Tolishon Sedo 60

Азярбайъан щюкумяти Республика Талыш Мядяниййят Мяркязинин фяалиййятиндя мараглы дейил!

ТОЛышОн Ñßäî

¹ 02 (60)

6 mart 2014-ня сîр

МÖÑТßÃÈËß РóÆíîМА

ÜÛÉМßТÈØ

40 кîп.

Бя Щилал Мяммядови озодяти!!! ŞƏHİD NƏVUZƏLİ MƏMMƏDOV-72 Marta manqi 10-də RTMM çı Tolışə xəlği alimə zoə Nəvuzəli Məmmədovi movardə ruji çəy di Arçonədə qeyd bəkarde.

Tolış hiç vaxti ıştə ŞƏHİDƏ ZOƏ çı yodo benibəkarde.

Xıdo şıməni rəhmət bıkə USTOD!

XOcALi ğƏTLİAM – 22 ULAMAQ İSTƏYİ Xocalı şəhidlərinə ithaf

Eldəniz Quliyev Azərbaycan Ziyalılar Birliyinin sədri Havadan qan qoxusu gəlirdi. Ermənilər kəndi təzəcə tərk eləmişdilər.

Cavan bir əsgər mənə yaxınlaşdı: - Siz burda kino çəkəcəksiniz?

- Hə,- dedim.

- Dalımca gəlin!..

Dinməzcə arxasınca düşdüm. Kəndn aşağı hissəsində ensiz bir arx vardı. Əsgər arxın kənarındakı tənha ağaca çatıb dayandı.

- Budu...-dedi və nə üçünsə səsi titrədi. - Ermənilər Xocalıdan əsir götürdükləri qız-gəlinlərimizin dördünü bu kənddə saxlayırlarmış!..

– Deyəsən bu dəfə onun bütün vücudu əsdi. - Bir həftə əvvəl it uşaqları, həmin qızları saçlarından... hörüklərindən bax bu ağacdan asıblar... Meyidlər... meyidlər ağırlaşıb düşüb... amma ...

- Nə amma?! - Öz səsimə özüm diksindim.

- Saçları... saçları başın dərisiylə birgə... – Sözünə davam edə bilməyib... uladı.

Elə bil qəfl məni yerə mıxladılar. Ürəyimin döyüntüsünü gicgahlarımda hiss etdim. Nəfəsim təntidi... ... Ağacın əyriş-üyrüş budaqlarından... iki cüt hörük sallana qalmışdı... Və bu an mən də ulamaq, əsl it kimi ulamaq istədim...

Amma o vaxt heç ağlıma da gəlməzdi ki, bu qərib hörüklər ağır daş parçalarına çevrilib həmişəlik ürəyimdən asılı qalacaq...

Fevrala manqi 26-də Tolışi aktiviston XX əsri yolə faciondə qıləy-çl Xocali ğətliami 22-minə soraqardışədə şəhri-Bokuədə “İnə qıyyə” (Ana harayı) abidə ziyarətşon ka, Xıdo bə cəm şəhidon rəhmətkə “Tolışon Sədo” qəzetinə dəstək olmaq istəyənlərin nəzərinə: Bu bizim qəzetin yeni BANK REKVİZİTLƏRİdir AZN çün“Bank of Baku” ASC “28 may” filialı, Cəlilov Rafiq Şahrza oğlu: hesab nömrəsi 3801000000159315 IBAN AZ53JBBK00003801000000159315 VÖEN 1700038881 kod 504506 müxbir hesabı AZ27NABZ01350100000000007944 S.W.İ.F.T JBBKAZ22 Tel: (994 12) 565 15 25 Fax: (994 12) 565 14 25

US Dollars: Jalilov Rafig Shahrza oghlu ACC N 3811001000159315 IBAN AZ88JBK00003811001000159315 İNTERMEDİARY BANK: COMMERZBANK AG CORR. ACC.: 400886784800 SWIFT: COBADEFF Frankfurt, Germany BENEFICIARY BANK: “Bank of Baku” OJS S.W.I.F.T. JBBKAZ22 Baku, Azerbaijan Tel: (994 12) 565 15 25 Fax: (994 12) 565 14 25

Euro Jalilov Rafig Shahrza oghlu ACC N 3811002000159315 IBAN AZ43JBK00003811002000159315 İNTERMEDİARY BANK: RAIFFEISEN BANK INTERNATIONAL CORR. ACC.: 055.062.160/100 SWIFT: RZBAATWW Viena, Austria BENEFICIARY BANK: “Bank of Baku” OJS S.W.I.F.T. JBBKAZ22 Baku, Azerbaijan Tel: (994 12) 565 15 25 Fax: (994 12) 565 14 25

P.S. hesaba Azərbaycanın istənilən yerindən “Bank of Baku”nun və “MilliÖN”ün terminallarından “Debit ödəmə” vasitəsi ilə istənilən valyuta ilə “anonim” ödəniş etmək olur, bu vaxt ad, soyad və digər məlumatlar tələb edilmir.

2

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî

KƏmor “Bevecə jen çı morisən yavay” Yolon sıxan

Барат Гасымов (sıftəş navminə numrədə) Diəm karde, asudə vaxtım ve mandə, beşim bo şəhəri nəve. İlahi! Boku çənədə dəqiş bə?.. Joğo bızın qıləy reçinə vəyuşon dərosniə! Tojə-tojə imarət, yolə pardon, zəmini ji roon lap bə mocuzati oxşedəbin... Ğəşənqə kafeon qıləyədə əla istirahətım kay.

Nəvəym.

Poizi dəro qınero düz ponzə dəyğə mandəy az ıştə kupeədəbim.

Mı səlomım doy, dəşim bə kupe.

Jenon seqlən nıştəbin jinə koykədə.

Dığləni 45-50 yaşədə əbin. Ə iqlə jeni əbiy 38-40 sin, çəvonsə qədəy cıvon be. Jinə koykə kəybə tərəfi kıncədə çəvonku diəro, ıştənən çımı koykəsə nıştəbe. Ə dıqlə jen dı iyəndı qədə-qədə soybət kardedəbin. Mınən nışdim bə pencə nezi dəvon və-bə-və. Tanış bimon. Qıləyni nom Vəsi, ə qləyni nom Şazi be. Diəro nıştə jeni nom Şərəboni be. Diəkonış sırdənıbe, hejo bə dumutbe. Səlomi cəvobi doyədə bəsə dəşim ki, əvən toloşe, ıştənən ım dıqlə jenonsə səvodine.

Tikəy dənıvarde ki, poizi fitış doy, qədə-qədə binoş kay relson kuy-kuy dəro qıne...

Kupeədə həməy tam jəbe. Saat bə donzə mandəbe. Çı şəhəri sədo-sədonku diəro be-be şəvi sakitədiədə əncəx çı relson bekardə sədon məse bedəbe: “take-take,

take-take”. Çan soronbin, dı poizi şe-şe çımıku ğəribə qıləy vərdış bə əməl oməbe: çəxon ın “take-take” sədon quş doy-doy mınən ıştə dılədə mahne əhandim. Çəşon vidi əkəym, joğo mahne əhandim ki, hiçki çımı sədo nıməso. Hejo hande-handeən bə han əşim. İkərən de bə Lankoni kam mandəy oğo əbim. Fəxr əkəym ki: Çımı Vətən gözəle, çımı Vətən ğəşənge, çımı Vətən reçine! Çənədə bə vətəni dıyo, vişon, bandon, pərəndon, tamşo əkəym, si nəbim, iqlə ımi fikir əkəym ki, az ıştə Vətəniku, ıştə Toloşə məholiku diəro jiy əzınim. Ve-ve təccüb əkəym ki, Xıdo, ə odəmon ki, ıştə məholiku beşedən joğo diəro vıron şedən, əyo mandən, əyo jidən, soronsə bə vətən omedənin, əvon çoko tov vardən, əvon boçi boştə vətəni dılbəşıkır mandənin, boçi ıştə vətənimon pidəni? Xıdo! Çəvon dılədə boştə doğmə məholi, Vətəni məhəbbət boçi ni?!..

Jenon sırəçəkkə joğo-joğo fikronku mınşon co kay. Əvon joğo şin-şini votdəbin, sırdəbin ki, joğo bızın çı Dınyo ən xoşbəxtə insononbin. Dı iyəndı şin-şin qəp jəyku, zərfət kardeku hiç si bedənıbin... Çəvon sədo-sədo çı vağoni çəxon sədoən gin kardedəbin, hiç ə “take-take” mahnej məse bedənıbe!...

Vəsi dı Şazi zərfət karde-karde ğəzetşon oğande çı kupe qədə pencəvə mizisə, nunşon bekay, kolbasa, dığlə pioz, seçoğlə məndərinşonən noy ğəzetisə, bəmənşonən təklif kay, mı tojəm habe, vəşi nıbim, əve təşəkkurım kay, Şərəboniən nez nıbe bə sufrə, Vəsi dı Şazi dəmandin şin-şin hay. Hejo harde-hardeən ıştə qəp jəyku mandənıbin, hejo bə sıxanbin.

Umrujnə ruj bomono ve çok dəvardəbe. Əve ki, mınən ve şənbim, hərdəm azən

umjən bedəbim bəvon, şin-şini votdəbimon, sırdəbimon. Isə boy, Şərəboni hiç damə bedənıbe, hejo dıştə sırrinə fikron be.

Iştə harde oroxniyə bəbeşt, Vəsi dı Şazi qəzetşon qırdə kay, mizi səpeşon təmiz kay. Prəvədnik oməy, qədə mizi səpe bəməro çayış noy, iqılə Şərəboni, çayşən nıpiyəy.

Vəsi dı Şazi həni sıredənıbin. Joğo bızın çı sıreku, çı zərfət kayku si bəbin..

Qədə-qədə ıştə ruziqariku, çətinətiku, çı zəmonə bəvon kardə zulmiku ğəmgin-ğəmgin qəp jəydəbin... Çəvon dim həni sıredənıbe...

Tikəyşon bə Boku “vosmoy vijor” vardə limon dı çı çətinəti həvate həqqədəşon qəp jəy, çəğın dəmandin çı hukmətiku noroziəti kay... Isətnə vaxtədə ailə oğəte çətinətikuşon vote, nəhayət oxoy oməyn beşin bə ve mərağinə soybəton...

Vəsi çı Şazisə dı-se sor yol əbiy. Əçəy qəp jəykuən ımi bedəbe zıne. Fik doydəbim: Şaziən əçəy yoliəti hurməti oğətdəbe, bənə qədə hovə bəy quş doydəbe, çəy sıxani bıredənıbe, fırsət bencən bəy ğolloğ nuşon doydəbe.

Sıftə Vəsi binoş kay qəp jəy: - Kinə, kinə! Omsor kam mande çımı kə xərobə bımando!... Ahu – imonə iqlə nuperəsə zoəm hese, omsor kam mande qıləy merısə sı mor bıjəno əğıli bıkışto.

- Çiç?! – Şazi kam mande çı parsiku zikkə bıjəno, - Hovəle, tı mını lap torsiniy, hələ qəp bıjən, bunum bə əğıli sə çiç oməy?...

