94
. zenb.
aurkibidea
herri aldizkaria juan Belmonte, 29 behea tel.: 943 86 15 45 faxa: 943 86 17 42 email: baleike@topagunea.com Argitaratzailea B ALEIKE K ULTUR
E LKARTEA
Administrazio batzordea Esther Etxeberria Xabier Azkue Erredakzioa batzordea Esther Aizpurua Eguzki Agirrezabalaga Antxoka Agirre Juan Luis Romatet Josu Waliño Gorka Zabaleta
6 9
ze berri?
13
Matusalen
Zergak, zergak, zergak…
erreportajea Pulporen urrezko ezteiak
Koordinatzailea Juan Luis Romatet Kazetariak Antxoka Agirre Xabier Aizpurua Oikialdean orriaren arduraduna Xabier Aizpurua Marrazkigilea Jon Manzisidor Kolaboratzaileak Miriam Romatet, Xabier Aranguren, Jon Maia, Jon Sudupe, Esti Esteibar, Dani Carballo, Joxe Mari Llavori, Inaxio Tolosa, Inaxio Manterola, Belen Golmaio, Izaga Garzia, Haize Galarraga, Koldo Landaluze, Beñat Fernandez de Arroyabe, Luis Mari Aizpurua, Ihintz Linazisoro, Jose Manuel Gonzalez Aramendi, Ludoteka, Natur Taldea
Gazteen gehigarria
Argazkiak Baleike. Diseinua eta maketazioa Argi Aizpurua Hizkuntz zuzenketa Imanol Azkue eta Baleike Banaketa Andoni Ormazuri
17
Publizitatea 943 86 15 45 tel. (Esther)
kirolak Zikloturisten txanda
Inprimategia Antza Inprimategia (Lasarte-Oria) Tirada 1.000 ale Lege gordailua SS-405/94 ISSN 1136-8594
Baleike k
ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.
20 kultura 21
oikialdean Krixton zaparra
Gabonetako bertsopaper lehiaketa
Argitalpen honen edizioko laguntzaile:
EUSKO JAURLARITZA GOBIERNO VASCO
2001eko azaroak 16/94.zenb.
3
iritzia Neguaren atarian, ederki asko Ailegatu gara negu atarira eta laburtu dira egunak. Kalean futinlariak eta pasealari noktanbuloak baino ez dira ikusten. Erlojuari edo baskulari nik baino gehiago begiratzen diotenak izango dira. Ez da etxetik ateratzeko gogorik izaten eta Paolera joateak ia beldurra ematen du. Olatuak eta haizeagatik baino gehiago, lurreko argi "dirdiratsuengatik" esaten det. Lehengo batean konturatu nintzen, Jon Maia batzuk behintzat, erdira arte edo, pinturaz margotuta daudela. Ez dakit erabakia ofiziala izan den ala herritar itsutu batek egin duen. Dena delakoari, nire zorionak eman nahi dizkiot. Errepidetik oso politak ikusten dira, baina behetik gora begietan bete--betean harrapatzen zaituztenean... ah, eta barandak ere jarriko balituzte, paseoari tentsio puntu hori kentzeagatik diot... Zumaia tristeago dago udazkenean eta neguan, baina aldi berean herriagoa da. Larunbat gauak eta igande eguerdiak, haizetsuak eta despopulatuak dira. Nik pentsatzen det bideo dendek eta butaneroak ere nabarituko zutela. Edo beharko zutela. Irakurketarako garaia da, baita babarrun earrak jatekoa ere, odolki eta guzti. Bakeroen pelikulak, bideoren bat ikusi... Lagunarteko soziedadeko afari ederrak, kanpoan hotza eta otsoak eta barruan jan, edan eta bertsoak bota. Perretxikoak aurten botekoak jan beharko ditugu, baina garaian gaude. Zeruan, Ruperrek esan bezala, antzarrek v bat izkiribatzen dute eta itsasoak berak ere arrain dotore askoak ematen ditu garaiotan. Benetako surflariak ere hor ikusten dituzu, uretan! Portxeetako gaztetxoek, aldiz, zarata txikiagoa egiten dute orain, hotzagatik segur aski. Nahiago nuke aurten elurrak hondartza zurituko balu, beti Izarraitza begira egon gabe. Inda Mendira iristen denean herrian bertan dagoela pentsatu izan dut beti, baina ez, lehengoan zestoar batek esan zidan Inda Mendiren gailurra, pauso bategatik edo, Zestoa dela. Kontxo! Hori ere ez orduan. Berdin dio, kontua da, garaian garaikoa bizitzeak bake sentsazioa ematen duela; kaleko eszena denak ohikoagoak dira orain eta gu ere geureagoak gara. Ia geure burua aurkitzen dugun...
Erribera kalea, 6 Tel. 861155
4
2001eko azaroak 16/94.zenb.
gutunak Patxi, Euskaltel eta e-mailak Euskalteleko arduradunak oso argiak diren inongo zalantzarik ez dut. Azken urte hauetan publizitate kanpaina erraldoi bati ekin diote, eta denok erori gara beraien armiarma-sarean. Euskal Herriko ordezkaria balitz bezala hartu dugu Euskaltel, ohartu gabe mozkinen atzetik dabilen enpresa huts bat besterik ez dela. Maisuki jokatu dute euskaldunon emozioekin, hori onartu beharra dago, baina badago zerbait nire onetik ateratzen nauena, eskaintzen duen zerbitzu eskasa, alegia. Kanpainari orain urte batzuk eman zioten hasera 80ko hamarkadan famatu egin zen kanta bat erabiliaz. Hilabete eskasera kantuarekin kokoteraino nengoen. Euskalteleko telefono zenbakira edozein argibide eskatzeko deitu, eta behin eta berriro kantua entzun behar nuen. Azkenean, nazka-nazka eginda, telefonoa eseki beharrean aurkitzen nintzen. Kirolen munduan ere sartu zen Joxe Antonio Ardantza lehendakari-oiak zuzentzen duen enpresa. Euskadi txirrindulari taldeari babes ekonomikoa eman eta hainbat lasterketetan parte hartu du. Pixkanaka gustura txalotuko genukeen Euskal Selekzioaren antza hartu zuen. Euskal txirrindulariak, ikurrinaren koloreak maillotean, etab. Euskal zaletuak taldearen jarraitzaile sutsu bihurtu direnean, gorri, berde eta zuriari agur egin eta laranja kolorea aukeratu dute. Txirrindularitzaren jarraitzaileak, ardiak balira bezala, kolore berria soinean jantzi dute. Ez dago Tourra Pirineotara heldu zeneko irudia ikustea besterik: mendiak laranja kolorez tindatu ziren. Bai, onartzen dut Roberto Laisekak etapa irabazi zuenean poztu nintzela. Euskaldun bat podiumean. Ez gaituk makalak! Orain Patxiren kontu hau etorri zaigu. Iragarkia geniala da. Hori ezin du inork ezeztatu. Denok gogoratuko dugu balkoian marruka dabilen gizajoaren aurpegia, eta nola ez, bere ahotik ateratzen den garrasia: Paaatxiiiii! Eta enpresarentzat garrantzitsuena: denok dakigu iragarkia Euskaltelena dela. "Golpe maestro", gazteleraz esaten den bezala. Baina ondorioa jasanezina bihurtu da: haurrak oihuka eta tabernetan, goizaldean, patxaran bat baino gehiago edan duen berrogei urte baino gehiagoko jendea, irribarrea ahoan dutela, Patxiiiiii! behin eta berriz oihukatzen. Azkenean, edaria trago batean edan eta tabernatik atera behar izaten dut burukominaren lehen sastadak garun-azalean igartzen ditudan bitartean.
Eta esango duzue zertara datorren sarrera amaigabe hau. Hitz gutxitan esango dizuet: Euskaltelen zerbitzuarekin arazo bat baino gehiago ditut. Urtebete baino gehiago pasa da posta elektronikoa eta Internet etxean jarri nituenetik. Ia egunero ibiltzen dut zerbitzu hau, lanerako behar-beharrezkoa baitut. Sarritan izan ditut arazoak: konexio mantsoak, Interneten nabigatzen ari naizela bat-bateko deskonexioak, etab. Jakina da konexioak egiteko orduan ordaintzen dugula gehien, eta behin baino kexatu naiz arazo hauengatik. Orain arazoa larriagoa da: ezin dut konektatu. Azken bi aste hauetan ezin izan dut konexio bat bera ere egin. Euskaltelera deitu eta eskualdeko arazo bat dela esanaz agurtzen naute. Goiz bertan konponduko dutela esaten didate. Goiz horretatik astebete pasa da eta oraindik arazoak hor dirau. Badakit gutun hau idaztearekin ez dudala ezer konpontzen, inork ez baitu irakurriko, baina, joder!, zerbitzua hobetu dezatela. Horrela, Patxi ikusten dudanean iragarkia txalotuko dut, eta ez madarikazio bat bestearen atzetik bota. ESTEBAN ILLARRAMENDI
bazterrak nahasten
Xabier Aizpurua
Sexu etiketak Naparheid aldizkariaren ale zahar batean bazen komikitxo bat. Bertan, emakume sentsual eta txirlabero batek gizon bati galdetzen zion: "Zu zer zara: heterosexuala, homosexuala, bisexuala edo transexuala?". "Ni, Sagitario", erantzun zion besteak akojonatuta. Txisteak txiste, esango nuke gaur egungo "liberalismosasiprogresista" honetan gizarteak emakume haren papera betetzen duela, eta guztiok zerbait izatera behartzen gaituela.
