Tolışon Sədo by Az TalishOrg

Азярбайъан щюкумяти Республика Талыш Мядяниййят Мяркязинин фяалиййятиндя мараглы дейил!

ТОЛышОн Ñßäî

¹ 56

30 noyabr 2013-ня сîр

МÖÑТßÃÈËß РóÆíîМА

ÜÛÉМßТÈØ

40 кîп.

Бя Щилал Мяммядови озодяти!!! ələkrəm hummətzodə - 65 TəVəLLUdə RUJON MUBARək !

28 oktyabr çı Tolışi xalqi Yolə zoə, Tolışi Milliyə hərəkati lider, Tolış-Mığon Muxtarə Respublika prezident, çı ələkrəm ələkbəri zoə hummətzodə təvəlludə ruje. de munasibəti Tolışi Siprişon Şura bə ə. hummətzodə Təbrikə bəyonotışon ğabul kardə.

TəBRİk kARdə RəhBəRİ! Çı Tolışi bılbılon İ bən dıştə sə vılon. Sof piyemonnə dılon Təbrik kardə Rəhbəri!

İ poə Tolış tars larzi, Dıldə bəkarde orzu. "Zabil Tv" barz-barzi Təbrik kardə Rəhbəri!

"Tolışon Sədo" təbrik Bəka umjən bəbey Lik. Həməyne iva, yol, ruk Təbrik kardə Rəhbəri!

Həmmə tərəf xəbədo İron- "Tolışə rədyo" "Tolışıstoni Sədo" Təbrik kardə Rəhbəri!

Bəlləbıri ğəlonən Haləbıni halonən Qiləvoy Səvəlonən Təbrik kardə Rəhbəri!

İnşalla ozod nəfəs Bəste Bıvrədə ha kəs. Sıprişon, "Tolışpress" Təbrik kardə Rəhbəri!

Ta çı Rəşto, Fuməno Tas Səlyon, Biləsıvo. Masal, Lankon, Ostoro Təbrik kardə Rəhbəri!

Vaxt bome i ruj ico, De Tolışi himni sədo, Mirfəyaz dılisıxto Təbrik kardə Rəhbəri! Mirfəyaz Likməkani

Ve hurmətinə Ə. Hummətzodə, Şımə umri ro bənəy Şimə simo ruşine. Imi tolışonən zınedən, Azərbaycanədə jiyə, dılədəj ədolət, vijdon, mərdiəti bə har insonən zınedə. Şımə ıştə jiyə 65 sinni oxonnə 25 soron bəştə Vətəni - bə Azərbaycani ozodəti, bəştə tolışə xalqi milliyə rostbemoniyon həsr kardəone. Şımə dıli hejo deştə xalqi i jəşe. Bı roədə həbsxonə, məhrumiyyəton, təqibon, nohəxə təhqironon vindəone. Hiç koy, hiç əməli Şımənıjon arışte, ıştə həxə royku qordıne zınəş ni. Har şəri, behdoni dıləkubənəy merdi, sof beşəşon. Şımə bənəy ruşinə ovi ləkə peqətedənişon. Əve, ıştə xalqi dılədə səbarzijon, xatır-hurməton heste. Hətto, şıməni nipiyəkəsonən bəşmə mərdiyəti, merdiyəti ğıymət doydən. Şımə daveədə (Xərəboği muharibə bə yod

dənəmon) ənətarsə, ğəhrəmanə sərkərdə, sulhi devrədə yolədılə inson, lozimi məğamədə çandi-çand soron dışmenətiyon, daveon xuni bastə Siprişişon. Xalqi Bəşmə bovə, umi heste. Əmənən umdəvomon ki, deştə tijə fami, zəka tolışi xalqi milliyə rostbemoni roədə hələ dırozə soron deştə xalqi ivrədə bəbeşon. Im ruj Şımə 65 sinn təmom bedə. 65 sinn Azərbaycanədə təqaudə sinne. Əncəx Şəmə dırozəjiə məmləkətədə - Tolışə Bandonədə moəku bəşon. 65 sinn bo bandon zoon hələ cıvonəti sinne. Əve, Şıməni de mubarəkə ruji munasibəti təbrik kardedəmon! Bəşmə xəşəconi orzu kardedəmon! Xıdo bəşmə Iştə xalqi xoşə rujqari binde ğısmət bıko! Ruj ə ruj bıbu, ıştə təvəlludə ruji, ıştə moə Vətənədə - Tolışıstonədə dəvonişon! Təvəlludə rujon bud bıbu! de hurməti: TOLIŞİ SİPRİŞON ŞURA

İdrak Abbasov ABŞ-da “İfadə Azadlığı” mükafatını alıb Müstəqil jurnalist İdrak Abbasov növbəti beynəlxalq mükafatın laureatı olub Talış Ağsaqqallar Şurası, Respublika Talış Mədəniyət Mərkəzi və “Tolışon Sədo” qəzeti tanınmış jurnalist İdrak Abbasovu “İfadə Azadlığı” mükafatını alması münasibəti ilə təbrik edir.

Jurnalist, “Amerikanın Səsi”nin verdiyi məlumata görə, ötən həftə ABŞ-ın Nyu-York ştatının Sirakuzi şəhərində Talli Mərkəzinin təsis etdiyi "2013 Tully Award for Free Speech” mükafatı təqdim olunub. Adı çəkilən mərkəz tərəfindən "İfadə Azadlığı” mükafatı ildə bir dəfə ifadə azadlığına görə təhlükə ilə üzləşən jurnalistlər arasında seçim aparılmaqla ən layiqlisinə verilir. İdrak Abbasov 12 finalçı arasından qalıb seçilib. Eyni zamanda İ.Abbasov Sirakuzı

Universitetinin jurnalistika, diplomatiya və siyasi bilimlər fakültələrinin tələbələri qarşısında da Azərbaycan həqiqətləri barədə məruzə edib. Səfəri ilə bağlı İdrak Abbasov bunları deyib: "ABŞ-da Azərbaycan haqqında az məlumalıdırlar. Bu baxımdan tələbələrin də ölkəmiz haqqında bilikləri demək olar ki, yox idi. Onların əksəriyyəti ümumiyyətlə Azərbaycanın hansı qitədə olduğunu belə bilmirdilər. Onlara Qarabağ problemindən tutmuş, neft ölkəsi olan Azərbaycanda ifadə

azadlığının olmaması, 10 nəfərə qədər jurnalistin həbsdə olması, jurnalistlərin şantaj edilməsi, gənc fəalların təqib olunması, seçkilərin saxta keçirilməsinə qədər ətraflı məlumat verdim. Eyni zamanda onlara Stenli Eskudero və Metyu Brayza kimi adamların da vaxtilə ABŞı Azərbaycanda təmsil etmələri barədə də danışdım”, İ.Abbasov həmçinin mükafatın təqdimatı zamanı da Azərbaycan həqiqətləri barədə geniş auditoriyanı məlumatlandırdığını bildirib. İdrak Abbasovun bir sıra mükafatların laureatı, eləcə də 2012-ci ildə Böyük Britanıyanın "Senzura İndeksi” təşkilatının "İfadə Azadlığı” mükafatının qalibi olub. Jurnalist "Bizim yol” qəzeti, Rusiyanın "Regnum” İnformasiya Agentliyi və Böyük Britaniyanın "Hərb və Sülh İcmalları İnstitutu” (IWPR) ilə əməkdaşlıq edir. TALISh.ORG

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî

Talış ağSaqqallar şuraSıNıN d-r Hİlal məmmədoVa Hökm oxuNmaSı İlə bağlı bəYaNaTı Talış Ağsaqqallar Şurası d-r Hilal Məmmədovun məhkəmə prossesini daima diqqətdə saxlamış, həmən prossesin ilk günündən son gününəcən baş vermiş bütün qanun pozuntularını qeyd etmişdir. Talış Ağsaqqallar Şurası d-r Hilal Məmmədovun məhkəmə prossesindəki bəzi qanun pozuntularını, hansılar ki, d-r Hilal Məmmədovun ittiham aktında təsbitini tapmışdır, ictimailəşdirərək bəyan edir ki, Talış xalqının düşməni Elman Quliyev adlı bir zatdan 20062007-ci illərdə bəhrələnərək “Tolışi Sədo” qəzetinin baş redaktoru professor Novruzəli Məmmədovu saxta ittihamlarla həbs edib, onu zindanda qətlə yetirən bu iqtidar indi də eyni ssenarini d-r Hilal Məmmədovun üzərində qurur. Yenə həmən zat, yenə eyni iittihamlar. Professor Novruzəli Məmmədovun ittiham aktından d-r Hilal Məmmədovun ittiham aktına köçürülmüş bəzi bəndləri qeyd edirik. D-r Hilal Məmmədovun ittiham aktından 1. Ona verilmiş baş redaktor səlahiyyətlərindən sui-istifadə edərək 1992ci ildən “Tolışi Sədo” qəzetində dövlət və hökumət nümayəndələri barədə tənqidi yazılar yazıb Eyni qəzetin eyni dövrdə neçə baş redak-

toru ola bilər? Lap siz dediyiniz kimidir, hər iki ziyalımız 1992-ci ildən eyni qəzetin baş redaktoru olmuşlar və tənqidi yazılar yazmışlar, burda milli diskriminasiya faktı aşkar görsənmirmi? Bəyəm tənqidi yazılar yazmaq cinayətdir? Əgər cinayətdirsə bəs söz və fikir azadlığı hanı? Niyə gündəlik nəşr olunan və işi-gücü bu hakimiyyəti tənqid etmək olan qəzetlərin yazarlarını həbs etmirsiz? Hələ üstəlik həmən qəzetlərə ildə 180 min manat yardım edirsiz? Belə olan halda məlum olur ki, hər iki baş redaktor TALIŞ olduaqları üçün tənqidi yazılar yaza bilməzlər, buda sizin analoqsuz milli siyasətiniz. 2. 1992-ci ildən İran İslam Respublikasının xüsusi xidmət orqanları ilə əməkdaşlığı Elman Quliyev və digər şahidlərin ifadələri ilə təsdiq olunub. Elman Quliyevlə hər şey aydındır, bu insan güc strukturlarının pusquda saxladıqları alətdir, sabah istənilən adam barədə də ifadə verə bilər, bəs “digər şahidlər” kimlərdir? Bəs onları niyə həbs eləmirsiz? Axı onlar “dövlət cinayətini” 21 ildir ki, gizlədiblər. demək “digər şahidlər” deməklə iz azdırırsız. 3. İranda təşkil edilmiş konfranslarda milli ayrıseçkilik salan bəyanatlar səsləndirmişdir. İranda keçirilmiş heç olmasa bir kon-

fransın “adını” deyin ki, orda ya mərhum professor Novruzəli Məmmədov, ya da d-r Hilal Məmmədov iştirak etmiş olsunlar, olmayıb belə konfrans 4. Talış dilinin təbliği ilə məşğul olub. Bu maddə ümumiyyətlə biabırçılıqdır, hər kəs konstitusiyaya söykənərək öz ana dilini təbliğ edə bilər, yoxsa konstitusiya ancaq türkçülüyü təbliğ edənlər üçün yazılıb? Bu milli diskriminasiya deyilmi? 5. İran xüsusi xidmət orqanlarına məxfi məlumatlar ötürmüş, bir sıra vəzifəli şəxsləri həmən orqanlarla əməkdaşlığa cəlb etmişdir. Bu yalanın zirvə nöqtəsidir, birincisi: nə mərhum professor Novruzəli Məmmədovun, nə də d-r Hilal Məmmədovun heç bir məxfi məlumata əlləri çatmayıb, ikincisi: hansı məxfi məlumatı, neçənci ildə və kimə ötürüblər? Üçüncüsü: hansı vəzifəli şəxsi (və ya şəxsləri) İran xüsusi xidmət orqanlarına cəlb ediblər? Həmən şəxslər neçə il İran xüsusi xidmət orqanları ilə əməkdaşlıq etmişlər? Adları və tutduqları vəzifələr barədə ictimaiyyətə niyə məlumat verilmir? Nə vaxt ifşa edilmişlər? İfşa edilərkən professor Novruzəli Məmmədov və ya d-r Hilal Məmmədov barədə niyə danışmayıblar? Və sonda: bu günkü günəcən niyə həbs edilməyiblər?

