91
. zenb.
aurkibidea
herri aldizkaria juan Belmonte, 29 behea tel.: 943 86 15 45 faxa: 943 86 17 42 email: baleike@topagunea.com Argitaratzailea B ALEIKE K ULTUR
E LKARTEA
Administrazio batzordea Esther Etxeberria Xabier Azkue Erredakzioa batzordea Esther Aizpurua Eguzki Agirrezabalaga Antxoka Agirre Juan Luis Romatet Josu Wali単o Gorka Zabaleta Koordinatzailea Juan Luis Romatet Kazetariak Antxoka Agirre Xabier Aizpurua
6 7
ze berri? Aurrekontuak onartu dira
ze berri? Patxi Aristiren aldeko mozioa onartu du Udalak
Oikialdean orriaren arduraduna Xabier Aizpurua Marrazkigilea Jon Manzisidor
9 13
Kolaboratzaileak Miriam Romatet, Xabier Aranguren, Jon Maia, Jon Sudupe, Esti Esteibar, Dani Carballo, Joxe Mari Llavori, Inaxio Tolosa, Inaxio Manterola, Belen Golmaio, Izaga Garzia, Haize Galarraga, Koldo Landaluze, Be単at Fernandez de Arroyabe, Luis Mari Aizpurua, Ihintz Linazisoro, Jose Manuel Gonzalez Aramendi, Ludoteka, Natur Taldea
elkarrizketa Alberdi aita-semeak
Bazterbide Deba - Mendata
Argazkiak Baleike, Euskaldunon Egunkaria. Diseinua eta maketazioa Argi Aizpurua Hizkuntz zuzenketa Imanol Azkue Banaketa Andoni Ormazuri Publizitatea 943 86 15 45 tel. (Esther) Inprimategia Antza Inprimategia (Lasarte-Oria) Tirada 1.000 ale Lege gordailua SS-405/94 ISSN 1136-8594
Baleike k
ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.
20
kultura
24
kultura
Karidadeko bentan
Bigararen erakusketa
Argitalpen honen edizioko laguntzaile:
EUSKO JAURLARITZA GOBIERNO VASCO
2001eko urriak 5/91.zenb.
3
iritzia Itzurun edo Santixo? Badirudi atzo ospatu genuela San Pedro eguna, Zumaiako zaindariarena, Zumaian uda hasi dela iragartzen duena, eta dagoeneko iritsi gara urriko lehen ostiralera, gure gaztaroan uda bukatu eta udazkena hasia zela iragartzen zuten Artadiko sanmigelak ere pasatuta. Egia da, bai, oraindik eguzki ederra izan dugula egun batzuetan (aurreko astean, adibidez), batik bat Pilar eta San Martin artean. Baina ez da gauza bera. Eguraldi ona eginagatik, hondartzak huts--hutsik
Luis Mari Aizpurua
daude, duela bi hilabete ez bezala. Oro har, eta eguraldiari dagokionez, uda on samarra izan dugu, beroa eta euri gutxirekin, eta itsasoa ona egon da bainu freskagarria hartzeko. Ia egunero izan dugu zer ospatua, jende gehiagorekin edo gutxiagorekin, mota guztietako ekitaldiak, jolasekoak, kulturakoak edo kiroletakoak. Agian komeniko da horietako batzuk sakon aztertzea eta ondorioak kontuan hartzea, batez ere garai batean oso onartuak zirenak eta gaur egun hainbesteko arrakasta ez dutenak. Garaiak ez ezik, gustuak ere aldatu egiten dira. Kirolari dagokionez, 2001eko udako hiru adibide aukeratu ditugu. Gehiago ere izango ziren, jakina, baina hau idazten duenaren ustez ondorengo hirurak dira nabarmenenak. Lehenengoa, Oier Aizpurua piraguistaren lana, batik bat nazioarteko txapelketetan, oso postu garrantzitsuak lortu baititu. Lastima da, ordea, jendeari piraguismoa ez gustatzea beste kirol batzuk adina. Bigarrengoa, uretatik irten gabe, Telmo Deun traineruak, Paternina--Indauxek babestuta eta Zumaiako eta Getariako arraunlariez osatuta, sekulako denboraldia egin du. Hasteko, traineruen A ligarako sailkatu zen eta laugarren amaitu du. Kontxarako sailkapenean hirugarren geratu zen eta bi estropaden ondoren bosgarren bukatu zuen. Iraileko bi igandeetan kristoren giroa izan zen Donostiako moilan eta ederki gogoratu ginen 1984 eta 1987. urteez, Zumaiak Kontxako bandera irabazi zuenekoez, lehenengoan Klaudio Etxeberria "Gorria"rekin eta bigarrena Edu Aristirekin. Hirugarrena eta azkena, bereziki nabarmendu beharra dago Luis Mari Alberdi. Izan ere, Jon Arriaga debarrarekin batera Zesta Puntako Munduko Txapelketa irabazi baitzuen, Biarritzen, Bereikua eta Osa 35-24 menderatu ondoren. Eta kronika honen izenburura itzulita: bi hondartzetatik, zein dute nahiago zumaiarrek?‌ Biak dira atseginak eta biak dira desberdinak. Nik, behintzat, nahiago dut Itzurun, agian San Telmo kalean jaio nintzelako eta han bizi izan naizelako‌
Erribera kalea, 6 Tel. 861155
Erloju eta bitxidenda E. Gurrutxaga plazan
4
2001eko urriak 5/91.zenb.
gutunak Utzi bakean Ez gaude ados Baleikeren 89. zenbakian irabazle suertatu zen komikiarekin, bertan txirrindularitza munduari gogor erasotzen baitzaio. Argi dagoena zera da: komiki horren idazleak doppingaren inguruan ideiarik ere ez daukala, eta, horretaz gain, esan beharrean gaude arazo hori ez dela txirrindularitzan bakarrik ematen; kirol asko daude mundu honetan murgilduta, baina erasotua beti txirrindularitza da. Garbi dagoena da beste kiroletan ez dela txirrindularitzan bezalako kontrolik pasatzen, eta horrek esaten du beste kiroletan dopatzea errazagoa dela. Jendeak kirol gogorra dela ikustean, nahitaez dopatu behar dela uste du, baina bitartean kirol bigunagoetan dopping-a dago; jendeak "dopping" hitza entzuten duen bakoitzean txirrindularitzan pentsatzen du. Kirol honek lehen ere fama txarra zeukan, eta horrelako komikiak egiten dituen jendearen eta argitaratzen dituen aldizkarien erruz oraindik eta gehiago zapaltzen da kirol hau; eta oraindik eta gehiago mintzen gaituena hauxe da: komiki hau irabazle suertatzea. Komiki hori idatzi duena (Jokin Larrea), arlo horretako komikiak idazten baino askoz hobe dago bere abizenari ohore eginez katean lotu eta larrean, eta utz gaitzala txirrindulariak bakean. JOSEBA BERISTAIN, GAIZKA GONZALEZ, MIKEL AIZPURUA, ANDER ODRIOZOLA, IBAN IRIONDO ETA JON GURRUTXAGA.
bazterrak nahasten
Josu Wali単o
Brrrrrrrrrrmmmmmmmmmm!! Edo meeeeeeeeeeeeemmmmmmm!! Edo beste mila eratako onomatopeiak erabil daitezke egunero batera eta bestera motorrean jo ta fuego ibiltzen diren mukizuen zarata deskribatzen saiatzeko. Ez dut inoiz ulertuko Zumaia bezalako herri txiki batean zertarako behar den motorra batetik bestera ibiltzeko. Eta are gutxiago zertarako joan beharra dagoen motor horretan ahalik eta abiadura azkarrenean kurbak zoroen moduan hartu eta bidean dauden guztien belarriak astinduz. Hori belarriak bakarrik diren kasuetan. Uretako motorren arriskua jarri da modan aurtengo udan, eta paol inguruan ibiltzen diren uretako motorrei buruzko mar-mar asko entzun dut, baina inork ez al ditu ikusi uda guztian ume petral horiek paol bidean motorretan karrerak egiten? Inor ez al du esnatu goizeko hiruretan bere etxe paretik pasatzen den motor trukatuak? Ni behintzat nazkatuta naukate! Donostian udaltzainek har tutako neurri bat gustatu zait: dezibelio neurketa egin dute hiriko motorretan, eta legez kanpoko zarata ateratzen dutenei baimena kendu. Horrekin ez dira motorrek sortutako arazo guztiak konpontzen, baina zarata akustikoari dagokiona behintzat bai. Hasiera da.
2001eko urriak 5/91.zenb.
5
ze berri?
‌ eta irailean aurrekontuak onartu ziren.