"Nahi duguna izaten"
uzten digute, baina behin aukera egindakoan, esan argi zer koloretako etiketa hautatu duzun, inork zalantzarik izan ez dezan. Bi hitzetan, zakilen eta aluen artean aukeratzera bideratzen gaituztelakoan nago, eta ez pertsonen artean. Hitz bakar batean garenaren definizio zehatza eman behar zaio gizarteari, eta ni behintzat definizio lehor bat baino aberatsago sentitzen naiz. Zu? Zerbait izateari utzi eta norbait izatera pasa behar dugu. Norbait atsegin badugu eta berarekin gustura sentitzen bagara, maitatu aurretik hankartera begiratu behar al diogu? Sexu etiketak alde batera uzteko garaia da.
Erloju eta bitxidenda E. Gurrutxaga plazan
2001eko azaroak 16/94.zenb.
5
ze berri?
Zergen igoera onartu du Zumaiako Udalak Zergak ordaintzea biziki gorrotatzen dugu. Ordaintzen ditugun zergen bitartez gizartearen beharrak betetzen omen dira. Hala esaten digute. Egia den? Auskalo, baina zergak ordaintzeaz ia inor ez da libratzen. Kontuak kontu, Zumaiako Udalak 2002. urterako ordenantza fiskalak aldatzeko proposamena onartu zuen pasa den hilaren 30ean, ez ohiko pleno batean. Zumaiako bizilagunentzat zer eragin izango duen honek? Pentsa, datorren urtean diru gehiago ordaindu beharko dugu. Ordenantza fiskal hauen artean hainbat zerga aurki daitezke. Horietako askok, gehienek, eragin handia dute bizilagunengan, nahiz eta zer esan nahi duten gehientsuenok ez jakin. Halako zerbait gertatzen da Hiri Ondasun Higiezin gaineko zergarekin, OHZ izena duen eta katastro bezala
6
2001eko azaroak 16/94.zenb.
ezagunagoa denarekin. Irailaren 13ko plenoan onartu ziren tipo berriak, balio katastralen berrikuspenaren ondoren aplikatuko direnak. Etxebizitzetako karga tasa 0,152koa izango da eta industrialdetako tasa 0,34koa. Landa ondasun higiezinen gaineko zergaren karga tasa, azken bederatzi urteetan, 0,6an egon da aldatu gabe, eta nahiz eta 2001. urterako katastro balioen igoera % 2koa izan den, proposamena karga tasa 0,6an aldatu gabe uztea izan da. Trakzio mekanikozko ibilgailuen gaineko zergari dagokionez, orain arte 1,65 koefizientea aplikatu bazaio gutxieneko kuotei, ordenantza fiskalen arabera, % 4ko igoera izango du, eta datorren urtean koefiziente berria 1,716koa izango da.
eraikuntzei % 4.5eko karga tasa aplikatzen zaie. 1995ean, oin berriko obretan babes ofizialeko etxebizitzak egiteko % 2ko tipo berria onartu zen. Ordenantza berrien arabera, azken tipo hori mantendu egingo da, baina orokorra % 5era igoko dute. Zerbitzu publiko batzuk izango dituzte igoera handienak. Adibidez, zaborrak jasotzeko zerga % 9 igoko da. Urola Kosta Udal Elkarteak bi zerbitzu berri, Garbigunea edo gune garbia eta kartoiak atez ate biltzeko zerbitzuak martxan jarri dituela-eta, zerbitzu kosteak gora egin omen du.
Ekonomi jardueren gaineko zergak ere igoera izango du. Aurten 1,4ko koefizientea aplikatzen bazaio, datorren urtetik aurrera 1,6koa izango du.
Ur-horniduraren zerbitzuak ere ez du igoera makala izango. Zerbitzu honen kostuak gora egingo omen du araztegia martxan jarri ondoren. Hori dela-eta % 7.2ko igoera proposatu zen, eta baita onartu ere. Azpiegiturak finantzatzeko kuotei dagokionez, KPIan (IPC) igotzea onartu zen, hau da, % 4an.
Obra eta eraikuntzetatik diru kopuru polita jasotzen du Udalak. Orokorrean,
Igoera berbera, % 4a izango dute honako beste tasa hauek: Establezi-
ze berri? zaborrak jasotzeko zerga % 9 igoko da
EAJren ustez uraren gaia bere osotasunean hartu behar da, euri tantak lurra ukitzen duten unetik biztanleen iturritik ateratzen den arte. Tartean dagoen guztia ere ordaindu behar omen dugu.
menduen irekitze lizentziak emateagatik, Udal Hilerrian ematen diren zerbitzuen tasak eta taxi eta gaineko akurako ibilgailuen lizentzi eta baimen administratiboak emateagatiko tasak. Kiroldegia, pilotalekua eta itsas kiroldegiko zerbitzuen prezioak ere KPIaren arabera igotzea erabaki da. Horrela, pilotalekuan argia erabiltzeagatik 285 pezeta ordaindu beharko dira, kantxaren erreserbagatik 440, kantxa erabiltzeagatik 230 eta dutxak erabiltzeagatik 120 pezeta. Itsas kiroldegian, 14 urtetik beherakoa izanda, piraguak alokatzeko 300 pezeta ordaindu beharko dira eta 14 urtetik gorakoa izanda, 500 pezeta. Batelak alokatzeko 1.200 pezeta ordainduko dira, eta dutxagatik 120. Gizarte Zerbitzuei dagokienez, etxez etxeko laguntza zerbitzuari dagokionez, etxeetara lan egitera joaten den pertsonari orduko 2.300 pezeta ordaintzea erabaki da. Gero, familia bakoitzak, bere baliabideen arabera, agian gutxiago ordaindu beharko du.
San Juan Egoitzan ere % 4ko igoera izango dute prezioek. Gaituek 91.000 pezeta ordaindu beharko dituzte hilero, laguntza behar dutenek 104.000 pezeta eta eguneko zentro moduan erabiltzen dutenek 52.520 pezeta. Beste hainbat zerbitzuren prezioak ere onartu dira ordenantza berrietan: liburutegikoak, ludotekakoak, Kultur Etxekoak (ezkontzak barne, aupa Wali!), eta Musika Patronatukoak.
Ez ohiko plenoa Urriaren 30ean izandako ezohiko plenoan onartu zen EAJ eta EA aldeko botoekin; Batasuneko eta PSEko zinegotziek, berriz, ezezkoa eman zuten. Kostuak estali behar omen dira. Hori da EAJ alderdiak igoerak defendatzeko erabili duen arrazoia. Gizarte Zerbitzuei dagokienez, datorren urtetik aurrera ez omen da Foru Aldundiaren laguntza izango eta Udalak bere kabuz jardun beharko duenez, prezioak igo behar izan omen dituzte. Uraren igoera dela-eta,
EAk baiezko botoa eman zuen. Gobernu Batzordeak aurkeztutako hasierako proposamenean aldaketa batzuk sartu omen ditu alderdi honek, hala nola, Ekonomi Jardueren Gaineko zergan beherapena eta fatxadak egokitzeagatik ordaindu beharreko zergan bizilagunari % 95a itzultzea. Batasunak ezezko botoa eman zuen hainbat arrazoirengatik. Hiri Ondasun Higiezinen gaineko zerga beste ordenantza fiskaletik kanpo onartu zenean, beraiek beren proposamena aurkeztu omen zuten, eta gobernatzen ari den alderdiak alde batera utzi omen zuen. Uraren igoera dela-eta, Batasunaren ustez, kontsumoa jaisteko, kontzientziazio kanpaina handiagoa egin beharko litzateke, eta ez halako igoera handia onartu. Zaborren gaian igoera handiegia omen da. Horren harira, Garbigunea denok erabili omen dezakegula diote Batasunakoek, baina atez ate kartoiak jasotzeko zerbitzua erabiltzen dutenek ordaindu beharko omen lukete. PSEk ezezkoa emateko arrazoia etxebizitzen gaian kokatu zuen. Halaber, alderdi sozialistaren esanetan, zaborraren eta uraren igoera gehiegizkoa omen da.
2001eko azaroak 16/94.zenb.
7
ze berri? gainbegiratzea eta, behar izanez gero, konpontzea. Plataformei ura, gasolioa eta hornidurak eramateko ere erabiliko da. Neurrien arabera, orain arte Gipuzkoan egin den ontzirik handienetakoa izango da. 10.000 zaldiko propultsioa izango du, eta motor elektrikoen bitartez eragindako bost helize izango ditu.
Register of Shipping enpresaren gidaritzapean ekin zaio Agrampian Tbn ontziaren eraikuntzari. North Star enpresa arituko da ontzi honekin lanean eta Eskoziako Aberdeen hirian izango du basea.
Ontziaren ezaugarri nabarmenetakoa kokapen dinamikoko sistema izango da. Sistema horren bitartez, ontziak automatikoki jakin ditzake bere kokapena edo urpekuntziaren norabidea, eta urpeko hodiaren ibilbideari jarrai diezaioke, besteak beste. Horretarako zenbait ordenagailu ditu. Horrela, ordenagailuek kokapenean edo norabidean hutsen bat sumatzen duten unean helizeei agindua pasatzen diete. Ontzia egiteak hainbat lan azpikontratatzea eragin du, hala nola, elektrizitate, zurgintza eta margotze lanak. Lan horiek hainbat euskal enpresari esleitu dizkiete.
