KlrOla:
Saskibaloi taLdearen,~, .rr
B es o etxebizitzak Euskara :
aek-ren euskaltegi berri a Natura:
Zumaian zehar
Itzurun zaharrean e~uzki berria
A rgazki zaharra
Argazki hau,1951ko abenduak 29an ateratakoa da. Ikus dezakezuenez, asko aldatu da gure herriaren aurpegia ordutik hona . Argazkia, orain Pantxita Etxezarreta den kaletik dago aterata, gutxigorabera. Erdialdean, goian, Foronda.
Argitarapen honen edizioko laguntzaile:
Argitarapen honen edizioko laguntzaile :
kutxa fundazioa fundacion kutxa 1994ko abuztua- 3. zbkuz.
CA~A LABORAI El1SKRDIKO KIITXA
A
urkibidea
BALEIKE HERRI ALDIZKARIA Foronda kultur etxea tfnoa: 86 10 56
ARGITARATZAILEA ZUMAIAKO GAZTE BATZORDEA LAN TALDEA Iratxe Aizpurua Esther Martinez Itziar Manzisidor XabierAzkue Igor Uranga Josu Wali単o Gorka Zabaleta Juan Lufis Romatet P UBLIZITATEA AmaiaKorta (860422) KOLABORATZAILEAK G.E.G., Natur taldea, Miriam Rnmatet, Aitor Leiza Imanol Manterola, Dani Carballo INPRIMATEGIA Gertu Koop. E. (Zubillaga - O単ati) Tirada : 800 ale L~ge gordailua : SS-405194
BALEIKEk ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzunldzunik. Zumaiako Udalak diruz lagunduriko aldizkaria
Argazki Zaharra .. .. .. ................ .............. .... .. .. . . . . . . . . . . . . . . Hitzaurrea . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......... .. .. .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . Ze Berri? : Babes ofizialeko etxebizitzak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AEK : Udaletxearekiko harremanak.... .. . . . . . . . . . . ...... ..... Elkarrizketa : Bertil Lagerstrom .... .... ...................... . . .. Hezkuntza : Ludoteka . . . . . . . .. .... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. Gaztedia : Txosnaren historia... .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . Inkesta fotografikoa ........ .. . . . . . . . . . . ........ :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Natura : Zumaia-Algorri: Historin zehar pasiatzen . . . . Komikia . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. ...... .. .. . . . . . . .. .. ........ .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erreportaia : Itzurungo hondartzaren metamorfosia . . . Antimilitarismoa : Kaleko jendearen iritzia . . . . . . . . . . ....... Sexualitatea : Luis Elberdin sexologoaren hitzaldia .... Izerdi Patsetan : Zumaiako Saskibaloi Taldea ........... . Kultur Agenda .. ......... .. . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Musikaz blai: Macka B. . . . . . . . .. ........ .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . Denborapasak . . . . . . . . .. . ..... .. . . . . . . . . ........ .. . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. Merkatu txikia . . . . . . . . . .. .... .. .. . . . . . . . . ........ . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. Gutunak . . . ....... . . . . . . . . . . . . . . ........ .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. ..... .. ..... ..
... 2 .. 3 .... 4 ... 6 .... 8 ... 10 . . . 12 . . . .13 . .. 14 . . 17 .. 21 . . 24 ...26 ,.. 28 . . 30 , .. 32 . . 34 . . 35 . . 35
itzaurrea Ekaina, uztaila, abuztua eta iraila : UDA . Azterketak, flotadoreak, motxilak eta beroa: UDA. Hauek al dira benetan uda garaiaren ezaugarri nagusienak? bai, seguru? ez dakit, ba. Hondartzara joaten bazera, adios . Kontuz, azpeitiarren marabunta datorrela! ! ( "sin animo de ofender" ). Baina egia da, ezin zera instant bat bera ere lasai egon . Mendira ere lasai egoteko asmotan joaten bazera, jai daukazu . Haize freskoa hartzera zoazelakoan, mendiak zikinduta, gero eta jende gehiago inguruan .. . Gainera, guzti hau gutxi balitz, geure atzetik ihes egin ezinik beti gainean degu beroa; bero madarikatua. Zer egin orduan? suizi . . . ixo, hobe ixiltzea. PREMIAZKO TELEFONOAK : Kuhur Etxea . ... .. .. ... .. .. . ..86 Polikiroldegia ... . .. . .. . . .. . ...86 Gurutze gorria.. . .. . ... . .. . . .86 Udaletxea . . . . ... . .... . ... . . . ...86 Gizarte Zerbitzuak . .. . .. . .. .86 Osasun zentrua . . ... . .. . . .. . .86 i San Juan Egoitza .. .. ... .. . ..86 Pentsiodunen Egoitza . .. . ..86 Musika eskola . .. . .. .. . ... .. 86
10 20 10 02 22 08 12 17 11
56 21 93 50 00 62 73 00 83
Tren Geltokia .. .. ..... .. .. .. . 86 11 27 Taxi geltokia... .. .. .. . . ...... 86 13 60 Bake epaitegia .. .. . .. .. .. .. . 86 00 67 Posta. . . . .. . . ... . .. . . . .. . . .. . ... 86 15 00 Udaltzaingoa . ... . .. ... .. . .. . 86 18 70 Pilotalekua ... . . . ... . .. . .. .. . . 86 21 72 Larrialdi zerbitzua . .. .. .. .. 46 I 1 11 Ludoteka .. ... ... ... .. . .. . .. .. .. 14 32 64 Informazio sexuala . .. .. . .. .32 04 44
1994ko abuztua- 3. zbkia .
e berri?
BABES OFIZIALEKO ETXEBIZITZAK Kritika asko jaso ditu jendearen aldetik udalaren proiektu honek
Urte hau bukatu baino lehen, Zumaian babes ofiziala duten etxebizitza batzuk eraikitzen hasteko asmoa dago. Hasiera batean era honetako 36 etxebizitza eraikiko dira, Estazioko zonaldean kokatuko direnak. Bat~~ra~ Uztailaren 19an bilera garrantzitsu bat izan zen Aita Mari zineman . Bilera hau Zumaia Lantzen deituriko erakundeak bultzatutakoa zen, bere helburua herriko interesatu guztiei egin nahi diren babes ofizialeko etxebizitzei buruz informazio zabala eskeintzea zelarik . Kooperatiba Egitasmo hau martxan jartzeko kooperatiba baten sorrera proposatu da, bertako partaide izateko baldintza batzu bete behar direlarik : Batetik zumaiarra izatea, eta aurretik beste etxebizitzarik ez izatea . Euskal Gobernuak bere aldetik dira irabazi minimo bat eskatzen du, bi milioi eta zertxobait gehiagotan legokena gutxienez eta gehienez sei, zazpi milioi pezetetan . Baldintza guzti hauek betetzen dituztenen artean, zozketa baten bitartez 36 etxebizitza horietarako
PRACTICAS
aukeraketa bat egingo litzateke . Hemendik kanpora gelditu ahal direnak, norbaitek huts eginez gero, itxaroten geratuko lirateke . Kooperatiba hau osoturik, bazkide guztien artean kontseilu errektore bat eratuko zen, organu honek izanaz erabakiak hartzeko boterea,
Proiektua aurrera eramateko kooperatiba sortu nahi da . baina guzti hau azkenean osatzen bada kooperatiba hori . Zumaia Lantzen S .A .ko gerentea den zuenez Estonba-k azaldu "kooperatiba bat eratzearen arrazoia demokratikoa eta juridikoki sendoa delako da " . Estazio inguruan egongo lirateken etxebizitza hauek ordea, egin nahi den egitasmo osoaren lehen fase bat izango zen . Gerora, era honetako beste 52 etxebizitza eraikitzeko nahia ere badago besteak beste. Lehen esperientzia hau ongi joaten bada behintzat . Hurrengo hilabetean hasi eta urte t'erdi, bi urteren buruan bukatu nahi dituzte eraikuntza lan hauek .
zu~~~~
~~STOP~
~CUTO -ESKOLA ` Gida-baimen guztiak ateratzeko baimendua ` Praktika eta azterketak Azpeitian GURE HELBURUA : Gidari trebe eta profesionalak egitea
Basadi, 12 bieFtiea
v
20750 ZUMAIA
8690~8 -
1994ko abuztua - 3. zbkut.
Prezio garestiak Etxebizitza bakoitzaren prezioa ia 15 milioitakoa da, prezio honetan etxebizitza bera, garagea eta trasteroa sartuz . "Kalitate haundikoak dira, hori bai luxurik gabe eta detaile gehiegitan sartu gabe ". Ordainketa erak honako hauek dira: -Irailean bazkide bakoitzak 60 .000 pzta . ordaindu beharko lituzke . -Azaroa aldean proiektuaren zati bat eta eraiki beharreko lur zati bat ordaintzeko 1 .800.000 pzta. -Hurrengo urteko martxoan edo apirilean milioi bat . -Azkenik, urte bereko milioi ekainaldera beste bat pezta. Guztira, 3.860.000 pzta. bederatzi hilabetetan .
Etxebizitza bakoitzak ia 15 milioi pezeta balioko luke. Hau sarrera moduan . Gainontzeko guztia, normala baino interes maila gutxiago izango lukeen kreditu bat eskatuz kubrituko litzateke (hau erabakita dago) . Kreditu mota
W V Z
O U
JOXE
MANUEL Kupoi batzuk ¢rosi Qta . . . ZOZTE ON !!
e berri?
Prazcktunren plnnou .
honen erreztasunaz gainera, Euskal Gobernuak premia gehienen duten familiei gehienez ere 300 .000 pezetatako diru laguntzak banatzen ditu. Hemen, interes maila oraindik txikiagoa izanez . Miguel Angel Aperribai, udaletxeko komisioko partaidearentzako "arazo honetan udalak hartu duen jokaera merkatuan inziditzeko izan da, sakonean dagoen etxe bizitzaren arazoa benetan konpontzeko baino. Proiektu hau partxe huts bat da ". Merkatuan duen inzidentzi honek iniziatiba pribatuetan eragin haundia
~Ur-gintze r~ SANEAMENDUA- KALEFAKZIOA-GASINSTAKUNTZAK GAS NATURALA- INPERMEABILIZATZEAK ERAIKUNTZA LANAK- BAINUAK
SUKALDEKO ALTZARIAK
Iraeta auzoa, zlg 78 Posta kuha 20740 IR :~ETa - ZESTOA
Tel: 148082 Faz:148081
izango duela uzten du, "enpresa pribatuak eramango dituen antzeko proiektuen prezioak baldintzatuko dittr ".
Udalaren jokaera merkatuan inziditzeko izan da. Udalak dituen lurren kopurua oso urria da. Proiektu honen kasuan, etxebizitzei dagozkien urbanizazioa oso garesti irtengo da, besteak beste eraiki behar duen lurretan enpresa
batzuk daudelako, eta hauek noski, hortik alde egiteko indemnizazioren bat jaso beharko dute. Hau da, ez dago lur askorik, ezta egokirik ere. Leku guztietan bezala, Zumaian dagoen etxebizitzaren arazoa nahiko larria da, eta proiektu hau garbi dago ez dela denontzako eskuragarria . Honen adierazle, hona hemen lehen bilera honetan entzule batek esan zuena: "Zer gertatzen da emaztea eta bi ume dituen langile arrunt batekin? Nola ordaindu l2orrelako dirutza bat? Diskriminatua sentitzen naiz! ".
II~~~L-E E~ fi~~~ n~ t
~Yli~lt~~~ plaza ~L?11~L
~
_ 1994ko abuztua - 3. <bkuz.