“TolışoN Sədo” edaşTedə: Tojə İmzoN əskərova Gulcahan Soltanəhmədi kinə moəku bə 1970minə sorədə liki Vamazqon diədə, holiyədə Cəlilabadi mığon diədə jiydə. dıqlə ve marağinə şerış vığandəşe bəçəmə qəzet, əmənən ə şeron bəşmə edaştedəmon, umumon heste ki, Gulcahan xanım çimuku bəpeştən deştə şeron bəçəmə handəkəson pişvoz bebəşe.

Çımıne, çiçbıkəm? Bizəykuyo bə Bılaband Badəy kijə şedəki vanq Ruvon bıbu çənədə tanq, In ro çımıne, çiçbıkəm?

Tı, Gulcahan Xurrəmiddin, Imruj hesdiş, maşdəsə gin, Bəşdı qəpi qəp bəvoten Ə qəp çımıne, çiçbıkəm?

bədızdem tıni

Rışovədə handə bılbıl, Bəcəy sədo okardə vıl, Diyə kardedəm, şo bedə dil In vil çımıne, çiçbıkəm?

Zındənim odəme, ya ki fırışdə Dasti kokardə Xıdo tış rışdə, Muyonon ovınyə, bə huşə oxşdəAz qıləy cın bəbem, bədıvem tıni.

Dıli dınyoş, ənədə yol, Çiçon pidə, vəyoye bol, Votem nizney, zıvonım lol In dıl çımıne, çiçbıkəm?

Şəvədə ovşumiş, rujədə həşi, Dıl votdə: ənədə diyəro məşi. Sutedəş ın dınyo bədəy otəşiAz qıləy ov bəbem, bətosnem tıni.

Beko məndın bı soədə, Hədərə ko vədə mədə, Bətı votdəm az damədə, In so çımıne, çiçbıkəm?

Sə zəmin nəvedəş, dılı osmone, Məvot ki im odəm ağlədə kole, Tıni vindeyədə zıvonım loleAz qıləy mor bəbem, bətıknem tıni.

Bətı votdəm bə rəğ məşi, Vəyo oxo eşdə həşi, Ivrə rize, çığınn bışi, Ə riz çımıne, çiçbıkəm?

Bə sondux dəməşi, tıni vindedəm, Dılədə çiç heste caşo handedəm, Məvot ki, Gulcahan, həni gin bedəmAz qıləy dızd bəbem, bedızdem tıni.

6. Yazılarında, məqalələrində milli ədavəti qızışdırıb. Nə mərhum professor Novruzəli Məmmədovun, nə də d-r Hilal Məmmədovun məqalələrində heç bir millətin adı çəkilmirsə, onlar milli ədavəti necə qızışdıra bilərlər? 7. Tərcümə etdirdiyi və yaydığı kitablarda milli və dini ədavəti təbliğ edib. Burda ədalət xətiriinə demək lazımdır ki, mərhum professor Novruzəli Məmmədovun xahişi ilə Elman Quliyev adlı zat “Talışlar” adlı kitabı tərcümə edib, lakin həmən kitabda heç bir milli ədavət yoxdur, ancaq d-r Hilal Məmmədov heç vaxt kitab tərcümə eləməyib, varsa belə bir kitab – qoyun stolun üstünə. Biz, Talış Ağsaqqallar Şurası olaraq d-r Hilal Məmmədovun məhkəmə prosseslərinin sifariş əsasında keçdiyini bəyan etməklə bildiririk ki, bu iqtidarın talış ziyalılarını saxta ittihamlarla həbs etməsi Talış xalqının gözünün qorxudulmasına hesablanan, onun zorən assimilyasiya edilməsinə yönəlik siyasətdir. Biz, Talış Ağsaqqallar Şurası olaraq bu siyasəti pisləməklə d-r Hilal Məmmədovun dərhal və şərtsiz azad olunmasını tələb edirik.

Kıve oxo holədə rost, Çı həxi ha xolədə rost, Həmmə hampon dılədə rost, Barzə bolo çiyə Tolış? Kıve çımı piyə Tolış?

baladdin Veşo lik andurma kıve çımı piyə Tolış? Qenc məkənən ıştə bəvon, Ime ənə dardon səvon; Yodo bekay inə zıvon, Mardə Tolış, miyə Tolış!.. Kıve çımı piyə Tolış? Im ojəhıt çı motoye? Ənə hıte ve xətoye... Bənə kılkə bə fetıye, Ha rınə bə, siyə Tolış... Kıve çımı piyə Tolış? Mıni xəlği ruj bovındə, Dıli bə dardi dovındəm. Bə ha tərəf çaş novındəm, Hiç vindənim jiə Tolış!.. Kıve çımı piyə Tolış?

Yo Zərdusti kiyə çoki, Boy otırın əçəy xoki, Zil pəydokə, de xəy şıki, Pekə ıştə kiyə Tolış! Kıve çımı piyə Tolış? Siyo aləm oməy bə cuş, De əy siyo be ıştı ruj... Ku bəbu çaş, kor bəbu quş? Kardə jıqo xıyə Tolış? Kıve çımı piyə Tolış? Konco ğır bin xosə merdon, De halay bə ico qırdbon! Kıve Məzdo, kıve Zərdon, Hərom jəy bə moyə Tolış?.. Kıve çımı piyə Tolış? Şoxı arşyə, bəj lap kulə, Botı handə dastəy tulə... Tı petovdəş bı duəvulə, Tı jəydəniş ğıyə, Tolış. Kıve çımı piyə Tolış?

Nımando Xəyku umut bo peymoni donə jəy. Bə dumoti ğəst mandeye çonə jəy... Bə sıxani tankə həxi bənə şəy,_ Əv bə dıvu səmə sardi nımando.

Sıpə rıxdə ıştı dumo, Neçi zuzdə ıştı bumo... Çiç perəsdə ıştı tumo? Bıbır şodə xoyə, Tolış!.. Kıve çımı piyə Tolış? Koy bə niyon ki qətedə, Iştı şivon epotedə; Oşko bətı dust votedə, Əy dust məzın, soyə Tolış! Kıve çımı piyə Tolış? Hite səyxo, səy ıştı con, Hıteku qon bin ıştı koon. Peqardə bə tırk ıştı son, Mandəş lap be vayə, Tolış... Kıve çımı piyə Tolış? Pevatəmon şəri rəği, Bərpokəmon ıştə şəxi, Bıstənəmon ıştə həxi, Boy bıkəmon koyə, Tolış! Kıve çımı piyə Tolış? Ə moəbudon bə ğəyb beku, Nunı bə tel, ovı bə su... Sipiruyku bə Kurə ru, Kıve jiə şayə Tolış? Kıve çımı piyə Tolış?

Boy fik bıdə, vıl pəleşq be, bu mande. De voə ovi qur bə də bə cu mande. Ve nodon de ojə çaşi ku mande,_ Hiç kəsi dard bəsə dardi nımando. Pasnə məkaşt, ha rujə bəy ov mədə. Bə şəri zu, bə xəyə koy lov mədə. Sığə roədə bəştə aspi tov mədə,_ Soybış roysə bənəy mardi nımando.

Òîëûøîí Ñÿäî əqəm çımon bə Avropa dəqəron kamişəyən bıbu hurmətşon hestbu, əy bı nezonədə vabadon, ne, əqəm ımon Avropa dəqəron deştə “arşini” pamyedəbunsə, bəvədə hələm çəmə demon mubarizəmon navadəye, əncəx ijənən votedəm, umum heste ki, d-r Hilal Məmmədovi bı nezonədə çı nohəxə şəriku vabadon, Xıdo bə hiç kəsi nohəxə şər nuşo nıdə, amin İnşAllah! Tolışi zıvonədə hikməton Ра фиг Жя ли лов же ли лов ра фиг@ маил. ру

Əğıl beədə har tostonədə bə di – bə Caynəvu əşim, aradə bə di “i kəybəynə Kuban” avtobusi peənıştim, bə Lankon bo nəve əşim. Çəmə di avtobus çı Vizəzəminiku davardedəbe. Vəy ğərəyz Vizəzəmini odəmmon Kornədi odəmonən bı avtobusi peənıştin. Avtobus çəmə diyku beşyədə jəqoən pur nəbi, əncəx bə Vizəzəmin dəşəcəğin pur əbi. Mılxəs, avtobusədə bo mandero vırə nəbi. Jıqo səfərondə qıləyədə kəybə qəvədə mandə qıləy merd bə saloni votşe: - Ay camaat, tikəy bə yəndı nez bıbən, az yo i lınqi mandəm xo... Hejo çəy tono mandə co merd çəy cəvobış doy. - Tı ijənən çokiş, i lınqi mandəş, çımı lınqon dıynənən həvoədən d-r Hilal Məmmədovi məhkəmə D-r Hilal Məmmədovi məhkəmə hukmuku apelyasiya şikoyət doə bə, apelyasiya məhkəmə kenə bəbe, hələ sərostə məlumatmon ni, əncəx ımi zınedəm ki, çı dr Hilal Məmmədovi zindondə mandə ha i ruj bı hukuməti əleyhi ko kardedə, çumçiko d-r Hilal Məmmədov sıraku bə odəm ni, əy, vote bəbe ki, həmmə dınyo zınedə. Umumon heste ki, d-r Hilal Məmmədov zindonədə veyən əndınni,

Tolışi zıvonədə bə hikməton, çımı zınə hiç zıvondə nin. (az ğəyrəz tolışi 2-3 qıləən zıvon zınedəm) Az boçi bı ğəror oməm? Bıvotom, şımənən bahandən. Az şəhəri əğılən bıbum, ha sor 3 manq Liki diyonədə əbim. Sıvakano ta bə Ləman, Caynəvuku ta bə Bıləband nəvəm, de sininə odəmon qəp jəy bəmı ve xoş əvoy. Əvon tırki nəznin, bə qornə demı tolışi qəp əjənin, (əmandə camaat həmmə demı tırki qəp əjənin) jıqo qəponədə xəyli tojə sıxanon oəmutim, jıqo sıxanonədə qıləy “hımə”, qıləyən “çə”ye, ısət handəkəs bəvote ki, tolışi zıvondə nə “hımə”, nəən “çə” sıxan ni, heste şinə handəkəs, tadi məqət. “Hımə” sıxaniku peşo qəp bəjem, ısət “çə” həxədə nıvıştedəm. Liki Barzəvu diədə çəmə avlodonədə qıləy piyə jen, Xıdo əy rəhmətkə, bəmı votşe: - Hovazo, botıro i çə duynəaş biyəm? Ğəyrəz “çə” sıxani əmənda sıxanon həmmə sərəsəym, “xala, biyə” votme. Həminə piyəjen qıləy yolə qıliə ğabadə bomıro duynəaşış vay, “çə” bəçımı çaş çiydənıbe, bə qornə ıştə zıvoni arışte-arışte xəbəm səy: - Xala, çə kıve? Piyəjen sıre-sıre (be bəzne ki, bəçımı “cılə-cuə” tolışi qəp jəy sıredəbe) yolə qıliə ğabış nuşoş doy, votşe: - Hovazo, çə çı ğabi nomeyəni... Isət sərəsedəm ki, çəmə zıvonədə “nimçə”, “keçə”, “çamçə” sıxanon hejo bə həminə “çə” sıxani anqılin. Əqəm “çə” bo ovinə xorə-

ki nəzədə qətə bəbusə, çı “çə”sə 2 kərə qədəliə ğab, “nim çə” bo hışkə xorəki nəzədə qətə bə, de çamçə əncəx bə “çə” xorək ekarde bedəbe, yəne de i “çam”i “çə” pur bedəbe, de keçə ancax “çə”ku harde bedə, çumçiko de “keçə” (çı çə conəvə) əncəx ovinə xorək hardə bedə, (pılo de dasti hardedən). Vote bəneşon ki, yo çiç heste ki? Tolışi zıvoni onıbə sıxanon veyin, əmə əvoni okardedəmon, hejo çəmə tolışon bəmə rışxənd qətedən ki, ımon həmmə

yəne Kaspi dıyo de okeanon i beədə tolış yo jiyəşe, peşo dınyoədə kataklizmon bən, zəmin ıştə formaş dəqişış kardəşe, Kaspiən çı okeanonku co bə, ımoni Tolışə halonədə çı gəmion hisson pəydo be subut kardedə. Yəne tolış okeanış vindəşe, iyən ovşumi okeani bəştə okırne, şum karde şoyd bə. Dıminnəni, az qıləy çiədə əminim ki, çı Hındıstano ta bə İnqiltərə həmmə odəmon i zıvonədə qəpşon jə, peşo həmməkəsi qəp jə zıvon bə nav şə,

