woensdag 5 oktober, 20.15 uur Naarden, Grote Kerk
Bach & Telemann
zondag 2 oktober, 15.00 uur Amsterdam, Muziekgebouw aan ’t IJ
zaterdag 1 oktober, 20.15 uur Utrecht, TivoliVredenburg
zaterdag 8 oktober, 20.00 uur Den Haag, AmareProgramma
donderdag 29 september, 20.15 uur Alkmaar, TAQA Theater de Vest
enGeld,machtlust
Nederlandse Bachvereniging
donderdag 6 oktober, 20.30 uur Tilburg, Schouwburg Concertzaal Tilburg
dinsdag 4 oktober, 20.15 uur Naarden, Grote Kerk
2022: een ‘hip and happening’ beursgenoteerd bedrijf presenteert haar jaarcijfers. Het resultaat mag er zijn, maar veel tijd om stil te staan bij het succes is er niet: er blijkt een duivel actief binnen de organisatie. De werknemers eisen ingrijpen van de bestuurlijke top en worden gerustgesteld. Het feest kan beginnen! Of toch niet…
— 2 —
Pauze voor de Derde akte
Nederlandse Bachvereniging
Cantate Es erhub sich ein Streit BWV 19 voor Michaelistag Georg Phillip Telemann 1681-1767
synopsis
Shunske Sato, viool en leiding Caecilia Thunissen, regie Mahshad Safaei, scenografie Marlies Bosmans, regie-assistent Beni Csillag, instudering koor Ernst-Jan Thieme, licht
delen uit Der neumodische Liebhaber Damon, oder die Satyren in Arcadien, TWV 21:8
uitvoerendenprogramma
duet ‘Vergnügte Pleißenstadt‘ uit cantate Erwählte PleißenStadt, BWV 216a
Johann Sebastian Bach 1685-1750
solisten Rachel Redmond, sopraan (Myrtilla) Gerben van der Werf, alt (Tyrsis) Daniel Johannsen, tenor (Hippo) Tiemo Wang, bas (Damon)
Marta Paklar, sopraan (Elpina) Matthew Baker, bas (Ergasto) Jaap van der Wel, bas (Laurindo) koor Lauren Armishaw, Marta Paklar, Amelia Berridge, sopraan Sofia Gvirts, Georgia Burashko, Emilie Wijers, alt Adriaan de Koster, João Moreira, Emilio Aguilar, tenor Matthew Baker, Jaap van der Wel, Samuel Wong, bas orkest Sayuri Yamagata, Matthea de Muijnck, Annelies van der Vegt, viool 1 Anneke van Haaften, Iris Kengen en Kano Imada, viool 2 Femke Huizinga, Jasper Snow, altviool Lucia Swarts, Anna Litvinenko, cello Robert Franenberg, Giuseppe Ciraso-Calì, contrabas Rodrigo Lopez Paz, Katharina Verhaar, hobo Esther van der Ploeg, hobo da caccia Benny Aghassi, Hannah Voß, fagot en blokfluit Robert Vanryne, Mark Geelen, Amir Rabinovitz, trompet Robert Kendell, pauken Matthias Havinga, orgel Siebe Henstra, klavecimbel
door BerntsenFrederike
In een theatraal programma over geld, lust en macht brengt de Nederlandse Bachvereniging het mondaine Leipzig uit het begin van de achttiende eeuw tot leven. In Bachs werk duiken personages op uit een opera van Telemann: artistiek leider Shunske Sato en regisseur Caecilia Thunnissen smeedden een plan.
— 3 —
over het programma naarVerlangenliefde
Leipzig, jaren twintig van de achttiende eeuw: de stad bruist. De handelsbeurs trekt kooplieden aan uit alle windstreken. Ze brengen goud, zilver en luxegoederen mee. Met de economie bloeide ook de cultuur. Een lofzang op de stad klinkt in Bachs Erwählte PleißenStadt, cantate BWV 216a. ‘De stad was een en al levendigheid, markten, muziek’, zegt Shunske Sato. ‘Op de Leipziger Messe werd naar hartenlust handel gedreven. De najaarsbeurs begon op Michaelistag, de feestdag van de aartsengel Michael. Voor die gelegenheid schreef Bach zijn expressieve cantate BWV 19: Es erhub sich ein Streit, over de strijd tussen Michael en een afvallige engel. De fuga-achtige opening met trompetten, prachtig! De draak, de afvallige engel, is verslagen, God beschermt ons en is alomtegenwoordig. Dit stuk heeft niet alleen een liturgische betekenis, maar ook een maatschappelijke. De mens was en blijft bezig met geld, lust en macht.’
instrumentopuitwerkenjeinstincttheatraleTelemannskungeweldigjeCaeciliaThunissen,regisseur
over het programma
Het mondaine Leipzig
CaeciliaBiografieThunissen
Internationaal bekroond regisseur Caecilia Thunnissen creëerde meerdere semiscenische opera’s met YAMawardgenomineerdDezevanconcertstrichmetFestspieledebuutLuxembourg.OperavaninternationaleYAMawardtepodium,enmethodeeendeOorkaanartistiek2015o.l.v.fliegendel’Operaofgenomineerd(2015)Deneve,BucherHoneggersConcertgebouworkest:HetJeanned’Arcau(2018)o.l.v.StéphaneWagnersLohengrino.l.v.SirMarkElder,als“OperatheYear”doorPlacedeMagazineenDerHolländer(2013)AndrisNelsons.SindsisCaeciliaThunnissendirecteurvanenontwikkelde‘Oorkaan-methode’,internationaalerkendeomvanuitmuziekalleenmusiciophettheatraleconcertencreëren.In2020wonzedemetTickle,eencoproductieOorkaan,DeNationaleendePhilharmonieMethaaropdeSalzburgeroogsttezijsucceshaarregievanschräg/(2021),eentheatraalmetstrijkkwartettenMozartenDebussy.productieisonlangsvoorde2022.
— 5 —
Shunske Sato, artistiek leider van de Nederlandse Bachvereniging, vertelt gepassioneerd. Het mondaine Leipzig uit die tijd was voor hem uitgangspunt voor het theatrale programma rond deze twee Bachcantates én Telemanns opera Der neumodische Liebhaber Damon, oder die Satyrn in Arcadien. Het operahuis in Leipzig, waarvan Telemann directeur was, ging failliet in 1720. Eeuwig zonde, vindt Sato. ‘De bewoners van Leipzig snakten naar cultuur. De kerkmuziek werd een vervanging van de opera, en stond daarom in ieders belangstelling. Maar het wordt nu de hoogste tijd dat de vroegere operacultuur in Leipzig weer wat aandacht krijgt.’
Telemann was student toen hij zijn drie-akter Der neumodische Liebhaber Damon, oder die Satyrn in Arcadien schreef voor de opera van Leipzig. In dit complexe verhaal probeert de sater Damon een koninkrijk te veroveren waaruit hij verbannen is. Als een echte hedendaagse verleider tast hij de grenzen af van seksualiteit en burgerlijk fatsoen.
uiteindelijkgaathetindezeproductieallemaalomhetverlangennaarliefde
over het programma
Telemann stapte op, en vertrok na het failliet van de Leipziger opera naar Hamburg. Een aantal jaren later arriveerde Bach en betrok zijn post als Thomascantor. Hoe verbindt de Nederlandse Bachvereniging deze componisten met elkaar? Het gezelschap nodigde regisseur Caecilia Thunnissen uit om in een semiscenische voorstelling Bach en Telemann samen te brengen. ‘Een hele uitdaging’, laat Thunnissen weten. ‘Bach? Een universum op zich, voor zijn muziek heb je aan één leven nog niet genoeg. Telemann is verrassend, een opera waar hitnummers in zitten, echte theatermuziek.’