Tfnaa :8~14~0
uskara
ZUMAIAKO AEK ETA UDALAREN ARTEKO GORA-BEHERAK Euskaltegi bat irekitzeko asmotan dabil Zumaiako AEK
Idatzi honen helburua Zumaiako AEK eta udaletxearen arteko harremanak zertan diren jakineraztea besterik ez da. Guzti hau ulertu ahal izateko, azken urteotan AEk-k jasandako bilakaera eta ordutik hona gertatutakoak argitu behar dira: Zunuiako AEK euskaltegin
Badira urte mordoska bat Zumaiako AEK eta udaletxearen arteko harremanak subentziotara eta lokaletara mugatu izan direla. Honen ondorioz, AEK-k urtero dira kopuru bat jasotzen zuen eta zenbait lokal publiko erabil zitzakeen (Forondan gela konpartitu bat, aurten HHI-n gela bat e .a. ) . Horretaz gain Zumea ikastolako gela batzuk eta Juleneko beste bat ere erabili ditugu, Bestalde udaletxeak euskara ikasi nahi zuten helduentzat beka sistema bat jarri zuen martxan . Hauxe zen egoera, baina duela hiruzpalau urte AEK-ko ikaslegoa hirukoiztu egin zen eta ia 100 ikasle izatera pasa ginen ; Honek AEK-ri zenbait behar sortu zizkiolarik, hala nola irakasle plantilla handitzea, lokal finkobaten beharra, telefonoa, fotokopiagailua, e.a. Hitz batean
Loknl honen.
joango da AEK-ren e ~nultegi berrie
esanda, euskaltegi baten beharra zuen. Hurrengo ikasturteetan ikaslego hori finkatu zela ikustean, eta Zumaiako helduen euskalduntze eta alfabetatzeak bultzada bat eta plan berriak behar zituela ikusita, AEK-k Udalaren inplikazio handiagoa bideratzeko hitzarmen proposamen bat landu zuen hiru ardatzen inguruan: 1 . Akordio honek AEK-ren eta udaletxearen berezko izaera errespetatuko zuen, bai plantila aldetik eta baita funtzionamendu aldetik ere.
xirula TELEBISTA BIDEO H I-F'I
Surf . ._ . 55(i ZUMAIA
ARGAZKI ETA BIDEO ERREPORTAIAIK ERREBEI,A I'ZEAK KAMA FiAK MUSIKA
Erribera kalea, z/g 20750 Zl'~1,1IA Te1.86 1705 ZARAUTZ
-
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
2 . Euskera Batzordea parte hartze handiagoa izan behar zuen helduen euskalduntze eta alfabetatzean (klaseen jarraipen handiagoa eginez, ikastaro bereziak antolatzeko azterketak eginez, e.a. ) . 3 . Diru kopuru bat eta lokal egokiak eskuratu behar zituen AEKk klaseak egokiago eman zitzan. EA eta HB-ren aldetik hitzarmen proposamen hau ondo hartua izan zen, eta proposamena eztabaidatu ondoren akordio batetara iristeko prest azaldu baziren ere, EAJ-k ez
"
~速
HAUR JANTZlAK z/g AmaiaKo piaza, Teief. 860959 ZUMAlA
uskara du orain artean eztabaidatzen ere utzi nahi izan. Gainera, etajakin ahal izan dugunez, udaletxearen asmoak oso bestelakoak dira, hots, Zarauzko Udal Euskaltegiaren menpe egongo litzateken mankomunitate bat antolatu nahi du, horrela azken 13 urtetan Zumaian lanean ari den AEK baztertuz . Euskalduntze zerbitzu osoa Gure herrian euskalduntze alfabetatze zerbitzuak etorkizunean izango duen egituraren inguruan AEK-k iritzi hau plazaratu nahi du, herriko alderdi politiko zein elkarteen aurrean, gogoeta eta proposamen 1 . Zumaiako herrian AEK egonik helduen euskalduntze zerbitzua ematen eta euskalduntzearen arlo hau finkatzen joan deneko urteotan, Udalari elkarlanerako hitzarmen bat proposatu ondoren, berau kontutan hartu gabe udal euskaltegia martxan jarri nahi da arlo honetan lehia giroa ezarriz elkar lana bultzatu beharrean. 2. AEK-k Zumaian borondate handiz eta bitarteko eskasez egindako lanak maila polita hartu du azken urteotan: 90-100 ikasle inguru, 7 pertsona irakasle lanetan (urteetako esperientzia dutenak). .. Gainera datorren ikasturterako AEK-k toki finko baten behareani aurre egingo dio, euskaltegi bat zabalduz herrian. Helbidea : Erribera kalea 1 bis. Ondorioz AEK-k Zumaiaren euskalduntze plangintzan zein helduen
euskalduntze plangintzan parte hartzeko oinarri tinkoa eskeintzen du. 3.HABE-k proposatzen duen udal euskaltegi amankomunatuan garbi azaltzen da Zumaia Zarauzko udal euskaltegiaren menpe gelditzen dela . Zumaiak ordea, helduen euskalduntze zerbitzua bere osotasunean antolatzeko gai den egitura bat behar du, Zumaia euskalduntzeari begira plangintza bat egin nahi bada behintzat.
Zumaiako AEK-k borondate handiz eta bitarteko eskasez eginiko lanak maila polita hartu du azken urteotan 4. HABE-ren proposameneko atal ekonomikoan hutsuneak eta kontraesanak nabari ditugu : *Zumaiako Udalak egin beharreko diru ekarpenean ez da egoitza zein mantenimendu gastua aurreikusten : Zenbatekoa izango da? *Zumaiako Udalak ordaintzen duen diru kopuru horrekin herrian zein zerbitzu betetzen da? *Zarauzko udal euskaltegiaren joan den urteko aurrekontua eta orain proposatzen den udal euskaltegi amankomunaturen artean kontraesanak : posible al da udal euskaltegi handiago bat izan eta urtebete beranduago aurrekontua
merkeagoa izatea? 5. AEK-k hitzarmen proposamena luzatu dio udalari, arrazoizkoa guztiz eta gure ustez zerbitzu zein kostoaren aldetik egokiena Zumaiako herriarentzat . Proposamen hori eztabaidarako eta ekarpenetarako irekia da eta guztion artean osatu daitekeena.
"AEK-ren proposamena kontutan izan gabe udal euskaltegia martxan jarri nahi da, elkarlana bultzatu beharrean lehia giroa ezarriz".
Bestalde AEK-k Jaurlaritza eta HABErekin hasi berri duen elkarrizketa prozesuan elkar lanerako bideak eman dezakeenaren zai gaudela, Zumman egoera oker dezakeen erabakirik ez hartzea iruditzen zaigu egokiena une honetan .
IT
I
UPERMEI~KATUA Llrumea kal~a, ~~g
MILA ILE APAINDEGIA
Ile - kosmetikan diplomatua Foruen Enparantza, 13 - 1
zunln~n
Tfnoa: 861160
Bn~adi Auzsnte~isa, 10-A
satzcxin
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
Tclcfonott : i3l222i3
ZUMAIA
lkarrizketa
BERTILLAGERSTROM Azkenaldi honetan, urtero izaten dugu Bertilen bixita Zumaian
Bertil Lagerstrom, 1960ko Abuztuaren Sean Suediako Orebro herrianjaioa. Teknologiaikasizuen 1980 urterarte eta beste urtebete jardun zuen Arte ikasketakegiten Goteborg hirii-ajoan zen arte argazki ikasketak egitera 1986 urterarte . Volvo lantegian jardun zuen hurrengo bost urtetan baina gero denautzi etamarrazki etamargoak lantzenbizitzeko asmoabete zuen. Bekak, bideolanak, bertarako telebistarako etab. izan dirasuediar honen lanakazkenengo urteotan. w i
lagun . Geroago Patxi, Pello etaManta ezagutu nituen eta remolkadoretik aldegiteko esan zidaten. Arrazoia zuen bai, abuztuan holandar batzuek azaldu baitziren itsasuntzira eta izugarrizko iskanbilak izan zuen . Geroago jakin nuen nola itsasuntzi huraBaionan geldiarazi zuen kontrabandoa zela eta. Urtero etortzen alzara? Bai, lehenengo urteetan, argazkiak ateratzeko beka batekin eta gero erakusketak egitera eta bertako
giroa hobeto ezagutzera . Zenbat hilabete igarotzen dituzu Euskal Herrian? Ia urtero 2-3 hilabete, baina bi urtetanSanTelmotara ereetorri nintzen . 1986an adibidez bost hilabete egin nituen, Aizarnazabalen etaZumaian . Erakusketak? Hasieran argazki erakusketak izan zuen Forondan eta Zumaiako tabernetan. Egin egunkarirako ere argazkiak egin nituen 1984an.
Bnleike
Noiz irten zinen Suediatik? 1978an 17 urtekin etorri nintzen aurrenengo aldiz Iru単eara eta urtero etorri naiz ordutik . Lehenengo urteetan lagunekin etortzen nintzen "interrail"horietako bathartuta . Eta Zumaiara? 1982 urtean neu bakarrik azaldu nintzen Getarian eta Alfredo benezuelarra egin nuen lagun . Berekin etorri nintzen Zumaiara "Speedy" izeneko itsasuntzi batean bizitzera. Zumaiako jendea ezagutu nuen sanjuanetan Barbero, Burge etaZestoako Juanmari egin nituen Harrijasotzaile i:utea
omen dn bere nmetsa .
OPTI KA ZUMAIA
Txomin Agirre Kaia, 1 2075~ ZU MAIA
Tel . 143057
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
IGale nagusia, ~ ZUhAAI~
lkarrizketa
Geroago nere margoen erakusketak egin izan ditut Nikolen, Ihintzan, Getarian, Altxerri koltxoneria, La Cava (Iruñea), Arkupe (Zarautz), etab. Balorazioa?
Hemengo jendeak askoz ere gehiago ulertu du nere pintura, eta horrek pozez bete nau. Kuadro asko saldu nituen hasieran, baina orain zailagoa da. Azken aldi honetan hemengoartistajendeaezagutu duteta oso interesgarriada,Suedi~n baino lan kolektiboagehiagoegitendaetajendea prest dago laguntzeko. "Gestoretako martxan, argazkiak ateratzen ari nintzela, hiru aldiz kendu zizkidaten karreteak guardiazibilek"
Guardiazibilak, Gasteiz, Azkoitia eta Zumaian. Zumaian ez zidaten sartzen utzi etaGetariaraino saltakajoan behar izan nuen mendiz .
Horrelako asko gertatu zaizkio,bainabukatzeko "Baleike" aldizkariko irakurleei mezu bat bidaltzeko eskatu diegu bere gaztelania ederrean.
Neretzako oso aberatsak diren laguntasuna, elkartasuna eta herrikoitasunez betetako zenbait tradizio gordetzeko: jaiak, dantza, kantuak, koadrilak, irekitasuna, etab. Hemen askoz errazagoa da jendearenlaguntasunatopatzeazerbait
behar denean. Hori ezin da galdu . Hainbeste aldiz aipatzendenbiolentzia ezdutnabaritzen, ezjaietan eta eztaere jende asko elkartzen den lekutan ere.. Suedian astebukaeretan edo edozein festetan bronkak oso normalak dira etajendea askoz ere bakartiagoa da. Oraindikerehemengo gazteak ez dute hainbeste begiratzen inposatutako modak. Europa guztian askoz ere gehiago, eta Espainian ere bai . Adibidez, arte munduan, suediar gazteek,zuzen zuzeneankopiatzendute EstatuBatuetakoetaAlemaniakoartea, eta hemen ez.
Anekdota interesgarriak?
Anekdota handiena ez da batekoa, hemengo mobida guztia anekdota luze bat da neretzat, eta horrekerakartzen nau gehien . Mobida herrikoia, jaiak,jendearen aktibitatea, bai soziala, politikoa, ekologismoa, etab.
Baina ez al duzu gertakizunik kontatzeko?
1986 urtean, Gestorako martxan argazkiak ateratzen ari nintzela hiru aldiz kendu zizkidan karreteak " .Sinmsinn lmmikn", bernk esnrtgo luken br~olm .
---
TasoEsa ~ Hainujantzialc
I ~ Toallalc Sur£elco tahla]c Erropalc Poliestarre sz®o plasti£ilcatzealc ErropetaAo rigra£ia
Erribera Kalaa, ti 7 - 20750 ZUMAIA
1994ko abuztrca - 3. zbkia.