Molİ xıvand “cəfəngiyatin”, ısət boəmon çı “kiyəku” davardəmon bə insonon. Tolışi zıvonədə “nə” sıxan tırki zıvonədə “kadın” məno doydə, boənən diyəkəmon: İ:nə - birinci kadın, ana. Nə:nə - kadınların kadını, anaların anası Ki:nə - evin kadını, qızı Moy:nə - xanım, əncəx yo tikəy izoh doy lozime, boçi tolışon bə xanımi “moynə” votedən. Zınedəmon ki, moy ən reçinə həyvone, iyən tolışədə mığəddəse, tolış ıştə nəvuzə idi kiyəsədə bəpe hukmən moy bıpato. Bə qornə tolış bə reçinə, ağılmandə xanımon bənə mığəddəsi diya kardedə, “moynə” sıxan həm xanımon bənə moy reçin be, həmən çəvon mığəddəsəti nuşo doydə. Isətən dəvardom bə astranomiya. Çəmə “Tolışi Sədo” qəzetədə İlqar Əlizadə ovşumi həxədə nıvıştəşbe, İlqar Əlizadə subut kardedə ki, tolış bə qornə bə ovşumi ovşum votedə ki, əv ovi şum (cəzb) kardedə, yəni ovşum 14 rujlığə (qırdul) beədə əv dınyo okeanon həmmə bəştə şum (cəzb) kardedə, kali vıronədə okeanon 15 sant, kali vıronədə 7-8 metrə rost bedən, ısət çəmə kali tolışon bəvoten ki, tolışədə okean heste? Im çı beməxə qəpe? İminnəni əve ki, tolış bı əraziədə çand həzo sorone jiydə,

ğəyrəz tolışə bandonədə jiə odəmonku, əvon hejo ğədimiədə çoknəşon qəp jəşone, ısətən jəqo qəp jəydən. Imi dınyo alimon veyni isbatşon kardə. Məsələn, har kəs bə urusi zıvondə vikipediya dəşe zınedə, vəy “Qimalai” bınıvıştən, dyəkən çiç omedə? Imi çı vikipediaku peqətəme: Гимала́и (санскр. हिमालयः, himālayaḥ «обитель снегов») “qarların yaşadığı yer”. Bə pe nıvıştəmbe xo, “hımə” sıxanım məsəmbe, “hımə” çı halon arada voə mandə vırəye, yəne “hımə”də voə ov bedəni, voə vəy “jiydə”, ısət şinə handəkəs “hımə lo” bəşmə hiçi votedəni? Astranomiyaku qəp jəydəbim oxo, ovşumiku nıvıştəşone, bə qornə az nıvıştedənim, əncəx “astova”, kali vıronədə “ostovə”ku nıvıştəkəs bə ni, xosə handəkəs, iminnə boənən çı astovə sıxani məna okamon. “ast” (ost) – sümükləşmiş, bərkimiş, (ğoym bə, astə bə), “ov” – su. “ə” – birləşdirici şəkilçi, yəne “ast bə ov” (buzlaşmış, bərkimiş su), astovon tərkib həğığətən ove, çəvon ətrofədə həvo -260 dərəcəye, ısət kali handəkəson bəvoten ki, tolış koinotədə bə? Çı zınedəbe vəy ov ast bə, ya ne? Az bı parsi de parsiyən cəvob doydəm: əmə boçi bə Astara Ostoro (kali vıronədə Astoro) (ulduz yolu) votedəmon? Isətən boənən bə “hınd” sıxani

Zanq kardedəm sa kərə, əv i kərə cəvob dodə, Votə ha telə qəpən şine bomı, şone çımı.

Pidəme az ə kinə, Tolışə kinə cone çımı, Beəy i dəyğə bıbom, dardım hejo qone çımı. Lovə kardəm, ha Xıdo, çəmə ro-bəndon i bıkə! Az iqlə əv pidəme, sofə piyəmone çımı. Bənə korpə əğıli şanqo bə maştə bəmedəm, Ruji ijənən obe tələkə damone çımı. Vınde nıznom ə simo, kam mandə dılım bıtıpı! Məsəyro əçəy sədo, ımdodım telfone çımı.

Dılım dılə hardışe bə saat, ha şimbə dumot, Ğasbu ım çəy oxonə vinde rüj, zəmone çımı?

Çəşonım de şür-şüri ehuryə arsonış moləy, Vote: " hiç xıvət məkə, con bətı ğıbone çımı". Orzume, har piyəkəs deştə pəvandi i bıbu, Mirfayaz, hərəbəxtim, çı xosə jimone çımı! 15.10.2013. Boku

Mol iyən çəy soyb Votedən “mol bəştə soybi obəşe”, nafko fam əkəym ki, çəmə yolon hiç jıqo dədruyə qəp nəjənin, ın çı beməxə qəpe, ısət-ısət vindedəm ki, çəmə yolon ve rost votəşone. Mol həğığətən bəştə soybi oşedə, az çoknə lanqedəm, çımı qəzetən jəqo lanqedə, az bə qəzet omyədə çəmə bolion bəmı dılvandi doşone ki, tıni məydonədə cali onibəqətemon, bətı ham maddi, həmən mənəvi dastək bəbemon, zəmonə dim syo bıbu, ımon nəənki mınşon cali oqətəşone, hiç tarsiku bəçımı telefoni cəvobən doydənin, çiçiku tarsedən, zınedənim, əncəx jıqo fam kardedəm ki, ıştə koku tarsedən, yəğen bəvonən quşəmurəşon doəşone ki, bə qəzeti 15-20 mənot koməkəti məkənən, ısət az iyo qırd cali mandəm, həni Azərbaycanada jiyə tolışon dılədə konkret bəmı maddi dastək doəkəs ni, xaricədəən jiyə tolışon jıqo zınedən ki, çıvrə tolışon bəmı koməkəti kardedən, əvonən bəmı koməkəti kardedənin, jıqo bışo çəmə qəzetən bənə “Tolışi Sədo”, bənə “Şəvnışt”i, bənə “Tolış”i bebəşe bə “uzunmüddətli” istirohət, Xıdo rəhmətkə USTOD Nəvuzəli məllimi, əv ijənən tələkəy i lınqiən bıbu, mandedəbe, çəmə lınqon məvotbən həvoədəy....

“Avesta” bə çımı kitob, Vey vindəme mınən əzob, Bəvon həmə vardəme tov, Səyko bə po az tolışim.

Bovə karde nızname, vəbəvəmon, əv bə qəpe: "Ome məğsədım detı bastero pəymone çımı. Dı dınyo vılo bıbo, çiç bıbuyən, az detınim, Bı roədə hestemon tosə ğəvıstone çımı".

dyəkəmon, “hınd” veyən tınd nıbə syo ranqe, tırkon votəy “qarabuğdayı”, de hınd sıxani tumo bə sıxanon: Hındəmo – xurma, hərfi tərcümə: mayası qara Hındıl – böyürtkən, hərfi tərcüməsi: qara ürəkk Hındiston – Hindistan, hərfi tərcüməsi: qaraların məskəni Bolion, az yoən oqətedəm, jıqo sıxanondə həzo qılə pəydo kay bəbe, tolışi zıvon qıləy xəzinəye, bı xəzinə dılə dəşe lozime, çımi həxədə nıvışte lozime, bə dınyo car kəşe lozime, ehanə kenə tolışi zıvoni sırr obəy, bəvədəən çı dınyo həmmə sıron obəben.

(Əliyev Heybətulla Həbibi zoə) - Moəku bə 14.10. 1960nə sorədə Ostoro rayoni Şuvi diyədə. Orıxnəşe Azərboyconi Rusi Zıvoni iyən Ədəbiyoti İnstitut. Mıəllim ko kardedə Şuvi miyonə məktəbədə. Bə tırki-bə tolışi şeir, məqaləon nıvıştedə, çap bedə dovri mətbuatədə məktəbo handə vaxtonku jıqo.

Rüji dardədə qinbim, zanqi oməy-nümrə əçəy: "Detı saat dıədə maştə vindımone çımı".

ÇıMı

HƏBİBİ HEYBƏT-53

Hestıje rüşnə rüjış har qılə zılmotə şəvi, Ədə dılvandi bəmı im fike, qımone çımı.

Mirfəyaz likməkani

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

Səyko bə po az tolışim Bobom tolış, nənəm tolış, Dədəm tolış, inəm tolış, Zovəm tolış, kinəm tolış, Səyko bə po az tolışim. Rost bovtənən çımı nomi, Həmə xəlqon bıznon mıni. Cər bıjənən dınyo dimi, Səyko bə po az tolışim.

Orzu kardəm bəsə dəşon, Az bıməsım deştə quşon. Joqo bovton qırd tolışon: Səyko bə po az tolışim. Ha ruj beşi ( Bo “Tolışi sədo” qəzeti) Şukur bətı, yolə Xıdo, Həni beşe “çəmə sədo”. Çı tolışi çokə zoon, Yolə merdon, ğeyrətmandon

Tınışon bə məydon varde, Çəmə dılışon şo karde. Sədo bıkə hıtəkəson, Bəştə tolış votəkəson. Bəsə dəğand ım divojon, Ruşin bıkə omə rujon. Harco beşu ıştı nido, Ha tolışi həxə sədo! Orzum ıme-bənə Həşi Tı bəməro ha ruj beşi! (“Tolışi sədo” NO 30, 1-15.10.2003)

