuactiviteiten. Sinds 1 juli 2012 vormt ATM samen

op, met als achterliggende gedachte dat ATM de verontreinigde

met zusterbedrijf Reym de Hazardous Waste-divisie

grond- en waterstromen uit Lekkerkerk op een verantwoorde

binnen Shanks. Andere Shanks-divisies zijn Organics,

manier kon verwerken. In 1983 startten de eerste grond- en

Solid Waste en Shanks UK.

waterzuiveringsactiviteiten. Vijf jaar later nam het Amerikaanse bedrijf Waste Management ATM over van Mourik. De NIB had zich

Vestigingen

inmiddels uit het bedrijf teruggetrokken. In het decennium daarna

De ATM-groep bestaat uit vijf vestigingen, waarvan

groeide ATM uit tot een duurzame verwerker van grond, water

Afvalstoffen Terminal Moerdijk BV in Moerdijk het

en gevaarlijk afval. In 2000 trok Waste Management zich terug uit

hoofd­kantoor en de belangrijkste productiesite vormt.

Europa en werd ATM onderdeel van Shanks Group plc. Sindsdien

Een tweede productiesite van de ATM-groep bevindt

is er sterk gefocust op capaciteitsuitbreiding en technologische en

zich in Steenbergen bij Jaartsveld Groen en Milieu BV.

logistieke optimalisatie. Die inspanningen hebben ertoe geleid dat

Daarnaast zijn ATM Entsorgung Deutschland GmbH

ATM is uitgegroeid tot een van de succesvolste bedrijven binnen de

in Mönchengladbach, Ocean Combustion Service NV

Shanks Group en zich met recht een wereldspeler op het gebied

in Merksem en ATM España verkoopkantoren in resp.

van gevaarlijk afval mag noemen.

Duitsland, België en Spanje. Verder zijn er agenten voor ATM actief in uiteenlopende Europese regio’s en landen. door de Ondernemingsraad. De OR is daardoor Bestuur

een belangrijk orgaan binnen het bedrijf, waar alle

De leiding bij ATM is in handen van de statutaire

onderwerpen die voor het personeel van belang zijn

directie, die het afgelopen boekjaar bestond uit

passeren. De Ondernemingsraad fungeert daarnaast

vier leden. Op 1 april 2013 is de statutaire directie

als denktank. De relatie tussen OR en directie is goed.

uitgebreid, deze bestaat sindsdien uit de twee leden van de Hazardous Waste-divisiedirectie en drie ATMdirecteuren. Deze directieleden vormen samen met de milieumanager, veiligheidsmanager, controller en P&O-manager het managementteam van ATM. Medezeggenschap

De thermische reinigingsinstallatie (TRI)

Onze medewerkers vallen niet onder een bedrijfs-cao,

Midden op het terrein in Moerdijk staat de thermische

maar worden voor 100 procent vertegenwoordigd

reinigingsinstallatie van ATM. Hierin wordt grond 11

verwerkt die door industriĂŤle of bedrijfsactiviteiten

naverbrander verbrand, waarna de rookgassen

verontreinigd is. Denk bijvoorbeeld aan terreinen van

in stoffilters en gaswassers worden gereinigd. De

voormalige gasfabrieken, stortplaatsen, tankstations

gereinigde grond kan als zand of bouwstof worden

of tankopslagplaatsen. Andere stromen die de

toegepast in de wegenbouw en grondwerken.

TRI onder andere kan verwerken zijn teerhoudend

Eventueel resterend puin of grind wordt uitgezeefd en

asfalt granulaat (TAG), verontreinigd puin, straalgrit,

apart opgevangen en kan ook als bouwstof worden

zeefzand, RKGV (riool-, kolken-, gemalen- en

hergebruikt. In het afgelopen boekjaar heeft de TRI

veegzand) en gerijpte baggerspecie.

809 kton afvalstoffen thermisch gereinigd.

In de TRI wordt de vervuiling door verhitting uit de grond

Historie TRI

gebrand. De verontreinigingen en verbrandingsgassen

Zo’n dertig jaar geleden beschikte ATM over een

worden uit de draaitrommel gezogen en in een

grondreiniger met een capaciteit van ongeveer 60 kton per jaar. De aanvoer van grond leek in die jaren onuitputtelijk. Storingen legden de installatie

Hoeveelheid verwerkte afvalstoffen in de TRI 1.200

indertijd regelmatig stil, wat uiteraard ten koste ging van het resultaat. Tegelijkertijd werd de milieuwet-

kton

en regelgeving stringenter, terwijl de vraag naar grondreiniging sterk bleef. Deze ontwikkelingen gaven

800

een impuls voor een jarenlang optimalisatieproces van de TRI, dat we combineerden met een heldere groeistrategie. We investeerden in nieuwe technieken,

400

pasten de installatie aan en zorgden voor logistieke debottlenecking. Componenten die aan vervanging toe waren, plaatsten we steevast driemaal zo groot terug

0

1998

2001

2004

2007

2010

2013

om op termijn de capaciteit te vergroten. Die strategie wierp vruchten af. De huidige installatie bestaat uit een

12 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

draaitrommel met een lengte van 53 meter en

de grootste thermische reinigingsinstallatie in Europa.

een doorsnee van 4 meter en kan op jaarbasis

Dankzij technisch vernuft en het stellen van de juiste

1 Mton vervuilde grond verwerken. Het is daarmee

prioriteiten, voldoen we aan alle wet- en regelgeving en komen standstills nog maar amper voor. Zo heeft ATM zich kunnen ontwikkelen tot onbetwist marktleider in

Jaartsveld

1

de verwerking van verontreinigde grond.

Tot de ATM Groep behoort ook Jaartsveld Groen en Milieu met één vestiging in Steenbergen. De reiniging van grond vormt de voornaamste activiteit. Vervuilde grond afkomstig van bodemsaneringen, RKG-

De pyrolyse-installatie

zand (riool-, kolken- en gemalenzand) en

Voor de verwerking van verpakt chemisch afval staat

veegzand worden gereinigd door middel van

op het ATM-terrein in Moerdijk de pyrolyse-installatie

mineraalscheidings- en flotatietechnieken.

(de ‘Pyro’). Hierin kan verfgerelateerd afval worden

Door deze bewerking blijft een grote schone

verwerkt, zoals oplosmiddelen, verfresten en –blikken,

fractie over en een kleine vervuilde restfractie.

kwasten of poetsdoeken. Ook oliehoudend en

De schone fractie is daarmee geschikt gemaakt

organisch verpakt afval zoals inkt, hars, lijm en kit

voor hergebruik. Daarnaast beschikt Jaartsveld

kunnen in de Pyro terecht, evenals allerlei soorten

over een grondbank waar partijen grond

klein chemisch afval (kca) en oliehoudende steekvaste

tijdelijk kunnen worden opgeslagen en daarna

afvalstoffen in bulk. Een voorbeeld van deze laatste

hergebruikt.

stroom is de resterende ‘koek’ van onze SOVI-

Ook binnen Jaartsveld draait een management­

installatie. De laatste tijd komen ook veel over-de-

systeem voor bedrijfsprocessen van ATM

datumproducten uit de farmaceutische industrie voor

voor de milieu-, arbo- en kwaliteitsaspecten.

verwerking naar deze installatie. De Pyro heeft in

Het managementsysteem voor milieu is

2012/2013 in totaal 36 kton afvalstoffen verwerkt.

gecertificeerd volgens NEN-EN-ISO 14001.

Daarnaast beschikt Jaartsveld over BRL7510-

Centraal punt van de installatie vormen twee liggende,

en BRL9335-certificaten. In 2012 zijn er

stationaire trommels. Een transportworm vervoert de

controlebezoeken geweest van de Regionale

geshredderde afvalstoffen hierdoorheen. In de trommel

Milieudienst en het Waterschap. Hierbij zijn

wordt het materiaal verhit naar 250 °C tot 500 °C.

geen ernstige tekortkomingen geconstateerd of

Doordat amper zuurstof wordt toegelaten, vindt er

sancties opgelegd. Wel zijn afspraken gemaakt

geen volledige verbranding van het materiaal plaats,

over door te voeren verbeteringen. In 2012

maar wordt het deels omgezet in een brandbaar

werd 93 kton grond en zandachtige materialen

gas. Het gas wordt met een leiding naar de TRI

voor reiniging ingenomen, bijna 9 procent

gebracht, waar het als brandstof dient. De Pyro

minder dan het jaar ervoor. De grondbank

veroorzaakt zodoende dus zelf geen emissies naar de

behandelde 18 procent meer materiaal dan

buitenlucht. De residuen bestaan uit metaalschroot en

in 2011 en kwam daarmee op een totaal van

‘pyroslakken’. Het schroot wordt hergebruikt en de

48 kton. In 2012 werd ruim 92 kton materiaal

slakken worden afgevoerd voor verdere verwerking.

direct afgezet voor nuttige toepassing. Het

Het hergebruikpercentage van de Pyro ligt daarmee

grootste deel daarvan (54 kton) is toegepast

boven de 50 procent.

voor de aanleg van de A4 in West-Brabant.

Historie ‘Pyro’ 1

De hier weergegeven cijfers van Jaartsveld hebben

Begin jaren negentig kwam de gescheiden inzameling

betrekking op het kalenderjaar 2012 (zie voor

van klein chemisch afval in Nederland goed van

verdere uitleg Scope en periode, pagina 47).

de grond en ontstond er al snel een tekort aan verwerkingscapaciteit. Op een terrein in Vlissingen 13

Hierin werden verfblikken en kwasten versnipperd Hoeveelheid verwerkte afvalstoffen in de PYRO

en vervolgens gewassen met oplosmiddelen (solventen). De groei van deze activiteit en de hierdoor

60

toenemende behoefte aan solventen maakten

kton

het proces echter onrendabel en bovendien geen duurzame oplossing op termijn. Daarbij was het een 40

proces waaraan behoorlijk wat veiligheidsrisico’s waren verbonden. Na twee jaar hebben we de VBI gesloten en is de huidige pyrolyse-installatie gebouwd, mede

20

ingegeven door onze ervaringen met het droogproces van slib (zie ook Eigenwijze manier van opereren, pagina 17).

