ZUMAIAKO HILABETEKARIA
BALEIKE 224. ZENBAKIA. EURO BAT 2013ko IRAILA
KO N T X A KO
www.baleike.com
kontxa!
B A N D E R A
2 0 1 3 :
Z E N B A K I
B E R E Z I A
FAGOR
WHIRLPOOL
IF3BS
ACM860BF
INDUKZIOA
829€
Muntaia barne
69,08€ x 12
INDUKZIOA
47,41€ x 12 TEKA
HP7660AX *
LABE PIROLITIKOA
569€
Muntaia barne
HE621X
LABE PIROLITIKOA
ORDAINDU 12 HILABETETAN AEG
INTERESIK GABE*
HK633220FB
INDUKZIOA
929€
Muntaia barne
77,41€ x 12
BP3313091M
LABE PIROLITIKOA
ENDAÑETA ZUMAIA ELEKTROGAILUAK Erribera, 8 Tel. 943 861 694 www.endanetazumaia.com
ASPES
3VAT1400X
MIKA BITROZERA
379€
Muntaia barne
31,58€ x 12 HA1110B
KO
IRRADIOZOZ LABEA
* Finantza entitatearen baiezkoaren menpe. Galdtu betebeharrak saltokian. ** Eskaintzaren balioa 2013/09/30 bitartean.
BALEIKE224 AZALA G. Zabaleta
Historiarako geldituko da
herri aldizkaria Foronda Kultur Etxea Odieta, 2 tel.: 943 86 15 45 e-maila: aldizkaria@baleike.com Argitaratzailea Baleike Kultur Elkartea e-maila: elkartea@baleike.com Administrazio batzordea: Agustin Zubimendi eta Xabier Azkue. Erredakzio taldea: Imanol Azkue, Ainara Lozano Lasa, Aitor Manterola, Juan Luis Romatet, Miriam Romatet, Peio Romatet, Arnaitz Rubio, Jon Urbieta, Izaskun Urbieta eta Gorka Zabaleta Diseinua eta maketazioa: Roberto Gutierrez Hizkuntz zuzenketa: Imanol Azkue Publizitatea tel. 943 86 15 45 azubimendi@baleike.com Inprimategia
M
ende laurdena, 26 urte, behar izan dira Zumaiak Kontxako hirugarren bandera irabazteko. 1980ko hamarkadako Telmo Deun mitikoa ondo gordeta dago zumaiarren oroimen kolektiboan, baina herriko gazteentzat argazki zaharretako irudiak baino ez dira 1984ko eta 1987ko lehen bandera haiek; 26 urte luzez ez dute Kontxako Bandera ospatzeko aukerarik izan. Horregatik, ez dute berehala ahaztuko 2013ko irailaren 8a. Urteak ez dira alferrik pasa. Duela 26 urte nork pentsatuko zuen hirugarren bandera emakumeek ekarriko zutela? Hor ere historia egin du Zumaiak, Kontxako Bandera gizonezko zein emakumezkoetan irabazi duen lehen kluba baita, “mundu osoan” Goikok esan duen bezala. Eta hori ez da kasualitate hutsa . Bigarren Kontxa irabazi eta hiru urtera, 1990ean, hasi ziren emakumeak arraunean Zumaian. Bidea ez da batere erraza izan, baina Zumaiako arraun elkartearen apustuak bere fruitua eman du. Noizbait norbaitek emakumeen arraunari buruzko historia idazten badu, Zumaiak atal berezia izango du, ezinbestean. Aitortza hori egin beharko zaio. Bitartean, Baleikek bere ekarpena egin nahi izan du. Ia 20 urteko ibilbidean –2014an beteko ditugu– egin ditugu gehigarri bereziak, erreportaje zabalak eta aparteko argitalpenak. Oraingoan ez. Oraingoan aldizkari osoa eskaini nahi diegu arraunlariei, klubari eta herri osoari. Merezi dutelako. Merezi dugulako. Historiarako geldituko delako. Lerro hauek ez ditugu amaitu nahi mutilak aipatu gabe. Nagore Osorok Kofradian errieta txikia egin zigun zumaiarroi, arrazoi handiarekin. Ez gara jabetzen mutilen merituaz. Sosik kobratu gabe, arrauna eta kolore gorria maite dituztelako, urtea joan eta urtea etorri maila gorenean ari dira lehiatzen, diruak erakarrita osatutako selekzioen aurka. Lerro hauek idaztean ez dakigu mailari eutsi dioten edo ez. Baina, edozein dela emaitza, bejondeizuela. Uretan egotea da garrantzitsuena, Zumaian arrauna bizirik mantentzea. Etorriko dira garai hobeak, beste 26 urte pasa baino lehen.
Antza Inprimategia (Lasarte-Oria) Tirada 800 ale Lege gordailua: SS-405/94 ISSN: 1136-8594 Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian
Argitalpen honen edizioko laguntzaile:
Zipriztinek, olatua TESTUAK: Aitor Manterola, gorka zabaleta eta izaskun urbieta argazkiak: arnaitz rubio aprea, gorka zabaleta eta argazki press
4
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
ARGAZKITAN BALEIKE +
Kontxako bandera irabazteko bide luzea egin behar izan du Zumaiak. 2008an abiatu ziren emakumezkoen traineru estropadak, eta ordutik da uretan herriko ordezkaritza. Atzerago joan behar da aurreneko emakumezko arraunlarien berri izateko: 1990ean hasi ziren herrian.
Bideoa
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
5
ARRANPLA GORRIA Kaian sartu bezain pronto, arranplarantz begiratzen dute arraunlariek, herritarrak zain ote dituzten ikusteko irrikaz. Aurten, aspaldian ez bezala, arranpla gorri-gorri ikusi dute, eta emozioak gainezka egin die. Malkoak, jauziak, oihuak, irrafarrak, besarkadak...