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

e hurmətinə tolışon, ım ruj əmə ıştəni dərk karde zınedənimon. Əve bənə gitə neqo qınon i yəndıku vindedəmon. Im yolə qınon səbəbi vinde lozıme. Çəmə qəzeti həxədə har kəs qıləy replikə şodoydə. Im replikon hejo çəmə təliyə mənəviyyati mücəssiməye. Replikə şodakəson çı qəzeti i numrə dərc bıkan bə məydon biən, çəno əmənən çəvon replikə ğəbul bəkamon. Im replikə şodoy çəmə qıləy nırəsə cəhəte. Co dinon həxədə şə məlumaton məvotbən sofə mısılmonon ğəbul kardedənin, əlbəhol ıştə reaksiya nuşo doydən. Iştəni ifrot dərəcədə dindor hisob kardəkəson fikifəhm karde pidənişone ki, co dinon Xıdoku nazil bən, bə dinonən de hurməti diə karde lozime. Məsələn: ve hurmətinə Sərxan muəllimi çı Allahverdi Bayrami həxədə votəyon iyən İradə Məlikova həxədə votəyon vəs kardedə ki, əmə ıştə həm elmi, həm milli, həm dini səviyyə bə miyon bınəmon. Oxo Ariyə zıvoni xıvandon ımrujnə Tolışon əcdodon çı Xəlləği aləmi vıjniə arionin (seçilmiş) bə. Oxo ço sarəsdənimon ki, həzrəti Odəmiku ta oxominnə rəsuli, yəne 124 həzo peyğəmbəron həmmə çı odəmi peşto omə Arionin bə. Nə bə Samiyon, nə bə Hamiyon, nəən bə Yofəsion peyğəmbərəti rəsə ni, çəvono peyğəmbərən bə ni. Bə Co-heton (cuhut) vığandə peyğəmbərən de Xıdo əmri Arionədə məmur bən. Kukuənə etiqadi ıştənən qınoye. Əqəm inson sərəsdənibu bə çiçi, iyən bə komrəy etiqad kardedə, ım etiqodən Məzdə Xıdo tono, çəy dərqoədə bedəqəre. Jıqo etiqod bə buti bə etiqodi bərabəre. Ğeyzin məbən ve hurmətinə mə-loon (mə-din, loinson), az de tədrici ıştə votəyon isbat bəkam. Şımə tasə oxo quş bıdən. İminnə Rafiq Cəlilovi zəhmət bə zəmin jəy şəytono omə mə-ni-ətiy (məniəti – “mə ni”- dini inkor kay). Az votedənim ki, qəzet super səviyyədə beşedə. Qəzeti nırəsə cəhəton hestin. Azən de fikri rozim. Əncəx replikə ğandəkəson, tənğid kardəkəson kılo bınən bəştə nav, bə yod biyən ki, kenə bə qəzeti dərciro 1 mənotiku dəvardən??? Hejo qəzeti tənğid kardəkəsonən bı qəzetədə ən ve dərc bəkəsonin. Jıqo zınedəşon az nıvışdənim? Əfsus ki, Rafiq müəllim ıştən bə çımı nıvışdəyon yolə senzuraye. Bəs az kiku qırəy bıkəm? Hiç umum ni ki, çımı ım nıvıştəyən dərc bəbe. Az bı nırəsə cəhəton iyən bə çəvon səbəbon deştə fəhmi diə kardedəm, ım səbəbon iminnə ifrat dindorətiədə, dıminnə çəmə kali diplom soybon bəştə aludəçiətiədə iyən müştəbehətiədə vindedəm. Çəmə bənə milləti perəseyən ənqəlon ım səbəbonin. Çəmə yurdi əhəli veyni dindoronin. Çımı de dindorəti koyım nıme. Əncəx ku-kuənə din-

Òîëûøîí Ñÿäî

Tolış kİye?

Dınyo ğədimə xəlği bəyonən bə nıbəy beşedə dorəti qəbul karde zınedənim. Səbəbşən ıme ki, kuə dindaron ıştəni dərk karde zındənin. Hejo çımı ov-avlodi dılədə jıqo dindoron kam nin. Bə odəmi sıvol bədon ki, əqəm tı ıştəni dərk karde zınedənibuşsə ailə, hamsiyə, cəmiyyəti çoknəy dərk bəkaş? Ve vindəme jıqo dindoron ki, nə de ailə, nə de hamsiyə, nəən de cəmiyyəti soxtedənin. Iştəni məmin hisob kardedən ki, hətta hərdən mıniən mıhakimə kardedən. Votedəm ay çımı con, ay çımı ciqər, tı deştə ibadəti məşğul bıbi, bəçımı kon iyən jimoni mıdaxilə məkə, ıştı ım əməlon bə Xıdo xoş çiedəni, bə qornə ki, tı de şirki qıno kardedəş. Dınyo xəlq bıkə, insonon tale nıvıştə Xıdosə yolə hakim ni, tı kiş ki, mıni mıhakimə kardedəş? Əqəm kardedəbuşsə ıştə cəhənnimi nuşodə, azən bışum dəşum bə ğəzən. Oxo iminnə mə(din) Həzrəti Odəmi Hurroniətiye bə ki, peşo co dinon inşo be-be ım din çı Tolışon etiğade bə. Hələ İslami devrədən Babək Hurronişon “Xurrəmi”şon kay. Əmir Teymuri devrədə Heton, yəni kospion (çı taton əjdodon) Hurroniətişon bə Hurufizmşon peqordınişone. Fəzlulah Nəimişon bəsə Xıdo həxisə kıştışone. Nohəx həmişə həxisə zumand bə, bə qornə ki, bə şəytoni fitva eqınyəkəson, de şəytoni məkri məniyon bəkəson hejo ve bən. Xıdo həxi de nımoji iyən de ibadəti bəy rosne əbıni. Xıdo həxi bəy de ağli iyən de dərrakə rosne bəbe. Bə qornə bə Xıdo şukur karde lazıme ki, i-sonış (iminnə son), həyvonisəş ustun xəlq kardəşe. Çı Xıdo insoniku ən yolə əmonət ağıl iyən dərrakəye. Dıminnə əmonət cone. Bə qornə ki, be ağılə sə bo coniro təhlukəye. Hiç dumuton ka ki, boçi insoni sə cəmi əzonsə barze, çımi səbəb çiçe? Ağıl iyən dərrokə maye bə mazqədə bərqəror bə ki, kəllə astə ım mazqi çı zədonku nığo doydə. Kəllə astə cəm əzon astonsə ğoyme. İnson bəpe hejo sə barz bıbu, bə hiç cəhəti nınəmo, əncəx bə Xıdo xote bınəmo. Xəlləği aləmi piəşbəy çəmə sanən bənə moli səy be şuur əkəy ki, bə luzi xote bə sıği, bə doy, bə har cəhəti ənəmiy. Ve əfsus bıbu ki, ım ruj əksər dindoron sanən bə kali cəhəton qornə enəmedə. Hətta çəmo yolə məhşurə ruhaniyon səonən bə buti enəmedən. Oxo çəmə lesıon bə yolə “ruhanion” zıvon “Xıdo” bıvotoən, oşko vindedəmon ki, sənəmşon bə çiçiye. Isət ay çımı azizə millət, bəmı biyən həlolə mısılmonon nuşodən. Damə bedənim, votedənim - tıpedəm, damə beədəyən

bəmı kofir votedən. Əqəm sə cəm əzonsə barzbu, ay millət, boənən ləyoğətinə səy əçəy layiğ bə vırədə nığo bıdəmon. Barzə səy luzisə ji enığandəmon. Çəmə milləti dıminnə nırəsə cəhət çəmə diplom soybon hışkə ğuriətiy. Iştəni ve sovodin, alimisən bə pe zındən. Çı ağılsoybon nəsihəti məsedənin, əvoni besəvot hisob kardedən. Iştənən dıqlə həy cəvi co karde zınedənin. Im səvotinə besəvoton jıqo zınedən ki, əvon har çı zınedən. Iştəni diplomsızisə yol zındedən. Hətto diyonədə dərs doə adi miəllimon bə iddodən ki, çəvon votəyon bıbun. Xəbə səydəm: diplom bəşmənış çiç doəşe? Məlum məsələye ki, vəzifə. Bəs vəzifə şıməni bə kom riyə eğandedə? Çokə jimoni, yoləgencə rifohi rizisə. Bəs ım jimon, ım rifoh de çiçi omedə? Məlume ki, de rışvə, de həromi. Isət ışdən fik-fəhm bıkən, şımə çı Xıdo, yaən ki, şəytoni roədəşon? De kom barzə səvobə əməlon ıştəni bə ali zumrə pərçın kardedəşon? Bə vəzifə xote ıştə milləti bə tironon salehi-səhmon həvatedəşon. Im noqisə əməlonku ve nıvışte bəbe, əncəx bo ağılsoybiro hejo ımonən vəs bəkan ki, fik bıkən ki, dınyoədə iminnə yolə mədəniyyət iyən elm çı arionku mandə. Hələ Həzrəti İdrisi bə dınyo iminnə urbanizasiyaş vardışe ki, “uri bınə noə zon” sıxan ıştən ımoni təsdığ kardedə. De Astronomiya dınyo iminnə təqvim - nuə rujən (novruz) de həzrəti İdrizi nomi bərqəror bə ki, bı rujədə İdi çoşəmbon yolə təkamuli nıznə tırkon bə yolə elmiən canq ğandedən ki, beşun bəştə nom. Qasbu Həzrəti İdrizən diplomsoyb bə? İyən çı Xıdo ko-i-kotisə (fəzanın cəm yığını) yolə həxi bə i vıjə diplom dəvujne bəbe? Bı barədə çok-çoki dumut karde lozime. Bo-bi-loni Hanəvo inşo kardə Ti-ğuzon diplomsoyb (müasir mühəndison) bə nin. Ə çəvon ım ğədimə mədəniyyət de xəlqi həmrəyəti bə sə omə. Matiarxiya devrədə bə jenon əsıl qender bərobərəti doə xəlq demokratiya bınəşon hələ IV həzosori navonədə noəşone ki, peş V həzosori jenon hakimiyyət bərqəror bə Moə-Tiyon həxədə tarıxşunason nıvıştedən. “İndi məlum olur ki, mitiyenlər turkmən, özbək və qaraqalpaq turklərinin əcdadıdır”. Tiyon çan tobyə bən An-ari-tiyon, Ti-qeron, Nu-tiyon (niə-tiyon), matiyon, Hun xoon, Hurroniyon, Koduston. Matiarxiya sıxanən bə tolışi MoəTi ariə xoone ki, bə tırki “ana tilər, ari insanlar” məna doydə. Ə-moə-zon (o ana oğullar) sıxanən bənə Amazoni təhrif

bə. İsət mıku fakt piyə diplomsoybon, dınyoədə umumtermin bə ım sıxanon kom zıvonədəy? İjənən şəytoniku omə iddo iyən həkkə şıməni çı faktonkuən bəqordıne? Iştə tarıxi, mədəniyyəti nıznə xəlq, zınəkəsi təqdimatiyən ğəbul nıkardəkəson orəx assimilyasiyaye. Dınyoədə Odəmiku tasə bı ruj tarıx nıvıştə ariə əcdodon, ımruj çəvon nodonə vərəson inkor kardedən ki, de nodonə əməlon bo xəlqi məhvi de despoton səbəsən. Nəvuzəli muəllimən, Hilal Məmmədovan diplomsoybin, əncəx kali diplomsoybosə çəvon fərq əçəvon deştə milləti nomi jieye. Əvon ıştə xəlqi roədə bənə həzrəti Zəkəriyyə, bənə Yəhya peyğəmbəri şəhidəti riəşon qətəşone, ıştə jimoni iyən şəxsi rifohşon ne. Hilal Məmmədov bı rujədə çı nohəxi əsıre, zindonədəy. Az əy de həzrəti Yusifi i pillədə vindedəm. Bə çımı yod omedə ki, çəmə Tolışə dion qıləyədə bə deputati namizəd bə dı kəsi vəkilon təbliğat bardedəbin. Əçəvonədə qıləy vəzifə soybbe, bə cəmoati hışkə vədən ədəy ki, çəmə nomizəd deputat bıbu, bəşmə har dardi bəmande, şımə jimoni firəvon bəkarde. Ə namizədi vəkil hiç vəd nıdoşe, iqlə ımış votışe ki, əmə həxi bərpo karde piedəmone. Bı arədə qıləy qələvon votşe, - Ay məlim, tı bəmı bıvot, həxi harde, yaən xarc karde bedə? Vəkil votışe: ne bedəni. Bəvədə qələvon oqarde ki: - Bəs ə merd vindedəş boəmə çiçon bə qıy qətdə? Tı ıştə həxi dənə bə cif, həni qəp məjən. Əmandə cəmaatən bə qəpi xəyli sırəyn. Əncəx sərəsdənin ki, bə nodoni qəpi sırəkəson hejo nodoni toy bedən. Çımı votəyon əv ni ki, deputaton bo xəlqi ruj bəbəmen. Bəpe xəlq ıştən-boştəro ruj bıbəmo. De çı Afrika zuluson, matayamaron, buşmenonən mıstəqil ben, çəmə tolış nəinki mıstəqil, hiç ibemonətiədə bərpoən be zınedəni. Çənnə ki, çəmə nimanculə qəzeti nomi “piəçınə qəzet” noəkəson hestin, çı qəzetiku rəməkəson hestin, çənə ki, çəmə kali ziyaliyon bə i yəndı zidd omedən, çənnə ki, co horədə şin-şini cəv hardə səvotinonmon heste çəmə har ko lanqe-lanqe bəşe. Çənnə ki, tolışi 5-6 cəmiyyət təmsil bıka, ənnən rınə bəbe. De Xıdo yolə əmonəti, de ağli ıştə san pe duşon oqəte nıznə xəlqi məhv beən labude. De yolə hurməti iyən de yolə umi: Tofiq Nicot

