172 (2008ko abendua)

ZUMAIAKO HILABETEKARIA

BALEIKE 172. ZENBAKIA. DOHAINIK 2008ko ABENDUA

www.baleike.com

ESTHER CRUZ “Eskaladako sekretu handiena burua da”

E R R E P O R TA J E A

M E R K ATA R I T Z A

B I Z I - B I Z I A

BALEIKE172 4

AZALA e. cruz

baleike+

herri aldizkaria Juan Belmonte, 29 behea tel.: 943 86 15 45 e-maila: aldizkaria@baleike.com Argitaratzailea Baleike Kultur Elkartea e-maila: elkartea@baleike.com Administrazio batzordea: Xabier Azkue, Gurenda Serrano Erredakzio taldea: Xabier Aizpurua, Imanol Azkue, Abelin Linazisoro, Ainara Lozano Lasa, Aitor Manterola, Juan Luis Romatet, Miriam Romatet, Peio Romatet, Arnaitz Rubio eta Gorka Zabaleta Diseinua eta maketazioa: Roberto Gutierrez Hizkuntz zuzenketa: Imanol Azkue Publizitatea tel. 943 86 15 45 gurenda@baleike.com Inprimategia Antza Inprimategia (Lasarte-Oria) Tirada 1.000 ale Lege gordailua: SS-405/94 ISSN: 1136-8594

Herriko hixkera: Zumaidxatik Zumaiyara 9

20

Artaditik Gorostiagabekora

MERKATARITZA BIZI BIZIA

13

28

ESTHER CRUZ

Osasun zentro berria

18

29

Pagadi elurtua

JOXE ETXABE UDABE (eta 2)

txokorik txoko

erretratua

hizkiak eta izpiak

erreportajea

www.baleike.com

gure zumai zarra

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzukizunik.

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

BALEIKE 2008 ABENDUA

BALEIKE+

Herriko hizkera

Zumaidxatik Zumaiyara Zumaiako hizkeraren berezitasunak jaso ditu ikertzaile talde batek.

Lehenengo, 24 zumaiar aukeratu zituzten, eta gero bideo kameraren aurrean elkarrizketatu. Bildutako informazio guztia xehatu, sailkatu, antolatu eta interneten kontsultatzeko moduan jarriko dute.

TESTUA: GORKA ZABALETA ILUSTRAZIOA: ANDER HORMAZURI

“Zumaidxa” eta “Zumaiya”. Kostaldea eta barnealdea. Arran­ tzalea eta baserritarra. Bi mundu, bi kultura, bi hizkera herri bakarrean. Eskizofrenikoa irudituko zaio, agian, arrotzari; muturreko endogamiaren paradigma: hamar mila biztanlera iristen ez den herri txiki batean halakorik...

–Arrantzale kulturak eta baserritar kulturak diferentzi haundia die hemen Zumaian. Eta adibidez, ba, estazio aldekuak edo Jadarre edo Gau Txori aldekuak… Jadarre barriyua ezautzen dezue?

–Bai. –Ba, alde hortan, ba, zeuden lehen bi baserri eta etxe bat, gehio ezer ez. Ba, hanguak ya hizketan diferente hitz eiten zien, ez gu bezela. Eta baita estaziyokuak ere bai. Guk “estazixua” esaten giñun, “estazixokuak”, ezta? Haiek ya, guk “gorrixa”, “haundixa”, “eurixa”, eta haiek “euriya”, “haundiya”, “gorriya”, zauztarrak bezela.

O Arruakuak bezela, ezta?

–Bai. Eta Oikiyan ta holan esaten da, ezta?

–Oikiyan’e baserritarren… “Oikiya”, “Oikiya”, “Oikiya”. Ta guk “Oikixa”.

(Abelin Linazisorori egindako elkarrizketako pasarte bat).

Euskara Batuaren garaiotan, altxor preziatuak dira tokian tokiko hizkerak. Azkarregi desagertzen ari den mundu ba­ ten azken doinuak dira. Betirako isildu baino lehen, hainbat

BALEIKE 2008 ABENDUA

ikerketa lan ari dira egiten han eta hemen, Euskal Herrian ze­ har. Zumaian, hirukote batek jaso du herriko hizkera, Udalak emandako beka bati esker. Aintzane Agirrebeña da egileetako bat: “Zumaiako hizkeraz gain, etnografia aldetik ere onda­ re bikaina bildu dugu. Gerra Zibilaren ondoren eten handia gertatu zen kulturan, ekonomian, gizartean. Alor guztietan.

Gerra aurreko kontuak jasotzea ere garrantzitsua iruditu zi­ tzaigun”.

Zumaiako hizkera erabiltzen duten lekukoak elkarrizketa­ tzea izan da lanaren muina. “70-80 urte inguru dituzte, he­ rriko hizkera edadetuek erabiltzen dutelako ondoen; emaku­ me eta gizonen arteko oreka ere mantendu dugu; eta auzo ezberdinetakoak aukeratu ditugu, aldea dagoelako hizke­ ran. Xabier Azkuek asko lagundu zigun aukeraketa egiten”.

Galdetegi zabal bat prestatu zuten: galdera orokorrak, alde batetik, eta pertsonari egokitutakoak, bestetik (arrantzari buruzkoak, baserriko lanak, ohiturak, festak…). “Azkenean 24 lekuko elkarrizketatu genituen. Elkarrizketa horietatik bizpahiru minutuko mila pasarte inguru aukeratu genituen.

Horiek gaika sailkatu ondoren, 200 onenak aukeratu genituen paperera transkribatzeko. Bideo zatiak ere aukeratu ditugu”.

Grabatutako elkarrizketez gain, lehenik egindako zenbait lan ere erabili dituzte dokumentatzeko, hala nola, Xabier Azkuek Zumaiako hitanoari buruz egindako azterketa, Ima­

BALEIKE+ BALEIKE 2008 ABENDUA

BALEIKE+

nol Azkuek herriko toponimiaz idatzitako liburua, eta Abelin Linazisorok Baleike aldizkarian argitaratutako elkarrizketak, Gure Zumai Zarra atalean.

“Bildutako informazio guztia jadanik datu base batean dago jasoa eta sailkatua. Guk bilketa lana egin dugu, batik bat.

Aurrerantzean lan handia dago egiteko, bai hiztegia lantzeko, aditz taulak osatzeko…”, ohartarazi du Asier Sarasua, lantal­ deko kideak. Miren Zabaleta da taldeko hirugarren kidea. www.ahotsak.com web gunean Udalak emandako bekari esker, biltze lana egin ahal izan dute hiru ikertzaileek. Informazio hori guztia eskuragarri jartzea da orain egin beharreko urratsa. “Hitanoari buruzko azterketa liburuxka batean jaso zen; toponimiari buruzkoak mapa bat eman zuen aurrena, eta liburua ondoren. Garbi dugu amaitu berri duten ikerketa honen emaitza ere interesa duen ororen esku jarri behar dela, eta lehen urratsa Interne­ ten jartzea izango da”, aurreratu du Josune Herrartek, Uda­ leko Euskara Zerbitzuko teknikariak. Horretarako, jadanik martxan dagoen proiektu zabalago bat baliatuko dute: www. ahotsak.com web gunea. Euskal Herriko ahozko ondarea ja­ sotzea eta zabaltzea da ekimen horren xede nagusia, eta jada­ nik hainbat herritako hizkera daude bertan jasota. “Ikerketan bildu den informazio guztia, transkribatutako pasarteak eta bideo zatiak web gune horretan kontsultatu ahal izango dira hilabete batzuk barru”, azaldu du Herrartek.

Xabier Azkue Ibarbia

ZENBAIT AHOTS 24 zumaiar elkarrizketatu dituzte azterketa egin ahal izateko. Horien artean, argazkietan ageri direnak: goitik behera, Brigida Ibarbia, Bartolo Etxabe, Irene Yeregi, Joseba Garate eta Claudio Etxabe.

“Ikerketan bildu den informazio guztia interneten kontsultatu ahal izango da hilabete batzuk barru”

Zumaiako Udalako euskara teknikaria

Eutsi etxeko euskarari Pozik nagoela aitortu behar dizuet, Zumaiako hizkera aztertzeko bekak emaitza oso ona eman duelako. Gainera, adineko 24 zumaiar kontu-kontari bideoan grabatuta izatea, balio etnografiko handia duen lana da. Baleike aldiz­ karian bertan ere jaso dira Abelin Linazisorok egindako elkarrizketa ederrak, baina bideoak bestelako abantailak ditu; esaterako, irudiaren indarraz gain, azentua, ahoskera zehatza eta beste hainbat xehetasun aztertzeko aukera ematen du. Beraz, zorionak eta mila esker Asier, Aintzane, Miren eta Beleni Zumaiari opari bikain hau egiteagatik.

Hitanoaren ikerketa egin genuen lehendabizi, toponimia biltzea etorri zen gero, eta azkenean herriko hizkera aztertzearen txanda heldu da.

Udalak bete-betean asmatu du horiek jasotzeko ahaleginean, eta ari da pixkanaka egindako lanak zabaltzeko eta bultzatzeko ekimenak antolatu eta gauzatzen ere: liburuak, mapak, panelak, eskoletarako materiala, etab.

BALEIKE 2008 ABENDUA

Euskara batua funtsezkoa da gaur egungo gizartean, egia da hori, baina ekarri ditu ondorio kaltegarriak ere, jende askok etxeko hizkera gutxietsi, ikastetxeetan eta Euskal Telebistan eskaintzen dena garbiagoa dela sinetsi, eta etxekoari ez diolako eutsi. Transmisioan galera ekarri du horrek, eta nolabait zuzendu beharra dago egoera hori.