Vəsi davomış kay - Omsor so-bədəm hiççi nıkaşte, ıştən zındəşəni, çəmə pamədor-xıyon hələ benışə vıjoron-məğəzinon pur bedən dı pamədor-xıyo. Iştənən bəçəmə tərəvəzi diəkardəkəsən bedəni, çiçe ki, vidışon

Sİconİ hardıme…

aytən eyvazon Sumqayıt Ve ve vaxton bə nav ğədimə Deyləmədə Fatma nomədə zəhmətkəş iyən dindorə jen jiydəbe.

In jen həm zəhmətkəş, həmən mubariz, merd xosiyyətin be.

Diədə har kəs əy zındabe, bəy hurmət kardəbin. Di jenon çı dardşon əbi, çəy tono əvoyn. Hamsuədə jiyə kali jenon bəy pəxiləti əkəyn, deəy bə hampoçiəti dəşedəbin.

Fatma şuə vijorədə de ticorəti məşğul bedəbe. Çok, bevəc ıştə rujon dəvonedəbin, reçidəbin. İ ruj bə Fatma jeni hamsuə kə qıləy yolə, nominə, ha co məhşur

bə dindorə alim kuç kardedə.

Bımiku xəbə qətə di odəmon, co diədə jiəkəson həmmə bın alimi ziyarət omedəbin. İ ruj Fatma şuə bəy votedə: - Xanım, az ımruj bə hamsiyə kə omə alimi vijorədə vindıme, əy bə çəmə kə dəvət kardıme. Sıxanış doy, bı nezə rujonədə çəmə kədə mehmon bəbe. Tınan hozoəti bıka - Bə çəş.

Jen ıştə merdi ın xəbə bə peşt hozoəti bino kardə. Kədə təmizəti koon kardə, kə divon anduedə, ım hurmətinə mehmoni oməy hozoəti kardə. Bımiku xəbə qətə hamsuə jen rərə vitedə bəştə kə.

De tovi bəştə şuə votedə, "çiç bedə bıbu, tı bəpe ə alimi çəmə hamsuəku bə nav mehmon bıkaş".

Jen ənədə qəp jəydə, merd beəlac mandə, şedə bə alimi jiyə kə.

Dıroz-dırozi israri bə peşt alim bəçəvon kə mehmon şe rozi bedə.

Merd omedə bəştə jeni votedə: - Ha jen, hozoəti bıkə, şanqo

mehmonmon bəbe.

Jeni ın xəbə ve şo kardedə.

Rərə şanqonə hozoəti kardedə.

Soədə bə ən yolə kaqi kıştedə.

Plov patedə. Əlğərəz, şanqonə bedə, mehmon omedə. İ mıddət çəvon kədə nıştə, peşo beşedə şedə. Həminə jen maştənə Fatma xanımı tono omedə. In vaxt Fatma xanım şanqonə omə mehmoniro, bo pate kijon vıjnedəbe. Fatma kaqon dılədə se qılə cıvonə fərə vıjnışe. Hamsuə jen ımi vindeədə de rışxəndi votşe: - Ay Fatma, tı bo yolə mehmoniro ın kijon bəkışteş?

- Ha - Zinə ım yolə alim çəmə kədə mehmon be. Bəyro çımı soədə bə ən yolə kaqi kıştme. Həni se qılə kijə kışte məsləhət zınedənim. Ənədə hozoəti kardıme, sı kardə kaqi nome çəy vədə, əmmo əv dıse qılə bırz hardışe. Şımə kədəən hiçi nıbəharde. Se qılə kijə zay

bedəni. Həmə dı dəvo, dı qubrə perosniəbə pamədor-xıyo səydən, hardən. Əvon dıjd bedən, sof bedən, çı diəroəcoku bə odəmi “gəl-gəl” votedən. Əve, şımə səy ve dojne pidəni, omsor soədəm tərəvəzm nıkaşte. Zəminım oğəte təy. Çı kaşte qıli virədə çokə aləf ros be.

Zındənim əcəl gij kardə, ya çiç bedə. Ə, qədə zoən peğətdə dərqəzi, şedə soy bə sə, dəmandə aləfi dı həvəsi bə dərqəzi jəy.

Joğonətiədə kəxobi zoə hiç ıştəni bə ko nədəye. Da kərəm votəbəy, ikərən bə dərqəzi das nəjəniy. Isətnə əğlon zındəşəni...Ha.. məvot aləfon dılədə sımor hesıbən. Əğıl dərgəzi jəyədə sımori səpe təmiz bedə, morən ros bedə, dik mandə dümisə, çı əğıli vədə. Əğıl rərə şodoyda dərqəzi, vitdə. Ə merıs ros bedə ışdə dumisə, bə ikərəti vaştedə bə zoə səpe. Düz, du nıbu penc-şəş metrə şodoydə ıştəni çı zoəsə. əğıl jəydə zikkə, vitdə bə kə. Əmə çı poliku əğıli zikkəmon məsəy, rərə eşimon bə so, vitimon. Əğıli sakit kardə bəpeşt, şimon, çiç nəvəymon, ə merısə sımormon nıvinde. Həbə! Se-ço ruj şanqonə bəçəmə çəş han nışe. Çəşon vidi kardencən ə merıs dəşebəbe bəçəmə han.

Hovə, hovə! Xıdo nıkardə əqəm əğıl vitə nəbəy, ə merıs əjəniy əkıştiy əy. Bə əğli rəseədə bənemon kam mandə, əğıli nəfəs bımando, tarsiku zıvonış lol bəbe. Əncəx təhri əmənış bəsə dənoşe ki, sımor səmandə çəy.

Sımormonən nıvinde. Oməymon bə kə. Əğıl tarsiku hələ larzedəbe. Bəy iskani sərinə ovım doy, nışandıme, çandi-bə çandon əğıl bəştə oməy. Əncəx tarsiku hələn larzedəbe. Isə ha kərə ın hadisə bəçımı yod dəşeədə, dason ros kardedəm bə osmon, vanq kardəm çı Xıdoku: İlahi, şukur bəştı yoliəti ki, çımı balə çı qıləy yolə xətoku roxniy. Mori əvış jə bəy, az çiç əkəym...

Kovrəy xoki bəştə səy eəkəym... Əmə həmmə joğo bızın gipnoz bəbimon. Həmə tammon jəbe. İqlə çı vağoni çəxon sədo omedəbe... İminci Şazi damə be: (Dumoş oma numrədə)

məkə, hejo i qılə vəs bəka.

- Ay hamsuə, məqər tı məsə ni ki, Hz. Əli votəşe: kaq pərəndon xuqi təkiye. Ən çoka qujd tojə pərə kijə qujde?

Hamsuə jeni ranq sipi be.

Zınedəni çı cəvob bıdə. İjən ıştəni arışdəni, votedə: - Bəvindeş, mehmon hiç kijə qujdən ni bəharde.

- Imruj çımı mehmon si coni bəharde, roziyən bəşe. Şanqo bedə. Yola dini alim bə Fatma kə mehmon omedə. Jeni şuə bə mehmoni de hurməti səlom doydə, bə kə dəvət kardedə.

Mehmon de kə soybi təkyə jəydən, nıştedən. Ləzi bə peşt jen sufrə oğandə, əvoni bə sufrə dəvət kardedə. Jeni şuə de alimi omedən nışdən sufrə kəno. Jen kədə bə har nemətədə noaşbe bə sufrə. Xırmo, tojə patə tənyə nun, plov iyən maştəvo bırniyə kijonədə qıləy sı kardəjbe, noaşbe sufrədə. Qıləyən sufrə bə çaşmədə boştə əğlonro oğandajbe. Boştə əğlonro ənədə xorək ekardəjbe ki, bıdə əğlon siconi bəhən, bə mehmoni sufrə çaşşon nımando. Iştənən sufrə

(Çı tırki zıvoniku bə toloşi muəllifə tərcumə)

joğo oğandəjbe ki, bıdə alimən bıvindo ki, əğlon siconi xorək hardən.

Həmə nışdən, bino kardedən bo xorək harde. Jen pardə peştədə diyə kardedə. Vindəki alim bə xorəki dast jəydəni. Bə fik şedə.

Bə yod varde pidəşe ki, çiç yodo beşə. İberdəmədə çəy nəzə bə alimi qınedə. Alim kəy eyvani pencəku, hamsuədə bə ıştə kə tərəf diə kardedəbe. Jen ıştə anqıştə ğıç kardə. Rərə şedə i ğəzən xorək ekardə, şedə bə alimi kə, xorəki bəçəy xıyzoni doyda, oqardedə. Omedə nışdə ıştə əğlon tono. ijən diə kardə ki, alim de yolə iştahi xorəki hardedə. Jen bımi ve şo bedə. Şanqonə harde bəpeşt alim çəvon kədə tikəy nışdə, marağinə qəpon jəydə, peşo bə kəy xıvandon xəy-dıvo doydə, bo kə şeyro çəvonku əj peqətedə. Kəybədə dəvon Xudahafiz kardeədə, zevılə sırə kardə, votedə: - Imruj az siconi xorək hardıme.

Peşo deəvon Xudahafiz kardedə, şedə. Mehmoni rozi şe Fatma xanımi ve şo kardedə.

Òîëûøîí Ñÿäî

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

3

ŞİRİN NƏRİLTİSİ.... Ра фиг Жя ли лов же ли лов ра фиг@ маил. ру

Özümçün qət etmişdim ki, bundan sonra ancaq talışca yazacam, bunu özümə bir mənəvi borc bilirəm, ancaq nəzərə alsaq ki, yazılarımı talış dilini yaxşı bilməyən talış qardaş-bacılarımızdan başqa da “sevəsevə” oxuyanlar olur, qət etdim ki, bu yazını talışca yazmayım.

Buna bir neçə səbəb var, ən birinci səbəb isə Avropa Parlamentində Talışın problemlərinin həlli yolları barədə müzakirələr barədə ətraflı məlumat vermək istəyimdir..

D-r Hilal Məmmədovun durumu Qəzetin hər nömrəsində d-r Hilal Məmmədovun durumu baradə məlumat verməyi özümə borc bilirəm, ona görə yox ki, mən onun müdafiə komitəsinin həmsədriyəm, ona görə ki, mən d-r Hilal Məmmədovun həbsinin, Talışlara növbəti qulaqburması verilməsi istiqamətində verilmiş bir sifariş olduğuna əminəm. Bu gün, əqidəsindən, dinindən, harada yaşamasından asılı olmayaraq hər bir Talışın, istər fəhlə olsun, istər Milli Məclisin deputatı, borcudur ki, bu sifarişli həbsə öz etirazını bildirsin.

Biz, hər birimiz bir fərd olaraq dr Hilal Məmmədovun həbsinin motivlərini qabartmasaq, onu da USTAD Novruzəli Məmmədov kimi itirə bilərik, bu isə bir millət olaraq nə talışlara, nə də bir dövlət olaraq Azərbaycanımıza başucalığı gətirməz.

D-r Hilal Məmmədovun həbsini pisləyən təşkilatların isə ranqı get-gedə böyüməkdədir.

