Programmaboek Het mooiste van Bach by Nederlandse Bachvereniging

HET MOOISTE VAN BACH

Johann Sebastian Bach (1685-1750)

Gott, wie dein Name, so ist auch dein

Ruhm, BWV 171

Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen, BWV 215

PAUZE

Lobet Gott in seinen Reichen, ‘Himmelfahrts-Oratorium’, BWV 11

programma uitvoerenden speeldata

Nederlandse Bachvereniging

Richard Egarr, klavecimbel en leiding

solisten

Rowan Pierce, sopraan

Reginald Mobley, alt

Guy Cutting, tenor

Matthew Brook, bas

vocaal ensemble

Lauren Armishaw, Amelia Berridge,

Valérie Stammet, sopraan

Sofia Gvirts, Bernadett Nagy, Edurne Ruiz Garcia, alt

Adriaan De Koster, João Moreira, Jasper Dijkstra, tenor

Matthew Baker, Vincent Berger, Hidde Kleikamp, bas

orkest

Eva Saladin, concertmeester

Sayuri Yamagata, Pieter Affourtit, Anneke van Haaften, viool 1

Lucia Giraudo, Annelies van der Vegt, Natascha Pichler, viool 2

Femke Huizinga, Esther van der Eijk, María García Sánchez, altviool

Ira Givol, Barbara Kernig, cello

Robert Franenberg, contrabas

Johanna Bartz, Doretthe Janssens, traverso

Rodrigo López Paz, Katharina Verhaar, hobo

Javier Sánchez Castillo, fagot

Robert Vanryne, Amir Rabinovitz, Christopher Price, trompet

Daniel Seeger, orgel

Robert Kendell, pauken

zo 23 februari 2025

14.00 uur, Oss

Theater De Lievekamp

di 25 februari 2025

20.15 uur, Utrecht

TivoliVredenburg

wo 26 februari 2025

20.15 uur, Amsterdam

Muziekgebouw aan ’t IJ

do 27 februari 2025

20.15 uur, Naarden

Grote Kerk Naarden

vr 28 februari 2025

20.15 uur, Den Haag

Amare

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage uit het Karin Strijbosch Fonds.

SLIM LEENWERK

Dirigent en klavecinist Richard Egarr leidt de Nederlandse Bachvereniging vanaf het klavecimbel in een programma dat - afgaand op de titel - letterlijk veelbelovend is. Een gesprek over originaliteit, ouder worden en universele schoonheid.

Een bijna overmoedige claim: vandaag hoor je het ‘mooiste van Bach’! Met zoveel Bach-werken is de keuze al meer dan reuze, en dan gaan we nog voorbij aan het feit dat onze smaak misschien maar weinig te maken heeft met de schoonheidsidealen in Bachs tijd. Dus wat is mooi, laat staan ‘het mooiste’? Gelukkig biedt Bachs Hohe Messe uit 1749 een unieke houvast. In dit werk reflecteerde de oude componist op zijn carrière en transformeerde hij delen uit zijn catalogus tot een compleet nieuw meesterwerk. Zo hernam hij een ‘Sanctus’ uit 1724 geschreven voor Kerstmis, en een ‘Kyrie’ en ‘Gloria’ van toen hij in 1733 solliciteerde naar een erelidmaatschap in de hofkapel van Dresden. Voor het ‘Credo’ en de slotdelen van de Hohe Messe putte Bach uit allerlei stukken uit cantates vanaf 1714.

Richard Egarr leest de Hohe Messe als een soort testament: “Johann Sebastian Bach, toen een internationaal bekende en voorname inwoner van

Leipzig, voelde waarschijnlijk de tijd wegtikken. Ikzelf ben nu de zestig gepasseerd en voel hetzelfde, na jarenlang voortdurend op en neer vliegen naar San Francisco (Richard Egarr was tussen 2020 en 2024 Music Director van het Philharmonia Baroque Orchestra, red.). Je neemt tijd, maakt pas op de plaats, en dan begin je terug te kijken en voorzichtig zaken samen te brengen. In die geest creëerde Bach onder meer zijn Kunst der Fuge, de Goldbergvariaties, de klavierconcerten, en dus ook de Hohe Messe - allemaal uit de jaren veertig van de achttiende eeuw.”

Staalkaart

“Een mooi voorbeeld van hoe Bachs focus gaandeweg zijn carrière veranderde vind ik de twee zeer uiteenlopende delen van het Wohltemperirte Clavier. Anno 1722, in het eerste deel, neemt Bach je vol energie mee op reis, met elke prelude en fuga vertelt hij een stukje van een groter verhaal. Het tweede deel uit 1740-42 omvat echter vooral bestaande stukken in verschillende stijlen, sommige modern, andere juist archaïsch. Bach wilde hier duidelijk een staalkaart geven van zijn kunnen. De Hohe Messe werkt net zo, en hier wil ik benadrukken dat dat

niets afdoet aan het genie van de muziek. Ik stel me voor dat Bach bij het samenstellen alles op tafel smeet, zonder zich zorgen te maken over een mogelijke uitvoering. Plotseling een dubbelkoor, of die extra hobo voor alleen het ‘Sanctus’? Geen probleem, want deze noten vond hij nu eenmaal de beste uit zijn repertoire.”