Òîëûøîí Ñÿäî

ХЫДО КИТОБОН

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

RUT И ра дя Мя ли ко ва ира да ма ли ко ва@ маил. ру. (əvvəlış navminə numrədə) 4 boaz kəxvand beydə de Ruti 1 Boaz beşe bə şəhri bəletəvə, nışte odəmon qırdə bıə vırədə. Boazi votə ğəyyum dəvardeydəbe çəyo. Əy vindeədə Boazi votışe: «Ha merd, hələ boy bınışt iyo». Əvən oməy nışte əyo. 2 Sədo kardışe şəhri sipirişonədən da kəs votışe: «Şımənən bınıştən iyo». Əvonən oməyn nıştin əyo. 3 Boazi votışe bə həmonə ğəyyumi: «Zəmin Moavo oqardə Naomi həvateydə çəmə boə Elimeleki hiy. 4 Azən rosniye piyəme bətı ki, bıhıri ə vırəy iyo nıştəkəson iyən ıştə xəlği sipirişon vədə. Qirəm tı bırosnoş bə vırə ın ğəyyuməti vəz-

a, şinə boon, xəyli vaxtbe deşmə bə vindemon ome zınedənıbim, çimiyən kali səbəbonşon hestebe ki, bəşmə vote tikəy çok ni. Hiç zınedənim komi oqətom, komi bıvotom, xəyli votə çiyonım heste, qılə-qılə bəvotem, bə kon qılə nubə nırəso, peşo bənıvıştem. Bino bıkəm çı Şuşa radioku, ərmənion Şuşada tolışi zıvondə radioşon okəy, aləm qıni bəyəndı, kali odəmon tadibəsə bə İroni tolışə prezidenti noməşon nıvışteşone ki, tı bəçəmə milləti ko ıştə qədə sə dəmənə, jıqo bızın ın milləti bı 2-3 xonəxo aspardəşone, sıxanım bımədə ni, har xonəxo ıştə fiki vote ozode, dessə bə vaxti ki, sı riyə danıvardo, ehanə sı riyəku davarde çəy cızzəbulə kəfşəni eqətedə, ha, nomə şe rəsəy bə İroni podşo, əvən çiç bıvoto coke? “Az çı Əhmədi zoə Nicatim, boştə millətiro (yəne bo tolışon) radioən obakam, televindemonən, şımə kişon ki, miyonədə çulə arışdəşon?” In kəxəlizon ısət bə Əhmədi zoə Nicati sərosne zınedənin ki, ərmənion bı koədə marağşon heste, əvon boştə maraği qornə har ko bəkan, əlğərəz, Əhmədi zoə Nicatan oqarde votşe ki, məmləkətonən heste, rəhbəronən heste, bəy ovardkən. Jıqo çiyon bəçəmə rəhbəri nıvışte xətoye, əhvala Nəvuzəli məllim, 2-3 kərə nıvıştşe, şe qurum-qumbaz. Çaş kay əbi ki, çəmə hukumətən ərmənion cəvobi bədo, əncəx çəmə hukumət çı koyku nəticəş benıkaşe, tolışi zıvondə haftədə 1-2 saatinə rədioş onıkaşe, çiç bıkəmon, çımon sə ğale, əmə bıçımon yod dəşedənimon, bə qornə ərmənion çımon hanvəku istifodə kardedən, dubudubu, məsəme ərmənion tolışi zıvondə televindemonən obakan.

ifə, bıkə ımi, qirəm imtono bıkoş, ımi oşko bıvot, azən bıznım. Çumçıko ni ğərəyz tı ın vəzifə bəştə ehdə peqətəkəs, əncəx ıştı bəpeştə hestim az». Əy votışe bə Boazi: «Az bə vırə bərosnem ğəyyuməti vəzifə». 5 Boazi votışe: «Hiy Naomiku hıreyədə vevə mandə Moavıjə Rutiyən jen səniniş ki, çəy mərhumə şuyə nom bımandı çəy mılki səpe». 6 Ə odəmi votışe: «Az əzınim ğəyyuməti karde bəy, bəvədə vılo bəbe çımı ıştən irs. Tı peqət bəştə ehdə çımı vəzifə, az əzınim ğəyyum be». 7 Ğədimə zəmonədə jıqo qıləy adət hestbe İsrailədə: ğəyyuməti vəzifə bə vırə rosneədə iyən mol dəqiş kardeədə, qıləy koy rozi kardeyro şəxsi beəkəybən ıştə şımi i poy, ədəybən bə qılə şəxsi. Im, İsrailədə ğəbul kardə bıə şoydəti ğaydəbe. 8 Ə odəmi votışe bə Boazi: «Tı ıştən bıhır». Çəyoən əy evatışe ıştə şımi i po. 9 Boazi votışe bə sipirişon iyən bə həmə xəlği: «Şımənən şoydişon ımruj ki, az hıryeydəm Naomiku Elimeleki həmə mılki, Kilyoni iyən Maxloni həmə mılkon. 10 Mərhumi nom bımandı çəy irsi səpe votəynə jen səydəm

Maxloni vevə jen Moavıjə Rutiyən. Bıdə qin nıbu mərhumi nom çəy boon arəo, yurdi bəo. Şımənən şoydişon ımruj». 11 Bəletəvə tono

Həxə ko Okən çiç bəbeeee, ijənən 2-3 xonəxo bə İroni ısətnə tolış nıbə prezidenti nomə bənıvışten ki, tı kiş ki, bo tolışon televindemon okardedəş? Əv çiç bəvote, çı cəvob bədo, zınedənim, əncəx ımi zınedəm ki, hejo ın 2-3 kəs rost kardedən bə İroni prezidenti nıvıştedən, bı movzuədə bəçəmə prezidenti nıvıştəkəsi qətedən, şodoydən bə dılə. Ki pidəşe ki, çəy kə be xıyzonsoyb bındıno, ən çoki hejo bə İroni prezidenti nıvışteye. Ha, peşo məsəme ki, ərmənion İronədə Tolışşunasati tədris karde pidəşone, bəştə ənqıştə qıləy ğoymə ğıççə jəme, zınəme qıləy rınəy bəbe, jəqoən be, i kəs (tarsiku çəy nomi qətedənim) şe bə İrəvon ki, həminə tədbirədə iştirok bıkə, hiç ə kəxəliz bə İrəvon nırəsəy iyo jiyə tolışon mandin bə nubə (nubə hiçə mənadə neya) ki, əv tolış ni, çəy çəmə nomo qəp jəy həxış ni, əmə əy tolışətiku bekardəmone! Yo bə odəmi bəvoten ki, tikəy ıştə fikədə korrektə bıkən, əqəm ə odəm tolış nıbusə, şımə əy keynə bə tolışəti vardəne iyən əy çoknə tolışətiku bekardedəşon? Ne, əqəm ə odəm tolışbusə, şımə kişon ki, bə Xıdo ko dast ğandəşon, odəmi millətəti ləğv kardedəşon? Sıxanım bımədə ni, ki bə tv beşe, ki bə qəzet beşe, qa votedən əv Qarabaği dave qəhramane, çand həzo ərməniş kıştəşe, qa votedən əv xaine, separatətiş kardəşe, Qarabağıj həvatəşe, zınedənim har ruj bə qıləy zırno həvo raxs kardə ın odəmon de kon əqidə jiydən, əncəx əy zınedəm ki, ımon bəpe bənə ruyəninə keçə ıştənşon bə miyon şodoəşon bə nəbəyn, çı bıznom, qavar bə tv beşəkəson, bə qəzet

musahibə doəkəson qıləy “ve sağ bi” səşone, har çi be bəzne, çımılğ ni. “Ve sağ bi” votme bəçımı yod prezidenti səçınəti oməy, votedən peş prezidenti səçıni bə moybala zoəşon 150 həzoyinə “araba”şon doəşone ki, ıştı pə zəhməte bəhəre…. Ha, yo oqətom, davardom bə məsələ, ə ruji yutub soxədə çəmə yolə şair Əli Nasiri vindıme, xəyli soronbe əy vindedənıbim, vote bəbe ki, hiç dəqiş bə ni, Xıdo bəy sofə jimon bıdə İnşallah, ha, kam mande dəqıjyom, Əli Nasir tolışi şer votedəbe, şeri nomən “ıştə həxi bəsənemon, bəvindeyon”be. In şer bəmı qıləy ləzzətış doy, tı boy diyəkə, çı Əli Nasiri, yaan co şairon jıqo patrotə şeron məseyədə xəyli peştıpur bedəm, hətto bə ciqə omedəm, bəştə tırkə-tolışə balaliyonən votedəm ki, şımə nom boçi bı həxə koədə ni? Dessə keynə şımə bəştə moə, nənə zıvoni marde çı kənoku diyə bəkaşon? Boçi bı zıvoni oqətero bə mucadilə, bə canq beşedənişon? Dessə keynə co zıvondə qəp bəjeşon? Kıve şımə tolışəti? Əvon bəmı çiç bıvoton coke? “Kon navadə şə tolışi balalionədə i kəs bı həxə koədə heste ki? Kon navadə şə tolışi balalion tolışi zıvoni oqətero bə canqin? Çəy nomi bıvot, əmənən dəşəmon bı həxə ko”. Bə rostə sıxani çiç bıvoti? Hurmətinə handəkəson, az jəqo “navadə şəkəs” zınedənim ki, çəy bala bı koədə bıbu, şımə zınedəbuşonsa çəy nomi iyo bınıvıştən, azən bəştə bala-bulon nuşodəm, bənıvışteşon? atabala babayev boku

qırdə bıə həmə xəlği iyən sipirişon votışone: «Əmə şoydimon, bıdə Rəbb bəştı kə omə ım jeni bənə İsraili kəy bə ico soxtə Rəhilə iyən Leya bıkə. Ğudrətinə koon bıkoş Efratədə, ıştı nom beşu Bet-Lexemədə. 12 Bıdə Rəbb bənə Tamari bo Yəhuda zandə Peresi kəy bıkə ıştı kəy, çı cıvonə jeno ədə nəsıli». 13 Boazi səşe Rut, Rut jen be bəy. Boaz dəşe çəy tono. Rəbbi doşe əğıl bə Ruti bolo, Ruti zandışe zoə. 14 Jenon votışone bə Naomi: «Şukur bıbu bə Rəbbi ki, ımruj doşe bətı ıştı vəomə ğəyyum. Bıdə Çəy nom beşu İsrailədə. 15 Im korpə ocon bəvarde tıni iyən ıştı piyəti vaxtonədə obəqəte tıni. Çumçıko botı çe haft zoəsə həniyən çok bıə, tıni piyə vəyu zandəşe əv». 16 Naomi peqətışe əğıl bə və novnişe, be çəy doləvon. 17 Hamsiyə jenon nom noşone bəy votışone: «Zoə zandə bıə bo Naomi». Nom noşone bəy Oved. Davudi pıə bıə Yesseyi pıəbe əv. Davudi əjdodon 18 Peresi nəsıl ıme: Peresi pevatışe Xesron. 19 Xesroni pevatışe Ram. Rami pevatışe Amminədav. 20 Amminədavi pevatışe Naxşon. Naxşoni pevatışe Səlmon. 21 Səlmoni pevatışe Boaz. Boazi pevatışe Oved. 22 Ovedi pevatışe Yessey. Yesseyiən pevatışe Davud. (davardə numrədə de texniki səbəbon “Rut” kitobi vırədə “Yunus” kitobiku i poə doə bə. bıçimi qornə “Tolışon Sədo” qəzeti nomo çı mıəllifiku uzrxaxati kardedəmon.)