Artıq ABŞ Konqresi də öz illik hesabatında birbaşa bu məsələyə toxunmuş, hökumətimizi Azərbaycanda Talışların problemlərinin həlli istiqamətində addımlar atmağa çağırmışdır.

Artıq Avropa Parlamenti də d-r Hilal Məmmədovun həbsinin

motivlərini araşdıraraq, bu qənaətə gəlmişdir ki, d-r Hilal Məmmədovun heç bir günahı sübuta yetirilməyə-yetirilməyə, ona 5 il azadlıqdan məhrumetmə cəzasının verilməsi böyük bir yanlışlıqdır. Azərbaycan hökuməti isə, d-r Hilal Məmmədovu dərhal həbsdən azad etmək əvəzinə, hələ də nəyi isə gözləyir, yəqin ki, bu məsələnin BMT-nin tribunasından səslənməsini gözləmirlər....

Avropa Parlamenti Fevralın 19-da Avropa Parlamentində “Qarabağ sülh danışıqlarında Azərbaycanda yaşayan xalqların iştirakının mümkünlüyü” adlı dinləmələr nəzərdə tutulmuşdu. Dinləmələrin təşkilatçılarından biri də Niderlandda qeydiyyatdan keçən Talış Milli Hərakatı idi. Çox təəsüf ki, bəzi “vətənşüvən” təşkilatlar, hansılar ki, Talış adını eşidən kimi qeyri-ixtiyari diksinirlər, “Qarabağ azərbaycanlılar (?) ilə ermənilərin münaqişəsidir, milli azlıqların bu münaqişəyə nə aidiyyatı?” kimi sərsəm fikirlərlə çıxış edərək, dinləmələrin gündəliyindən Qarabağ müzakirələrini çıxartmağa nail oldular.

(Belələrinə deyəsən ki, ay tünbətün, ayrı vaxt deyirsiz “hamımız azərbaycanlıyıq, özünüzə talış deməklə bölücülük etməyin”, ancaq özünüzə sərf edəndə bizi “azərbaycanlı” saymırsız?) Bu “vətənşüvənlər”in absurd fikirlərini analiz etsək bu qənaətə gələ bilərik ki, talışlar Azərbaycan vətandaşı deyillər və buna görə də Qarabağ münaqişəsinin həllinə nəinki təklif vermək, heç həmən müzakirələrdə iştirak etmək hüququna mallik deyilmişlər. Nə isə, məntiqdən uzaq insanlara heç vaxt baş qoşmadığım üçün, bu məntiqsizlərlə də işim yox. Ancaq “vətənşüvənlər”in bu “hay-küyü” prinsipcə heç nəyi dəyişmədi, dinləmələr “Qafqazda xalqların birgəyaşayışı” adı ilə baş tutdu.

Mən də həmən dinləmələrə dəvətli idim, lakin İstanbul—Brüssel reysi ilə uçan təyyarə İstanbuldan 4 saata yaxın gecikmə ilə uçduğuna görə mən Brüsselə yalnız dinləmələr başlayandan 30 dəqiqə sonra çata bildim. Buna baxmayaraq dinləmələr haqqın-

da tam məlumatlıyam, dinləmələr əsasən talışların problemlərinə həsr edilib. Bu problemləri öz çıxışlarında, hal-hazırda Londonda yaşayan hüquqşünas Fərqiyyə Kərimova və Talış Milli Hərakatının rəhbəri Ələkram Hümmətov göstərmişlər. Bu çıxışlara etiraz olaraq Prezident Aparatının məsul işçisi Heydər Mirzə Azərbaycandakı “analoqsuz” tolerantlıqdan danışaraq, həmin “tolerantlığın” qurbanı olan şəhid alimimiz, USTAD Novruzəli Məmmədovun ibtidai siniflər üçün nəzərdə tutulmuş “Tolışə Zıvon” (Talış Dili) kitabını az qala sədarətin gözünə soxmaq istəyib. Heydər Mirzənin (oxu: Azərbaycan iqtidarının) bəxti orda gətirib ki, mən dinləmələrə çata bilmədim, yoxsa mən də öz şəxsi hesabıma dərc etdiyim qəzeti göstərərək, “tolerant” hökumətimizin pantürkizmi təbliğ edən 31 adda qəzetə hər il 4 milyon manat yardım etdiyini, bu siyahıya bizim qəzetin adının salınmadığını, qəzetimizə indiyəcən bir manat da olsun yardım edilmədiyini (bu cümləni “Rafiq hökumətin adamıdır və qəzeti də hökumətin pulu ilə çıxardır” deyən talışlar da öz “menyularına” sala bilərlər) vurğulayıb, “Azərbaycan” nəşriyyatında “adı olub, özü olmayan”, fəaliyyətləri əsasən reketçilik olan qəzetlərə 2,3, hətta 4 otaqlı ofislər verildiyi halda, bizim qəzet üçün heç bir otaqlı ofisin “tapılmadığını” deyib, sizin “tolerantlıq” nağılınıza dibindən bir balta vuracaqdım.

Bəlkə də elə yaxşısı bu olub, çünki sağlamlığımı əta etdiyim bir dövlətin əleyhinə, daxili tribunada dediklərim xaric, xarici tribunadan danışmaq mənim üçün çox ağrılıdır. Axı niyə biz Avropadakı kimi sivil, biri-birilərinin ana dillərinə hörmətlə, qayğı ilə birgəyaşayış qaydaları ilə yaşamayaq? Axı niyə biz Niderlandda çox az sayda olan fliz (və ya friz) və digər azsaylı, köklü xalqlar üçün yaradılmış şəraiti Azərbaycanda yaşayan köklü xalqlara tətbiq etməyək?

Buna nə maneçilik törədir? Bu və bunlara bənzər çoxlu suallarıma isə cavab tapa bilmirəm ki, bilmirəm.....

Brüsseldən sonra biz, fevralın 20-də Haaqa şəhərində Niderland krallığının parlamentin-

də deputat Coel Voordevinq ilə görüş keçirtdik. Azərbaycandakı mövcud durum ilə tanış olduğunu bildirən deputat Talışların probleminin həllində yaxından iştirak edəcəyinə söz verdi.

Günortadan sonra isə bizi Niderland krallığının Xarici İşlər Nazirliyinə, nazirin köməkçisi ilə görüşə dəvət etmişdilər, lakin biz nazir köməkçisi ilə görüşməkdənsə şəhid alimimiz, USTAD Novruzəli Məmmədovun həyat yoldaşı, Avar xalqının Talış qızı Məryəm xanım Məmmədova ilə görüşməyi üstün tutduq və Limburq əyalətinə, Məryəm xanımın yaşadığı kiçik, lakin çox səliqəli və gözəl Sxinfeld şəhərciyinə, Talışın mərd ANAsının ziyarətinə yollandıq. Məryəm xanım bizi görüb çox sevindi, biz də Talışın mərd ANAsını görməyə xoşhal olduq. Bir xeyli ordanburdan danışdıq, bütün bu danışıqlarda mənə bir məqam xüsusi stimul verdi: Məryəm xanım özünün mübarizliyini qoruyub saxlaya bilmişdi, başqa cür də ola bilməzdi, Talışın mənəvi ANAsının ruhdan düşməyə, sınıxmağa heç hüququ da çatmır. Talış xalqı Sizinlə fəxr edir Məryəm xanım, qoy Xıdo özü Sizə kömək olsun və bizim ziyarətimizi qəbul etsin, Amin!.... ....Təbii ki, oxucu “Avropa Parlamentindəki dinləmələrdəki çıxışların, həmən dinləmələrin Azərbaycana, Talışa nə xeyri oldu?” sualını verə bilər. Mənim fikrimcə bu dinləmələr bizim haqq səsimizin dövlət başçısına çatmasına bir başa vəsilə oldu, artıq Prezident Administrasiyasında “Milli məsələlər üzrə dövlət müşaviri” postu bərpa edilib. Ümüdvaram ki, bu posta gətirilən, Bakı Slavyan Universitetində tələbələrin yanında xüsusi hörmət qazanmış Kamal Abdulla vəzifəsini layiqincə yerinə yetirəcək, Azərbaycanın köklü xalqlarının problemlərini dövlət başçısına təhrif etmədən çatdıracaqdır...

Talışın Amazonkaları Zaman-zaman Talış qadınının şücaətindən yazılıb, bu şücaətlər vəsf edilib. Talış qadını, bütün çətinliklərə baxmayaraq bu gün də ayaqdadır, öz Talış qardaşlarına QARDAŞ olaraq, bütün çə-

tinliklərin, bütün problemlərin üstünə birgə yeriyir. Belə qadınlarımız çoxdur və hər biri haqqında palaz-palaz məqalələr yazmaq olar. Hansını deyim, hansı qalsın, bilmirəm. Bəlkə Südabə müəlliməni deyim? Bəlkə Əli Nasirin, Hilal Məmmədovun ömür-gün yoldaşlarını deyim? Bəlkə USTAD Novruzəli müəllim ilə bütün çətinliklərə sinə gələn Məryəm xanımı deyim? Haşiyə: Həmişə Məryəm xanım haqqında yazmaq istəmişəm, ancaq həmişə də özümə sual vermişəm: mənim Məryəm xanım haqqında nə isə yazmağa haqqım varmı? Həmişə hesab eləmişəm ki, Məryəm xanım haqqında USTAD ilə silahdaş olanlar – Fəxrəddin Əboszodə, Əli Nasir, Hilal Məmmədov, Balayar Sadiq, Akif Dənzizadə və s.-lər yazmalıdılar, onların buna haqqı məndən yüz dəfələrlə çoxdur, ancaq nədənsə yazmırlar, yəqin onlar da mənim kimi bu yazını yazmaq üçün özlərində, sözün xoş mənasıında, cəsarət tapa bilmirlər. Çünki Məryəm xanım haqqında yazılmış yazıda kiçik bir yanlışlıq – Talışa xəyanətə bərabər tutula bilər.

Sözümün canı odur ki, bu gün cəng meydanında olan xanımlarımız – Fərbiyyə Şabanova, İradə Məlikova, Leyla Tolış, Könül Rəsul, Aygül Lankoni və sairə bacılarımız QARDAŞ kimi bizimlə çiyin-çiyinə gedirlərsəbu millətə zaval yoxdur. Belə merd qadınlarımızdan biri də Fərqiyyə hovamızdır. Talışların bir sözü var: Şiri nırrəku əşəy niə ya moə be zıne bedəni. (Şirin nəriltisindən onun erkək, ya dişi olması bilinməz) Şiri Fərqiyyə bütün çətinliklərə və işinin çoxluğuna baxmayaraq Avropa Parlamentindəki dinləmələrə qatılıb, orada Talışın problemlərini ingilis dilində parlamentarilərə çatdırmağı özünə borc bilərək Londondan Brüsselə gəlmişdi. Şiri Fərqiyyənin tək bircə bu hərəkəti, içi mən qarışıq, onlarla Talış kişi fədaisinin gördüyü işdən üstün idi. Və ümüdvaram ki, Şiri Fərqiyyənin bu fədakarlığı Talışın bir çox özündənrazı “navaşən”inə ibrət olacaq, qoy səsin daima yüksək tribunalardan gəlsin Fərqiyyə HOVA-Şiri Fərqiyyə.....