Zer nolako meritua duten herriko politikariek. Jada Gabonetan zer opari erosi behar ditugun pentsatzen hasi garenean, hara non urte honetako Aurrekontuak onartzen dituzten. Noiz eta irailaren 27an, ia urte osoa pasa denean eta egin beharreko ia gastu guztiak eginda daudenean. Dirudienez, udako hilabeteetan hizketan egon ondoren, aurrekontuak onartzeko akordiora heldu ziren EAJ eta EA alderdiak. EAk orain arte aurrekontuak ez onartzeko arrazoietako bat Zumaia Lantzen elkartearen funtzionamendua izan da. Badirudi bi alderdiak ados jarri direla
elkarte horren arauetan aldaketa batzuk egiteko, eta horrek aurrekontuak onartzea ekarri du.
industri pabilioi bat eraikitzea eta lur sailak erostea daude.
Lau ataletan banatzen dira 2001. urteko Aurrekontuak: Udala (1.180 milioi), San Juan Egoitza (107 milioi), Musika Patronatua (24 milioi) eta Zumaia Lantzen elkarte publikoa (1.000 milioi). Orotara, 2.296 milioiko aurrekontua onartu zen irailaren 27ko plenoan.
Pleno lasaia
Onartutako txostenaren arabera, aurrekontuetan gastuak txikitu nahi dira, dirua aurrezteko eta horrela zorrak gutxitzeko. Inbertsioak egiteko aurreztutako dirua erabiliko omen da, horretarako maileguak eskatu gabe. Inbertsio horiei dagokienez, diru kopuru handienak Basadi auzoko lanena da, 80 milioirekin. Egin beharreko beste inbertsio batzuk diru dezente eramango dute, hala nola, Interpretazio Zentroak (48 milioi), Iriskortasun Planak (40 milioi), Arrangoletako plazaren urbanizazioak (38 milioi), Udaletxearen ondoko lur saila erosteak (30 milioi) eta liburutegia handitzeak (20 milioi). Ikusi den bezala, Zumaia Lantzen elkarteak eraman du aurrekontuen ia erdia. Elkarte honek egin nahi dituen lanen artean 3 Sektorea, ADU-21 eta ADU-32 inguruko urbanizazioa,
Pleno oso lasaia izan zen irailaren 27koa, jakina baitzen EAJ eta EA alderdia akordio batera heldu zirela eta gehiengoa bermatuta zutela. Aurkako boto bakarrak EH eta PSOE alderdietatik etorri ziren. EHk osoko zuzenketa aurkeztu zuen. Alderdi horretako zinegotzien esanetan, aurrekontuak prestatu dituen alderdiaren filosofia igar daiteke. Pribatizazio politikak aurrera jarraitzen duela salatu zuten eta Alkateak eta liberatuek kobratzen duten soldatak onargarriak ez direla ere aipatu zen. Diru iturri gehienak tasen bitartez lortzearekin ez ziren ados agertu. Bestalde, aurrekontu hauetan interes handirik ez zutela esan zuen alderdiko bozeramaileak, egin beharreko guztiak ordurako eginda baitzeuden, kreditu aldaketen bidez. PSOEri dagokionez, bere ezezkoa Udalbiltzak jasotzen duen dirulaguntzan arrazoitu zuen, beraiek, beti, erakunde honen aurka agertu baitira. Ba, halaxe, baditugu aurrekontuak. Kontua da hemendik gutxira 2002. urteko aurrekontuen gerrarekin hasiko direla. Ez dira makalak gure politikariak.
Alai auzategia, 2 Tel. 943 14 33 24
6
2001eko urriak 5/91.zenb.
Juan Belmonte, 6
ze berri?
Patxi Aristiren aldeko mozioa onartu du Zumaiako Udalak Euskal presoek espainiar eta frantziar espetxeetan beren eskubideak zapuztuta ikusten dituztela ez da inongo berria. Sarritan entzun eta irakurtzen ditugu eskubideen urratze horiek, nahiz eta gure artera heltzen dena izebergaren muturra besterik ez den. Patxi Aristi preso politiko zumaiarrari dagokionez, beste hainbat eskubide urratzeaz gain, azken hilabeteotan lagunen bisitak jasotzea ukatu diote. Horretarako arrazoi erabat arbitrarioak erabiliz, eta aldi berean akusazio gogor eta gezurrezkoak emanaz. Zumaiar honen eskubideak errespetatuak izan daitezen eskatuz, mozio bat onartu du Zumaiako Udalak.
politiko zumaiarra bisitatzea debekatu die. Horietako hiruri ezetza emateko, arrazoi xume bat erabili da: ETAko preso ohia izatea. Anjel Perezen kasuan arrazoi berbera erabiltzen dute, baina ez da horretan geratzen. Dokumentuan irakur daitekeenez, MLNVtik hurbil dagoen bisitaria eta preso baten arteko harremanek azken horrek dituen postulatu erradikalak mantentzea suposatzen omen du. Gainera, elkarrizketa horien bitartez, presoak bisitariari kartzela eta bertako funtzionarioen berri emateko aukera ematen omen dio eta pertsona horiek bahitu edo erailtzeko arriskuan jartzen omen du.
Irailaren 27an izandako udal plenoan tratatu zen mozioa eta EAJ, EH eta EA alderdietako zinegotzien aldeko botoekin onartu zen. PSOEk mozioari kutsu politikoa aurkitzen ziola-eta ez zuen bozketan parte hartu nahi izan. Mozioa Manuel Etxabe, Anjel Perez eta Jeronimo Azkuek aurkeztu zuten, eta EH eta EA alderdiek eraman zuten plenora. Aurretik ere saiatu omen ziren mozioa plenora eramaten, baina alkateak ez zuen onartu plenoan tratatzea, zinegotzien laurdenak gutxienez sinatuta aurkeztu behar zela arrazoitzat hartuta.
Kartzelaren barnean ere ba omen dute eraginik harreman horiek. Kanpoko eraginen bitartez, presoek hainbat protesta antolatzen omen dituzte, hala nola, patiora ez irtetea, jangeletan planto egitea, gose grebak, ustezko eskubideen aldeko enkarteladak (dispertsioaren aurkakoak, Euskal Herriratzearen aldekoak). Egoera horiek presoen bizikidetza baketsua aztoratzen omen dute. Arrazoi horiek erabili dituzte kartzeletako zuzendariek bisitei uko egiteko.
Aspalditik datorren arazoa da Patxi Aristik jasaten duena, lagun batzuen bisitak ez jasotzea. Mozioarekin erantsita zetozen dokumentuetan agerian azaltzen denez, kartzeletako zuzendaritzak lau lagunei preso
Plenoan aipatu zenez, Gobernu Batzordeak dagoeneko egin omen ditu gestio batzuk arazoa konpontzeko; adibidez, Eusko Jaurlaritzako Giza Eskubideen aldeko batzordean aurkeztu omen du gaia. Badakigu estatu espainiarreko agintarien iritziei so eginez, nahiko
zaila, ia ezinezkoa izango dela zerbait lortzea, baina saiakerekin aurrera egin behar da presoen eskubideak bermatzeko.
2001eko urriak 5/91.zenb.
7
ze berri?
Herri turistikoaren konfirmazioa
8
Ez dakigu onerako edo txarrerako izango den, baina uda honen ondoren, badirudi konfirmatu dela herri turistikoa bihurtu zaigula Zumaia. 3.000 lagun baino gehiago pasatu omen dira aurtengo udan Turismo Bulegotik. Aurreko urtean baino zertxobait gutxiago, baina, hala ere, zenbaki polita. Bisitari kopuru txikia izango da batzuentzat, gehiegizkoa besteentzat. Kontua da, nahi ez badugu ere, ohitu beharko dugula gure artean bisitariak ikustera.
eta non aurkituko eta Zumaian. Noski, horiek salbuespenak baino ez dira. Euskal kostaldera etorritako bisitari gehientsuenak espainiar estatutik etorritakoak baitira. Horien ondoren, euskaldunak dira gehien etorri direnak, eta hirugarren postuan estatu frantziarreko bisitariak dira. Ugariak izan dira, baita ere, Britainia Handia, Italia eta Alemaniatik etorritakoak. Beherakada nabarmena estatubatuarrek eman dute, eta hori bidaiatzeko psikosia izan aurretik.
Sarritan ikusi ditugu kanpotarrak bideokamera eskutan dutela herriko edozein txoko filmatzen. Jende horri nongoa den galdetuko bagenio, erantzunekin harrituta geratuko ginateke: Holanda, Australia, Argentina, Kanada, Uruguay, Hego Afrika, Japonia, Zeelanda Berria!, Hong Kong!!, Tahiti!!!! Bizitza guztian txoko horietara joateko gogoarekin,
Noski, ez dugu pentsatuko jende hau espreski etorri denik Zumaiara. Ziur aski, euskal kostaldera etorriko ziren eta hemen geldialdi bat egin zuten. Non lo egin, non jan, zer ikus daitekeen hemen inguruan‌ Turismo bulegoan halako galderak erantzun behar izan dituzte uda guztian zehar.