Herriko hizkera gure kulturaren ondare garrantzitsua da, gorde eta zaindu beharreko altxorra, horixe delako beste herrietatik bereizten gaituena, eta zumaiarron esku dago mantentzea. Zaila da orain guztiok Santidxo, anaidxa eta Zumaidxa esaten hastea, baina geure egitekoa da herriko hitzak eta aditzak lotsarik gabe erabiltzea: aitaitta, amama, txoaskina, zozobelarra, txaperoa, bagatxiaztik/n... Horretarako, oso garrantzitsua da etxeko transmisioa, gurasoek eta aitaita-amamek familian egin beharrekoa.

Eutsi gure hizkerari!

Ikertzaileek aurkeztutako txostenetik entresaka egin eta adibide batzuk aukeratu ditugu, Zumaiako hizkerak dituen berezitasunen erakusle.

Saldaa, etxia, ogidxa, ogiya… a + a > a (alaba, errota, neska) Zumaian Euskara Batuko arau orokorra jarraitzen da bokal elkarketan, adibidez: errota + a > errota. Dena dela, inguruko herrietan (Getaria, Zarautz, Zestoa…) gertatzen den bezala, hitz gutxi batzuetan -aa bokal luzeak gordetzen dira: saldaa, gaztaa, babaa, gezaa, azaa, askaa, sokaa... Baita deklinatutako hitzetan ere: askaetan, saldaakin, neskaakin… Hala ere, gogoan izan fosildutako hitz gutxi batzuetan besterik ez dela gertatzen, eta hiztun nagusienen artean bereziki. e + a, e, o > ia, ie, io etxe > etxia i + a (e, o) > iya (iye, iyo) ogi > ogiya / ogidxa Ikus daitekeenez, Zumaian bi eredu daude: Oikia eta Artadi inguruan ogiya bezalako formak dira nagusi; Itziar alboko baserrietan eta arrantzaleen artean, berriz, ogidxa bezalakoak. Azken forma horiek galtzen ari dira belaunaldi berrietan, eta -iya tankerakoak nagusitzen. o + a (e, o) > ua (ue, uo) asto > astua u + a (e, o) > ua (ue, uo) katu > katua Azken forma horrekin batera, Oikiako hiztun batzuei diruba, suba, buruba eta katuba formak ere jaso dira, baina ez dirudi Zumaian oso zabalduta daudenik.

Nastu, goorra, saata…

Lehen mailako bokal geminatuak ia erabat galduta daude Zumaiako euskaran. Nagusienen artean (eta batez ere baserritarren artean), oraindik ere bizirik daude bokal luze horien aztarnak (txa­ hal, nahastu…), baina oro har, horrelakoak soilduta erabiltzen dira Zumaiar gehienen artean: ahal > al; txahal > txal, nahastu > nastu eta abar.

Bigarren mailakoak, ordea, oso ugariak dira, kontsonante baten galeraren ostean sortzen direnak, VCV > VV. Zumaian oso erraz galtzen dira -g- eta -r bokal artekoak eta beraz: gogorra > goorra; zarata > saata; badakizue > baakisue.

Euki, proatu, txakolindei…

Zumaiako hizkeran bokal arteko herskariak galtzeko joera handia dago. Batez ere -g- galtzen da, baina -b- eta -d- ere maiz desagertzen dira: -d-: euki (‘eduki’), ean (‘edan’), mouan (‘moduan’), aar (‘adar’), eo (‘edo’), earki (‘ederki’), baijua (‘badijoa’), baakisu (‘badakizu’)...

-b-: proatu (‘probatu’), baarrun (‘babarrun’)...

-g-: eiñ (‘egin’), euzki (‘eguzki’), nausi (‘nagusi’), ezautu (‘ezagutu’), nearrez (‘negarrez’), goorra (‘gogorra’), guatu (‘gogoratu’). g-ren galera beste hainbat kasutan ere agertuko zaigu: egonen adizkietan (nago > nao, no), -tegi atzizkian (txakonlindei), -ago graduatzailean (lehenago > leno; politago > polito...), eta, adi­tzean, -gu markan (degu > deu).

Asier Sarasua, Miren Zabaleta eta Aintzane Agirrebeña.

Pixtu, gaixki, dakixki…

Bustidura adierazgarriak oso arruntak dira Zumaiako hizkeran.

Hemen jasotako zenbait: kaxkarra, koxkorra, xurra, goxua, beltxa, xulo, ximeldu, xeoxe (‘zeozer’)...

Aipatzekoa da -iz > -ix bustiduraren indarra, Zumaiako hizkeraren ezaugarri nabarmena delako. Bustidura horrek indar handia dauka Zumaian. Batez ere herskari aurretik gertatzen da, -p, -t, -k kontsonanteen aurretik (txixpa, pixtu, gaixki), eta bereziki adizki pluraletan (zixkiyon, dakixki).

Nabarmentzekoak dira, gainera, -iz amaiera duten hitzetako bustidura. Zumaian eta Getarian oso nabarmena da horien ahoskera palatalizatua: noix (‘noiz’), naix (‘naiz’), haix (‘haiz’), goix (‘goiz’).

BALEIKE+

Zumaiako hizkeraren zenbait ezaugarri

Natxiok, natxabillek, natxatorrek…

Gipuzkoako beste hainbat tokitan bezala, Zumaian ere hitanoko adizki bereziak agertzen dira: natxiok (‘nagok’) / natxiak (‘noak’) / natxatorrek (‘natorrek’) / natxabillek (‘nabilek’).

Hiztegia Zumaian edota inguruan soilik erabiltzen diren hitzak eta hitzen aldaerak ere jaso dituzte txostenean. Hona hemen batzuk: Andar!: atzera begiratu gabe joan; joan aditzarekin lotuta, “eta andar joan ginen Donostiara”.

Antusina: kirten bakarreko metalezko edalontzia.

Arrankasidxa (arpoi antzeko bi hortzeko tresna, harraldeko arrantzan erabiltzen dena).

Branka(a) haitz luzea itsas aldera, normalean okertua.

Erreux: hondatutako arraina, gakoaz zulatua edo kolpez mailatua.

Ezixol: elizmutilek daramaten tutu luzea, muturrean kandela duena.

Haizebe: haizetik babestutako lekua.

Hamar (karramarro).

Katxapero, katxapo: txapligoa, etxaferoa.

Lain: bixigua erosteko lain badaukat.

Taos (itsasoko laino itxia).

Terral: eguraldi hotzetan erreka gainean agertzen den lainoa.

Tiraiña (resaca, corriente).

Trakaa: zigarroari txupada egin.

Tuntunpaela: inozo deitzeko era maitagarria, neskentzako.

Txapero: aguazila.

Txibilita (tximeleta) BALEIKE 2008 ABENDUA

BALEIKE+

PUBLIZITATEA

BALEIKE 2008 ABENDUA

Artaditik Gorostiagabekora Lehengoan Arteagatik Artadira etorri ginen; Ibilbidean, bi aldeetara, Urola ibaia edukiko gaurkoan, berriz, Artaditik Gorostiaga baserrie- dugu, meandro baten bizkarraren gainetik ibitara joango gara, aldapan behera, errepidean. liko gara eta.

XABIER eta IMANOL AZKUE

TXOKORIK TXOKO

19. ibilbidea

Artadin GI-4811 errepideondoan, harresi bat dago, tik jarraituko dugu eta ez malekoi baten antzekoa, tar­ 1 dugu utziko helmugara iritsi tean hutsune batekin, marea arte. Irten orduko, bihurgu­ gora eta behera ibiltzeko, ne itxia egiten du ezkerral­ eta barrualdean zuhaitz en­ dera, eta eskuinaldean ge­ bor ihartuak, zutik; Basazratuko zaigu, erdi ezkutuan, pia izena du parajeak, eta Aingura etxea. horri begiratuta erraz ima­ Errepidetik ibai aldera, jina dezakegu garai batean aldapa pikea dago, landare­ nola jaten zioten terrenoa tzaz betea, araztegiaren on­ ibaiari, itsasbeheran lokatza dotik paseatuz gero ederki besterik ez zeukaten lekuak ikusten dena: Sanmigelaz­ nekazaritzarako aprobetxa­ pia da. Hemendik ederki tzeko: harrizko horma egin, ikusten dira, aurrealdean, barrualdea lurrez bete…

1. Usurbiribillaga. Bada Irun aldean antzeko izena duen paraje bat: Basustagaña, Basusta, Ba­ Aipagarria da, halaber, he­ Osinbiribillaga. Hura ere ibaiko lekua da, padura. sadizar… Halaber, ibaiko men inguruan ibaiko zen­ mareajearen arabera, agerian bait parajek badituztela izen eta nabarmen geratuko da bereziak, angulazaleek eta ibaian Usurbiribillaga ingurua, hau da, uharteena. Hor ibaia arrantzaleek jarriak, kalatoki horietan ibiltzen zirelako arran­ bitan zatitzen da, uharteak gainditzeko: Errioaundia (Basus­ tzan: Alanbreak (argindarreko kableek ibaia gurutzatzen du­ ta aldera) eta Erriotxikia (Gorostiaga aldera). Azken horren ten lekuan), Txirlatokia (txirlak hartzeko lekua)…

BALEIKE 2008 ABENDUA

2

3

4

5

6

7

8

9

Galdera: Testuan bi kalatokiren izenak aipatzen dira.

Horietako bat Alanbreak da.

Nola izena du besteak?

Txapartegik emandako tarta eder bat zozketatuko dugu.

Erantzunak elkartea@baleike.com helbidera bidali. Erantzunekin batera, izen abizenak eta telefono zenbakia adierazi.

Aurreko zenbakiko erantzuna: Kanposantugain Irabazlea: Lore Arrizabalaga Zorionak!