4

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî MənəVİYYat DünYaMIZ:

unuDulMuş Dİn alİMləRİ

İbrahim Sel Cəlilabad, Qarazəncir kəndi Professional Oxucu Liqası (əvvəli ötən sayımızda) Araşdırma materiallarına görə heykəl İ.Stalinin otağına gətirilir. Artıq İ.Stalin də heykəlin kimə mənsub olduğunu bilirdi. Çünki I Pyotrun arxivindən (xüsusən kilsənin qoruduğu arxiv) keşiş Tiqranın oğurladığı məktub artıq İ.Stalində idi. O bilirdi ki, bu kiçik heykəl əslində Moskva üçün ən böyük mesaj idi, xüsusi işarə idi. Heykəl-xüsusi işarə beş il Moskvanı epidemiyadan, bəla və xəstəliklərdən qorudu. Məsələn, Bonapart Napoleon iddia edirdi ki, o artıq beş dəfə heykəli yuxusunda görüb. Heykəl demək olar ki, Moskva çayının sahillərində, şəhərin ətraf yaşayış məntəqələrində və nəhayət Kremldə xəstəliklərin, ağır durumların qabağına sədd çəkirdi.

Məlumata görə artıq Təyinolunmuşlar və Seçilmişlərlə bağlı xüsusi qərar verən İ.Stalin belə şəxsləri ətrafında saxlamağı xoşlayır, onlardan tez-tez məsləhətlər alırdı. O vaxt heykəlin yoxa çıxması ilə bağlı onlarla müxtəlif rəvayətlər yayılır. Sonuncu rəvayətə görə heykəl-xüsusi işarə Ben-Quriona (İsrailə) aparılır, 1948-ci ildə İsrail dövlətinin qurulmasında “iştirak edir”. Heykəlin qeri qaytarılması üçün o vaxtkı Sovet rəhbərliyi tərəfindən, 1961-ci ilin aprel ayında TelƏvivə üç nəfər azərbaycanlı alimdən ibarət (professor O.S.Mahmudbəyov, E.D.Naxçıvanski, professor A.A.Abdullayev) nümayəndə heyyəti göndərilir. Heykəl isə qaytarılmır... Araşdırma materiallarına görə bu gün İsrail dövlətini on üç müxtəlif heykəllər-

xüsusi işarələr qoruyur. Muğanlı Hacı Şövqinin heykəli də həmin heykəllərin sırasında və yaxud cərgəsindədir.

Məlumata görə, 1962-ci il iyulun 19-da Moskvadan Şirvan ərazisində, xüsusən Şamaxı yaşayış məntəqəsində “Təyinolunmuşlar”ı axtarıb tapmaq, onların siyahısını tərtib etmək, onların yaşayış məntəqələrini ayırd edib müəyyənləşdirmək üçün tarixçi, Moskva Dövlət Universitetinin professoru Dmitri Bulanoviç Urbanın başçılıq etdiyi kiçik bir qrup Azərbaycana gəlir. Sənədlərdə qeyd olunur ki, professorun Şamaxıya gəlişi heç də təsadüfi deyildi. Digər tərəfdən professor D.Urban iyirmi ildən artıq idi ki, meteorit parçaları və daş lövhələri üstündə göydən yerə göndərilən xüsusi işarələrin içində ad və familiyaları oxumaqla məşğul idi.

Araşdırma materiallarına görə professor D.Urban A.Hitler-İ.Stalin münasibətlərini araşdıran, tədqiq edən ilk alimlərdən biri olub.

Məsələn, professor “Tədqiqatlarım” adlı əsərində (əsərin çap olunması qadağan edilib) yazır ki, 1944-cü il dekabrın 26-da A.Hitler İ.Stalinə tarixi bir məktub ünvanlayır. Məktubda A.Hitler İ.Stalinə anlatmağa çalışırdı ki, o və onun ətrafı Sovet İttifaqı ərazisində xüsusi işarələr altında gəzən “Təyin olunmuş”ları qorusun, onları öldürməsin, qorusun.

Müharibənin şıdırğı yerində Kremlə, İ.Stalinə ünvanlanmış məktubda A.Hitler yazır: “Bu məktubu etiraf məktubu kimi qəbul etmə. Mən müharibəni uduzuram. Geriyə dönüş yoxdur.

Amma bir xahişim var. Mənim öz xahişim güman ki tarixdə qalacaq... Mən nə üçün uduzdum?.. Müharibə məğlubiyyətimə səbəblərdən biri zəbt etdiyim ərazilərdə Yaradanın, yəni Tanrının yer üzü üçün “təyin etdiyi” insanlara qarşı, yəni “Təyinolunmuşlara” qarşı amansız oldum, onlara rəhm etmədim, onların bir qismini diri-dirin yandırdım. Gərək belə etməyəydim. Onları tanımaq o qədər də çətin deyil. Bizim kimi adamlar, dövlət başçıları və yaxud fatehlər, sərkərdələr “Təyinolun-

muşlar”ı asanlıqla tanıyır, asanlıqla onları görür. Mən Allahın qəzəbinə gəldim... Sən onları axtar, tap və onlara yardım et. Çünki onlar yaşadıqları ərazilərdə həm quraqlıq, həm bərəkət, həm bilik və savad, həm mərdlik və dözümlülük, sabitlik simvoludur. Onların heç biri hakimiyyət və yaxud var-dövlət hərisi olmur... Tale səni və sənin dövlətini çaşdırmasın...”

Professor D.Urban Şamaxıda gözlənilmədən tədqiqatını saxlayıb geri, Moskvaya qayıdır. “Tam məxfi -1” qovluğu üçün yazdığı arayışda professor qeyd edir: “Fikrimdə var ki, gəldiyim Şamaxıda ən azı bir ay qalım. Mən Azərbaycanın yaşayış məntəqələrini çox yaxşı tanıyıram. O yerlərdə xeyli tədqiqat işlərim olub. Şamaxıdan tez qayıtdım. Çünki bu ərazidə “Təyinolunmuşların” taleyi qaranlıq idi. Onlardan bir qismi məhv edilmişdi...”

Məlumata görə Şamaxı ərazisində “Təyinolunmuş”ların sayı ötən əsrin sonları və yeni yüzilin birinci on ilində on bir nəfər olub. Onların taleyi haqqında məlumatlar hələ ki dumanlıdır... Professorun açıqlamasına görə, “...istərdim Şamaxıda yaşayan insanlar sadə bir həqiqəti dərk etsinlər. Ərazidə yaşayan və dünyaya ana bətnində göndərilən “Təyinol-

Kosib doy kosibe, ərbob çı hesti, Sıxani ən teli əçəy dırıstiy. İlyasi Habil Məydonison

ÇəMə ZIVon DIYoYE

(yolon sıxanon-məsnəvi curədə) Işdə doye kuyedə şəv-ruj doəku, Dızdi əşı bəyarse ışdə soqnəku, Bə zonoy bəkuye kinə nıkuə pə, Roəvan bənəve şım dızdə sıpə.

Suk handyədə pebəpore pojə sə, Kaq handyədə çaxu bəvinde qıysə.

Lefı kırt be lınqi, yonqo beməkə, Bə dizə diyəkə, çəy doni ekə.

Keşı bo həyroni, reçine cılıj, Ku bə kuy kuj vote, nıtıpo dılıj.

Kılo kum hılbəbe düz vote tınən, Hamsiyəro bıpi, bıbu botınən.

ZInDənİM Omə rəsə umri pozım, jimon çı xose, zındənim, Im əvard sini xəzoni, vaye, tğarse, zındənim.

Qəvi qəp, quşi məsəy, çaşi vindəyən qınoye, Avsi bə nəfsim çımı, şəyton bə raxse, zındənim.

Həzo-sa dimij omujnə odəmon zəmonə bəşdə, Zınə dimım çımı iy, dı zındənim, se zındənim.

Qəzım nimqəzbə həni, hiç tijə şımşim bırdəni, Hışqi bə purə ruon, bəs çiki taxse, zındənim. Çı dimono bə qulul, i gitə ruşnə bə şıkrəy, Zılme çı zəmonə ım, ya çaşim arse, zındənim.

Har qınosə hamyedən, həni vəse məkə, votdən, Qabər hiç votdənıbun, ım xıdo tarse, zındənim.

Mıku parsəyn ki Nokom, boşdə ba dınyoro çiç kay?

Votme; Im çı Hinkiri koy, Minkiri parse-zındənim. tğars (tağars)-dolu 25-02-2014

unmuşlar” Şamaxının gücü və qüdrəti olaraq qalır...”

Araşdırma materiallarına görə dünyada ayrı-ayrı dövlətlər aparılan idarəçilik prinsiplərinin həyata keçirilməsində “Təyinolunmuş”ların taktikasından və strategiyasından geniş istifadə edirlər. Xüsusən Çin Xalq Respublikasının bu apardığı siyasət və qurduğu model diqqəti cəlb edib. *** Mənəviyyat adamının, ruhaninin keçirdiyi həyat tərzini diqqətlə nəzərdən keçirən hər bir təhqiqatçı aydın görə bilər ki, bu böyük insanlar bəşərin etiqadları haqqında fikirləşərək, xalqı doğru yola yönəltməyə çalışmışdır. Onlar həyatın qanunauyğunluğu, bütün varlıqlarda nizam-intizamın mövcud olması, insanın zahiri və daxili aləminin paklığı barədə söhbətləri xalqa yadigar qoyub getmiş, dəyərli sözləri insanların qəlbinə yol tapmış və onların hərtərəfli inkişafına kömək etmişdir. Yaşadıqları dövrdə insanları düzgün yola yönəltmiş, onlara imanlı, qeyrətli olmağı, ətrafdakılarla əxlaqlı olmağa və yaxşı davranmağı tövsiyə etmişdir. Belə alimlər dünyasını dəyişsə də, heç vaxt unudulmur. Onların qoyub getdiyi elm və nişan xalqındır.

Mujnə MaMu tojə noM… Qamatukədə nurməmməd nomədə qıləy merd bedə, Qamatukujon ıştə aradə bəy de məhəbbəti Mujnə mamu votedən. Mujnə mamu kədəkion diədə arada şıt-mos havatedən. İ kərə çı di məktəbi mıəllim Baloğlan mıəllim bəştə kinə votedə: - Get Mujnə əmi gilə, süd al, gəl…

Kinə bə Mujnə mamu kə rəsedə, dəşedə bə so, fik kardedə ki, “Mujnə əmi” vote aybe, çı mujnə vırədə “qarışqa” bıvoto coke, bə qornə vanq kardedə: - Qarışqa əmi, ay Qarışqa əmi….

Rəhməttiği jen pencəku ışta sə bekardedə, bə kinə diyə kardedə, peşo bə Mujnə mamu votedə: - Zə, nurməmməd, bə daşt beşi, botıro toja nom pəydo kardaşone, boy vığandakəsonku işta toja nomi təhvil bıstən.