2001eko urriak 5/91.zenb.
Kontuak kontu, kanpotarrak Zumaiara etortzen jarraituko dute eta, ziur,
kopurua datozen urteetan handitu egingo dela. Montpellier-eko familiak bere lagunei oporretako bideoa erakusten dionean, Mariek esango du "begira nolako ederki egiten duen txiza gure Jean-Pierre politak. Hau Zumaia izeneko herri txiki batean grabatu genuen", eta Jacquesek galdetuko du "eta zer moduzko herria da? Ondo jaten al da?". Erantzuna Jean-Clauden eskutik etorriko da "primeran, nahiz eta marea behean ibai txiki batetik kristoren kiratsa ateratzen den". Bideoa ikusi ondoren, hurrengo urtean Jacques eta familia etorriko dira oporrak pasatzera euskal kostaldera eta Zumaian geldialditxoa egingo dute. Herri turistikoa bihurtu zaigu Zumaia. Ahaztu egin beharko ditugu kalera atera eta ohiko txikiteroez gain kalean beste inor ikusten ez genuen uda haiek. Aaaai!
elkarrizketa 1974-XI-30 Alberdik Eskuz Banakako Afizionatuen Munduko Txapelketa irabazi zuen. Iparraldeko Urrutia zuen aurkari eta Montevideoko Euskaro-Espa単ol frontoian jokatu zen partidua. Frontoi irekia zen eta eguzki berotan jokatu zuten, 32 gradurekin. Alberdi erraz hasi zen irabazten, baina beroarekin nekea gailendu zitzaion eta azkenerako larri. 22-19 bukatu zen partidua eta txapela buruan.
2001-IX-23 Alberdi II.a eta Arriagak Binakako Munduko Zesta Txapelketa irabazi dute. Bereikua eta Osa zituzten aurkari eta Biarritzeko Jai-Alaien, 2.000 lagunen aurrean, jokatu da partidua. Biribila atera zaie, Alberdik 14 tanto eginda eta
Alberdi IIa:
bakarra galdu, eta bizkaitarrek partidu
"Joan den urteko porrotak dexente balio izan dit"
nagusitu dira. Azkenean 35-24an gelditu
erdiraino eutsi badiote ere, erraz zen markagailua.
Garai batean oso arrunta bazen ere, gaur egun luxuzko artikulua bihurtu da txapela, garaipen handien ondoren bakarrik janzten den koroa. Joan den urtean txapeldunorde gelditu ondoren, lezioa ondo ikasita joan da aurten Luis Mari Alberdi eta lortu du berea. Elkarrizketarako aitarena eta Arriagarena ere bildu ditugu. Kasik musean jokatzeko moduan.
Alde guztietatik jasoko zenituzten zorionak egun hauetan. Alberdi II.a- Bai. Herritik kanpora ibili naizenez, telefono bidez etorri zaizkit gehienak. Lagunak, pilota munduko jendea... Ordenagailuan ere e-mail dexente izan dut.
Arriaga- Ni debarra naiz eta han akontezimentua izan da. Aspaldian ez zen pilotako txapelik etorri herrira eta gustura dago jendea. Aitari ere tokatu al zaio bere partea? Alberdi I.a- Dexente. Telebistaz bota zutenez, jende askok ikusi zuen eta
kalean neu ere zoriondu naute. Gero, frontoietan asko ibilitakoa naiz eta giro horretako lagunak ere denak akordatu dira. Partidu biribila irten zitzaizuen eta 35-24 irabazi. Zuek nola ikusi zenuten finala? Ar- Gure jokoa egitera irten ginen, Txapelketa guztian zehar oso emaitza onak eman zizkigunez konfiantza handiarekin. Defentsan neure bi edo hiru koadrotan harrapatzen banuen eskuinarekin ematen nion eta hortik irteten bazen Luis Mariri uzten nion erreboteatzeko. Biok ere atzeko koadroetara jokatuz. Gero, pilotak eta
Zuloaga plaza, 1 Tel. 943862309 2001eko urriak 5/91.zenb.
9
elkarrizketa beretzat denik, baina nire iritziz Luis Mari izan da Txapelketako jokalari erregularrena eta gutxienez konpartitu egin nahi izan nuen. Frontoia goraino zegoen, zenbateko afizioa eraman zuen bakoitzak? Ar- 2.000 ikusle sartzen dira Biarritzeko frontoian eta dena bete zen. Kanpoan ere gelditu zen jendea sarrerarik gabe, 200 bat--edo. Aparteko giroa egon zen partidu osoan zehar. Debatik jende asko mugitu zen, koadrilakoak, ezagunak, eta uste dut herri guztia egon zela telebista ikusten.
frontoia biziak ziren eta pilotak jartzen asmatu egin genuen, partidu oso--oso borobila irten zitzaigun.
AI.a- Klabea estrategian egon da. Atzera bota eta agoantatu tantoa alde jarri arte.
AII.a- Momentu txar bat izan genuen, 11-7 atzetik, eta alde egin izan balute larri ibiliko ginen, baina berdindu egin genuen. Hortik aurrera Bereikuari erremateak ez zitzaizkion atera eta guri berriz dena.
Txapela jarri zizuetenean zer pasa zitzaizuen burutik? Ar- Ez dakit, ba, nola esan, egia esan uste dut ez nekiela burua non neukan ere. Oso momentu emozionantea izan zen eta laino batean bezala nengoen.
Joan den urteko esperientziak balio izan al dizu zerbaitetan aurtengorako? AII.a- Garbi neukana zen joan den urtean bezala ez nuela jokatu nahi. Joan den urtean dena errematatzera irten nuen, dejada pila bat bota, bi paretak eta abar. Aurten lasaiago jokatzera irten dut, eta neu ere lasaiago nengoen. Izatez, finalerdian nerbio gehiago pasa nituen finalean baino...
AII.a- Nik 34-24ean gehiago gozatu nuen partidua bukatutakoan baino. Hor ikusi nuen irabazita geneukala, historiarako geldituko zela garaipen hori, eta niretzat garrantzitsua den amets bat betetzea lortu nuela.
Ar- Ba, ni finalean ere oso nerbioso nengoen. Joan den urtean lehenengo kanporaketan galdu nuenez, aurten kasik debutantea bainintzen.
Zuri, Arriaga, Txapelketako jokalari onenaren saria eman zizuten, baina Luis Marirekin partekatu nahi izan zenuen. Zergatik? Ar- Telebistako esatariek justuena bati Txapelketako onena eta besteari Finaleko onena ematea zela esan zuten, eta halaxe zen, baina lehenengoa bakarrik banatu zuten. Niri eman badidate, nik ezin dut esan
AII.a- Zumaiatik ez zen joan den urteko jendetza mugitu, baina baziren aurpegi ezagun dezente. Gainera, aurretik joan ginelako agian, geure aldeko animoak entzuten ziren gehiago. AI- Gertatu dena da aurten oso denbora gutxi zegoela finalerdia eta finalaren artean. Iaz astebeteko tartea egon zen eta autobusa antolatu ahal izan genuen, baina aurten ostiral arratsaldean zen finalerdia eta finala igande eguerdian eta ez zigun denborarik eman. Gainera sarrerak berehala saldu ziren eta galdezka etorri zitzaidan jendea batere gabe gelditu zen. Nola ospatu duzue garaipena? Ar- Hilaren 29rako omenaldi bat antolatu dute herrian. Euskal jai eguna da eta bazkari herrikoia egingo da. Luis Mari ere gonbidatuta dago. AII.a- Egun bertan afaria egin genuen txiringitoan lagunek, familiak eta Gotzonen familiak. Gero, Debara ere joango naiz seguruena. Eta Zumaian ez dakit horrelakorik antolatuko den, baina suposatzen dut zerbait egingo dela.