0 1998

2001

2004

2007

2010

2013

stapelden zich vaten met kca op, in afwachting van verwerking. ATM zag hierin een kans en ging op het verzoek van de overheid in om verwerkingscapaciteit bij te bouwen. Het ging daarbij vooral om de

Afvalwater- en slibverwerking

verwerking van verfafval dat destijds het grootste deel

De waterzuiveringskant van ATM bestaat in

uitmaakte van de kca-stroom. Zo verrees op het

hoofdzaak uit drie fases. De slibontvangst en

ATM-terrein in 1995 de verfbehandelingsinstallatie (VBI).

verwerkingsinstallatie (SOVI) en de flocculatie/

14 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

flotatiefase vormen daarbij een voorscheiding voor de

deeltjes zoals zware metalen. Vervolgens injecteren

feitelijke waterzuivering in de membraanbioreactoren

we luchtbelletjes in het water waaraan de vlokken zich

(MBR’s). De samenstelling van de vervuilde afvalwater-

hechten en gaan drijven, zodat we ze kunnen afromen.

of slibstroom bepaalt in welke voorscheidingsfase de behandeling start. Is de hoeveelheid vaste deeltjes

• Biologische reinigingsinstallatie

in het water groot, dan gaat de stroom eerst de

Na flocculatie zitten er nog opgeloste componenten

SOVI in. Bij een meer waterige stroom start het

van organische aard in het afvalwater. Deze moeten

zuiveringsproces in de flocculatie- en flotatie-unit (FFU).

biologisch verwerkt worden. ATM beschikt hiervoor

Afvalwater kan vrijkomen bij de reiniging van tank-

over vier reactoren die samen een inhoud van 7.600

schepen, landtanks, rioleringen en installaties, maar

m3 hebben. In de reactoren is een soort slib aanwezig

kan ook afkomstig zijn van productieprocessen bij

dat bestaat uit bacteriën. Met toevoeging van zuivere

de (chemische) industrie of bij raffinaderijen. Als gevolg

zuurstof kunnen deze bacteriën de afvalstoffen uit het

daarvan kennen de vervuilingen die in het afvalwater

water opnemen en omzetten in water, koolzuurgas en

voorkomen een grote diversiteit. Slibben (al dan niet

stikstof. Met behulp van membraanfiltering wordt het

olie­houdend) komen bijvoorbeeld vrij bij het schoon­

schone water uit de reactor geleid, terwijl de bacteriën

maken van putten en tanks. Met name bij stops op raf­

achterblijven in de reactor. Het gereinigde water kan na

inaderijen kunnen in korte periode grote hoeveelheden

analyse worden geloosd op het reguliere riool.

slib vrijkomen. De aanvoer van afvalwater vindt plaats via de weg of over het water, terwijl slibstromen alleen via de weg naar ATM worden vervoerd.

• SOVI Zanderig slib kan niet zomaar worden opgeslagen in afwachting van verwerking, maar moet met een pomp in beweging worden gehouden. Dit om te voorkomen dat het zand naar de bodem van de opslagtank zakt en daar verstoppingen veroorzaakt. Vanuit de opslag wordt het slib in de SOVI-installatie geleid, deze bestaat uit meerdere decanters. Een decanter is een soort draaiende trommel, die door middel van centrifugeren de verschillende stoffen van elkaar scheidt. Het zware sediment zakt naar onderen, de aanwezige olie-elementen komen bovenop te liggen, en daartussen bevindt zich het water. Deze drie stromen kunnen we apart uit de decanter naar hun volgende verwerkingsstap leiden. Voor het sediment is dat een gang naar de pyrolyse-installatie, water gaat door naar de FFU en de olie wordt als brandstof ingezet in de TRI. In totaal beschikt de SOVI-installatie over vijf decanters.

• Flocculatie en flotatie-unit (FFU) In de FFU komt vervuild afvalwater in een soort grote bak terecht. Aan het water worden coagulanten en flocculanten toegevoegd die zorgen voor de vlokvorming van elementen die niet zijn opgelost in het water, zoals kleine olie-elementjes en zwevende, vaste 15

afvalwaterverwerking vandaag de dag. In het verleden Hoeveelheid verwerkt afvalwater- en slib 750

is dat weleens anders geweest. In de beginjaren van het bedrijf bestond de waterverwerking uit het afromen van olie, het laten bezinken van vervuilingen,

kton

en vervolgens het afpompen van schoon water.

Tijdens de opbouw en uitbouw van de TRI werd deze

500

waterzuiveringsinstallatie in beperkte mate uitgebreid tot zo’n 100.000 m3 per jaar. Er kwam een filterpers, een kleine flotatie-unit en een standaardreactor bij.

250

Maar de activiteit was voor ATM zeer verliesgevend en werd slechts overeind gehouden door de inkomsten uit de TRI. Ondertussen trok de markt voor slibverwerking

0 1998

2001

2004

2007

2010

2013

aan, waar we zeer succesvol op wisten te anticiperen.

Kern van dat succes was het afwijken van de ‘standaard’ vorm van waterzuivering en het inslaan

In totaal is afgelopen boekjaar 679 km aan

van technisch alternatieve wegen. Zo gebruiken we

afvalstromen in de slib- en waterverwerking bij ATM

geen filterpers, maar decanters voor de slibverwerking

verwerkt. De drie installaties zorgden voor een

en laten we bacteriën in de reactor niet bezinken,

hergebruik (inclusief nuttige toepassing) van deze

maar filteren we het water door een membraan. Het

stromen van maar liefst 98,7 procent.

zijn slechts twee voorbeelden van een schijnbaar

3

onuitputtelijke lijst met oplossingen die in eigen huis Historie afvalwater- en slibverwerking

ontwikkeld zijn. De huidige installatie draait nu zo’n

De groeidiamant van ATM. Dat is de slib- en

tien jaar volgens dit proces en heeft van de slib- en

16 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

afvalwaterverwerking de meest renderende tak van ATM gemaakt. Afgelopen jaar is de vergunde capaciteit

Eigenwijze manier van opereren

uitgebreid naar 876.000 m3 per jaar, waar dat zeven

Engineering bij een gespecialiseerd

jaar eerder nog 300.000 m was. De bouw van een

afvalverwerkings­bedrijf als ATM is een vak apart.

nieuwe reactor, de vergroting van de opslagcapaciteit

Problemen of storingen aan onze installaties ver-

en de Hazardous Waste-locatie aan de Theemsweg in

eisen vaak specialistische kennis en maatwerk.

Rotterdam die in het voorjaar van 2015 operationeel zal

In plaats van het inhuren van externe kennis,

zijn, zullen die groei nog een extra impuls geven.

hebben we er bij ATM voor gekozen om een

3

eigen engineeringteam te vormen. Kennis van de hele plant kan binnen dit team gedeeld worden.

Steigeractiviteiten

Het engineeringteam bestaat uit een mecha-

Aan de noordzijde van ons terrein beschikken we

ontworpen moeten zijn voor de moeilijkste

over een T-vormige steiger in het Hollandsch Diep,

omstandigheden. Bijvoorbeeld: wanneer een

een drukke binnenvaartroute tussen de havens van

groot stuk ijzer onverhoopt met verontreinigde

Antwerpen en Rotterdam. Daar kunnen schepen

grond mee de TRI ingaat en daar transport-

met een diepgang tot 7,5 meter aanleggen. In totaal

problemen veroorzaakt, wordt de installatie

beschikken we over vier aanlegplaatsen, maar bij

aangepast, zodat dat stuk in de toekomst geen

extreme drukte – en wanneer de veiligheidssituatie dat

technische problemen meer veroorzaakt. Op

toelaat – kunnen we zeven schepen tegelijk bedienen.

deze wijze ontstaan robuuste installaties die een

Voor de ontvangst en verwerking van

brede variatie aan materialen kunnen verwerken

scheepsafvalstoffen is ATM aangewezen als

en waarmee ATM tegelijkertijd haar markt ver-

havenontvangstinstallatie (HOI). Schepen kunnen bij

breedt. ‘Nee’ verkopen komt bij ons binnen de

ons (oliehoudende) afvalstoffen, afvalwater, chemische

vergunde activiteiten dan ook nauwelijks voor.

nische dienst, elektriciens en programmeurs.

Uitgangspunt bij engineering is dat de installaties

residuen en vaste afvalstoffen afgeven. Vaak zijn dit schepen van inzamelbedrijven, die de materialen bij zeeschepen in Rotterdam hebben ingezameld en voor verwerking bij ons afleveren.

Afgegeven afvalwater komt via de afvoerleidingen in een van de vele opslagtanks terecht en wordt dan verder verwerkt in de waterzuiveringsinstallatie. Vaste afvalstoffen gaan voor verwerking naar de pyrolyseinstallatie. Aan de steiger biedt ATM ook dienstverlening voor het reinigen van ruimen en tanks. Met warm en koud water en onder hoge druk worden deze schoongemaakt. Verder kunnen schepen gebruikmaken van diensten als stoom- en (warm)waterlevering, het legen van slibtanks, flushen of het inert maken van de tanklaadruimte met behulp van stikstof.

Historie steigeractiviteiten Al vanaf de jaren tachtig biedt ATM steigeractiviteiten aan en is het bedrijf officieel aangewezen als havenontvangstinstallatie. De laatste jaren groeien de activiteiten sterk. In het boekjaar 2012/2013 is een recordaantal schepen aan onze steiger aangemeerd.

17

18 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

De kracht van ATM Het delen van expertise heeft een gunstige invloed gehad op de ontwikkeling van de ATM-installaties. Een probleem bij de ene installatie konden we oplossen dankzij de kennis en ervaring opgedaan tijdens het optimaliseren van een andere installatie.

Deze vorm van kruisbestuiving staat voor ons symbool voor de kracht van ATM. Twee voorbeelden.

• De SOVI maakte vroeger gebruik van een filterpers met een doek van metalen gaas om met stoom en hoge temperaturen olie uit slib te halen. Een probleem met deze pers was echter dat er vaak zogenoemde SOVI-koek aan de metalen platen bleef hangen.