Ontzi berri honek 75 metroko luzera izango du, 16 metroko erruna (zabalera) eta 7 metroko puntala. Ontziaren lana hauxe izango da: Ipar Itsasoan petrolio-plataformak eta hustuketako terminalak batzen dituzten urpeko hodien egoera
Lan horiez gain, Astilleros Balenciaga Getariako armadore batek eskatutako 33,5 metro luzeko "Akaxirimona" arrantza ontzia amaitzen ari da. Bestalde, ontziolak instalazioak handitzeko eskaera egin dio Eusko Jaurlaritzari.
Ontzi berria Astilleros Balenciagarentzat Martxoan urpekuntziak eramateko bereziki diseinatutako ontzi bat entregatu ondoren, Astilleros Balenciaga enpresak beste enkargu garrantzitsua jaso du Britainiar Uharteetatik. Eskoziar armadore batek orain arte Gipuzkoan egin den itsasontzi handienetakoa egiteko agindu dio ontziola zumaiarrari. Ontzia egiteak 3.700 milioi balioko du. Norvegia, Holanda eta Alemaniako ontziolekin borroka egin ondoren lortu du Balenciagak enkargua. Lloyds
Txiringitoa jaberik gabe Aurreko zenbakian aipatu genizuen bezala, Gernika parkeko Txiringitoa itxita zegoen orain arte bertan lan egiten zuen lan taldeari bost urteko emakida amaitu zitzaion-eta. Txiringitoa berriro martxan jartzeko, pasa den irailean Udaleko Gobernu Batzordeak emakida berria arautuko zuen baldintza plegua onartu zuen. Baldintzak ez ziren lehen bezain onuragarriak; horrela, emakida, oraingoan, hiru urtekoa zen eta jatetxe izaerarik gabe, gainera. Horrez gain, musika ere ezingo zuen jarri tabernariak. Lokala edariak, pintxoak, ogitartekoak, eta halakoak eskaintzeko erabili behar zen. Azkenik, pleguetan onartzen zen gutxieneko prezioa 1.300.000 pezetakoa zen. Badirudi, hala ere, prezio altuegia izan dela askorentzat, edo aurrera begira, ez diotela inongo etorkizunik ikusten Txiringitoari. Gauza da ez dela inor aurkeztu lehiaketara eta Txiringitoak itxita jarraituko duela.
Alai auzategia, 2 Tel. 943 14 33 24
8
2001eko azaroak 16/94.zenb.
Juan Belmonte, 6
erreportajea
Pulporen 50 urteurrena Duela 50 urte herriko gazte koadrila batek Pulpo elkartea sortu zuen. Herrian ez zen ezer askorik eta berehala ekin zioten kultur eta kirol arloko ekimenak antolatzeari: txaranga, abesbatza, otxoteak, berbenak, kabalgatak, bailableak... futbol txapelketak, estropadak, pilota partiduak, karrera ziklistak, eskubaloia... Nondik atera zuten hori guztia egiteko adorea? Berezkoa zen neurri handi batean, baina bazuten sekretu bat ere: olagarroa patatekin jaten zuten kasik egunero.
1951ko azaroaren 11an igandero plaieroetako partidua jokatu ondoren Cantabricon elkartzen zen hogeita bost bat mutilek osatutako lagun taldeak, kafea eta kopa hartu ondoren, euren kidetasuna eta bilera haiei forma eman nahian PeĂąa bat sortu, Jesus Olaizola lehendakari izendatu eta astean bi pezetako kuota ezartzea erabaki zuten. "Zarautza plaieroetara joaten ginenean bertakoek adarra jotzen ziguten, olagarroa patatekin bakarrik jaten genuela eta horrela ezin
genuela indarrik eduki. Gero txapeldun ateratzen ginen eta guk jotzen genien adarra... Hortik atera zen izena, euskaraz debekatuta zegoenez: Pulpo", kontatu digu Abel Yeregik 52. urtetik 78ra elkarteko lehendakaria izandakoak. Garai hartan, herrian ez zegoen mugimendu handirik, Luistarren Oargi
taldeak antolatzen zituen ekitaldiak bakarrik, eta Pulpokoak geldirik egotekoak ez zirenez, laster eman zuten hurrengo pausoa. Tolosako inauterietan izan ziren batzuk, bertako txarangak asko gustatu, eta PeĂąako lagun batzuek herriko bandan jotzen zutenez ‘inbentua’ inportatzea erabaki zuten. Saxofoiak, tronpetak eta ohiko
2001eko azaroak 16/94.zenb.
9
erreportajea zioten eta dirua ateratzeko abesbatza sortu zuten. Luistarrekin zituzten harremanak ere ez ziren onak, eta lokal propioa hartu zuten harategi kaleko 9. zenbakian, terraza ederrarekin, gainera. San Pedrotako diru bilketa
Denen ahotan zeuden Pulpokoak, baina zenbaitek ez zituen begi onez ikusten, batik bat pulpitu ingurukoak. PeĂąaren urteurrena ospatzeko lasterketa komiko bat egin zuten, Abel gurpil bat bestea baino handiagoa zuen bizikleta batean eta Luis Urteaga haur txikiz jantzita sidekar batean. Gero, arimetako sermoietara joan beharrean, berriz, juergara. Apaizak fundamenturik ez zutela, jornala apustuetan gastatzen zutela eta denetarik esan zituen sermoian. "Lokal berria hartu genuenean guztiok baja eman ginen Luistarretan, baina gure amek badaezpada ere kuota ordaintzen segitu zuten", gogoratu du Abelek.
San Pedroak 1952: txarangaren lehen irteera
instrumentuez gain, eurek egindako batzuk gehitu zituzten: larruarekin egindako zanbonbak (Tolosatik ekarriak), enbalajeko kaxa zaharrekin egindako dunbalak, zigarroetarako papera muturrean zuten kornetak, egurrezko bonbo karratua... 52ko San Pedro bezperan irten zuten, berrogei lagun Pulporen banderarekin, eta izugarrizko arrakasta izan zuten.
10
2001eko azaroak 16/94.zenb.
"Jendeak txalo pila bat jo zigun eta Erribera kaleko dendari batek, Leontzio Mujikak 100 pzta., garai hartarako diru asko, eman zizkigun. San Ferminetan bezala sentitzen zela eta jarraitzen bagenuen hurrengoan ere beste horrenbeste emango zizkigula", kontatu digu Abelek. Urte hartan bertan Zestoako taldeari futbolean aritzeko ekipo osoa erosi
53an lokal berria erregularizatu zuten. Elkarte gastronomiko bezala eman nahi izan zuten izena, baina ez zieten utzi. Kirol elkarte bezala saiatu ziren ondoren, baina futbolean federatzeko zelaia izatea eskatzen zieten. Ziklismoan, arraunean, pilotan eta atletismoan taldeak sortu, federatu eta azkenean lortu zuten izena ematea. Arazoak ez ziren hor bukatu, ordea. Eskola nazionaleko zuzendariak Pulpoko lehendakariak ‘aurrekin politiko txarrak’ zituela informatu zion Gobernadore Zibilari eta beste sei hilabete atzeratu zen baimena.
Lehen 25 urteak Kirol proben antolakuntzan buru-belarri murgildu ziren Pulpokoak. Horrela, 54tik 71ra bitartean plaieroak
erreportajea antolatu zituzten, zortzi urtetan batelak atera zituzten, atletismoko probak ere antolatzen zituzten Amaia plazan, eta pilotan jaialdiak eta jubenil eta infantil mailako txapelketak. Hala ere, ziklismoa izan zen lanik gehiena eman ziena: urtero probak, taldeak, federazioarekin elkarlanean egindakoak eta abar. 68an eskubaloi taldea sortu zuten. Izerdi gehienak kirolarekin botatzen zituzten arren, ez zituzten alde batera utzi euren ekimen kulturalak. 53ko San Pedro bezperan danborrada antolatu zuten eta 57tik aurrera euren kargu gelditu zen. Merzedarioetan egiten zituzten entseguak eta Kantinerak eta urtero aukeratzen zuten Pulpoko Miss-arekin ateratzen ziren. 54an Erregetako lehen kabalgata ere egin zuten, eta 63. urtea arte eutsi zioten."Saltsero batzuk ginen eta inon ziren guztietan sartzen ginen", dio. Aste Nagusiko berbenarako Udalak 61ean ezin izan zuen tabernarik kontratatu eta Pulpori eskatu zioten antolatzeko. Pulpokoek, ordea, ezezkoa eman zuten, ez zeukatela beharrezkoa den azpiegitura, baina Udalak ez zien onartu, eta materiala ziztu batean bildu, bazkideen artean zerbitzari taldea eta barrakoa antolatu eta halaxe egin zuten. Besteak beste, bazkide batek xanpaina sakakortxoarekin ireki bazuen ere, primeran atera zen dena eta ordutik aurrera euren esku geldituko zen berbena. Baita 67tik aurrera igande arratsaldeetan Odieta pilotalekuan egiten ziren bailableak ere. Ordurako agarraua onartuta zegoen eta arrakasta handia izaten zuten ‘Gelatxo’eta konpainiak. Dirua zen elkartearen arazo handiena. Udalak festak antolatzeko ematen zizkien diru laguntzak, abesbatzarekin
eta otxotearekin lehiaketetan lorturiko sariak, kiroletan eskuratzen zituzten sariak... denetarik egin behar zuten falta zitzaiena osatzeko. "Garbitzailerik ez geneukanez, bazkideok egiten genuen garbiketa, txandaka, eta bodegero lanekin ere berdin", gogoratu du. Behin batean, bi tripulaziorekin joan ziren Debako estropadatara, eta zortzigarrena bitartean saritzen bazuten ere, sei tripulazio bakarrik joan zirela konturatu ziren. Berehala animatzera joan zirenen artean beste bi tripulazio osatu zituzten eta azken bi sariak ere eskuratu zituzten. "Gerora halako dirudun fama eduki du elkarteak, ‘los potentados’ ere deitzen ziguten, lokala toki onean dagoelako eta tartean sei--zortzi enpresari gaudelako, agian. Esan beharra dago gure historia guztian zorretan eta kreditutan ibili garela eta kuotak baxuak izan direla beti", dio Abelek.