Lay-Lay məjən bo ToLışon, Hay əLı! Tolış lay-lay, Tolış lay-lay! Əli Nasir Lay-lay məjən bo tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! Tolış heste rəği-rişə zındəni, Manğort bedə, ışta navi vindəni, Forse kardə, tolışə qəzet handəni, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! Az zındənim, çəmə oxoy çiç bəbe, Jıqo bışo çəmə koon hiç bəbe, Millətiro kəşə zəhmət puç bəbe, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! İqlə "mənot” bə qəzeti doydəni Hiç həvoyən "Tolışi sədo” səydəni, Çı əcəbe Xıdo əvi jəydəni, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! Kami tolış hiç tolışi votdəni, In zıvoni hiç bə hisob qatdəni, Çəvon dılon bı zıvoni sütdəni, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon hay boli! Iştı lay-lay lap odəmi bovnedə, Ğeryətmandon əv de dıli tovnedə, Ve vırədə xəyoliko novnedə, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! Xıdo bətı ümür bıdə ve-veni, Omə rüjon tı çok-çoki dəvoni, Xahiş kardəm, tıno Xıdo tı həni, Lay-lay məjən bə tolışon, hay Əli, Zikkə bıjən, pekə əvon, hay boli! (Talış.org. dekabr.2010)

kUL – çoşanbə, nUə soRon mUbaRək! Doon qıtı qədə-qədə obedə, Vıl-vənəşə bənə ətri buy dodə, Çə paylo, vallah, odəm məst bedə, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Bılbıl nıştə tojə obə vılonsə, Kəku handə barzə doyi xolonsə, Livə çiəydə kuləlivə kulonsə, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Həmmə kəyko "kulə xonçə” qatedən, İyəndısə çokə hardon patedən, "Əvəsore”, "tojə sore” votedən, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Kinon, zoon çı dıliko şo bedən, Otəşiko vaştən, kılo ğandedən, Nənon bəvon uzərriki pesutən, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Bə yod dəşin çı dlnyoko şə kəson, Baxşəşon doy beimkonon, bekəson, Dılon orzu noğo bıbu har kəson, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Ruj dıroze, şəvon ısət kam bedə, Həşi tasbə, həvo ısət qam bedə, Zımsoni zu əvəsori ram bedə, Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Tolışə zıvon qıləy çanqəy vıliko, Duəro mənan əyi ışta dıliko, Tolışiədə botan yəndı payloko: Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Kul – çoşanbə, nuə soron mubarək! Həbibi Heybət

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî

ƏMƏ İYƏN CƏMƏ ZIVON MİkRO şOVONİZM viziya kanal bıbu, qahən bə İroni prezidenti məktub nıvışdedən ki, bəşməku tolışi zıvonədə bə rədio verilişi ləğv bıkənən. İ qılə sıxan: ın odəmon Əşrəfi Sərxan ƏSGƏROV tolışşon peqordıniyə boşdəno bə Bırədiqo, bə Pensə həftə vıjori... (Sıftəş navnəni nümrədə) Əmənən ıştə qüşonmon eroxniyə, erəxəmon bəvon!.. Bə çəmə milliyə hərəkəti bəvədən jəşe, isətən jedə Əmə ijən çəmə bə umi mikro şovonizm. Şovonizm koon ziyon vardə həm bo yolə xalqon, həmən xosiyyəton bo hırdə xalqon ve yolə ziyonəti vardedə. 90-minə soronədə LanÇəmə Liki tolışonədə ve konədə bə hadison hələ çəmə hərisəti hıste bə hukumətəti. yoddə beşəni. Əvon bə yod Bəvonku ın hərisəti mikro dəşiədə, har kəs bey dışdə şovonistəti bə əməlış vardə. zıne ğıymət doydə. Kali kəson Bəvonku bə mikro şovonqıno bə Ələkrəmi qıy ekardistəti bəçəmə milliyə hərəkəti edə. Votdən ki, ey düzış hojo xəyonətəti, ziyonətəti nıkarde. Tolış Moğon Pevardə. Həsən xanikuş qətə ta spublikaş elanış karde. Kali tovə Ələkrəmi bəznem misakəs votdə ki, düzə hərəkətış lon varde. Əncəx ım vaxt ve nıkarde, bə Heydər Əliyevi babarde. Əmmo ısətnə ziydim oqarde. Kali kəsonən onətəti həxədə ıştə fikron votdən ki, Ələkrəmi dı xalqiş nıvışte vacib zınedəm. məsləhətış nıkarde. Iştə xalqış Əvvəla, nə Ələkrəm, nə nızne. Bəzi odəmonən votdən Əli Nasir, nə Fəxrəddin Fərki, ey bə Rəhim Qazıyevi mani, nə Mehdi bəy, nə Alquşış doe... Heydər Əliyev lahverdi Bayrami hiç vaxt çı bə hakimiyyət omə bə peşt tolışi milliyə olovə hərəkətədə Azərbaycan hukuməti həm bə nin. In odəmon veyni çı dılədə, həmən beynəlxalq Xalq Cəbhə üzv bən. Tolışəti aləmədə möhkəm bey dərkış fikir, şüur bıvonku bəni. nıkarde. Zəmon – şəraiti çı Əve ın odəmon ısətən bo Xalq Cəbhə şərait nıbe. Əv kon məqsədi çı tolışi nomiku əncəx dışdə subyektiv fikron, istifadə kardedən – zıne arzuon hozo mandedəbe. bedəni. In mikro şovoniston Har hərəkət bəvədə bəvədə siyo qruhun nıştən ənə zumand bedəbe ki, əçey Moskvədə, ənə Bokuədə, hokənoədə, xaricədə qıley qqəbazəti kardedən. Tolışi mehkəmə maddi-mənəvi nomədə curbəcur təşkilaton dayağış, koməqədətiş bıbu. icod kardedən. Amma çəmə Əqəm nıbuşbu ə hərəkət xalqi hiç xəbəş ni çı təşkilaqələbə sey əzını. tonku!.. Çımı fikir joğoe ki, bı “Azərbaycan devləti roədə votəyondə qıley yolə həqiqət tolışi ibə təşkilat” icod hıse. kardəbə. In təşkilat bə ki, bə Qıley həqiqət əve ki, çokçiçi xıdmət kardə - xəbəş ni bevəc 90-minə soronədə bə tolışi çimiku! hadison Tolışi tarıxədə qıley Tırk bımədə votedə:”Qız tojə səhifəş okarde. Tolış evində toydur, oğlan evinin bəşdə zü qoroş dınyo xalqon xəbəri yoxdur”. olovə hərəkətədə be. Bə dınyo “Tolışi Mədəniyyət ışdə sədoş bekarde. Milliyə Mərkəz” votə şey çəvon çanhərəkətədə bə sədo sədoş doe. qəde. Imon qah bə AzərbayImən qıley tarıxi ko be. can prezidenti məktub nıvışdPeştış nıbə xalq əncəx joğo edən ki, tolışi zıvonədə teleko qəte bəzne!..

Bı qoroş əv məğlub bıbuən, əmmo mənəvi ğələbəş se! Zınedon çiç hıse? Har hərəkəti məqsədış bedə. Bə məqsədi uyğun çey şüaronış bedə. Məqsədi dəçey şüaron bə xəlqi rosnedən. Işdənən i sor, dı sor, se sori dılədə ne. Bımeyi vaxt lozim bedə. Milliyə hərəkət əğılə hənək ni! Xıdo bə çəmə Değe cəmaəti insof kam nəfsiəti bıdo! Əvon çokne məseşone ki, Ələkrəmi Lankonədə Xalq Cəbhəçionış çı hakimiyyətədə tojniyəşe, hakimiyyətış sə bə das, əvon çı Binəkuş qətə, tovə Həmuşəmi, çe BokuSumqayıtiku qətəşe, tovə Ələzəpini hürrəşon kəşe, bənə hunnion omin emin bə Lankon... Kisə ome hakimiyyətədə vırə qəte, kalikəson omin bo zəmin qəte. Məvotbən, Ələkrəmiən həmyerliyəti xosiyyəti zınedənbən. Çəvonədə kisə çı Ali Məclisi sədr be, kisə İnformasiya nazir be. Kiən kommunal təsərrüfati nazir. Hələ çan kəs bo vəzifə sey qornə bə nübə mande. Mılxəs, səance be bo vəzifə, bo zəmin se. Kama vaxti dılədə Şilvo, Diqo, Qumşəvon, Marso, Sutəmırdovi zəminonşon qətımşon karde. Hələ dımiən si nıbin, dasşon ğande Ləji iyən bə Bəlləbıri zəminon. Ostoro – Boku trasi çəprosə tərəfonşon zəbt karde. Xandəxon-kanalonşon volo karde. Ov şə vırə həni nımande. Şirkətonşon ejəne. Vəziyyəti joğo vindəbəpeşt Lankoni şəhəri camahati qıley şüarşon şodoe bə miyon:”Hakimiyyət bo likijon, moxtariət bo tolışon!” eşdin bə po! Hurmətinə handəkəson, ımvon həmə qıley real həqiqətin, çəmə milliyə hərəkəti məğlub be obyektiv səbəbonin. Hukmən ımvoni bəpe bıvotəmon. Bıvotəmon ki, bıdə çəmə omə nəslon çəmə vadoə səhfon bıznon.

Əsas məsələ Az bı qəti rəyədəm ki, ısə tarıxi çəmə vədəş qıley əsas məsələş noə. Əv çiçe? Əv çəmə xalqi zıvoni məsəle. Boçi? Bə qorə ki, əmə oşko vindedəmon ki, çəmə zıvon ısə zuman bə asimilyasiya şedə. Həm şəhərədə, həmən ki, dionədə. Im proses həm ziyalion ailədə, həmən adi ailonədə. Bo har qıley xalqi se qılə şe mıqəddəse. Mı bı həxədə vaxt bə ıştə məğalon qıleyədə sıxanım eğandə. Təkrarən bıbu çəvon həxədə pidəme nıvışte. Çiçe ə se qılə şe? Çəvonədə iminci çı xalqi zıvone. Qıle çı xalqi mənəvi-dini dəyəronin. Seminə çı xalqi jimon kardə ərazie. Isətnəni vəziyyəti dı 50-60-minə soron mığayisə kardiədə vindəmon ki, əv bəməku ve-ve bə ji eqınə. Çımı yodəde: kolxoz bə sovxoz peqardiədə çəmə diyonədə bəsə zəminon sərhədisə ve kəskin mubahison şin. Çe Cili zəminədə kamişəvone bə Vılvoni tərəfşon ovoştınəşon be. Bı qoroşoq Cilijon qıle yolə ğırğonşon eğande. Əvon qıle teylə boçkəşon noəbe dı i kəsi sərhədədə, beyşon asbardəbe ki, keynə bomen bo xandəx ğande, tı çəlləki bıkuş. Əmə bomemon ıştəni bərosnemon bətı. Jəğoən be. Traktor bo xandəx kande omeyədə, ə odəm çəlləki kudə. Cilijon dasədə yaba, bor, təvə, omeydən ışdəni rosnidən. Vılvonojon sərhədi xandəxi kəşe zındənin. Əmmo 80-90-minə soron islahati nomədə çəmə dədənənon dı kon zülmi çayə plantasiyəşon, çəvon miyonədə vişə zoləğonşon ki, eğandəbe, əvonşon çı camaati çəşi vədə məhfşon karde. Hiç ıştə sədoşon benıkarde. Əmmo çı Stalini vaxtədə bə çayə kuli ziyan jəkəsi bə türmə dənen. Oxminə soron çəmə zəminon dı vişon ivrədə havatoşone, əmmo hiç ki ıştə sədoş benıkarde. Im qıle yolə faciəye!