10

2. Artadi eta Gurutzealde. Gaur egun ezingo dugu honela ikusi, zuhaitzak bota eta txaletetarako bidea egin dutelako.

3. Dornutegitorre (Torre). Bi eraikinez osatua da.

Antzinako dorretxearen lau paretak osorik daude oraindik.

Atzealdean, Oikia.

4. Esparrukoa. Dornutegitorretik industrialde aldera lur eremu handia dago, nekazaritzarako erabiltzen dena. Hor daude, besteak beste, Esparrukoa, Saizarra, Nagusisagasti…

5. Gurutzealdetik aurrera. Errepidetik jarraituko dugu, Sanmigelmendi aldera. Eskuinaldekoa Kanpoko zelaia da; ezkerraldekoa, berriz, Sorozabal.

6. Munagaña. Errepidea mendi gaina zulatuta doa Gorostiagetara. Atzealdean, autopista, Ordiko zuloan barrena.

7. Zumaiako tontorrik garaiena. Munagañetik Gorostiagatxiki, Gorostiagaundi eta Andresenearen teilatuak ikusten dira. Ibaiaz eta autopistaz beste aldera, Goiko mendia, Miraballesmendi eta Azkarategain. Azken hori da Zumaiako udal--lurretako tontorrik altuena, 198 metrorekin.

8. Gorostiaga. Gorostiagaundiren ateburuan, hareharrian, urtea ageri omen da grabatuta: “Año 16(9 edo 3)1”.

9. Gorostiagabekoa. Eraikin gehienak oso hondatuta daude, eta inguruko baratzeetako erremintak eta gauzak jasotzeko baino ez dituzte erabiltzen.

10. Garai oparoagoak. Ondo fijatuz gero, oso apaingarri politak ikus daitezke, eraikin hauek garai oparoagoak ezagutu zituzten seinale.

3 2 5

TXOKORIK TXOKO

1

4

7 9 10

8

Errepidetik jarraituta, Gurutzealde izeneko bidegurutze batera iritsiko gara: ezkerraldeko bidea hartuz gero, Dornutegitorre (ahoz Torre) eta Dornutegi (ahoz Turruntei) base­ rrietara jaitsiko gara. Dornutegi izena oso antzinatik ageri da dokumentuetan, eta bitxia da zenbat izen antzeko eta idazke­ ra desberdinarekin ageri den: Dornutegui (1344), Dorantegui (1485), Dormintegui (1626), Dornuntegui (1661), Dornutegui (1775), Dormutegui (1775), Tornútegui (1864), Dornutegi (vulg. Turruntegi) (1923), Torrontegi (1985)… Bide horreta­ tik aurrera jarraituta, Mantzisidorko zubira eta Oikiara iritsiko gara. Baina hain urrutira joan gabe, Gurutzealden geunden. Bi­ degurutzearen ondoan, eskuinaldean, gaur egun ganadua egon ohi den hori, Kanpoko zelaia da; ezkerraldera, berriz, mendi­ malda Urola ibairaino jaisten da, eta hor daude izen bereziko beste paraje batzuk: Esparrukoa, Saizarra (sagastia, Konde­ koa etxearen parean) Nagusisagasti (izenean ederki adieraz­ ten da jatorrian zer zeuden landatuta eta norena zen lurra), Lanberri… Terreno batek, gainera, oso izen berezia dauka: Arlotesoroa. Ikusi ez arren, hor sumatzen da, ezkutuan, Jose Maria Korta industrialdea (lehen Gorostiaga izena zuena), eta horra iritsi aurretik dago Mantxotegierreka.

Bidegurutzetik aurrera, errepideak muino baten bizka­ rra hartzen du, hasieran ordekan eta gero aldapan behe­ ra: Munagaña da, eta gaindituta, Gorostiaga ingurura iritsiko gara. Izen hori hartzen du inguru oso honek, bai­ ta hemengo baserri batzuek ere, eta bestelakoek ere ba­ daukate izen hori agirietan: Gorostiagako ontziola (Urola ibaiaren ertzean, XVI. mendean), Gorostiagako teileria, Gorostiagako erriberak (gaur egun industrialdea dagoen horretan)… Munagaña ingurutik baserri batzuen teilatuak ikusten dira, baina etxeak osorik ikusi nahi izanez gero bertara joan beharko dugu. Hiru eraikin nagusi daude: Gorostiagatxiki, Gorostiagaundi (edo Kotxeroenekoa) eta Andresenea. Inguruko lurretan mahastiak ere badaude, txakolina egiteko.

Berriz ere errepide nagusitik, laster bidea aldapan behera hasiko da nabarmen. Konturatzerako, Gorostiagabekora iritsiko gara, eta eraikin batzuk aurkituko ditugu, hiru nagu­ siki: Txantonenea, Kaskante eta Juantonenea, guztiak ere hutsik; gainera, beste eraikin bitxi batzuk ere badaude.

Gorostiagabekotik, badaukagu Bedua aldera jaistea, edo at­ zera egitea, etorritako bidetik.

BALEIKE 2008 ABENDUA

11

PUBLIZITATEA

12

BALEIKE 2008 ABENDUA

Eskalatzailea

ERRETRATUA

Esther Cruz

Horma gaineko pasioa Orain 32 urte Murtzian jaioa, hamar urte dira Euskal Herrira etorri zela, “senarra hemengoa da eta”.

Donostian eta Lasarte-Orian bizi ondoren, azken bost urte hauetan Zumaian bizi da Esther Cruz. Berarekin batera, txikitatik barrenean sumatu duen eskaladarako pasioa ekarri du.

TESTUA: juan luis romatet ARGAZKIA: arnaitz rubio aprea

Etengabe ari du euria kafetegiko kanpo­ aldean. “Ez dago honetara ohi­tzerik”, dio Esther Cruz eskalatzaileak, eskutan poleo kikara beroa duela. Hamar urte dira Murtzia jaioterria utzi eta Euskal Herrira etorri zela. Urte batzuk pasa ba­ dira ere, ez da eguraldi honetara ohitu: “Han, Murtzian, ez dago uda jasaterik; hemen negua ere ez”.

Bizitza erdia darama Estherrek es­ kaladaren munduan, 16 urte zituela ikastaro bat egin zuenetik: “Eskolako lagunak ikasketa bidaiara zihoazen eta nik ez nuen batere gogorik. Aitari esan nion nahiago nuela Murtzian egingo zen eskalada ikastaro batera joatea. Han ezagutu nuen jendearekin elkartu nin­ tzen eta ondorioz ia astebururo eskala­

tzera joaten hasi nintzen”. Mundu hori ondo ezaguna zuen aurretik ere: “Aitak mendira joatea du maite; anaiek, berriz, eskalatu egiten zuten, eta entrenatzera joaten zirenean beraiekin joaten nin­ tzen. Esan daiteke betitik izan dudala eskalada gogoko”.

Eskaladara heldu aurretik, beste ki­ rol batzuk egindakoa da Cruz: judoa eta atletismoa, besteak beste. Kirol ho­ riek guztiek badute puntu komun bat: bakarka egitea. “Ez zaizkit inoiz gustatu taldeka egiten diren kirolak. Egin ditu­ dan kirolak bakarrik egiten dira, ahal du­ zun arte heltzen zara eta zerbait gaizki ateratzen bada, zure errua da, ez beste inorena. Eta hori gustatzen zait”. Hori eta gehiago aurkitu du eskaladan. “Men­

BI HITZETAN Jaio: Orain 32 urte Murtzian.

Zumaiara etorri: Orain 5 urte.

Txapelketak: Bi alditan Euskadiko txapeldun zailtasunean eta beste bitan bulderrean.

BALEIKE 2008 ABENDUA

13

ERRETRATUA 14

dian egiten den kirola da, eta hori ere oso gustuko dut. Baita sokakidearekin sortzen den harremana ere. Oso harre­ man estua sortzen da”.

Kirol hau maite du, baina onartzen du eskergabea dela batzuetan. “Oso sufritua eta pertsonala da. Benetako pa­ sioa eduki behar da eskaladan aritzeko.

Astebete entrenatu gabe egoten bazara, gorputza gogortu egiten da eta eskuak ‘izorratu’ egiten dira; berriro ere kailuak egin behar dira, minik ez izateko. Baina mendian zaudenean esker oneko kirola da: mendian zaude lagunekin… Esan daiteke oso kirol hippya dela”.

Parolbidean dagoen lokalean egiten ditu entrenamendu saioak. “Lehen nuen denbora libre guztia pasatzen nuen en­ trenatzen, baina orain bi ume ditut eta ahal dudanean bakarrik joaten naiz en­ trenatzera”. Mendian ibiltzeko, baina, Zumaiatik kanpo joaten da. “Bulderre­ rako entrenatzeko Getarian oso leku polita dago, Kamineroen inguruan”.

Bestela Oñatira, Zarautzera eta Jaiz­ kibelera joan ohi da. Kirol eskaladan, edo zailtasunekoan, 40 edo 50 metro inguruko igoerak egin ohi ditu. Igoera hauek segurtasun handiarekin egiten direla dio. Zintak, paraboltak, moske­ toiak, seguruak... eskaladan ohiko hi­ tzak dira. “Dena behar bezala badago, segurtasun handia dago. Noski, badago arrisku handiagoa hartzen duen jendea, baina benetan zorte txarra eduki behar da min handia hartzeko”. Susto batzuk izan dituela onartzen du, “baina 16 urte­ ko ibilbidean hori normala da”.

Mendiko kirol eskalada alde batera utzita, azken aldi honetan bulderrean edo blokean espezializatu da. “Bul­ derrean, haitzean edo harrian ez dago ezer, segururik ere ez”. Arnesik eta sokarik gabe ibiltzen dira, baina az­ pialdean koltxoneta lodi batzuk jartzen dituzte, eroriz gero minik ez hartzeko.