Aldaketak 70ean goiko lokala utzi eta orain Erribera kalean daukatenera aldatu ziren. "Goiko lokala ederra zen, batez ere terraza, baina urteekin geroz eta gorago zegoela zirudien. Eztabaida batzuk izan ziren, baina azkenean, behintzat, Patxiri taberna erosi genion", kontatu du. Lokal zaharra hutsik gelditu zen eta 74an gazte talde bati eskaini zioten. Juan Carlos Cendoya, egungo lehendakaria, zen gazte horietako bat. "Korrika ibiltzen ginen koadrila bati egin zigun eskaintza Abelek: goiko pisua afariak eta bilerak egiteko eta behekoan gimnasio txiki bat, dutxak eta aldagelak. Gustura hartu genuen, dena berritu eta bolara batean ondo funtzionatu zuen, baina denborarekin desmadratu egin zen, kontuetan zuloak agertu ziren eta ixtea erabaki genuen", kontatu digu Juan Carlosek, penatuta.
2001eko azaroak 16/94.zenb.
11
erreportajea
84ean Erriberako lokala bota eta berria egin behar izan zuten eta 99a arte ez dituzte berrikuntza lanak bukatu. "Hori bai, merezi izan du", dio Abelek. Urteen joanarekin lortu zituzten garbitzailea eta bodegeroa, bandera berria ere estreinatu zuten, izena euskaratu baina Pulpo mantenduz, eta barne funtzionamendua ere aldatuz joan zen. "Hasieran, astero egiten ziren bilerak eta asanbladak hilero. Ia erabaki guztiak bertan hartzen ziren. Bazkideak gehitu ahala junta garrantzia hartuz joan da, eta asanblada urtean behin bakarrik biltzen da", dio Juan Carlosek. Egun 100 bazkide ditu elkarteak, gizon eta emakume. "Hainbeste ordu bertan pasatzekotan geure emazte eta
12
2001eko azaroak 16/94.zenb.
andregaiei ere sartzen utzi behar geniela ikusi genuen hasieratik eta halaxe egin genuen. Debekatuta daukaten bakarra sukaldea eta barra da. Lokal berrian bolara batean 18 urtetik beherakoentzat jarri genuen sartzeko debekua, baina umezain zeudenentzat oztopoa zenez kendu egin genuen", kontatu digu Abelek. Bazkideez gain, 50 jubilatu ere baditu elkarteak. "Sortu genuenak jubilatzen hasi ginenean bazkide gehienak metalaren arlokoak zirenez, bertako legedia aplikatzea erabaki genuen: 65 urte bete dituena eta 15 urte kotizatu dituena da jubilatua. Giltza daukagu eta kuota ordaindu beharrik ez", esplikatu digu Abelek.
ginen bazkideak, baina kanpokoak sentitzen ginen eta asko etxean gelditzen ziren. Obrak bukatu zain denak, desiratzen", dio Abelek.
Garaiak aldatuz doaz eta kirol arloan ere 80ko hamarkadan diziplinan zentratutako elkarteak sortu ziren herrian Pulporen lana bere gain hartu zutenak. Zumaiako Herri Batzokiak futbol kluba egin zuen, Pulpo izenarekin federatu zen zesta punta eskolak bere bidea hartu zuen eta abar. Egun gelditzen zaien sekzio bakarra eskubaloikoa da. "Hilabete eta erdiko kuoten dirua ematen diegu eta ahal dugunean laguntzen diegu. Oso harro gaude lortzen ari diren emaitzekin", dio Juan Carlosek.
Lehen larunbatean pilota partiduak jokatu ziren Odietan eta astelehenean Mus Txapelketa. Ostegunean, hilak 8, Elkartearen historia jasotzen duen liburuaren aurkezpena egin zuten Oxforden. Bazkideek lehen pertsonan idatzitako liburua da historia txikiez osatutako historia. Esther Aizpurua da egilea eta 1.000 pezetan dago salgai. Azaroaren 18rarte Oxforden irekita egongo den erakusketari ere hasiera eman zitzaion.
Ekintza kultural gehienak ere Udalaren edo beste batzuen eskuetan utzi dituzte, baina tarteka animatzen dira gauzak antolatzera. "Aipagarriena nik uste sagardo txapelketa izan dela. 83an hasi ginen eta urte askotan egin genuen. 84an Euskal Herriko Txapelketa bertan izan zen", dio Abelek. Pulpok eurentzat zer suposatu duen galdetutakoan bat datoz biak: "bigarren etxea". "Obrak zirela eta itxita egon zenean, Anadera joaten
Etorkizuna ere baikortasunez ikusten dute. "10 gazte dauzkagu listan norbait jubilatu eta eurak sartzeko zain. Elkartearen sustraiak inoiz ahaztu gabe beste 50 urtetan jarraitzeko indarrarekin gaude", dio Juan Carlosek.
OSPAKIZUNAK Azaroko lehen hamabostaldian hainbat ekintza antolatu dituzte 50. Urteurrena ospatzeko.
Larunbatean eskubaloi taldeen partiduak jokatu ziren Lubakin eta zazpietan hasita Pulpoko txaranga herriko kaleetan ibili zen kalejiran. Gaueko 12etan elkartearen ereserki berria estreinatu zuten. Azaroak 11, urtemuga egunean, goizetik hildako bazkide guztien aldeko meza ospatu zuten eta ondoren urrezko ezteietako argazki ofiziala atera. Eguerdian bazkideen arteko bazkaria. Alde Zaharreko tabernetan poteatuaz bukatu zituzten ospakizunak, umore onean.
Duela hilabete eskas, "Euskadiko Gazteak eta Drogak 2001" batzarra egin zuten Bilbon Jaurlaritzakoek. Bertan, Madrazok, gizarte arazoetako kontseilari izendatu berriak, gizartean drogen legalizazioari buruzko eztabaida bultzatuko duela esan zuen. Ea, ba, noiz ikusten ditugun parlamentuko atsedenaldietan petak erretzen, pixka bat lasaitu eta garuneko korapiloak askatuz, fundamentuzko zerbait egiteko beharko dute-eta.
Fanatikoak H AIZE G ALARRAGA
Azkenaldi honetan fanatiko hitza behin eta berriz entzun dugu, hobeto esanda alde guztietatik ateratzen zaizkigu fanatikoak. Alde batetik komunikabideak behintzat saiatzen dira guregana musulmanen iduri fanatiko bat iristarazten. Batek egiten duen Koranaren interpretazio zorrotza, besteak garraxika egiten duen manifestazioa, ta beste honen poza dorreak erortzen ikustean. Beste aldetik "onak" ditugu, gu bezalako herritar okzidental zintzoak. Noizean behin musulmanen dendak harrikatu,
uka-
bila altxa eta banderaren aurrean IU ES EI!! IU ES EI!! oihukatzen kargurik
gabe
dutenak, kontzientzi
bonbardeatzen
dutenak,
etab... Gezurra badirudi ere, hauek ez dira fanatikoak, hauek abertzaleak dira, Bush pertsona ona da ta nere amona motorista. Penagarria. Inozo
alenak
munduko leku
oparotsuenean bizi direla uste dute ta beraien fanatismoaren esklabu dira horren konszientziarik eduki gabe. Aski ezaguna den Presidente karismatikoak, harrokeria, mendekua eta egoismoa birtute bihurtzea lortu du. En fin, fanatikoa nor den, bakoitzak bere kontuak atera ditzala, ni behintzat ez naute makurtaraziko ez sinbolo erlijioso eta ez bandera baten aurrean. Agian diruaren aurrean... honen kontra gutxi.
erremedio
paradisuko tentaldiak
Indonesian Udak aspaldi egin zigun ihes, baina lerro hauek amaitzerako berriro bainujantzia janzteko gogoa etorriko zitzaizuelakoan gaude. Izan ere, Indonesiara egingo dugu bidaia, aurtengo udan sei zumaiarrek egindako txangoa kontatzeko. Uztailean zehar Manu Uranga eta abuztuan Migel Manterola "barkero", Jose Luis Suarez, Unax Aizpurua, Rafael Zubeldia eta Mikel Ostolaza Indonesiara joan baitziren bodyboard eta surfa egitera. Manu azken orduko kasualitateek eraman zuten hara; beste bostak, berriz, aspalditik zebiltzan bidaia egiteko asmoarekin; dena dela,
Nahiz eta bi bidaia ezberdin izan, ia ibilbide berbera egin zuten. Hegaz hainbat ordu eginda, Balin lurreratu ziren. Bertako hiri nagusienetakoa ezagutu zuten, Kuta, "kaosaren hiria" bezala definituko luketena: "izugarrizko jende eta trafikoa zegoen, oso gaizki seinaleztatuta dago, intermitenteak erabili beharrean bozina erabiltzen dute‌ bi lagun hiritik irten ezinda geratu zitzaizkigun eta bila joan behar izan genuen, bestela ez ziren irtengo-eta". Handik hondartza ingurura gerturatu ziren, hondartza gainean zeuden "waru" izeneko etxeetan ostatu hartu, eta para-
surflarien ametsa egia bihurtuz guztiek ordaindu dituzte gastuak beraien sakeletik. Zergatik joan diren? Manuren hitzetan, "Bali surfaren paradisua delako. Olatuen kalitatea, konstantzia eta indarra paregabeak dira, eta uraren epeltasunaz gozatzea mundiala da". Mikelek dioenez, "inbidia sortzen zaizu horrelako toki batera joateko, eta egunero-egunero horrela ibili ahal izateko. Batez ere Euskal Herrian surfaren mundua ez delako batere konstantea".