Vertelkracht
Ingenieus
— 6 —
Theatermuziek
‘Telemann is de Haydn van de barok’, zegt Sato. ‘Hoe hij een eenvoudig thema uitwerkt is ongekend. Hij verbeeldt een verhaal bijzonder goed in klank, echt zeer ingenieus. Telemann schrijft minder polyfoon dan Bach, zijn muziek is transparant, maar nergens fragiel. Door de schijnbare eenvoud van het materiaal kan deze muziek snel wat vlak klinken. Aan ons de schone taak om alles uit de kast te halen en de barokke stijlfiguren zo goed mogelijk uit te laten komen. Bij een woedende duivel hoor je een enorme sprong in de muziek, die sprong moet gewaagd klinken. Als er nimfen in beeld komen spelen de blokfluiten extra lieflijk. Telemanns theatrale instinct kun je geweldig uitwerken op je instrument.’
Caecilia Thunnissen, die de muziek van beide componisten fantastisch noemt, vervolgt: ‘Ik probeer ruimte te geven aan de vertelkracht van de abstracte muziek. Wat er in de noten gebeurt is bepalend voor hoe ik de tekst interpreteer. Uiteindelijk gaat het in deze productie allemaal om het verlangen naar liefde. De een probeert met rijkdom liefde te verkrijgen, de ander met machogedrag. Maar we nemen wel een loopje met de stukken. Het
Sato,Shunske leiderartistiek
Thunnissen citeert Shakespeare: ‘“Het tijdloze doel van het theater bestaat erin de natuur als het ware een spiegel voor te houden waarin de deugd zichzelf herkent, waarin het verachtelijke een gezicht krijgt en waarin het wezen van elke tijd zijn eigentijdse vorm en weerslag vindt.” Als ik dit lees, voel ik mij gesterkt in hoe we Bach en Telemann met elkaar verbinden en zo tot een nieuw geheel komen.’
liedjehetgeld,Macht,seks,aloude
over het programma
De hedendaagse verleider De personages uit Telemanns opera betreden tijdens de eerste Bachcantate al het podium. Met hier en daar een kleine kunstgreep ontstaat er een verhaallijn alsof
— 8 —
programma begint met Bachs Erwählte Pleißen-Stadt, deze lofzang op de stad Leipzig trekken we naar het hier en nu. Stel je een onderneming voor, CEO’s die vertellen over het succes van hun bedrijven, ze staan achter katheders zoals je die ook bij een persconferentie hebt. Maar dan, BWV 19, Es erhub sich ein Streit, klokkenluiders vragen zich af: hoe zit dat met dat succes? Wat er achter de schermen gebeurt, kan niet door de beugel. Macht, geld, seks, het aloude liedje.’
die door de barokke heren samen destijds was uitgedacht. Thunnissen: ‘In de kostumering, ontworpen door Mahshad Safaei, spelen we met genderfluïditeit, de nieuwe seksuele revolutie speelt zich nu af, de discussie is hot. We geven de hedendaagse verleider een podium, hoe ziet die eruit? Iemand die speelt met versieren, seksualiteit en erotiek, en die zich daarin vrij voelt. De musici neem ik niet mee in de handeling, de muziek zelf is zo sprekend dat de spelers vanzelf de aandacht krijgen. Wat me altijd bezighoudt is de beweeglijkheid van de zangers. Zij moeten natuurlijk met de tekst, maar zeker ook met hun lichaam het verhaal kunnen vertellen. Stel, het decor en de kostuums komen niet op tijd voor de première, dan moet je in een lege ruimte met je stem en je lichaamstaal het verhaal waar kunnen maken.’
Mis geen enkele opname en klik op abonneer YOUTUBE.COM/BACH Zo kan iedereen -
— 9 — KIJK LUISTER& VANUIT HUIS
Alle werken van Johann Sebastian Bach nemen we op in beeld en geluid en plaatsen we op , voor miljoenenpubliek over de hele wereld. met de
een
youtube.com/bach
mooiste opnames in de hoogste kwaliteit - altijd en overal gratis genieten van de muziek van Bach.
1. Koor
2. Recitatief - bas Gottlob! der Drache liegt. Der unerschaffne Michael und seiner Engel Heer hat ihn besiegt. Dort liegt er in der Finsternis mit Ketten angebunden, und seine Stätte wird nicht mehr im Himmelreich gefunden. Wir stehen sicher und gewiß, und wenn uns gleich sein Brüllen schrecket, so wird doch unser Leib und Seel mit Engeln zugedecket.
Mercurius (alt) Vergnügte Pleißenstadt Apollo (tenor) erwählte Pleißenstadt Mercurius, Apollo dein Scheinen/Blühen wächst und glänzt vor andern allen. Wer seine Lust an deiner Schönheit/ deinem Prangen hat, Wird deiner Gegend nimmer satt, dem kann es nirgends mehr gefallen.
Er ontstond een gevecht. De razende slang, de helse Maarwoedendbestormtdraakdehemel,enwraakzuchtig.MichaelbedwingtSatans wreedheid en de engelenschare om hem heen brengt die ten val.
Godlof! De draak ligt terneer. De ongeschapen Michael en zijn enWijiseninDaarhebbenengelenscharehemoverwonnen.ligthijindeduisternisketenengeslagen,zijnplaatsinhethemelrijknietmeertevinden.zijnveiligenzeker,aljaagtzijngebrulonsangst aan, ons lichaam en onze ziel worden door engelen beschermd. – ARIA UIT ERWÄHLTE PLEISSEN-STADT
BACH – ES ERHUB SICH EIN STREIT
10
tekstenBACH
Es erhub sich ein Streit. Die rasende Schlange, der höllische Drache stürmt wider den Himmel mit wütender Rache. Aber Michael bezwingt, und die Schar, die ihn umringt, stürzt des Satans Grausamkeit.
Aangename stad aan de Pleiße, uitverkoren stad aan de Pleiße, jouw groeitglans/bloeienschittert boven alle andere steden. Wie geniet van jouw schoonheid/jouw krijgtpracht,nooit genoeg van jouw omgeving en kan nergens anders meer blij zijn.
God stuurt ons naar Mahanaim; of wij nu staan of gaan, wij kunnen in veilige rust tegenover onze vijanden staan. Zowel dichtbij als ver weg is de engel van de Heer om ons heen gelegerd met vuur, paard en wagen.
Blijf, o engelen, blijf bij mij! Leid mij aan mijn beide zijden, zodat mijn voet niet uitglijdt! Maar leer mij ook hier uw grote ‘Heilig!’ zingen en de Allerhoogste dank betuigen!
Wat is de ellendige mens, dat kind van de aarde? Een worm, een arme zondaar. Kijk hoe de Heer zelfs hem zo liefheeft dat hij hem niet te gering acht en hem de hemelkinderen toezendt, het leger van de serafijnen, om hem te bewaken en voor hem te strijden, om hem te beschermen.
3. Aria - sopraan Gott schickt uns Mahanaim zu; wir stehen oder gehen, so können wir in sichrer Ruh vor unsern Feinden stehen. Es lagert sich so nah als fern, um uns der Engel unsers Herrn mit Feuer, Roß und Wagen.
6. Recitatief - sopraan Laßt uns das Angesicht der frommen Engel lieben und sie mit unsern Sünden nicht vertreiben oder auch betrüben. So sein sie, wenn der Herr gebeut, der Welt Valet zu sagen, zu unsrer Seligkeit auch unser Himmelswagen.
— 11 —
— 11 —
Laten wij het aangezicht van de vrome engelen liefhebben en hen niet met onze zonden verjagen of verdriet doen. Mogen zij, wanneer de Heer ons opdraagt de wereld vaarwel te zeggen, tot onze zaligheid ook onze hemelwagen zijn.