“Volgens mij is het onduidelijk of er een datum bekend is waarop de eerste complete Hohe Messe werd uitgevoerd. En laten we toegeven: de Hohe Messe is geen praktisch stuk, terwijl juist barokmusici altijd praktisch moesten zijn. Hun werkomstandigheden waren zelden stabiel, laat staan ideaal, zelfs niet in Dresden bij Friedrich August II (de keurvorst van Saksen, red.) waar Bach een baan probeerde te bemachtigen om zijn bazen in Leipzig onder druk te zetten. Daarom kan ikmet trouwens een groot deel van de muziekwetenschap achter mij - alleen maar concluderen dat Bach met de Hohe Messe een samenvatting van zijn muzikale visie wilde nalaten. En dankzij zijn geniale brein werd dat werk groter dan de som der delen, net als bijvoorbeeld Beethovens Missa solemnis. Elke uitvoering van de Hohe Messe is daarom een unieke belevenis.”

Parodie

Richard Egarr verdiende zonder twijfel zijn Bach-sporen, ook bij de Bachvereniging, maar hij kan het toch niet laten om zijn andere grote held aan te halen: Georg Friedrich Händel. Zeker als het aankomt op wat in muziekland ‘parodie’ heet, oftewel bestaande muziek een nieuw leven geven.

“Händel lijdt soms onder een slechte reputatie omdat hij eigen werk recyclede, maar Bach deed dus precies hetzelfde. Het is een onderwerp waarover nogal wat discussie is, tegenwoordig vinden we het not done om ideeën te hergebruiken of te lenen. Maar vroeger was dat doodnormaal. Denk aan het ‘Agnus Dei’ uit de Hohe Messe, Bach gebruikte die aria minstens drie keer, steeds in een andere context. Händel deed hetzelfde, vooral met zijn langzame delen.”

“Wat beide componisten zo bijzonder maakt, is dat ze telkens hetzelfde materiaal een frisse twist gaven. Een goed idee moet je uitmelken, toch? Händel schreef in zijn jonge Italiaanse jaren enkele fantastische melodieën, waarom zou hij die niet hergebruiken in bijvoorbeeld de Messiah, of in zijn Londense opera’s? Stukken wereldlijke cantate omzetten in een religieus werk of omgekeerd? Niemand maakte zich daar druk

“DE

KLEUREN IN DE SOPRAANARIA JESU, DEINE GNADENBLICKE MET

TWEE FLUITEN EN HOBO... JE KOMT OP EEN ANDERE PLANEET, EEN EN AL POSITIEVE PASSIE.”

om, muziek was muziek - daar heb je weer dat praktisch denken. Händels oratoria zijn in wezen sacrale opera’s, ongeacht waar de muziek vandaan kwam. Ik verwerp trouwens het idee dat componisten hun beste werk steevast tegen het einde van hun leven schrijven. Het kan natuurlijk, maar het hoeft niet zo te zijn.”

Andere planeet

Terug naar Bach en het ‘mooiste van…’-programma van vandaag. Dat dit maar een suggestie kan zijn, en een momentopname, daarover wil Egarr zeer duidelijk zijn. “De mooiste Bach-cantate kiezen? Dat is onzin, onmogelijk, ongewenst ook, want ze zijn stuk voor stuk ongelooflijk. Maar als we de Hohe Messe als uitgangspunt nemen, kunnen we ervan op aan dat elk deel een warme plek had in Bachs

hart. Voor mij reden genoeg om er drie delen uit te pikken en de bijhorende cantates samen op de lessenaar te zetten.”

“Neem het Hemelvaartsoratorium Lobet Gott in seinen Reichen, een rijk bezet werk met een opvallend versierd slotkoraal in 6/4e-maat, zo zeldzaam bij Bach. De kleuren in de sopraanaria Jesu, deine Gnadenblicke met twee fluiten en hobo... je komt op een andere planeet, een en al positieve passie. De alt-aria, die later in de Hohe Messe dat fameuze ‘Agnus Dei’ wordt, klinkt hier heel anders, minder smekend. Boeiende details: in deze cantate uit 1738 hernam Bach muziek geschreven voor de heropening van de Thomasschule in 1732, en twee aria’s uit een bruiloftscantate uit 1725.”