ERROTA
ERROTA OPIL - OKINDEGIA
~oan Beimon(e . 39 -T' no 8c 2? o~ Erribera . 2 - T`nc ~= 30 5 ~ ZUMA~A
H ezkuntza
HERRIKO LUDOTEKA
Zumaiako gaztetxoek badute non pasa bere denbora librea Orain betetzen dira bi urte Zumaiako Ludotekak bere ateak ireki zituela . Alde batetik, guraso talde batek azaldu zuen kezka eta bestetik Udaletxe berak zuen asmoa herriko haurrek txoko bat izan zezaten, lortu zen Itsas Kiroldegiko zati batean Ludoteka antolatzea. Montse Arnna Hezkuntza zinegotzia .
.Zabalduaurretikazterlanbategin zen herriko haurrennahiak eta beharrak ezagutzeko . Honen arabera egitasmo orokorrak zehaztearekin batera programazioa osatu zen . Finkatu zuenhelburuak :
Ludotekara 8 urtetik 14 urte bitarteko umeak joan daitezke eta bakarra da bete behar duten baldintza : bazkide izatea(urteko 1 .000 ptako kuota) . Irekita astegunetan (asteartetik ostiralera) arratsaldeko Setatik 8etara, dago, eta larunbatetan berriz 3'30etatik 6'30etara .
Zabaldu aurretik azterlan bat egin zen herriko haurren nahiak eta beharrak ezagutzeko
Bertan aukera ezberdinak aurki daitezke, norberaren gustoaren arabera : eskulanak, bideoak, joku ezberdinak, tailerrak, lagunekin egoteko txokoa, irteerak, antzerkia, txapelketak, . ..
Bakarra da bete behar duten baldintza : bazkide izatea Ludoteka berak baditu bere funtzionamendu arauak: jostailuak nola erabili, aretoaren erabilera, bideo gela, . . .Guzti hori bideratzeko alde batetik BATZORDEA (non
" Ikastetxe ezberdinetako haurren artean harremanak bultzatzea. " Jostailu, jolas eta tailer eskeintza zabala lortzea . " Euskal jolas eta joku t r a d i z i o n a 1 a k berreskuratzea, hizkuntza bera landuz . ~ Haurren artean sormena, adierazpena eta komunikazioa haunditzea
Jolasean egiteko materialik etzaie falta behintzat.
Zerbitzu Ofiziala ZU MAIA AUTOAK
Juan Belmonte, 45 ZU MAIA
Telefonoa: 861485 Fax : 143143
- I994ko abuztua- 3. zbkia .
BI~
~
FOT~KOPIAK Enkuadexnaketak Flastifikatzeak Fa~ publikaa
F3ul oka materiala n_ ..._ .~; 14 r ea Tal{Fax: 7.f1(hTA
143120
bertako
arduradunek,
aukerak hartuz, proposatu zen
H
ezkuntza
Bukatzeko, esan behar da beti
bertatik herriko haur guztientzako
ez delaprogramaketarekin betebetean
hartzen dutelarik) eta bestetik
esperientzia ona izan
izatendelafaktoreezberdinakeraginda :
ezberdinetako haurrek osaturikoa)
pero
ikastetxeetako udaletxeko
ordezkariek,
ordezkariek parte
BARNE BATZORDEA (ikasmaila eratuta daude.
Urtean zeharekintzadesberdinak
Udaleku irekiak antolatzea . Iazko zen, eta
aurtengorako emaitza hobeak esdira,
ludoteka
indartuz baitoa.
bera
ere
asmatzen, eta asistentzia desberdina
lagunakjoatea, eguraldia, ekintzaren
arabera. ... dena denZumaiako haurrek
badute leku bat bere denbora librea igarotzeko .
antolatzen dira, beti kontutan hartuz haurren
oporrak,
eta
garai
Ludoteka toki bikaina da lagunak egiteko ere
ezberdinetako berezitasuna : Gabonak,
Bertan aukera ezberdinak aurki daitezke, norberaren gustoaren arabera.
Ihauteriak, herriko festak, . .. Ekintzen
artean azpimarratu behar da zein arrakastatsua den Txuri Urdin Izotz
Jauregiraegiten den irteera(Aste Santu inguruan)
Udara aldean (uztailean), eta
lehenengo urtean ludoteka zabalik
eduki zen, eta izan zen asistentzia eskasa ikusirik, eta uda garaian
- ALARMAK
~Tl E N D 1 - O N DO ELEKTRIZITATEA
' SUKALDERAKO ALTZARIAK
Emhera, 8 Telefonoa : 861694
' ELEKTROGAILU AK ~ BAINURAKO BEHAR DUZUN GUZTIF
-lxular ~14 20750 GUNLAl.~
nn~msKOnK
BARAZKIAK
~~
R_eebok _ <~W
% MARES
~zoz~rm.vh
-~
T'elefono~l. : S00074 - 8G15G9
aV~A
a!'ETA a째~ o~ NETA~째P~ adida . M R S r AURREZ PRESTATUTAIKO JAKIAK
- ANTENAK "Banakoak Kolektlboak te,~e bldezkoak - Atezaln automaHkoak - Etaabar.
AIARKARIK EZAGfNENAK PREZIORIK ONENETAN Aita Mluri Auz~Ctegiun(Gurute Auto-Eskoluren aurrean) ZUMAIA
1994ko abuztua- 3. zbkia
~et~e
T~BRN~
Juan Belmonte, 6 ZUMAIA Te1 .86Q415
aztedia
FRONTOI TXIKI OKUPAZIO
Gazte Batzordearen txosna ezarri zenetik badu historia berezi bat. 92ko San Pedroak ziren. Sortu berria zen Gazte Batzordeak herrian lehen aldiz festa alternatiboak antolatu ahal izateko zegoen diru beharra zela medio, frontoi txikian festetan txosna bat ezartzea erabaki zuen. Ordutik gaur arte herriko festa guztietan, frontoi txikia ekintza eta jende ezberdinen topagune bilakatu da. Zrmmiako Ga~te l3nt:,ordea
Ez zen erraza izan lehenengo txosna hori lortzea. Udalaren jarrera aurkakoa izan zen, txosna jartzea debekatu zigularik . Negoziazio ezberdinen bidez, gure helburua lortu genuen, baldintza batekin : Gazte Batzordearen txoznan ez zen alkohol gogorrik salduko . Honen truke Udalak lehen urte hartan oilasko erreak ordaindu zizkigun diru galerari aurre egiteko . Horrez gero, festa alternatibo, eta bestelako festa guztietan, leku garrantzitsu izan dugu txosna, bertan antolatu izan direlarik festetako ekintza gehienak . Bertan izan dira futbolin, toka, mus, eskoba eta beste hainbat jokuren txapelketak, bazkari herrikoi ezberdinak, eta batez ere gero eta indar gehiago hartzen ari den bazkari txapelketa ere . Bmna izan duen helburuetako bat festak girotzearena izanik, kontzertu ezberdinak ikusi ahal izan ditugu bertan, batez ere, herriko taldeen laguntzaz eginiko kontzertuak : AGE, Ezbaikorrak eta The Pack izan ditugu bertan hainbat festetan, eta baita kanpotarrak ere : Stuart solista eskoziarra izan zen 93ko San Telmotan, eta baita Boliviako Wayra taldea azken San Pedro hauetan .
Jende nsko bĹ&#x2022; lt~ea da t.znsnarerl inguruan
Adierazpen askatasunak izan duen kokagunerik garrantzitsuena gure txosna izan da aldi bertnan . Bertan Zumaiar askoren isilpeko frustrazioak irakurri ahal izan ditugu festaro, frontoi txikiko hormak, herriko poeta isilen inspirazio toki izan dira, marrazkigile frustratuena, eta zerbait esateko zuen edonoren egunkari alaia, (azken aldian horma guztiak Garibaldiak akaparatu badituzte ere) Eta diru guzti honekin zer? Ba garbi dago kontzertu horietan dirua gastatzen dela, eta diru hori txosnatik ateratzen dela. Eta baita orain arteko festa alternatibo guztien antolakuntzan diru ugari joan da. Baina guzti hontaz gain, diru irabaziak geratzen dira, eta horiek urtean zeharreko ekintza ezberdinetan gastatzen saiatzen gera. Adibidez, aldizkari honen sorrerarako Gazte Batzordeak diru kopuru haundi bat jarri behar izan du, edo hainbat aldiz
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
aipatu den irrati horren erosketan etab. Eskerrak talde bati Txosnak histori berezi bat baldin badauka bertan musutruk lanean jardun den jende askori ezker da. Guzti hauentzat gure eskerrik beroenak. Baina bereziki talde txiki bati : Gazte Batzordeao ingeniero taldeari . Beraiek dira txosna eta toldo ezberdinen kokapena zuzentzen zutenak, erosi berri dugun toldo erraldoi hori beraien diseinu berezi bat izan delarik . Palo, Mutua, Ibon, Jesus Mari, eta Zorua izan dira hor, diseinadore, arkitekto eta montajeko arduradun, behin eta berriro entzun diegularik, "datorren urtean hire amonak montatuko dik hau" esaten, eta urtero urtero lanean jardunez . Beraiei mila esker, eta baita ere, noski, estazioko koadrillari, azken orduan abisatzen diegun arren ,festetan borondate onez beraien txosna uzten digutenei .
nkesta
foto~rafikoa
-Eta zuri zer iruditzen zaizu Azkoitiar, Azpeitiar, Eibartarrak . . . udaran Zumaiara etortzea? Kalterik edo onik egiten al dizu?
Jaione Ubigain : -"Ondo. Berdin zait . Plaian leku asko kentzen badute ere, bueno, ez dago gaizki. Gmnea mutil batzuk kriston earrak daue ."
Imanol eta Iñigo : -"Joan daitezela beraien herrira! Ez dezatela hondartza puskatu, ezta tokia kendu ere! Etortzekotan, etordaitezela neskak bakarrik. Ah! eta mesedez ez dezatela urbasorikeskatu!"
Manu Albizu: -"Sei urte Azpeitian pasata ez ziok gauza onikan! Beraienpantanoa jutia dakela! Gmnea, atzo bezala : Plaira etorri, toaila jarri eta pixkat ibiltzea jun nintzan . Eta etorritakuan ordia, toailafalta!"
Felix Llavori:
Casilda Arce: -"Lekua daon bitartian, ez zait inporta . Gainea, zenbat eta jende gehi o etorri, bizi gehio ematen zaio herriari ."
-"Hondartza ez badute zikintzen, fenomeno ! Bainahori ez da hemen gertatzen . Etortzekotan, errespeto pixkabat eduki dezatela. Eta ekartzen duten zakarra beraiek eraman dezatela."
Jone Irureta: -"Honbre! Beraiek ez dute hondartzik eta normala da. Gu ere Azpeitiarrak edo bagina, berdin egingo genuke. Ulertzekua da beraiek honea etortzia ."
Iñaki Laskibar : -"Jende gehiegi etortzen da . Denak gainea, eguraldi ona dagonian . Eta uretan ere asko estorbatzen dute.
Iñaki Zorita : -"Ni ez nago etortzian kontra. Baina pentsatzen dute itsasua dala igerilekua bezala, eta ez da horrela . Sokorristen esanei ez diete kasurik egiten . Denok gustora ibiltzeko, elkarerrespetatu behardeu ."
Bernabē Aizpurua : -"Ondo iruditzen zait. Batzutan pixkat estorbuak dia, baina konprenditzen det. Nola ni zumaiarra naizen, beti ezagutu det Itzurun hondartza oso herrikoia bezala, eta orain hori asko galtzen ari da."