4. Recitatief - tenor Was ist der schnöde Mensch, das Erdenkind? Ein Wurm, ein armer Sünder. Schaut, wie ihn selbst der Herr liebgewinnt,so daß er ihn nicht zu niedrig schätzet und ihm die Himmelskinder, der Seraphinen Heer, zu seiner Wacht und Gegenwehr, zu seinem Schutze setzet.
5. Aria - tenor Bleibt, ihr Engel, bleibt bei mir! Führet mich auf beiden Seiten, daß mein Fuß nicht möge gleiten! Aber lernt mich auch allhier euer großes Heilig singen und dem Höchsten Dank zu singen!
Eure Ceder ist gefallen, euer Schmuck ist abgetan.
Bleke geest, ontslapen ziel, rust nu maar in je grot, sluimer zacht in je graf!
teksten — 12 —
1. Coro
ErsterConcertoHandlung
Koor
7. Koraal
Erster Auftritt
Ergasto Traur’t, ihr Wälder, überziehet euch mit Duft.
Blasser Geist, entschlafne Seele, ruhe wohl in deiner Höhle, schlummre sanft in deiner Gruft!
Laat uw engelen met mij mee reizen op Elia’s rode wagen en mijn ziel bewaren, zoals ze Lazarus hebben bewaard na zijn dood. Laat mijn ziel rusten in uw schoot, vervul haar met vreugde en troost, totdat het lichaam uit de aarde komt en met haar wordt verenigd.
Treur, o bossen, bedek je met geur.
Laat de kruin zich met zijn takken bedroefd naar de aarde buigen.
Elpina, Ergasto Laβt den Gipfel mit den Zweigen sich betrübt zur Erden neigen. Elpina, Laurindo Seufzt, ihr Winde, seufzt in der Luft! Weint, weint, ihr rieselnden Kristallen, schwellet euch mit Tränen an!
Klaag, o velden, klaag, treur, o velden, bedek je met geur.
Zucht, o winden, zucht in de lucht! Huil, huil, o murmelende kristallen, zwel op van tranen!
TELEMANN – DER NEUMODISCHE LIEBHABER DAMON
Myrtilla Klagt, ihr Felder, ihr Felder, klagt, traur’t, ihr Felder, überziehet euch mit Duft.
Jullie ceder is omgevallen, jullie sieraad is verdwenen.
nach seinem Tod. Laß sie ruhn in deinem Schoß, erfüll sie mit Freud und Trost, bis der Leib kommt aus der Erde und mit ihr vereinigt werde.
Laß dein Engel mit mir fahren auf Elias Wagen rot und mein Seele wohlwiebewahren,Lazrum
Seht, seht! Laurindo Und was? Mirtilla Den Tirsis. Elpina Wen? Mirtilla
Still, hört! Hört wie die Nachtigall, dem sterbenden Adon die Grabe(s)lieder singt! Ach hört doch an wie tief sie seufzenkann!
Stil, Hoorluister!hoede nachtegaal voor de stervende Adonis de grafliederen zingt! Ach, hoor toch hoe diep ze kan zuchten!
— 13 —
3. RecitatiefLaurindo
Sie weiβ den trauervollen Schall mit Zittern und mit Beben
Hier,Wie?Tyrsis.Wat?blijf,
Zo heb jij, o schoonste van dit land, kleinood van onze herdersstand, eerst je dood in die golven, en nu in dit vuur je platgebrande graf moeten vinden!
Ach, blijf toch nog bij me!
— 13 —
KIjk, kijk!
Wat, droom je?
Schlaf wohl, entseelter Freund, den ganz Arcadien als seinen Schatz beweint! Schlaf wohl, genieβ der stillen Ruh!
Ben je betoverd? Het was zijn mooie schaduw, hier zag ik hem verdwijnen.
De smart maakt haar krankzinnig!
Ze weet haar droevige geluid met trillen en beven
Elpina
Slaap maar, ontzielde vriend, door heel Arciadië als haar schat beweend! Slaap maar, geniet je stille rust!
So muβtest du, du Schönster dieses Landes, du Kleinod unsres Schäferstandes, denn deinen Tod in jener Flut, wie jetzt in dieser Glut dein eingeäschert Grabmal, finden! Mirtilla
Hier, bleib, wohin?
Ach, bleib doch noch bei mir! Laurindo Wie, träumet dir? Elpina Bist du betört? Mirtilla
waarheen?
Es war sein schöner Schatten, hier sah ich ihn verschwinden. Koor Der Schmerz verwirret ihren Sinn! Mirtilla
Ze weet dat hier het graf van Orpheus is, daarom wil ze hem in haar vurige ijver met zingen de laatste eer bewijzen, als zodatvoorspel,ookwij zijn nagedachtenis prijzen: dus, zusters, kom dan, kom, stem ook in!
Was laßt ihr mich zu meiner Pein, ihr Sterne, noch erleben! Erhole dich, mein Licht! Sie schweigt. Ach, wie betrübt sie mich! Mirtilla
Hört wie sie locket, hört wie sie ruft: DochAdon,Adon!nein!
als (wie) ächzend zu erheben. Wie rollt sie nicht die eingepreβte Luft in der gezwängten Kehle so künstlich auf und ab!
Wat laten jullie mij boven op mijn pijn o sterren, ook nog meemaken! Herstel, mijn licht!
teksten
Du bist Endimion, ach ja, ich kenne dich. Ergasto Bekümmre dich nur nicht, es wird sich alles geben. Elpina Wohlan!
Bleke geest, ontslapen ziel, rust nu maar in je grot, sluimer zacht in je graf!
Sie weiβ, daβ hier des Orpheus Grab, drum will jetzt ihr bemühter Fleiβ durch Singen ihm die letzte Pflichtzumerweisen,Vorspiel,
5. RecitatiefLaurindo
Tutti
Ze Ach,zwijgt.watdoet ze me verdriet!
Hoor haar lokken, hoor haar roepen: Adonis, Adonis! Maar nee!
Jij bent Endimion, ach ja, ik ken je.
— 14 —
Kom aan!
Maak je maar geen zorgen, het komt allemaal goed.
4. Coro Blasser Geist, entschlafne Seele, ruhe wohl in deiner Höhle, schlummre sanft in deiner Gruft!
Wij voelen ons verplicht om hier voor de gewaardeerde Tyrsis een zo bekoorlijk mogelijk monument op te richten. Wij zijn tot die dienst bereid.
Die Schuldigkeit will uns verpflichten, dem werten Tyrsis noch, so gut die Anmut kann, allhier ein Denkmal aufzurichten. Wir sind zu solchem Dienst bereit.
daβ auch wir sein Angedenken preisen: so kommt, ihr Schwestern dann, kommt, stimmet auch mit ein!
als het ware kermend voort te brengen. Hoor hoe ze de in haar keel geperste lucht kunstig heen en weer laat rollen!
Wie vindt het nodig om dat te vragen?
— 15 —
Da ist das Pack mit hellem Haufen! Damon
Bleibt, bleibt, ihr Schönen, bleibet hier!
— 15 —
6.
Damon
Weil man in dieser Gruft den Tyrsis beigesetzt, hat ihn der Schäfer treue Schar noch dieser Ehre wert geschätzt. Mirtilla & Tyrsis Verschlagne List! Damon Wie? Wer? ist Tyrsis tot? Ergasto Dein Feind, der dir im Wege war.
Goed, goed!
Hippo Mädchen,Halt,halt!
Vlucht, vlucht! Sater, sater!
Kom gauw, voordat ik het vergeet! Kleine marmot, je ontsnapt me niet!