6
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
Itsasora begiratu, eta ez zen olaturik ageri urrutian. Arrastorik ere ez. Dena bare. Zer zetorren asmatzea ia ezinezkoa zen. Baina une txiki batean aldatu zen dena. Lasaitasuna harrotasun bilakatu zen. Aparra, aldarrikapen. Esperantza bakarrik ote zen hasieran; gero, Enbata bilakatu, ordea; eta azkenean, Telmo Deun. Arraunlari emakumezkoen itxurako olatu indartsua dabil itsasoan. Hutsetik sortua, uztetik urrun dirudi. Ez du ez berehalakoan lagako olatu honek. Baretasun hartatik sortua izan arren, olatuak izan behar du hasiera nonbait. Aurreneko zipriztina, hutsaren hurrengoa zirudiena hasiera hartan; gaur egun, olatu handiaren zati oinarrizko. 1990 jartzen zuen egutegian, eta Aita Mari Arraun Elkarteko betiko irudia eta argazkia aldatzen hasi zen. Gizonezkoen alboan emakumezkoak. Sinesten lanak batzuek. Tanta bat baino ez zen izan haiena, aulki mugikorrean ibiltzen hasi zen laukote harena. Iratze Iruretagoiena zen talde hartako bat: “Aulki mugikorrean baino ez ginen ibiltzen. Binaka, eta laukoa ere erabili genuen”. Izen bat ekarri nahi izan du gogora: “Tito Mancilla ibiltzen zen gurekin erakusten”. Arraunean ikasten jarduten zuten, fosoan ordu batzuk pasatuz, uretan zipriztindu aurretik. Baina estropadarik apenas: “Ez gintuen inork eramaten!”... behin aukera izan zuten arte: “Euskadiko selekziorako aukeraketa zen, Legution, eta zortzikoan ibiltzeko aukera izan genuen. Esperientziarik ederrena huraxe izan zen”. Traineruan estropadak izango zituztenik burutik pasatu ere ez. Luzera begiratuta ere ez. Baina ez ziren traineruan ibili gabe geratu: “Gizonezkoekin batera sartzen gintuen Luxiak, jendea behar zuenean. Baina oso gutxitan gertatu zen”. Bistan da ez zela oraingo konturik. Baieztapen hau da horren testigantza: “Arroparik ere ez genuen-eta arraunean ibiltzeko. Anaiarenak janzten nituen nik”. Bi urtez aritu ziren arraunean, eta gero, kitto. Ematen zuen han geratuko zela zipriztin hura. Tanta bakana. Baina 1994an, beste bustialdi bat izan zuen. Lehengoa baino sendoagoa. Garaiak eta testuingurua ere ez zeuden lehen bezain lehor. Batel estropadetara joateko aukera izan zuten arraunlari emakumezko haiek. Aintzane Irazoki zen bat. “Asko ginen hemen, eta hiru batel osatzen genituen Ligako estropadetan. Irabazi ere egin genituen hainbat, eta Gipuzkoako Txapelketa ere bai”. Gustura ibili ziren: “Oso ondo hartuak izan ginen klubean”. Batelak eta nahikoa, ordea. Udaberrirako arraunik ez beraientzat. Trainerua? “Behin galdetu zidan kazetari batek ea noizbait ikusiko genituen B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
7
“ARRAUNKERA EDERRENA� Duela zazpi urte hasi ziren emakumeak Kontxako Banderan lehiatzen, eta ordutik dago Zumaiako trainerua uretan, beti ohorezko txandan. Urtetik urtera ikasi egin dute, eta aurten heldutasunera iritsi dira. Traineru guztietatik (mutilak barne) arraunkera ederrena dutela entzun diogu adituren bati. 8
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
emakumezkoen traineru estropadak, eta hauxe erantzun nion: ‘Ikustekotan, gizonezkoekin nahasian ez bada...’. Beste garai batzuk ziren”. Baina barealdia harrotzen hasia zegoen. Atzetik etorri zitzaizkion zipriztin indartsu hari beste belaunaldi batzuk. Gerokoak. Etorkizuna. Urteen joanean oraingo aparraren oinarri bihurtu direnak. Traineruan gozatzeko aukera izango zutenak.
2008: Zaragozatik Kontxara, Getariatik barrena Belaunaldi horietako baten baitan sortu zen traineruen olatua. 2008a zen. Udaberria joan zen, eta emakumezkoek bukatua zuten ontzi txikietako denboraldia. Udan zain. Oporrak. Baina ezustean, ezustea: traineru estropada, Traineruen Kluben Elkartearen Ligaren baitan, non eta Zaragozan. Eusko Jaurlaritzaren babesean, Euskadiren irudia kanpoan zabaltzeko, eta estropada Ebron. Eta emakumeak ere bai. Hautsi eta puskatu. Barealdian olatua. Bizkaiko selekzioa eta Gipuzkoakoa parez pare. Zumaiako taldetik Atsegin Odriozola joan zen, besteak beste. “Estropada hura mugarria izan zen. Ezinezkoa ikusten genuena gauzatu egin zen, eta kolpetik gainera”. Ezin zen olatua hautsi. Ezin zuen hondartzara hiltzera iritsi. Aparrari eutsi behar zion. “Autobusez joan ginen, eta bueltako bidaian, gure artean jardun genuen aurrera egin behar genuela hizketan. Gogoa bazen”. Eta urte hartan, beste hiru estropada gehiago jokatu zituzten: Gipuzkoako eta Euskadiko Txapelketak, eta... Kontxako bandera! Hutsetik estropada gorenera. Egun batetik bestera. Zaragozan hasi zen bidaia hark Getarian izan zuen helmuga zumaiarrentzat. Klub bakoitzak nahikoa arraunlari ez bere kontura trainerua ateratzeko, eta bat egin zuten. ZumaiaGetaria. Eta hasi orduko, arraun munduan bete-betean sartuta: eztabaida eta kalapita Euskadiko Txapelketan. Lau luzetara jokatu zuten, gizonezkoek bezala, eta zumaiarrek eta getariarrek luze bakoitzeko ia beste luze bat egin behar. Balizak gaizki jarrita. Bandera Hondarribira, hala ere. Kontxaren oihartzuna heldu zitzaien gero. Ezetz. Baietz. Baietz, baina ezetz. Baietz zela azkenean. “Hura bai izan zela estropada erabakigarria geroko”, gogoratu du Odriozolak. Sailkatze estropadan ontzi mordoa. Kataluniarrak barne. Eta Galizia. Itsasoa oso berde. Zakar asko. Uretara, hala ere. “Arranplan, ontziarekin uretara gindoazela, jendeak galdetzen zigun ea egingo al genuen”. Egin zuten bai! Baina kostata: “Beroketan bi arraun kolpe emateko B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
9
PUBLIZITATEA IRITZIA BALEIKE + 10
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
gai ere ez ginen eta. Barrurako luzean, ziatzen etorri nintzen denbora osoan, Libana patroiari [Libana Taboada, egun arraunlari dena] laguntzen”. Iganderako sailkatu zen Zumaia-Getaria. Aurreneko Kontxako bandera historiko hura, Galiziara.