_ 1994ko abuztua - 3. zbkuz.
atura N
ZUMAIA-ALGORRI : HISTORIAN ZEHAR PASIATZEN
Zumaia eta Algorri artean pasiatzeko bide bat proposatzen dizuegu. Uda garaia heldu dela eta, pare bat ibilalditxo eskeintzea pentsatu dugu gure hurbileko inguruak guztion artean ezagutu ditzagun, ondare naturala eta historikoa ezagutzea baita zaitzeko eta errespetatzeko lehendabiziko urratsa. Sail honek datorren hilabetean jarraipena izango du beste txango baten proposamenarekin . Zunminkn Natut 7nlrtea r tu ,1 t7c" talclna
Gernikako Paseotik abiatuta alde zaharreruntz igoko gara Angeles Sorazu aldapatik, eskubira parrokia ikusiko dugu bere XIVXVI . mendeko gotor eraikuntzarekin . Barnean arean interesgarriak gordetzen ditu, hauen artean Joanes de Antxieta XVI . mende bukaerako eskultorearen Gipuzkoan osorik gordetzen den erretaula bakarra, S . Pedrori eskeinia . Alboetako kaperetan berriz triptiko flandiarrak miresteko aukera daukagu, herriko merkatarien emaitzak eta portu harremanak erakutsiz . Aipatzekoa da ere Gibraltarreko Bataila errepresentatzen duen ohol botiboa, Mendaro Marinel zumaiarrak agintzen zituen itsasontzien garaipena irudikatzen du, goialdean guda horretan hildako semearen irudiarekin batera . Elizatik irten eta S . Juan iturrirako bidea hartuz, ezkerraldera betetzen duen etxea Zumaiako jauregia zen, XV .
mendeko arrastoak ditu, nahiz eta gaur egun eraldatuta egon . S . Juan plazatxo honen ezkerraldean Olazabal, Felipe IV .naren idazkaria izan zenaren jauregia dago . XVIII . mendeko jauregi tipiko honen lanik aipagarriena egurrezko teilatuaren hegala izango litzateke . Aurrera jarraituz, aldapa gora, Foru enparantzara iritsiko gara, plaza honen alde batean "Mojaxarren" komentua dugu, XVII . mende hasieran eraikia, Sta . Teresak ordenaren erreformatutako aurrenetakoa izan zen . Bestaldean udaletxea dago. Orain S . Jose kaletik barrena joango gara, garai batean herriko sarrera nagusia baitzen, Deba eta Azpeitirako bidean . Kale honen zabaltze gune batean Ubillos jauregia topatuko
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
dugu . Jauregi hau, Erdi Aroko dorretxe zahar bati itsatsi zitzaion XVI . mendeko zati baten bidez osatzen da. Barnean, erdi patio xarmangarriak eraikuntza antolatzen du. Ubillos jauregitik gora egingo dugu S . Juan egoitzara dihoan bidetik, Arritokietako Amabirjinaren baselizara iritsi arte. Bide honetatik Odieta auzoa ikus dezakegu, bere eraikuntza nagusiarekin : Torreberri dorretxea, oso egoera eskasean kontserbatzen da hala ere . Dorretxe honen gainean, menditxoaren maldan, Foronda jauregia azaltzen da (gaur egun kultur etxea dena) mende haseran Fomnda markesak eraiki zuen uda etxe moduan erabiltzeko . baselizan Arritokietako Zumaiako gordetzen da
Nalura
/ende nsko ;:_trbilt~, a dn Algorriko itsos ka/a ikustern
zaindariaren irudia, XVI . mendekoa, baino iparraldeko ereduak jarraituz egina, XVII . gizaldiko erretaula baten barruan sartuta dago, azpian duen pintura errenazentista bezalaxe . Baseliza ondoan dauden eskaileretatik behera jeitsita Goikotorre bilatuko dugu, dirudienez, agian XV . mendekoa izan daitekeendorretxe hau, Elorriaga familiarena izan zen . Aipatzekoa da goian duen errematea . Foruen enparantzatik datorren aldaparen bukaeran, Ardantzara doan bidea jarraituko dugu, auzo honetako baserrietara iritsi arte. Baserri ondoan eta kare harri gorrizko bi horma artean, Algorriko itsas kalaraino
garamatzan bidea dago, bailara txiki batean zehar . Algorikn, haitzaren kontra dauden eskailera okerretatik, Lurraren historia geologikoa erakutsiko digun tokira jeitsiko gara. Hemen arreta sortzen duen lehendabiziko gauza geruzadun itsas labarrak dira, liburu baten orrien modura kokatuak : kostako flysch delakoa da, kare eta hare harriz osatuta . Hauetako orri bakoitza, orain dela milioi urte asko itsas hondoan pilatutako sedimentoak dira, Gipuzkoa ur azpian zegoenean . Hondo hauek harri bihurtu ondoren, lur barruko indarrek tolestatu eta igo zituzten, ia zuzenak jarri arte . Ekaitzen olatuen indarrak itsas labarren behe zatiak jaten
ditu behin eta berriz, goiko zatiak behera eroriz oinarria galdu ondoren . Honela, mila urtetan zehar amildegia gero eta atzerago joan da, itsasoa aurrera zihoan bitartean, planetaren geologia azaltzen diren ehundaka orriko liburua irekiz . Oinarrian, labarren aztarnak geratzen dira, 500.000 m . karratu inguruko plataforma ia laua eta zabala sortuz . Algorriko hondartza txiki hau eskubialdean mugatzen dituen haitzak, burnien oxidoengatik (hematites) gorri kolorekoak dira eta agian lurreko bizitzaren misteriorik haundiena konpontzeko gakoa beraiek gorde ditzakete : orain dela 65 milioi urte lurrean bizi zien espezie erdiaren desagerpena .
EGOK[
ILE APAINDEGIA
ERL07U DENDA a
faxezarreta, 19 'felefonoa : 8623~2
2075p Zl!MA1 .4
E .Gumitgaga plaza, 6 ZUMAIA _ 1994ko abuztua- 3. zbkia.
U ~ G ~ k/ P~~ KOKTEL REREZIRK Basadi Auzategia 9-A 2-B ZUMAIA
Natura
Garai hartan, aldi bukaeran, Kretazikoaren izugarrizko meteoritoak gure planetaren kontra jo zuen, atmosfera eta lurraren arteko berotasun hartueman arrunta eragotziz hauts hodei haundi baten bidez . Hautsaren hodeiak eragindako negutegi efektuko garai bati (tenperatura 50째 tik gora igo zen) hotz izugarrizko beste garaiak jarraitu zion (negu nuklear zitekeen beldurgarriak sor antzekoa) . Teoria batzuen arabera, landare eta animalia asko, gehiegizko tenperatura horiek jasateko gai ez zirenez, hil egin zuen . Hauen hondarrak berriz, iridioaren (lurrean oso arraroa den metala, baino arrunta beste unibertsoko tokietan) geruza mehearekin batera, sedimentoetan pilatu zuen, fosilak bilakatuz . Urtero mundu guztiko ikertzaileak gune honetara etortzen dira iridio eta fosil hauen bila, bi aro geologiko ezberdinen artean (KT muga, Kretazioa - Tertziarioa) dagoen misterio paleontologikoa azaldu nahian . Amoniteak, bibalboak, eta narrastien aztarnak Algorrin ikus daitezkeen fosilak dira. Itsas labarrean sortzen den lautada edo arrasa, egunean bitan agerian geratzen da mareen eraginez . Une egokia da beraz, itsas izakiak bere bizitokian ikusteko, beste era batera oso zaila baita, murgilduz edo aquariumean ez bada behintzat . Laborategi natural honek algen 100 -~spezie baino gehiago erakusten dizkigu, esponjak, anemonak, moluskoak (lapak, olagarroak, maolioak edo itsas erbiak), krustazeoak (izkirak, andarikak, lanpernak edo ermitau amarrak), ekinodermoak (itsas
Itsns lcrharrearr, e.sportjnk, anemonak, krusta :,eoak, moluskoak, ekinodennoak, . . .nurki dit~nzkegu.
izarrak eta ostarrenak) eta arrain batzuk, arrasan dauden potzuetan edo haitz artean geratuko dira. Hauetako izaki batzuk itsas ertzaren ondoan daude, beste batzuk marea behera haundienetan besterik ez dira agertuko. Guztiek ez dute itsasaldiak (marea behera doanean lehortea eta gora egiten duenean urperatzea) eragiten duen estresa era berean jasaten, horregaitik, horma oso bertikaletan izaki zerrendak ikus daitezke, uraren altueraren arabera oso ondo sailkatuta . Algorritik alde egingo dugu eskaileretan gora eta ezkerreko bidexkatik S . Telmo eta Itzurun hondartzak Ardantza bailaratik bereizten duen haitz gainera igoko gara. Kostako flysch-ak material berriagoak azaltzen ditu, Eozenoaren lehendabiziko fasetakoak hain zuen. Hemen haize gogorrak, itsas uraren kresala eta lurraren landaretzaren urritasunak, hazkundea galerazten du .
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
Pitzaduretan edo lar txikietan besterik ez dira azalduko, oso ingurune gogorretara egokitutako landare bereziak . Goialdean, lur aberatsagoetan, txilardiak eta otiak erramu edo arte zuhaixka txiki batzuekin batera azaltzen dira . Pitxartxar eta buztangorriak somatuko ditugu gurekin batera ibilaldian. Itsas labar honen gainean zehar dihoan bidetik, Itzurungo hondartza ezkerraldean dugula, S. Telmo baselizara iritsiko gara. Honen aurrenengo aipamena XVI . mendekoa da, nahiz eta XVILean jarri arrantzaleen kofradia santu honen babesean . Herrira itzuli ondoren badaukagu txangoa jarraitzeko aukera, Urola ibaia itsasoratzearen dagoen ibilbidetik, ertzean bukaeran Julio Beobide zumaiar artistaren lantokia bilatuko dugu : bertan Kresala Museoa, eskultorearen ~ zenbait artelan gordetzen dira.
i ullssasl~
1 ~~ ;
a r
_ 1994ko abuztua - 3. zbkuz.
K omiJ
aY ~,
mu~~.~ri~
-1994ko abuzlua - 3. zbkuz.
K
omikia
.r d:
1994ko abuztua - 3. zbkia. .
rre~ortaia
ITZURUNGO HONDARTZAREN METAMORFOSIA Berrikuntza ugari egin dira hondartza hobeagotu nahian Denok aho zabalik utzi gaitu ikusi degunean zer nolako berrikuntzak egin diren Itzurungo hondartzan. Aho zabalik onerako edo txarrerako, zeren iritziak eta kritikak denetarikoak izan dira. Beheko parteak ordea, lehen begiradan gerrako fuerte bat dirudi edota imajinazio gehiago botaz " Pikapiedren etxea" . Bnleike
Betidanik Itzurungo hondartza herriko hondartza bezala ezagutua izan da, Santio beti ere bigarren maila batean utziz. Itzurun herritarron artean altxor bat kontsideratzen da, geurea den gauza bat, jende guztia hondartza honekin harro-harro sentituz . Ez da arraroa jendeak sentimendu edo ideia hau edukitzea, ikusi besterik ez baitago non dagoen kokatua eta nolako ingurune polita duen; ez dago hau bezalako monumenturik! Aurtengoan, berrikuntza asko jasan ditu hondartza honek . Garrantzitsuena dakigun bezela, egin diren obra guzti horiek dira . Itxuraldaketa handia eman zaio hondartzari, aurreko urteetan ezagutu
Azkue Autoak Estazioko kalea, 19 20750 ZUMAIA
Telefonoa: 861433 Fax:861067
Gnur egn r
hondart~nk ~Irten iWUrn
genuenarekin zerikusirik ez duelarik . Goitik behera aldatu dute, "modemizatu" dute. Aldaketa handia Hondartzara heldu baino lehenagoko aldapa guztiz berritu dute, hondartzaren goikaldean bi zaldien busto eskultoriko bat ezarri, eta beheko parte guztia ere erabat aldatua dago, berriztatua . Kantinak, sokorristen postua, bainu eta aulkien alkilerra dagoen
lekua ere guztiz transformatuak daude. Hondartzaren eraldaketa hauei buruzko iritzia jasotzera bertan lan egiten duten batzuengana jo degu . Horrela, kantinako jabeak adierazi digunez, "orain dagoen kantinak mejora asko izan ditu. Sukaldea txikia da baina beste guztia handitu dute eta gainera dena berrituta ; askoz hobeto dago aurrekoarekin
konparatuz ". Txoritxo batek jakinarazi digunez, kantinako prezioak nahiko
l~~~a~"~~je ~i,s~bor~a T 1
IMf~DRTATURIK~ ERR+DPA ETA ARTISf~UTIA INDIA- NIFSAAA(~UA UATENIALA zur~Alr~ r~~o~a4 s
E skolako eta kirol j a~ntaiak Toalla eta ixareak Logotipoak, txapelak, etah
Foi-uene~ai -antza,ll ZLT14Lr1L~
7994ko abuztua- 3. zbkuz.