Wer hat danach zu fragen? Ergasto
8.SarabandeRecitatiefTutti
Komm her, ich will dir was ins Öhrchen sagen. Fein bald, eh’ mirs vegeht! Du kleines Murmeltier, du sollst mir entlaufen!nicht
Doch was soll dieser Schmuck? Mirtilla
Flieht, flieht! Satyr, Satyr! Hippo
Omdat in dit graf Tyrsis is bijgezet, heeft de trouwe schare herders hem die eer nog waardig gekeurd.
Wie?Wat? Is Tyrsis dood?
(Ja, hij die toch nog leeft en jou nog steeds dreigt met je val.)
Maar wat moet die versiering?
Dan hoef ik hem dus niet meer van zijn hondenziel te beroven.
Kom hier, ik will iets in je oortje fluisteren.
Tyrsis (Ja, der, der annoch lebt und dir den Fall noch droht.) Damon Gut, gut! So darf ich ihm nicht erst die Hundeseele nehmen.
Daar is het gespuis, een hele bende!
Jouw vijand, die jou in de weg stond.
Blijf, blijf, schoonheden, blijf hier! meisje,Stop, stop!
Een sluwe list!
10. RecitatiefDamon
9. Aria
So mag die Närrin sich denn nur zu kränken!Tode
Die Hand, sag ich, und zwar fein bald! Tyrsis Warum denn mit Gewalt? Damon Genug, du bist nun mein. Tyrsis Ich dein? Seit wann?Wie?
Zu was Ende?
Weg, weg, jij hellehond! Verdwijn naar de zwarte holen, naar de vervloekte zielen, naar die verschrikkelijke muil, weg, verdwijn, weg, weg! O, wat een monster! Het snuift damp en vuur, o wee, goden, red mij!
— 16 —
Ich will indes an etwas anders denken. Caliste, gib mir deine Hand! Tyrsis Wozu? Damon
teksten
Damon
De vroege dood van haar zo gewaardeerde broer schokte haar zo dat haar enorme verdriet haar tot razernij heeft gebracht. Laat dat dwaze mens maar doodziek Ondertussenworden! wil ik aan iets anders denken. Caliste, geef me je hand!
Und was soll dies bedeuten? Ergasto Des Bruders früher Tod, den sie so wert geacht, ging ihr so sehr zu Herzen, daß sie vor übergroßen Schmerzen zur Raserei gebracht.
En wat moet dit betekenen?
Ik van jou? Sinds wanneer? MetHoe?welk doel?
Waarom met geweld? Basta, nu ben je van mij.
Nun wird Mirtilla sich um desto eh’r zur Liebe gegen mich bequemen.
Weg, weg, du Höllenhund! fort nach den schwarzen Höhlen zu den verdammten Seelen in jenen Schreckensschlund, fort, entferne dich, fort, fort!
O, welch ein Ungeheuer! Es schnaubet Dampf und Feuer, o weh, ihr Götter, rettet mich!
JeWaarom?hand,zeg ik, en wel meteen!
Nu zal Mirtilla des te eerder open staan voor mijn liefde.
Damon
Was, soll ich mich noch lang um Gegenliebe quälen?
Komaan, luister dan:
Tyrsis
(Nun ist es Zeit, verstelle dich.)
Tyrsis
O ja, ganz bestialisch sehr!
11. Aria Liebe mich!
Liebe mich, doch nur zum Scherze, bloß zum Zeitvertreib, zur Lust, Laß dein Herz an dem begnügen, denn vor fernern Liebeskriegen fliehet meine keusche Brust.
Das denk’ ich dir hernach allein zu sagen.
— 17 —
Sinds ik dit land met mijn vuist heb geslagen. Hoe? Kijk naar me, dan zie je het wel. DatWaartoe?vertel ik je later wel onder vier ogen.
Das ist ein Brauch, den sich die blöden Gecken wählen, wodurch man nur die Nymphen stolzer macht, daß sie die jungen Herrn stets bei der Nase führen; hingegen haben wir Satyren ganz andere Manier zu lieben mitgebracht.
Heb mij lief, maar alleen voor de grap, alleen als tijdverdrijf, als een pleziertje, laat je hart daar tevreden mee zijn, want van verdere liefdesoorlogen moet mijn kuise borst niets hebben.
— 17 —
(Nu is het tijd, doe alsof.)
Damom
Waarom zo snel?
Warum denn so behende?
Tyrsis Wohlan, so hör’:
Seit wann? Seitdem ich dieses Land mit meiner Faust geschlagen. Wie? sieh mich nur an! also und dergestalt.Wozu?
Wat, moet ik soms net zo lang wachten tot er tegenliefde is? Dat is de gewoonte van stomme gekken, dat maakt de nimfen alleen maar trotser, zodat ze de jonge heren steeds bij de neus nemen; wij saters hebben een heel andere manier van liefhebben meegebracht.
Serieus, houd je zoveel van mij?
Im Ernst, so liebst du mich? Damon
Ergasto
Sinds wanneer?
Heb mij lief!
O ja, beestachtig veel!
Mein Herze blebet dir verpflicht.
Tyrsis
Wat doet het ertoe, je moet!
Mijn hart blijft aan jou verpand.
13. Aria e recitativoHippo
Geef mij, als ik ernaar verlang, alleen maar één enkel, alleen maar één, echt maar één… maar mondje dicht!
Sorge nicht.
Tyrsis
Gib mir, wenn mir’s nahe tut, nur ein außereinzigs, nur ein einzigs, ein zußereinzigs... doch stille mit der Pfeife!
O Hand wie Milch! Was brauchts, du mußt!
Wie? daß du doch so spröde tust!
Das Müssen ist noch aufzuschieben.etwas Damon
Damon O!
Vierter Auftritt
is mijn genadige patroon. Goed dan, zoveel uitstel verleen ik je nog, maar als dan ook niet gebeurt wat je mond me nu belooft, dan…
Komm, du kleines Rabenstücke, komm, du kleines Ragenstücke, komm, meine Phillis, komm zurücke, komm, mein tausend Zuckerschätzchen, meines Herzenskomm,Kammerkätzchen,komm,komm!
Ik heb je tot mijn bruid benoemd.
Maak je geen zorgen.
BacchusO!heilig.
Dat moeten we nog even uitstellen.
— 18 —
Tyrsis
Doch morgen sollst du schon weit bessers Glück in deiner Liebe sehen, weil solcher Tag dem Bacchus heilig ist.
Hier die hand!
Dies ist noch nicht genug, du mußt mich gleichfalls lieben.
Bacchus ist mein gnädiger Patron. Nun wohl, ich lasse dir noch soviel Frist; doch, wird es dann, was jetzt dein Mund verspricht, auch nicht geschehn, so...
Maar morgen zul je veel meer geluk in de liefde hebben, want die dag is Bacchus
Dit is nog niet genoeg, jij moet mij ook O,liefhebben.handals melk!
teksten
Nur her die Hand! Ich habe dich zu meiner Braut ernannt.
Kom, klein raafje, kom, kleine woesteling, kom, mijn Phillis, kom terug, kom, mijn duizend suikerschatje, kamerkatje van mijn hart, kom, kom, kom!
Wat? Wat doe je toch preuts!
12. RecitatiefDamon
Das Ding tut hier nicht gut. Damon
Die Treu ist unter uns Satyren ein unbekanntes Kind. Mirtilla nebst Elpina muß...
Met huwelijkstrouw en al?
Soll mein Fein so hoch geehret sein? Ei Possen, reißt den Plunder ein.
Ergasto
Das werd ich auch wohl tun und mich an dessen statt an euren Nymphen laben.
O Verdruß!)
Ach nein, ich muß sie alle haben.
— 19 —
Ik help u wel alles ondersteboven te gooien.