2009: Zumaia Hasi eta buka herrian bertan. Bakarrik. Zumaiak aurrenekoz historian, bere izenean soilik atera zuen emakumezkoen trainerua. Joseba Aristi entrenatzaile. “Urte berezia izan zen. Nork bere koloreak defendatzea handia izan zen, eta ardura ere bagenuen”. Olatuari indarrarekin eutsi behar zitzaion: “Arraun Elkartea eta arraunlariok luzera begirako lana zela ikusten genuen. Hori nahi genuen”, dio Odriozolak. Gipuzkoako Federazioa ere horretan hasia zen, nonbait, eta ez zen laguntza txarra, gerora Gipuzkoako Ligarekin ikusi den bezala: “Oso garbi ikusten genuen denok klubetan zegoela gure etorkizuna, eta ez selekzioka lehiatzean”. Bigarren Kontxako bandera ere Galiziara. 2010: zailtasunak Urte zaila izan zen hau. Galdera bueltaka: “Emakumezkoen traineru estropadak finkatu eta sendotuko al dira noizbait?”. Ziurtasun gutxi bazterretan. Zumaia ez zen salbuespena. Ioseba Urbieta entrenatzaile. “Ez genekien trainerua osatzeko moduan izango ginen”, bota du Odriozolak: “Ahal genuena egitea zen asmoa. Orduan konturatu ginen zer ahula zen aurreko urteetan sortu zen bat-bateko zera hori”. Baina uretan izan zen Zumaia. Heldutasuna. Gauza politak. Estropadaren bat edo beste irabazi ere bai. Iraun egin behar gero... Kontxa bere bidetik, bien bitartean. Galizian berriz. 2011: Kontxako lehen igande hura Berriz ere entrenatzaile berria Zumaiak: Kike Manterola. Arraunlariak, lehengoak ia denak, baina ontzia osatzeko Hibaikarekin harremana osatu behar: gizonezko arraunlari batzuk hara, eta emakumezkoak hona. Uda polita izan zen, baina aurrekoa... “Neguan ez genekien zertarako ari ginen traineruan entrenatzen”. Maiatzean osatu zuten aurrenekoz traineru osoa... eta Euskotren Ligan aritzeko sailkatze estropada jokatu behar handik gutxira. Zumaia barrura, hala ere. Berriz ere eztabaida betean: “Euskotren Ligako azken estropada guk irabazi genuen Zarautzen, eta gure puntuak Gipuzkoarentzat izan ziren. Galiziarekin berdindu egin genuen. Liga hark gurea behar zuen izan, azken estropada irabazB A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
11
PUBLIZITATEA BALEIKE + 12
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
1984: Lehen bandera
1987: San Pedrorekin lehian 1987an San Pedro izan zuen Zumaiak aurkari gogorrena denboraldi osoan, eta Kontxako bandera bien arteko lehia izango zela aurreikusi zen. Ez zen urte erraza izan zumaiarrentzat, denboraldi erdian babeslea galdu eta traineruaren etorkizuna kolokan ikusi baitzuten. Zorionez, aurrera jarraitzeko modua egin zuten eta Kontxako bigarren bandera etorri zen herrira. Bigarren bandera ere lehen igandean utzi zuen erabakita Telmo Deunek. Ordurako Edu Aristik hartua zuen traineruaren lema. Hondarribia, Zierbena eta Fortuna egokitu zitzaizkion txandan, eta ia erlojupekoan egin behar izan zuten, aurkari gogorrenak bigarren txandan baitzeuden: San Pedro, Koxtape eta Orio, Mundakarekin batera. Hala ere, Zumaiak egin zuen denborarik onena (20:52), San Pedrori 12 segundoko aldea ateraz. Bigarren igandean, parean izan zuten San Pedro, baina estropada hura ere Zumaiak irabazi zuen, ehuneneko batzuen aldearekin. Orduko taldea osatzen zuten: Inazio Etxeberria, Adrian Tolosa, Jon Garcia, Jose Manuel Ezama, Jose Luis Amilibia, Joseba Etxabe, Francisco Zabala, Mikel Ega単a, Luis Mari Aizpurua, Jose Joakin Ugarte, Jose Maria Uranga, Imanol Etxabe, Pedro Mari Zumeta, Edu Aristi, I単aki Larra単aga, Aser Martin, Faustino Zubia, Imanol Azkue, Jesus Mari Martin eta Valerio Alonso; entrenatzaileak, Luis Mari Olasagasti eta Tito Mancilla.