Tel .ld~~d6$ $61159
E
rreportaia
"Bandera urdina " Itzurunentzat
Aurten Itzurungo hondartzak Bandera urdinaeskuratu du. Europako Elkarteak ematen duen goraipamen hau lortzeko zenbait baldintza bete behardira: -Uren garbitasuna, eta hondar garbiketazein zabor bilketa egokia. -Ingurugiroa errespetatzeko heziketaplangintza bat egitea. -Zerbitzu egokiak : Komunak, dutxak, sarbide erreza, zainketa eta premiazko larrialdiak, argibideak. . . t
Sokorristen
Beste gnrni bat~uk ~iren
garestiak omen dira. Honen inguruan esan digu "ez da horrela . Beste herri
batzuetako kantinak askoz garestiagoak dira hau baino, Zarautzekoa adibidez . Edarietan herriko beste tabernetako prezioak ditugu, ogitartekoetan apur bat garestiago baino ez gehiegi" .
Neguan gainera ez dituzte ateak irekitzen. "Kontutan izan udan
bakarrik lan egitea degula eta honek noski eragiten du prezioetan . Hala ere, esan dedan bezela, beste herrietako kantinekin konparatuz, geurea merkeagoa da"
Juan Mari Lopezen izena aipatzen badegu, inor gutxik jakingo du zeinetaz ari garen, baina "txurre" edo "txurrero" goitizenak aipatuz gero ia denek ezagutzen dutela ez da dudarik egongo . Urtero Juaa Marfi Itzurungo hondartzan izaten degu berak egindako izozki goxuak saltzen,
~AKAILOAREN - ETXEA \\ .33'1R~..~~- " i
KALE NAGUSIA . 4 " TEL . d6 10 0' - 14 30 6'
Z
guztion
gozamenerako .
"Nik egindako izozkiek ez dute inolako sekreturik, ez dute misteriorik . Makinaz egitea ditut eta produktu naturalez, nola ez".
Garbitasuna Egin duen berrikuntzei buruz adierazi digunez, "egin duen obrak hondartzaren onerako dira ; ingurugiroa errespetatu da eta gainera lehen baino askoz hobeto gelditu da ". Hondartzaren garbitasuna
ez dela behar den moduan zaintzen azpimarratu du ordea. "Beti ikusi
dudana izan da hondartzako hondarra ez dagoela inoiz garbia, beti dago zikinkeriren bat, ez da behar bezala zaintzen. Santion hobeto garbitzen dute, jende gehiago erabiliz eta atentzio gehiago jarriz ".
Beste herrietan ere arreta gehiago jartzen dela uste du.
~eguneroko lana
Sokorristek uda garaiarekin batera, protagonismoa hartzen dute hondartzaren bizitzan. Batzuk beren lanakritikatu dute, beste batzukberriz alderantziz . Guzti horretaz eta beste makina bat gauzetaz aritu gera beraiekin berriketan . -Ze preparazio da beharrezkoa V.D.P. izateko? Lehendabizi "Primeros Auxilios"- etako ikastaro bat egitea dute, eta gerosokorristena: buzeoko frogak, igeritakoalc, ... era honetako frogak egitea dira. Sokorristentzako ikastaro hau neguan egitea da asteburutan, gehienak ikasleak baitira etaezin da astegunetan egin. -Zeintzu dira zuen betebeharrak? Gehienez ere prebentzioa . Kanpoko jende asko etortzen da eta
TABERN~ - ERR~TT~G1A
* Plater konbinatuak * ~tartekoak
* t~IhASKc~ ERRFAIL
(Fnkat~uak jasoixen dira)
San Pedin, d Tel. 862_;8^ ZCTh+L~IA
- I994ko abuztua- 3. zbkuz.
Erribera kalea, 2 Telefonoa : 861125 ZUMAIA
rreportaia hauek dira lan gehien ematen digutenak. Itsaso mugitua dagoenenan itsasertzean egon behar gara, kurak egiten, . . . baina esan dedan bezela, gehien bat prebentzio lana da gure betebeharra. -Zer nahiago dezue, kura fuerte bat egin ala turista bat uretatik erdi hilda ateratzea? Ez dago aukerarik . Kura egin behar denean kura egin behar da, eta norbait atera behar denean, atera. -Honelako gauza asko gertatzen al dira udaran zehar? Ez, normalean ez . Uretatik norbait ateratzea erdi ittota edo, oso gutxitan gertatzen da. Prebentzio lana egiten degu batez ere . -Jendeak emaen du ez dezuela kolpe zorrik jotzen . Egia al da? Bakoitzak nahi duena pentsatzea dauka . Bandera horia dagoenean bi sokorrista egoten dira beti urertzean jendea zaintzen . Batzutan, Bandera gorria dagoenean ere ordu laurdeneko bainu librea jarri izan degu sokorristak zaintzen daudela, altabozetik ere toke asko ematen ditugu.. . -Zer moduzkoa da jendearen erantzuna zuekiko . Kaso egiten dute edo borde batzuk dira? Bai, jeneralean Bai . Normalean jendeak kasu egiten die gure esanei, nahiko ondo portatzen da. Hala ere, beti dago norbait burugogor xamarra kasurik egiten ez duena. -Sokorrista izanda gehiago ligatzen al da? Ke ba, neri behintzat ez zait horrelakorik suertatu- dio Iosu Ibarrek pena aurpegiarekin . -Azken urte hauetan sokorristen kopurua asko igo da. Zer dela eta? Bai, jende asko dago, lehen baino gehiago . Normalean Bakoitzak
.S~O~yrIW .Wrll
~L1<!l,ul[i
l~C!!lo
hamabostaldi bat egiten du, eta batzutan beste herri batzuetara joaten dira: Getarira edo Zarautza. -Azpeitiar eta antzekoekin zer moduz? Hauek ematen dizkigute problema gehien . Txikitatik kuadrila handitan etorri izan dira eta sarritan denak batera sartzen dira uretara . Problema asko ematen dizkigute Bai . -Zuen artean zer moduzko giroa dago? Ona, ez dago batere problemarik geure artean . Ondo eramaten gera. -Autoritarismo handia al dago? Ke ba . Nagusiek ondo tratatzen gaituzte, eta jendearekin ere ez gara gaizki eramaten . Bronkaren bat botatzen badegu badakite zergaitik den ; errespetatzen gaituzte . -Anekdotak? Bai, askotan etortzen zaigula jendea galdetuz baloia puztutzeko bonba ba ote daukagun (parre artean) . Bestela ba . . . betikoa. Ume bat galtzen dela eta ez dituela gurasoak aurkitzen . Horrelakoak pilo bat izaten ditugu .
Sokorrista ~bat kaleratua Jesus Mari Aizpurua, "Poti" edo "Peke" ezizenez denok ezagutzen deguna, kanporatu egin sokorrista dute bere betebeharretatik . Galdetu genionean zergatik botazuten, zera erantzun zigun : "Bandera berdea zegoen egon batean, eta nere zainketa txanda egin behar nuen baino pixka bat lehenago, ume batzuk bainua hartzen ari zirela arazo batzuk izan zituzten, inguruan zegoen gizon batek lagundu zielarik. Une horretan ez omen zegoen sokorristarik Bandera berdea uretan . dagoenean, nik dakidanez, ez da beharrezkoa etengabe norbait egotea uretan ". Beretzat, harlu duenn erabakia ez da bidezkoa ezta arrazoizkoa ere. "Arrazoirik gabe bota naute, gogoa eman dielako. Neretzako erabaki pertsonal bat izan da". beste Gertatutakoaren aldearekinhitzegiteneresaiatuginen (Juanjo Mujikarekin, alegia), baina ez zuela ezer esatekorik adierazi zigun.
_ 1994ko abacztua- 3. zbkia.
A
ntimilitarismoa
ANTIMILITARISMOAKALEAN
Dakizuenez, ejerzitoa eta soldadutzaren aurka sartuta gabiltzan borroka honetan, gizartearen laguntza eta elkartasunak garrantzi haundia dute, honengandik sortzen den presioa oso erabakiorra izan baitaiteke epaileen zenbait sententzietan, edo gobernuak asmatu behar dituen estrategietan, eskuetatik ihes egin zaion arazo hau kontrolatzen saiatzeko . Beraz, gai honen aurrean zumaiarren jarrera ezagutzeko asmoarekin, inkesta txiki bat egin dugu. Guztien gustorako eritziak jaso ditugu gai hauek aztertuz :
Ejerzitoak /Soldadutza. 2.- Kontzientzi eragozpena eta Intsumisioa . 3.- Ordezko Zerbitzu Soziala (PSS) eta kartzela zigorrak. 1 .-
Aurretik gure balorazioa positiboa dela esanez, hona hemen zer pentsatzen duenn honetaz, igande batean kalean harrapatu ~enituen zumaiar batzuk . Aitor Cortes Lopez, 22 urte. 1 .Txorakeri bat da. Soldaduzka egin nahi baduzu, ejerzitoa gustatzen bazaizu edo militarra gustokoa baduzu, joan zaitezke baina gustokoa duzulako, ez behartzen zaituztelako . Zeren zure mobidatik mozten zaituzte, lanean ari bazara, izorratzen zaituzte, eta gero lanera zoazenean, agian ez dago lanik edo agian beste norbait hartu dute . Alde guztietatik izorratzen zaituzte . Lerdokeri bat da. 2 .- Aizu, norbera nahi duena egiteko aske da, baina behartzen zaituztenean, pff. . . Honbre! Norberak bere pentsakera dauka, zuk ez baduzu gogoko soldaduzka egitearena alperrikakoa dela iruditzen zaizulako, eta iruditzen zaizula gizonak hiltzeko prestatzeak ez duena balio, hau da, justu alderantzizkoa izan beharko lukeela: bizitzak salbatzen ikastea . Gurutze Gorrian egotea adibidez, baina horrelakorik gogoko ez duena, ba ongi ere, ezta? Norbera aske da nahi duena egiteko . 3.- Hori bai dagoela gaizki! Zeren ez duzu soldaduzkara joan nahi, eta gainera 18 hilabete gartzelan edo dena delakoa . Eta oraindik okerrago, ze fitxaturik zaude, eta
~T
hori alde guztietatik por kulo hartzea da. Hau da, soldaduzkara ez baduzu joan nahi, gartzela puta hortara joan behar haiz, eta gartzela puta hortara ez badek joan nahi putakume bat haiz, eta guztientzat gaiztoa . Eta noski, euskal mobidan sartuta bazaude, oraindik okerrago. Hemen asko zigortzen da. Ordezko Zerbitzu Sozialari buruz, ba mobidengatik norbaitek ikusten badu beretzat hobeagoa ala seguruagoa dela, hobeto. Ahal izanez gero, ez dut epaiketetan sartu nahi Zeren bestela gartzelara noa eta gartzelan okerrago pasako det, kinki eta giri asko dagoelako, ba txarrean zerbait egin behar badet, nahiago det etxean egin eta hobe. Baina hori norberan kontua da. Pako 1Vlanzisidor, 65 urte. 1.- Han ikasten dek zer dan bizimodua, aita eta aman ondotikan zer dan aldeitia, eta ni berriz joango niùuke. Niretzat jun in behar da. Han ikasten dik gazteak zer dan aita eta aman ondotik aldeitia °ta besteen menpean jartzia zer dan .