“Eta horrek erakartzen nau, ezer gabe ibiltzeak; igoeran bakarrik kontzentratu behar duzu”.

BALEIKE 2008 ABENDUA

"Txapelketetara haurrekin batera joaten ikusten du neure burua.

Agian 40 urterekin, semeak 15 dituela, lehian izango naiz oraindik"

Kirolariek diote gorputzeko muskulu garrantzitsuena burua dela. Esther iritzi berekoa da. “Eskaladako sekretu han­ diena, bai mendian, bai lehian, burua da.

Buruak eramaten zaitu gehiago ematera, baina baita %100ean ez egitera behar­ tzen zaituena ere”.

Azkenaldi honetan lortu dituen garai­ penengatik egin da ezagun Esther Cruz.

Txapelketen munduan, ordea, aspalditik dabil. “17 urte nituela hasi nintzen Mur­ tzia eta Valentzia inguruan egiten ziren txapelketatan parte hartzen. Espainiako Kopan, berriz, 1997. urtean hartu nuen parte lehen aldiz. Txapelketa ondo joan zen eta jarraitzera animatu ninduten”.

Lortu dituen garaipenen artean zailta­ suneko Euskadiko bi txapelketa eta bul­ derreko beste bi aurkitzen dira, azkena aurten bertan Zarautzen irabazitakoa.

Estherrek bere senar David Carretero eskalatzailearen laguntza du. “Davidek bere babesa eman dit, bai entrenatze­ rako orduan, baita txapelketatan ere.

Lehiatzerako orduan duen lasaitasuna­ rekin txundituta uzten nau. Gaur egun ez du entrenatzen, baina txapelketetara etorri ohi da nirekin, laguntzera… eta beti amaitzen du goian! Harrigarria da.

Fisikoki agian besteak gehiago dira, bai­

na psikologikoki irabazi egiten die”.

Iragan urrian Espainiako txapelke­ ta irabazi zuen Bartzelonan. Garaipen hark animatuta Parisera joan zen, Eu­ ropako txapelketara. Ez zen Europako txapelketan parte hartzen zuen lehen

BALEIKE+ aldia, baina garbi du azkena izango dela.

“Diferentziak handiak dira. Eskalada­ rako bizi den jende gaztea aurkitu nuen han, beste ardurarik ez duena. Nire egoera desberdina da: 32 urte ditut eta bi ume. Pariseko txapelketaren ondo­

ren birrinduta amaitu nuen”. Euskadiko eta Espainiako txapelketetara joateko asmoa badu oraindik, “maila horietan jarraitzeko gaitasuna badut eta. Agian zailtasuneko zerbait ere egingo dut”.

Erretiroa hartzeko asmorik ez du, be­

hintzat. “Txapelketetara haurrekin bate­ ra joaten ikusten dut neure burua. Zazpi urte ditu zaharrenak eta bi txikiak, eta gogoko dute mundu hau. Agian 40 urte­ rekin, semeak 15 dituela, lehian izango naiz oraindik”.

BALEIKE 2008 ABENDUA

15

PUBLIZITATEA

16

BALEIKE 2008 ABENDUA

ZUMAIAKO HILABETEKARIA

BALEIKE 173. ZENBAKIA. EURO BAT 2009ko URTARRILA

www.baleike.com

EURO BATEN TRUKE Urte askoan doan banatu eta gero, urtarrileko zenbakitik aurrera euro batean jarriko dugu salgai Baleike aldizkaria. Diru iturri propioak lantzea ezinbestekoa zaigu proiektua sendotu eta hobetzeko: 40 orrialdeko aldizkaria egin nahi dugu 2009an, atal berriekin; www.baleike. com web gunearekin ahalegin handia egin dugu eguneroko informazioa zabaltzeko.

1994an Baleike aldizkaria sortu genuenean, beste herri aldizkariak doan ziren arren, ez genuen zalantzarik izan: aldizkaria kobratu egin behar zen, horrek duintasuna eta nortasuna emango ziolako produktuari. 100 pezetan jarri genuen salgai. Gerora urte askoan doan banatu dugun arren, beti pentsatu izan dugu hasierako filosofia dela egokiena. Orain, 15 urteurrenaren atarian, urratsa egin eta euro baten truke salgai jartzea erabaki dugu.

4 Aldizkariak merezi duelako

Azken urteotako bilakaera ikusita, iruditzen zaigu aldizkariak euro bat gutxienez balio duela. Ahalegina egiten dugu produktu duina eskaintzeko, eta, datuek diotenez, harrera ona du kioskoan, banatu orduko agortzen baita.

4 Proiektuak behar duelako

Baleike Kultur Elkartearen komunikazio proiektuak jauzi handia egin du azken urteotan,

aldizkariaz gain www.baleike.com web gunea jarri baitu martxan. Aldizkaria hobetu nahi dugu, orrialde gehiagorekin eta atal berriekin; web gunea berritzeko ahalegin handia egin dugu 2008an, eta etengabeko berrikuntza eskatzen mundua da internet. Hori guztia aurrera eramateko diru iturri propioak landu behar ditugu, ezinbestean. Erakunde publikoen laguntzari muzin egin gabe, diru iturri propioek sendotasun, nortasuna, eta askatasun maila handiagoa emango diote proiektuari. Bide horretan lagundu nahi izanez gero, bazkide egitea da biderik eraginkorrena.

4 Egin zaitez bazkide Gaur egun 300dik gora bazkide ditu Baleike Kultur Elkarteak. Urtean 40 euroko kuota ordainduta, aldizkaria etxean jasotzen dute hilero. Horrez gain, Baleikek sortutako produktuak doan jasotzen dituzte –Karidadeko Bentaren DVDa eta 2009ko mahairako egutegia aurten–, hainbat zozketatan parte hartzeko aukera dute –liburuak, diskoak...–, deskontuak dituzte –talasoterapia–, eta Baleikek antolatzen dituen kultur emanaldietan sarrera doan edo merkeago izaten dute. Baina horren gainetik, Zumaiak komunikazio proiektu sendo baten parte dira. Bazkiderik gabe, ez leudeke ez aldizkaririk, ez web gunerik. Egin zaitez bazkide!

BALEIKE 2008 ABENDUA

17

18

BALEIKE 2008 ABENDUA

“San Eloi egunez –abenduaren 1a– jai izaten dugu lantokian. Aurten astelehena egokitu da eta Aralarrera joateko aprobetxatu nuen. Argazkia hango pagadietan dago aterata”.

Ez da paisaia elurtu baten ohiko argazkia.

Zerbait ezberdina egiten ahalegindu zen egilea.

Argazki honen kasuan, ohi baino esposizio denbora luzeagoa eta tripodea erabili zituen argazki kamerarekin mugimendu bertikala egiteko, goitik behera.

Lortutako giroa nahikoa irreala dela esan genezake.

Konposizioari dagokionez ere, mugimendu horri esker, pago tenteen bertikaltasuna indar handiagoz marraztuta ageri da, eta osatzen duten lerro sekuentzia apurtuko luketen adarrak nolabait difuminatuta ageri dira.

Photoshoparen garaiotan, kamerarekin pixka bat jolastea nahikoa da errealitatetik harago doazen argazkiak lortzeko.

HIZPIAK ETA HIZKIAK

Pagadi elurtua Peio Romatet

BALEIKE 2008 ABENDUA

19

ERREPORTAJEA

MERKATARITZA BIZI-BIZIA Merkataritzak bizia ematen dio herriari eta horregatik zaindu behar da. Horretaz konturatu da Udala, baita azkenaldian indarra hartu duen dendari elkartea ere. Hori dela eta, merkataritza sendotzeko ekintza plana sortu berri dute Euskal Herriko Unibertsitateko (EHU) bi ikerlariren laguntzarekin. Beraiekin izan gara Gabonetan hasiko diren ekimenen berri izateko eta aurrera begira dituzten helburuak ezagutzeko.

TESTUA: AINARA LOZANO LASA ARGAZKIAK: ARNAITZ RUBIO APREA

Zumaiak 145 saltoki ditu eta EHUko irakaslea den Victoria de Elizagaratek azaldu digunez, herritar kopurua kontuan izanda, “kopuru ona” da. Herriko merkataritzaren inguruko ikerketa egiten aritu da Pilar Zorrillarekin batera uztailetik, merkataritza sustatzeko asmoz. Hala ere, ez dute aztertu soilik merkataritza arloa; izan ere, ostalaritza eta aisialdi eta turismo arloak ere aztertu dituzte. “Zumaia produktu bakar bezala erakutsi nahi dugu, merkataritza eta bestelako aberas­ tasuna azalduz. Bizilagunek herrian gasta dezaten eta gaur egungo gastuak mantentzeko”, adierazi du Victoriak. Horre­ tarako ekintza nagusia Merkagune plataforma sortzea izango da. Eusko Jaurlaritzak sortutako markoa da eta bertan udalek eta dendari elkarteek finantzazio egonkorra izateko estrate­ giak lantzen dira, herrietako merkataritzak merkataritza-gune handiekin lehiatzeko aukera izan dezan. “Herriko merkatari­ tza aberatsagoa da merkataritza-gune itxi bat baino”, nabar­ mendu du ikertzaileak. Helburu horiek guztiak bultzatzeko ekintza plana sortu dute, eta Gabonetan jarriko dute martxan.