Ich hülf’ euch wohl, das Unterste zu oberst kehren.
Und zwar mit ehelicher Treu?
Damon
Ergasto (Elpina?
Vooruit dan maar, vrolijke Frans! Als de ene niet will, moet de andere er maar aan geloven.
Hippo
Dit ding past hier niet
Denk je soms dat ik aan Caliste genoeg heb? Ach nee, ik moet ze allemaal hebben.
— 19 —
Wie noemde je daar?
Damon
Ergasto
“Dem Tyrsis zu besondern Ehren...”Was?
Damon Wen nanntest du?
recitativoHippo
O(Elpina?wateen narigheid!)
„Tot bijzondere eer van Tyrsis…“
Damon
So recht, du lust’ger Spaßgalan! Will eine nicht, so muß die andredran.
Hippo
WordtWat?
Du bist vergnügt, was willst du mehr? Drum laß dein Wüten endlich ruhn.
mijn vijand zo hoog geëerd? Vooruit, breek de hele mikmak af.
Caliste houdt al veel van je.
Ergasto
So meinst du, daß mir’s gnug bloß an Calisten sei?
Dat zal ik zeker doen en in plaats daarvan ga ik me laven aan jullie nimfen.
Caliste liebet dich schon sehr.
Jij bent tevreden, wat will je nog meer? Houd dus eindelijk op met je getier.
Trouw is bij ons saters een onbekend kind. Mirtilla moet naast Elpina…
Ich möchte gerne wissen... Elpina Und was?
Ergasto Ach, verändre deinen Willen, sie ist ja, wie wir alle Zeugen sind, der Sinnen ganz benommen.
Ich werde nicht der erste sein, der eine närr’sche Frau bekommen.
Sechster Auftritt
— 20 —
Ergasto Mirtillen.
Damon
Ich entflamme mit den Blicken, und vermag mit dieser Hand Feuer in das ganze Land über Berg und Feld zu schicken,
Mirtilla
Von meinen Augen. Laurindo Ach!
teksten
Waarover ben je zo zwijgzaam?
NuWat?bedenk ik het; jij bent het licht… maar van wat? Van mijn ogen.
Nun komm ich drauf: du bist das Licht... doch wessen?
Ach!
19. RecitatiefElpina
Damon
Ik will graag weten…
14. DamonAria
Doch trifft mein Argwohn ein, daß sie sich töricht stellt und mir ein Näschen dreht, so sehet, wie es euch und eurem Land ergeht!
Worüber wirst du denn so stumm? Mirtilla
Ik zal niet de eerste zijn die een gekke vrouw krijgt. Maar als mijn vermoeden klopt dat ze alleen maar doet alsof ze gek is en mij bij de neus neemt, kijk dan maar eens hoe het jullie en jullie land vergaat!
Ik sticht brand met mijn blikken en ik kan met deze hand vuur naar het hele land over bergen en velden sturen.
Ach,Ja,Mirtillanatuurlijk!zethaaruit
je hoofd, zoals we allemaal kunnen zien, is ze volkomen krankzinnig.
Ja freilich!
Mirtilla
Mirtilla
Mirtilla is allang dood, ik ben haar bleke schaduw.
Mirtilla
Jij doet alsof je Mirtilla bent, terwijl je het niet bent.
Mirtilla ist schon lange tot, ich bin ihr blasser Schatten. Laurindo Das Herz zerspringt mir fast vor Not! Elpina (Wie gerne wünscht’ ich mir, daß ich Mirtilla wär!)
het met geweld van je af te pakken. Maar bewaar het voor mij!
Bleib hier, wo eilst du hin?
Ich kann ihn nicht aus meinenlassen.Augen
Mirtilla
Nimm ja dein Herze wohl in acht! Es ist schon eine listige Harpyebedacht,darauf wie sie es dir noch mit Gewalt entziehe. Doch heb’ es auf für mich! Laurindo Mirtilla, nur für diesmal stille!
Mijn hart breekt bijna van ellende! (Wat zou ik graag Mirtilla zijn!)
Zij kann ondanks al haar gefantaseer onze liefde toch niet helemaal Pasvergeten.goedop je hart! Een listige harpij is al van plan
— 21 —
Siebenter Auftritt 25 RecitatiefElpina
Blijf hier, wat ga je doen?
Was? stille? Ja! Allein, wo istAch,Mirtille?ach!
— 21 —
Du stellest dich, als wenn du die Mirtilla wärest, da du es doch nicht bist. Elpina Nein, nein! Wer kann doch sonst, als du, Mirtilla sein?
Wat? Stil? Ja! Maar waar is Mirtilla? Ach, ach!
Ik kan mijn ogen niet van hem afhouden.
Sie kann bei ihrer Phantasei doch unsrer Liebe doch nicht ganz und vergessen.gar
Nee, nee! Wie anders dan jij kan Mirtilla zijn?
Mirtilla, alleen voor deze keer, wees stil!
Elpina
Opzoeken wat jij liefhebt.
O vreselijk lot dat ons welzijn bedreigt! Arcadië is door het vijandelijke leger tot op de bodem vernietigd, mijn broer Tyrsis verkeert in groot gevaar, ikzelf doe alsof, om de wellust van de geile Damon tegen te houden zo goed ik kan, en ik mag me aan geen enkele nimf toevertrouwen, ook aan geen enkele Elpinaherder.biedt zich ondertussen als rivale aan Laurindo aan, hijzelf denkt dat ik krankzinnig ben. Maar wat mij toch nog verheugt, is dat hij mij trouw blijft.
teksten
Kom, trouwe herders, het is nu tijd om Arcadië moedig van haar ketenen te bevrijden.
Das aufzusuchen, was du liebest. Mirtilla
1. RecitatiefErgasto
Ik waarschuw je, onvoorzichtige mot! Je kunt je vleugels verliezen als je te dicht bij mijn vuur gaat fladderen.
Achter Auftritt 26 Recitatief Ergimmetes Geschick, das unser Wohlsein störet! Arcadien ist von der Feinde Scher bis auf den Grund verheeret; mein Bruder Tyrsis schwebt in äuβerster Gefahr, ich selbst verstelle mich, so arg ich immer kann, der Lüsternheit des geilen Damon vorzubauen, und darf mich keiner Nymphe nicht, auch keinem Schäfer anvertrauen; Elpina giebet mittler Zeit als Nebenbuhlerin sich bei Laurindo an; er selber glaubt, ich sei verrückt. Doch was mich noch bei allem dem erquickt, ist, daβ er mir annoch getreu.
Ihr treuen Schäfer auf! Nun ist es Zeit, Arcadien aus seinen Ketten großmütig zu erretten. Vorerst müßt ihr die Klüfte jener Höhlen
Zweite Handlung Erster Auftritt
Ich warne dich, du unvorsicht’ge Motte! Du kannst dich um die Flügel bringen, wirst du dich allzu nah dort um mein Feuer schwingen.
— 22 —
— 23 —
Was soll es sein? Damon
Ja, ja, ich bin in sie so lästerlich entzündet wie in Elpina und Caliste, und wenn sie sich mir nicht ergibt, so glaub’, daß Damon sie vor lauter Liebe schindet.
naar me!
Ja, ja, ik ben even verdorven in liefde voor haar ontbrand als voor Elpina en Caliste, en als ze zich niet aan me geeft, dan denk ik dat Damon haar uit louter liefde met geweld gaat nemen.
— 23 —
Ergasto Mirtilla?Wer?
verbijfplaats kiezen totdat de hemelse hand jullie de kans geeft je te wreken. Maar stil, wie komt daar aan? Doe Ergasto,alsof!luister
Und du in sie verliebt? Damon
Ergasto, höre mich! Ergasto
3. DamonAria
Mirtilla nimmt mich mehr und mehr mit ihren schelm’schen Augen ein, doch scheint es etwas schwer, sie durch Akkord davon zu tragen, drum will ich einen Sturm auf ihre Schanze wagen.