Ondertussen waren we bezig met de ontwikkeling van de verfbehandelingsinstallatie, waar we decanters gebruikten om verf uit oplosmiddelen te halen. Door die ervaring kwamen we op het idee om de filterpers bij de waterzuivering ook te vervangen door decanters. Een unicum in Nederland op dat moment en het werkt ook nog eens voortreffelijk. Nu staan er vijf decanters bij onze SOVI en kunnen we bijna al het slib uit Nederland verwerken. • Nog een voorbeeld. Bij de decanters van de slibverwerking blijven reststoffen (SOVI-koek) over. Hiervoor was moeilijk een afzetmarkt te vinden, omdat er nog te veel olieachtige elementen in zaten. We kwamen toen op het idee om de koek in een warme, dubbelwandige buis te transporteren met een schroeflint. Bij dit droogproces komen damp en gassen vrij. Die vervoerden we naar de TRI waar ze als brandstof werden ingezet. Een prima oplossing die ons veel energie bespaarde. Later hebben we dit droogproces met schroeflint gekopieerd naar de pyrolyse-installatie voor de verwerking van geshredderd verfafval. Die installatie is toen zo groot gebouwd dat hierin ook de SOVI-koek verwerkt kon worden, waardoor we de drooginstallatie bij de waterkant niet meer nodig hadden.

19

Milieu

Zorg voor het milieu

20 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Op een bedrijf als ATM is veel en complexe wet- en regelgeving van toepassing. Hieraan voldoen is topprioriteit voor ons bedrijf. ATM levert een bijdrage aan het milieu door het onschadelijk maken van gevaarlijke afvalstoffen. Voor het derde achtereenvolgende jaar zijn we erin geslaagd om het hergebruik­percentage te laten toenemen.

Volledige naleving/borging

Ingenomen afvalstoffen per kalenderjaar

Compliance gaat bij ATM vóór het resultaat.

Volledige naleving van de eisen die vergunningen en wet- en regelgeving aan ons stellen, is daarom de dragende pijler onder ons milieubeleid. Om dat te kunnen borgen, zijn het afgelopen boekjaar de afdelingen Compliance en Operations volledig van elkaar gescheiden onder statutaire directeuren. In

100%

Verfafvalstoffen

75%

Afvalstoffen voor doorvoer

50%

Afvalstoffen voor hulpstof toepassing Verontreinigde grond/bouwstoffen

Moerdijk verwerken we een grote verscheidenheid aan gevaarlijke afvalstromen, zowel vast als vloeibaar,

25%

Afvalwater

via verschillende processen. Hierdoor hebben we te maken met veel aspecten van de milieuwetgeving: van emissies naar de lucht tot de import van afvalstoffen,

0% 2012 1.555 kton

2011 1.755 kton

2010 1.642 kton

en van de eisen voor vloeistofdichte vloeren tot Europese regels voor milieuverslaglegging. Direct zijn er ongeveer 1500 voorschriften op ons bedrijf

te kunnen bieden voor alle soorten afval. Op onze

van toepassing. Indirect zijn er nog zo’n vijfduizend

installaties zijn programmable logic controllers (PLC’s)

voorschriften waaraan moet worden voldaan. De

geïnstalleerd, die parameters als temperatuur of druk

vergunningen die van toepassing zijn op ATM worden

voortdurend meten en terugkoppelen. Eventuele

afgegeven door de provincie Noord-Brabant.

afwijkingen van de opgegeven grenswaarden kunnen met dit systeem gelijk door de operators worden

Overlegstructuren

gesignaleerd, zodat accuraat gehandeld kan worden.

Overlegstructuren binnen ATM zijn redelijk informeel.

We hanteren wat wel een ‘opendeurpolitiek’ wordt

Ingenomen afvalstoffen

genoemd, met korte lijnen naar de divisiedirectie. In

Na het piekjaar 2011, is in 2012 minder afval bij ATM

een omgeving waarin zowel de (milieu)wetgeving als

aangevoerd. Zowel de aanvoer van verontreinigde

de technische organisatie complex is, wordt deze

grond als van afvalwater nam af. De teruggang in

overlegvorm als prettig en snel ervaren.

grond is al enige tijd geleden ingezet en gaan we keren door internationaal meer markten aan te boren. Wat

Milieu-managementsystemen en innovatie

afvalwater betreft verwachten we juist een omgekeerde

Milieuwetgeving wordt steeds stringenter.

ontwikkeling. Dat in 2012 toch minder is ingenomen,

ATM besteedt, door toepassing van milieu-

komt door de piek in aanvoer van afvalwater in het

managementsystemen en technische maatregelen bij

jaar ervoor als gevolg van de brand bij Chemie-Pack.

alle aspecten van de bedrijfsvoering, de noodzakelijke

Vanzelfsprekend is er door de afgenomen inname ook

zorg aan het milieu. Vaak doen we nog meer dan wat

minder afgevoerd. In verhouding nam vooral de afzet

door de wetgever van ons gevraagd wordt. Om te

van verontreinigde grond af, terwijl juist de hoeveelheid

blijven voldoen aan alle normen en voorwaarden, ligt

gereinigd water iets toenam.

een sterke focus op technische innovatie. Zo hebben we afgelopen jaar stappen genomen op het gebied van

Hergebruik van afvalstoffen

kwikverwijdering uit rookgassen. We werken continu

In 2012 is ATM erin geslaagd om 95 procent van

aan verbeteringen om verantwoorde oplossingen

de binnenkomende afvalstoffen gereed te maken 21

Ontgassingsinstallatie Voor schepen uit de haven van Rotterdam is de omgeving van Moerdijk de eerste mogelijkheid om tijdens het varen te mogen ontluchten. Deze schepen kunnen hun dampen nu nog nergens aanbieden aan een landinstallatie, waardoor de stof in de omgeving terechtkomt. Door onder meer geurklachten is dit ontgassen van schepen in de buitenlucht de laatste jaren steeds meer in opspraak gekomen. Zo heeft de gemeente Moerdijk het voornemen om samen met de provincie Noord-Brabant een lokaal verbod op het ontgassen van varende schepen af te kondigen.

Dit vanwege de verhoogde concentraties benzeen die soms worden gemeten. ATM is daarom bezig met de ontwikkeling van een extra dienstverlening waarbij schepen onder een gesloten systeem kunnen ontgassen, waarna het gas gecontroleerd wordt

Gerealiseerd hergebruikpercentage

verbrand. De verwachting is dat deze installatie in %

2012

2011

2010

95

91

89

Hergebruik

halverwege 2013 operationeel zal zijn.

Vooraf goedgekeurde instelling Sinds 2010 heeft ATM de status van ‘vooraf

Afgevoerde herbruikbare producten en afvalstoffen

goedgekeurde inrichting’ (VGI). Deze status

per kalenderjaar

wordt door de bevoegde autoriteit gegeven aan verwerkingsinrichtingen die strikt conform wet- en

100%

Bedrijfsafval Reststoffen pyrolyse

75%

Vaste en vloeibare afvalstoffen

50%

Afvalwater en filterkoek

Gereinigde grond en bouwstoffen

25%

Gereinigd water

regelgeving opereren. Met de VGI-status kunnen afvalstoffen uit het buitenland administratief eenvoudiger worden geïmporteerd. In 2011 heeft ATM gevraagd de status uit te breiden en daarmee is begin 2012 ingestemd.

Energieverbruik De verwerking van afvalstoffen is bij ATM de grootste bron van energie. De installaties zijn zo ontwikkeld dat brandbare afvalstoffen die vrijkomen in het ene

0% 2012 1.478 kton

2011 1.696 kton

2010 1.725 kton

proces als energieleverancier worden gebruikt in een ander proces. Oliehoudende reststromen van de waterzuiveringsinstallatie worden als brandstof ingezet in de TRI, evenals de gassen die afkomstig zijn van

voor een nuttige toepassing. Het percentage is

de Pyro. Ruim 80 procent van het energieverbruik van

daarmee voor het derde achtereenvolgende jaar

ATM komt van deze substituut-brandstoffen. Daardoor

toegenomen. Ons doel is om de technologie te blijven

hoeft minder dan een vijfde van de energiebehoefte uit

optimaliseren, waardoor afvalstoffen maximaal kunnen

externe fossiele bronnen betrokken te worden.

worden hergebruikt als bouwstof of ingezet worden

Aandachtspunt bij ATM is het verbruik van aardgas

voor energieopwekking. Dit streven naar maximaal

en elektriciteit zo veel mogelijk te beperken. Sinds

hergebruik hebben we met 95 procent in 2012 zeker

2004 loopt een programma om het verbruik van deze

waargemaakt.

energiebronnen te reduceren dat tot goede resultaten

22 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

heeft geleid. Via Shanks Nederland is per 1 januari Energieverbruik in terajoule (TJ) in 2012

2013 centraal een contract afgesloten met een nieuwe stroomleverancier, met als optie om groene stroom

2424

af te nemen. Als ATM participeren we binnen de vereniging Bedrijvenkring Industrieterrein Moerijk (BIM)

452 452

in een werkgroep die de mogelijkheid onderzoekt om

Ingekocht aardgas

Ingekocht aardgas

eventuele restwarmte onderling tussen bedrijven uit te kunnen wisselen.

Ingekochte elektriciteit

Watergebruik

Verbranding substituutbrandstoffen

Ingekochte elektriciteit 2.079

Water dat bij ATM wordt ingenomen, kent verschillende bronnen. Het overgrote deel van het water wordt

Verbranding substituutbrandstoffen

2.079

gebruikt voor de koeling van de processen. Een relatief klein deel wordt in de processen zelf gebruikt.

De onttrekking van het oppervlakte- of leidingwater heeft geen uitdroging tot gevolg of andere significante negatieve effecten op het milieu. Naast schoon water

Wateronttrekking en -inname per kalenderjaar

wordt ook afvalwater ingenomen als inputmateriaal voor het reinigingsproces.