disuaz gozatzeko prest zeuden. Goizean jaiki eta atariko mahaian gosari exotikoa eginez olatuak eta paisaia behatzen zituzten: "Paisaia izugarria da: oihana berde-berdea, gero dena haitza eta korala, eta azkenik ur gardena. Hiru elementu horiek dira beti". Diotenez, 4-5 kilometroren barnean sekulako piko mordoa (olatuak lehertzen diren puntu zehatzak) daude eta nahi adina aukera dago olatuak har-
dako boskoteak ez zuen horren zorte ona izan: "Itsasoa jaitsi egin zen eta ez zegoen olatu onik; jateko ere arroza eta pasta soilik geneukan eta‌". Hainbeste olatu eta aparrekin, jokaldirik onenak kontatzeko eskatu diegu. Mikelek Uluwatun sekulako tuboa hartu zuen dio, gogoangarri horietakoa. Manuk, berriz, aldizkari berezituetan ere aipatua izan den momentu goren horietako bat bizitzeko aukera izan zuen, hau ere Uluwatun. Duela lau urtetik hona ikusi gabeko lau metro baina gehiagoko olatu perfektuak aprobetxatu ahal izan zituen, mundu guztiko beste dozena bat lagunekin. Mundiala. Azpimarraturiko beste hitza aniztasuna da. Mundu guztiko jendea, ohiturak, koloreak‌ eta bertakoak. Indonesia bertako arraza txikitxoa eta beltzarana omen da; "kultura aldetik, berriz, ekialdekoak, oso abegikorrak dira guztiak eta waruko familiak ere oso ondo hartu gintuen". Sinesmen aldetik ere bereziak omen, han txakurrak hanka hutsik ibiltzeaz gain, baztertuta bizi dira, arima txarren errenkarnazioa omen direlako; aldiz, tximinoak oso ondo ikusiak dira eta jaten ere ematen diete". Tximinoekin izan zuten bitxike-
tzeko. Egunaren amaieran berriz, warura itzuli eta masajeak hartzen zituzten, baina ez nolanahikoak: "Han dena erregateatzen zenez, ordubeteko masajeak ere 500 pezeta eskasean lor zitezkeen, eta izugarri lasaitzen zuten"; Mikelek dioenez, egun batean hiru emakumek batera eman zioten masajea. Bizitzak emandako plazer txikiak. Baina Bali ez ezik, inguruko beste uharte batzuk ere ezagutu zituzten: Lewbongan, Lombok, Sunbawa‌ uharte horietan guztietan zehar itsasontzian ibili ziren. Errentan harturiko itsasontzietan tour bereziak egiten dizkiete surflariei; uharteotan Balin baino jende gutxiago ibiltzen da, eta, beraz, gehiago gozatzeko parada dago. Astebete egin zuten barkuan, bertan jan, lo eta olatuetara gerturatzean surf eginez. Dena dela, abuztuan joan-
riarik ere, Mikel eta Miky uretan zeuden bitartean, Suarez eta Unax tximino bat grabatzen geratu ziren. "Gero beste bat etorri zen, eta hasieran ondo. Baina gero gehiago eta gehiago, azkenean 20-25 tximino zeuzkaten inguruan. Atzetik segika hasi zitzaizkien jokamolde gogorrean eta azkenean etxe barruan sartu behar izan zuten beldurtuta, tximinoak inguruan biraka zebiltzala". Batez bestekoa? Oso ona. Honela laburbiltzen dute: "Janari ona, surfa asko, eguraldi ona, paraje exotikoak, eta parranda nahi baduk ere nahi duana eta gehiago zegok". Bageunden, ba, surfa bakarrik egin ote zuten‌ Paradisuko tentazioei ezin zaie ezetzik esan!
Gazteon bilgune, berriketarako toki, T abernak. parrandarako espazio. Zer ez dira tabernak. Denetik egin daiteke gaur egun beraietan, pintxo bat jan edo kafe antzerki bat ikusi, peta bat erre edo liburu bat irakurri‌ alor askotara zabaltzen den esparrua da taberna. Baina benetan ondo ezagutzen al ditugu, edo beti ikuspegi berarekin geratzen al gara? Barraren kanpoaldean ordu asko igaro ditugu, baina barrutik nola ikusten dira gauzak? Matusalenek bete beharreko lana dela uste dugu beste ikuspegia ere argitara ateratzea, tabernariena, alegia.
kendu gabe daudela konturatzen zarenean, zure lankidea beste hiruri batera zerbitzatzen ari dela, garagardo barrila hustuta dagoela, eta harraska basoz gainezka daukazula, zeure burua lasaitu eta sentsazio hori transmititzea besterik ez zaizu geratzen". Ez da tentsio makala jasan beharrekoa, baina hori da beraien lana. Bezeroek nola eskatzen duten galdetutakoan, tabernariak argi dio, "badaude suabe eskatzen dutenak, beste batzuek marrua batean eskatuko dizute, baina zer eskatzen dizun ulertzen ez diozuna baino okerragorik ez dago, goizeko lauretan datorren gizon zahar tipiko
Matusalen, barman hori, adibidez. Onenak lehenbizikotik argi eskatzen dizutenak dira, nahi badute gero hitz egin ederki, baina behin zerbitzatu eta gero".
Koka gaitezen. Larunbata da, gaueko txanda hasi da, taberna hutsik dago. "Zain egotea besterik ez da geratzen. Laster etorriko dira afalosteko kafea hartzera. Koadrila bat, beste bat, eta konturatzerako taberna dena betea duzu kafe eske". Baieztatzen digunez, azkenerako tabernariak badaki noiz beteko zaion taberna, nolabait esateko "jendearen mugimendu migratorioak instintuz asmatzen ditugu". Behin jendea barnean dagoela, beraien kokalekuak ere asko esan nahi omen du, "badira koadrilak beti barruraino sartzen direnak, beste batzuk mahaia dute gustuko, eta badira beti ate aurrean edo jendea pasatzen den tokian jartzen diren aldrebesak ere". Taberna, beraz, jendez bete da, bete-beteta dago. Eta orduan eromena dator. Guztiak barrara iritsi nahi dute, denek albokoak baino lehenago eskatu nahi dute, eta tabernariek beraien zentzu guztiak aktibatu eta egoerari aurre egin behar dio: "Momentu batzuetan nahiago nuke kamara barruan ezkutatu, San Migel eta laranjazko Kasen artean. Egia da, bost pertsona zeuri begirik
Gaua aurrera doa, ordulariak biraka darrai, eta ixteko garaia heldu da. Lehenengo pausoa ixteko erabakia hartzea izaten dela diote, baina dudarik gabe taberna hutsik geratzea nola lortu izaten da erronka, "musika kendu, zerbitzatzeari utzi eta argiak itzalita, tabernak beteta jarraitzen badu, nola arraio bidali kanpora denak? Zaila da, batzuk moskeatu egiten dira eta ez dute ulertzen, beti dago Xalbadorren bertsoak kantatzen hasten denik ere‌ Egun batean batek esan zidan ez zegoela eskubiderik goizeko lauretan etxera bidaltzeko, nik esan nion ez nuela etxera bidali, kalera baizik. Marmarka alde egin zuen; eta ni kamarak betetzera". Taberna itxi da. Matusalen barraren bi aldeen arteko distantzia laburtu duelakoan dago.
inkesta
Hotza
Marijo Antia gustatzen tza ho Neri zait. Abrigatu eta kalera irteteko arazorik ez daukat. ko Hotzari aurre egite . onena tapatzea da
gustatzen al zaizu
Aitor Emazabel it, Hotza gustatzen za ak rio do on re be ina ba , ak rro ta ka , ez oa pil pa ro Er a‌ ipe gr jantzi eta kalefazioa martxan jartzea onena.
Jokin Parejo Neri hotza izugarri . gustatzen zait, piloa lrra ipa Gainera hotza rra detik dator, eta ipa da airearentzat orien tazio perfektua.
?
Alazne Urbieta Hotza atsegin det, baina tamainan. zen ez zaitena at st Gu da tabernetako pertxerotan ez dala egoten tokirik k uzteko. Eta ra ar m txa goizian eskolara joateko ere ez zait askorik gustatzen
Kattan gogoa ko ra ne La eta kontrato berri bat
Eusebio Gurrutxaga, 6
Tel. 943 14 33 95
Erribera kalea
Tel. 943 861523 2001eko azaroak 16/94.zenb.
17
olarro zopa Ihintz Linazisoro.