1984ko irailaren 9a egun historikoa da Zumaian. Aurrenekoz, Kontxako Bandera irabazi zuen Telmo Deunek. Erabateko nagusitasunez. Denboraldi hartan, jokatutako bandera guztiak irabazi zituzten arraunlariek. Donostiakoa, ordea, ez zen bat gehiago izan. Zumaia arraunaren historian sartu zuen. Klaudio Etxeberria Gorria patroiak gidatutako arraunlariek lehen igandean erabakita utzi zuten bandera: Zumaiak 22 segundo atera zizkion Oriori bere txandan, eta 17 bigarren txandako Santurtziri. Bigarren igandean, ohorezko txandan, 21 segundo atera zizkion Oriori, 23 San Juani, eta 24 Santurtziri. Marka berria ezarri zuen gainera, 20:03ko denbora eginez. Orduko taldea osatzen zuten: Klaudio Etxeberria, Martin Etxeberria, Sabino Eizagirre, Patxi Etxeberria, Jose Luis Aizpurua, Jose Luis Amilibia, Joseba Etxabe, Inaxio Ega単a, Luis Mari Aizpurua, Joakin Eizagirre, Imanol Etxabe, Placido Aranburu, Jose A. Uzkudun, Jexux Mari Lazkano, Angel Paredes, Jose Luis Ezama, Tomas Lopez, Julian Ibarzabal, Xanti Osa, Aser Martin, Joseba Aristi eta Edu Aristi; entrenatzaileak, Luis Mari Olasagasti eta Tito Mancilla. Erreportaje zabala argitaratu genuen 2009ko iraileko Baleike aldizkarian.
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
13
SAILKATZE ESTROPADA Postua
TALDEA
I. O.
Ziaboga
Denbora
1
ZUMAIA SALEGI JATETXEA ITZIAR
3
06:00,00
11:16,86
2
HIBAIKA JAMONES ANCIN
4
06:06,00
11:31,38
0:14,52
3
SAN JUAN - IBERDROLA
1
06:14,00
11:42,18
0:25,32
4
C.R. MECOS - MONDARIZ - ISABEL
8
06:14,00
11:46,96
0:30,10
5
ORIO - BABYAUTO
2
06:23,00
12:01,78
0:44,92
6
HONDARRIBIA ORSA
5
06:46,00
12:33,10
1:16,24
7
BIZKAIA NESKAK
9
06:50,00
12:33,72
1:16,86
8
ZARAUTZ
6
06:38,00
12:34,42
1:17,56
9
SANTOÑA GRUPO TAMET
7
07:05,00
13:21,20
1:49,82
teagatik, baina, azkenean, galiziarrak tarteko, uste dut ez batera eta ez bestera”. Kontxako lehen igandean atera zuten arantza zumaiarrek. Ezin hobeto atera, gainera. Aurrena estropada gogoangarri hartan. Euria barra-barra Donostian. Eta oraindik ere damu hau Odrizolak: “Kasualitatea izan zen Kontxa bi igandetara urte hartan jartzea. Zergatik aldatu zuten orduan? Aldatu izan ez balute, bandera Zumaiara!”. Ba ez. Galizia berriz ere garaile.
2012: handienaren atarikoa “Ezusteen urtea izan zen, ez baikenuen espero hain ondo ibiltzea. Aurreko urtean ere, komeriak izan genituen ontzia osatzen, eta osatuta ere, batzuetan hutsuneak edukitzen genituen traineruan”. Baina zuloak zulo, “ikusten zen blokea ginela, es14
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
Aldea
perientzia geneukala, eta itsasoan ondo ibiltzen ginela”, kontatu du Odriozolak. Bandera asko irabazi zituzten, baita bi ligak ere: Gipuzkoakoa eta Euskotren. Baita Kontxarako sailkatzekoa ere; aise antzean, gainera. Lehen iganderako, faboritoa zein eta Zumaia: “Ez genuen ondo kudeatu hori, eta kale egin genuen lehen jardunaldian”. Gero bai, bigarrengoan, zumaiarrak nagusi: “Koloreak sentitzeagatik irabazi genuen; mina geneukan astebete lehenago gertatu zitzaigunagatik”. Galiziak eraman zuen bandera preziatua. Bosgarrenez segidan.
2013: ametsa Neguak iragartzen zuen zer etor zitekeen udan. Larunbatigandetan, trainerua uretan... eta osatuta. “Urterik lasaiena izan da kirolaren ikuspegitik begiratuta”, dio Odrizolak. Baina beste
KONTXAKO BANDERA Postua
TALDEA
1. jardunaldia (kalea)
2. jardunaldia (kalea)
Guztira
1
Aldea
ZUMAIA SALEGI JATETXEA ITZIAR
10:37,16 (4)
10:56,12 (1)
21:33,28
2
HIBAIKA JAMONES ANCIN
10:48,88 (2)
11:02,20 (4)
21:51,08
0:17,80
3
SAN JUAN - IBERDROLA
10:55,82 (3)
10:59,36 (3)
21:55,18
0:21,90
4
C.R. MECOS - MONDARIZ - ISABEL 8
11:03,04 (1)
11:13,20 (2)
22:16,24
0:42,96
Bideoa
Iratze Iruretagoiena: “Arroparik ere ez genuen arraunean ibiltzeko. Anaiarenak janzten nituen nik” muturra ere agerian utzi zuen egoera on hark: “Presioa sentitzen hasi ginen. Talde bikaina ginela, eta 1984an gizonezkoek egindakoak errepika genezakeela: bandera guztiak irabaztea. Gehiegikeria galanta zen hura”. Onenak, Kontxa... “Abendutik entzuten ari ginen Kontxarena”. Esperientzia, urteetako lana agerian: “Ondo kudeatu dugu hori guztia, eta Kontxako estropadako lehen igandean erakutsi genuen nolako heldutasu-
na daukagun”. Konfiantza, sendotasuna... eta ametsa gertu. Bigarrena falta. Huts egin ezin: “Beti izan dugu argi trainerua uretan egon den unetik erantzukizuna genuela, eta ez bakarrik uretan izatearena. Klub oso bat daukagu atzean, azkenean”. Oinarri sendoak ia dena irabaztea ekarri die: bi ligak, txapelketak... hemeretzi bandera guztira. Eta horietako azkena, handiena. Kontxa Zumaian da. Itsasora begiratu, eta olatua. Orain bai. Apar ederra. Harroa. Zipriztin txikiek eraikia. Isil-isilik. Han hasi eta gaur arte. Tantaz tanta. Zenbat negar malko ere bertan. Denak balio du olatua ez geratzeko. Ilusioa, poza, itxaropena, kezka, beldurra, etsia, alaitasuna... zenbat bizipen denbora tarte motz bezain luzean. Gorabeherak. Olatua bezala. Gora eta behera. Jarrai dezala goian. Eta ez bego. B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
15
BALEIKE +
“1984koarekin konpara dezakegula uste dut” Kontxako Bandera irabazi berritan, Donostiako arranplako festa gorriaren erdian, emozioen sumendiari ezin eutsi, hitzak baino malkoak, oihuak eta besarkadak ateratzen zaizkie arraunlariei eta Klubeko ordezkariei. Ahalegina egin dute barruan sentitzen duten hori azaltzeko.