Al het ingenomen water wordt uiteindelijk ook weer afgevoerd. Het meeste water dat wordt afgevoerd, betreft koelwater en wordt terug geleid naar het

in 1.000 m3

2012

2011

2010

Oppervlaktewater

3.836

4.878

3.142

Leidingwater

123

126

130

Inname afvalwater

613

670

628

Hollandsch Diep. De riolering is een tweede belangrijk afvoerkanaal. Hierop wordt het gezuiverde afvalwater, dat afkomstig is van de eigen afvalwaterzuivering

Lucht

(awzi), geloosd. ATM monitort zowel de lozing op het

De voorschriften voor luchtemissies zijn gebaseerd

oppervlaktewater als op het riool. Het afgelopen jaar

op internationale normen die in nationale wetgeving,

is slechts vier keer een verhoging ten opzichte van de

zoals het Besluit verbranden afvalstoffen (Bva), zijn

norm geconstateerd. Drie daarvan konden worden

vastgelegd. Uit alle metingen blijkt dat de emissies

herleid tot een fout in de monstername of analyse.

voldoen aan het Bva. Op basis van de meetresultaten

Met betrekking tot de vierde verhoging – waarin de

van 2011 is het afgelopen jaar extra aandacht

verhouding chemisch zuurstofverbruik en stikstof

besteed aan de verwijdering van kwik. Zo is onder

(CZV/N) werd bepaald – loopt een onderzoek naar

meer het rendement extra verhoogd waarmee kwik

de optimalisatie van deze verhouding.

uit rookgassen wordt verwijderd. Het bevoegd

Waterafvoer naar bestemming en kwaliteit per kalenderjaar 2012

2011

2010

2.918

3.936

2.278

hemelwater gebouwen

10

17

10

diversen

26

53

53

Bevochtiging afvalstoffen

diversen

178

210

207

Overige afvoer

verdamping/luchtemissie

697

740

686

Riolering

gezuiverd afvalwater

743

720

666

in 1.000 m3 Oppervlaktewater (lozing Hollandsch Diep)

koelwater

23

gezag heeft ter verificatie hiervan controlemetingen

grond naar het naastgelegen terrein van Martens en

uitgevoerd. Vastgesteld is dat de emissies in 2012

Van Oord is een goed voorbeeld. Verbetering is naar

onder de norm zijn gebleven. De directe CO2-emissies

onze mening echter altijd mogelijk. Zo zijn we het

van ATM ontstaan vooral bij de verbranding van

afgelopen jaar van start gegaan met de bouw van een

brandbaar afval en gas.

loods voor vervuilde grond naast de TRI. De loods zal het aantal grondgerelateerde transportbewegingen

Transport en logistiek

drastisch terugbrengen, wat enerzijds de milieudruk

De logistieke inrichting van het terrein in Moerdijk

van het proces omlaag brengt en anderzijds de

is een langjarig aandachtspunt. We willen alle

logistieke kosten.

transportbewegingen veilig, milieuvriendelijk en

Behalve enkele shovels en andere terreinwagens

economisch zo voordelig mogelijk uitvoeren. De

beheert ATM geen transportvoertuigen. De aan- en

integratie van onze verwerkingsprocessen is vanuit

afvoer van materiaal vindt volledig door derden plaats.

die gedachte tot stand gekomen en levert al jaren voordeel op. Ook de transportband voor gereinigde

Milieu-incidenten In 2012 zijn door ATM 29 keer potentiĂŤle milieuincidenten gemeld bij het bevoegd gezag. Een milieu-

Luchtemissies belangrijkste componenten per kalenderjaar.

2012

2011

2010

NOx

158

200

217

CO

54

69

64

SO2

< 20

60

48

Stof

<5

5

<5

CO2

256.565

289.302

284.938

in ton

Componenten met emissiewaarden die beneden het te rapporteren niveau liggen, zijn niet opgenomen of staan opgenomen met (<).

24 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

incident is een voorval waarbij het mogelijk is dat de omgeving hinder ondervindt. Uit onderzoek van de incidenten is gebleken dat geen van de incidenten een significante milieu-impact heeft gehad. Ten opzichte van 2011 is het aantal toegenomen met een kwart.

Geholpen door softwareoptimalisatie heeft ATM de drempel voor het melden van dergelijke incidenten kunnen verlagen. Alle voorvallen worden gerapporteerd en waar mogelijk worden maatregelen genomen om herhaling te voorkomen.

Bodem

Het Waterschap Brabantse Delta (WBD) controleert

Ten aanzien van de bodembescherming hebben

maandelijks en daarbij werd twee keer een afwijking

zich geen relevante ontwikkelingen voorgedaan.

geconstateerd. In 2012 heeft Rijkswaterstaat

Vloeistofdichte en -kerende voorzieningen worden

(RWS) geen controles bij ATM uitgevoerd. Wel is er

overeenkomstig inspectieschema gekeurd en daar

gecorrespondeerd naar aanleiding van drie spills op

waar nodig hersteld. De jaarlijkse grondwater­

het Hollandsch Diep. In alle gevallen zijn correctieve

monitoring laat een stabiel beeld zien. Uitzondering is

en preventieve maatregelen genomen.

het zuidoostelijke terreingedeelte, waar het grondwater verontreinigd is door bluswater afkomstig van de

Afgehandelde milieujuridische zaken

bestrijding van de brand bij Chemie-Pack.

In februari 2012 heeft de rechtbank Breda ATM een boete van ruim 7 miljoen euro opgelegd voor het

Biodiversiteit

behalen van winst door het overtreden van milieuregels

Het dichtstbijzijnde beschermde natuurgebied is het

eind jaren negentig. Daarnaast maakte ATM door

Hollandsch Diep. Evenals het Hollandsch Diep is ook

een eerdere uitspraak van de rechtbank Den Bosch

de Biesbosch aangemerkt als Natura 2000-gebied.

aanspraak op een schadevergoeding van 6,7 miljoen

Door de ligging van ATM zijn onze activiteiten op dat

euro van de provincie Noord-Brabant voor het niet

gebied van geen of verwaarloosbare invloed. Het effect

vergunnen van de pyrolyse-installatie in 2002.

van emissies naar lucht en water hebben eveneens geen of een verwaarloosbaar effect. Dit geldt ook voor de onttrekking van oppervlaktewater.

Naleving milieuwetgeving Door de Regionale Milieudienst (RMD) zijn in 2012 negen controles uitgevoerd waarvan een onaangekondigd. Geen enkel bezoek heeft tot een handhavingsactie geleid. Wel zijn ze aanleiding geweest voor een aantal verbetertrajecten.

Naar aanleiding van een niet goed functionerende veiligheidsklep op een tank zijn alle relevante tanks voorzien van drukopnemers die tot actie aanzetten, zodat er niet onnodig ontlucht wordt. Daarnaast was in 2012 het bevoegd gezag van mening dat de wijze van scheepsreiniging niet vergund zou zijn. Inmiddels is dit standpunt herzien. ATM heeft desondanks een plan van aanpak ingediend waarmee aan de wensen tegemoet wordt gekomen.

In oktober 2012 heeft de provincie Noord-Brabant een voornemen tot het opleggen van een last onder dwangsom kenbaar gemaakt. Het betrof een twaalftal punten waarover al langere tijd interpretatieverschillen bestonden tussen de RMD en ATM. Besloten is om hierover via deze ‘procedure’ duidelijkheid te scheppen. In mei 2013 ontving ATM een tussenbrief waarin wordt gesteld dat in acht van de gevallen geen sprake (meer) is van een overtreding. Voor de overige vier punten wordt het advies van de brandweer afgewacht.

25

Kwaliteit en veiligheid

Veiligheid staat voorop

26 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Risico’s zijn inherent aan de activiteiten van ATM. We minimaliseren die risico’s door constante monitoring en technische en organisatorische verbeteringen. Een nieuwe afdeling, speciaal gericht op veiligheid, brengt ATM op een nog hoger niveau. Dat de kwaliteit is geborgd blijkt uit de behaalde certificeringen.

Ook het laboratorium speelt een belangrijke rol in de bewaking van de kwaliteit van onze processen.

Veiligheid

kunnen gaan over bijna-ongevallen en signalering

Meer aandacht voor veiligheid

maatregelen worden genomen om de veiligheid te

ATM benadert veiligheid als een integraal onderdeel

verbeteren. In het verleden is gebleken dat bij alle

van een onveilige situatie of een onveilige handeling.

Aan de hand van deze input kunnen preventieve

van de processen. Personele en arbo-veiligheid, milieu- en omgevingsveiligheid kunnen niet los

Aantal meldingen door het personeel uit het RAS

van elkaar worden gezien. Om dit geïntegreerde

in het boekjaar 2012/2013, verdeeld naar categorie

veiligheidsbeleid verder te institutionaliseren en op een hoger plan te brengen, hebben we het afgelopen

5

boekjaar de veiligheidsafdeling uitgebreid en versterkt.

In april 2012 is een manager veiligheid aangesteld. De

20 Ongevallen

39

afdeling is bovendien in een jaar tijd met twee mensen

Risicomelding

uitgebreid tot vier medewerkers. Er zijn een hogere

46

9

veiligheidskundige en een expert op het gebied van

Materiële schade Milieu-incidenten

integrale veiligheid aangesteld.

Brand Klachten

Veiligheidscultuur

56

Het personeel heeft een eigen verantwoordelijkheid

36

Audit

voor de veiligheid op het werk. ATM streeft een veiligheidscultuur na, waarin veilig handelen door onze medewerkers volkomen is verinnerlijkt, die een automatisme is en niet opgelegd hoeft te worden.

Aantal risicomeldingen uit het RAS

Via een langetermijnproject werkt ATM eraan om de

2012/2013

veiligheidscultuur op een hoger niveau te brengen.

Behalve met voorlichting, opleiding, instructies en sancties, doen we dat door duidelijk te laten zien wat er gebeurt met risicomeldingen. Alle meldingen die binnenkomen, worden binnen een week besproken in het operationeel overleg. Dat kan variëren van

Bijna-ongevallen

11

Signalering onveilige situatie

27

Signalering onveilige handeling Totaal

8 46

een kapot lampje in de heftruck tot een ongeval met verzuim. Incidenten en risicomeldingen worden serieus

Aantal meldingen van ongevallen uit het RAS.

opgepakt en uit bijna elke melding volgt een plan van 2012/2013

aanpak voor een oplossing.