Sexualitatea Antisorgailuak Antisorgailuak egun ezagunak diren arren, sarritan erabilpen okerra egiten da; horregatik, horietako batzuei buruzko azalpentxoa ematea egokia iruditzen zaigu. Haurdunaldia ekiditeko, modu desberdinean eragiten duten antisorgailuak aurki ditzakegu: 1. Espermatozoidearen ugalkortasun gaitasuna oztopatzen dutenak (espermizidak). 2. Umetokian arrautzaren ezarpena oztopatzen dutenak (DIUa). 3. Obuluaren presentzia edo gaitasuna oztopatzen dutenak (pilula edota tronpen lotura). 4. Espermatozoidearen presentzia eta gaitasuna oztopatzen dutenak (basektomia). Kondoia beste talde batean sartu genuke, izan ere, kondoiak semenari bidea oztopatzen baitio. Denetatik metodorik egokiena edota hoberena zein den esatea ezinezkoa egiten zaigu, izan ere, nolako egoera eta pertsona, halako antisorgailua izan baitaiteke egokiena. Gaurko honetan, ordea, hain ezaguna den kondoia aztertuko dugu. Kondoia antisorgailua ez ezik, transmisio sexualeko gaixotasunak (HIESa, sifilia, e.a.) oztopatzeko balio duen metodorik egokiena da. Historikoki emakumeon ardura izan da haurdunaldiak ekiditeko bideak jartzea eta gizonezkoak deus gutxi kezkatu dira haurdunaldiez. Hala ere, badirudi denborarekin hori aldatzen ari dela eta gizonezkoak ere onartuago daukatela emakumezkoen ardura bezainbestekoa dela beraiena (gainera, emakumezkook obulu bakarra jartzen dugu; gizonezko batek, berriz, 200.000 espermatozoide askatzen ditu). Hala eta guztiz ere, zenbait mutil oraindik ezeroso sentitzen dira kondoiarekin, diotenez "sentsibilitatea murriztu" egiten omen du eta boxeoko eskularruak janztea bezalakoa omen da. Egungo latexko kondoi bat ordea, oso fina da, 0,03 mm ditu, elastikoa da eta edozeini egokitzen zaio. Beraz, ia deus ez den zerbaitek nola murriz dezake, ba, sentsibilitatea? Gainera, kondoiarekin ez badu sarketarik egin nahi, esan iezaiozu ez dagoela sarketarik eta ikusiko duzu nola bat-batean ahaztuko duen sentsibilitatearen kontua. Kontuz ibili kondoiaren erabilpen okerrarekin, sarketa izan baino lehen jartzea ezinbestekoa baita. Eiakulatu baino lehen semen tanta batzuk izaten dira eta hainbat haurdunaldi ezusteko tanta horiengatik ger tatu izan dira. Beraz, sarketa dagoen momentuan bertan jarri kondoia. Gainera, kondoia (obulu baginalarekin batera) antisorgailurik erotikoena da, norberak jarri beharrean jolas sexual bihur baitezakezu. Zaporetako kondoiak badaude, baita ilunpetan argia egiten dutenak eta beste mila eratakoak ere. Zenbaitek ahoarekin jar tzeko trebezia dauka; beraz, badakizu, zeuk ere horrela jarri nahi badiozu ekinez lortu beharko duzu!
18
2001eko azaroak 16/94.zenb.
Lanpostuak Zarauzko Nekazal-turismo jatetxe batek sukaldaria behar du (63717/1 eskaintza). • Baldintzak:
Beñat Fernandez de Arroyabe. Sukaldaria
Sukaldaritza
25 eta 40 urte bitartekoa. 2 urteko esperientzia. • Eskaintzen da:
Esne frijitua
Hileko 245.000 pezetako ordainsari gordina. 3 hilabeteko kontratua, mugagabe izateko
• Osagaiak (zortzi lagunentzat)
aukerarekin.
1,5 litro esne 8 arrautza gorringo
Debako enpresa batek galdaragilea behar du (61896/4 eskaintza).
250 gr azukre 125 gr irin
• Baldintzak:
Kanela zotz 1
Urtebeteko esperientzia.
Banilla zotz 1
Deba edo ondoko eskualderen batean bizitzea.
Limoi baten azala
3. mailako ofizialaren betebeharrak egiteko.
3 dl oliba olio
• Eskaintzen da:
irina
2.260.000 pezetako ordainsari gordina.
2 arrautza
3 hilabeteko lan kontratua. • Nola egin Ontzi bat jarri su bizitan eta bota esnea, kanela, banilla, azukrea eta limoi azala (arraspatuta). Utzi sutan irakiten hasi ar te. Bien bitartean, sutan jarri gabe, bota beste ontzi batera gorringoak (irabiatu gabe) eta irina, bueltak eman etengabe egurrezko espatula batez, masa trinkoa lortu arte. Esneak irakiten duenean, pasatu iragazkitik, kanela--eta kentzeko. Burruntzaliaz bota pixkanaka esne beroa irina eta gorringoen ontzira. Burruntzalikada
bakoitza
bota
ondoren- poliki--poliki eragin eta nahastu, masak likidoa xurgatu ar te. Horrela, pixkanaka, esne guztia botako dugu. Hori egin ondoren, ontzia su hilean jarriko dugu eta eduki irakiten pare bat minututan, etengabe mugituz espatulaz. Bota masa ontzi azal batera (erretilu batera, adibidez). Hoztutakoan, sartu hozkailuan eta utzi pare bat ordutan. Denbora hori pasatakoan, atera hozkailutik, aizto batez zatitu (puska txikiak egin), pasa irin eta arrautzetatik eta frijitu bi aldeetatik.
Orioko enpresa batek "atzerakako hondeamakinarako (retroeskabadora) makinaria" behar du (61292/4 eskaintza). • Baldintzak: 20 eta 40 urte bitartekoa. Urtebeteko esperientzia. B1 gidabaimena. Antzeko lanpostu batean esperientzia izatea. • Eskaintzen da: 6 hilabeteko lan kontratua. 2.270.000 pezetako ordainsari gordina.
Debako enpresa batek "Mantentze lan mekanikoko teknikaria" behar du (63761/1). • Baldintzak: 40 urte baino gazteagoa. 3 urteko esperientzia. LH II edo ingeniaritza tekniko mekanikoa. Hidraulika eta pneumatika ezaguerak. • Eskaintzen da: Urtebeteko lan kontratua. 3.500.000 pezetako ordainsari gordina. Eskaintza hauetako bat interesgarri gertatzen bazaizu eta
Frijitu eta gero, nahi izanez gero bota kanela pixka bat gainetik.
lortzeko aukera egin nahi baduzu, gogoan hartu eskaintzaren
On egin.
erreferentzia eta hautagai moduan sartua izatea eskatu Zumaiako Institutoko Langaiko arduradunari (943-860809 edo 943-860810)
Itzurun zuhaitzbidea, 2 943861565 - 943143446
2001eko azaroak 16/94.zenb.
19
kirolak
Autobidea, errepidea, gurdibidea, bidezidorra... Igandero, goizean goiz jaiki, gosari mokadua egin, kasko eta elastiko distiratsuak jantzi eta isil-isilik dauden kaleetan elkartzen dira. Bizikletaren gainean jarrita izerdi pixka bat bota eta inguruko txoko guztiak ezagutzea da euren afizioa. 250 kidetik gora dira Urola Kostako zikloturista elkarteetan eta Euskal Herri osoan askoz gehiago. Duela bi aste errepidea utzi eta mendiko bizikleta denboraldiari ekin zioten. Zikloturismo denboraldia martxoaren lehen igandetik irailaren azken igandera arte luzatzen da. Hasi aurretik Orio, Zarautz, Getaria, Zestoa eta Zumaiako elkarteetako arduradunak elkartu eta denboraldi osoaren
20
2001eko azaroak 16/94.zenb.
plangintza egiten dute. "Irteera bakoitzerako zigilatze puntu bat zehazten da, hau da, bakoitzak nahi duen ibilbidea egiten du, baina nahitaez ezarritako puntu horretatik pasa behar du eta bere sinadura utzi", esplikatu digu Gabriel Centeno Zumaiako Zikloturista Elkarteko lehendakariak. "Bazkide kopuruaren arabera elkarte bakoitzari zigilatze kopuru baten ardura egokitzen zaio. Zarautzek hamar hartzen ditu, Oriok lau, Getaria eta Zestoak hiruna eta geuk zazpi", jarraitu du. Denboraldi hasieran 50-60 km-ko ibilbideak egiten dituzte, eta gero, jendearen gorputzaldia eta eguraldia hobetuz doazen neurrian, 100 km-tik gora egitera iristen dira. "Norabideak txandakatzen saiatzen gara: irteera batean Donostia aldera, hurrengoan Elgoibar aldera, hurrengoan Goierrira...", azaldu digu. Ohiko irteerez gain, ‘intersozial’ deritzenak ere korritzen dira. Profesionalenak bezainbesteko gogortasuna dute proba horiek, 160 km-tik gora eta kategoriako mendateekin, eta estatu osoko zikloturistek parte hartzen dute.
"Zarauzkoek urtero Zarautz--Gernika-Zarautz antolatzen dute eta gainerako lau Elkarteen artean beste bat egiten dugu txandan. Aurten guri tokatu zaigu. Gero, hortik zehar beste asko antolatzen dira", esan digu Gabrielek.