Aita-Mari auzategia, 17 Tel. 943 861569
10
2001eko urriak 5/91.zenb.
elkarrizketa Txapeldunen genetika Semearen partidua ikusten ari zinela zurea ere etorriko zitzaizun gogora. Nola gogoratzen duzu egun hura? AI.a- Hauek ni baino errazago irabazi dute. Neurea 22-19 bukatu zen, ordu eta hiru laurdeneko partiduaren ondoren. Gogoratzen naiz erraz irabazten hasi nintzela, baina frontoi irekia zen, 32 gradu egiten zituen, eta kasik deshidratatuta bukatu nuen, ia harrapatu ninduen Urrutiak. Oroitzapen horiekin, eta frontoietan ‘mirari’ asko ikusita nagoelako (Txapelketan honetan bertan 33-28 bati buelta eman baitzitzaion) tentsio handiarekin jarraitu nuen semearen partidua. Neuk ere 34-24ean ikusi nuen irabazita, eta orduan gozatu nuen. Harro-harro egongo zara, ezta? AI.a- Ilusio handia egin dit. Lan pila bat egin behar da horraino iristeko, suertea eduki... oso zaila da. Gainera aurten bederatzi egunetan bost partidu zituzten eta denetan oso maila ona eman dute. Nerbioak eta mentalizazioa oso ondo eduki behar dira hori agoantatzeko. Zeu Alberdi izenarekin jokatu zenuelako eman zioten Luis Mariri Alberdi II.a, ezta? AI- Profesionaletan sartu aurretik erdi brometan komentatzen nion Alberdi II.a hartu beharko zuela, Alberdi bezala nik jokatu nuelako, baina berak ezetz esaten zuen. Gero, bera baino pixka bat lehentxeago Etxeberriako Alberdi hasi zen profesionaletan, aurten Enbilekin jokatu duena, eta azkenean Alberdi II.arekin gelditu da. AII.a- Alberdi asko gaude munduan. Anaia Antton ere profesionaletan dabil eta hura Alberdi III.a da.
Zumbillo, 4
Tel. 943 861407
Aita-semeak munduko txapeldun, kasualitatea, genetika edo ikasitakoa? AI.a- Gure etxean pilota asko bizi izan da hauek txikitatik eta horrek bere eragina dauka. Gero, honek esaten du ez niola utzi futbolean jokatzen eta pilotara obligatu nuela... Ni ez naiz akordatzen, baina berak hori esaten du. AII.a- Obligatu ez, baina animatu eta lagundu bai. AI.a- Ez zait iruditzen genetikarekin zerikusi handirik duenik, nire aita ez zen pilotaria eta ni bai, baina egia da norberak eduki behar duela kasta eta horretatik abiatuaz ikasten dela gero. Jokatzeko moduan ba al duzue antzekotasunik? AI.a- Igual jokoaren kontzepzioan bai. Ni ez nintzen aurrelari espektakularra, baizik eta oso gutxi galtzen zuena, eta bera ere halakoa da... Baleike. AII.a- Nik ezin dut gauza handirik esan. Bera pilotaria zenean ni oso txikia nintzen eta ez naiz akordatzen. Zeuen artean makina bat partidu jokatuko zenituzten. Zeinek irabazi ditu gehiago? AI.a- Eskuz, nik zesta ez dut inoiz erabili, azkenekoa berak irabazi zidan, tanto bategatik eta tranpa eginda.
AII.a- Ondo egongo litzateke, jokoa behintzat badauka. Orain arte zorte txarra izan du lesioekin, baina hasi da berriro martxan eta partidu politak egin ditu. Baina ez da erreza. AI.a- Urte bat eta hiru hilabete egon da geldirik, bi lesio izan baititu jarraian.
AII.a- Orain dela bi-hiru urte izan zen hori, orain ez du nahi jokatu.
Zein aholku emango zeniokete txapela lortzeko? AII.a- Orduak sartzeko, eta aukera iristen zaionean aprobetxatzeko. Hortik aurrera ezin da gehiegi esan.
AI.a- Trapuzkoarekin nahi du berak, gogorretara eskua ez baitzaio egiten, baina ni ez nago trapuzkoekin jokatzeko.
Ar- Ni oraindik irabazi dudala sinetsi ezinda nabil eta ez dakit, ba, ze esan... Sekreturik ez dago. Lana ahal duen ongien egitea.
Txapelak zer, bakoitzak berea edo biak elkarrekin. AI.a- Nik etxean ondo gordeta daukat nirea eta Luis Marik bere etxera eraman beharko du berea.
AI.a- Suertea behar da lesioekin eta partidu onak ere ipini behar dizkizute, denek ez baitituzte izaten aukera berdinak. Selekzionatu egin behar zaituzte eta gero partidu klabeetan ondo erantzun behar da. Dena alde atera behar zaizu.
Posible ikusten al duzue Alberdi III.ak familiako hirugarren txapela lortzea?
Kale nagusia, 2
Tel. 943 861521
2001eko urriak 5/91.zenb.
11
inkesta
non
e k e t a in z o k u t a t u k z e a Bin Laden bazin
Kandido Uranga Ni jaio nintzen rri base ko sagastiko leize zuloan ezkutatuko nuke. Gerra garaian han en ezkutatuta egon gin aita eta ni. Ikurrina an ere hainbat denbor izan genuen han.
Imanol Iribar Edarien kamioian sartuko nuke nik, toldopian sartu ta . bertan moitu gabe k na da n tze rta ge n Ha ak. por kulo ematen tzi ra Lana in ta go euskadi!!!
Gontxalo Torre ik izo Bush rratzeagat entregatu egingo nintzateke eta muntatu behar duen guztia a tomar por sako bidali
Felix Larra単aga San Itsasoan zaila da, mielen zuloren bat bilatuko nuke
Rafael del Pilar ra Du ngaldeko leize zulo batean edo bestela Aizkorri inguruan. Nire ustez amerikarrek beraien nd se agaia probatu dute.
12
2001eko urriak 5/91.zenb.
? Xabier Irureta kin Duen pentsakerare tu ez dut uste ezkuta rro Te ik. en du behar a rismo guztien aurk nago. Borondatea k behar da eta bidea a dir r ha be ki ire arazoak zuzentzeko
Ortega y Gasset, 2
Alai Auzategia, 14 behea
Tel: 943 86 22 06
Tel: 943 14 31 12
120 laguneko futbol taldea Aurreko urteko denboraldi latzaren ondoren, iraultza txiki bat izan da Zumaiako Futbol Taldean. Talde berri bat erregional mailan, beteranoen taldea, haurrentzat futbol eskola‌ Dena Zumaian futbola indartzeko asmoarekin. Ahaz ditzagun izarren liga, "txanpionslig" eta halakoak eta ohar gaitezen herri mailan egiten den lanaz. Jakina den bezala, futbol talde nagusiak, Preferente mailan aritu zenak, maila galdu zuen aurreko denboraldian. Ondorioz, aurten erregional mailako lehen mailan jokatuko du. Denboraldi honetarako asmoa ahalik eta lan txukunena egitea dela aipatu digute, lan ona egiten bada fruituak emango dituen itxaropenarekin. Fruitua, noski, igoera lortzea izango litzateke. Entrenatzaile aldaketa izan da denboraldi honetarako. Adolfo Etxebarria bizkaitarrak hartuko du Oscar Castroren lekukoa. Jokalariei dagokienez, bizpahiru lagunek taldea utzi dute, eta inguruko taldeetan jokatuko dute,
adibidez, Elgoibarren edo Zarautzen. Jokalari berriak ere izango dira, horien artean Zarauztik etorritako jokalari batzuk. Erregional mailan bigarren taldea ere plazaratu du Zumaiakok. Bigarren mailan jokatuko du taldeak eta bi zeregin izango ditu: alde batetik, jubenil mailatik igotako jokalariak erregional mailan gogortzea; bestetik, lehen taldearentzat jokalarien erreserba bilakatzea. Udan egindako deialdiaren ondoren herritik kanpo jokatzen zuten futbolariak eta jada kirola utzita zutenak hurbildu ziren. Jubenilei dagokienez, bi talde arituko dira aurtengoan, biak ere bigarren mailan. Hauetako talde bat aurreko urtean kadetetan jokatu zuten futbolariez osatu da. Ikusi beharko nola moldatzen diren aurtengo mailan. Aurreko urtean ez ziren denak albiste txarrak izan. Adibide bezala, hor dago kadeteek egin zuten lan aparta. Denboraldi bikaina egin ondoren igoera lortu zuten. Aurtengoan
Ohorezko Kadete mailan arituko dira, talde indartsuekin lehian, adibidez, Errealarekin eta Real Unionekin. Azkenerako utzi dugu (eta ez luke hala izan behar) emakumezkoen taldea. Nahiz eta ia inork jaramonik egin ez, lan itzela egin du talde honek azken denboraldietan. Ziur aurten ere maila polita erakutsiko dutela. Horiek dira talde federatuei dagozkien berriak. Orotara, ia 120 futbolari federatu ditu aurtengoan Zumaiakok. Horiei, gainera, beterano mailan jokoan jarri nahi den taldea batu behar zaie. IĂąigo Saez eta Juan Ramon Llavoriren gidaritzapean zenbait partidu jokatuko ditu talde horrek, edo hala espero da. Futbol eskola bana ere antolatu dira, bat infantil mailako jokalarientzat, eta bestea alebinentzat. Hondartzako futbol txapelketa ere antolatu behar omen dute. Ikusten den bezala, taldeko agintariak ez dira lokartu eta lanean aritu dira uda guztian zehar. Hori guztia, gainera, 25. urteurrenaren bezperan.