Wat is er aan de hand?
Zweiter Auftritt
Mirtilla betovert mij steeds meer met haar schelmse ogen, toch lijkt het een beetje moeilijk haar met haar instemming mee te nemen, daarom wil ik het wagen haar schans te EnWie?Mirtilla?bestormen.jijophaar
verliefd?
Mijn ontbrande adem kan mij met vuur en vlammen wreken, al het water in de beken steek ik aan als zwavel.
zu eurem Aufenthalt erwählen, bis euch des Himmels Hand Gelegenheit zu eurer Rache beut. Doch still, wer Verstellekommt?dich!
2. RecitatiefDamon
Mein entbrannter Atem kann mich mit Glut und Flammen rächen, alles Wasser in den Bächen zünd’ ich so wie Schwefel an.
Und willst du ewig grausam sein? Erkenne doch, wie treu mein Herze liebt! Elpina
Ergasto
Ach, zeg dat niet!
Ergasto
De stille kwelling van mijn zuchten waait mijn bange ziel een voortdurende tranenregen toe.
En blijf jij eeuwig wreed?
Nennst du dies Haß, daß ich nicht lieben kann?
PAUZE
MisgunMispunt!je mij alle rust die de eenzaamheid mij nog zou willen geven?
— 24 — teksten
Wer legt wohl Grausamkeit aufs zärtliche Geschlechte?
Elpina
Want jij hebt zelf het oordeel uitgesproken dat voortdurende marteling mij dreigt omdat ik jou haatte.
Wie schrijft wreedheid toe aan het tere Dangeslacht?woont die alleen bij jou.
Mijn leven!
Meiner Seufzer stilles Quälen wehet meiner bangen Seelen steterRegenTränenzu.
Mein Leben!
Dritte Handlung
Mißgönnest du mir alle Ruh’, die mir die Einsamkeit noch etwa geben möchte?
So allein und so betrübt? Elpina Unartiger!
So wohnet sie bei dir allein. Denn du hast selbst das Urteil abgefaßt, das mir beständ’ge Marter dräut, dieweil ich dir verhaßt.
Zie toch hoe trouw mijn hart jou liefheeft!
RecitatiefErgasto
Erster Auftritt
Noem je dat haat, dat ik niet kan Datliefhebben?jenietkunt liefhebben?
1. AriosoElpina
Daß du nicht lieben kannst? Ach, sage dieses nicht! Elpina Was dann?
Ergasto
Zo alleen en zo bedroefd?
Wat dan wel?
Verdoppelt das Jauchzen, vermehretdieLust!
— 25 —
Heeft mijn hart jouw hart Ach,weggerukt?vleiniet, losse mond!
Daß du nicht willst.
Hat dir mein Herz dein entrissen?Herz
— 25 —
Ergasto
Ich kann so wenig als ich will, indem Laurindos Artigkeit in beiden mir so heftig widerspricht.
Weerklink, bergen, van Vedubbelvreugdegeschal!hetgejuich, vermeerder de Vermaakvreugde!de zielen, o vrolijke harten, met spel en zang, met dans en plezier! Verjaag de smarten uit je Goedborst!
Zwölfter Auftritt
Elpina Gleichviel.
Ach schmeichle nicht, du loser Mund! Wenn sich dein Herze mir ergeben, so kann ich auch der Hoffnung leben, es sei um mich vor Liebe wund
Ergötzet die Seelen, ihr fröhlichen Herzen, mit Spielen und Singen, mit Tanzen und Scherzen! Verjaget die Schmerzen aus euererBrust!
dan, vrolijke zielen! Laten we deze hele nacht, die we voor het vreugdefeest kiezen, de roem van Amor en de hoge eer van Bachus vieren.
34. RecitatiefDamon
Dat je het niet wil.
Maakt niet uit. Ik kan niet en ik wil niet, want de charme van Laurindo is met beide hevig in strijd.
32. Koor Erschallet ihr Berge, Freudengetöne!vom
So recht, ihr lust’gen Seelen! Man schwärme diese ganze Nacht, die wir zum Freudenfest erwählen, zu Amors Ruhm, zu Bacchus’ Ehren.hohen
Als jouw hart zich aan mij wil geven, dan kan ik ook leven in de hoop dat jouw liefdesverdriet mij geldt
6. DamonAria
— 26 —
Zoet vocht van de slanke regen, jij kunt ons de lafenis geven die hart en zinnen verkwikt. Jij verjaagt alle kwellingen, jij beheerst onze zielen en betovert onze geest.
Laßt mich denn Brust an Brust und Mund an Lippen fügen! Du weichst?
O, wat een vreugde, o, wat een plezier! O schoonheden, nu moet jullie woord worden vervuld: Laat mij borst aan borst en mond op lippen leggen! Je deinst terug? Eén kus maar…
Amor heerst in evenveel zielen als het oog sterren kan tellen en de hemel ze kan tonen. Zijn hand zet duizend harten aan om kaarsen aan hem te wijden en zelf offers te brengen.
teksten
OEenWat?kus?nee!
O welche Lust, o welch’ Vergnügen! Ihr Schönen! euer Wort muß nun erfülletsein:
Ergasto
(Mirtilla, nu is het tijd: In die drinkbekers staat de drank al klaar die de vijanden van hun verstand zal Gaberoven.maar, en talm niet.)
(Moge de hemel de onderneming alsjeblieft bijstaan!)
35. Koor Amor herrscht in so viel Seelen, als das Auge Sternen zählen und der Himmel zeigen kann. Seine Hand flammt tausend Herzen sich zu ihm geweihten Kerzen und zu eignen Opfern an.
Nur einen Kuß... Mirtilla Wie? Einen Kuß? O nein!
Geh nur, und säume nicht!) Mirtilla (Der Himmel stehe doch dem Unternehmen bei!)
Süßer Most der schlanken Regen, du kannst uns das Labsal geben, welches Herz und Sinn erquickt. Du verjagest alles Quälen; du bemeisterst unsre Seelen und machst unsern Geist entzückt.
(Mirtilla, nunmehr ist es Zeit: In jenen Schalen steht der Trank schon zugericht, den Feinden die Vernunftrauben.zu
37 RecitatiefDamon
ik een geweldige klucht. VulHé! de Vandaagdrinkbekers.offerenwe flink aan Bacchus.
— 27 —
— 27 —
Maar als je het zo graag wil, dan moet je hem nog een tijdje verzoeten met deze Datnectar.vind
Juchhe, juchhe! Steh... Hippo, steh... steh... steh...
Was läßt du uns, o Himmel,erleben?hier
41. Recitatieftutti
Damon Warum?
Mirtilla
So muß durch die von mir verstellte Raserei das Ungeheuer noch die Lastertaten büßen!
Dreizehnter Auftritt
Dein Mund ist noch mit Aloe vergällt; drum weiß ich ihn mit rechter Süßigkeit, wie sonst die Venus tut, noch nicht zu küssen. Doch, wenn es dir gefällt, so wirst du ihn noch ein’ge Zeit mit diesem Nektartrank versüßen müssen.
Jouw mond is nog vergald met aloë, daarom kann ik hem nog niet kussen met de juiste zoetheid zoals Venus dat doet.
O welche Flammen, o welche Triebe... Caliste, komm, vergnüg... umarme...liebe...
Wat laat je ons, o hemel hier beleven?
Sta… Hippo, sta… sta… sta…
Das ist mir ein gewalt’ger Possen.He!