“Dan hebben we Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen uit 1734, door Bach in slechts drie dagen geschreven voor de Leipziger universiteit, die heel goed betaalde. Een ronduit opmerkelijk verhaal rond deze cantate is dat Bachs trompettist nog geen dag later overleed, mogelijk door de walmende toortsen die de

openluchtuitvoering moesten bijschijnen. De muziek is bij momenten filmisch, Händeliaans haast, vooral waar de Franse vijanden van August III van Saksen op het toneel verschijnen. Eén aria – de sopraanaria ‘Durch die von Eifer entflammeten Waffen’verhuist later naar het WeihnachtsOratorium als bar-aria ‘Erleucht auch meine finstre Sinnen’ waar het stuk door een nieuwe orkestratie een totaal andere sfeer krijgt. En het machtige openingskoor, dat werd natuurlijk het ‘Osanna’ in de Hohe Messe.”

“Gott, wie dein Name, so ist auch dein Ruhm uit 1729 lijkt traditioneler, ondanks dat het stuk nauwelijks ouder is. Maar de wat ouderwetse en mogelijk ook al oudere koorfuga, het model voor Patrem omnipotentem, zet je op het verkeerde been. De reeks contrastrijke aria’s toont juist Bachs veelzijdigheid en moderniteit. Vooral de solovioolpartij, afkomstig uit een wereldlijke cantate, zorgt voor een heel eigentijdse toets. Een laatste parodie-weetje: het slotkoraal komt uit Jesu, nun sei gepreiset (BWV 41) uit 1725. Hebben we in dit programma met zoveel slim leenwerk stiekem toch het mooiste van Bach te pakken?”

“DE MOOISTE

KIEZEN?

Richard Egarr klavecimbel en leiding

De Britse Richard Egarr (Lincoln, 1963) is een veelgevraagd dirigent en klavecinist. Sinds 2019 is hij vaste gastdirigent van het Residentie Orkest Den Haag. Daarnaast is hij Artistic Partner van het Saint Paul Chamber Orchestra en was hij tot voor kort Music Director van het Philharmonia Baroque and Chorale en Music Director van de Academy of Ancient Music. Als klavecinist treedt Richard Egarr op in verschillende kamermuziekbezettingen en als solist. Hij dirigeerde onder andere de London Symphony Orchestra, het Koninklijk Concertgebouworkest en het Philadelphia Orchestra. Samen met zijn vrouw en pianist Alexandra Nepomnyashchaya vormt hij het Duo Pleyel dat zich toelegt op het uitvoeren van quatre mains-repetoire van o.a. Johann Christian Bach, Mozart, Fauré, Debussy en Ravel. Richard Egarr begon zijn muzikale carrière als koorknaap in York Minster, studeerde orgel aan Clare College en later klavecimbel bij Gustav en Marie Leonhardt in Amsterdam en Cambridge. Hij doceerde eerder klavecimbel en fortepiano aan het Conservatorium van Amsterdam en is nu gastdocent aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Richard Egarr nam met de Bachvereniging voor All of Bach het Concert in D groot (BWV 972), het ‘Brandenburgs’ concert nr. 5 in D groot (BWV 1050) en het Vioolconcert in d klein (BWV 1052r)op.

Bekijk

Richard Egarr op All of Bach

biografie

Rowan Pierce

“Rowan Pierce...haar zuivere heldere sopraangeluid klinkt als een warme stralende zon...” (Bachtrack)

De veelzijdige Britse sopraan

Rowan Pierce is een rijzende ster in de wereld van de barok(opera). Ze treedt wereldwijd op met ensembles als de Academy of Ancient Music, het Dunedin Consort, Les Arts Florissants, het Scottish Chamber Orchestra en het Gabrieli Consort. Rowan Pierce was Rising Star van het Orchestra of the Age of Enlightenment en de stem van zangeres Siena Rosso in de Netflix-serie Bridgerton.

Reginald Mobley

“...maar de stem die de meeste waardering kreeg van het publiek, was die van countertenor Reginald Mobley. Loepzuiver en puur, met een onberispelijke articulatie en persoonlijke invulling van versieringen die nooit te veel en altijd muzikaal waren.” (The Herald)

De Amerikaanse countertenor

Reginald Mobley groeide op met jazz en gospel, is geschoold in klassiek zang en maakte naam met een breed repertoire. Hij is vooral beroemd om zijn vertolkingen van het werk van Purcell, Händel en J.S. Bach. Hij soleerde bij het Monteverdi Choir, het Freiburger Barockorchester, het Orchester Wiener Akademie, I Barrochisti en alle gerenommeerde orkesten in de Verenigde Staten. Hij trad op bij de kroning van Charles III en is een voorvechter van diversiteit in de (programmering van) klassieke muziek.

Guy Cutting

“Guy Cutting ... met een warme en vloeiende toon en een indrukwekkend dynamisch bereik ... Geen wonder dat hij met zijn kennis en kunde zo veelgevraagd is voor barokuitvoeringen.”

(Edinburgh Music Review)

Guy Cutting is een veelgevraagd Brits vertolker van Bach en graag geziene solist bij de Bachvereniging.