ko, lehenengo kaletik, inork nahi ez duen kaletik. Baina konfiantza geneukan. Kale txarretatik ere estropada asko irabazi ditugu aurten. Aseguratzera joan gara. Ziabogara lehenak iritsi nahi genuen eta lortu dugu, lehen olatua hartu barrura eta gehiago ez utzi arrimatzen. Sufritu egin dugu, baina gozatu ere bai. Lasaitu galanta hartu dugu. Urte guztian bandera zahar honekin pentsatzen. Azken egunetan kostatu zaigu lo hartzea ere, buruari bueltak eman eta bueltak eman. Baina dena ondo atera da eta orain disfrutatzera”.
Atsegin Odriozola arraunlaria
Aintzane Irazoki arraunlaria
handiak lortu ditugu, baina gaurkoa izan da gozamena. Lehenengo kalea tokatu zaigu eta esan dugu ‘urtero tokatzen zaigu eta aurten ere tokatuko da!’. Oso-oso berezia izan da. Hitzik ere ez daukat esplikatzeko. Duela zazpi urte, Zumaia-Getariarekin, gogoratzen naiz sailkatze estropadan sekulako olatuak zeudela. Irlatik ateratzeko kapaz ere ez ginen ikusten eta kristoren estropada egin genuen. Harra sartu zitzaigun barruraino. Banekien egunen batean iritsiko zela hau, ez nekien ni neu barruan egongo ote nintzen, baina gaur lortu dugu, 26 urte pasa eta gero Kontxako bandera Zumaiara ekartzea. Orain heldutasuna ikusten zaigu arraunean, sendo. Gainera, geuk ere badakigu itsasoan ibiltzen, badakigu zertan ari garen. Hasieran dena zen esperientzia falta eta emozioei eutsi ezina; gaur dena izan da sufritzen gozatzea. Eskerrik asko Zumaiako herriari eta ea bandera gehiago etortzen diren Zumaia aldera. Eta orain mutilei animatzera”.
“Gu hasi ginenetik, duela 18 urte, asko aldatu da emakumeen arrauna. Imajinatu ere ezin genuen horrelako mugimendu bat sortuko zenik. Guk bateletan bakarrik hartzen genuen parte eta gure festa bakarrik izaten zen. Behin gertatu zitzaigun txapelketa bat irabazi eta sari banaketarako deitu ere ez… Baina denborak aldatu egin dira eta gaur, zorionez, egoera beste bat da. Gaur Kontxa irabazi dugu, baina ez dakit oraindik jabetu garen. Besteek irabazten dutenean eta ikusten duzunean pentsatzen duzu zerbait handia behar duela izan eta orain guk irabazi dugula ez dakit konturatzen garen. Gozatzen, behintzat, ari gara, baina oraindik ez dakigu zer egin dugun. Denboraldia izugarria izan da, neguko entrenamenduetatik hasita. Aldageletan izugarrizko gogoa zegoen eta hori iritsi da emaitzetara. Izugarrizko lana egin da guztion partetik. Ni aurten bueltatu naiz eta taldekideek eman didate laguntzak harrapatu egin nahi. Eta aurrera begira espero dut honek segida izatea, bai gurekin edo beste batzuekin. Animatu nahiko nituzke batez ere Zumaiako neskak probatzera, hau bizi gabe ezinezkoa baita imajinatzea zer den. Kirol honek zerbait badauka, sartu garenok gehienok hor segitzen dugu-eta”.
“Kirol honek zerbait badauka, “Banekien egunen batean sartu garenok iritsiko zela” hor segitzen dugu” “Ailegatu behar zuen momentuan ailegatu dela uste dut. Gauza
Kike Manterola entrenatzailea
“Urte guztian bandera zahar honekin pentsatzen...”
“Lan handia eman du bandera honek. Niri, behintzat, hiru urteko lana. Duela bi urte, lehenengo igandean irabazi genuen, baina bigarrenean kale; iaz, lehen igandean kale eta bigarrena irabazi; oraingoan, azkenean, bietan irabazi. Aurten taldeak beste heldutasun bat dauka, bi urtean asko ikasi dute. Akatsak zuzendu ditugu. Aurten talde sendoa geneukan, iazko oinarriari eutsita. Gauzak ondo atera dira. Eta denboraldi osoan. Estropada guztietatik bi bakarrik gelditu dira irabazi gabe, eta oso denbora estuagatik. Hori handia da. Eta Kontxan sailkatze estropada eta bi igandeak, eta, gainera, bukatze16
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
Luis Mari Goikoetxea Klubeko ordezkaria
“Neskak eta mutilak Kontxa irabazten lehenak gara”
“Egun historikoa da hau, neskak eta mutilak Kontxa irabazten lehenak izan gara mundu guztian, Kantabriko guztian. Hori hor dago. Hori mundiala da. Oroitzapen asko etorri zaizkit eta negar egin dut tontoak bezala. 1984an egin zuten lanaren antzekoa egin dute hauek aurten. Haiekin konpara ditzakegula uste dut. Azarotik aurrera lan handia egin dute eta orain
Nagore Osoro
BALEIKE +
Leire Antia
Oihana Erkizia
Mirari Ibarguren
2013ko Kontxako irabazleak Ezkerretik eskuinera eta goiko lerrotik hasita, hauek dira Kontxa irabazi duten arraunlariak eta teknikoak: Atsegine Odriozola (1991, Zestoa), Olatz Agirregabiria (1991, Itziar), Oihana Erkizia (1978, Arroa Behea), Kike Manterola (entrenatzailea), Ainitze Illarramendi (1986, Donostia), Ioana Alijostes (1988,Tolosa), Jon Martija (entrenatzailea); Olatz Arrizabalaga (1991, Itziar), Natalia Diaz (1989, Castro), Leire Antia (1989, Oikia), Amaia Uranga (1995, Zumaia), Irati Ibarguren (1991, Arroa Goia); Ane Aizpurua (1995, Aizarnazabal), Aintzane Irazoki (1977, Azkoitia), Itsaso Aramendi (1986, Azpeitia), June Aranbarri (1993, Ondarroa), Irati Larrañaga (1991,Tolosa); Nagore Osoro (1994, Ondarroa) eta Libana Taboada (1992, Zarautz). Argazkian falta dira, baina ezin aipatu gabe utzi, Angel eta Bixente Aizpurua laguntzaileak. Gainera, argazkian ageri dira, Martin Garitano Gipuzkoako diputatu nagusia, Donostiako alkate Juan Carlos Izagirre, Zumaiako kirol zinegotzi Iñaki Ostolaza, Gipuzkoako Aldundiko bozeramaile Larraitz Ugarte, Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Lurralde Politikako sailburu Ana Oregi eta Zumaiako alkate Iñaki Agirrezabalaga.