Besteak beste, aurrerantzean izango diren egitasmoen berri emateko web gune bat sortuko dute, eta baliabide hori bes­ te eginkizun batzuetarako ere erabiliko dute, besteak beste, dendari elkartearen informazioa jasotzeko (dendarien txarte­ la, zozketak eta sariak, kultur arloko jaien edo bestelako ospa­ kizunak…): “Bizilagunek hori guztia web orri batean sartuta ikusten dutenean konturatuko dira ez dutela zertan herritik irten behar aisialdiaz gozatzeko, Zumaian bertan ekintza uga­ ri daudelako”. Victoriak azaldu digunez, Zumaia lehenengo­ 20

BALEIKE 2008 ABENDUA

2007ko datuen arabera, 1.000 biztanleko 16 establezimendu daude eta Euskal Herriako batez bestekoa 14 saltokikoa da. tarikoa izango da Gipuzkoan Merkagune plataforma sortzen eta herrian egiten diren ekintzak adosteko balioko du.

Euskal Herriko datuen gainetik Victoriaren esanetan, herriko merkataritza eskaintza “ez da txikia”. 2007ko dentsitate datuen arabera, 1.000 biztanleko 16 establezimendu daude eta Euskal Herriko batez bestekoa 14 saltokikoa da. Beraz, Zumaia batez bestekoaren gainetik dago.

Halaber, besteak beste, eskaintza Hondarribikoa, Oriokoa eta Ondarroakoa baino handiagoa da. “Duen biztanle kopurua ikusita, uste nuen merkataritza eskaintza txikiagoa izango zue­ la. Harritu egin nau, egia esan. Merkataritza txikiaren eskaintza oso egokituta dago biztanle kopurura. Janari dendei dagokie­ nez, bost urtean berreskuratu egin du lehen zegoen fuga guztia eta gaur egun bizilagunek herrian erosten dituzte elikagaiak”.

Noizbehinkako erosketekin (arropa-dendak eta bestelakoak) ez da gauza bera gertatzen, baina “logikoa da”, ondoko herriek merkataritza eskaintza handia dutelako. Herri guztietan erre­

ERREPORTAJEA BALEIKE 2008 ABENDUA

21

ERREPORTAJEA

pikatzen da egoera hori. “Fuga hori plan baten bitartez moztu behar da”, nabarmendu du ikertzaileak.

Merkatari eta ostalariek “erantzun bikaina” eman diote Mer­ kagune plataformaren proiektuari: “Elkarteko bazkideetatik, % 85ek baiezkoa eman zuen; elkartean ez daudenenetatik, berriz, % 51k. Erantzuna oso ona izan da eta gogoa dute Udalarekin elkarlanean aritzeko”. Horrela, urtero elkartu eta proposatzen diren ekintzen berri izango dute Merkaguneko kideek.

2000. urtean salmenta datuak txarrak ziren Zumaian, eta bost urte geroago, janari denden kasuan, defizit guztia errekupera­ tzea lortu da. Gainera, gaur egun janari denda gehiago daude eta bizilagunak erakarri ditu: “Hori gertatzea zaila da. Horrek esan nahi du dinamizazio ekintzak egitean, janari dendak ez diren establezimenduek ere denbora gutxian errekuperatzeko aukera dutela. Gainera, Zumaian hazteko aukera ere badago”.

Eskaintza ezberdin baten bila Bi urterako plana landu dute. Lehenengo Merkagunea sortuko dute eta irabazi asmorik gabeko elkartea izango da. Bertan, Zu­ maiako Udalaz eta Dendari Elkarteaz gain, kultur, kirol eta bes­ telako elkarteek ere izango dute aukera parte hartzeko. “Zerbi­ tzu sektorearen balioa handitu behar da eta Planak lagunduko digu helburu hori lortzen”. Dinamizazio eta aisialdirako taula sortu dute. Esate baterako, karruselen edo puzgarrien alokai­

Gabonen aitzakian Zumaia Elkartea osatzen duten merkatariekin ere hainbat ekimen antolatu dira Zumaiako merkataritza sustatzeko asmoz. Horien artean merkatariek 1.000 euroko balioa izango duten 6 erosketa baleren zozketa antolatu dute. Abenduaren 27ra bitartean erosketak egiten dituzten bezeroek zozketa horretan sartzeko aukera izango dute. Zozketa abenduaren 29an egingo da eta irabazleek abenduaren 30a eta urtarrilaren 5a bitartean gastatu ahal izango dute saria.

Horren inguruan udalak hainbat ekimen gehitu ditu gabon giroari bere ukitua emateko eta herritarrak erosketak egiten herrian gustura gera daitezen. Ekimen horien artean tabernariek ere egin nahi izan dute beren ekarpena eta txikiteo bereziak antolatu dituzte abenduaren 23, 26, 30 eta urtarrilaren 2an. Egun horietan Kridantza ardoa eta pintxoa euro bana kostako dira eta biak batera erosiz gero 1,80 euroko prezioa izango dute.

22

BALEIKE 2008 ABENDUA

“Bisitariak beste herrietan ez daukana aurkitu behar du Zumaian”

ruak zein kostu duen begiratzen aritu dira. Horrela, ekintza ezberdinak sortzea dute helburu, eskaintza ere beste herrie­ takoekin ezberdintzeko: “Bisitariak beste herrietan ez daukana aurkitu behar du Zumaian. Horrela, Outlet egunetan, edo Ola­ rro Egunean aisialdirako bestelako ekintzak egingo dira, baita kirol proben egunetan ere”. Halaber, merkatari eta ostalariek promozioak egiteko erabil ditzakete egun horiek.

1.600 txartel dagoeneko

ERREPORTAJEA

Zumaiako Dendari Elkarteko kideak oso pozik daude txartelak izan duen harrerarekin

Zumaiako Dendari Elkarteak hamar urte ditu eta Udalarekin elkarlanean dihardu herriari “bizia ematen jarraitzeko”. Ana Pinillos eta Aitziber Odriozolak badakite ongi lan handia dela merkataritza sustatzea, batez ere garai latz hauetan, eta astean hamar ordu baino gehiago ematen dituzte Elkarteko ekintzak antolatzen. Aitziber duela gutxi hasi da lehendakari lanetan: “Urtarrilean 45 bat ziren Elkarteko kideak, eta gaur egun 100 gara, mota ezberdinetakoak gainera: arropa dendak, ile apaindegiak, gasolindegia, arrandegiak…”. Gaur egun krisia dela eta merkataritzaren egoera “txarra” bada ere, beraiek indarrak batu dituzte.

“Nik aste batetik bestera nabaritu izan dut inor ez dela dendara sartzen eta denak gabiltza berdin. Larunbat arratsaldeetan izaten da jende gehien dendan”, adierazi du Aitziberrek. Hala ere, ez diote beldurrik egoerari eta ausartak izan dira kanpaina berri bati ekiteko eta bezeroek opariak jaso eta hainbat zozketatan parte hartzeko txartela martxan jartzeko. Erantzuna ezin hobea izan dute gainera: 1.400 txartel egin zituzten lehen bi hilabeteetan

eta egun 1.600 bizilagun inguruk dute.

Lehenengo aldia da horrelako kanpaina egin dutela eta azaroan %5eko beherapena eskaini dute eta bi afari zozkatu dituzte. Abenduaren bukaeran, berriz, 1.000 euroko sei txartel zozkatuko dituzte herrian gastatzeko. “Herritarrek ahoz aho jakin dute txartelaren berri eta jendeak asko erabiltzen du, gainera. Ez dugu dirurik ikusi aspaldian eta diru-xeherik gabe gabiltza!”, azaldu dute pozik eta barrezka Anak eta Aitziberrek. Lehendakariak adierazi duenez, ez zaie zaila izan jendea konbentzitzea: “Oraingoz, 95 txartel egin ditut eta batek bakarrik eman dit ezezkoa”. Herritar askok esan diete “bazela garaia txartela sortzeko, erosoagoa delako”. Orain Gabonetako kanpainarekin murgilduta dabiltza eta aurrerantzean Elkartean jende gehiago sartzea dute helburu. Nahiz eta krisian egon, ilusioz beterik daude eta asteartero elkartzen dira gauzak antolatzeko.

Udalarekin duten harremana ere egun sendoagoa da eta “oso babestuta” sentitzen dira: “Lehen ez genuen horren harreman estua. Indarra duzunean gehiago

“Lehen ez genuen horren harreman estua Udalarekin. Indarra duzunean gehiago eska dezakezu”

PUBLIZITATEA

24

BALEIKE 2008 ABENDUA

ERREPORTAJEA Herriari ateak zabaltzen Dendari Elkartearen lehen bultzatzaileetakoa izan zen Begoña Agirrezabalaga Begoña Agirrezabalagak 45 urte daramatza bere dendan lanean eta elkarteko lehendakaria ere izan zen garai batean.

“Harro” dago egun elkartean daudenek egiten duten lanarekin: “Gazteek lana egiteko ilusioa dute eta asko estimatzen ditut nik elkarte honen balioak. Duela hamabi bat urte elkartu ginen Gabonetan herriko sei bat dendari, paketeria eta erakusleihoak antolatzeko ikastaroa egiteko. Garai hartan Eusebio Larrañagaren Horbela fotokopi denda zegoen Goiko kalean, Karli, Txalaparta, Begoña Antiaren kirol denda Amaia plazan, Disdira argi denda... Eskola horietan Gabonetan elkarrekin zerbait antolatzea bururatu zitzaigun. Gero gazte jendea elkartu zen eta lanean hasi ginen. Baina jendeak mesfidantza zuen, gaizki aterako zen beldur zen, kezka zegoen, zaila ikusten zuten”.

Hala ere, inguruko herriek elkarte moduan lan egiten zutela ikusi zuten eta horrek animuak eman zizkien: “Urtero elkartzen hasi ginen, baina aurtengoa ikaragarria izan da. Lan asko egiten ari dira. Zoriondu ditut horregatik. Aurrekoak ere pertsona oso langileak izan dira”. Krisiari dagokionez, beraiek garai batean “momentu oso txarrak” ere igaro zituztela gogoratu du eta hala ere aurrera egin zutela. “Laguntza handia da elkartzea, familia bat da, trabarik jarri gabe hau edo bestea egingo duela adosten duena. Baina nik orain lortu duen indarra ez nuen imajinatzen, lan asko egin dute. Sendotu egin da eta mantendu egin behar da. Bizilagunek ikusi behar dute ez garela saltzaile soilak, ate asko irekitzen dizkiogu eta herriari”.