Çəmə zıvoni ısətnəni vəziyyət Isə iqlə mandə çəmə zıvoni məsələ. Çeyən sutunon ləxedən. Isətnəni nəsıl tolışiədə qəp jedəni. Korpə əğlon tolışi hiççi zındənin. Çumçono çəvon nənon dəvon tolışiədə qəp jedənin. Im qıley yolə probleme. Yəne, asimliyasiya çe pentono ne, jintono şedə. Əve əmə bəbe ışdə kolo bınəmon ışdə vədə, nığıl-nığıl fikiron bıkəmon. Çiç bıkəmon ki, ışdə zıvoni oğətəmon?! Yolə darde ım dard! Əmə bəpe ın dardi bıznəmon, çey həll kardə roon peydo bıkəmon. Əmmo bəməku qıley noxəşiyyəti peydo bə. In noxəşion eşdən bə po, dəfırsiən bə çəmə mətbuati, dəfırsiən bə çəmə milliyə hərəkəti dılə, papulistiəti kardedən. Iştəni bənə lideri bardedən. Dı roy əvon bə çəmə har koy yolə zərbə jedən. Im odəmon bı iddoədən ki, əvon har şey çok zınedən. Im xalq bəbe bəvon quş bıdo. Ki ki bə çəvon əleyhi beşedə, əvoni çı mionədə peğətedən. Bəştə məqsədi rəsə qornə bə har avanturistə hərəkəton das ğandedən. Məkirinin. Isə bə çəmə zıvoni əlehi nə İron, nə Turkiyə, nə Rusiyə, nəən Azərbaycane. Bə kiin bə çəmə zıvoni əlehi bə kəson, kılə kort bədasin? Bə doyşon vote:”Omeydən boşdo bırne!”. Cəvobış doe:”Çəvon dılədə çımınədə nıbu, mıni əzınin bırne!”. Im ve yolə hikməte. Isət çəmə dılədə se-ço kəs ve vaxonəniku dərıziyən bə çəmə xalqi milliyə hərəkət, boşdə maddi maraği qoroş bəmə xalqi zıvoni, bəçey milli, dini mənəviyyati xəyonət kardedən. Joğoən bənibe. Çumçoko ruən ov beyədə çey tortə, qujd qıleyədə çey kəp bə dim beşedə. Milliyə hərəkətədə səbadə odəmon siyo quruhun, mənsəbpərəstə odəmon di-rə beşedən bə dim. Eqınidən çı nufuzədə. Xar bedən, xəcil bedən! Əncəx ım odəmon dı hiç ki fikron bedənin rozi... (Dumoş bəbe)

Òîëûøîí Ñÿäî

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

MERZƏ MEHDİ, YAXUD NODONƏTİ ĞIBON ( oçerk ) bən: bə Ğıroni, bə şəriəti tələbon dəlısoxti əməl əkəybən. De əboqəbo ənəviybən. De həloli əjiybən, bə həroməti nifrət əkəybən. Bə kali odəmon Merzə Mehdi ın sərostəti xoş nəvoybən. Votedən, i kərə hamsiyədə qıləy luləsoxt, luləjən, zırnojən maştə tosə şanqo bə hədərə lulə jəydəbən. Çanə səbrinən bıbuy, i ruj Merzə Mehdi ğəzəbi tuş Жамал Лялязоа omedə bə məxloği şikati quş ovet hukuməti bə nav nıdə ın behəyoə zırnojən... Merzə Mehdi ovaştedə bə Ruəkənoədə qıləy hamsiyə so, deştə sazə ləvo arıştdiniyə xadim, nominə doxtor jiyeydəbən. Diniyə elmon edə çəy soxtə luləyon. Roste, kali təmom kardə bəpeştə İrono odəmon sərəsedənin ın Xıdo oqardəbən bəştə vətən. De islo- odəmi, şəbədə peğandedən bəy. mi ğayda-ğanunon jimon əkəy- Əmma Merzə Mehdi bı şaiyon

əhəmiyət doydəni. Əncəx ıştə xəlqi maştənə ruji fik kardedə. Xəlqi ıştəku vey piyə ın odəm tikeyən vey səvodin beyro sənibəton oqardedə bə İron bo doxtorəti təhsil səyo. Həkiməti-pezeşkəti elmi çok-çokinə omutedə- omedə bəştə xosə yurd-bə Tolış. Bino noydə de dılısoxti bo cəmati xıdmət kardey. So-bəş bə ziyarətqo oqardedə. Məhol bəçəy lınq omeydəbən. Votedən, Merzə Mehdi Lankonədə bə məscid, bə məclis dəşeədə əyo bıəkəson, məlon, nominə odəmon beixtiyor əştinbən bə səpo. Merzə Mehdi fəoliyətış

GÜLÜŞ XƏLİLOVA (CAVİDAN) Moəku bıə 06.10.1974-nə sori Lankoni rayoni Səpnəkon diyədə.1991-nə sori orıxniyəşe miyonə məktəb.. Təhsil səşe Lankoni Pedaqojiyə Kollecədə, miyonə məktəbədə tədris kardedə rusi zıvoni. Se zıvonədə nıvıştedə: bə tolışi, bə tırki, bə urusi. Deştə həm şeir, həmən nəsr əsəron cəlb kardedə dığğəti. “Həqiqi mənədə istedadxıvand bə” (Ağəddin Babayev) ın tolışə kinə ımrujnə Azərboycon ədəbiyoti, həmən tolışi poeziyə zumandə simonədə qıləye. “Tolışə maholi iminə romannəvisə kinə” (Məlahət) nomi bıstən Gülüş Xəlilova de “Namə” romani məşhure imrujnə bahandon arədə. BƏŞTƏ YOD BİYƏ Ə RUJON Əvəsor be, bətı gıləy vılım doe, Bəştə yod biyə, bəştə yod biyə ə rujon. Də vıli ivrədə bətı dılım doe, Bəştə yod biyə, bəştə yod biyə ə rujon. Az ki botı ostova bim, həşi bim, Bənə orzu bəştı hanon dəşəbim, Iştı çəşdə lap bə honi oşəbim, Bəştə yod biyə, bəştə yod biyə ə rujon. Iştı yoddəy, bılbıl mahne handeədə? Çəmə orzuon vənəşə bin bandədə, Çəşə ason dimi səpe mandeədə, Bəştə yod biyə, bəştə yod biyə ə rujon. Həni diye, bomı mande əziniş Deşmen ğoyme, əy oğənde əziniş,

Tı ki, mıni həni vinde əzıniş, Bəştə yod biyə, bəştə yod biyə ə rujon. (“Lankon” 10.11. 1990)

Diəkə çıki dard veye, Ki detı i ğəmədəy? Iştə dardi bəy bıvot, Dardı kam bıbu qədəy.

DARDİ BIVOT

Əncəx yodo beməkə, Kiy ki dardış kəşəni. Kiy ki nohəxə koysə Dılış hiç vaxt arşiəni.

Dardi bo avə bıvot, Qəmqin bəbe, bəbəme. Çəşonədə botınən İ-dıqlə ars ebəme.

Əçəy tono tı məbəm, Peşo pəşimon bəbeş. Çə nodoni çəşədə Tı ıştən nodon bəbeş.

Dardi bo ovi bıvot, Əvən botı dıl okə. Iştə dardi bıvoto, Şin-şini sıxan bıkə.

Bəsıre bəştı holi Dılı tikəən dod bəbe. Bəvindeş ki, dardisə Iqlə dardən zyod bəbe.

Dardi bo Həşi bıvot, Ekə çəşə arsi tı. Xıdo tıni bıməso, Boştı holi bısutı.

ŞƏKƏR ASLAN( 1937-1995) Şəkər Aslan Mirzə zoə . Şair, dramaturq, jurnalist. Azərboyconi Ənıvışton ibəy uzv (1968) “Qızılə Qələm” mıkofoti loureat. (1978).Moəku bıə 10.10.1937 –nə sori Lankoni rayoni Boladi diyodə. Oroxniyəşe bə Maksim Qorki nombə Moskva Ədəbiyot İnstituti poeziya fakultə (1969). “Leninçi”(Lankon) rayon qəzetədə sıftə ədəbiyə koəkə (1964-1968), peşo sərredaktor bıə.(1970-1992). “Söz” (sıxan) ədəbi-bədiiyə jurnal təsis kardəşe. (1992) AƏİ Lankoni şobə sədrbıə. (1994-1995) Bə Fəxri fərmoni (1981) iyən “Şərəf nişoni” ordeni loyiğ bıə.13.06.1995-də fot kardəşe. De “Koreyalı bacıma” nomədə şeeri bə ədəbiyot omə. (“Sosialist subtropikası”, 23.07. 1953) Əsosən bə tırki, umri oxoədə bə tolışi şeeron nıvıştəşe. 14 kitobi mıəllife.

Lankon Tojə şəhər, kanə şəhər, Tı dəqış bəş çanə, şəhər?! Çı ğəşənqin vılə boğon, Bılındə doon, qədə toğon. Ah, çe xoşə, xoşə həvo: Dardi dəvo, doji dəvo... Avlodonı zəhmətkəşin – Iştı dılin, ıştı kəşin! Zındəm çiçe ıştı sinə Xəzinəye əv, xəzinə! Moyı heste, mıvı heste, Ambur, uləs, kıvı heste... Ətrinə çay nişe əvəz, Sofə həvo, sofə nəfəs... Tı Loğmoniş lap çı lanqon!.. Çəmə Lankon, çəmə Lankon!

hartərəfinbə. Çəy Huşəsədə (Ğumbaşiyədə) yolə moyə vətəqə bıəşe. Bə həzo-həzo odəmon dast dırozbıkə, nunbıdə Merzə Mehdi deşmenən vey beydən. Bəy xəyonət bıkə odəmon beşedən bə məydon. Şəvi hamsiyə diyo 3-4 nəfər de tifanqi hucum kardedən bəçəy kə, otəş ru kardedən penconku bə kə-bə. Şəvi i aləmədə bə qululə sədo hano pebə Merzə Mehdi de jinə sipiyə oləti sənıştə çə ğolduron, təğib kardedə əvoni tosə diy kəno - tosə Əbdoli Huseyni kə. Ğolduron niyo bedən çı sırafə bəlelə doon peşto bə muzin qətedən əy, otəş okardedən bəy. Merzə Mehdi

əvoni bə kəzəl rosnedə, əncəx ıştən qonə yarə səydə, qınedə bə zəmin. Bə haray omə odəmonku xahiş kardedə ki, əy bə Mikayil doxtori bırosnon. Mikayil doxtor sərost mıayinə klardedə əy, vindedə ki, Merzə Mehdi ləvə ruəon beqıniyən bə bi. Vəziyətış qon, holış vey bevəce. Cəmat Merzə Mehdi bardedə bəçəy kə, ıştə kədə de əzobi conkənış kardedə. Ğolduron bəştə cəzo bırəsonən çe Tolışi yolə xadim, millətpiyə doxtor çiyi dəvardəni şedə bə rəhmət. Merzə Mehdi nibe sutim-sutim sa soron dəvom kardedə Tolışədə. (2012)

Jıqoye çı dınyo ko, Çımı dust, ıme jimon. Dardi boy bəmı bıvot, Qasbu i dardədəmon?! (“Lankon” 20.07.1991)

Hakane tovsoniku, Bandi peşə honiku, Çə honi lap toniku Lalonku xəbə bıstən.