fruitua ailegatu da. Kontxan zoragarri egin dute arraunean, erritmotik atera gabe, beraien lana behar bezala betez. Gaur ere pare bat segundo atzean izan diren arren, ez dute burua galdu eta beren lana eginez ziabogara aurretik iritsi dira, eta gero zer esanik ez poparean. Neskekin hasi ginenean oso konplikatua zen. Jende gutxi, zerbait egin nahi eta ezin… Baina garai hartan txapelketa dezente irabazi genituen, jubeniletaneta. Ordutik egin da lan eta orain fruituak iritsi dira”.
Libana Taboada arraunlaria
“Zazpi urtean urtero egon gara ohorezko txandan” “Ekarri dugu trapua ere. Beti Kontxa eta Kontxa entzun dugu, estropaden olinpiada dela. Nesken traineru estropadak hasi zirenetik uretan izan gara, eta hau urte askotan egindako lanaren saria izan da. Zazpi urte daramatzagu lanean, urtero-urtero Kontxako ohorezko txandan sartuta. Urte hauetan taldearen oinarria mantendu egin da eta hori arraunerako oso garrantzitsua da. Aurrera begira zer pasako den, oraindik ez
dakigu. Urtero, Kontxa bukatzen denean, denok esaten dugu utzi egingo dugula, baina gero denok jarraitzen dugu. Dena den, orain ospatzeko momentua da”.
Luis Osa Klubeko presidentea
“Emakumeek asko aberastu dute Kluba” “Lehen Kluba gara neskatan eta mutiletan Kontxa irabazten. Gure xumetasunean, horretan behintzat nagusi izan gara. Orain jasotzen ari gara urte askotan jende askok egindako lanaren fruitua. Arraun Elkarteak apustu handia egin zuen duela urte batzuk eta gogora ekarri nahi ditut Joseba Aristi eta Joseba Urbieta. Azkenean, Kikek bere ekarpena egin du azken hiru urteotan eta emaitza etorri da. Eta Klubari zer ekarri dion emakumeen arraunak? Hasteko, Kontxako bandera bat… Gure asmoa da Kluba herrira zabaltzea, irekitzea, emakumeei, beteranoei… Gu ez gara konturatzen, baina Bizkaira zoaz eta han ez dago emakumeen arraunik. Hori baloratu behar dugu. Emakumeek asko aberastu dute Kluba”. B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
17
18
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
PUBLIZITATEA ERRETRATUA ELKARRIZKETA BALEIKE +
Itsasoaren beste aldetik... Aintzane URBIETA
2006. urtean hasi ziren nire lehenengo paladak eta bateletatik traineru handira egin dugu salto neska arraunlariok, lehenengo urtean ZumaiaGetaria bezala eta orduz geroztik Zumaiaren izenean. Urte guztiak izan dira espezialak niretzat, urte guztiek izan dituzte momentu onak eta txarrak; baina, bide luze honetan ezagutu ditudan pertsona horiek dira benetan beti eramango ditudanak nirekin. Elkarrekin bizi izan ditugun algarak, negarrak, sufrimenduak eta hitzekin adierazi ezin diren une horiek ez dizkigu inork kenduko. Eskerrik asko, hain espezial eta hain harro sentiarazteagatik talde honen parte izaten. Gidari asko izan ditut eta hauekin ere ezin ninteke ahaztu: Xaxkate, Xebas, Joseba Aristi, Sapo, Larra, Kike eta Boti. Horiei guztiei eskerrak eman nahiko nizkieke, nire ezinegonak eta nire txorakeriak aguantatzeagatik. Beraiek jakitun diren arren, azken denboraldi hauetan lortutako garaipen guztien parte ere badira eta beraiei esker lortu dugu lortu dugun guztia. Beraz, eskerrik asko! Eta zer esan Bixente, Goiko, Angel, Juanjo eta atzetik jo eta ke lan egiten duten pertsona horiengatik guztiengatik? Beraien lan egiteko gogo, ilusio eta lanari esker gaude gauden tokian eta beraiek ere aipamen berezia merezi dutelakoan nago. Beraz, eskerrik asko zuei ere! Esan bezala, urte guztiak izan dira bereziak niretzat; baina, guztion baimenarekin, nik iazko denboraldia ekarri nahi dut gogora. Negu gogorra izan zen, gogorrenetarikoa agian, txalupa uretara ateratzea posible izango zen ere ez genekiela. Baina oztopo guztien gainetik, elkarrekin aurrera egin genuen eta inork sekula pentsatuko ez lukeen denboraldia egin genuen. Bertan ginenok ondo dakigun bezala, gugatik egiten genuen zerbait zen, talde bat, familia bat izatea lortu genuen eta inoiz ez bezala disfrutatu genuen palada bakoitza.