Zo moet het monster door mijn gespeelde razernij toch nog boeten voor zijn wandaden!
Ihr Freunde, kommt herbei, schaut eure Feind’ allhier zu unsern Füßen.
O, wat een vlammen, o, wat een driften… Caliste, kom, verwen… omhels … Joechei,bemin…joechei!
Ergasto
Füllt die Schalen ein. Die Nase wird doch heut’ ein bißchen stark begossen.
Hippo
Mirtilla
Damon
40. RecitatiefDamon
Waarom niet?
Kom hier, vrienden, kijk naar jullie vijanden die hier aan onze voeten liggen.
slechts mijn hand aan, totdat het hart volgt.
Darf ich nunmehr der frohen Hoffnung leben: du werdest meiner Treu dein Herz zum Lohne geben?
Was ich bisher getan, ist nur verstellt, zu dein und meinem Wohl, geschehen.
Ergasto
Grijp het geluk dat de goden jullie geven, en bevrijd Arcadië van haar slavernij door jullie vijanden in de boeien te slaan. Is het mogelijk? Laat de hemel mij jou, geliefde zus, in deze gewenste situatie zien?
Ergasto
O, onverhoopt geluk! Mijn leven, ik omhels…
Elpina
teksten
Jouw hart, ach, zonder dat hart kan ik toch niet Neemleven…intussen
Mich hat zwar deine Treu’ zur Dankbarkeit verpflicht’, doch fordre nur mein Herze nicht.
Auch diese küss’ ich inniglich.
Ist’s möglich?
Ergasto
O unverhofftes Glück! Mein Leben, ich umarmen...
— 28 —
Dein Herz, ach! ohne das ich doch nicht leben kann...
Läßt der Himmel mich, geliebte Schwester, dich in so Standegewünschtemsehen?
Je trouw heeft mij wel tot dankbaarheid maarverplicht,vraag nu niet om mijn hart.
Elpina
Ergasto So schwör’ ich dir, bis in mein Grab getreu zu sein.
Wat ik tot nu toe heb gedaan, was slechts geveinsd, voor jouw en mijn welzijn.
Mirtilla
Laurindo
Mag ik nu in de blijde hoop leven dat jij me je hart geeft als beloning voor mijn trouw?
Elpina Allein, warum verstell’ ich mich? Ergasto, werter Schatz, ich bin nunmehro dein.
Ook die kus ik innig. Maar waarom veins ik? Ergasto, waardige schat, ik ben voortaan van Danjou.zweer ik jou dat ik tot in mijn graf trouw zal zijn.
Ergasto
Ergreift das Glück, das euch die Götter geben, und macht Arcadien von seiner Sklaverei durch eurer Feinde Fessel frei.
Nimm nur indes die Hand, bis folget,jenesan.
Tyrsis
Wie vertelt me wat ik moet doen?
Zwijg, dwaas! Ik ben Caliste niet. Kijk, het is Tyrsis die jouw ogen hier zien, je vijand, op wiens dood jij je woede had gericht.
Schweig, Törichter! Ich bin Caliste nicht. Sieh, Tyrsis ist’s, den hier dein Auge schaut, dein Feind, auf dessen Tod du deine Wut gericht’.
Wer sagt mir, was ich mache?
Letzter Auftritt
Met verrukking, met genot druk ik jou aan mijn borst! Laat mijn arm jou omsluiten! Laat me je lippen kussen! Wat is dit hart verheugd!
Caliste, liefste bruid!
Ei was, ei was? Potz Stern! Was heißt denn das? Wer wird die Gäste denn so henkermäßig binden?
43. RecitatiefDamon
Damon Vermaledeite List!
Hé, wat, hé, wat? WatPotverdrie!betekent dit? Wie boeit hier zijn gasten als een beul?
Vermaledijde list!
Mirtilla spricht mit dir: Sieh nun, sie stellt sich dir nicht weiter rasend für; erwarte nun, du Untier, unsre Rache!
Verrader, ja! Mirtilla praat met je: Kijk, ze doet niet meer alsof ze krankzinnig is, wacht maar op onze wraak, ondier!
— 29 —
Hippo
Was? Wie und wo befind’ ich Gebunden,mich?ich?
Wat? Hoe zit dat, waar ben ik? Geboeid, ik?
Mirtilla Verräter, ja!
— 29 —
Damon Caliste, liebste Braut!
42. Kwartet – Mirtilla, Elpina, Laurindo, Ergasto Mit Entzücken, mit Erquicken drück’ ich dich an meine Brust! Laß dich meinen Arm umschließen! Laß mich deine Lippen küssen! Wie vergnügt ist diese Brust!
Tyrsis
Den Schluß zu fassen: Arcadien noch heute zu verlassen, auch nimmer wieder her zu kehren, und dies sollst du mit einem Eid beschwören.
Kom, haast je om mij te bevrijden!
Ihr krachenden Klüfte, ihr dampfenden Grüfte, ihr Furien, ihr Geister, kommt, machet mich frei! Tragt brennenden Schwefel, tragt Feuer und Flammen nebst glimmenden Bränden und Kohlen zerschmelzetVersengetzusammen!dieStricke,dieKetten!
Damon
45. RecitatiefLaurindo
Jouw getier zal je weinig helpen.
Damon
Ja, kon ik, arme drommel, mezelf maar Oredden!krakende kloven, o dampende groeven, o furiën, o geesten, kom, maak me vrij! Breng hier brandende zwavel, breng hier vuur en vlammen samen met gloeiende brandstof en Verbrandkolen! de touwen, laat de ketenen smelten! Verbreek de boeien en help mij redden!
Ist denn kein Mittel mehr zu finden, wodurch ich mich erretten kann? Getreuer, hilf mir von den Ketten!
teksten
Is er dan geen middel meer te vinden om mezelf te redden?
Auf, eilet, zu meiner Befreiung herbei!
O furiën, en wat eisen jullie van mij?
Hippo
Dein Rasen wird dir wenig nützen.
Trouwe vriend, maak mijn ketenen los!
Ja, könnt’ ich armer Dieb mich selber nur erretten!
Hoe lang moet ik dan nog op de zweetbank zitten?
Dat je besluit om Arcadië nog vandaag te verlaten, er ook nooit meer terug te komen, en dat moet je zweren met een eed.
44.DamonAria
Zersprenget die Fessel und helfterretten!mich
Hippo
Wie lange soll ich denn noch auf der Schwitzbank sitzen?
Ihr Furien, und was verlanget ihrmir?von Mirtilla
— 30 —
Ik neem mijn bundel al op mijn rug.
Mirtilla
Ich? Aus Arcadien? Nein, dieses nimmermehr!
Triomf, verheugde zielen! Wees nu blij en bemin elkaar Deopgewekt!vrijheid stijgt op, de slavernij stort neer, en onze vrede bloeit weer, omdat wijsheid en liefde de vijanden overwinnen.
— 31 —
Zum Unterpfande deiner Treu, damit der Eid um desto sichrer sei, so soll dein Freund als Geisel bei bleiben.uns
Ach halt! O Schimpf! Was soll ich tun? So schwör’ ich denn beim großenPan:
O wat een spot om mij zo te verdrijven.
— 31 —
Damon
Elpina
46. Koor Triumph, beglückte Seelen! Frohlocket nun und liebetvergnügt!euch
Du aber wirst dich diesen Augenblick zum Aufbruch schicken. Damon O Spott, mich also zu vertreiben.
Hippo
Arcadien auf lebenslang zu fliehen, auch nimmermehr zurück in dieses Reich zu ziehen.
Ach, wer nur schon zu Hause wär’! Mirtilla
Hippo Ich nehme schon mein Bündel auf den Rücken.