Basadi Auzategia, 9-A 2-B 2001eko urriak 5/91.zenb.
17
kirolak
Oierren denboraldi onena Hamabiren bat urterekin, anaiarekin kanpan arrantzan ari zela, entrenamenduak ikusi, gustatu eta izena eman zuen Itsasgainen. Herriko taldearekin jubeniletan hainbat garaipen lortu zituen, eta seniorretan Espainiako Masterra eskuratu ondoren, duela hiru urte, Espainiako Selekziora deitu zuten. Ordudanik, Galizia, Madril, Sevilla... Errendimentu Altuko Zentroetan pasatzen du kasik urte guztia, egunean zortzi-bederatzi ordu entrenatu eta marineen bizimodua eginez. Joan den denboraldian lesionatuta egon ondoren, aurten Europa eta Munduko Txapelketetan iritsi dira emaitzak. arren, lehenengo garaipenak Itsasgainen kamiseta urdinarekin eta fondoko probetan lortu zituen: Zumaian jokatu zen Gipuzkoako Txapelketa eta Irunen jokatu zen Euskadiko Txapelketa, biak ere martxoan.
Espainiako federazioarekin Atenas-eko Joko Olinpikoetarako lau urtetako prestakuntza planean sartuta dago Oier Aizpurua. Beste hamabost mutilekin batera eta bi entrenatzailerekin K-4rako 1.000 eta 500 metroko distantziak prestatzen ditu urte guztian zehar. Baina tarteka Itsasgainekin ere irteten da batzuetan. "Federazioarekin urte guztia entrenatzen pasatzen dugu gero lauzpabost karrera bakarrik egiteko, eta fondoa hartu eta gehiago lehiatu ahal izateko ondo etortzen da klubarekin ere irtetea", esplikatu digu. Horrela, Federazioarekin urritik Sevillan pistarako entrenatzen egon
Pistako lehen garaipena, berriz, Euskadiko Selekzioarekin lortu zuen. K-1ean, 1.000 metroko distantzian, urrezko domina ekainean Tresonan (Asturias) jokatu zen Autonomia Erkidegoen arteko Espainiako Txapelketan. "Garaipen garrantzitsua izan zen hori, Euskadik ordura arte ez baitzuen dominarik lortu inoiz. Gainera, sailkapena dominen arabera egiten denez, domina bakar horrekin hirugarren gelditu ginen, bederatzi zilarrezko zituzten Asturias eta Andaluzia bezalako potentzien aurretik", adierazi digu. Espainiako Selekzioan maiatzetik hasita zeuden hamabost mutilen artean Europakora eta Mundialera joango zen laukotea aukeratzeko entrenamendu gogorrenak egin
ondoren, ekaina bukaeran egin ziren kontroletan barrura sartzea lortu zuen Oierrek. "Lehia handia izan genuen ontzian sartzeko. Mutilak banan-banan joan ziren eliminatzen, ‘Gran Hermano’n baino okerrago. Azkenerako, behintzat, Manuel MuĂąoz huelvarra, Jaime AcuĂąa galiziarra, Victor Lopez ceutakoa eta ni hartu gintuzten... Ni atzean aritu naiz, bodegan, eta erabat zoriontsu nire helburua beteta", kontatu digu. Laukotea Zagreb-en estreinatu zen, uztaila bukaeran, Munduko Kopan 1.000, 500 eta 200 metroetan urrea eskuratu baitzuen. "Munduko Kopak Munduko Txapelketak edo Europakoak baino maila txikiagoa izaten du, baina denak irabaztea marka izan zen. Konfiantza handia eman zigun, eta gerora etorri diren emaitzak horri esker lortu ditugu", dio. Hurrengo asteburuan Milaneko Europakora joan ziren. "Duela zortzi urte sartu zen Espainia azkeneko aldiz Europako final batean, eta Mundialean auskalo noiz. Aurten bietako batean
Amaiako plaza z/g
18
2001eko urriak 5/91.zenb.
Tel. 943 860959
kirolak sartzea zen helburua, eta hasieran oso ilun ikusten genuen, laurontzat lehenengo aldia baitzen, eta betiko potentziek azken hamar urteetan ez baitute inoiz hutsegin", dio Oierrek. Hala ere, Europakoan, hiru probetan finalera iritsi ez ezik, laugarren egin zuten 1.000 metroetakoan. "Kanporaketetan larri ibili ginen, eta finalerdietan estrategia aldatu genuen. Gogor irten, 140 bat paladatan, 115era jaitsi, eta bukaeran igo beharrean hasieratik burua jaitsi eta tope bukaeraraino. Eta hala sartu ginen finalera. Finalean, estrategia berarekin eta haizea alde edukita, gure marka onena, 2:58, hiru segundotan hobetu eta laugarren gelditu ginen, txapeldun olinpikoen aurretik", esplikatu digu. Polonian abuztu bukaeran izan ziren Munduko Txapelketetan 1.000koan kontsolazioko finalean bigarren egin zuten, 500eko finalean zazpigarren eta 200ekoan laugarren. "Primeran" Oierren hitzetan.
Goizeko 6etan entrenatzen Emaitza horiek guztiak lortzeko, gogor entrenatu behar izan du. Selekzioan mesozikloen sistemari jarraitzen diote, hau da, hilean hiru aste zentro berezietan pasatzen dituzte entrenatzen eta astebete etxean errekuperatzeko. Penintsulako hainbat puntutan aurki daitezke zentro berezi hauek eta batetik bestera ibiltzen dira. Datorren denboraldian, esaterako, Madrila joango da Oier gabonak bitartean, eta gero Sevillara. "Banku mugikorreko arraunlariak eta piraguistak elkarrekin egoten gara zentro hauetan, instalakuntza guztiak izaten ditugu gure eskura: erresidentzia, gimnasioa, hangarrak...", esplikatu digu.
Neguan gimnasioa, korrika eta igeriketa egiten dute batik bat, fisikoa hartzeko. Joan den urtean fondoko eskia ere egin zuten, altueran entrenatzeak dauzkan abantailak aprobetxatzeko. Urtarriletik aurrera ontziarekin lan gehiago egiten dute, eta apiriletik aurrera hasten dira entrenamendu gogorrenak. "Entrenatzaileak pixka bat zoratuta daude, eta hilabete batzuetan kristoren egurra izaten dugu", dio berak. Goizeko seietan jaiki eta pare bat ordu korrika, igerilekuan edo gimnasioan. Gosaldu eta bederatzi eta erdietan uretara, ontziarekin hiru ordu egiteko. Bazkaldu, siesta egin eta bostetan berriro ere hiru orduko entrenamendua, plangintzaren arabera aldakorra. "Gauean afaldu eta telebista ikusi, ikasi edo lotara joatea izaten dira hiru alternatibak eta normalean azkenekoa hartzen dugu, erabat lehertuta", dio. Igandea eta asteazken arratsaldea izaten dituzte jai, baina gaueko hamaiketan ezarrita daukate oheratzeko ordua. "Gertatu izan da gelaren batean juergaren bat harrapatzea, eta entrenatzaileak korrika egitera atera ditu gauerdian", komentatu digu. Diru askorik ere ez dute ikusten, "emaitzen arabera irabazten dugu, eta emaitza onak izanda ere gutxi", dio berak, baina hala eta guztiz ere gustukoa du bizimodu hau. "Gau bat baino gehiagotan nekearen nekez maleta egiten hasi naiz, baina hobeto pentsatu eta bertan gelditzen naiz. Entrenatzea gustatu egiten zait eta txapelketetan emaitzak lortu ditudanean merezi izan duela ikusten dut", dio. "Ez dakit urtebete edo hamar jarraituko dudan. Aspertzen naizenean utzi egingo dut eta postua ere inork ez dit ziurtatzen, baina oraingoz gustura nabil", jarraitu du.