Aurtengo denboraldia badakit denentzat ere espeziala izango dela, denboraldi bikaina osatu duzuelako eta hainbeste urtetan amestutako altxor berezia eskuetan duzuelako. Ezin duzue imajinatu zein pozik nagoen itsasoaren beste aldetik lerro hauek idazten. Ia bandera guztiak lortu dituzue, berriro ere Gipuzkoako Ligan eta Euskotren Ligan erreginak izan zarete, txapelketak lortu dituzue, Zumaiako bandera eta, azkenik, Kontxako bandera preziatua Zumaiara ekarri duzue 26 urte pasa eta gero! Bi hitzetan deskribatzerik baneuka zuen denboraldia, ahaztezina eta ametsetakoa izango litzateke. Zorionak, handiak zarete, txapeldunak! Zumaiarra izanda, Kontxako arranpla gorri-gorria ikustea zeinen espeziala den adieraztea ezinezkoa da eta horregatik ere zaleei eskerrak eman nahi dizkiet, beraiek egiten baitute hain espeziala egun hau. Eta, horren ildotik, aitortu beharra daukat arantza bat daukadala hain urruti egoteagatik; nire taldekide eta lagunei besarkada bat eman ezin izana. Baina badakit bueltakoan guztiok elkartuko garela eta nire besarkada bat jasoko duzuela, muxu eta guzti! Uztailaz geroztik olatuek beste toki batera ekarri naute, baina milaka kilometrora egon arren, badakit ni ere txalupa barruan joan naizela, paladaz palada tiraka eta eskerrak eman nahi dizkizuet zuen hitz eta animoengatik! Nagore, Leire, June, Oihana, Atsegin, Itsaso, Etxeberri, Lizarran, Amaia, Mirari, Libana, Natalia, Ane, Aintzane, Irati, Ainitze, Joana eta 8 urte hauetan guztietan elkarrekin egon garen arraunlari neska eta lagun guztiei, bihotzez, eskerrik asko urte hauengatik guztiengatik eta hain harro sentiarazteagatik sortu dugun familiarekin. Zorionak guztioi eta barruan edo kanpoan disfrutatu momentua, guztion garaipena delako! Maite zaituzte, Aintzane: “Piernas y atras!!�
“Zortzi urte hauetan guztietan elkarrekin egon garen arraunlari neska eta lagun guztiei, barruan edo kanpoan, disfrutatu momentua, guztion garaipena delako�
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
19
BALEIKE +
BANDERA PISUA Ikaragarri astuna da Kontxako Bandera. Historiaren pisua du. Edonork ezin du astindu; aukeratuek baino ez. Horretarako maila gorena erakutsi behar da 11 egunetan jokatzen diren hiru estropadetan. Zumaiak hala egin du aurten, denak irabazi ditu. Bandera astindu ondoren dator irabazlearen zeremonia: “Gora arraunak!�. Eta hortik aurrera, ospakizunak, zaleekin bat eginda, banderak herriari eskaintzeko dira eta.
TESTUA: IZASKUN URBIETA 20
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
BALEIKE + ERREPORTAJEA Argazkiak 1
Jarraipena 21. orrialdean
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
21
22
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
PUBLIZITATEA ERREPORTAJEA BALEIKE +
Goiz abiatu ziren irailaren 8an herritarrak Donostia abordatzera eta Alde Zaharreko kaleak kolore gorriz janztera. Gure emakumeen traineruari Kontxako bandera preziatua lortzeko azken urratsa ematea falta zitzaion, eta hori ikusi, sentitu eta gozatzera joan zen hiribururantz herritar andana. Azken urteetako ohitura dute arraunlariek kafea hartzera Bernardo Etxea tabernara joatea, eta hango zerbitzari batek kontatu digunez, “lehenengo igandean baino serioago egon dira neskak. 09:15 inguruan etorri dira eta oso kontzentraturik eta isilik hartu dute gosaria”. Handik atera eta herrira lehendabiziko Kontxa, hau da, 1984koa, ekarri zuten bi arraunlarirekin egon gara: Xabin Eizagirre eta Ignazio Egaña Lokatzarekin. “1981ekoa galdu egin genuen, 1983koa oparitu eta, azkenean, hurrengo urtean lortu genuen. Estropada ona egitera atera ginen bigarren igandean. Beldurtu gabe eta gure buruarekin harro. Zorionak neskei hirugarren Kontxa etxera ekartzeagatik, eta datorren urtean ere hemen izango gara berriro animatzen”. Zumaiarrak bandera eskuetan eta jai giroa arranplan hasi zen, baina Alde Zaharreko kaleetan dantza eta poza edozein bazterretan ikus zitekeen. Gainera, txarangaren laguntzarekin animazioak ez zuen etenik izan. Txarangako partaide, saxofoia jotzen, Jesus Mari Martin izan zen. Bera, gainera, 1987an zumaiarren bigarren Kontxa ekarri zuenetako bat da: “Nahiko erraz irabazi genuen, 13 bat segundo atera genion bigarrenari. Orain txarangan jotzea, giro honekin, jendea animatuz eta herritarrak ere guri jarraitzen ikustea, oso handia da”. Saltsa horretan, jende ugari zegoen betidanik Donostiara estropadez eta giroaz disfrutatzera joan zirenak. Xabier Urbieta da horietako bat: “Txiki-txikitatik etorri naiz Kontxako estropadak ikustera. Aurrena gurasoekin, eta gero lagunekin. 80ko garaia itzela izan zen. Orain, gure umeekin ere etortzen gara, eta, ilobak, Itsasok, gaur ere arraunean egin du traineruan. Oso pozik gaude”. Juan Jose Goikoetxea txarangako beteranoetakoa, Zumaiak Kontxako bandera irabazi duen hiruetan izan da musika taldearekin jotzen Donostian: “Zumaiarrok sortzen du-
BALEIKE +
“Denborarekin konturatuko dira zer egin duten” garai zaharrak gogoratzen Goiko argazkian, Xabin Eizagirre eta Ignazio Egaña ‘Lokatza’, arraunlari 1984an; behean, Edu Aristi, 1987ko patroia.