Bırəjən

Òîëûøîí Ñÿäî

ХЫДО КИТОБОН

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

MARKİ NƏQL KARDƏ MIJDƏ

И ра дя Мя ли ко ва ира да ма ли ко ва@ маил. ру.

4 Peşandə bıə tumi məsəl 1 İsa ijən dəmande bə xəlği təlim omute qoli kənoədə. Çəy tono jəqo qıləy izdihom qırdə bıəbe ki, Əv məcbur be ki, dəşu iyən bınıştı qolədə bıə kulosədə.

Həmə məxloğən mandəbe qoli kənoədə.

2 Iştə təlimədə İsa jıqo votışe bəvon de məsəlon çandə çiyon omute-omute: 3 «Quş bıdən: qıləy kaştevon beşe bo tum peşande. 4 Tumi peşandeədə çəvon kali qılon eməyn roə kənoədə, pərəndon oməyn tıknişone əvon. 5 Çəvon kali qılon eməyn bə xokış kam bıə sığəkəssəqinə vırə. İyo zəmin nığıl nıbe votəynə, əvon rəyrə tişi jəşone. 6 İntasi həşi pemeədə pesutışe əvon, hışk bin, çəvon rişə nıbe qorənə. 7 Kali qılon eqınin bə bıri dılə. Bıron perəsəyn tosnişone əvon, bəhrə nıdoşone ın tumonən. 8 Mandəyon esə boy eqınin bə lonəynə zəmin. Əve perəsəyn heyve bin,

çəvon kali qılon səmərə doşone si, kali qılon şest, kali qılonən sa ğat» 9 İsa votışe çımi bəpeştə: «Bıməsı bo məse quşış bıəkəs!» 10 İsa coyli mandeədə iyən qırdokənoədə bıəkəson de Donzə şoqirdi bə ivırə parsəyn çə məsəlon izohi. 11 Əy votışe bəvon: «Bəşmə okardə bıə çe Xıdo podşoəti sır, əmma bə kənoədə bıəkəson harçi votə beydə de məsəlon. 12 Jıqo ki: “Vinde-vinde bıvindın, əmma dənırəsın, Məse-məse bıməsın, əmma sənırəsın, Nekniki əvon bəqarden baxşə bəben”». 13 İsa dəvom kardışe: «Şımə sərəseydənişon ın məsəli? Bəs çoknə səbərəseşon həmə məsəlon? 14 Kaştevon kaşteydə çe Xıdo kəlomi. 15 Bə dıləş kəlom kaştə bıə kali insonon oxşeydən bə roəkəno eqıniyə tumon. Əvon məseədə kəlomi, çəsboni Şəyton omeydə kaştə bıə kəlomon peqətdə bardeydə. 16 Imonin bə sığ-kəssəqinə vırə eqıniyə qılon: kəlomi məseədə çəsboni şoybəsə ğəbul kardeydən. 17 İntasi çəvon rəğ ni votəynə, durumşon kam beydən, qıneydən, bə kəlomi qorənə bə əzyət iyən təqibi məruz mandencən. 18 Imonin esə boy bə bıron dılə peşandə bıə co qılon: məseydən kəlomi, 19 intasi çı zəmonə ğəyğuyon, çe tənxo dastdənoəti iyən bə co çiyon bıə ehtiroson dəşeydən bə arə, tosneydən kəlomi, kəlomən beydə bebəhr. 20 Bə lonəynə zəmin peşandə bıəyon isə ımonin:

əvon məseydən kəlomi ğəbul kardeydən, çəvon kali qılon səmərə doydən si, kali qılon şest, kali qılonən sa ğat». Çoy məsəl 21 İsa votışe bəvon: «Çoy vardeydəşon ki, bınən ğabi yaanki yonqo jiyədə; Əv bə çodon noyro nibu? 22 Ni jəqo qıləy niyoniyə çiy ki, benışu bə oşko iyən ni jəqo qıləy eparçıniyə çiy ki, sof nıbu. 23 Bıməsı çiki məseyro quşış heste!» 24 İsa ijən votışe bəvon: «Dığğət bıkən bəştə məsəy: de kon ulqu şımə bıpamyoşon boşmənən de həmonə ulqu bəpamyen, iyən həniyən vey doə bəbe. 25 Çumçıko çiki hestışebu bə odəmi həniyən vey doə bəbe. Əmma çiki nıbuşe çə odəmi dastədə bıəyən çəyku sə bəben».

Tişi jə tumi məsəl 26 Çəyo İsa votışe: «Çe Xıdo podşoəti oxşeydə bə zəmin tum peşandə kaştevoni.

27 Əv hıteydə bə şəv, əşteydə bə ruj. Tum tişi jəydə perəseydə, əmma kaştevon zıneydəni çımi çoknə be. 28 Zəmin ıştən bar vardeydə. Sıftə beşeydə tişi, çəyo huşə, çəyən bəpeştə rəseydən çe huşə tumon dıjd be-be. 29 Məhsul rəseədə kaştevon çəsboni çin jəydə, çumçıko omə dıveni vaxt».

5

Xardalə tumi məsəl 30 Çəyo İsa votışe jıqo: «Çe Xıdo podşoəti oxşəş bıkəmon bəçi? Əy nişo bıdəmon de kon məsəli? 31 Əv oxşeydə bə xərdoli tumi ki, zəmini dimisə bə xok kardə bıə tumon ən hırdə qılən bıbu, 32 kaşte bəpeştə perəseydə bılınd beydə həmə bustonə rəsonsə. Ənə dıjdə xol-xıçə ğandeydə ki, osmonədə pərə pərəndon lonə baste bəzınen çəy soqnədə». 33 İsa xəlği sərəsə dərəcədə kəlom voteydəbe de çımi ğəzinə veyə məsəlon, 34 sıxan nəvoti bəvon beməsəl. Əmma coyli mandeədə Deştə şoqirdon, izoh kardeydəbe harçi. İsa həmuş kardeydə Qalileya qolədə kuloki 35 İsa votışe Bəştə şoqirdon həmonə ruji toyki darşeədə: «Boən dəvardəmon bə japə». 36 Şoqirdon co bin cəmatiku, bardışone İsa deçəy penıştə kulosi bə ico; çəy tono hestbin co kulosonən. 37 Bı vaxti rost be bərkə kulok. Dalğon jıqo hıcum kəşəşone bə kulosi ki, ov həni pur be bəçəy dılə. 38 İsa noəşbe ıştə sə hıteydəbe kulosi dumotonədə. Şoqirdon pekardışone Əv, votışone: «Miəllim, əmə həlok beydəmon oxo! Tıni norohat kardeydəni bəs ım?» 39 İsa əşte ğədəğən kardışe bə kuloki iyən votışe bə qoli: «Xıyə bıkə, aşiş bıbi!» Kulok omande iyən qırd xıyə kardışe. 40 İsa votışe bəvon: «Boçi tarseydəşon? Hələ niyone bəs imon?» 41 Əvon dəhşəti dılədə parsəyn iyəndıku: «Im odəm kiye ki, kulokən, qolən itoət kardeydə Bəy?» (hestışe idomə)

B A N D Ə R O (poemaku vəsləon)

IV

XANƏLİ TOLIŞ-74 Ağayev Xanəli Şirəli zoə (Xanəli Tolış) moəo bıə marti 2-də 1940 nə sori Masalli Ğızlıvo diyədə. Oroxniəşe 1958-nə sori Bədəloni myonə məktəb, 1969-nə sori BDU tarıx fakultə. 19612003–nə soronədə Ğızlıvo myonə iyən Dəlokobə haftsorə məktəbonədə sıftə miəllim, peşo 25 sor Dəlokobə məktəbi direktor ko kardəşe.

Peşo ijən ıştə ixtisaso mıəllim bıə Ğızlıvo myonə məktəbədə. Esət pensiyəvone. Bə tırki, bə tolışi nıvışteydə, AƏİ uzve. 6 şeerə kitobon xıvande.

Çe Bandəro cıvonon İ rujən bə dave şin, Faşistiku nıtarsin, Vey kəsonku navo şin.

Roşon karde de soron, Roşon karde de manqon, De maşini, de dastə, Şin piyodə, de tanqon.

Mardə kəs be, şə kəs be, Berlini rəsəkəs be, Reystağe səpesə Sə boydəğ ejəkəsbe.

Nıvışdəbe ənəyo: “Ğızlovo”, “Bandəro” nom, De şərəfi, de xuni Vardeşone ehtorom. Ço sorədə cəbhədə Sa həşt nəfər marde şe, Bo şəhidon bılındə Abidə rost kardəbe.

Bandəro bə con ome Şəkəson oqardüeədə, Maholi sı təkarde Cıvınon ko kardeədə. * Mayəmanqi nəvədə Mahne xəlqi qəvədə, Bə Bandəro sə beşin, Əvəsori və beşin.

Bə yəxə vıl pejən ki, Zırno-lülə bıjən ki.

Avdılla dıştə zırno , Sədo bə zil okırno. İzzətbe çəy züy əqət, Jen-kinon sədə çərğət.

De dıli raxs kardedən,

Bəyəndı sə qardedən.

Boştə kinə bəvıjne, Bandəro çan son ıyo.

Lap qıle kanə mahne, Omeydə bə con ıyo: “Əğəboni çərğət, Kə karde xəlvət. Çəşon bə çəşon, Band əbi, əlbət. Əğəboni çərğət, Ome məhəbbət.

Bətıme rəğbət, Çımıniş, əlbət.”

Ome bə con Bandəro, Məzə avşum tankarde.

Vədəmon vey mandə ko, Məxloğ ə kon bəkarde.

Tojə olət tankardən, Yəndı bə ko vankardən.

De nəfo bə tuk şedən, De qofo bə tuk şedən.

Deştə dasti, de aki , Məzə ku şartuk sedən. Çımı dodo Xanımən, Çokə nışon əkə be.

Xosə mahne əhandi, Zıvonış lap şəkə be. Çımı bıvə əğıl be , Nozbolışə noğol be.

Qofo panə kuyusə , Bılokon əy boy ısə.

Azən çəy doləvon bim.

Çe kəy dasti dilək bin, Çe dodo yolə son bim.

Kuyü səpe pilək bim, Məzə be şartukə hi, Bandəro be çayə hi, Ko kardedən odəmon Sıst bəkəs ni hələ ki.

Bandəro çe sə bə sə, Tankardə libos kavu, Tojə ruşnə vardedə, Çiedə bə çəş xos kavu.

Jenon, kinon, vəyuon Həmə ruj ko kardən, Taxıl vardən, pul səydən Hırdənon şo kardedən. Ərbob bedən, kə dutdən, Vəyə kardən, handedən, Bə məktəbi, bə əğlon Roon ğəyğu mandedən.

Kəlxozi mol çe kiybe, Ki ko əkəy əçəybe, Roste, əyo ko karde Əziyyət be, əzob be.

Hozı bəhə-ko nıkə Bo məxloğe neçi be, Kali-kali rəhbəron Həxbıriyə ğəssobbe. * ...Soron dəvardin kəlxoz Oqardə bin bə səvxoz.