Ongeval met verzuim

6

Ongeval zonder verzuim EHBO

8

afhankelijk van meldingen vanaf de werkvloer. Het

Ongeval zonder verzuim medical treatment care (MTC)

6

afgelopen jaar heeft ATM het gemakkelijker gemaakt

Ongeval zonder verzuim restricted work case (RWC)

0

Meldingen risico’s en ongevallen Om risico’s goed in kaart te kunnen brengen, zijn we

voor het personeel om een melding te doen, via een volledig geautomatiseerd systeem. Risicomeldingen

Totaal

20

27

ongevallen vooraf al aanwijzingen waren te vinden

de transparantie van procedures vergroot. Daarvoor

in het Rapportage Afwijkingen Systeem (RAS), het

moeten risico’s op onze locaties en daarbuiten in kaart

Shanks-brede afwijkingenregistratiesysteem. In dat

worden gebracht. De vergunningsaanvraag wordt in

systeem worden bijvoorbeeld ook arbo-klachten en

de loop van 2013 ingediend en eind 2014 wil ATM

meldingen van milieu-incidenten, materiële schades

de controles doorlopen. Maar ook daarna blijven we

en verbetervoorstellen opgenomen.

continu verbeteren om ongevallen te voorkomen en risico’s af te dekken. Die inspanning is inherent aan

Veiligheidsprotocol

de BRZO-systematiek.

Het afgelopen boekjaar is het veiligheidsprotocol voor nieuwe medewerkers vernieuwd. Elke

Afvalvolgsysteem

nieuwe werknemer krijgt een veiligheidsintake en

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen kunnen stoffen

een op maat gesneden opleidingsplan met veel

die de pyrolyse-installatie ingaan soms met elkaar

aandacht voor veiligheid. Daarnaast wordt een

reageren of ontbranden. We weten van wie we

risicoanalyse opgesteld voor elke functie. Behalve het

het afval afnemen, maar de precieze herkomst is

aangescherpte regime voor nieuwe medewerkers,

soms moeilijk te achterhalen. Dit omdat de stoffen

gaat ATM ook werken aan veiligheidsverhogende

afkomstig zijn van depots, waar ingezameld afval

maatregelen voor tijdelijk ingehuurd personeel.

samenkomt. Daarom hebben we het afgelopen jaar

Hoewel we hiervoor al zelf onze verantwoordelijkheid

een afvalvolgsysteem geïnstalleerd, waarmee afval

nemen, wordt deze door de veranderde ziektewet nog

kan worden herleid tot de ontdoener.

nadrukkelijker bij ATM gelegd.

Verkeersplan BRZO-traject

Zwaar verkeer zoals shovels, tractoren en

ATM zit tegen de zogenaamde BRZO-grens aan

vrachtwagens kunnen een gevaar vormen voor

voor de hoeveelheid gevaarlijke en brandbare stoffen

voetgangers. Het afgelopen jaar hebben we een nieuw

die conform de vigerende vergunning mag worden

verkeersplan gemaakt om mens en machine beter uit

opgeslagen. We hebben ten aanzien hiervan onze

elkaar te houden. Bepaalde gebieden zijn verboden

verantwoordelijkheid genomen door vrijwillig onder

verklaard voor voetgangers en de verkeersregels op

het regime van het BRZO (Besluit risico’s zware

het terrein zijn aangescherpt.

ongevallen) te gaan vallen. Het BRZO integreert wet- en regelgeving op het gebied van veiligheid.

Brandweer

Belangrijkste uitdaging daarbij is dat we het arbo-

ATM beschikt al decennia over een eigen brandweer.

managementsysteem van interne veiligheid moeten

Deze is volgens ons noodzakelijk om risico’s tot een

uitbreiden met de veiligheidswaarborging in de

minimum te kunnen beperken. Bovendien is een eigen

omgeving. Het afgelopen jaar is een traject gestart

bedrijfsbrandweer vereist voor het BRZO-traject waar

dat de aantoonbaarheid van borgingen verbetert en

ATM mee bezig is. Op en rond het terrein ligt een

28 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

te sturen. Ook op emissies, lozingen van water en afvoer van grond worden analyses uitgevoerd. Op deze manier monitoren we of we aan de strenge normen voldoen die vanuit de milieuwetgeving op ons van toepassing zijn. Elk jaar voert het laboratorium tussen de 25.000 en 30.000 analyses uit. Het laboratorium is uniek, omdat er een breed scala aan expertises onder ĂŠĂŠn dak vertegenwoordigd is. Voor elke afvalstroom en voor elke installatie zijn immers eigen, specifieke analyses nodig.

Onze analisten hebben allen een laboratoriumopleiding gevolgd en dienen ook intern een opleiding van een jaar compleet blusleidingnetwerk met op diverse plaatsen

te volgen. Het laboratorium werkt volgens genormeerde

hydranten om de blusslangen op aan te sluiten. Ook

methodes. Soms zijn die echter niet toereikend voor

neemt ATM deel aan de unieke brandweerzorg voor het

de grote diversiteit aan analyses. Inmiddels heeft

industrieterrein Moerdijk in de vorm van een publiek-private

ons laboratorium veel ervaring opgedaan met het

samenwerking. De brandweerkazerne, met een ploeg

aanpassen van bestaande methodes of, als dat nodig

van gespecialiseerde brandweerlieden, biedt 24-uurs

is, het ontwikkelen van eigen methodes. De kwaliteit

brandweerzorg die is toegespitst op de risicoâ&#x20AC;&#x2122;s en aard

van het laboratoriumwerk is gewaarborgd door het

van de bedrijven in het industriegebied. In september 2013

gebruik van NEN- en ISO-normen, de ingestelde

werd de kazerne officieel in gebruik genomen.

procedures en vaste voorschriften.

Kwaliteit Externe audits Borging van het beleid vindt onder meer plaats via externe audits van de gecertificeerde managementsystemen. We zijn gecertificeerd volgens de milieunorm ISO 14001 en de arbo-norm OSHAS 18001. Voor het bewerken van grond zijn onze processen gecertificeerd volgens BRL 7500, protocol 7510, BRL 9335 en protocol 9335-2. Verder hebben we de doelstelling om ook het kwaliteitscertificaat ISO 9001 te behalen.

Laboratorium ATM heeft een eigen, goed uitgerust laboratorium dat een onmisbaar onderdeel van de bedrijfsvoering is. Monsters van aangeleverde partijen worden geanalyseerd bij binnenkomst van het afval, op basis van gegevens van de klant en volgens een afgesproken controleregime. Ook tijdens het verwerkingsproces worden monsters genomen en onderzocht. Daarbij koppelt het laboratorium de resultaten terug naar de afdeling operations, om waar nodig de processen bij 29

Personeel

Betrokken en professioneel

30 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Het personeel van ATM onderscheidt zich door betrokkenheid en vakbekwaamheid met oog voor veiligheid.

ATM investeert in goed werkgeverschap waarin onze mensen centraal staan. We werken aan een verdere professionalisering van het personeelsbeleid, zodat we ook voor een toekomstige generatie een aantrekkelijke werkgever blijven.

Personeelsbeleid Leeftijdsopbouw medewerkers per 1 april van het boekjaar

Prioriteit voor de afdeling personeelszaken was het afgelopen boekjaar de verdere professionalisering

100%

> 60

van het personeelsbeleid. Onderwerpen waarover stilzwijgende afspraken gelden, kunnen daarmee in

55- 59 75%

45 – 54

de toekomst beter worden geborgd. We werken aan een centraal beheer van certificeringen en opleidingen

35 – 44 25 - 34

50%

< 25

en een nieuwe inrichting van de personeelsdossiers.

Ook is er een start gemaakt met het invoeren van een

25%

nieuw model voor het functiegebouw.

0% 2010/2009

Instroom en groei

2011/2010

2012/2011

2013/2012

ATM is in 1981 ontstaan. Veel mensen die toen Dienstjaaropbouw medewerkers per 1 april van het boekjaar

bij ons bedrijf in dienst traden, zijn nu nog steeds medewerker. We waarderen hun betrokkenheid en

100%

> 30

loyaliteit, maar met een stijgende gemiddelde leeftijd in combinatie met het belastende werk is vergrijzing een onderwerp om aan te pakken. We hebben daarom een leeftijdsbewust personeelsbeleid en kijken hoe we jongeren kunnen laten instromen in

25 – 29 20 – 24

75%

15 – 19 10 – 14

50%

5–9

de organisatie. Voor hogere functies zoekt ATM bij voorkeur binnen de eigen organisatie naar geschikte

0–4 25%

kandidaten. Onze medewerkers maken op die manier een lang traject door waarin ze het bedrijf leren kennen en eventueel kunnen doorstromen naar

0% 2010/2009

2011/2010

2012/2011

2013/2012

andere functies.

Personeel

eenheid

2013/2012

2012/2011

2011/2010

Aantal medewerkers

absoluut

203

189

180

Operationeel

%

75,9

77,2

76,3

Vrouwelijke medewerkers

%

18,2

18,0

17,2

Parttime medewerkers

%

11,8

12,2

12,5

Verloop

%

4,4

5,8

6,1

Ziekteverzuim

%

4,75

5,88

4,78

Werkzaam in Nederland

%

97,0

97,4

97,2

31

Door cursussen ruimhartig beschikbaar te stellen,

Gemiddeld ziekteverzuim per boekjaar

investeert ATM in de vakbekwaamheid en het

2013/2012

2012/2011

2011/2010

Kort verzuim

0,79

0,98

1,05

opleidingen op het gebied van bijvoorbeeld

Middellang verzuim

1,62

2,54

0,98

werkveiligheid, heftruckwerk, adembescherming,

Lang verzuim

2,34

2,36

2,75

Totaal in

4,75

5,88

4,78

in %

veiligheidsbesef van haar medewerkers. Er zijn

brandbestrijding, hoog werk en EHBO. ATM heeft een eigen brandweerorganisatie met hoogwaardige expertise en ADR-(wegvervoer) en ADNR(scheepvaart) opleidingen. We werken eraan om de

Ziekteverzuim

toetsing van al deze kennis naar een hoger niveau

Het afgelopen jaar daalde het ziekteverzuim met ruim

te tillen, een professionaliseringsslag waar ATM de

1 procent tot onder onze doelstelling voor 2014 van

komende jaren mee bezig zal zijn.

5 procent. We proberen het verzuim te be誰nvloeden door direct aandacht te geven aan de medewerker.