gun giroagatik gara ezagunak, jende askok esaten digu hori. Aurten, beharbada, eguraldiagatik-edo, batzuek atzera egingo zuten, baina giro paregabea daukagu”. “Izugarrizko festa, poza eta zoramena”, hitz horiekin gogoratzen ditu aurreneko bi Kontxak, orduan alkate zen Castor Agirrezabalagak. “Herri guztia elkartuta, saltoka, orain bezala izan zen. Gainera, gu gara Kantauri guztian zehar gizonezkoen eta emakumezkoen Kontxako banderak irabazi dituen lehenengo herria. Nola aldatu diren garaiak! Lehen ez zen pentsatu ere egiten emakumeek arraunean egingo zutenik, eta begira! Asko pozten naiz”. Edu Aristi 1987an trainerua gidatu zuena izan zen: “Denborarekin konturatuko dira zer egin duten. Herriaren historian parte izango dira, eta, gainera, hau lortu duten lehen euskaldunak”. Irati Manzisidor (arraunlari ohia) eta Maialen Lazkano lagunak ere egun itzela pasatzen ari ziren Donostian eta gero Zumaiara joateko ideia zuten, ongi etorria ikustera, eguna behar bezala amaitzera: “Bigarren igandeko estropada irabaztea garrantzitsua da. Abantaila ederra zuten, eta, egia esan, oso zaila zuten bandera galtzea, baina hasieran atzetik izan dira pixka batean eta urduritu ere egin gara. Azkenean bandera hau jasotzea, beraiek bezala, bi igandeetan estropada irabazita oso ederra izan da. Zorionak”. Kolore gorria nagusi izan zen Donostian eta Zumaian. Irribarrea kendu ezinik, bai arraunlari, familia, lagun eta herritarrak orokorrean, 26 urtean gordeta zutena atera zuten kanpora. Lotsagorritu gabe, harrotasunez eta umorez, etorkizunari begira geratzen gara, honek jarraipena izango duen esperantzan. Zorionak, koadrila! B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
23
“Zumaia ez da herri arraunzalea”, zenbat aldiz entzun diegu klubeko kideei. Eta, agian, ez zaie arrazoirik falta. Nahiko lukete Kontxako estropadetan jasotzen duten babesaren laurdena denboraldiko gainontzeko estropadetan. Baina horrela dira kontuak. Zumaiarrak Kontxa du maite, arrauna eta festa uztartzen dituelako, kirol ikuskizunarekin batera Alde Zaharreko kaleetan txarangaren atzetik aurrera eta atzera dantzan eta kantuan ibiltzeko aukera eskaintzen diolako. Eta barrutik zein kanpotik bustitzeko egun aproposena delako.
BALEIKE +
“bota ura!”
Argazkiak 2
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
25
26
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
BALEIKE + JENDETZA Ez sinestekoa. Halakoxea izan zen herriak arraunlariei egindako harrera. Kofradiako balkoitik zirraragarria zen ikuspegia. Nagore Osororen aurpegiak adierazten du dena. Erribera kalea, Kofradiako plaza... Inguruko bazterrak gorri kolorez margotuta. Nork esango zion neska koadrila honi duela zazpi urte halakorik bizitzeko aukera izango zutenik? Egun osoan negarrari nola edo hala eutsi zionak ere errenditu beste aukerarik ez zuen izan halako babesa jasota. Hori bai, Nagore ez zen kikildu. Mikrofonoa hartu eta guztientzako izan zituen hitzak: Doraemon, la gallina turuleta... Lagun koadrila dira. Urte askoan jarrai dezatela. Argazkiak 3
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
27
PUBLIZITATEA 28
Johan Perez de Çumaya piratak ekintza ugari egin zituen XV. mende amaieran
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
29
BERTSO XORTA
Haizea Aizpurua eta Izar Zubieta
Arranplan gorriz jantzita Doinua: “Itsasoari begira”
2. Su honen bueltan dantzan dabilen
zenbat sentipen batera Bazen irria bazen malkoa jende pila bat gainera Eta goizean harrotasunez begiratzean atzera talde bikain bat ikusten dugu beti izan den antzera Lehen txinpartak baldin baginen oraingoan sua bera
herri harro bat gaur gara Txiki handiak gure patroiak esaten zuen gisara “Aurtengoan bai” bandera hori iritsi da Zumaiara Oraingo hontan eman duzue izugarrizko danbada Neska ta mutil Kontxa dutenak Telmo Deun bakarrik, hara!
3. Ligan guztiei gailendu zaie
4. Bizipen hauek zuei eskerrak
5. Bandera denak zumaiarrentzat
espiritu zumaiarra denbora zailak igaro ondoren bagenuen-ta beharra Ta aurtengoa borobiltzeko falta zitzaigun bakarra Emakumeok piztua dugu herri honen irrifarra Euskal Herrian gelditu baita Donostiko trapu zaharra
orain ditugu bizita Neska guztiei zorionak ta muxu handi bana ti-ta Oraindik ere ez baita bukatu lehiaketaren irrika mutilek ere maila gorena dutelako merezita ez daigun ahaztu laster dugula play-offarekiko zita
zirela denbora bada urte haietan barru-barruan bizi genuen zirrara Ta orain ere gure mutilez harro sentitzean hara! Gure partetik animoak ta hamar mila besarkada Onenetan hor egon baginen orain ere egongo gara
ander hormazuri
30
1. Arranpla gorriz jantzi genuen
B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A
Kalitatezko produktuak
Juanjo Larra単aga harategia
Gipuzkoako Okelaren Ziurtagiria: GI-OKELA
ZUMAIA Basadi auzategia, 4. Tel./Faxa: 943 860 621 ZARAUTZ Salegi kalea, 14. Tel./Faxa: 943 890 215
Baleikeko irakurleentzat Samsung produktuAK
eko beherapena uztailean B A L EIKE 2 0 1 3 IR A I L A 31