Hij soleerde onder andere bij het Monteverdi Choir, het Gabrieli Consort, de Academy of Ancient Music en Voces Tallinn. Hij werkte met Kristian Bezuidenhout, John Butt, Marcus Creed, John Eliot Gardiner, Paul McCreesh, Christoph Prégardien, Daniel Reuss en Masaaki Suzuki. Guy Cutting geeft graag recitals en maakt deel uit van het Damask Vocal Quartet, dat kamermuziek zingt uit de negentiende en twintigste eeuw.

Matthew Brook

“De bas-bariton Matthew Brook...brengt een overtuigende puurheid in muziek en tekst.”

(The Guardian)

De gerenommeerde Britse basbariton Matthew Brook heeft een grote reputatie in de muziek van Händel en Bach. Hij soleerde regelmatig bij de Bachvereniging, en bij onder andere het London Symphony Orchestra, het Royal Philharmonic Orchestra, het Freiburger Barockorchester, de Staatskapelle Dresden, het Chamber Orchestra of Europe en het Dunedin Consort. Matthew Brook is een veelgevraagd operazanger, met rollen als Ned Keene (Peter Grimes, Britten), Young Sam (A Quiet Place, Bernstein), Zuniga (Carmen, Bizet) en de Mozartpartijen Papageno, Figaro en Leporello.

JOHANN SEBASTIAN BACH

GOTT, WIE DEIN NAME, SO IST AUCH DEIN RUHM

1. Koor

Gott, wie dein Name, so ist auch dein Ruhm bis an der Welt Ende.

2. Aria (tenor)

Herr, so weit die Wolken gehen, gehet deines Namens Ruhm. Alles, was die Lippen rührt, alles, was noch Odem führt, wird dich in der Macht erhöhen.

3. Recitatief (alt)

Du süßer Jesus-Name du, in dir ist meine Ruh, du bist mein Trost auf Erden, wie kann denn mir im Kreuze bange werden?

Du bist mein festes Schloß und mein Panier, da lauf ich hin, wenn ich verfolget bin. Du bist mein Leben und mein Licht, mein Ehre, meine Zuversicht, mein Beistand in Gefahr und mein Geschenk zum neuen Jahr.

4. Aria (sopraan)

Jesus soll mein erstes Wort in dem neuen Jahre heißen. Fort und fort lacht sein Nam in meinem Munde, und in meiner letzten Stunde ist Jesus auch mein letztes Wort.

God, zoals uw naam is, zo is ook uw roem tot aan het einde van de wereld.

Heer, zo ver als de wolken gaan, gaat ook de roem van uw naam. Alles wat de lippen beweegt, alles wat nog adem heeft, zal u in uw macht verhogen.

O zoete naam van Jezus, in u is mijn rust, u bent mijn troost op aarde, hoe kan ik dan vrezen als ik mijn kruis draag?

U bent mijn vaste burcht en mijn banier, daar snel ik heen als ik word achtervolgd.

U bent mijn leven en mijn licht, mijn eer, mijn betrouwen, mijn hulp in gevaar en mijn geschenk voor het nieuwe jaar.

Jezus moet mijn eerste woord zijn in het nieuwe jaar. Voortdurend lacht zijn naam in mijn mond, en in mijn laatste uur is Jezus ook mijn laatste woord.

5. Recitatief (bas)

Und da du, Herr, gesagt: Bittet nur in meinem Namen, so ist alles Ja! und Amen! So flehen wir, du Heiland aller Welt, zu dir: Verstoß uns ferner nicht, behüt uns dieses Jahr für Feuer, Pest und Kriegsgefahr!

Laß uns dein Wort, das helle Licht, noch rein und lauter brennen; gib unsrer Obrigkeit und dem gesamten Lande dein Heil des Segens zu erkennen; gib allezeit Glück und Heil zu allem Stande. Wir bitten, Herr, in deinem Namen, sprich: ja! darzu, sprich: Amen, amen!

6. Koraal

Laß uns das Jahr vollbringen zu Lob dem Namen dein, daß wir demselben singen in der Christen Gemein. Wollst uns das Leben fristen durch dein allmächtig Hand, erhalt dein liebe Christen und unser Vaterland!

Dein Segen zu uns wende, gib Fried an allem Ende, gib unverfälscht im Lande dein seligmachend Wort, die Teufel mach zuschanden hier und an allem Ort!

En omdat u, Heer, hebt gezegd: Bid alleen in mijn naam, is alles Ja en Amen! Daarom smeken wij u, o Heiland van alle mensen: Verstoot ons ook nu niet, behoed ons dit jaar voor brand, pest en oorlogsgevaar!

Laat uw woord, het heldere licht, nog zuiver en helder voor ons branden; geef onze overheid en het hele land uw heil en zegen te zien; geef altijd geluk en heil voor alle standen. Wij bidden, Heer, in uw naam, zeg daar Ja op, zeg Amen, amen!