San Telmo, 12 Tel. 943 860760
Euren artean giro ona daukate, gainera. "Uretan tentsio handia egoten da eta batzuetan uretatik kanpo ere ateratzen da, baina gehienok duela hiru urtetik ezagutzen dugu elkar eta lagunak gara", dio. Euskadiko Selekzioarekin horrelako zerbait egin ote litekeen galdetu diogunean, nahikoa ezkor ageri da. "Horretarako egitura profesionala eta zentro berezia behar da, dirua, eta orain arte ez da ezer egin", dio. Asturias, Galizia edo Andaluzia ezartzen ditu eredu bezala. "Orain arte urtean estropada bat egiten zen, baina aurten hori ere ez. Deitu ninduten, baiezkoa eman nuen, gustura, gainera, baina gero ez zen aurrera atera", kontatu digu. Orain oporretan dago. Herrian pasatu du irail osoa, eta ondo aprobetxatu du. "Gogoa neukan familia eta lagunekin lasai egon, parranda batzuk egin eta pixka bat deskonektatzeko, eta oso gustura ibili naiz", dio. Itsas-gainekin ateratzeko babeslea bilatzen aritu ere aritu da, material berria behar baitu baina oraindik ez du topatu. "Asturias edo Galiziarekin konparatuta, piraguismoa nahikoa minoritarioa da hemen, eta zer esanik ez potentzia handiekin alderatuz gero. Polonian, esaterako, kirol nazionala da eta piraguistak telebistako iragarkietan ateratzen dira", dio. Datorren denboraldiari begira ‘goikoek’ (Kirolaren Kontseilu Gorena eta ADO plana) egindakoa hobetzeko eskatuko dietela iruditzen zaio, batik bat Mundiala Sevillan jokatuko delako, baina berak oso zaila ikusten du. "Aurtengoa berdintzea ere kostako zaigu, baina gogor entrenatu eta ea zer gertatzen den", bukatu du.
Urumea kalea z/g Tel. 943 143058
2001eko urriak 5/91.zenb.
19
olarro zopa Inaxio Tolosa. Aktorea
Historia Ubillos jauregia Maristak, Merzedarioak, San Pedro edo Musika
Izaga Garcia. Dietista
Medikuntza naturala
Eskola bezala ezagutzen dugun etxe puska horrek Ubillos Jauregia du izena, eta 1956tik Monumentu Historiko Artistiko izendatuta dago. Ubillostarren leinua Ordiziatik datorrela diote adituek, armarri berdina aurkitzen baita herri horretan (akaso gehiegi arriskatuko naiz hau esaterakoan, baina nire ustez ahaztu egin dute 1344an dagoeneko Zumaian "Obilos" aurkitzen dela). Ubillostarrak batzuetan ‘Zumaya’ izena erabiltzen dute sinatzeko, bertako leinuko adierazle gisa, hau da, Zumaia senitartekoekin zerikusia dutela erakusteko. Beste aldaketa bitxi bat ere badugu, ordea: beraien izenari latin ukitua emanez "Hubillus" jartzea. Francisco Hubillus 1530-1550 bitartean Indietan bizi izan zen, nonbait bertan diru mordoa irabazi zuen, handik itzuli eta Sevillan urte pare bat egin ondoren, Zumaiara etorri zen merkataritza kontuetan murgiltzera. Negozio batzuetan Donostiako Okendo anaiak, eta besteetan Zumaiako Baltasar Orio bazkide izan zituen. Burdina garraiatu, iltzeak eta tresnak egin eta ondoren Huelvan, Sevillan edo Mexikon salduz aberastu zen. 1856an hil zen. Bere testamentuan uzten zituen beste hainbat ondasunen artean ondorengoak zeuden: "‌urreztutako zilarrez hornitutako bi ezpata eta daga bat, neronek eginak Mexiko hirian‌". Gotiko estiloko dorretxea XV. mendearen erdialdean eraiki omen zen eta ondoren XVI. mendean, eraikina handituz, errenazimenduko jauregien itxura hartuz joan zen, hasieran babesleku zena bizileku erosoa bilakatuz. Gogoratu nahi nizueke, frontoia egin aurretik mendeetan zehar Beheko Plaza errioaren menpe zegoela eta ontziak Odieta auzoraino sartzen zirela, inguru hartan Ubillos dorreak izango zuen nagusitasuna erakusteko aukera ezin hobea.
Soia Soia, duela 3.000 urtetik Txinan landatzen den lekazia da, baina Europan, mende honen erdi aldea arte ez zen giza elikadurarako erabili. Gaur egun, bere osagaien artean soia duten produktuak (janari aurrefabrikatuak, merkatuan
oso
2001eko urriak 5/91.zenb.
hestebeteak...)
direnez,
genetikoki
eraldatuak dauden haziak erabiltzen dira eskaerari aurre egiteko. Teknika hau nahiko berria denez, oraindik ezin da ziurtatu nolako eraginak izan ditzakeen epe luzean.. Horregatik, beti ere, gomendagarriagoa da genetikoki eraldatu gabeko haziak dituzten produktuak aukeratzea. Izan ere, soia produktu desberdinetan ahoratzen badugu ere, askoz garrantzi handiagoa eman beharko litzaioke elikadura orekatua planteatzeko garaian. Soiak kalitate oneko proteinak ditu. Omega 3 motako koipeak, kolesterola jaisten lagunduko dutenak; gainera, Isoflabonak izeneko fitoestrogenoak kopuru handian ditu: emakumeak, menopausia garaian, estrogeno hormonen gutxitzea izaten du, bere arazo guztiekin (osteoporosia, arnasestuak...), eta oro har, estrogeno sintetikoak erabiltzen dira horiei aurre egiteko, bularreko eta umetokiko minbizia edukitzeko arriskua
handitzen
baitute.
Beraz,
soia
har tzeak
menopausia hobea pasatzen lagunduko du. Bestalde, prostatako minbizia edukitzeko arriskua gutxitzen du. Soia hartzeak duen garrantzia ikusi ondoren, esan dezagun era desberdinetan har daitekeela: egosita, beste lekaziak bezala, soia lezitina, "soia esnea", tofu, seitan eta tempeh, haragiaren ordezkagaitzat har daitezkeenak, soia hozitua...Gaur egun, gainera, Isoflabonak bakarrik ere piluletan aurki daitezke.
20
jogur tak, erabiliak
Belen Golmaio. Euskara teknikaria
Herri euskara Alondeixa Herriko hizkera eta herriko kontuak jasotzen ditugun txoko honetan, gaurkoan, Mª Antonia Goikok egin digun eskaera jaso nahi dugu. Izan ere, berak aspalditik dauka gogoa Erribera kaleko alondeixaren izena berreskuratzeko. Kontua da batzuetan ahaleginak eginda ere, zaila izaten dela izen berri bat sartzea, baina kasu honetan, gutxitan bezala Oxford izena erabat onartuta dago gure artean eta lokal horretaz hitz egiten ari garenen Oxford deitzen diogu eta idatziz ere, horrela azaltzen da. Baina Mª Antoniak aurrez alondegi izandako leku horren lehenagoko izena erreibindikatu nahi du, eta guk zergatik galdetu diogunean, honela erantzun digu: "Guk esaten genion alondeixa, ez alondegia. Gu normalean beti alondeixa
Josu Waliño. Informatikaria
Olarrua amaraunean
gora eta alondeixa bera ibiltze ginan, zeatikan ori nik ezautu det Luis
Ordenagailu berria erosi (I)
Alvarez difuntuak euki zuenian arbitrioak kobratzeko eta baserritarrak
Konekta Zaitez kanpaina dela eta, askok eta askok
ekartzen tzituen produtuak eta gauzak pixatzeko.
erosiko zenuten ordenagailua aurreko gabonetan.
Sartu eta eskubitan tzeon kabina antzeko bat eta kabina orretan ibiltzen
Orain, ikasturte hasierarekin batera, beste asko
tzan kanpuan tzeon pixu aundi bat, barrutikan ibiltzen tzan kanpuan
izango zarete ordenagailu beharrean, haurrek hala
pixatzen tzana. Eta kamioiak fielatoa etortzen tzian bezela, beste gauza
eskatuta, edo zuen lanerako behar duzuelako.
txikitei ori ara. Ni akordatzen naix gure aittak or puzketa batian almazena
Saiatuko naiz erosketan lagungarri izan daitezkeen
euki zuelako arduakin, eta gu an atzeaurrea ibilli eiten ginan. Eta orduan
hainbat aholku ematen.
ura guretzako zan beti alondeixa.
Hasteko, jakin Konekta Zaitez kanpaina hiru
Nei ematen diten amorrua ikusten detenian gainetikan jendiak onartuta
urterako dela, eta, beraz, oraindik beste bi urte
dakala, eta batzuetan or zeoze daonian apropos esaten det, ze nun dezue
dituzuela 45.000 pta. aurrezteko ordenagailu berria
alondeixan? Eta beak ze alondei? Zer da ori? Ze amorru ematen ditan, ze
erostean; beraz, ez zaitezte larri ibili eta behar
oxfor eta ze kanbritx!
aurretik erosi. Aurreko gabonetan Konekta Zaitez-en
Beste gauza batzuek or ibiltzen dia eutsi ezinikan eta gu guria galtzen?
ondorioz ordenagailu salmenta izugarri igo zen, eta,
Gañia zeatikan ez daka izen bat leku orrek? Txiste bat eiteko batenbatek
beraz, azken ur tean saldu diren ordenagailu
esango zun bat kanbritx eta bestia oxfor emengo eskola berria asi zanian
gehienek hardware arazoak eman dituzte, kasu
eta kito.
askotan
Nik iñoiz askoi esan dixoet, zeatik osfor? Eta parre in izan die eta izen
zirelako, eskariaren neurria zela-eta. Beraz, garrantzi
graziosoa dala esan e bai. Eta nik nere artian, etziak ba nei parregure
handia eman behar zaio dendariek eskainitako garan-
aundiik ematen Osfor aitzen deten bakoitzian!
tiari. Gaur egun denda askotan hiru ur terako
Zumaian alondeixaren kontu ori galduta dao baña alondeixak badabe
garantia eskaintzen dute, eta hori ordenagailu baten
bazterretan. Badakiu itza arabia dala ta dana, baña Zumaian ori zan
bizitza osoa izan daiteke.
alondeixa".