J TET~E
~
~rr~inak eta haragiak aukeran ~` Eguneko >rnenu~ Jangela klimat.izat.u a
Basadi Auzategia, 10 i[INiAIA Tfnoa: 861853 -
I994ko abuztua- 3. zbkuz.
t KAFETEGIA
u~.~~w,~w:~,~.y
r~nr~w~ :~ : 86212~
20750 ZUMAIA
2.- Intsumisioa zer da? Ez jutia? Ni ez nauk sartzen . Gazte denak jun behar likik soldaduzka edo aitan eta amandik ikusi zer dan besteen menpean. Aita eta amai gaur egunian : "ez det nahi, banoa" eta edozer gauza. Baina han ez ziok bromarikan eh? Orduan jaiki, orduan ibili, eta beste gauza bat dek. Ohituta zibek, erropa garbiak ohe gainean, "Jose Antonio edo Pako edo Periko jaiki berandu dezu ta, jaiki, gosaria aterata daukazu", aiba, segi, etorri, aiba... Orduan estimatzen da aita eta ama zenbat maitatzen dan. 3.- Zer esango diat nik hiri? Beste boxealari famoso hori ere hortxen joan huan soldaduzka jun nahi ez zuelako. Pesos gallo edo zer zan? Ejerzitoa beti izan dek munduan, gizonik gabe ez ziok ejerzitorik. Nik soldaduzka ondo ikusten diat. Feli Alkorta, 47 urte. 1 .- Nik uste det, orokorrean armadak, herri batetako hainbat konturi erantzuten diola, ezta? Estatuko defentsa bat da, zerbait, inposaturiko orokorrean inposaturiko zerbait, gai militar guztiekin . Ikuspuntu hortatik nik pentsatzen det norberaren erabaki aske bat izan beharrekoa dela, gai horretan parte hartu ala ez hartzearena . Pertsonalki soldaduzkaren aurka nago, baina noski, nahiko ados nago talde antimilitaristen kontuarekin, batez ere ikusten dudalako, zehazki herri hontan, inposaturiko ejerzito errepresibo bat dugula . 2.- Guztiz ados nago. Intsumisioaren aldekoagoa nahiz, baina uste det aukera pertsonalak direla . Gustokoa dut maila hortan aukera guztiak errespetatzea, nahiz eta nire ikuspuntutik uzten dudan intsumisioa hobeagoa dela, objetiboagoa, eta errealagoa. Borrokalariagoa . 3.- Ordezko Zerbitzu Soziala planteaturik dagoen eran ez dut oso errealista ikusten. Zerbait majoa antolatu badaiteke gazte jendearen barnean, ba ongi,
B$it~S~I'
Te1.8~2~47
E1t, ~~l~, ~
UNI IA,
A
ntimilitarismna
baina legez planteaturik dagoen bezala ez dut ez oso errealista, eta oso baliogarria ikusten hasiera batetan . Eta noski, gartzela zigorraren guztiz aurka . Silvia Soles, 18 urte. 1 .- Ez litzateke egon beharko . Dago, elkarrengandik defendatu behar garelako, zeren ez baduzu armadarik, erasoko zaituztenaren zai zaude, beraz hor dago horrelakoak garelako . Ez ginateke horrelakoak izan beharko, elkar errespetatu beharko genuke. 2: Biak ongi iruditzen zaizkit . Entzun dut askotan ordezko serbitzu soziala txorakeriak izaten direla, egieen dela zerbait egin beharra dagoelako, zerbait egitera behartkearren . 3.- Oso gaizki . Ez luke horrela izan beharko . Daniel Carballo, 23 urte. 1 .- Gaur egunean ez dauka zcntzurikan . Batere gainera . 2.- Nik lehen dudak neuzkan baina objezioari buruz orain ere pega asko dauzkat, ze ez det uste inorri behartu behar zaionik horrelako zeozer egitera; horrek boluntarioa izan behar du. Batek soldaduzka edo objezioa egin nahi badu bere arazoa da, baina inor ezin dek behartu hori egitera. Intsumisioari buruz, uste det bakoitzak bere bizitzan aukerak berak aukeratu behar dituela, baino aukera bezala oso positiboa da. 3.- Kontrakoa. Kartzela eta bestelako zigorrak, kargo publikoan ezin zerala egon eta hori dena... hortik nahi dute bultza, baina uste det bide okerretik dihoaztela, geroz eta okerrago jartzen ari zaie guztia. Badira beste hainbat eta hainbat iritzi desberdin gai hauen inguruan, guztiak garrantzitsuak direlarik. Gaur hauek azaldu ditugu, agian aurrerago gehiago kaleratuko ditugu, agian zeurea! Adi egon!
~r~o ~~,ro Bonifazio Etxegarai plazatxoa z/g Telefonoa:861322 ZUMAIA
- 1994ko abuztua-3. zbkua.
1 io
Erribera kalea Telefonoa: 862334
exualitatea
EIAKULADORE LASTERRA AL ZERA? Lasai, horrelakorik ez baita existitzen. Mito bat besterik ez da.
Joan den hilaren 13an Luis Elberdin, Askabideko sexologo ezagunaren hitzaldi bat izan zen Oxfordeko aretoan Inpernupe kultur elkartearen eskutik. Bertan hainbat zalantza eta misterio argitu zizkigun bikote sexualitatearen inguruan . Baieike
Badago hautsi ezinezko mito bat, hainbat eta hainbat bikoteren frustrazio bide bilakatu dena : emakumea ez dela orgasmora iristen gizonarekin batera ; Lnis Elberdin-en esanetan, bere kontsultan "bikote asko azaltzen dira kontu horrekin. Batzuk diote neska "fﾅ品gida" bat dela, beste Batzuk berriz, gizona eiakuladore lasterra (prekoza) dela. Guzti hori gezurra da.~" . Ohituta gaude hainbat eta hainbat filmetan, harreman sexual perfektuak ikustera. Mutil eta neska perfektoak, cuerpos danone horiekin orgasmora aldi berean iristen diren eszenak ugariak izanik . "Filme hauetan beti sexu harreman modelo bat ikusten da, beti berdina egiten dute eta beti berdina ikusten da. Biluztu, laztandu eta amodioa egin: eman eta gogor, eta behin eta berriro dale ke te pego, eta hau ikusiz gu jartzen gera como una moto" .
Atztzerki wko eta mnnre onez bete~zuen Luis Eiberd~n-(
Filme hauek ikusi ondoren, "guztiok bero bero jarri eta etxera joaten gera gure bikotearekin horrelako harreman bat praktikatzera : bueno Maria, posturan jarri horiek bezelakoa egingo diagu ta!" . Errepikatzen da imajinetan ikusitakoa eta halako batetan mutila orgasmora iritsi da, baina neska ez. Ez da gertatu pelikulan bezela . Zer gertatu da? Garbi dago. Pentsatzen denaren aurka, emakumeen %85-90a ez da orgasmora iristen larrua jotzerakoan!!
Masturbatzen direnean orgasmora iristen badira zergaitik larrua jotzerakoan ez? Honen aurrean emakume gehienek uzten dute frigida Batzuk direla edo bere bikotea eiakuladore lasterra dela. Gezurra!
Emakumeen % 85-90a ez da orgasmora iristen larrua jotzerakoan.
TxoKo
TABERNA
AXIER KlROLAK s~~~n~~~:, x .,m~ :, . e
Ortega y Gasset, 2 ZU!VIAIA
bere hitzu[dia.
Telefonoa : R6 17
Telefonoa: 862206 1994Ko abuztua - 3. Zbkuz.
Fax :
fl
g6 17 07
2075U ZCMAIA (Cipu~koul
Artadi auzoa ZUMAIA
exualitatea Emakumeen exitazio puntua klitorisa da, eta hau maginaren kanpokaldean dago . Klitorisa exitatzeko hau igurtzitzea besterik ez dago, eta hori da zerbait larrua jotzerakoan minimoki lortzen dena, aktu sexual guztia maginan ematen bait da, horrela neska orgasmora iristen ez delarik . "Ez dira beraz eiakuladore lasterrik existitzen, ez frigidarik ere . Exitazio mota ezberdina baizik, neska eta mutiletan . Horregaitik komenigarria da bikote batean harreman sexualak mantendu aurretik, hitzegitea . Galdetzea : zuri zer gustatzen zaizu? Niri hau . Eta zuri? Nfiri beste hau. Aurrena nik egingo
Umorea
dizut zuri, eta ondoren zuk neri. Eta biok gustora . Beste konponbide bat da ere, narrua jotzerakoan, postura egoki bat bilatzea, bietako batek, neskaren klitorisa eskuarekin zirikatu dezan, horrela biek plazerra lortuz ."
Emakume gehienek
uzten dute "frigida"
batzu direla edo bere bikotea eiakuladore lasterra dela.
Harreman sexualak mantentzea larrua jotzea dela, eta hori dela azken
r,~~~ III1l~l~I/1 7~r~~ - m+rri r ~Y w
finean amodioa egitea esatean asko mitifikatu dela dio Luis Elberdinek . Hori bezain garrantzitsuak dira laztan eta muxuak, batez ere neskentzat, edo akaso hau ez al da amodioa egitea? Baina orduan, zergaitik nahi izaten dute neskek ere larrua jotzea, ez badute plazerrik lortzen? "Plazer psikologiko bat da lortzen dutena, zein polita den zu nere barnean egotea, eta horrelakoak, exitazio egoera berezi bat." Beraz badakizue, ez gara pelikuletako guaperas horiek bezelakoak, eta ez dugu lortzen horrelako harreman sexual perfekturik . Beraz, eiakuladore lasterra zinela uste bazenuen, a zer lasaitua hartu dezuna! !
. ' li'~1I1 I ~~~~{~j!Ilfil~~ll''ii' I~ ~ ~}( i1ElV~~~` >>
I,
Z~R ~~
~K`N-fju~A~ 6째 ~r ,u~ , ~ Vd
-o
NoN ~~ ~~
l%re~N~RIZ~
~r{l8o
Z~RA7?r GA~~...
~1
L 1~ ~
% KONPUTAGAIIUAK
Tde1'onaac IJ339s
ZL91lAL1
% OFIZINAKO TRESNAK AKADFMGI
I~IIIII ; ~ , .
r ~~il9a ~9
I. ~
INFOR~IATIKA
~'Icodaro 1larinela, 3 brhea
~r~oL~~ ~~ ~z ~Ul ~~iR~,t/,- ~ h
,~Ur%G%U,4,
y~~v
~ ,Ir~
fi
E. garrot~aga pla~a T~1 :86217~ I~M~fl~t
K~B I ~
T(B- RN( - ZUM(1(
.1994Ko abuztua - 3. Zbkuz.
Izerdi patsetan
ZUMAIAKO SASKIBALOIA : ETORKIZUNAREN ERRONKA "Ind. Lagun Artea" Saskibaloi taldeak mailaz igotzea lortu du aurten Urte gutxi batzutan Zumaiako Saskibaloi Taldeak mailaz igotzeaz gain, Zumaiako hainbat kirol elkarteen artean bere tartetxoa eskuratzea lortu du. Orain, etorkizuna ziurtatzea izango da beraien lana. Hori da azken finean, garrantzitsuena, eta era berean, zailena . [3aleike
Orain dela bost bat urte, elkarren aurka jokatzeaz asperturik zeuden bizpahiru kuadrila bildu zirenean taldetxo bat osatzeko, ez zuten pentsatuko ziurrenik, puntu honetara iritsiko zirenik . Beraien ibilbidea laburra da oraindik, baina hala ere, gainditu behar izan dituzten oztopoak eta era berean, bizi izan dituzten une gozo eta alaiak ez dira gutxi . Emaitzak alde batera utzita, zerbait nabarmendu behar bada talde honetan, berean bizi den giro alai eta adiskidantzazkoa da. Diruaren arazo nagusia Talde honen historia laburra aztertzerakoan, arazoz beteriko
KOSTA GAS E"I"A KALEFAZIO INSTAI_AZIWAK
GAS
Saskibaloi ta/dea forma iu~u~, Pollo sargentoa buru .
hasierekin aurkitzen gara, normala denez . Hamarkada honen hasieran, dena zegoen egiteko, zerotik abiatu eta talde nahiz elkarte berri bat sortu behar zen . Horretarako egitura osoa antolatu, taldea osatu . . . eta noski, dirua lortu beharra zegoen . Diruarena beti da arazo nagusia, eta are gehiago udaletxeak eskeintzen duen pastela gero eta elkarte gehiagoren artean banatu behar denean- Zumaian kirol asko egiten
expert ELEKTROGAI LiJAK Mertxe Aizpurua expert eta Repsol-T3utanorcn B~n atia il c (>laziala
Etxezarreta, 6 " Tfnoa86 1 O 78 " 20750 ZUMAIA (Gipuzkoa) . - 1994ko abuztua - 3. zbkuz.