OMƏM Bandon, nıznəme az şıməku co be, İjənən şıməni vindeyro oməm. Şıməku şımə to az zum səy pidə, Deşmenon bə zəmin ğandeyro oməm. İjənən okardon ranqinə vılon, Eşğiku bə həvəs omedən dılon. Dardiku, ğəmiku handən bılbılon. Az dəvon ivrədə handeyro oməm. Aşığim az bəşmə, aşığ, bo coni. Deşmenim az bəşmə yadi, deşmeni. Hiç vaxt co əbınim şıməku həni, Az şımə tonoku mandeyro oməm. (“Tolışi sədo” N: 12; 12.10.1992) XƏBƏ BISTƏN Tı mını xəbə se pie, Vılonku xəbə bıstən. Dardı-səri bəsə dəşə Dılonku xəbə bıstən.

Hiç yodədə bebəşe?! Çımı cone Boladi, Qəşənqə di, yolə di. Təmizə di, vılə di, Hiç yodədə bebəşe?!

Yarəş veye çı dıli... Zındənişbu ın holi, Hakane çı bılbıli Holonku xəbə bıstən. ÇIMI HANON Çımı hanon çımı dıli sıronin, Çəy tilsimi tı okarde əzıniş. Az əvoni vinde bəznem ha şanqo, Hiç i kərən tı diə karde əzıniş. Çımı hanon bəmı qıləy ro bəkan, De roy bəşem, çı dınyoku bebəşem. Çımı hanon qıləy kəybə obəkan, Çə kəybəku bə co dınyo dəbəşem. Bə dınyoədə ıştə qınon şobədom, Hənək bəkam çı mələkon arədə. Şoyşoy kayku ıştə çəşon ebədom, Hanım bəpie ijən hıtə vırədə... (“Tolışi sədo” N: 5; 08.05.1994)

Yodo bəmandeş, əqər Yodo benıkoş, Şəkər. İnsoni umur məqər Hiç yodədə bebəşe?! Çe dast şedəm

Piyəjenon, sıprişon, Həm pərtin, həmən ki şon... Kıvin ə tukon, vişon? Hiç yodədə bebəşe?!

Şəhərədə, di vırədə, Mandə oxo ki vırədə? De tay-tuşon i vırədə Bə vəyə, bə yas şedəm.

Tanqə cuyon ru bin- şin, Kırtə riyon ro bin- şin. Qədə toğon do bin- şin... Hiç yodədə bebəşe?!

Zəhmət kəşdəm, ko kardəm, Çokə duston şo kardəm. Deştə xəlqi ro kardəm, Deştə xəlqi az şedəm.

Hestbe har doji dəvo... Bəs kıve Kişvər, Həvo? Nusi mamu ə ləvo? Hiç yodədə bebəşe?!

Çiç votedən petono, Çiç məsdəmon jitono? Azərboycon, botıno Mardedəm, çe dast şedəm...

Bınıvıştım Bəştə dıl çiç vardedəm, Bınıvıştım, bıvotım! Çiç vindəm, çiç kardedəm, Bınıvıştım, bıvotım! Odəm heste lap keye, Dəmon kame, dard veye. In dınyo çoknə çiyeBınıvıştım, bıvotım! In ruj bəşe- əvoni! Əşıni çəy təvoni... Çımı votə həvo ni, Bınıvıştım, bıvotım! Tolışi şinə Şəkəm az, Bəştə xəlqi nokəm az, Iştə dıli okəm az, Bınıvıştım, bıvotım! (“Tolışi sədo” N: 13(24) 15.04.1993)

¹ 56 30 Noyabr 2013-íÿ ñîð

XANƏHMƏD NAHİD-65 Xanəhməd Əli zoə Mirzəyev (Xanəhməd Nahid) moəku bıə Lankoni rayoni Tukəvilə diədə (02.10.1948) Şair, qəzəlxan Nahid, müəllim, Tukəvilə myonə məktəbi direktor. Bə tırki bə tolışi nıvış tedə.“Payız yağışı” (2003) “Gözəlim qəzəlim” (2012) kitobon mıəllife. “Fovzul-fusəha” ədəbi məclisi uzve.(1980) QƏZƏL Cəllod ki məsəmbe, kinə, cəllod tınişbən. Doəkəs çımı umri hejo bə bod, tınişbən. Zındəş çanədəm cəbrı – cəfo vində ıştıku? Kofir nıboşən, kofiri avlod tınişbən. In zulmı ki, tı karde bəmı, hiçki nıkarde, Çı Həccocisən zulmədə ustod tınişbən. Şeyton ki be ki, bəzni mıni roədə bekarde? Bekarde çı ro, şeytonisən zyod tınişbən. Reçinə kinon, ım rose ki, noz bəkarden, Həmməysə zulumko, dodı –fəryod tınişbən. Iştə umurı eşği roədə noə, Xan Əhməd, Məcnun votedən, əv hejo, əy dod, tınişbən!

Mıni bənə Şeyx Sənani çı dini-imoni bəkaş, Əncəx bomı fərqı nişe, tı imoniş, diniş bomı. Tınə Xıdo, bə insof boy, ənə bəmı zulum məkə, Joğo bızın ki, az Musam, tınən ki, Fironış bomı. Çımı nomən Xan Əhməde, bıdə həmmə dınyo bızno, Iştı kəybəsə az nokəm, tı potoşoş, xaniş bomı.

ZINDƏNİM Sıxani qiyozə siyə, restəş vılo bıə, In səy qırd kardedəm, ə səş vılo bıə. Put vində kafteye- dastəş vılo bıə, Çanə dom ğandedəm, qəte zındənim... Xəlqi dardı-dıli vote nəbiybən, Ənə qone, bo peqəte nəbiybən, Ğıbo zu omeədə, hıte nəbiybən, Çan ruje, boylima, hıte zındənim. Vənəşə qıy bəsə kuli vindedəm, Siyo bıri boğo vıli vindedəm, Nodoni, xəbisi dıli vindedəm, Otəş–lov qətedəm, sute zındənim. Xan Əhməd, orzuon mandin dılədə, Deşmenən nıbu hiç çımı holədə. Peqətım ıştə səy çı məholədə, Az vite pidəme, vite zındənim!

QƏZƏL

MIHTOCİM

Kinəlim, çı eşği roədə beimonim, boy bırəs, Tı mahaşt nokom bımardım, az cıvonim, boy bırəs. Çiç bəbe, insof bıkə, məkışt mıni, kofir məbi, Be əyən ki, iştı poədə az ğıbonim, boy bırəs. Iştı dıl sardə osone, sanqe - sığe, zındənim, Dardı doy, çarəş kıve bəs, bedəmonim, boy bırəs. Tı nıvoş, con nibədom, ğəssəm bıbu bə Xaliği, Boy çımı coni bısən, məvot əvonim, boy bırəs. Çımıku ki çiç voteydən, həmmə bıhton voteydən, Az həmon Xan Əhmədim, həmon-həmonim, boy bırəs.

QƏZƏL Tolışə kinə, çı reçiniş, tı ğəndisə şiniş bomı, Ğənd bənə tı şin əbıni, anqivinə şoniş bomı.

Òÿñèñ÷è: ÐàôèãÚÿëèëîâ Òåë.:+99470 610-23-16 Å-ìàèë: celilovrafiq@mail.ru Ãÿçåòèí åëåêòðîí âàðèàíòûíû

tàlèsh.îðý ñàéòûíäà îõóéà áèëÿðñèíèç

Iştə bəxtım dəvinədə bekardə, Zımıstondə az bə voşi mıhtocim. Eşği roədə ıştə çəşım ku kardə, Esət bəştı bə siyo çəşi mıhtocim. Bə hicroni tağətım ni, tovım ni, Ənə bəməm, çəşdə həni ovım ni. Iştı tono bo vığande hovım ni, Çiç bıkəm, bə kafte kəşi mıhtocim. Jıqo zındəş betı mande hosone? Con çiç bıkə, məqər ım con osone? Çımı nənə demiən hejo besone! Bəştı coni jə otəşi mıhtocim. Səm sipi bə, ə sıftənə holım şə, Tı ki nıbiş, jıqo zındəm, dılım şə. Hurmətım şə, devlətım şə, molım şə. Az bə qıləy hışkə toşi mıhtocim.

Ðåäàêñèéàíûí öíâàíûíà ýþíäÿðèëÿí ÿëéàçìàëàð ìöÿëëèôëÿðÿ ãàéòàðûëìûð âÿ ìÿòíëÿðÿ ðÿé âåðèëìèð. Ôàêòëàðà ýþðÿ éàëíûç ìöÿëëèôëÿð ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâýåéè óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð.

Ãÿçåò ßäëèééÿ Íàçèðëèéèíäÿ ãåéäÿ àëûíìûøäûð. Ãåéäèééàò íþìðÿñè:3462 Òèðàæ: 1000

Цфцг-С ММЖ (ВЮЕН 1800107871) Азярбайжанда бир чох дилляря йазылы, шифащи бизнес, Нотариал тяржцмяляр вя мятнлярин йыьылмасы хидмятини тягдим едир. Биз Азярбайжан, Рус, Инэилис, Талыш, Фарс вя с. дилляря йазылы тяржцмяляр едирик. Ятрафлы мялумат алмаг вя йа хидмятляримиздян бящрялянмяк цчцн (012) 564-68-91 нюм ря си ня зянэ едя вя йа жоммержиал_манаэер@уфуг.аз е лект рон цн ва ны мы за йа за раг яла гя сах ла йа би ляр си низ. Şəkər Aslan

Bə har vırə dəşedəş, Tıni bəsə dəşdənim.

Diyədə vəyə Vəyə zındəş kəynə be? Çəmə diyədə pəynə be. Xalə vəyu dəynə be, Bı vəyədə vindıme. Di mandəbe vanqisə, "Vağzali”sə, "Cənqi”sə, Curbəcurə ranqisə, Bı vəyədə vindıme. Siyo çəşon otəşin, Bənə astovən, həşin, Bə cıvonon dıl dəşin, Bı vəyədə vindıme. Çiki tanədə şol be, Çiki məhəbbət "kol” be... Ki "hərzə” be, ki "lol” be, Bı vəyədə vindıme. Şoy-voy karde tolışon, Mandə nıbe holışon, Pəredəbe dılışon, Bı vəyədə vindıme.

Həmə zındən, koliş tı, Sıxanədə boliş tı. Qa hərzə, qa loliş tı, Tıni bəsə dəşdənim. Konco çat, konco rostiş? Çıkion roədə pustiş? Nə deşmeniş, nə dustiş? Tıni bəsə dəşdənim. Bətı ve fik dodəmon, Mətəl mandən odəmon. Iştı dasto dod-əmon! Tıni bəsə dəşdənim.

Vay kəyinən şımə! Vay kəyinən şımə! Bı yoli həvəs?! Çımı lınqi bıni esə ki kandə? Çe sa kəsi baxşə hardedə i kəs, Ujən çı dınyoku norozi mandə. Dınyo hiç kəsiku pidəşni əvəz, Vindedə, quş doydə ruji dorozi. Çe sa kəsi dardi kəşedə i kəs, Ujən çı dınyoku mandedə rozi!..

Bəsə dəşdənim Iştənədə beşedəş, Pedatedəş, eşedəş...

Щесаб нюмрряси: АЗН цчцн: "Банк оф Баку" АСЖ Йасамал филиалы Жялилов Рафиг Шащрза оьлу щесаб нюмряси 3801000000159315 ВЮЕН 1700038881 код 506322 мцхбир щесаб 0137010007944 С.W.Ы.Ф.Т ЪББКАЗ22

( “Tolışi sədo” N: 19 (30) 01.06.1993)

УС Долларс: Ъалылов Рафиэ Сщащрза оэщлу АЖЖ Н 3811001000159315 ИНТЕРМЕДИАРЙ БАНК Стандард Жщартеред Банк, Неw Йорк ЖОРР. АЖЖ. 3582023389001 СWЫФТ: СЖБЛУС33 БЕНЕФЫЖЫАРЙ БАНК: "Банк оф Баку" ОЪС С.W.Ы.Ф.Т. ЪББКАЗ22 Баку, Азербаиъан