BALEIKE 2008 ABENDUA

25

ERREPORTAJEA

Kalitatea eta konfiantza etxean Herriko merkataritza bultzatzearen aldeko apustua egin du Zumaiako Udalak Zumaiako Merkataritza zinegotzi Pilar Etxabe eta Esti Irureta teknikariarekin ere izan gara, eta azaldu digute Udalak dendarien aldeko “apustua egingo duela”, merkataritza indartzeko asmoz. “Merkataritzak bizitza ematen dio herriari, hori gabe herria hilda dago. Alegia, ez da herri bat. Hortik hasita, pentsa ze garrantzia duen”, nabarmendu du Estik. “Ez da bakarrik hainbat jende hortik bizi dela, herri bizi batean denok bizi gara eta non kontsumitu baldin badugu, denok irabazten dugu”, gaineratu du Pilik. “Herriko merkataritzak kalitatea, tratu hurbila eta konfiantza eskaintzen dizkizu. Askotan etxera eraman ditzakezu produktuak inolako problemarik gabe, probatzeko edo”, adierazi dute. “Herria sustatu nahi dugu eta dendak ez ixten joatea.

Horregatik, apustua egingo dugu. Beraiek ilusioa dute eta sinisten dugu beraiengan”. Hori dela eta, aurten 25.000 euro bideratu dira merkataritzara. Urteroko 6.000 euroak mantendu egin dira, eta beste 19.000 EHUko ikerketa ordaintzeko izan dira. Gainera, dendari elkarteari 3.700 euroko dirulaguntza ere eman zaio.

“Merkataritza-guneetan erosteko ohitura gutxitzen ari da eta jendea ari da konturatzen garrantzitsua dela herrian kontsumitzea”, iritzi dio Estik. Gainera, egungo eskaintza zabala da eta gune komertzial ugari daude Zumaian: Amaia plaza, Alde ZaharraErribera eta Poligonoko etxebizitza berri guztien etxabeak. Datorren urtean gune komertzial horien ingurua hobetzeko eta web orria sortzeko 50.000

“Jendea konturatzen ari da garrantzitsua dela herrian kontsumitzea”

euroko partida aurreikusi du Udalak: “Apustu garrantzitsua egin nahi da”.

Gabonetarako, gainera, argien kontsumoa gutxitzeko, Donostian egin duten bezala, dendariei establezimenduak dekoratzeko eskaera egin diete eta horiekin nahikoa izango dela iritzita, kaleetan ez dira horrenbeste jarriko.

Alde Zaharra sustatu nahian Udalaren beste helburuetako bat Alde Zaharra sustatzea da.

Horregatik, argazki zaharrekin dekoratuko dituzte hutsik dauden

26

BALEIKE 2008 ABENDUA

dendak, “txukun” mantentzeko. “Alde Zaharrean inbertitzeko asmoa duten dendariak behar ditugu. Nahikoa da funtziona­ tzen duen bat jartzea jarraian besteak etortzeko. Baina lehena falta zaigu. Merkagune plataformarekin errazagoa izango da inbertitzaileak erakartzea. Urteko plangintza izango baitu esku artean”, azaldu du Pilik. Ekintza planaren baitan dendarien ordutegia bateratzea ere aurreikusten da, batzuek larunbat arratsaldeetan ez baitute irekitzen, esaterako. “Herritar askok erosketak larunbat arratsaldeetan egiteko ohitura dugu eta herriko establezimenduak itxita baldin badaude, kanpora joateko ohitura hartzen dugu. Hori ekidin egin behar da”, nabarmendu du zinegotziak.

2005etik merkataritza euskalduntzeko lanean ari da Elhuyar Aholkularitza Lehen-lehenik, merkatari eta ostalariekin lantalde bana sortu zuten, Zumaiako merkataritzan eta ostalaritzan hizkuntzaren egoera aztertu eta plangintza diseinatzeko. Lantalde horiek egoeraren diagnostikoa egin zuten eta, horren ondoren, hizkun­ tzaren egoera zein zen kontuan hartuta, Zumaiako merkataritzan euskararen erabilera areagotzeko plana diseinatu zuten. Merkatarien lantaldeak lanean jardun du ordudanik eta bertan adostu dira plangintzak, urtez urte, zer landu eta nola; eta lantalde hau arduratu da, halaber, merkataritza euskalduntzeko lanaren segimendua eta balantzea egiteaz. 2005etik gaur arte ekimen ugari egin dira herrian; besteak beste, merkatariei plana aurkezteko ekitaldia, Udaleko Euskara sailak merkatariei eskaintzen dizkien zerbitzuak ezagutarazteko eta gerturatzeko materiala sortu eta banatu (euskarri erakargarriak eta zerbitzuen katalogoa barne); euskararen presentzia eta erabilera areagotzeko arloz arloko kanpainak (aseguru etxeak, edergintza, tabernak, higiezinak, janari-dendak, etab.); euskaraz lan egin ahal izateko ikastaroak; kartelak (tabakoaren legea zela eta, merkealdiak...) eta Gabonetan kanpaina bereziak. 2008an zehar martxan jarritako ekintzekin jarraitu dute. Dena dela, Elhuyar Aholkularitzako Lur Etxeberriak azaldu digunez azaldu digunez, “erritmoa jaitsi egin da” eta 2009ra begira estrategian aldaketa batzuk egiteko asmoa dute.

Merkatarien taldeak nahiko erantzun ona izan du prozesu osoan zehar. Tabernarien aldetik arazo gehiago izan omen dira elkartzeko eta lehen saioetan izan ezik, ezin izan dituzte bildu.

Hala ere, establezimenduetara joan izan direnean, “harrera ona” egin diete eta proposatu zaien ekintzetan parte hartzeko prest agertu dira. Janari dendatakoekin ere arazoak izan dituzte elkartzeko. “Prozesu honetan berebiziko garrantzia du herritarrak. Behin eta berriz aipatu dute merkatariek harremanetarako hizkuntzaren hautaketa bezeroaren esku dagoela. Beraz, herritarra da gehien eragin dezakeena”, nabarmendu du teknikariak.

dituzten zailtasunak (higiezinak edo beste zenbait zerbitzutan), bezeroak gaztelaniaz eskatzea edo zenbait dokumentu gaztelaniaz erabili behar izatea (higiezinetan, esaterako, kontratuak edo dokumentu notarialak).

Bestalde, urte hauetan zehar birritan eskaini dituzte ikastaroak. Euskaldunei zuzendutako ikastaroak izan dira, egunerokotasunean laneko beharrei erantzun ahal izateko (ordutegiak nola idatzi, fakturak euskaraz nola egin...).

2006 urtean 20 ordu inguruko modulua eskaini zuten. Bertaratu zirenak oso balantze ona egin zuten, baina lagun gutxi elkartu ziren. 2008an ere ordu pare bateko saio trinko bakarra eskaini dute eta erantzuna ez da oso ona izan. “Hasieran saiatu ginen dendarientzat egokia izan zitekeen ordutegian euskalduntzeko talderen bat sortzen, baina lehen aipatu ditugun zailtasunak kontuan izanda, eskaera ez zen nahikoa izan taldea osatzeko”, adierazi du Lurrek.

Orain, merkataritzan euskara bultzatzeko planak “astindu bat” behar du: “Uste dugu orain arte egindako lanak eman duela zeukan onena eta, orain, bide berriak jorratu behar ditugula”.

Hori dela eta, planteamendu berri bat osatu dute, hiru ardatzetan oinarritua. Lehenengoa, merkatariek edo ostalariek parte hartu ohi duten ekimenetan euskararen ikuspegia txertatuz (esaterako, merkealdietan, Outlet azokan, Olagarro Egunean edota herriko jaietan); “Ekimen horietan guztietan euskarari lekua egin behar zaio eta, horretarako, merkatariekin batera arituko gara elkarlanean”, azaldu du Elhuyarko teknikariak. Bigarren ardatza izango da merkatariekin eta ostalariekin etengabeko harremana lantzea, beraien beharrak zuzenean ezagutu ahal izateko, eta eskaintza behar horietara egokitzeko; era berean, sentsibilizazio lana egingo dute esparru honetan. Azkenik, komunikazioa izango da hirugarren ardatza, “egiten duten lana bezain garrantzitsua baita lan hori herrian ezagutaraztea”.

“Harremanetarako hizkuntzaren hautaketa bezeroaren esku dagoela diote merkatariek”

Zailtasunak Arazorik larrienak merkatariek duten disponibilitateak eragiten ditu. “Kontuan izan behar dugu dendariak libre duen denbora eguerdi ingurukoa dela eta denbora tarte horretan hainbat lani aurre egin behar izaten dietela. Beraz, euskaraz ez dakien dendariak zaila du berari egokituko zaion euskalduntzezerbitzua aurkitzen; eta euskalduntze-prozesuak eskatzen duen dedikazioari ere aurre egiteko zailtasunak ditu”, azpimarratu du. Beste arazo batzuk ere aipa daitezke: hizkuntza-ohiturak aldatzeko zailtasunak, zenbait kasutan hiztegi teknikoak sortzen

ERREPORTAJEA BALEIKE+

Euskara bultzatzen

BALEIKE 2008 ABENDUA

27

Irisgarritasun arazoak konponduta Igogailu falta izan da anbulatorio zaharraren arazorik nagusiena.

Eraikin berriarekin irisgarritasun arazoak konpondu dira.