Divoj həmə peqarde Iştə kədə be fəhlə, İyən bəne sıftənə Ha ruj bə ko şe fəhlə. Şartuk kaşte dəmande, Bə ko dəşe traktor,

Bə siyəpu, bə kuyo Utiş kəşe traktor.

Kəfşən həmə romo be, Marde morə, marde mor, Kaşdə be har tonə də Xıyo, kələm, pamador.

Kəfşənon bo Səveti Oqardə be bə buston, Qiniş karde distoni Iştə sıftənə jimon.

Cəmat həmə dastko be De koy, dəşe bə həvəs, Məzə, ru kanə, selon Eqətışe tərəvəz.

Ome beşe bə meydon ”Perepiska”de hiylə, Çe dion ku bino be Lap bə mərkəz şe hiylə.

Penco nəfər koəkə, Sa penco hardəkəs be Xəlqi puli, de keyfi Di arə qardəkəs be.

Pılani pur kardəbin Səvxozədə de puli, Xəlq hejo pul vində be, Vində nıbe məhsuli.

Pul şəydəbe bə Boku, Çe kələmi əvəzi, Cəmat hejo bımiro Qınye çı koy həvəsi...

(Hestışe idomə)

6

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

Òîëûøîí Ñÿäî

İsrail Məmmədov-55

OXU, TALIŞ BÜLBÜLÜ, OXU T

ək Azərbaycanda yox, bütün dünyada hər bir azərbaycanlının tanıdığı, sevdiyi, hörmət etdiyi bir müğənni, talış balası varsa, o da İsrail Məmmədovdur.

Ulu Tanrıdan müğənnilik payını, musiqi istedadını alan İsrail Masallı rayonunun Kolatan kəndində təmiz niyyətli, halal güzəranlı Fəzlan kişinin və Rubayyə xanımın ailəsində dünyaya göz açıb. On yaşlı İsrailin həzin, şirin uşaq səsi ilə bir çox el mahnılarından etdiyi zümzümələr, oxuduğu mahnılar əvvəl evdəkilərin, sonra qonşuların, daha sonra kənd sakinlərinin diqqətini, el-obanın nəzərini cəlb edə bilmişdi. İsrailin atası Fəzlan kişi bənna idi, anası Rubayyə kənddə sovxozun çay plantasiyasında çayyığan idi. Anasına kömək üçün çay sahəsinə gedən İsraildən qadınlar, qızlar xahiş edərdilər ki, onlar çay yarpaqları yığdıqca, İsrail mahnılar oxusun. Çünki İsrailin məlahətli uşaq səsi onları musiqinin sirli aləminə aparırdı, dünyanın dərdsərindən uzaqlaşdırırdı, onları işə həvəsləndirirdi, qollarına güc-qüvvət verirdi.

Bahar fəslində, 1959-cu ilin 8 martında anadan olan İsrail qardaşımızın üzünə ana təbiət həyadan, izzətdən bir nur çiləyib, ona səbirdən, dözümdən bolbol pay verib, ondan düz qəddqamət də əsirgəməyib, musiqi qabiliyyəti, mahnı səsi də öz yerində.

Musiqi Tanrı vergisindən, istedaddan ərsəyə gələndə əsrarəngiz olur, insanın mənəviyyatına hopur. İllah ki İsrail oxusun, adamın ruhu dincəlir. İsrailin səsi insanı düşündürür, qəlbi titrədir, dərdlini ağladır, insanı mənəviyyatın paklıq zirvəsinə qovuşdurur. Daş xislətli qəlbləri də dilləndirir, ovundurur, adamların iç aləminə yol tapa bilir… İsrail oxuduğu mahnıların sözlərini aydın səsləndirir, onu dinləyən şəxs sözü kəlmə-kəlmə eşidir. Bu, müğənniyə xas olan nadir məziyyətdir.

Ruvayyə xanımın 10 övladı 7 oğulu, 3 qızı var. İsrail ailədə 4-cü oğuldur. Dünyanı dərk edib tanıyandən bəri anasını Rubayyə adını əzizlənmiş forması olan “Bayə” kimi deyib, çağıran İsrail 84 yaşlı anasını həddən artıq sevir, ana məhəbbətindən, ananın ona şəfqətindən ilhamlanır. İsrail dünyalar qədər sevdiyi və 78 yaşında vəfat edən atasının da ətrini anasından alır.

Harada, hansı ölkədə, hansı bölgədə olmasından asılı olmayaraq, evə telefon edər, anasının səsini eşitməyə ehtiyac duyar, təskinlik tapar, bu halda onda yaratmaq, yaşamaq həvəsi intəhasız olaraq çağlayar. Evdə olanda atasının yatdığı otağı, çarpayını gözdən keçirər, anasının yatacağına yaxın yerdə yatar, ana-bala şirin söhbətlər edər, xatirələrə dalarlar. İsrail daim anasını mehribanlıq, təvazökarlıq qanadının altına alır.

Valideynlərin bütün xərcini həmişə İsrail özü ödəyib, həm də sevinə-sevinə, öyünə-öyünə. İsrail varlığı ilə sevdiyi ana dilinin incəliklərini bilir, bu dildə danışmaqdan həzz alır, bəzilərindən fərqli olaraq, öz ana dilində danışmaqdan çəkinmir. 2 gül balası ilə doğma ana

dilində danışır. Qızı Astara kollecində oxuyur, oğlu orta məktəbi bu il bitirir, hər ikisi ali məktəbə qəbula hazırlaşır. İsrailin təbirincə, ana dilini anası qədər sevməyən insanın Tanrı yanında da hörməti, izzəti olmaz. İsrail Azərbaycan xalqının qəlbində özünə heykəl qurub.

Azərbaycanın elə bir rayonu yoxdur ki, İsrail oranın el toylarında müğənnilik etməsin, Bakı, Gəncə, Qazax, Şəki, Quba, Lənkəran, Astara…hər yerdən onun səsi-ünü gəlir.

Qeyd edilməli haldır ki, İsrail oxuduğu bir çox mahnıların sözlərini özü yazır, musiqisini özü bəstələyir: belə mahnıların sayı yüzlərlədir.

1981-ci ildən istedadlı müğənni kimi tanınan İsrail Məmmədovun çoxlu audo, video kaset və diskləri buraxılıb. Bunlardan biri “Azim Tolışə bılbıl” adlı talışca oxuduğu mahnılardan ibarəl olan diskdir. Kassetin təqdimetmə mərasimi Belorusiyanın Minsk şəhərində keçirilib (2005) Tədbirdə bu ölkədə fəaliyyət göstərən 6 xarici ölkə səfirləri, Belorusiyanın elm, mədəniyyət xadimləri, Azərbaycan diasporunun nümayəndələri iştirak etmişlər.

Yadda saxlanmalı faktdır ki, İsrail talış mahnılarından video kasset buraxan ilkin müğənnilərimizdəndir.

Rusiyanın Moskva, SanktPeterburq və digər iri şəhərlərində yaşayan azərbaycanlılar ildə 2 dəfə sevimli müğənnimiz İsraili bir aylığa Rusiyaya dəvət edirlər, hər günkü görüşlər, konsertlər, tədbirlər İsraili yormur, əksinə, onu daha da həvəsləndirir. Eloğlanları, elqızları qarşısında çıxış etmək, onların bədii zövqünü oxşamaq ona rahatlıq , mənəvi qida verir. İsraili qonşu ölkələrimiz İran və Türkiyədə də yaxşı tanılyırlar.

Bu yaxınlarda o, yeni klip çəkdirmək üçün Türkiyədən yaradıcılıq ezamiyyətindən qayıtmışdır.. İsrail Məmmədov Lənkəran Kənd Təsərrüfatı Texnikumunun, Gəncə Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının məzunudur. İsrail, Vətənimizin ağır dönəmlərində daima ön cəbhədə əsgərlərimiz üçün təşkil edilmiş konsertlərin iştirakçısı olmuş, onları öz gözəl nəğmələri ilə ruhlandırmışdır. Bundan əlavə o, “Azkonsert” Birliyinin qaçqınlar üçün təşkil etdiyi bütün konserlərin iştirakçısı olmuş, qaçqın və məcburi köçkünlərin ağrılı, acılı talelərinə öz həzin nəğmələri ilə şərik olmağı bacarmışdır.

Hal-hazırda da sevilən dinləyicilərinin təkidli təklifləri ilə bir sıra televiziya verilişlərinə (“Zəhmətkeş ulduzlar”, “Ay ev yiyəsi”, “Ənənə boxçası”) mütamadi dəvətlər alır, həmən verilişlərdə iştirakçı olmaqla dinləyicilərinin istəklərini yerinə yetirməyə çalışır. İsrailin nəğmələri video çarx şəklində internet səhifələrində yayımlanır, ona hər yerdən:Amerikadan, Avropadan, İrandan, Türkiyədən, MDB ölkələrindən saysız-hesabsız təbriklər, təkliflər gəlir, onu ürəkdən sevdiklərini, onun sirli sənəti ilə fəxr etdiklərini bildirirlər. İsrail son dərəcə təvazökar insandır, özü haqqında çox xəsis-

liklə danışır. Ömrünün 55-ci baharını yaşayan İsrail görəsən taleyindən razıdırmı? Cavabında deyir: -Bəli, razıyam. Allah mənə mehriban ata-ana, nəcib ailə, sevimli balalar, el məhəbbəti, gözəl səs, xoş güzəran ərməğan edib.

Müğənniyə ilk öncə Tanrı payından səs, el sənətinə, xalq musiqisinə sevgi, əxlaqca düzlük, saflıq, zəhmət çəkmək, öz üzərində çox işləmək, milli mədəniyyətə sadiqlik lazımdır, şükürlər olsun, Allah bunları mənə qismət eləyib. İnsanlarda həyanın, düzlüyin, Allaha, ata-anaya, ustada, rəhbərə məhəbbət bəsləməyin, ailədə doğruculluğun, sədaqətin, hər işdə halallığın olmasını çox sevirəm. Həzrəti Əli (ə) demişkən: Qadında həya gözəldir, kişidə olsa, daha gözəldir.

Zəhmətkeşliyimin nəticəsi odur ki, həm azərbaycanca, həm talışca oxuduğum mahnılara zaman-zaman yeni səpkilərdə müraciət edirəm, unvanıma gələn dinləyici mesajlarına diqqət edir, onların maraq və meyillərini nəzərə alıram.Yeni-yeni albomlar, kassetlər, video çarxlar üzərində işləyirəm. Mahnılarımın mətnlərinin müəllifləri əsasən özüm və Əli Nasir, Əhəd Moxtar, Tofiq İlham, Xanəli Tolış, Tapdıq Məmmədi, Yadulla Sayad, Camal Lələzoə kimi tanınmış şairlərdir. Əlbəttə, bunların içində Əli Nasirin şəxsiyyətini, poeziyasını, yaradıcılığını daha çox qiymətləndirirəm. Onun şeirlərində dərin vətənsevərlik, hikmətə söykənən məna, ana təbiətin təkrarolunmaz gözəlliklərinin özünəməxsus qələmlə təsviri məni cəlb edir… İsrail Məmmədova yeni yaradıcılıq uğurları arzu edirik.