Arbeidsvoorwaarden

Samen met de betreffende leidinggevende en de

ATM doet er alles aan om een goede werkgever te zijn.

medewerker kijken we naar de mogelijkheden voor

Zeker omdat we in een markt actief zijn waarin veel

werkhervatting. Daarnaast kennen we bij ATM ook een

van mensen wordt gevraagd. Dat betekent dat waar

bonus-malusregeling voor arbeidsongeschiktheid. Is

dat kan fiscale mogelijkheden worden benut voor onze

een medewerker een kalenderjaar niet ziek geweest,

werknemers, zoals de mogelijkheid om vakantiedagen

dan ontvangt deze twee vakantiedagen als bonus.

te kopen of verkopen. Onze overwerktarieven zijn

Wordt de medewerker onverhoopt wel ziek, dan wordt

meer dan marktconform en een deel van het personeel

de eerste ziektedag als vakantiedag ingehouden.

heeft een 10 procent arbeidsomstandighedentoeslag.

Ook zijn er productie- en milieubonussen en een

Opleidingen

winstuitkering. De verplichting van een nieuwe fiscale

ATM besteedt jaarlijks ruim 360 uur aan opleidingen

werkkostenregeling gaat per 1 januari 2015 in. ATM

voor haar personeel. Speerpunt daarin is veiligheid.

heeft deze regeling al ingesteld en loopt daarmee

Brandweertraining bedrijfsbrandweer ATM

32 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

voorop. ATM is niet gebonden aan een bedrijfs-cao.

Stageplaatsen

Alle medewerkers worden via de Ondernemingsraad

Naast afvalverwerker is ATM ook een kweekvijver

vertegenwoordigd in de arbo-commissie.

voor aankomende professionals. We werken samen met diverse onderwijsinstellingen in de regio

Externe inhuur

voor het aanbieden van stageplaatsen. Met veel

Een beperkt aantal contractors ondersteunt ons

verschillende disciplines onder één dak is het een

met personeel. Het ging daarbij de afgelopen jaren

toegankelijk en aantrekkelijk leerbedrijf. We hopen

uitsluitend om operationele functies.

MBO’ers, HBO’ers en WO’ers te inspireren en te laten groeien, wat voor beide partijen een win-winsituatie

Discriminatie en klokkenluidersregeling

is. Het afgelopen boekjaar hebben we een zestal

Vanuit moederbedrijf Shanks Group plc zijn

stagiaires uit verschillende opleidingen begeleid.

protocollen tegen discriminatie en seksuele intimidatie

Zo hadden we een derdejaars VMBO’er voor een

ingesteld. Binnen het Shanks-concern bestaat

snuffelstage, twee MBO’ers vanuit de opleiding Analist

een klokkenluidersregeling die ook voor ATM van

in het Laboratorium en drie HBO-studenten van de

toepassing is. De vertrouwenspersoon binnen ATM

opleidingen Communicatie, Integrale Veiligheid en

kreeg het afgelopen boekjaar geen meldingen.

Bedrijfseconomie.

33

Maatschappij

Delen in de verantwoordelijkheid

34 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Als verwerker van gevaarlijke afvalstoffen levert ATM een belangrijke bijdrage aan een betere leefomgeving. We zorgen immers voor de duurzame verwerking van schadelijke stoffen die de maatschappij produceert. Tegelijkertijd dragen we met onze activiteiten een belangrijke verantwoordelijkheid voor onze directe omgeving.

Verantwoordelijkheid

(BelgiĂŤ) en Euroshore (de Europese branchevereniging

Om te voorkomen dat mens of milieu kans lopen

voor maritieme bedrijven). Daarnaast was onze

op schade door onze bedrijfsactiviteiten, handelen

Hazardous Waste-directeur in 2012 voorzitter van

we proactief en transparant. Een voorbeeld is de

de Stichting Industrieel Reinigen. Lokaal participeren

medefinanciering van het E-noses project. Hierbij

we in de Bedrijvenkring Industrieterrein Moerdijk

wordt een netwerk van meetstations opgezet dat in de

(BIM), zorgen we voor medefinanciering van

omgeving van Moerdijk veranderingen in luchtkwaliteit

de regionale brandweer en zijn we actief in een

moet signaleren. Ook hebben we afgelopen jaar

communicatieplatform met buurtbewoners.

preventief geĂŻnvesteerd in extra beveiliging op ons tankenpark. We zijn verder bezig met het bouwen

Social investments

van een installatie waarmee schepen in een gesloten

ATM is zich bewust van haar omgeving en wil een

systeem aan onze steiger kunnen ontgassen, in plaats

bijdrage leveren aan initiatieven die het social leven in

van dat schadelijke gassen in de buitenlucht terecht

deze omgeving aangenamer maken. Daarom worden

komen. Zo draagt ATM een steentje bij aan een

sociale initiatieven in de omgeving financieel, zonder

opgeruimde wereld.

evenredige tegenprestatie, gesteund waarmee ATM haar lokale betrokkenheid en goodwill toont.

Netwerken Om recente ontwikkelingen te delen en gezamenlijk

Imago

een stem te hebben, zijn we lid van verschillende

ATM streeft naar een positief milieu-imago dat recht

brancheorganisaties. Dit zijn de Vereniging

doet aan al haar maatschappelijke inspanningen.

Afvalbedrijven (VA), de Vereniging Logistiek

We hebben daarom een openhuisinstelling, wat

Management (VLM), de Nederlandse Vereniging van

betekent dat we zo transparant mogelijk zijn voor

Procesmatige Grondbewerkingsbedrijven (NVPG,

overheden, klanten, buurbedrijven en burgers.

waar we tevens een voorzitter voor leveren), de Febem

We nemen deel aan diverse lokale werkgroepen en 35

Klachten van omwonenden aan ATM per kalenderjaar

Stakeholders Een uiteenlopende groep mensen heeft belang bij het

2012

2011

174

176

Aantal klachtendagen

44

33

ATM aanwijsbaar als bron

23

131

Aantal klachten

welzijn van ATM en vice versa. Als directe stakeholders ziet ATM de medewerkers en de aandeelhouder Shanks Group plc. Externe stakeholders zijn onze klanten en leveranciers, direct omwonenden, de overheid en verder alle belangstellenden die zich op andere wijze betrokken voelen bij onze organisatie.

Klachten

initiatieven. We verspreiden ons informatiemagazine

Voor ATM is iedere klacht er ĂŠĂŠn te veel. Vandaar dat

ATMosfeer onder de omliggende dorpskernen en

iedere melding wordt geregistreerd en onderzocht.

andere relaties. Bij eventuele geurklachten steken

De meeste meldingen zijn geurklachten. In 12 procent

we veel tijd en capaciteit in onderzoek naar de

van de klachten was een operationele storing of een

bron, oorzaak en oplossing. Vanuit onze wens

bepaalde activiteit bij ATM de oorzaak van de klacht. In

om transparant te zijn naar al onze stakeholders,

al deze gevallen zijn maatregelen genomen om de bron

publiceren we dit jaar bovendien voor het eerst een

van de klacht weg te nemen en te voorkomen dat deze

duurzaamheidsverslag.

zich in de toekomst nogmaals kan voordoen. In 2012 kon bij 79 procent van de meldingen geen oorzaak

Relatie met overheid

bij ATM achterhaald worden, terwijl bij 7 procent een

Onze relatie met de overheid is open en

oorzaak buiten ATM kon worden aangewezen. De

professioneel. Dankzij nadrukkelijke wederzijdse

toename van het aantal klachtdagen in 2012, het aantal

inspanningen hebben we veelvuldige en soepele

dagen waarop in een jaar klachten binnenkomen, komt

contacten met vergunningverleners en handhavers

volledig voor rekening van de categorie waarbij geen

op provinciaal niveau.

oorzaak bij ATM achterhaald kon worden.

36 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

37

Klant en markt

Samenwerken in een dynamisch speelveld

38 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Met opdrachten vanuit Latijns-Amerika, Azië en Afrika is de markt voor ATM met recht wereldwijd te noemen. Maar de meeste handel drijven we met landen binnen Europa. Onze relatie met klanten is bijzonder: veel van onze opdrachtgevers kunnen namelijk tevens concurrent zijn of juist samen­ werkingspartner. Dat vergt een open relatie waarin vertrouwen centraal staat.

Klant

proces, waarin transparantie een groot goed is.

Klantprofiel

prominente is. Voor externe klanten kunnen de

De klanten van ATM variëren naar gelang de vraag

voordelen die deze onderlinge Shanks-relaties bieden

aan ons bedrijf. Zo zijn leveranciers van slibben

doorslaggevend zijn bij het gunnen van opdrachten.

Bijzonder zijn ook de klantrelaties met andere Shanksondernemingen, waarvan die met Reym de meest

voornamelijk industriële reinigers, raffinaderijen of inzamelaars. Voor de verwerking van afvalwater

Klantgerichtheid

kloppen schepen bij ons aan, maar ook inzamelaars

Klanten kennen ATM als een opdrachtnemer die

en bedrijven uit de (petro)chemische industrie. Klanten

zelden ‘nee’ zegt. Tijdens het laatst gehouden

voor de pyrolyse-installatie zijn vooral ondernemingen

klanttevredenheidsonderzoek kwam dat duidelijk

die kca bij huishoudens en bedrijven inzamelen

naar voren als een van de pluspunten. Ook de goede

en producenten in de (petro)chemische industrie.

bereikbaarheid wordt als prettig ervaren. We zijn bezig

Hoewel opdrachten voor grondreiniging vaak van

met de ontwikkeling van een nieuwe strategie ten

bodemsaneringsbedrijven komen, hebben we

aanzien van klantbenadering. Belangrijke pijler daarin

daarvoor ook weleens direct met (lokale) overheden

wordt het samen met de klant zoeken naar de meest

te maken. Vooral voor incidentenmanagement zijn

duurzame oplossing voor een project. Maar ook

overheden vaak opdrachtgever.

volledige ontzorging van klanten, bijvoorbeeld binnen de Total Care-dienstverlening, zal een prominente rol

Klantrelaties

krijgen. Zo kan de samenwerking met Reym voor onze

Contracten kunnen variëren in prijs, tijdsduur of

klanten een logistieke winst betekenen.

afgesproken volume. Toch bestaat zo’n 80 procent van ons klantenbestand uit vaste klanten. Dit houdt

Total Care

niet zozeer in dat zij een jarenlange overeenkomst met

In de markt is er een toenemende behoefte aan een

ATM hebben, maar eerder dat zij zich dankzij positieve

totale projectaanpak, met één aanspreekpunt en een

ervaringen voor afzonderlijke projecten telkens weer tot

integraal projectplan, waarin alle in te zetten middelen op

ATM richten.

elkaar zijn afgestemd. Total Care is hierop ons antwoord.