Autobidea eta errepidea Zumaiako Elkartean 58 bazkide dira. "25 urtetik 55era bitarteko jendea ibiltzen gara, baina batik bat 40tik 50era bitartekoak. Gazte gutxi", azaldu digu Gabrielek. Arrazoia garbia da bere ustez: "igande goizean jaikitzea zailagoa izaten da parranda egin ondoren. Horregatik, ezkondu edo asentatutako pertsona izaten da normalean zikloturista", esan digu. Bakoitza bere koadrilarekin ateratzen da, ahal duen guztietan. "Euriak beroan harrapatzen bazaitu ez du asko molestatzen, baina irten aurretik hasten badu, askoz jende gutxiago irteten da", adierazi digu. Batez besteko, bazkideen erdiak ateratzen omen dira astero. "Denboraldi bukaeran afaria egiten dugu zigiluak kontatzeko. Hogei baino gehiago
kirolak dituenari trofeoa ematen zaio eta hogeita zazpi baino gehiago dituenari trofeo handiagoa", kontatu digu. Zortzietan ezartzen dute zita. "Garai batean goizago irteten ginen hondartzara zetozen autoak saihestu nahian, baina gero gaupaseroak udatiarrak baino arriskutsuagoak zirela konturatu ginen", esplikatu digu. Trafikoaren gaiari heltzen diogu. "Elkarteko bazkideek pare bat istripu izan dituzte, ez oso larriak, baina sustoak dezente", esan digu. Irtenbideen inguruan hitz egin, egunkarietara idatzi eta abar egin arren, ez dute aurrerapenik ikusten. "Beste herrialde batzuetan bazterbide zabalagoak egiten dituzte, bidegorriak eta abar, baina hemen ez dago horretarako kulturarik. Kontxan bidegorria egin behar dutelako sekulako iskanbila sortu da esaterako", kexatu da. Kontuz ibiltzen saiatzen dira, baina ohituta daudela dio eta lasai ibiltzen direla. Errepidean doazela batek tiroia ematen du eta besteak badoaz atzetik hura harrapatu nahian. "Pike puntu hori beti egoten da. Ez dela pikatzen dioenak ezin duelako da, zalantzarik gabe", esan digu irribarrez. Kontu
horiek gora-behera, euren filosofia kirol pixka bat egin eta pixkanaka tokiak ezagutzea da. "Badaude profesional frustratuak deitzen diegunak, batez bestekoak eta kilometrajea buruan beti ziztu bizian ibiltzen direnak, baina gehiengoak ez du horrela hartzen", komentatu digu. Askotan erreleboak egiten dituzte, profesionalek bezala. "Tontakeria dirudi, baina oso praktikoa da. Egin beharreko esfortzua hobeto banatzen da eta gorputzaldi eskasagoan dagoena babesean joan daiteke", esan digu. Errepidetik kanpo ere harreman ona daukatela dio. "‘Intersoziala’ antolatzeko 30 lagun bildu genituen inongo arazorik gabe, eta karrera ziklistak irekitzen joateko gure laguntza eskatu dutenean, inoiz ez dugu jende faltarik izan", komentatzen du. Gastuei dagokienez, gorabeherak daude. "Sibarita batzuk miloi erdiko bizikleta erosten dute, baina ehun mila pezetako batekin ere berdin-berdin ibil zaitezke. Gero kaskoa, goanteak eta trajea beste milaka pezeta batzuk izaten dira", esplikatu digu. Bazkidetza urtarrilean egiten da, ziklos Beris-
tainen, eta 10.500 pezeta izaten dira, federatu, asegurua ordaindu eta Elkartearen gastuetarako.
Gurdibideak eta bidezidorrak. Euren afizioari neguan ere jarraipena emateko, duela sei bat urte mendiko bizikletan ateratzen hasi ziren Zumaiako Zikloturista Elkartekoak. Azaroaren lehen igandean hasten dira eta lehen egun hori Joxe Mari Kortari omenaldia egiteko aprobetxatu dute azken bi urteotan. "Joxe Marik ez zuen hutsik egiten, bera zen mendiko bizikletarekin gehiena gozatzen zutenetarikoa, eta lehen irteeran lore eskaintza egiten diogu Arroan", kontatu digu. Errepidea eta mendia bi modalitate oso ezberdin dira. "Mendikoarekin teknika gehiago behar da eta fisikoki ere bai ia dena aldapan baita. Bestalde, gelditu eta ikusmiran egoteko aukera gehiago eskaintzen ditu. Materiala, bidea, abiadura... dena da ezberdina", adierazi digu. Berak kasik nahiago omen du mendikoa. "Lokatzez zikindu eta putzuetan sartzea ikaragarri gustatzen zait", esan digu. Hasiera batean, mapak egin zituzten eta kiroldegian ezarri, baina betikoak elkartzen zirela ikusirik, orain irtetear daudela erabakitzen dute nora jo. "Bederatzietan elkartzen gara eta hiru bat orduko buelta egiten dugu, 20 bat km-ko eremuan", esan digu. San Migela igo, Artiatik Oikiako estazio zaharrera jaitsi, ibai ondotik Muniosorora, Oikia, IbaĂąarrieta, Arroa-Goitik Presalden behera, autopista azpitik Elorrixa aldera eta Zumaira omen da askotan egiten duten buelta. "Oinez buelta polita egiteko bospasei ordu behar badituzu, bizikletarekin pare bat ordutan egin daiteke", bukatu du.
Amaiako plaza
2001eko azaroak 16/94.zenb.
21
kirolak
Ind. Lagun Artea S.B.T., saskibaloia berriz gorantz Fisikan esaten denez, igotzen den guztia beherantz etortzen da. Kiroletan ere halako zerbait gertatu ohi da. Kirol mota bat egun batean modan egon daiteke, telebista bidez milaka partidu eskainiko dira eta kiroldegiak leporaino beteta agertuko dira. Baina halako batean beherakada etorriko da. Modei agur esaten zaie eta harmailak zaleturik gabe geratzen dira. Halako zerbait gertatu zaio saskibaloiari. Orain 15 urte inguru goian egon zen, baina pixkanaka jasan duen beherakada itzela izan da. Zumaiako kasuan antzeko zerbait gertatu zen, baina maila apalagoan. Orain 10 urte inguru sortutako taldeak momentu oso onak izan zituen saskibaloia puri--purian zegoenean. Hiru talde, bat seniorra eta bi jubenil, maila igoera eta jende dezente kiroldegiko harmailetan. Baina beste lekuetan gertatu zen bezala, Zumaiako saskibaloi taldea krisialdian sartu zen. Taldekide batzuek, ikasketak edo lan kontuak zirela-eta, taldea utzi behar izan zuten. Beste batzuek, aspertuta,
antzeko zerbait egin zuten. Egoera horretan jokatzen jarraitzea zaila zenez, 2000-2001 denboraldian talderik ez ateratzea pentsatu zuten. Urtebeteko geldiunearen ondoren, ordea, egoera guztiz ezberdina da. Jende dezente dabil entrenamenduetan eta orain arte jokatutako hiru partiduak irabazi ditu Ind. Lagun Artea saskibaloi taldeak. Non dago sekretua? Ilusioan eta seriotasunean, diote taldekideek. Taldeko jokalari izandako eta Zarautzen entrenatzaile lanean aritutako Jon Argoitiaren gidaritzapean, abuztuan, erdi brometan hasi ziren lanean Ind. Lagun Arteako jokalariak. Orain, ordea, astean bi entrenamendu izaten dituzte eta partiduak asteburuero. Azken urteetako anarkia alde batera utzi, eta talde diziplinatu moduan agertzen zaigu denboraldi berrian. Koadrila baten inguruan sortutako taldea izan da, eta oinarri berbera dauka denboraldi honetan. Hamabi jokalari ditu taldeak, nahiz eta entre-
namenduetara jende gehiago hurbiltzen den. Orain urte batzuk ohikoak ziren 7-8 jokalariekin parekatuta, kopuru harrigarria da. Hala ere, etorkizunari begira, arazo bat izan dezakete: talde beteranoa da nahiz eta aldaketak izan dira taldean: orain urte batzuk jubenil mailan aritzen zen lagun bat hurbildu zaie, eta baita saskibaloian inoiz aritu ez den beste bat ere. Taldekideek babesleari, Lagun Artea enpresa zumaiarrari, garrantzi handia ematen diote. Ekipamendu berria erosi dio taldeari: jantziak, baloiak, denetik. Lagun Arteak saskibaloi taldearekin duen harremana urrutitik dator. Taldearen lehen urteetan, bera izan zen saskibaloiaren babeslea Zumaian, nahiz eta gero taldea laguntzeari utzi zion. Saskibaloia berpiztearen lehen pausoa emanda dago. Orain lana ondo egitea besterik ez zaie falta. Badirudi saskibaloia berriro gorantz doala Zumaian. Beherakada urrun izango ahal da.
Trenbide kalea, 1
22
2001eko azaroak 16/94.zenb.
Tel. 943143505
Sagardogilearen lanean Datorren urtean etxeko sagardoa nahi duenak dagoeneko lanak aurreratu samarrak izan beharko ditu. Izan ere, udan eguzkiak heldutako sagarrak udazkenean bildu behar izaten baitira, aterpera eraman eta sagardoa egiten hasteko. Orain dela urte batzuk sagardoa askoz ere baserri gehiagotan egiten zela esan beharrik ez dago, jakina baita gaur egun baserriko lanetik gero eta jende gutxiago bizi den heinean, honelako lanetan ere jende gutxiago murgiltzen dela. Honela, bada, udazkenaren hasieran bildu zituzten sagarrak sagardogileek. Gero, sagarrak aterpean daudenean, jo, prentsatu eta bertatik ateratako zukua upeletan sartzen dute, denboraren poderioz sagardoa bihur dadin. Baina zenbat aldatu da prozesu hau
azken bi hamarkadetan? Klimak dituen aldaketa zoroak alde batera utzita, batzuetan sagarrak kanpotik ekartzen dira; egurrezko kupelak bota eta altzairuzkoak jarri dira; beste batzuetan sagardoa kanporako ere egiten da; sagardoaren zaporea ere nahikotxo aldatu dela diote adituek‌ Aldatu ez den bakarra sagar biltzearen ondoren pasa beharreko gerriko mina dela dirudi. Dena dela, garapena eta aldakuntza ezinbestekoak direnez, aurrera begiratzea komeni zaigu, eta gogoratu herriko sagardoa dastatzeko aukera paregabea izaten dugula urtero ekaineko sagardo festan. Horrela, jarraitu dezatela sagardogileek lanean, herriaren kultura, ohitura eta egarria asetzea ezinbestekoa da-eta.