Laat ons het jaar volbrengen tot eer van uw naam, zodat wij die naam toezingen in de gemeente van christenen. Wil ons leven verlengen door uw almachtige hand, bewaar uw lieve christenen en ons vaderland!

Stuur ons uw zegen, geef vrede in alle uithoeken, geef in het land onvervalst uw zaligmakende woord, maak de duivel te schande, hier en op elke plaats!

JOHANN SEBASTIAN BACH

PREISE DEIN GLÜCKE, GESEGNETES SACHSEN

1. Koor

Preise dein Glücke, gesegnetes Sachsen, weil Gott den Tron deines Königs erhält. Fröhliches Land, danke dem Himmel und küsse die Hand, die deine Wohlfahrt noch täglich läßt wachsen und deine Bürger in Sicherheit stellt.

2. Recitatief (tenor)

Wie können wir, großmächtigster August, die unverfälschten Triebe von unsrer Ehrfurcht,Treu und Liebe dir anders als mit größter Lust zu deinen Füßen legen? Fließt nicht durch deine Vaterhand auf unser Land des Himmels Gnadensegen mit reichen Strömen zu? Und trifft nicht unsre Hoffnung ein, wir würden noch zu unsrer Ruh in deiner Huld, in deinem Wesen des großen Vaters Bild und seine Taten lesen?

3. Aria (tenor)

Freilich trotzt Augustus’ Name, ein so edler Götter Same, alle Macht der Sterblichkeit. Und die Bürger der Provinzen solcher tugendhaften Prinzen leben in der güldnen Zeit.

Prijs je geluk, gezegend Saksen, omdat God de troon van je koning bewaart. Vrolijk land, dank de hemel en kus de hand die jouw welzijn nog dagelijks laat toenemen en je burgers een veilig bestaan geeft.

Hoe kunnen wij, almachtige August, onze onvervalste eerbied, trouw en liefde anders dan met grote vreugde aan uw voeten leggen?

Wordt niet door uw vaderhand op ons land de genade van de hemel in rijke stromen uitgestort?

En wordt niet onze hoop vervuld dat wij tot onze rust in uw gunst, in uw wezen het beeld en de daden van de grote Vader zullen lezen?

Zeker trotseert de naam van August, zaad van zulke edele goden, alle macht van de sterfelijkheid. En de burgers van de provincies van dergelijke deugdzame prinsen leven in een gouden tijd.

4. Recitatief (bas)

Was hat dich sonst, Sarmatien, bewogen daß du vor deinen Königsthron den sächsischen Piast, des großen August würdgen Sohn, hast allen andern fürgezogen?

Nicht nur der Glanz durchlauchter Ahnen, nicht seiner Länder Macht, nein! sondern seiner tugend Pracht riß aller deiner Untertanen und so verschiedner Völker Sinn mehr ihn allein als seines Stammes Glanz und angeerbten Schein fußfallig anzubeten hin. Zwar Neid und Eifersucht, die leider! oft das Gold der Kronen noch weniger als Blei und Eisen schonen, sind noch ergrimmt auf dich, o großer König! und haben deinem Wohl geflucht. Jedoch ihr Fluch verwandelt sich in Segen und ihre Wut ist wahrlich viel zu wenig, ein Glücke, das auf Felsen ruht, im mindsten zu bewegen.

5. Aria (bas) Rase nur, verwegner Schwarm, in dein eignes Eingeweide! Wasche nur den frechen Arm voller Wut in unschuldger Brüder Blut, uns zum Abscheu, dir zum Leide! Weil das Gift und der Grimm von deinem Neide dich mehr als Augustum trifft.

Wat heeft jou, Sarmatia, bewogen om voor je koningstroon aan de Saksische Piast, de waardige zoon van de grote August, boven alle anderen de voorkeur te geven?

Niet alleen de glans van doorluchtige voorouders, niet de macht van zijn landen, nee! maar de pracht van zijn deugd heeft gemaakt dat al je onderdanen en de geest van zulke verschillende volken alleen hem als de glans van zijn stam en als geërfde schittering knielend aanbidden. Wel zijn jaloezie en afgunst die helaas! het goud van de kronen vaak nog minder ontzien dan lood en ijzer dat doen, nog kwaad op u, o grote koning! en hebben ze uw welzijn vervloekt. Maar hun vloek verandert in zegen en hun woede is waarlijk veel te zwak om een geluk dat op rotsen rust ook maar een beetje te bewegen.

Raas maar, vermetele bende, in je eigen ingewanden! Was je brutale arm vol woede maar in het bloed van onschuldige broeders, tot afschuw van ons, tot leed voor jou! Omdat het gif en de toorn van je afgunst jouzelf meer treft dan August.

6. Recitatief (sopraan)

Ja! ja!