Baina ordenagailua behar duzuela ziur jakinda, lehen
presaka
muntatutako
ordenagailuak
galdera betikoa da: zein ordenagailu erosiko dut? - Zuk alondeixa deitzen jarraitu nahi al zenuke?
Galdera honi beste galdera batez erantzuten zaio:
Bai, nik bai eta baita izen aundi bat ere jarriko nioke gañian.
zertarako behar dut nik ordenagailua? Hortik erraz ondorioztatuko duzue zein ordenagailu behar duzuen:
- Orduan, poza hartuko al zenuke berriro alondegia deitzen
PCa ala Macintosh-a, mahai- gainekoa ala eraman-
hasiko bagina?
garria, azken berrikuntzak dituena edo arrunta...
Ene!! Bai oixe!! Baña esaten dizutena, alondeixa,
Galdera horri gabonak iritsi aurretik erantzuten
Zumaian da alondeixa. Eta gañia etzat iruitzen iñork
saiatuko gara.
kontrako iritzik ateako dunik. Ba hauxe da Mª Antoniak egin digun proposamena eta guk oso pozik jaso duguna.
taberna
JUSTA eguneroko bazkariak Erribera kalea, 20
2001eko urriak 5/91.zenb.
21
dituzu horrelako talde asko aurkituko, nahiz eta batzuk esan arrunta dela ez da batere normala konposizio aldetik". Batak besteari jarraitzen dio, "ez genuke nahi folk talde konbentzionalen ildoan egon, zerbait ganberroagoa egiten saiatzen gara, eta ahal dela originaltasuna emanez".
ezberdinak gerala entzungo bagenu kontentu ginake
"Haize hegoa, gau epela, ilargiaren argi, mutxurdinak leihoetan, teilatuan katu bi. Bidertzian zenbait kanta...
‌gaueko piztiarentzat ez da eguzkirik, karidadeko bentako argia du pizturik. Sei gizon mahaiaren bueltan ari dira ari..." bentako leihoa erdi irekita dago eta hego haizeak bertatik datozen doinuak zabaltzen ditu bide ertzetan. Atariko atea zabalik dute eta barrura sartu gara, kantu zaharren dardara gertuago izateko, azken atea
Baltasar Etxabe, 5 Tel. 943 14 31 35
22
2001eko urriak 5/91.zenb.
ireki eta han aurkitu ditugu seiak, ari eta ari. Mahaiaren bueltan, bakoitza berera, elkarri txustarrak pasatuz Bentaren jatorria azaldu du bertsolari zaharrak "garai bateko benta zen, Zizurkil ingurukoa, eta han elkartzen ziren orduko bertsolariak: Pello Errota, Xenpelar, Udarregi... nahiko giro ona egongo zen zulo hartan eta harekin konektatuz, gaueko eta bentako giro berezi horrekin lotzen dugu gure jarduna". Izenak izana dakarrela-eta elkartzen hasi zirenetik urtebete pasa dela diote, eta pixkanaka osatu dutela koadrila. Inaxioren hitzetan, "batere ortodoxoa ez den egitura dugu, ez
Adar jotzeak eta arratseko patxada batera dabiltza mahaiaren bueltan. Elkarrekin dantzan estilo ezberdinak, bertsoak eta arabiar doinuak, tinbalak eta sorgin ahotsak. "Aniztasunak konplikatu baino gehiago erraztu egin digu lana, bertsoek beren melodia dute, orduan horren gainean eta horren bueltan zerbait eraikitzea da". Banengoen ba, besterik gabe denak ados ote zeuden... Mantxik jarri du koska, "kantak ezberdin sortu dira, ezta? Batzuetan letra zegoen, gero doinu eta arregloak; besteetan doinua zegoen eta gero hitza; bide ezberdinak daude". Haize joleak dioenez "uztartzea da, probatzea da kontua, eta ideiak sortu eta erabiliz era naturalean uztartu dela dena esango nuke". Berriz ere ahots zaharrak hartu du txanda "dena sustrai komun batera iristen da, azken finean kultura denetako doinuak etnikoak dira". Orain arte isilik zegoen betaurrekodunak zerbait badaki, "hartzen baduzu edozein bertso doinu zahar, perkusioa sartuta, izugarri ondo geratzen dela konturatuko zara".
Bentako leihoak zabalik dirau eta arrats usaiak sartzen dira, usain ilun eta zaharrak. Mutxurdinak lehiotatik sukaldera igaro dira, katuak kalearen laiotzetik teilatu gainera. "Mendia" izeneko kantuan hala kantatzen dute: "non oihukatzen hurbiltzen garen erraldoiaren ondora...", beraien oihuaz, karidadeko aldarriaz galde eginda, "dagoen literatura zahar horren aberastasun hori oso erabilgarria dela iruditzen zaigu, ez dela mugatzen betiko doinuekin bertso zaharrak kantatzera; nahi duzun doinuak erabili eta edozein motatako kantuak egitea" posible dela dio. Bentako kantutegian garai bateko jendeari egiten zaizkion aipamenak ugariak dira, jorraturiko gaien aniztasunaren pare: natura, jakinduria,
egungo gizarte gaiak, agotak... Bentatik irten eta lehen emanaldia Mari kalean egin zuten udan, "jendeak ematen zuen gustura zegoela eta ondo pasatu zuela. Kritika onak orain arte, txarrak aurpegira esatea... normalean gero esaten dira". Oraingoz saio bakarra izan dute, baina Karidadeko Bentako arrats doinuak zabaltze hau "etorkizun bila dagoen istorioa da. Hasiera--hasieran gaude oraindik". Deiak izan dituztela diote, eta beraiek ere prest daudela, baina "zaila egiten zaigu elkartu eta denbora bilatzea. AEK egunean ere izango ginela uste genuen, baina azkenean ezinezkoa zaigu joatea". Dena dela, "kultur errota" izeneko zirkuituan sartu direla diote, eta "datozen hilabeteetan izango ditugu agerraldiak. Urtea bukatu
aurretik hiruzpalau kontzertu nahi ditugu egin". Berriketan eta tertulian helburuez hasi gara, bentakideen hitzetan "gure anbizioa ez da onak izatea, badakigu--eta ez garela onenak; baina ezberdinak garela entzungo bagenu segurki kontentu ginateke. Nortasuna emango digun zerbait nahi dugu, gustura sentiaraziko gaituena". Horra beraien filosofia. Hasi dira berriz ere, baxuaren taupada, saxo doinuak, perkusio leuna etengabe, eta karidadearen ahotsak: "...balkoietako orkidea beltz eta enbor okertuak, ta nirearen inbidietan dauden beste teilatuak". Benta ondoko arratsa, gaua, begiraden konplizitatea, erritmoaren arnasa, doinuen plazerra, Karidadeko Benta.
2001eko urriak 5/91.zenb.
23
kultura baina ez horregatik prestakuntza eta esperientziarik gabekoak; izan ere, beraien ibilbidean hainbat lan eta proiektu interesgarri burutu baitituzte "dib" erakusketara iritsi aurretik. Esaterako, iaz Castro Urdialesko faro barneko erakustokian jarririko DES-IRA lana, eta urrian Eibarko Portalean erakutsiriko BINDIBIDUAL proiektua. Bideari azken distira jartzeko, aurtengo maiatzean Gipuzkoako Artista Berrien 39. Lehiaketa irabazi zuten internet ardatz zuen IN.COM lanarekin.
dib
dib, bi gune BIGARAK loturik BIGARA artista bikoteak erakusketa ireki zuen Oxford aretoan irailaren 28an, eta ateak zabalik izango ditu urriaren 18a arte. Bertan "dib" izeneko lana jarri dute ikusgai, aretoaren beheko eta goiko espazioak aprobetxatuz. BIGARA bikotea Jon Ander Garzia eta Itziar Garzia artistek osatzen dute, biak ala biak gazteak,
24
2001eko urriak 5/91.zenb.