Gün o gün olsun ki, İsrail Məmmədovu da, nəhayət, Azərbaycanın fəxri adlar almış sənətçiləri sırasında görək.

Allahverdi Bayrami

Òîëûøîí Ñÿäî

KAVUƏ ĞOTAB

CAMAL LƏLƏZOƏ Tojə oməbim məktəbo bə kə.

Xeyzon (həmro iyən nəvon) mıni bə çəşbin. Vəyu bə Urusət şə bəpeşt az kəşedəbim nəvon nozi. Çəvon əzob kəşe bomı xosə şələbe. Dəşim bəkə, sıftə rəyrə nome ğazisə navo patə bıə qujdə xorok. Eşim bə so, karkazo çınime qeşnı, kavuə pyoz, kavuə si, cəfəri, təyf. Çok-çoki şırtıme (şırteşışte. Red). Ancəme de səliqə imon, salat hozı kardıme, nome bə

kəbobçəon, nun vardıme, mıxləs, lozim bıə çiyon həmə dəvoştıme bə sufrə (bə xon). De haydi-haydi ekardıme bozbaş bə ğeyfon, Səbinə nəvəm de Rahidə baləm koməq bin bəmı bı koədə. Mıxləs, sufrə hozı be, nıştimon bə sufrə (bə xon), bismillah, bino kardımone bo hardey.

Sərosti, əğılon vey vəşi qətəşonbən. Keçon, ğeyfon sədo rəyrə qıneydəbe bəyəndı. Sıxani rosti, hejo azən hağbim. Nəfo iskani çay peşoməmbe. Sufrəsə həmro votışe bəmı: -Sədəf mıəllimə moə ğədəğə vığandəşe ki, i kərə boy bıqını bəmı.

Pelarzim: Sədəf mıəllimə çəmə hamsiyəbe, Çan vaxtbe ki, de maqi bə canq be lef-bolışnədə. Ha ruj, ha dı rujisə şedəbim çəvon kəy. De şinə qıftıqu (de şinə qəpi) oəvıjqınim çəy fikfami, dılvandi ədəym bə kədəkiyon.

Dı ruj be ki, çəy pıə-moə çe diyəroə rayono oməbin ıştə sin-

ZAHİRƏDDİN İBRAHİMİ-60

ZAHİRƏDDİN Çı Tolışi dardı-səri kəşə zoə, Tolışə doy bəşxolədə bəşə zoə, Şəv-rüj bəyo bənə şomi vəşə zoə, Çı Tolışi ğıryətmande Zahirəddin, Çı zəmini barzə bande Zahirəddin!

De Avesta bə milləti ome həvəs, Bə tolışi Şağlaseku tı doy nəfəs, Əli Əkrəm, Əli Nasir tı kay erəs, Çəmə hanon tı eşande, Zahirəddin, Vote millət bexıvande, Zahirəddin! Şest sin çiçe, tı sa bıji, dı sa bıji, Bo milləti jiyə merdon daiməjin, Şəhid bəyon çəy roədə əvon bəjin, Ğəsbkoron fəndı hande, Zahirəddin, Çı şəytoni kümə ğande, Zahirəddin!

Lol bə qəvon, vi bə çəşon tı okarde, Çəmə dılon, çəmə qüşon tı okarde, Çəmə lınqon, çəmə kəşon tı okarde, Bəştı sədo sədomon doy, Zahirəddin, Əşte millət səpo mande, Zahirəddin! Əli Nasir

ninə vaxtədə kinə paliyo. Kinəşon Sədəf mıəllimə dıqlə yolə əğıli xıvandbe. Sədəf çe pıə-moə yolə avlod beyro, çəy xotoşon vey əpiy. Çumçıko Sədəf ağılmandə moynəbe, tədbirinbe, pıə-moə, hovəboə har məsləhəti Sədəfiko əstənin.

Ya dimbədim, yaən de telefoni.

Esət ın soxə noxəşəti bənə zəli dəçıkə bə Sədəfi, həm ıştən xeyzon, həmən dədə-nənə toyfə eqıniyən bə ğəm-ğussə. Həni doxtor mandəni novniyəşone. Har kəs ıştə dasto omə koməqi kardəbe ki, Sədəf çok bıbu. Əmmo çi foydə?.. ... Surfə qırdə kardıme, bə dadonzə dəyğə de kinə nəvon şırtıme ğabon, əğılon aspardıme bə həmro, evoym bə so.

- Zə, şedəm Sədəf mıəllimə kəy, bə da-ponzə dəyğə oqardəmomedəm bə kə.

Ovaşdim parçini bə ton, bə dı dəyğə rəsim bə Sədəfi kə. fik-xəyoli peqətəşbe mı. De kon sə-zıvoni bə noxəşini, bəçəy pıə-moə dılvan-

7

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

di bıdəm. Çan vaxte hiç penco sinn nıbə çəmə həmro-həmko, həmsır, hamsiyə Sədəf mıəllimə yonqosə əştənıbe. Çəy xoroki hejo oləxtəcoədə doydəbin de zılmi-cəfo.

Xorokən şeydənıbe bəçəy xırtə fərfəri. Çe fikfami çanqədə pedatim bə dıminə mərtəbə. Bənem mıtbəxi tərəfo sədo omeydə. Qardim bə ton: Ha Xıdo çiç bıvindom çoke?

Hejo Sədəf mıəllimə ıştəni! Dılım çe vırəo vaşte, vey şo bim, əlbəsahat votıme: -Sədəf? Şık bə Xıdo, əyştəş bə səpo, şık bə Xıdo!

Sədəf sıre: - Boy, boy, əzizə mıəllimə. Hiç kəs nızıniy. Bə rol dəşəm. Iştə pıəmoə şo kardeyro conım bə ğıç qətə, əştəm, kavuə ğotab pateydəm.

Dəşim bə mıtbəx, dəkırnime bə sinə əv, maça kardıme Sədəf, Bənem, sərosti, tovədə xəyli patə ğotab heste. Ovaştim bə qılə kə, de Sədəfi pıə-moə səlomməlek, dimmaçone kardıme. De moə dastbəqi bimon. Nəvonən iyo bin.

Vardımone Sədəf mıəllimə çəy yonqosə oloxtınimone əv. Çəy hozı

kardə ğotabon dəvoştıme bə nimçon, vardıme bə sufrə. Dıqlə kavuə ğotabən qədə nimçədə nome Sədəfi vədə. Dəçəy moə təkidi, çə ğotabədə qıləyni nome boştə. Əncəx fikim Sədəfibe. İlahi, qıləy dəhşətinə səhnəbe.

Sədəf çə kavuə ğotabədə tikəy peqətdəbe, de keçə şırtələ kardəbe, zərrə-zərrə bardəbe bəştə qəv, ıştə qəvədə qordonedəbe. Iştəni jıqo nişo doydəbe ki, quya əvən hardeydə. Az vindəbim, əv bə qəv dənoə ğotabi ebarde zıneydəni, haşteydəbe ıştə qəvədə, cılımədə, tu kardeyən zıneydənıbe. Çə kavuə ğotabədə azən bə hurmət lıskəyi bardıme bə qəv, ğıbo çımı xırtəş qəte, çəşonım purbe. Az bəmem piyedəbe, əncəx bəme zıneydənıbim.

Aradə de Sədəfi moə sıxanən kardəbimon. Hiç çiç voteydəbim bə holədə, yodom mandə ni. Ha dəyğə bomı bənə sori dəvardeydəbe.

Da dəyğə bəçəton evoym bə so.

Bə kuçə tojə beşəbim bino nome bo bəme. De tosə kəy bəmeym. Çok be bı holədə nıvindışone mı...

Aprel,2013

MİRHEYDƏR BƏŞƏRU-72 1942-minə sori fevralə manqi 22-ədə rayon Lankoni Velədiədə moəo bıə. Mirqasımi zoə Mirheydər Mirəhmədovi bə məxsusə təqdimati ehtiyoc ni. Lankonədə yolən-rukən əy çok zıneydə. Nuperəson, cıvonon çəş okardə-vindəşone ki, Yolə vojori nezi, Universiteti kuçə peyədə qıləy dərzidukon heste. Derzion dılədə bə mıştərion deştə təmizə kosənəti xıdmətbıkə qıləy merd heste, əv həmən şaire, bo mıştərion bə tırki-bə tolışi de məhorəti, de şinə ləfzi şeeron voteydə. Şeer vote-vote bə cəmati vəy beşedə, mıştərion dəro kardeydə. Im şəxs demiyən 3-4 kəsi koy vindedə: 1. Bənə şairi bədihon, şeeron peğandeydə, xəlqi mənəviyə-milliyə ruhi oxşeydə, 2. Bənə ustodə sıxanəvoti şeeron-bədihon de ləzzəti əzbər voteydə, təhlil kardeydə, xəlqi ədəbiyə-mədəniyə səvodi bə rəvoşin kardeydə.

3. Bənə ustoə derzi olət duteydə, xəlqi tankardemoni xıdmətədə mandeydə.

TOLIŞƏ KİNƏ Çı ruşinə honi çəşməş, Bənə siyo kijə handəş.

Lap ceyroniş, roysə mandəş, Məkışt mıni, tolışə kinə.

Həm ranqiniş, Həm sanqiniş, Həm vanqiniş, Tolışə kinə.

Sədo bekə şo bıbəmon, Oxo boçi co bıbamon? İqlə kədə ho bıbəmon, Məkışt məni, tolışə kinə.

Həm tovsoniş, Həm zımsoniş, Çımı coniş, Tolışə kinə.

Həm vıləsəş, Həm dıləsəş, Həm xoləsəş, Tolışə kinə.

Ve reçiniş, aləm vində, Çəşım bətıe, həmmə zındə.

Azən qıləy Xıdo bandə, Məkışt mıni, tolışə kinə.

Vəyonədə vindəm tıni, Dəparzındən çəşon mıni.

Maştə beşi bəsə honi, Məkışt mıni, tolışə kinə.

Tı həm həşiş, Həm otəşiş, Hərorətiş, Tolışə kinə.

Ve otəşiş, Anqə çəşiş, Dılim bəşiş, Tolışə kinə.

Çordə şəvə Ovşumiş tı, Məxməriş tı, avşumiş tı, Az aşığim əncəx bətı, Məkışt mıni, tolışə kinə.

Çı tolışi kon pıştənin, Pınhon məkə ve ıştəni.

Esət tı bəş lap kıştəninMəkışt mıni, tolışə kinə.

Dılim bəfoş, Sinəm səfoş, Dardim dəvoş, Tolışə kinə.

Mirheydərim, olət dutdəm, Əncəx botı şeir votdəm.

Iştı roysə con opotdəm, Məkışt mıni, tolışə kinə.

Az həyotim, Mehibbətim, Səxovətim, Tolışə kinə.