Gott ist uns noch mit seiner Hülfe nah und schützt Augustens Thron. Er macht, daß der gesamte Norden durch seine Königswahl befriedigt worden. Wird nicht der Ostsee schon durch der besiegten Weichsel Mund Augustus’ Reich zugleich mit seinen Waffen kund? Und lässet er nicht jene Stadt, die sich so lang ihm widersetzet hat, mehr seine Huld als seinen Zorn empfinden?

Das macht, ihm ist es eine Lust, der Untertanen Brust durch Liebe mehr denn Zwang zu binden.

7. Aria (sopraan)

Durch die von Eifer entflammeten Waffen Feinde bestrafen, bringt zwar manchem Ehr und Ruhm; aber die Bosheit mit Wohltat vergelten, ist nur der Helden, ist Augustens Eigentum.

8. Recitatief (sopraan, tenor, bas) (T) Laß doch, o teurer Landesvater, zu, daß unsre Musenschar den Tag, der dir so glücklich ist gewesen, an dem im vorgen Jahr Sarmatien zum König dich erlesen, in ihrer unschuldvollen Ruh verehren und besingen dürfe.

Ja, ja!

God is ons nog nabij met zijn hulp en hij beschermt de troon van August.

Hij geeft het hele Noorden vrede doordat hij tot koning is gekozen. Wordt niet reeds de Oostzee door de mond van de overwonnen Weichsel bekend met het rijk van August en ook met zijn wapens?

En laat hij die stad [Danzig] die zich zo lang heeft verzet zijn gunst niet méér voelen dan zijn toorn? Hij schept er behagen in het hart van zijn onderdanen meer door liefde dan door dwang te binden.

Met de door afgunst ontvlamde wapens vijanden straffen brengt velen lof en roem; maar kwaad met goed vergelden is alleen helden, alleen August eigen.

(T) Laat, o dierbare landsvader, toch toe dat onze muzen de dag die voor u zo gelukkig is geweest, waarop vorig jaar Sarmatia u tot koning koos, in hun onschuldige rust mogen vereren en bezingen.

(B) Zu einer Zeit da alles um uns blitzt und kracht, ja, da der Franzen Macht (die doch so vielmal schon gedämpfet worden) von Süden und von Norden auch unserm Vaterland mit Schwert und Feuer dräut, kann diese Stadt so glücklich sein, dich, mächtgen Schutzgott unsrer Linden, und zwar dich nicht allein, auch dein Gemahl, des Landes Sonne, der Untertanen Trost und Wonne, in ihrem Schoß zu finden. (S) Wie sollte sich bei so viel Wohlergehn der Pindus nicht vergnügt und glücklich sehn!

(S, T, B) Himmel! laß dem Neid zu Trutz unter solchem Götterschutz sich die Wohlfahrt unsrer Zeiten in viel tausend Zweige breiten!

9. Koor

Stifter der Reiche, Beherrscher der Kronen, baue den Thron, den Augustus besitzt!

Ziere sein Haus mit unvergänglichem Wohlergehn aus! Laß uns die Länder in Friede bewohnen, die er mit Recht und mit Gnade beschützt.

(B) In een tijd dat alles om ons heen bliksemt en kraakt, ja, dat de macht van de Fransen (die toch al zo vaak is ingeperkt) vanuit het zuiden en het noorden ook ons vaderland met vuur en zwaard dreigt, kan deze stad zo gelukkig zijn dat ze u, machtige beschermer van onze linden, en niet alleen u, maar ook uw gemalin, de zon van het land, de troost en de verrukking van de onderdanen, in haar schoot heeft. (S) Hoe zou bij zoveel welzijn de Pindus niet blij en gelukkig zijn? (S, T, B) Hemel! laat ondanks de afgunst onder deze goddelijke bescherming de welvaart van onze tijden zich duizendvoudig vertakken!

Stichter van rijken, heerser over kronen, bouw de troon die August bezit. Versier zijn huis met onvergankelijk welzijn, laat ons die landen in vrede bewonen die hij met recht en met genade beschermt.

PAUZE

JOHANN SEBASTIAN BACH LOBET GOTT IN SEINEN REICHEN, ‘HIMMELFAHRTS-ORATORIUM’

1. Koor

Lobet Gott in seinen Reichen, preiset ihn in seinen Ehren, rühmet ihn in seiner Pracht! Sucht sein Lob recht zu vergleichen, wenn ihr mit gesamten Chören ihm ein Lied zu Ehren macht!

2. Recitatief (Evangelist)

Der Herr Jesus hub seine Hände auf und segnete seine Jünger, und es geschah, da er sie segnete, schied er von ihnen.

3. Recitatief (bas)

Ach, Jesu, ist dein Abschied schon so nah?

Ach, ist denn schon die Stunde da, da wir dich von uns lassen sollen? Ach, siehe, wie die heißen Tränen von unsern blassen Wangen rollen, wie wir uns nach dir sehnen, wie uns fast aller Trost gebricht. ach, weiche doch noch nicht!