Damon
Ach, waren we maar vast thuis! Zweer het dus meteen, zo niet, dan moet je vriend hier voor je ogen bloedig het leven laten.
Ach stop! O, wat een smaad! Wat moet ik doen? Dan zweer ik maar bij de grote Pan dat ik voorgoed Arcadië ontvlucht en nooit meer in dit rijk zal terugkeren.
Die Freiheit steigt empor, die Knechtschaft stürzet nieder, und unser Friede grünet wieder, weil Klugheit und Liebe diebesiegt.Feinde
Ik? Weg uit Arcadië? Nee, dat nooit!
So schwör’ uns gleich, wo nicht, so soll dein Sohn sein Leben, vor deinen Augen hier, im Blute von sich geben.
Als onderpand van je trouw, om de eed nog wat zekerder te maken, moet jouw vriend als gijzelaar bij ons blijven.
Maar jij moet stante pede vertrekken.
biografie
MatthäusPassion in Grote Kerk Naarden.
Sindsdien zetten we ons met hart en ziel in om zijn muziek met de wereld te delen. Met educatieve projecten, talentontwikkeling en ruim zestig concerten per jaar geven we invulling aan onze missie Bach voor iedereen. Daarnaast kunnen muziekliefhebbers van over de hele wereld genieten van All of Bach: ons YouTubekanaal vol hoogwaardige opnames van Bachs muziek.
De BachverenigingNederlandse is eenuniek en
— 32 —
youtube.com/bachbachvereniging.nl
Sebastianmet100vocaal-instrumentaaltoonaangevendensemble.jaargeledenbegonnenwehetuitvoerenvanJohannBachs
Ons ensemble bestaat uit professionele spelers en zangers. Ze spelen op historische instrumenten en worden gedreven door nieuwsgierigheid en speelplezier: hun hart klopt voor Bach en zijn tijdgenoten. Onder artistieke leiding van Shunske Sato laten zij de veelkleurigheid van de oude muziek én van de Nederlandse Bachvereniging horen.
over onze musici
Paklar,Marta sopraan
— 33 —
“Mickeyyyyyyy, Mickeyyyyyyy”, zong ik heel hard, als driejarige in een roze sweatshirt met Mickey Mouse erop. Ik begon te zingen voordat ik kon praten en al mijn familieleden en vrienden kennen mij als ‘de zangvogel’. Op zesjarige leeftijd sloot ik me aan bij het meisjeskoor in Estland, waar bleef tot mijn achttiende. Er waren reizen, van Canada tot Japan, en talloze competities. Op het podium staan voelde voor mij als een tweede natuur. Het was onvermijdelijk om deze weg voort te zetten en mijn droom na te jagen: een professionele zangeres worden. De rest isgeschiedenis!Maakelkconcert
kennis met een zanger of instrumentalist uit ons ensemble. Deze keer:
— 34 —
Mecenassen
subsidiënten, sponsors en donateursPremiumpartner
Deloitte
J.M. van Alphen-Jager; M.B.W. Brenninkmeijer; P.C.H. Broerse; W.W. Deelman; Jan Kalff; Hilde Laffeber-Nicolaï; C. Maas; H.J. Scheepstra; Feike Sijbesma; Stichting Taberna Leporis; Remmelt Veenstra; Marise Voskens; Familie Van der Wind.
McKinseyKPMGKLM & NederlandseCompanySpoorwegen nv
Patronen A.J.M. van Achterberg; Liesbeth Ament; Gertjan van der Baan; Jan Arie en Joan van Barneveld; A.A. (Nollie) van Berge; C.J. Beuving; Ruud Bom; Aart van Bochove; Lex Bouter en Mayke Arts; Nina en Wolter Brenninkmeijer; F.S.E. Cremers; L.N. Degle; Marc Dijkstra; Aden Liesbeth Dijkstra-Beaumont; P. Emeis; Nel van den Eng; Paul Franken; H. van Gessel; L.C.M. Gieles; Geeske en Simon de Graaf; Carolijn Ploem & Rutger Groot; J.H.Groot Koerkamp; J.W. Gunning; J.P. Haalebos; Erik en Machteld Habers; A.P.M. van der Harten; Harry en Ethelka Hendriks; Frank en Sietske Hofstra; J.S. Joosten-van der Hem; Gerke Kok en Alie Ekkelkamp; H.A. Lie; Hanneke en Michiel Meurs; Piet en Connie Moerland; Pim W. Mol; Jan F.A. Mooren; R.J.M. Nefkens; Anita Nijboer; jhr. mr. Paul van Nispen tot Sevenaer; de heer en mevrouw A. van Oord; Frans Oort; Hans en Christien van Oostveen PJ Foundation; Jaap Jan Prins; Elly van der Scheer; Philip en Marjan Scheltens; de heer Munnig Schmidt; A.H. van Schie; M.F. Scholten; Liesbeth en Frank Schreve-Brinkman; Lisette Schuitemaker; familie Slingerland; familie Steendam; Anneke en Kees Storm; E.J. Storm; Astrid en Robert
Norinchukin Bank Partners in Equity Philips Nederland bv Simac Techniek N.V. TBI TenneTHoldingsHolding bv WealthVvAAUnileverManagement Partners NV
Sponsors Achmea Holding Aegon Koninklijkenv Ahrend BomhofAmerborghHolding B.V.
Subsidiënten en fondsen Ministerie van Onderwijs, Cultuur en StichtingFoundationStichtingGemeenteGemeenteWetenschapUtrechtGooiseMerenElevenFloawersKampenCultuur
Royal Boskalis Westminster N.V. EQT Life EValuationSciencesCapital Management B.V. HavenbedrijfEY Rotterdam nv INCISION, Sharing Surgical Skills Kapp Nederland
En twee mecenassen die anoniem wensen te blijven.
En vijftien patronen die anoniem wensen te blijven.
MWH4impactAmerborgh
ARANIDI; Willem Brouwer; Howard Fee; Dick van Gameren; Edgar and Geraldine Foundation; Olivia Maria Humphreys; Familie van Til; Familie van Sibylle Pretzer; Bert Terpstra en Hisako Morioka; Dr. van Wijk-Bos; Laurence Wuillemin SubsidiënteneducatieTalentontwikkeling,eninnovatieenfondsen
Particuliere schenkers
Benieuwd naar de medewerkers en besturen van de Nederlandse Bachvereniging? Kijk bachvereniging.nl/organisatie.op
L.C.M. Gieles; anoniem; Het Witte Donderdag Gezelschap
Particuliere schenkers
Swaak; Joyce Sylvester; M.J. van Til en C. de Raay-van Til; Julia Veldkamp; G.A. Verbeet; E.A.J. Verschuurvan der Voort; Odilia Weber-Swarte; drs. A.G. Werkhoven.
Kijk voor de actuele lijst van subsidiënten en ondersteuners op bachvereniging.nl/steun-ons
Bachvereniging tekst Frederike Berntsen vertaling Ria van Hengel eindredactie Eva Terpstra beeld Simon van Boxtel, Michiel Spijkers, Leonard Walpot ontwerp Pot & van der Velden drukwerk NederlandseOpmeerBachvereniging
— 35 —
Postbus 295, 3500 AG Utrecht 030 - 251 34 youtube.com/bachbachvereniging.nlinfo@bachvereniging.nl13
Instituut Gak Jos van Veldhoven Fonds Prins Bernhard Cultuurfonds
NederlandseColofon
All of PartnersBach
dinsdag 30 mei 2023, 20.15 uur Grote kerk Naarden Een programma in Italiaanse sferen rondom cantate Ich hatte viel Bekümmernis, BWV 21 Bezoek dit uitzwaaiconcert in Naarden voordat ons ensemble op tournee gaat naar Japan! VivaldiBach