Baina itzul gaitezen Oxford aretora eta barneratu "dib" izeneko lanean. Erakusketari jarririko tituluaz hasi gara hizketan, "berezia da eta horregatik egin zitzaigun erakargarria, batez ere hitzak hartzen duen forma berezi horregatik", dio Itziarrek, "bai simetrikotasun hori‌ eta gainera atzetik eta aurretik ikus daiteke berdin--berdin", gaineratu du Jon Anderrek erakusketa iragartzeko ateratako paper erdi gardenak erakutsiz. Erakusketa bi espaziotan bana dezakegu, behekoa eta goialdeko gela txikia. Behealdeko plastiko erraldoi horiek lehenagoko beste lan batzuk gogorarazten dituela esanda, baiezkoa eman digute, "bai, lan gehiago ere egin ditugu abiapuntu beretik. DES-IRAren ideia dago: plastikoa, gardentasuna, dena ez erakustea. Interbentzio espaziala egin dugu, bertako ezaugarri diren hiru posteak, leihoak eta goialdeko
perspektiba erabiliz ideia bera duten hiru espazio lortzeko. Beste aldean zer dagoen ondo ez ikusteak, gardentasun partzialak, nahi edo irrika hori sortzen du‌". Beraiek interpretazio zehatz eta itxi bat azaldu gabe bakoitzak berea egitera gonbidatzen gaituztela diote; dena dela, Jon Anderren iritziz "egunerokotasunetik ateratzeko, tarte bat egiteko espazioa da."
INTER-MEDIO Hori du izena eskaileretan gora igo eta gela txikian dagoen espazioak. "Soinuak, irudiak, argia eta ura edateko". Horrelaxe definitu du boteprontoan Jon Anderrek INTERMEDIO, eguneroko elementuekin sortu duten gunea. Itziarrek eguneroko komunikabideen esparruan sartu direla dio, "telebista irudi zehatzik eman gabe, ondo ikusten ez diren telebistako irudiak proiektaturik, irratia sintonizatu gabe...", hainbat elementuren konexioz osaturiko gela egokitu dute. Baina badago hain arrunta izanda, bere presentzia zeharo berezia suertarazten duen elementurik: ura. "Ura konstante bat da", dio Jon Anderrek, "egoitzaren parte bihurtzen da uraren soinua, baina armairu barrutik dator eta deskontestualizatu ere egiten du. Edateko ura ere hor dago‌". Eta berezitasunez gain, bitxikeriarik ere badu, adibidez, "paretan kartoi zuriz estalirik bilatu genuen zuloa. Guk espazioari aurre egin behar geniola pentsatu genuen, eskaintzen zigun guztia erabiliz, eta zertarako erabili dugu zuloa eta, irudiak proiektatzeko", dio Itziarrek. Oxforden desira, gardentasuna eta ura edateko. Ez ahaztu urriaren 18a arte bakarrik.
kultura
Fitxa-teknikoa Liburua: La orquesta roja
Urriak 11, osteguna
Egilea: Gilles Perrault
Abajo el tel贸n
Argitaletxea: Txalaparta Urtea: 2001
Tim Robbins Zuz: Akt: Susan Sarandon, John Turturro, Emily Watson
Txalaparta argitaletxe euskaldunak Gilles Perrault idazle frantziarraren liburu mitikoa bere osotasunean plazaratu du aurtengoan. 60ko hamarkadan lehen aldiz argitaratu zenetik zentsuraren erasoa jasan behar izan du. Ordutik, idazleak ikerketekin jarraitu duenez, kapitulu berriak erantsi dizkio. Emaitza: Bigarren Mundu Gerra ardatz gisa hartua duen dokumentu ikaragarri hau. Orkestra Gorria Bigarren Mundu Gerrako espioitza sare garrantzitsuena izan zen. Nazien inperio erdian kokatuta, sarea Europa osoan hedatu zuen eta Alemaniak guda galtzearen ardura handia izan zuen. Sare horretako kide askok galdu zuen burua, sare honetako askori burua moztu baitzioten, baina beraien ekintzen arrakasta zela eta, alemaniar gudarosteetako milaka lagun hil ziren (200.000, alemaniar armadako buruek aitor tzen dutenez). Sobiet Batasuneko agente sekretu onenek osatu zuten Orkestra Gorria. Liburua dokumentu bat da, baina baita espioitzako nobela bat ere. Askotan, John Le Carr茅 edo antzeko idazleen liburuak baino sinesgaitzagoak. Kontuak kontu, 600 orrialde hauetan irakur daitekeena
Zine forum denboraldi berriari hasiera emango dio hil honetan Ostarrena taldeak. Aurreko denboraldiko arrakasta lortzea nahiko zaila izango dela argi dute. Hala ere, pelikula onak eskaintzeari ekingo diote. Denboraldi arrakastatsua izango den ala ez inork ez daki. Denboraldiari hasiera emateko, zinea eta kultura oinarri nagusi duen film eder bat aukeratu da, Tim Robbins aktore, idazle eta zuzendari estatubatuarraren Abajo el tel贸n, alegia. Bigarren Mundu Guda hastekotan dagoen garaira garamatzan filma da. Politikariek giro intelektual ezkertiarra zanpatzeari ekingo dioten garaira. Ordura arte liberal edo ezkertiarra izatea onartua bazegoen, momentu hartatik aurrera dena aldatuko da. Politika ultraeskuindar horren aurka arituko dira zenbait pertsonaia, Diego Rivera pintorea eta oraindik zineman lan egin ez zuen Orson Welles handia, besteak beste. Pelikula istorio txikiz osatutako fresko handia da. Agintarien iritzien aurka eginaz antzerki librea defenditzen duen pertsona baten borroka; Rockefeller zentroan komunismoaren aldeko margo bat pintatzen duen Diego Riveraren ausardia; The craddle will rock lana antzeztearen aldeko borroka, etab. Panfletoan erortzen ez den pelikula ezkertiarra, borrokalaria, idealista eta optimista, Estatu Batuetatik etortzea inoiz esperoko ez genuena. Denboraldi berriari hasera emateko modu egokia. Disfruta dezazuela.
egiazkoa da. Benetan gertatutako ekintzak, nahiz eta batzuk sinestea zaila egin.
Iraeta auzoa z/g 78 postakutxa Tel. Faxa: 943148124 20740 IRAETA- ZESTOA
2001eko urriak 5/91.zenb.
25
urria
agenda
2001-2001 IKASTURTEA EUSKARA LANTZEKO KLASEAK Euskara ikasi eta transmititzeko. Harremanak euskaraz gauzatu ahal izateko. · 120 edo 200 orduko ikastaroa. · Astelehenetik ostegunera, egunean 2 ordu. · Urriaren 15ean hasita. · Eskola ordutegiaren barruan. · Ikastetxean bertan, taldea osatuz gero. Izena emateko epea: urriaren 9a arte. Ikastetxeetan: Herri Eskola 943 861037 Institutua 943 860809 Maria eta Jose 943 860462 Udaleko Euskara Zerbitzua (Belen, 943865025) Ikastaroen prezioa: 120 ordukoa, 21.000 pezeta. 200 ordukoa, 35.000 pezeta. HAURREN ZINEMA Ikastaroaren amaieran Udaleko Urrian hasita hamabostean behin. igande arratsaldetan. Aita Mari zinean dirulagutnza eska daiteke. Txomin Agirre AEK Euskaltegiko irakasleek emango dituzte ikastaroak.
IKASTAROAK: - PUNTO DE CRUZ: Urriaren 10ean hasiko da. Asteazkenero, 3etatik 6etara. Matrikula: hiruhilabetea 6.000 pta. - KONTROL MENTALA: Larunbatero 10.30etatik 12etara. Hasiera, urriaren 20ean. Izenematea Forondan. Dohainiko ikastaroa. - ESKULANAK: Urriaren 15etik abenduaren 17ra; astelehenero 3etatik 4,30etara. Matrikula: 9.000 pezta (materiala barne). Antolaketa bilera: urriaren 8an 3etan.
6 16 18
larunbata
asteartea
osteguna
JUAN ANDRES UNANUEREN KITARRA KONTZERTUA “Manuel Lopez Quiroga y la copla”
ELIKADURARI BURUZKO HITZALDIAK Hizlaria: Izaga Garcia dietista.
IPUINKONTAKETA “Selena Milena”
Izenematea:
19:00etan
urriaren 11a baino lehen
Foronda Kultur
Urriak 16, 23, 30
Etxean
eta azaroak 6, 15:00etan Pentsiodunen Egoitzan
Basadi, 12 behea
26
2001eko urriak 5/91.zenb.
Tel. 943 861018
17:30etan Haur liburutegian