Osasun zentro berria Abenduaren 10ean inauguratu eta 15etik aurrera osasun zentro berria izango du Zumaiak. Anbulatorio zaharrak zituen irisgarritasun arazoak erabat konponduko dira eraikin berriarekin. 1.400 metro koadroko eraikina da, ez da eskailerarik igo behar sartzeko, automatikoki zabaltzen diren ateak ditu harreran, igogailua

28

BALEIKE 2008 ABENDUA

eta zaharrak baino kontsulta gela gehiago. Azpiegitura berriari esker, zerbitzua hobetzeko modua izango dela aurreratu zuen inaugurazio egunean Osakidetzako ordezkari Eduardo Gonzalezek. Baleike. com-en ikus ditzakezue osasun zentro berriaren argazkiak, eta inaugurazio ekitaldiko bideoa.

‘JOXE BITTARTE’ (eta 2) ABELIN LINAZISORO

Zuek, mutil koxkorrak, Zumaian bizitza normala egiten hasi al zineten?

Eskolara joan eta hori guztia.

Ez. Gu nekez jun giñun eskola. Ordun Zumaian ba al dakik zer jende gaizto zeon!?

Ez al zineten berriro eskolara bueltatu?

Maristeta ez. Haiek alkatiak bialdu ein zitian eta merzedaiuak etorri aurretik paisanoak, korbatadun batzuk egon hi­ ttuan. Maisuak. Haiekin ere ibili nittuan, Gauza haundirik ez.

Zer moduzkoak ziren?

Kabroiak galantak. “Viva España” eta horrelakuak eskola sartzeako kantau beharra zeon. Aitta gurea baino seguruago. Bildu­ rrak aidian juten giñun gu eskola. Jo eiten zien-da.

Reglakin bihatz muturre­ tan-eta. Saltsa haundia ibili giñun guk eskolan. Paetai begira eoten giñun beaiek nahi zuten arte.

Merzedarioak etorri aurretik laga huan eskola, ezta?

Bai. Hamahiru urtekin-edo. Aittai lagun­ tzen. Itsulan-eta ibiltzen niñun.

Zer da itsulan?

Ganauen aurrian souan ibili behar.

Arrastuan. Itsulako beti ni niñun. Base­ rrian lan asko eindakoak gaittuk gu.

“Gu nekez jun giñun eskola. Orduan zumaian ba al dakik zer jende gaizto zeon!?”

Baserrian zer egiten zenuten?

Danetik. Garia, artua, babaa, ganauen­ tzako negurako arbia… Emakumiak baatzan porrua, baina, azenaiua… da­ netik. Oiloen txabola ere bagiñun, arrau­ tzak…

Baserriko lanez gain hi heu tailerren batean hasi al hintzen lanean?

Tailerrean geo hasi niñun, baina base­ rrian lana einez. Baserriai lagunduaz.

Ni kalea lanea jun nitxanian zenbat urte izango niñun, ba? Gure Zes­ tuako anaia bakarrik zebilean lanian…

Hamazazpi-bat urte-edo.

GURE ZUMAI ZARRA

Joxe Etxabe Udabe

Non hasi hintzen?

Periko Ostolazanian. Arotz ikasten. Txonpe zaharra eta biak hittuan sozio. Haiek alkarrekin aspertu-edo eta bakoitza bere aldetik jarri zianian, ni ordun Eula­ liokin hasi niñun. Eulalio Antonio Izkiñaren sozioa huan. Geo Joxemai anaia Eulaliokin hasi huan so­ zio. Ni Karmelonian hasi niñun ordun. Beti arotzeian.

Geo soldautza jun niñun…

Egun osoa, orduan, lanean pasatzen huan, tailerrean bukatu eta baserrira. Neskatan ibiltzeko astia hartzen al huan? emaztea: Neskatan? Hamazazpi urte­ kin ni honekin hasi nitxan. Nik hama­ zazpi eta honek hemeatzi. Aspaldiko BALEIKE 2008 ABENDUA

29

GURE ZUMAI ZARRA

kontua da hori. Oso dantzaia zan gai­ nea. Bittartetar hauek danak odo dan­ tzaiak izan dia.

Dantzan egiten nola ikasi zenuten?

Nola? Jardunez.

Orduan, erromeriatik erromeriara ibiliko zineten, ezta?

Erromeitik erromerira? Bai, eta asko­ tan etxean paliza galanta. Baina ez huan hainbesteañokua izaten. emaztea: Arruako kantinan ibiltzen zian hauek. Eta hau zan! Bueno, ez zan geatu ere eiten. Han kantinan, eta geo… erro­ meitik erromeira! Mil rayas-ko galtzak jantzita… Hau izan da…!

Gaztiak giñun-da… emaztea: Patxi bere anaia bizkia ere mil rayas-ko galtzakin ibiltzen zan. Hark premiuak eta danak irabazi zi­ttun.

Patxi oso dantzaria huan. Hura Zumaian dantzan ikasten ibili huan.

Erromeriatan non ibiltzen zineten?

Arruan, Arrua Goian, Oikian, Ibaiarrie­ tan, Elorrian, Itziarren… Beti alde harta, Mia ez niñun sekula jun. Ibili ein behar zala eta ibili.

30

BALEIKE 2008 ABENDUA

“Viva España eta horrelakuak eskola sartzeako kantau beharra zeon. Jo eiten zien-da.”

Neska laguntzak eta?

Neska laguntza? Ahal zan guztia.

Eta andregaia egin ondoren, zer?

Basa, lokatza galanki ekartzen nian nik bidian jasotakua. Ez niñun bela etxea aileatzen!

Urruti al zegon, ba, neskaren baserria? emaztea: Gure baserria, Itziarra goazela eskubira nola dao Sagar-Bideko auto­ mil zaharren kanposantua? Ba, hortikan exkerreta goraka.

Erromeriaren baten egingo huan andregaia, ezta?

Erromeian-edo, ein nian behintzat nola hala.

emaztea:

Gure gurasoak zahartu ein zian, anaia ezkondu zan, ahizpak ere ezkondu zian eta… badakik zer izaten dan…baten batek lagundu ein behar eta hau askotan juten huan baserrira lagun­ tzea. Asko lagundu ziun guri. Gure aitta ere honen besuetan hil huan. Oso lagun­ tzailea izan dek.

Erromeriaz gain santaeskean ere ibiliko zineten, ezta?

Bai, Baina bi urtian bakarrik ibili ni­ ñun. Soldautza aurretik eta soldautza ondoren. Azkueneko tabernan junta­ tu eta baserriz baserri ibiltzen giñun.

Bazkaldu, baserri batian eiten giñun, aurretik abixatu hara jungo ginala, aile­ gatu, tripa ondo bete eta aurrea. Gabez ere ibiltzen giñun. Egun osoa eta gaua hurrengo goiza arte. Ba al dakik zenbat baserri daben hamen? Elorriya ere ju­ ten giñun eta afaldu beti Amesmendin.

Amesmendiko Xipriano gurekin ibil­ tzen huan, ba, eta han afaldu eta segi kantari gauez.

Soldadutza non egin huan?

Irunen. Bi urteko soldautza izan huan.

Zapatuan etxea etorri eta astelehenean

Non ibiltzen zineten?

Eskiatzen Sierra Cameros-en Logroño­ tik kilometro batzueta. Automobilan jun eta han pasatu giñun guk hilabetiak.

Handikan kanpeonatua jokatzera Can­ dantxura jun giñun. Kuartelak kuartelen kontrako kanpeonatua. Kanpeonato hartan ni erori ein niñun, kapitana ere bi aldiz erori zitzakun, hanka hautsi zin eta danok erretiratzeko esan ziun. Eta erre­ tirau ein giñun, Bai gustoa! Eskaladan, berriz, ibili giñun eta aurrenekoa atea gi­ ñun. Hemen “Peñas de Aya”n. Eta han eon giñun juergan kuartelian hurrengo goiza arte.

“Arruako kantinan ibiltzen zian hauek. Eta hau za! Bueno, ez zan geatu ere eiten. Han kantinan eta geo… erromeitik erromeira!

Mil rayasko galtzak jantzita… hau izan da…!”

Eskalatzaileak zenbat zineten.

Danok. Konpañia osoa. Eta agintzen ziunian mendira juteko, mendira. Sol­ dautzan bertan ikasi giñun eta gu zazpizortzi lagun ibiltzen giñun entrenatzen.

“Peñas de Hayan bertan.

Konpainia denak ikasi, baina lehiaketara zazpi-zortzi soilik, ezta?

Eskalatzaile maisua izango zenuten, ba?

Maisuak? Bai. Gu baino tontuagok!

Txapelketako talde horretan zenbat zineten euskaldunak?

Danok euskaldunak. Danok. Etxabe

Bai. Han izendau eite ixkien. Hau bai, hau ez , horrela. Ni oso gustoa ibiltzen niñun eskaladan.

remontista-eta. Tenientia eta sargentua hittuan erdaldunak, soldauak danok eus­ kaldunak.

GURE ZUMAI ZARRA

buelta. Ondo. Eskiatzen eta eskalatzen ibiltzen giñun.

Soldadutzatik bueltan andregaiarena berriro.

Bai. Hau hemen zeon. Oaindikan ere hemen zeok.

Hi Zumaiako trinauko arraunlaria ere izan hintzen, heure kasa erabakia al huen arraunlari izatea?

Ez. Hemen koadrilan, Argoin eta hauek jun ein behar zala eta ni jun. Proez huan patroia.

Zenbat denboran izan hintzen arraunlaria?

Bi urte ein nitian. Kontxa lau bider jun niñun.

Entrenamendua hila bete-edo egingo zenuten, ezta?