4. Aria (alt)

Ach, bleibe doch, mein liebstes Leben, ach, fliehe nicht so bald von mir!

Dein Abschied und dein frühes Scheiden bringt mir das allergrößte Leiden, ach ja, so bleibe doch noch hier; sonst werd ich ganz von Schmerz umgeben.

Loof God in zijn rijken prijs hem in zijn glorie, roem hem in zijn pracht!

Probeer zijn lof recht te doen als u met alle koren een lied zingt tot zijn eer!

Jezus hief zijn handen op en zegende zijn discipelen, en terwijl hij hen zegende, ging hij van hen heen.

Ach Jezus, is uw afscheid al zo dichtbij?

Ach, is het uur al aangebroken dat wij u moeten laten gaan?

Ach, zie hoe de hete tranen van onze bleke wangen rollen, hoe wij naar u verlangen, hoe ons bijna alle troost ontbreekt, ach, verlaat ons toch nog niet!

Ach, blijf toch, mijn liefste leven, ach, vlucht niet zo snel van mij weg! Uw afscheid en uw vroege vertrek brengen mij groot verdriet, ach ja, blijft toch nog hier, anders word ik geheel door pijn omsloten.

5. Recitatief (Evangelist)

Und ward aufgehaben zusehends und fuhr auf gen Himmel, eine Wolke nahm ihn weg vor ihren Augen, und er sitzet zur rechten Hand Gottes.

6. Koraal

Nun lieget alles unter dir, dich selbst nur ausgenommen; die Engel müssen für und für dir aufzuwarten kommen. Die Fürsten stehn auch auf der Bahn und sind dir willig untertan; Luft, Wasser, Feuer, Erden muß dir zu Dienste werden.

7a. Recitatief (Evangelist, tenor en bas) (E) »Und da sie ihm nachsahen gen Himmel fahren, siehe, da stunden bei ihnen zwei Männer in weißen Kleidern, welche auch sagten: (T & B) Ihr Männer von Galiläa, was stehet ihr und sehet gen Himmel?

Dieser Jesus, welcher von euch ist aufgenommen gen Himmel, wird kommen, wie ihr ihn gesehen habt gen Himmel fahren.

7b. Recitatief (alt)

Ach ja! so komme bald zurück: tilg einst mein trauriges Gebärden, sonst wird mir jeder Augenblick verhaßt und Jahren ähnlich werden.

En hij werd voor hun ogen opgeheven en voer ten hemel, een wolk nam hem weg zodat ze hem niet meer zagen, en hij zit aan de rechterhand van God.

Nu ligt alles onder u, uitgezonderd uzelf; de engelen moeten u voortdurend komen bedienen.

Ook de vorsten staan langs de weg en zijn u gewillig dienstbaar; lucht, water, vuur en aarde moeten u dienen.

(E) En terwijl zij hem nakeken terwijl hij ten hemel voer, zie, daar stonden twee mannen bij hen in witte gewaden, die zeiden:

(T & B) O mannen van Galilea, wat staan jullie naar de hemel te kijken? Deze Jezus, die uit jullie midden is opgenomen in de hemel, zal terugkomen, zoals jullie hem naar de hemel hebben zien gaan.

Ach ja, kom dus snel terug: maak een einde aan mijn droevige gedrag, anders haat ik elk ogenblik en lijkt het wel jaren.

7c. Recitatief (Evangelist)

Sie aber beteten ihn an, wandten um gen Jerusalem von dem Berge, der da heißet der Ölberg, welcher ist nahe bei Jerusalem und liegt einen Sabbater-Weg davon, und sie kehreten wieder gen Jerusalem mit großer Freude.

8. Aria (sopraan) Jesu, deine Gnadenblicke kann ich doch beständig sehn. Deine Liebe bleibt zurücke, daß ich mich hier in der Zeit an der künftgen Herrlichkeit schon voraus im Geist erquicke, wenn wir einst dort vor dir stehn.

9. Koor

Wenn soll es doch geschehen, wenn kömmt die liebe Zeit, daß ich ihn werde sehen in seiner Herrlichkeit?

Du Tag, wenn wirst du sein, daß wir den Heiland grüßen, daß wir den Heiland küssen? Komm, stelle dich doch ein!

Maar zij aanbaden hem, draaiden zich om naar Jeruzalem vanaf de Olijfberg, die dichtbij Jeruzalem ligt, op een sabbatsreis afstand; en ze keerden terug naar Jeruzalem met grote vreugde.

Jezus, uw genadige blikken kan ik voortdurend zien. Uw liefde blijft hier achter, zodat ik hier in deze tijd van de toekomstige heerlijkheid bij voorbaat al in de geest geniet, wanneer wij eens daar voor u zullen staan.

Wanneer zal het toch gebeuren, wanneer komt die dierbare tijd dat ik hem zal zien in zijn heerlijkheid?