Aurtengo denboraldia bikaina izan da, oso partidu gutxi galdu dituztelarik denaren seinale- . Puntu honetan azpimarratu beharra dago "Itzurun Kirolak" dendak talde honi eskeinitako laguntza ezin bestekoa, une oro materialarekin eta abar lagunduz . z
ZURU
KI RO LAK Amaiako plaza, 13 Telef. 860758 20750 ZUMAIA
Izerdi Guztia lotu ondoren, jokatzen hastea besterik ez zen falta. Garai haietan junior mailan hasi ziren, nahiz eta taldeko jokalari asko oraindik jubenilak izan . Jakina denez, esperientzia falta nabarmendu zitzaien. Hala ere, bazegoen ikasteko gogoa eta kemena . Denboraldi osoan partidu bakarra irabazi zuten, baina horregatik ez zuten etsi. Hurrengo denboraldian emaitzak hobetu zituzten, beste taldeei neurria hartuz. Kontutan hartu behar da aurkako gehienak urte askotan jokatutakoak direla, maila txikietatik hasitakoak . Lehen bi urte hauetan junior mailan aritu ondoren, taldeak edozeini aurre egiteko esperientzia hartu zuen .
Horrela bi talde osatu ziren: seniorra eta jubenila. Honek noski, aurrekontua igo zuen eta zumaiarren laguntza beharrezkoa izan zuten, hainbat jende bazkide egin zelarik. Bigarren etapa honen Lehen urtean ez zuten igotzeko helburua bete. Nahiz eta ongi hasi, bukaeran ezin izan zuten beraiek euren buruei ezarritako presioa jasan . Hori kontutan izanik, aurten inolako presiorik gabe jokatu dute, eta horrela bai, mailaz igotzeko helburua lortu dute. Denboraldia gainera bikaina izan da, oso partidu gutxi galdu dituztelarik. Aurten beste aldaketa bat ere izan dute : babeslearena . Lehm hiru urteetan "Itzurun Kirolak" izan bazen, aurten "Ind. Lagun Artea" izan da taldea diruz lagundu duena.
Azken bi urteotan, senior mailan neurtu dituzte beraien indarrak . Jadanik asmoa ez zen esperientzia hartzea, mailaz igotzea baizik. Gainera etorkizunean erreleboa hartuko zuten gazteak ere prestatu behar ziren.
Atzetik beraien tokia beteko duten gazteak ere prestatu beharko dituzte
patsetan
Etorkizunari begira Gauzak horrela, ez dago atzera begiratzeko astirik . Jadanik hurrengo denboraldira begira ditugu . Datorren ui-teali maila berri horretan mantentzea izango da jokalarien helburua. Horretaz gain, etorkizuna ere ezin daiteke ahaztu. Beraiek oraindik urte batzuetan jokatu dezakete, baina atzetik beraien tokia beteko duten gazteak ere prestatu beharko dituzte . Oso garrantzitsua da, herriko gazteek gero eta aukera zabalagoa edukitzea kirol bat aukeratzerakoan . Orain arte saskibaloiak ez du zaletasun asko piztu zumaiarren artean, baina gazteen artean indar handia duen kirola da. Zumaiako Saskibaloi Taldeari geratzen zaion erronkarik nagusiena etorkizunarena da, eta beraien esku dago gainditzea. Ziur baietz!!
Trainerua, urperatzeko zorian Denok ditugu hainbat esperantzajarriak gure traineruan, eta inoiz orain dela urte batzuk lortutako garaipenak berriro ere lortuko dituelakoan gaude . Hala ere, nahiz eta kemena eta lana ez falta arraun elkarteko kideei, dirua da gure traineruaren etorkizuna zalantzan jarri duena. Hauxe da bigarren urtea
jarraian babeslerik ez duena, eta horrela ezinezkoa zaio elkarte honi aurrera egitea, iazko aurrekontua oraindik bete gabe baitu. Egoera honen aurrean, zer egin? Arraun Elkarteko Batzordeak egoera aztertu ondoren eta kontutan izanda trainerua zumaiar guztion sinboloa dela, zumaiarrei eskua zabaldu eta dirua
eskatzea erabaki dute azken irtenbide bezala . Horretarako, KUTXAN, 667600/1 zenbakiko kontua zabaldu dute. Ezin dezakegu ahaztu traineruak zer suposatu duen gure herriarentzat. Ez du balio "Telmo Deun" zalea une goxoetan bakarrik izatea . Beraz, zumaiarrok, aurrera atera dezagun gure trainerua!
SORGI NA H~TISfiUTZl9 Baltrs :u~ Etzabe,2 behea Telefnnoa: 143229
20750 ZUMAIA
T BEF
Eguneko menua Flater konbinatuak
~J
TET
E
I~a uelak - ~tartekaxxk EI'I'Lbel'd, 16 Tfnoa : 86f_I~6CI ~U I~~IA _ 1994ko abuztua - 3 zbkia.
ultur agenda
ZUMAIAKO UDA MUSIKALAREN 10. EDIZIOA 1994 urte honetan nazioarteko jaialdiak bere 10. urteurrena betetzen du, mundu guzNa jasaten ari den krisi ekonomikoaren menpe. Bnleike
Gipuzkoako diputazioaren laguntzaz eta erakunde honetan laguntzen duten musiko eta beste pertsonen borondatearekin, proiektu honek aurrera jarraitzen du bere hamargarren urtean, kalitatezko eskeintza kultural bat eskeini asmoz. Uda musikal a hiru gertaeren ondorioa da: alde batetik gogoz beteriko hiru pertsonen elkartzea, Pilar Suarez, Javier Hernandez eta Jos ē Lēpore ; bestetik udaletxearen jarrera ona eta azkenik, honelako jaialdi batetarako Zumaiako herriak eskeintzen zuen egokitasuna . Jaialdi honek bi alderdi ditu; alde batetik interpretazio eta hobekuntza ikastaroak, eta bestetik, kontzertuak . IKASTAROAK Beti nazioarte mailan prestigio haundiko artistek emanak izan dira, 1985 . urtean hasi zuen 57 ikasle azaldu zirelarik . Hamar urte hauetan, jaioterri ezberdinetako
mila ikasle baino gehiago pasa dira jaialditik . Zumaiak hotelik ez duenez, ikasle hauek herriko jendearen etxeetan bizi izan dira. Irakasle garrantzitsu hauen artean honako hauek aurkitzen dira: Ricardo Requejo, Luchi Mancisidor, Massimo Sardi, Gyorgy Sandor, . . . Nazioarteko ikastaroaz gain, Parrokiako Koro eta Zumaiako Musika Bandarentzako dohaineko ikastaroak eman dira. Aurtengoan bi ikastaro izango ditugu : alde batetik Rkardo Requejok emango duen piano kurtsoa, bertan Isaac Albeniz-en suite Iberia ikasteko aukera izango delarik ; bestetik, Monserrat Lopezek Alexanderren teknika irakatsiko du. Zumaiarrek sarrera librea izango dute ikastaro guztietara.
KONTZERTUAK Guztira 105 kontzertu izan dira, eta esan behar da aurrez esandako maixu haundi denek kontzertu bat eman dutela, jaialdian ohitura den bezela . Hauen artean : Ggorgy Sandor, Paul Badura Skoda, Mrisimo Pradella, Albert Nieto, Jorg Demus, etab.
Jaialdiaren egoitza Zumaiako Kultur Etxea den Foronda jauregian aurkitzen da eta ikastaro gehienak ere leku honetan ematen dira.
Uda honetan honako kontzertu hauek izango dira : -Abuztuak 1 : Parrokiako koroa -Abuztuak 2 : Ricardo Requejo -ren piano emanaldia -Abuztuak 3: Flauta eta soka laukotea . -Abuztuak 4 : M. Angel IGirollet -en kitarra emanaldia . -Abuztuak 5 : Marauel de ~umaya -ri omenaldia -Abuztuak 6: Pollice bikotea, pianoa lau eskutara . -Abuztuak 7 : Piano eta oka boskotea . -Abuztuak 8 : Kontrabaxu ta piano bikotea . -Abuztuak 9: Biolin eta piao bikotea. -Abuztuak 10 : Pianu urtsoko amaierako kontzertua. -Abuztuak 11 : Dell "Arte irukotea, pianua eta soka.
Opari artikuluak AIZPURUA R U D
Lurrindegia
Aita-Mari AuzateKia, 17 Teletonoa: 8fi l 5fi9
N 2117511ZUMAIA D OPA RIAK
Erribera kalea, S 1994ko abuzlua - 3. zbkuz.
ZLJMAIA
Telefonoa : 862398
ultur agenda
JULENE AZPEITIA VII. IPUIN LEHIAKETA Urte honetan Julene Azpeitia ipuin lehiaketaren edizio berri bat izango da. Oraingo hau zazpigarrena izango da, eta esan behar, zumaiarren parte hartze hobeagoa espero dela, aurreko urtekoa nahiko txikia izan bait zen . Lehiaketa honetara aurkeztutako idazlanek, ondoko baldintzak bete beharko dituzte. 1 .- Euskaraz idatzita egon, orijinala izan eta argitaragabea . Beste lehiaketaren batean saririk edo/ eta literatur sorpenerako laguntzaren bat jasoa duen idazlanak, ezin izango du parterik hartu. Ezin dira aurkeztu, jaton-iz beste hizkuntza batean idatziak izan eta lehiaketarako euskaratuak izan direnak. 2 .- Gaia, librea izango da eta gutxienez 12 folio eduki beharko ditu, makinaz idatzirik bi espazioetara, orriaren alde batetik . Lan bakoitzaren hiru ale bidaliko dira 3 .- Idazlanak, onartua izateko, izenburua bakarrik eramango agerian, idazlearen izena, ezin izango da inon aipatu . Idazlanarekin bateaa, gutunazal itxi bat bidali beharko da, horren kanpokaldean idazlanaren izenburua jarri beharko delarik eta barrukaldean berriz, egilearen izenabizenak, telefonoa, sinadura eta N.A.N.aren fotokopia. 4 .Zumaiako Udalak izendatutako Epaimahaiak ebatziko du lehiaketa .
ZUMAIAKO VII. ARTE ERAKUSKETA
5 .- Sariak eman gabe utzi ahal izango dira, finkatutako diru kopuruak zatiezinak izango direlarik. 6 .- Lanak aurkezteko epea, Irailaren 30ean amaituko da. Sari banaketa garaiz adieraziko da. 7 .- Saririk lortu ez duen idazlanak, Zumaiako Udaletxean jaso ahal izango dira. 8 .- Zumaiako Udalak beretzat gordetzen du, saritutako obrak argitaratzeko eskubidea, baina argitaratzekotan, Epaimahaiak ebazpena eman eta urtebeteko epearen barruan argitaratu behar du, bai bere kabuz, bai beste batzuren bidez. Lehenengo argitalpenaren ustiapen eskubideak, Zumaiako Udalarenak izango dira. 9 .- Epaimahaiaren ebazpena itzulezina izango da eta lehiaketa honetan parte hartzeak, oinarri hauek onartzea, suposatzen du. 10 .- Idazlanak, helbide honetara bidali beharko dira: Zumaiako Udala . Euskara Batzordea. "Julene Azpeitia VII. Ipuin Lehiaketarako" dcla adieraziz .
Hiru sari emango dira: - Lehenengoa 300.000 pzta. - Biganrena 125.000 pzta. - Zumaiarraren lan hoberenari 125 .000 pzta.
-Abuztuaren 6tik - 16ra: ZUMAIAKO ARTISTEN INSTALAZIOA Profesional zaharreko arctoan -Abuztuaren 13tik - 31ra: EGIGUREN ANAIEN ERAKUSKETA Foronda kultur Etxean . Ordutegia: 7retatik 9etara . -Abuztuaren 19tik Irailaren 4ra: JOSU SARASUA ESKULTOREAREN ERAKUSKETA Profesional zaharreko aretoan -Irailaren 16tik - 29ra: BERGARAKO ARTISTEN ERAKUSKETA Foronda kultur Euean . Ordutegia: 7retatik 9eara. -Abuztuan zehar: HURRENGO TABERNARTE Herriko tabernetan bertako artisten Lanak ikusgai .