Hauteskundeak? Jesus Alkorta Ez, lasai, ez da pentsatzen ari zaretena, etorriko dira berriro ere guk nahi baino lehenago. Bozketa
dela
eta
nik
egin
dudan
hausnarketa zera da, garaia heltzen denean eta egin nahi dutenak behintzat, zergatik ez dugun egiten bizi garen tokian, hau da Oikian. Pentsatzen dut horrela egiteko gauza batzuk aldatu egin beharko direla, baina inolako
posibilitaterik
egonez
gero,
gustatuko litzaidake niri behintzat eta agian gehiagori ere bai, hori horrela egitea. Bazterrak nahasteko asmorik gabe ea norbaiti
bururatzen
zaion
nola
egin
litekeen, zeren gure inguruko hainbat tokitan horrela egiten baita.
2001eko azaroak 16/94.zenb.
23
kultura
Gabonetako IV. Bertsopaper lehiaketa Armairutik neguko arropak ateratzeko aukera izan gabe, hotza, elurra eta eguraldi txarra gainera erori zaizkigu, negua eta Gabonak zirrikitutik begira ditugun seinale. Herritar askoren iritzien aurka Udalak urtero Erribera kalean jartzen dituen megafoniatik ateratako "Din, dan, don, din, dan, don, Eguberri On‌" eta antzekoez beteko zaizkigu herriko kaleak. Turroia, txikiteoa eta mazapanak, Gabonen adierazgarri. Hala ere, izango da kulturarentzat tartetxo bat ere. Herriko abesbatzen kontzertuak eta zinema emanaldi bereziez gain, bertsolaritzak izango du zeresana, aurten ere Zumaiako Bertso Eskolak, Udalaren babespean, "Joanito Dorronsoro saria" izenez ezaguna den Gabonetako IV. Bertsopaper Lehiaketa antolatu baitu. Lehiaketa zumaiarrentzat da. Adinari dagokionez, 14 urtetik gorako neska-
24
2001eko azaroak 16/94.zenb.
mutilek har dezakete parte. Parte hartzaile bakoitzak, gehienez, lan bakarra aurkeztu ahal izango du eta lanean gai hau jorratu beharko du: "Zumaiako Bertso Eskolak 20 urte". Gai mamitsua bertsolari zumaiarrentzat, kontuan hartzen badugu zenbat lagun pasa diren hogei urte hauetan orain Foronda Kultur Etxeko ganbaran kokatuta dagoen eskolatik. Lehiaketan parte hartu ahal izateko, gutxienez sei bertso idatzi beharko dira eta gehienez 10. Doinua eta neurria libreak izango dira. Lanak Foronda Kultur Etxean aurkeztu beharko dira 2001eko abenduaren 27a baino lehen. Horrelako kultur lehiaketetan gertatzen den bezala, zenbait arau bete behar dira: lanak egilea nor den adieraz lezakeen inolako daturik agertu gabe aurkeztuko dira; lanarekin
batera gutunazal itxi batean parte hartzailearen datuak eta telefonoa adieraziko dira; gutunazalaren gainean eta lanaren hasieran ezizen bat jarri beharko da. Garrantzitsuena, sariak. Bi sari banatuko dira. Irabazleak txapela, 30.000 pezeta eta oroigarria eramango ditu etxera, eta bigarrenak oroigarria eta 15.000 pezeta jasoko ditu. Epaimahaiak hala erabakiko balu, sariez gain aipamen berezi bat edo batzuk egin ahal izango ditu. Sariak Bertso Eskolan ibilitakoekin urtarrilaren 4an egingo den bertso afarian jakinarazi eta banatuko dira. Aurreko ekitaldietan Eneko Dorronsoro izan da lehiaketan irabazle. Ikusi beharko dugu ea aurtengoan beste norbait monopolioa hausteko gai den.
kultura
Fitxa-teknikoa Liburua: Las columnas de
Azaroak 22, osteguna
Hércules
Tinta roja
Egilea: Paul Theroux Argitaletxea: Ediciones B
Zuz: Francisco J. Lombardi Akt: Gianfranco Brero, Giovanni Ciccia, Fele Martínez
Urtea: 2001
Mediterraneoan zehar Bidai liburuek literaturaren barruan jada tarte zabala egina dute. Literaturaren historian zehar, idazle asko aritu dira egindako bidaien berri ematen, batzuk bidaia fisikoak, besteak burmuinaren barruan eragin handiagoa dutenak. Idazle horiek abiapuntu bat izaten dute, baina gehienetan ez dakite non eta nola amaituko duten. Idazle ezagun ugari aritu da halako liburuak idazten. Une hauetan, ziur aski, idazlerik garrantzitsuena eta ezagunenetakoa Paul Theroux idazle estatubatuarra da. Etengabeko bidaiaria da Theroux. Bizitza erdia bidaiak egiten pasa duen idazlea. Hego Amerika, Europa, Ozeaniako uharteak, lehen Indotxina osatzen zuten herrialdeak, Txina, etab. Herrialde horiek bisitatu ditu eta baita bertan bizi izan ere. Bidaia horiek liburu interesgarrietan bildu ditu. Orain gomendatzen dugun liburu honek urte batzuk baditu ere, aur ten argitaratu da hemen. Therouxek 90eko hamarkadaren hasieran Mediterraneoan zehar egin zuen bidaiaren berri ematen digu. Gibraltarren hasi eta Tangerren amaitu zuen ibilbidea. Tar tean Espainia, Frantzia, Italia, Kroazia, Albania, Turkia, Egipto eta beste hainbat estatu zeharkatu zituen. Therouxek sekulako abilezia erakusten du herrialde bakoitzeko mentalitatean sartzeko. Ez da herri bakoitzeko eraikin famatu edo gune turistikoak deskribatzera mugatzen. Jende xumearekin hitz egiten du. Herri bakoitzaren egoera sozial eta politikoa ulertu
Pancho Lombardi zuzendari peruarrak hausnartzera gonbidatzen gaitu oso lanbide berezi baten inguruan. Hain zuzen, Gianfranco Brerok aktoreak maisuki eta bikain antzezten duen pertsonaiak (egunkariko gertaera sailaren buru zaildu eta eskarmentu handikoak) dioen bezala, «unibertsitatean inoiz ikasiko ez den» lanbidea hartzen du ardatz nagusitzat. Sailburuaren maxima hori aurpegian belarrondokoa bezala jasoko du gazte batek (Giovanni Cicciak). Izan ere, gazteak idazle izan nahi du, baina lizentziatura amaitzeko, praktikak egin behar ditu egunkari batean, Limako eguneroko bizimoduko gertaera odoltsuak jasotzen dituen argitalpenean. Pantaleón y las visitadorasen egileak ez du, ez, prentsako lanbidearen ("laugarren boterea" deitutakoaren) alderdi errukigabe eta eskrupulurik gabea soilik erakusten; aitzitik, Lombardik benetan nahi duena hauxe da: ikasle gaztearen eta irakasle zaharraren arteko lan eta afektibitate harremanak islatzea, eta iniziazio prozesuak bakoitzarengan nola eragiten duen erakutsi ere bai. Filmaren egituraketa eta interpretazioa sendoa da. Pelikula honetan, kazetari talde baten eguneroko martxa frenetikoa erakutsiko digu. Lagun horiek giza miserietan murgiltzen dira eta tragedietatik abiatuta gertatutakoa berregiten dute hurrengo egunean jendeak irakur dezan, egunkariko portadan islatutako nahigabe eta malkoetatik urrun egoteak ematen duen lasaituaz. KOLDO LANDALUZE.
nahi du, eta baita kritika gogorrak egin ere. Horrek liburua askoz ere interesgarriagoa egiten du.
2001eko azaroak 16/94.zenb.
25
azaroa
agenda
9 22
9tik 22ra
22tik 10era
ERAKUSKETA “Euskotren 100 urte”
ERAKUSKETA “EuskotrenUrolako trenaren 75 urte”
Forondan
Oxford aretoan
29 17 osteguna
ANTZERKIA 3-10 urte bitarteko haurrentzat “Kastaña pilonga: non dago maleta?”
larunbata
PRODUKTU BIOLOGIKOEN DASTAKETA goizean zehar Siwa belardendan
17:30etan Haurren liburutegian
ABENDUAK
22 17 1 osteguna
larunbata
larunbata
MUSIKA ESKOLAKO IKASLEEN AUDIZIOA
HAURRENTZAT OPERA SAIOA “La flauta mágica”
UDAL TXISTULARI BANDAREN KONTZERTUA
Arratsaldean
18:00etan
Kofradiako plazan
Ubillosen
Maria eta Jose aretoan
26
2001eko azaroak 16/94.zenb.
19:00etan