Opvallend aan het klantenbestand van ATM is

Met een uitgebreid dienstenpakket bieden we grotere

dat veel van onze opdrachtgevers op sommige

industriële ondernemingen een totaaloplossing voor

projecten onze concurrenten zijn en bij weer andere

de inzameling en verwerking van gevaarlijk afval en

(grote) opdrachten een samenwerkingspartner. Dat

daarmee samenhangend niet-gevaarlijk afval. De partners

levert soms een spanningsveld op en maakt het

waar ATM binnen Shanks mee samenwerkt, zijn Reym

onderhouden van klantrelaties een ronduit uitdagend

(reiniging) en de Van Vliet Groep (transport).

De afdeling marketing en sales houdt zich bezig met de nationale en internationale handel. Er werken ongeveer twintig mensen, van wie het merendeel in Moerdijk.

Maar ATM beschikt ook over verkoopkantoren in België, Duitsland en Spanje, van waaruit we de Europese markt goed kunnen bedienen. Naast onze eigen mensen maken we tevens gebruik van agenten.

39

is de mogelijkheid om afvalstoffen per schip aan te leveren vanuit logistiek oogpunt een grote pre. Om de

Herkomst geïmporteerde grond (in kton)

risico’s in deze markt te spreiden, blijven we zeer actief 0,7

3 9

19

België

57

Denemarken 4 19

43

155

in het buitenland zoeken naar contracten voor de TRI. Voor de toekomst verwachten we bijvoorbeeld dat de Belgische en Franse markt nog verder aantrekken en

Duitsland

kijken we naar mogelijkheden in Scandinavië en Oost-

Frankrijk

Europa. Ook houden we oog voor eventuele andere

Italië

stromen waar de TRI een goede oplossing voor zou

Noorwegen

kunnen bieden.

Overig Europa

Verenigd Koninkrijk Zwitserland

Verpakt afval De markt voor de pyrolyse-installatie is Europees, met een sterke focus op het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Nederland. Andere ons omringende landen beschikken in voldoende mate over eigen verwerkingscapaciteit, die vanuit logistiek oogpunt vaak de voorkeur geniet.

Markten

Wel zien we nog mogelijkheden op de Zuid-Europese

Grondmarkt

Ecuador en Israël.

De markt voor verontreinigde grond is een

Door veranderde wetgeving mogen veel

internationale. Binnen Europa zijn bijvoorbeeld nog

verfgerelateerde afvalstoffen, in tegenstelling tot

veel oude stortplaatsen en fabrieksterreinen die

vroeger, tegenwoordig ook in gewone roosterovens

gesaneerd moeten worden. Afgelopen jaar kwamen

worden verbrand. Als gevolg hiervan is de concurrentie

belangrijke grondverwerkingsopdrachten voor de TRI

op de verwerking van deze afvalstroom sterk

vanuit Frankrijk en Italië. In Nederland is de grondmarkt

gegroeid. We zijn ons voor de pyrolyse-installatie

krimpende; na de wijziging van de Wet bodemkwaliteit

dan ook meer gaan concentreren op overig kca en

hoeft er minder gesaneerd te worden. Daarnaast

chemische afvalstoffen. Over-de-datumproducten

zorgt de noodzaak tot bezuinigingen ervoor dat veel

uit de farmaceutische industrie zijn een voorbeeld

overheden nieuwe grondsaneringsprojecten uit- of

daarvan. Absolute pluspunten van de Pyro zijn, net

afstellen. De export van teerhoudend asfaltgranulaat

als bij de TRI, het kunnen accepteren van aanzienlijke

(TAG) blijft ons een doorn in het oog. In het buitenland

hoeveelheden afval tegen scherpe prijzen.

wordt deze stroom namelijk veelal op een minder milieuvriendelijke wijze hergebruikt. Verder zien we op de nationale markt de concurrentie voor de thermische reiniging van grond licht toenemen. In een krimpende markt heeft dit een daling van de prijzen tot gevolg gehad.

Toch blijft de marktpositie van de TRI zonder meer sterk. Dit heeft onder meer te maken met de grote verwerkingscapaciteit, de sterke internationale marktgerichtheid en de bijzondere geïntegreerde processen op het terrein van ATM. Belangrijk pluspunt is verder de 24/7-mentaliteit: klanten kunnen altijd bij ons terecht, ook voor bijvoorbeeld incidenten. Tot slot 40 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

markt en halen we af en toe opdrachten vanuit de wereldmarkt binnen, zoals afgelopen jaar vanuit

Slib- en afvalwaterverwerking

Afzet van producten en reststoffen

De markt voor industriële waterzuivering en

In tegenstelling tot de import van afvalstromen,

slibverwerking is voornamelijk nationaal. Op een

exporteert ATM zelf maar weinig producten

aantal grote industriële bedrijven na die over een

en reststoffen. Het overgrote deel vindt een

eigen waterzuivering beschikken, is er in Nederland

eindbestemming op de nationale markt. Zo heeft

amper industriële waterzuiveringscapaciteit. De positie

ATM voor gereinigde grond een langjarig contact

van ATM hierin is dus zonder meer sterk. En waar

afgesloten met het naast ATM gelegen grond-, weg-

onze concurrenten vooral licht vervuilde stromen

en waterbouwbedrijf Martens en Van Oord. Het is een

kunnen verwerken, kan ATM een aanzienlijk breed

bijzondere samenwerking: om transportbewegingen

spectrum aan (zwaar) verontreinigd water verwerken.

te minimaliseren is een 72 meter lange transportband

Bovendien is onze capaciteit hierin weer een sterke

gerealiseerd. Over deze band wordt de gereinigde

kracht. Om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag

grond vanaf de TRI vervoerd naar de loods van

vanuit de markt, werken we aan verdere uitbreiding

Martens en Van Oord. De grond wordt vervolgens

van de wateropslag en -verwerkingsinstallatie. Ook

toegepast in onder meer wegenbouwprojecten.

internationaal willen we meer gaan betekenen.Uit

De reststoffen uit de pyrolyse-installatie gaan voor

België en Noord-Frankrijk bestaat vanuit de grote

verdere verwerking naar draaitrommelovens of

industriële bedrijven al veel belangstelling. Nog dit jaar

cementovens. Mogelijk lukt het om de kwaliteit

zal de sales-afdeling uitgebreid worden om deze markt

van de residuen door technische aanpassingen

intensief te gaan bewerken.

van het proces in de toekomst te verbeteren. De reststoffen kunnen daardoor een hoogwaardigere

Scheepsreiniging/HOI

eindbestemming krijgen.

De markt voor scheepsreiniging biedt goede perspectieven. Al een aantal jaren zien we een

Gereinigd water wordt – na strenge kwaliteits­

groei in het aantal schepen dat aan onze haven­

controles – geloosd op het riool, waarna het naar

ontvangstinstallatie aanlegt. Bij de havenontvangst­

de communale waterzuiveringsinstallatie gaat.

voorziening spelen we met een nieuwe installatie in op veranderende wetgeving ten aanzien van het ontgassen van schepen. Ook zijn we met betrokken partijen in overleg over de uitbreiding van de steiger.

41

FinanciĂŤn

Een goed fundament voor verdere ontplooiing

42 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

ATM heeft een goed jaar achter de rug. Onze jarenlange ervaring, de technologische finetuning van installaties en positieve bijdrage aan milieu en maatschappij, hebben tot gevolg dat klanten zich tot ons blijven richten. Zo is ondanks de economische tegenwind de hoeveelheid afvalstoffen slechts gering gedaald. Daardoor kijken we met tevredenheid terug op het financiële resultaat van onze activiteiten.

Omzet ATM is een Europese speler met een wereldmarkt.

Omzetverdeling naar activiteit (in miljoen euro)

Dat blijkt wel uit het feit dat zo’n 40 procent van de omzet afkomstig is van geïmporteerde afvalstromen.

4,2

De omzet over het boekjaar 2012/2013 kwam neer op 87 miljoen euro, een daling van 6,3 procent ten opzichte van het voorgaande jaar. Reden hiervoor

35,8

is een lichte daling van tarieven in de markt. Ook

34,9

zagen we het aanbod van vervuilde grond afnemen

Grondreiniging Pyrolyse

Wateractiviteiten

ten opzichte van het voorgaande boekjaar. Echter,

Overig

dankzij een aantal specialistische opdrachten die we tegen een gunstige prijs konden uitvoeren, hebben we deze daling grotendeels kunnen compenseren. Een

12,1

voorbeeld daarvan is de sanering van een grote partij kalkhoudend zuiveringsslib uit Italië. Daarnaast laat de waterkant over de afgelopen jaren een omzetgroei zien. De omzet van de pyrolyseinstallatie blijft over de

Productievolume ATM afgelopen vijf jaar

jaren heen redelijk stabiel.

Kosten

2.000

kton

Het vaste kostenniveau bij ATM ligt behoorlijk hoog en legt daarmee extra druk op het realiseren van omzet.

Pyro

1.500

Het halen van het break-evenpoint is essentieel, waarbij het contracteren van voldoende afvalstoffen

Water/slib 1.000

Totaal

cruciaal is.