O dag, wanneer zul je komen, waarop wij de Heiland begroeten, waarop wij de Heiland kussen? Kom, breek toch aan!

Scan the QR code to learn more. Transform your business with Gen AI

IEDEREEN VOOR BACH

De Nederlandse Bachvereniging is een uniek en toonaangevend vocaal-instrumentaal ensemble.

Ruim honderd jaar geleden begonnen we met het uitvoeren van Johann Sebastian Bachs MatthäusPassion in de Grote Kerk Naarden.

Sindsdien zetten we ons met hart en ziel in om Bachs muziek met de wereld te delen. Met educatieve projecten, talentontwikkeling en rond de zestig concerten per jaar geven we invulling aan onze missie Bach voor iedereen. Dat doen we zeker ook met All of Bach: het project waarin we alle werken van Bach opnemen in beeld én geluid en gratis met de wereld delen op YouTube. Zo kan een groeiend aantal muziekliefhebbers - nu al meer dan 500.000 abonnees - altijd en overal genieten van Bachs muziek in de beste kwaliteit.

Het ensemble bestaat uit professionele spelers en zangers. Ze spelen op historische instrumenten en worden gedreven door nieuwsgierigheid en speelplezier. Hun hart klopt voor Bach en zijn tijdgenoten.

bachvereniging.nl

youtube.com/bach

Maak elk concert kennis met een zanger of instrumentalist uit ons ensemble. Deze keer:

Adriaan De Koster tenor

Het was in 2002, ergens in de buurt van Hamburg, op een eerste koorreis met het Leuvens Universitair Koor. Samen zingen met vrienden in een kerk waar we toevallig binnenstapten, terwijl we even voordien op het kerkplein stonden te voetballen. Wat een ongelofelijk gevoel dat me toen overviel. Ik wist niet wat voor effect samen zingen kon hebben, op ons en op de luisteraars.

Muziek was er thuis nochtans altijd veel geweest. The Beatles, Bob Dylan en Leonard Cohen bij lange autoritten; klassiek als we thuis waren. We hadden een

klavecimbel en een piano en samen met m’n broers verkenden we die instrumenten. Op de muziekschool leerde ik piano- en cellospelen, fantastische instrumenten, maar de echte klik kwam pas bij het zingen - eerder toevallig - toen ik bij het studentenkoor van de universiteit ging.

Zingen werd de grote passie en na enkele jaren ook de studie en het werk. Eerst voornamelijk in ensembles, later ook meer en meer solo. Renaissance en barok vooral, met Bach en Monteverdi als de grote favorieten, en met de Bachvereniging als ultieme plek om dit heerlijke repertoire te beleven op het hoogst mogelijke niveau. Het is een fantastische ontdekkingstocht door oude en nieuwe melodieën, met het betoverende instrument dat een vocaal-instrumentaal ensemble is.

subsidiënten, sponsors en donateurs

Subsidiënten en fondsen

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Gemeente Utrecht

Premium partner

Deloitte

Talentontwikkeling en educatie

De Bachvereniging kent twaalf donateurs die op jaarbasis schenken aan het Jos van Veldhoven Fonds, dat investeert in talentontwikkeling.

Daarnaast ondersteunt het Witte Donderdag Gezelschap talentontwikkeling en educatieprojecten van de Bachvereniging.

Kijk voor de actuele lijst van subsidiënten en ondersteuners op bachvereniging.nl/ steun-ons.

Steun jij ons ook?

Neem contact op met de afdeling Fondsenwerving & Nalatenschappen via development@bachvereniging.nl of kijk op bachvereniging.nl/steun-ons.

Colofon

Nederlandse Bachvereniging

tekst Albert Edelman, Brechtje van Riel eindredactie Brechtje van Riel vertaling zangteksten Ria van Hengel beeld Marco Borggreve, Simon van Boxtel, Gerard Collett, Richard Dumas, Eduardus Lee, Ben McKee, The Musician’s Photographer ontwerp Atelier Blanco drukwerk De Bink Opmeer

Nederlandse Bachvereniging

Postbus 295, 3500 AG Utrecht 030 - 251 34 13

info@bachvereniging.nl bachvereniging.nl youtube.com/bach

KOMENDE

CONCERTEN

Matthäus-Passion

o.l.v. Hans-Christoph Rademann

4 t/m 19 april 2025

Lamentaties

o.l.v. Mieneke van der Velden

18 en 19 april 2025

Instrumentaal vuurwerk

o.l.v. Rachel Podger

22 t/m 25 mei 2025

Bezin met Bach

Beatrice de Graaf over crisis

31 mei 2025

MATTHÄUSPASSION ONSTERFELIJK MEESTERWERK

4 t/m 19 april 2025

in Eindhoven, Aardenburg, Tilburg, Utrecht, Groningen, Amsterdam, Rotterdam en Naarden

bestel kaarten via bachvereniging.nl