(M.Bəşəru. “Bəşəru nəğmələri”, B.2012. s.76-80)

¹ 02 (60) 6 mart 2014-íÿ ñîð

MƏRASİM HACİZODƏ-48 Mərasim Hacızodə moəku bıə rayon Ostoro Pəlikəşi diədə 12.02.1966-nə tarıxədə. Oroxniyəşe Pəlikəşi miyonə məktəb (1983), ADPU (1990), ko kardəşe sıftə muəllim, peşo direktor Pəlikəşi həminə məktəbədə. Mıddəti metodist bıə Ostoro təhsil şobədə. Isət məsul koəkəy Ostoro rayoni icra hakimiyyətədə. Mərasim Azərboyconi Ənıvışton İbemoni uzve. Tırkiyədə, tolışiyədə çap bıə 7 kitobi muəllife..

ROSTİ BOVTOM: RIŞVƏXORİŞ Bexəbəş tı çı vicdoni, İnsoni xun tınədə ni, Ki damə be, əv tıkıniy, Zıvonı tel, nığılmoriş, Rosti bovtom: rışvəxoriş!

Peyədə nıvinde Xido, Kulıncı bə dızdono do, Hiç nıməsəy həxi sədo: Ya loliş tı, yaən koriş, Rosti bovtom: rışvəxoriş!

Tarsedəş tı, soymə vindəş, Ar kardəniş, moynə vindəş, Puli jiyo jığo qin bəş, “Viski” jedəş, nəşəhoriş, Rosti bovtom: rışvəxoriş!

Əxtə xəlği mol həvatə, Puli ıştı çəşış qətə.

Tı fik məkə: məxloğ hıtə, Berdəm pebo, qıləy poriş, Rosti bovtom: rışvəxoriş!

Hə yolo be, hərdəm zırəy, Əvən bənəy tı avərəy. Şoxış nıbe, voten: kırəy.

Dumı dəbə, sə bə horiş, Rosti bovtom: rışvəxoriş!

Puri- boli vıjor beşdəş, Ğıymət boho: rişon rışdəş.

Balon tono zəmin dəşdəş, Iştı dardi əv zındəni. İ poə odəm bə əzazil, Tarsedə çəvon Əzrohil, Kəynə bəbe imom nozil?

Bəkarde çəvon divoni? ( s. 49)

JIĞO BƏ Kİ Əyyom bənə bə ğəfəsi Səydə odəmi nəfəsi.

Dəlokonən sə əvəzi Cif toşedən, vallah, həni. İ-son əçəy nəzə jiyədə sərbəst be, Çımı millət, şımə idən mübarək.

Ozəro rüşnəsə dılon vəşedən, Boştə xəlği jiyero əzob kəşedən, Bənə Zərdüst bobo bə kiə dəşedən, Çımı millət, şımə idən mübarək.

In tarixi nıznə Tolış yod bəbe, De yodon voy rıjniə gemıj bod bəbe, Zınə Tolış he-ve bıbu bud bəbe, Çımı millət, şımə idən mübarək.

KIMON ƏMƏ..

Tofiq Nicot Sumqayıt ŞIMƏ İDƏN MÜBARƏK Nuə rüj oməy deştə şoyə varzi voy, Həm insonon, həm pərəndon kardən şoy, Əşəy əlomətış, əçəy tarix coy, Çımı millət, şimə idən mübarək.

Ve milləton votdən ın id çəməne, Çəvon orzu-xəyolən xok-xəməne, In idi nışonə, nomən deəməne Çımı millət, şımə idən mübarək.

Həzərti İdrizi nomi bəhre id, Bo Tolışon çəyku mandə fəxre id, Çı aləmi torozəti sehre id, Çımı millət, şımə idən mübarək.

Asti roy nomış icod kay İdrizi, Imruj çəmə Tolış şedə deə rizi, Uri bınəş noşe Həzrət İdrizi, Çımı millət, şımə idən mübarək.

Votşe ki, şestı həşt ko i notədəy, Aləm, həşi, ovşım koinotədəy, Donzə kokəşonən ko i notədəy Çımı millət, şımə idən mübarək.

Penco şəş ko mande kəno koməzdbe, In aləmi bəmə doə Hur-məzd be,

Iştə kılo bınə bə və, Fəhmkə: səkəm, ya ne, bə sə, Bıvğand parsi vicdonisə, Ko nom damedəbu bəmə?

Zınedəniş kimon əmə?

Adəmiku Hurronimon, Dınyo ən sofə Arimon, Həx votdəmon, bə carimon, Həxe amol, imon boəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Vanqmon oməy çı Ninəvo, Tamburon jəy canqi həvo, Ozorboni kaşe dıvo, Çı zəfə şo bəbe çəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Qardəmon bə Ozəri sə, Podşomon bə yolə Kiəsə, Hurmon kəşə Babilisə, Devron çəmə vədə nəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Dılmon pok bə, dastonmon oj, Ozəre bə boəmə nımoj Nommon mandə Ozərbonıj, Mənən tarixi i kəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Həzo sor bə fot davarde, Dınyo deştə vəmi qarde,

İnsof qin bə, mardə imon, Çıvon rost be hiç ni qımon.

Jığo bə ki, həni jimon, Odəm mardedə cıvoni...

( s.53)

(Səvon: M. Hacızadə. “Çımı sinə dardi lonəy”,”Sumqayıtnəşr”,2002,)

Òåë.:+99470 610-23-16 Å-ìàèë: celilovrafiq@mail.ru Ãÿçåòèí åëåêòðîí âàðèàíòûíû tàlèsh.îðý ñàéòûíäà îõóéà áèëÿðñèíèç

Азярбайжанда бир чох дилляря йазылы, шифащи бизнес, Нотариал тяржцмяляр вя мятнлярин йыьылмасы хидмятини тягдим едир. Биз Азярбайжан, Рус, Инэилис, Талыш, Фарс вя с. дилляря йазылы тяржцмяляр едирик. Ятрафлы мялумат алмаг вя йа хидмятляримиздян бящрялянмяк цчцн (012) 564-68-91 нюм ря си ня зянэ едя вя йа жоммержиал_манаэер@уфуг.аз е лект рон цн ва ны мы за йа за раг яла гя сах ла йа би ляр си низ.

Sipitama diniş varde, Zərdüsti be millət həmə, Zınedəniş kimon əmə?

ALLAHVERDI BAYRAMI

Hamsyəm ımruj az de dızdi, Zınedəni Əhurməzdi, Tarix oşko bəbe rə-di, Ve dılon bəqəte vəhmə, Zınedəniş kimon əmə?

Ki bəştə zıvon qəpje man zıne, Jığobızın bəy telə vo qıne.

Boloş qədəli, qınoş vey qone.

Forsiku çətin de ovon dəxsi, Dərokən bışu, bə çəşe taksi.

Mədoy bobom oməy bə cuş, Aşiriro tok be ə rüj, Tolış şir be, Aşur həvuş, Avə hiə be canqi ğəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Tolışi kamtər zındə kalion, Veyin tolışi qəpjə bolion, İron-Rəştiku tosə Səlion...

Iştə yurd-lonə nızıno şəxsi, Dərokən bışu, bə çəşe taksi.

Artim-arim votə millət, Xəlləği aləmi xilqət, Okaşe Avesta ğat-ğat, Xıdo nido, Xıdo kəlmə, Zınedəniş kimon əmə?

Çe yurdi nuni, ovi hardəkəs, Tolışə bando həyvon çardəkəs, Vələd-avlodi foydə bardəkəs Tolışi nıvto, veyışe taxsi, Dərokən bışu, bə çəşe taksi.

Qənzəkano oməy nido, Xəybıdəye yolə Xıdo, Artopati canqi-cido, Dışmenonış kaşe səmə, Zınedəniş kimon əmə?

Tarixədə ve nommon bə, Im ruj Tolış votdən bəmə, Həxi tarix konco ni bə?

Nomonən çəməku rəmə, Zınedəniş kimon əmə?

Oməyş pəynə, tojə vaxte, Boştə kanə tarix soxte, Ar zındəniş, soxte-soxte, Çəmə tarix beşe boşmə?

Zınedəniş kimon əmə? Əqəm ıştı əğidə ni, Bətı kılo damedəni, Xıdoməzın Əhurməni, Bətı Xıdoy ıştı tamə, Zınedəniş kimon əmə?

Òÿ­ñèñ­÷è­: Ðàôèã­Úÿëèëîâ Ðåäàêñèéàíûí öíâàíûíà ýþíäÿðèëÿí ÿëéàçìàëàð ìöÿëëèôëÿðÿ ãàéòàðûëìûð âÿ ìÿòíëÿðÿ ðÿé âåðèëìèð. Ôàêòëàðà ýþðÿ éàëíûç ìöÿëëèôëÿð ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâýåéè óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð.

Цфцг-С ММЖ (ВЮЕН 1800107871)

Ãÿçåò ßäëèééÿ Íàçèðëèéèíäÿ ãåéäÿ àëûíìûøäûð. Ãåéäèééàò íþìðÿñè:3462 Òèðàæ: 1000

DƏROKƏN BIŞU

BƏŞTƏ RO Dınyo dimə sipi-siyoy, İ baxş zəmin, se baxş dıyoy. Çe ton həmoy, çə ton kuyoy, Çəp bəştə ro, rost bəştə ro.

Xəy de şəri kizlə bıvən, Qıləy şine, qıləy təvən.

Bə hesbəse rujən, şəvən; Du bəştə ro, rost bəştə ro.

Rijə jəydən bənə honi, Se kəs sıvneydə zivoni.

Sa kəs vəteydən əvoni, Cır bəştə ro, kas bəştə ro.

Vey zumande deşmenımon, Volo beydə har onemon.

Bə Xıdo mandə umimon.

Bəd bəştə ro, xos bəştə ro.

Iştə koədəy çe osyo çəx, Sə dojneydə əçəy çəx-çəx, Po qətdəni tolışi həx, Du bəştə ro, mos bəştə ro.

Tolış xəlqi çəy avlodon Okırneydən hay bə i ton. İcoədə mən, co-coədə ton!

Yad bəştə ro, dust bəştə ro.

Bəxt nıvıştdə, maq moleydə, Xəy kaşteydə, şər pəleydə.

Millət de dardon qıleydə, Biz bəştə ro, pəs bəştə ro.

ZOR OLDU HƏR İŞİMİZ Bir evdə, bir mənzildə daş səngər qurduq.

Hər işdə, hər mətləbdə üz-üzə durduq.

Dedin: Nəyi istəsəm, olmalı o da!

Zorlandı həyatımız, alışdıq oda: Çox şeyi əldə etdik real həyatda, Bir o qədər itirdik mənəviyyatda.

Bir kərə danışmadıq şirin, üzbəüz.

Bir dəfə oturmadıq yaxın, dizbədiz.

Ağzımı açan kimi vurdun ağzımdan.

Qapatdın düşüncəmi, keçdim arzumdan.

Işimə, qazancıma, Sözümə, düşüncəmə, Nəslimə, imicimə, Qəmimə, sevincimə gülüb lağ etdin. Ən xırda nöqsanımı sən bayraq etdin! Ömrümün hər anını viran elədin, Hər addımımda məni peşman elədin!