De grootste kostenposten bij ATM bestaan uit onderhouds-, afvoer- en personeelskosten. Zo

Thermische Grondreiniging

500

besteden we ruim een miljoen euro per maand aan het onderhoud van de installaties. Deze kosten laten over de tijd heen een stijgende lijn zien. Immers, hoe

0 2008/'09 2009/'10 2010/'11 2011/'12 2012/'13

meer productie, hoe meer slijtage. Eenmaal per jaar is er een grote onderhoudsstop. De installaties liggen dan zo’n tien dagen stil, zodat alles gereviseerd kan

naar geavanceerdere technieken en mogelijkheden

worden. Verder hebben ook de tarieven voor de afzet

om meer doorzet te bewerkstelligen. Het afgelopen

van restproducten en de energierekening significante

boekjaar hebben we voor 9,5 miljoen euro

invloed op het resultaat.

geïnvesteerd. Een belangrijke investering is de nieuwe opslagloods voor vervuilde grond, die de logistieke

Investeringen

bewegingen met grond in sterke mate terug zullen

Investeringen zijn van groot belang voor de continuïteit

brengen. Daarmee is niet alleen directe milieuwinst te

van ATM en hebben als belangrijkste doel ATM te

behalen, ook zullen de logistieke kosten omlaag gaan.

laten groeien in de bestaande activiteiten. We kijken

Andere investeringen betreffen invoerbunkers voor de 43

Schema ge誰ntegreerde processen

ntreinigde grond Vero mische reiniging / TRI Ther

lie O

Sed ime nt

Olie ter Wa

ehandeling / SOVI Slibb

Fys isch

che reiniging / M

Verpak te

lo gis

afv als t o ffe n

B io

Schred der

Wa te r

S c h o o n w ater

erking Bew

Metaa l

yse - installatie Pyrol

Slak

Opgeruimde wereld

en ddel smi plo /o

s Ga

treinigd slib Veron

Schone grond

BR

chemische reiniging /

FFU

Afvalwater

TRI, de kwikwasser, nieuwe losplaatsen voor slib en de

Planning en controlstructuur

vervanging van de tankopslag. De komende jaren zien

Startpunt van de planning- en controlcyclus bij ATM is

we groeimogelijkheden in de wateractiviteiten. Daarom

een vijfjarenplan. Parallel daaraan loopt een budgetcyclus

investeren we onder meer in het uitbreiden van de

waarin we de gerealiseerde cijfers vergelijken met

waterzuiveringscapaciteit, extra opslagcapaciteit

de beschikbaar gestelde budgets. Verder stellen we

in tanks en zijn we bezig met voorbereidende

driemaal per jaar een uitgebreide kwartaalprognose

werkzaamheden voor de uitbreiding van de steiger.

op rond onder meer de te verwachten hoeveelheden,

Het budget dat we hebben gereserveerd in 2013/2014

prijzen en kosten. Over het afgelopen boekjaar zijn

voor deze investeringen bedraagt 12,6 miljoen euro.

de cijfers niet sterk afgeweken van deze prognoses, waarmee we de kansen en bedreigingen voor ATM dus redelijk nauwkeurig hebben weten in te schatten.

44 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Kerncijfers ATM Financieel Eenheid

2013-2014 budget

2012-2013

2011-2012

2010-2011

2009-2010

Bruto-omzet

EUR’000

85.500

87.021

92.912

87.046

72.331

Contributiemarge

EUR’000

59.300

62.798

66.138

59.093

51.337

Bedrijfsresultaat (EBITA)

index

127

146

177

91

82

Geïnvesteerd vermogen

index

177

148

112

127

101

Operationele kasstroom

EUR’000

7.900

7.351

23.277

7.221

8.818

dagen

70

65

71

74

71

EUR’000

12.600

9.533

9.934

12.838

5.706

Eenheid

2012-2013

2011-2012

2010-2011

Aantal medewerkers

fte

194,4

184,5

176,8

Gemiddelde leeftijd

jaar

44

50

50

Verloop

%

4,4

5,8

6,1

Ziekteverzuim

%

4,75

5,88

4,78

Eenheid

2012-2013

2011-2012

2010-2011

Ingenomen afvalstoffen

kton

1.555

1.755

1.642

Afzet herbruikbare stoffen

kton

1.478

1.696

1.725

Hergebruik

%

95

91

89

Energie efficiëntie index (EEI)

%

71,3

64,9

64,5

kton

257

289

285

Omlooptijd debiteuren Investeringen

Sociaal

Milieu

CO2-emissie

45

46 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Verslaggegevens Duurzaamheidsverslag ATM heeft tot nu toe haar externe verslaglegging

Uitzondering hierop vormt de verslaglegging van

vooral gericht op het bevoegd gezag. We hechten

de milieuprestaties van ATM. Hierin is uitsluitend

echter waarde aan een open en heldere communicatie

de vestiging Moerdijk in ogenschouw genomen.

met zowel klanten, omwonenden, leveranciers als

De activiteiten die op deze locatie plaatsvinden,

overheden. Duurzaamheid raakt daarbij steeds

hebben verreweg de meeste (potentiële) milieueffecten

meer ingeburgerd. Vandaar dat we er dit jaar voor

in verhouding tot de andere productievestiging, die

hebben gekozen om voor het eerst een geïntegreerd

van Jaartsveld Groen en Milieu in Steenbergen.

duurzaamheidsverslag te maken, waarin we onze

Beide vestigingen rapporteren apart aan het

stakeholders transparant informeren over de

bevoegd gezag. Van samenvoegen van de gegevens

ontwikkelingen en prestaties van ATM.

tot één rapportage is afgezien. Verder is voor de

Bij het opstellen van het verslag zijn de richtlijnen

milieuprestaties om redenen van transparantie en

gevolgd van de erkende internationale standaard voor

eenduidigheid aangesloten bij de rapportage zoals die

duurzaamheidsverslaglegging, het Global Reporting

ook aan het bevoegd gezag plaatsvindt. In afwijking

Initiative (GRI) niveau C. In het vervolg zullen jaarlijks

van de rest van het verslag worden de milieuprestaties

de prestaties van ATM in een duurzaamheidsverslag

daarom per kalenderjaar gerapporteerd.

worden weergegeven. Het voorliggende verslag is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de directie en is tot stand gekomen door interviews met directieleden, het managementteam en andere betrokkenen. De gepresenteerde gegevens zijn afkomstig van de managementinformatiesystemen zoals die bij ATM worden gebruikt en sluiten aan bij de rapportages, zowel intern als extern.

Scope en periode Het duurzaamheidsverslag rapporteert over financiële, sociale en milieuactiviteiten en resultaten van de ATM Groep. De groep bestaat uit de bedrijven ATM BV, Jaartsveld Groen en Milieu BV, ATM Entsorgung Deutschland GmbH (Duitsland) en Ocean Combustion Service NV (België). De verslagperiode is van 1 april 2012 tot en met 31 maart 2013. Dit gebroken boekjaar loopt gelijk met dat van het Engelse moederbedrijf Shanks Group plc.

47

GRI referentietabel Indicator

Verslaggevingselementen volgens GRI

Pagina

Profiel 1.1-1.2

Visie, ambitie en strategie

7-9

2.1

Naam van organisatie

2.2

Voornaamste producten en diensten

2.3

Operationele structuur

50

2.4

Locaties

11

2.6

Rechtsvorm

11

2.7

Afzetmarkten

2.8

Omvang van de organisatie

45

2.9

Significante veranderingen

7-9

11 11-17

7-8 + 44

Verslagparameters 3.1-3.3

Verslagprofiel

9 + 47

3.4

Contactgegevens

51

3.5-3.12

Reikwijdte en afbakening

47

Bestuursstructuur en managementsystemen 4.1-4.3

Bestuursstructuur

11

4.4

Medezeggenschap

11

4.8

Missie economische, milieu en sociale prestaties

4.13

Lidmaatschappen

35

4.14–4.15

Stakeholders

36

7-9

Economische prestatie-indicatoren EC1

Directe economische waarden

43 + 45

Milieuprestatie-indicatoren EN1-2

Ingezamelde en verwerkte materialen

EN3

Energieverbruik

23

EN6

Initiatieven voor energiebesparing

22

EN8

Waterverbruik

23

EN11-12

Biodiversiteit

25

EN16-17

Uitstoot van broeikasgassen

24

EN18

Initiatieven ter verlaging van de emissie broeikasgassen en realisatie

EN19-20

Significantie luchtemissies

24

EN21

Waterafvoer

23

EN22

Afvalafvoer

22

EN28

Naleving milieuwet- en regelgeving

25

48 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

21 + 45

23 + 24

Indicator

Verslaggevingselementen volgens GRI

Paginanummer

Sociale prestatie-indicatoren LA1-2

Werkgelegenheid

31

LA4-5

Arbeidsvoorwaarden

32

LA6-9

Gezondheid en veiligheid

LA10

Opleiding per medewerker

27 + 32 32

Maatschappelijke prestatie-indicatoren SO1

Invloed lokale gemeenschap

35

SO5

Publiek beleid

35

SO8

Naleving wet- en regelgeving

25 + 36

Colofon Samenstelling ATM BV. Jacques de Jong, Directeur Compliance Sanne Wagemakers, Communicatie Concept, teksten en eindredactie Noordhoek Media en Management Utrecht Vormgeving en opmaak doorendoor ontwerp Fotografie Beeldbank ATM Lauran van Hal, LaShoot Drukwerk en afwerking Klomp Reproka

49

Organisatieschema ATM Groep per 1 oktober 2013

Directie

Personeel & Organisatie

FinanciĂŤn en Automatisering

Communicatie

Secretariaat en Receptie

Sales en Marketing

Customer relations en Salessupport

Operatie en Onderhoud

Engineering en inkoop

Elektrotechnische Dienst

GmbH

TRI

TRI

Spanje

Pyro

Pyro

OCS

Water / SOVI

Water / SOVI

Jaartsveld

Jaartsveld

50 ATM Duurzaamheidsverslag 2012/2013

Compliance

Laboratorium

Kwaliteit, Veiligheid en Milieu

Contactgegevens Afvalstoffen Terminal Moerdijk BV Vlasweg 12

T

+31 (0)168 38 92 89

4782 PW Moerdijk

F

+31 (0)168 38 92 70

Postbus 30

E

info@atmmoerdijk.nl

4780 AA Moerdijk

I www.atmmoerdijk.nl

Havennummer 152

KvK 20047604 VIHB NB501809XXHB

Management Team Jonny Kappen

Algemeen directeur

Aad van Marrewijk

Financieel directeur

Rinus van â&#x20AC;&#x2122;t Westenende

Directeur operatie en onderhoud

Fred Muller

Directeur sales en marketing

Jacques de Jong

Directeur compliance

Oskar van den Berg

Manager milieu

Teus Brand

Manager veiligheid

Jac Roovers

Controller

Els Schuijlenburg

Manager personeelszaken

51

Afvalstoffen Terminal Moerdijk BV Vlasweg 12 4782 PW Moerdijk Postbus 30 4780 AA Moerdijk Havennummer 152 T +31 (0)168 38 92 89 F +31 (0)168 38 92 70 E info@atmmoerdijk.nl

www.atmmoerdijk.nl