Hila bete? Bai ugariyo ere! Febreruan hasten giñun entrenatzen. Beduan. Tri­ nau zaharrakin. Entrenamentua jaietan bakarrik eiten giñun. Geo, Kontxako es­ tropa baino hilabete leheno itsasoan ibil­ tzen giñun. Egunero. Eta gimnasia ko­ BALEIKE 2008 ABENDUA

31

PUBLIZITATEA

32

ND B A L E I K E 2 0 0 78 A U BZETA I LUAA

San Pedrotan-eta Zumaian ibiltzen al zineten?

Bai, San Pedruetan beti Zumaian. Hiru egun jai. Karmelonian arraia ematen zien etxerako. Hoixe juten giñala Zu­ maira! Noa jungo giñun, ba! Bueltaka ibili, festa ikusi, txikiteoan ibiltzeko ez giñun diruik, baina dantzan pixkat ei­ ten giñun. San Telmo egunian lanea. Ni ikusita natxiok tailerretikan prozesixua bajatzen.

Arin-arina eta fandangoez gain, dantzan “agarrauan” ere ibiliko zineten, ezta?

Bai. Baina nik Zumaiako hiru egun baino nahio izaten nian Arruan kar­ menetan arratsalde bat pasau. Norbea hobeto, libreo ibiltzen niñun.

Arruan dantzaz gain “tiro-pitxonak” eta horrelakuak ere izango hittuan, ezta?

Ni ez niñun behin ere jun. Ezta Zumaian ere.

Gustatzen zaten ehizian ibiltzia, baina toki hoie­ tan ez. Oaindian ehize­ ko lau eskopeta zeuzkat.

Baina ez giñun kanpoa juten. Hementxe buel­ taka ibili. Eskastoa-edo, erribereta-edo.

Baina ehizik ez zeok hemen. Nik beti euki ixkit txakurrak eta eskopeta, bai­ na… Mendian ibili. Oain ere ibiliko gi­ ñun, baina…

Arruako festetan pozik orduan. Hango neska gazte denak ezagutuko hittuan, ezta?

Arruakuak? Bai, majiña bat! Jefeu!

“Febreruan hasten giñun entrenatzen. Beduan.

Trinau zaharrakin.

Entrenamentua jaietan bakarrik eiten giñun.

Geo, kontxako estropa baino hilabete leheno itsasoan ibiltzen giñun.

Egunero. Gimnasia kofraiko terrazan eiten giñun.”

Arruara Karmeneta Patxikin-edo, anaiok elkarrekin joaten al zineten?

Ez. Nik anaiak laga eiten nixkin. Neure kasa juten niñun. Anaiak batzuk batea, besteak bestea… Nik neure martxa. Eta kuadrilan ibiltzen giñanian, Zumaiara eta, hemen bertako mutilakin, Xalegine­ kua, Torrekua… Eta neska laguntzak…

Arruatikan txarrak, txarrak izaten hit­ tuan, mendian basa, putzua, ura… Baina festeta arratsaldetik juten giñun, e?

Goizian baserrian lana ein eta arratsaldea libre. Bazkaldu, siesta ein, eta jun behar zan tokira jun. Igual Endoira.

Ez zenuten asti handirik izango, ba.

Astia bai, gaztia azkar ibiltzen dek, e?

Gu azkar ibiltzen giñun.

Zuek bederatzi urte egin zenituzten senar-emaztegai bezala, gazteegiak zinetelako edo… emaztea: Batetik nik osasun txikia nuan.

Estomagotik-eta operatuta, bestetik di­ rurik ez gendukan. Itxia ere bilau ezin.

Honek Larrondoko bati dirua eskatu zion, eta ezetz. Ukatu ein zan. Beti ezin­ go giñan hala ibili, ba, eta Deban etxe txiki bat har­ tu gendun eta hiru urtian bizi izan giñan han. Eta beste bi urtian han Deban tailer batian lanian jardun nun. Geo, anai biak, Pa­ txi eta biak, pentsau zuen hemen Larrondon itxia eitia, eta han Debakua saldu gendun eta etxe be­ rria ein.

GURE ZUMAI ZARRA

fraiko terrazan eiten giñun. Arraunlariak ginala-eta San Telmoko prozesiuan han juten giñun arrauna bizkarrian hartuta.

Nola “konkistatu” zintuen zu gizon honek? emaztea: Nola? Dantzan.

Arruako kantinan. Suel­ tuan eta agarrauan. Suel­ tuan amorraua nitxan.

Beau ere bai. Kuadrila haundia giñan... eta… Erromeietan ere asko ibiltzen gi­ ñan.

Joxe: Danok gustoa. Emazteak adarrean: Zu ere bai? (Joxek barre egiten du).

Ondo. Bukatutzat emango diagu, ezta?

Bai. Oain hamaiketako txiki bat eingo diagu.

BALEIKE 2008 ABENDUA

33

AGENDA

abendua

Irteerak GABONETAK X. GOSPEL JAIALDIA: Kursaalera: Abenduaren 13an.

Kontzertua 20:30ean. Sarrerak kultur etxean 26 eurotan.

X. ERAKUSLEIHO LEHIAKETA Herriko dendari eta tabernari guztientzat. Izen ematea: Turismo Bulegoan (943143396 turismoa@zumaia.net), abenduaren 12a bitartean. Dendetako leihoak gutxienez abenduaren 13etik urtarrilaren 6ra bitartean prest egon beharko dute. Sari banaketa abenduaren 30ean, 20:30ean Alondegia aretoan.

INAUTERITAKO KARTEL LEHIAKETA: Inauteriak iragarriko dituen kartela aukeratzeko lehiaketa. Epea: otsailaren 4a.

Oinarriak kultur etxean.

GABONAK ZUMAIAN: tabernari eta merkatarien deialdia: ARRATSALDEKO POTEOA, Zumaiako Tabernetan: eskaintza berezia abenduaren 23,26 eta 30ean eta urtarrilaren 2an.

Urtarrilaren 4a, igandea: Dendak zabalik. Azken erosketak egiteko aukera!!

Erakusketa-topaketak Abenduak 15etik 21era Lankidetza SENSIBILIZAZIO asteartea

34

BALEIKE 2008 ABENDUA

- urtarrila

“Vidas Minadas” Euskal Fondoen argazki erakusketa-Abenduaren 15etik 31ra Alondegia aretoan .

Abendua

Larunbata, 13 - 10:30ean Baleike elkarteak antolatuta, Ardo eta Txakolin dastaketa ikastaroa. Forondan.

Izenematea kultur etxean abenduaren 11 bitartean. 5 euro.

Asteazkena, 17 - 19:00etan Foronda kultur etxean, Baleikek antolatuta “Amafrika”. Onditz eta Nahikari.

Osteguna, 18 - 19:30ean Foronda kultur etxean hitzaldia: Xabier Alberdi “Arkeologia: Zumaia inguruko indusketak” 22:15ean Aita Marin, zine forum “Escondidos en Brujas” Ostirala, 19 - 18:30ean Mari eta Jose aretoan, Musika Eskolako Gabon Jaialdia.

Larunbata, 20 - 19:00etan 18:30ean Mari eta Jose aretoan, Udal Musika Bandaren Gabon Jaialdia.

- 22tik urtarrilak 5era Gabonak Zumaian: Udala eta herriko Merkatarien artean antolatutako eskaintza.

- 22an 17:30ean Haur liburutegian, Ipuin Kontaketa

- 23an, 16:30ean Aita Marin Haur zinema - 26an: Gabonetako Parkea Herri Eskolako frontoian - 27an: Txu-txu trenaren ibilbideak.

Eta arratsaldean, Diskoteka kofradian - 29an: 16:30ean Aita Marin Haur zinema - 30ean, 18:00etan Diskoteka V. Arrate kalean.

- 31ean, ludotekan, Tailerrak 11:00etatik 13:00era.

- Urtarrilaren 2an, ludotekan, Tailerrak “Sortu eta Jolastu” (17:00etatik 19:30era) - Urtarrilaren 3an “High School Musical” gaztetxoen dantza lehiaketa. 18:00etan Maria eta Jose aretoan.

Astelehena, 22 - 19:00etan Komentuan, “komentuko karmeldarrak: 400 urte Zumaiaren historian” liburuaren aurkezpena Javier Carballoren eskutik.

Asteazkena,24 - Eguerdia bitartean, “Niño Jesusen Eskian” - 15:30ean Gabon Koruaren saioa kalez-kale - 17:00etan Beheko plazan, Gabon Abestien lehiaketa Erkibe kultur elkarteak antolatuta.

- 18:30ean Jaiotza ikuskizuna.

Ostirala, 26 - 19:00etan Gabonetako Bertso-poteoa Larunbata, 27 - 19:30ean Parrokian San Pedro Abesbatzaren Gabonetako kontzertua

Igandea, 28 - 12:00etan Aita Marin, haur antzerkia: “Inalambrikak” - 13:00etan parrokian Organo kontzertua

Alkoholiko Anonimoak Bilerak: asteartetan 20:00etan eta larunbatetan 19:00etan, Udaltzaingoaren ondoan.

Telefonoak: 629141874 / 943248474 Alkoholikoen Senideak (Al-Anon) bilerak: asteazkenetan 20:30ean eta larunbatetan1 9:00etan,parrokiako etxean.

Telefonoa: 650265963

BALEIKEren 2009ko EGUTEGIA KALEAN! Iazko bideari jarraituz, Baleike Kultur Elkarteak mahai gaineko egutegia argitaratu du.

Bertil Lagerstrรถm argazkilari suediarrak 80ko hamarkadan Zumaian egindako argazkiak osatu dugu aurtengoa. Ohiko salmenta lekuetan aurkituko duzu, hiru euroan.

4 Bertil Lagerstrรถmen argazkiak 4 Herriko agenda 4 Itsasaldien taula (ordua egokituta) 4 Ilargia eta eguzkia

BALEIKE 2008 ABENDUA

35