Auto - Konponketak
ELKAR
PEI.f ~E速T
Estazioko kalea 20750 ZLJMAIA Telefonoa :860201 1994ko abuztua - 3. zbkuz.
0
HARATEGIA URDAITEGIA
Itzurun Zuhnilz-bidea, 1 'felefonoa :86233U 211750 'll'11 .1fa
M usikaz blai
MACKA B : Roots Ragga
Disc-jockey honek bere musika estilo propioa sortu du. Macka B, Inglaterrako discjockeyrik ezagun eta hoberena dugu. Bere estiloa sortzea lortu du eta horri ROOTS RAGGA deitu dio (sustraidun ragga) . Bair-ike
DJ-ak izatez Jamaikarrak dira eta, ezagunen artean UROY, DILLINGER, YELLOWMAN edota BIG YOUTH daude, hauek reggae melodiaren gainetik, erritmo biziz abesturiko esaldiak kokatuz oso efektu bereziak lortzen dituzte . Horrela ez dute talde baten beharrik, baizik eta aurretik grabatutako diskak eta SOUND SYSTEM (dantzaleku mugikorra) bat. Hauei esker ematen dira ezagutzera musika reggae berriak Jamaikan eta Inglaterran . Macka B-k berdin egiten du baina, ragga muffin-aren erritmo biziarekin kaleratu dituen hamar diskotan, ez du utzi momentuko arazo bat bera ere aipatu gabe : arrazakeria, indarkeria, apartheida, politikarien ustelkeria, Golgoko guda, alkoholismoa, drogadikzioa, marginazioak, sexuen arteko harremanak, kapitalismoa, afrikanismoa, eta futbolari ere
i~iiN~ ~ Ortega y Gasset,3 Tfnoa : S~Q472
discri
. " ,
Discjokey honek kaleratu clituen hamcrr diskatun, e:. du ut~i nronrentuka arazo but bera era aipatu ,~ufie .
eskeini dizkio abesti batzuk . Gaur egunean, zuzenean abesten duenean, Robotiks bandarekin egiten du, baita ere bere disketan musikari direnekin. "Discrimination" da bere azken diska eta izenak dioen bezala, bere mezuak gogorra izaten jarraitzen du Hamabi bat urte zituenean, Inglaterrako Wolver Hampton
TXA~A~A~TA O
P
A
R
1
A
herrixkan bizi zen, eta bertako Sound System-ak "montatzen" irabazten zuen bere eguneroko ogia, asko ikasteko aukera izan zuelarik . Horrelako batean, mikroa hartu eta abesti bat inprobisatu zuen, arrakasta berehala etorri zitzaion eta Wassifa Snund System-ean lan egin ondoren, Londreseko Fashion estudioetan bere lehen lana grabatzeko aukera izan zuen 1984ean. "Gontelmar With" lehen abestia, oso entzuna izan zen, baita ere hurrengo "Biblo reader" grabazioa . Gainera urte hartan ..
K
~ w w
; np.
,f ~ _
y~
n`~
-,
L OREDE NDA Angclco Sor.~m, . 20750 ZUMAIA Wipuzkoa~
1994ko abuztua - 3. zbkuz.
Telf . 1-i iu sn Pax. 43 06 ?~
aa
.. :~"'.~ .' ::a.
l_" 1N7~~~ REAK I_ ()RE.A K tlflZlAK ZERAMLK,AK F.nibem, t Ybtrl :.r ~n .eru . ;-~ n ~n ina r m
telebistan azaldu zen, BBCko "Ebony" showan . Musikaren bidez hezitzea zenez bere asmoa, diska etxearena berriz gauza komertzialak grabatzea gero asko saltzeko, eta harremanak apurtu egin ziren . Orduan, Londresen dagoen Ariwa estudioetara jo zuen Macka B-k. Gaur egunean bertan jarraitzen du, zortzi diska kaleratu dituelarik . "Discrimination" da kaleratu berri duen bere diska. Izenak dioen bezala, bere mezuak gogorra izaten jarraitzen du . ROOTS RAGGA da bere estiloari eman dion izena, eta dagoeneko bere "Sustraidun ragga"-k duen konpromezuarekin eskola egiten ari da abeslari gazteen artean. Reggae musikaren eboluzioaren ardatz oso interasgarri bat dugu Maeka B eta bere kontzertuak oso indartsuak dira, bai 92an Bilbon eta pasa den uztailaren 16an Lekeition ikusteko aukera izan genuen bezala. Baita ere hilabete honen 26an, Bilboko jaiak direla eta, Aste Nagusian, duela zenbait urtetatik ospatzen den Bilbo "Reggae Sunsplash-a" izango da. Wiston Rose + Haraskin (ska Rggae), Simi Ranks (Raggamuffin DJ) eta Prince Lincoln Thompson, bere reggae klasikoarekin izango dira "Plaza del Gas" delakoan, sarrera dohain izango delarik .
M usikaz blai
LABANAK "ASKIZU"
Musika taldeek, maketak erabiltzen dituzte proba gisa arrakasta edukiko duten edo ez jakiteko . Maketa hori irratietara, kalera etab . ateratzen da eta itxarotea besterik ez da gelditzen . Guzti horren erantzuna jakitean diska bat grabatzera ausartu edo ez besterik ez dago . Labanak taldearen kasua ez da guk dioguna ordea, diska bat atera zuen talde hau maketa formatora itzuli beharrean aurkitu da. Agian bere musika estiloa ez da oso urrutira iritsi, eta ez dute behar adina
arrakasta eduki . Nahiago izan dute; lanean azpi-azpitik hastea . "Askizu" ; deituriko maketa hau Rock and Roll~ garbi eta pertsonalitate haundiko lan" bat iruditu zaigu. Banda potente bat . dela nabaria da, 70.eko hamarkadaren ; rock and rolla bizi bizian daraman talde; bikain bat dugu Labanak taldea. Fermin~ eta Dani kitarrek, Albert baxuak, Al-" berto bateriak eta Dani ahotsak osatzen . dute. Askizuko Serorategi baserrian ; grabaturiko maketa honek 11 abesti~ ditu euskeraz eta inglesez, hauen artean~ Andy Shernoff eta Bob Dylan" bertsioak tartean dituelarik .
I3AxUA : .4IGert I3A'1'1JRIA :rllherto AH()'1'SA :Dani KOROAK :.4lbert, Iiefiartla, Dani, laena, " J'vrwin, Juan I;uis, I,u, :tilarisa, Mas eta M1ke1 lrfuro n'CC kit:mr, IagaWzailca ITxorimnloaks Carlos saxon(Ncrc Bizitza) ,`'
LA
e~rnn~ hskl:ukn Sarrcaoy baswian gnara:.un
eany~o ., t.~m,m :ut
r.. ~ zraa v .eu ra mm~:w :,~: a.4:r ny snc ,~m, nstuoo oy:,n : em n.sCna nmW emz~k.
[ .ABANAIC
L67 Posta Kutxa
~~
20800 Zarautz
Telf: 9-13-83271E (u1AX)
. . .i J~~~
Cl~~t?C?'
rF~~t:-~~r
t ~ w~
~ll
'felefonoa : 861523
_ -
OINETAKO EN KONPONK ETA
~A R~
ZUMAIA
e:.rean . ~_
C?tSKAK
~.Q~ Ntr~ ti
Erribera kalea
- AE3ANA
_.
~rii I'G - /i'-itl ~ ~i~iii
._ .
wiiriiii
_ 1994ko abuztua - 3. zbkia.
Ortega y Gasset, 2 Telefonoa : 862025 20750 ZUMAIA
enborapasak
GURUTZEGRAMA 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 2 3 4 5
8
EZKER ESKUIN : l .-Ausartak . 2 .Tratamendu mota. Ikur. 3.- Hiltzaileak . Bat. 4.Santua . Zintzo. Burdinola . 5.- Lutezioaren sinbolo kimikoa. Espainiako hiriburua. 6 .- Artzainen bazkaria. Erdi, hitz elkarketan . Lehen hizkia . 7 .Norat atzizkia. Zilarraren sinbolo kimikoa. Galdegaia. 8.- Gure bandera . Bokala . 9.- Argoiaren sinbolo kimikoa. Guraso arrak. Lehm biak. 10 .Pluralean fiuitu exotikoa. Juntagailua. GOITIK BEHERA: 1 .- Atzerrira ihes egiten dutenak . 2.- Suge itxuak. Oxigenoaren sinbolo kimikoa . 3 .- Izan . Bururatuak. 4 .- Portu . Masurioaren sinbolo kimikoa. .. .de Janeiro, Brasilgo hiria. 5.- Bokala . Gauerokoa . Arto, hitz elkarketan . 6.- Izen zerrendak. 7.- Infusio mota . Kontsonante bikoitza. Bi kontsonante . 8.- Zitala, gaiztoa. Bokala. 9 .- Non atzizkia. Kontsonante bikoitza . Bokala. Kanpo, landa. 10.- Akuria. Euskal Herriko herrialdea.
i i
10 i
Hieroglifikoak
A1xFFJ4~FF.A rt3ll`~:ALA~'9rA
t,~~t.~ÂŹint,~
Euskal Herriko hiri bat
Zein herritan bizi da Mikel
Negar egiteko txistea Goizeko seirak eta Debako festak. Aitorrek kotxea hartu etxera itzultzeko baina Jazz Berri diskoteka parean bi lagun ikusi ditu auto stop egiten . Hartu eta eseri orduko zera galdetu diote: -Nahi al dezu oilaskoa txanpainarekin? -Bai, noski! -B~~i~~T~im~~~" . .
Zl1MAlAko INSTITUTUA Aita Mari Auzategia, z/g
20750 - Zl1MAlA g6 08-09/~6 0810
1994ko abuztua - 3. zbkui .
Merkatu txikia HARREMANAK Traktore, arraunlari edo erizainak guztokuak badituzu, guk soberan d1tUgU! je,je
OHARRAK Ale honetan salda badago. . .
AGURRAK
Fredikoitz, hi haiz I, guretzat Fredi bakarra . Inpostorerik ez!! Hil ta Pakia! ~ Naranjon dauden bi' tenblogenes horiek : kontuz 'ag . .ag . .ag . .agarriekin terzerotan . Braili. IHERRITO : ez hadi hona etorri, ez zegok hiretzako moduko polearik eta . Bainatzeko putzuak bazibek, baina ahaterik gabe .Tenblogenesak Naranjos etik .
__ Zein da Zumaiako~ 'I ~marero guapuen a? Itzu.rungo eskultura jartzia bururatu zitzaionari : Hoietxuk potruak! Portzierto, ze kristo dittuk, zaldiyak, katuak, txerriyak . . . SALEROSKETAK
, "La Polla Records"-en ',v disko beltza salduko nizuke, ~' ; zuk nahi izanez gero . Tlfno zenbakia : 86 20 34 (Naroa)
utunak J.M.A.-RI ERANTZUNA Reggaemania edota hobe esanda, reggaeari mania dagoela dirudi . Ez diot zentzurik hartzen zure idatziari, bertako zenbait gauza ez baititut zuk bezala ulertzen. Ez dut ulertzen zerk bultza dezakeen norbait, herriko tabernetan jar dezaketen musikaz horrela kexatzera . Gainera, Zumaiako herrian gutxiago, zorte onez, ez baitago inungo "rutarik" eta entzuten diren musika motak, asko moda komertzialenak baitira, alde batetara utziz . Ez dut ulertzen nola mintzo zaitezkeen freskotasun horrekin,
zuretzako horren ezezaguna den kultura bati buruz . Hasteko, ez dira Rastafariak reggaea lantzen duten guztiak, eta beraien giroak alaia badirudi ere, ez da dena zuk diozun bezain erraza eta polita jende honentzako . Beraien herritik indarrez atera ondoren, esklabutzak dakarren guztia pasa ondoren, pobrezia hutsean askatuak izan ondoren, Mercedes batean trajeatuak ikustea espero dituzu? Bestalde, ez dut ulertzen nola diozun reggaea gehiegi entzuten dela. Lehen baino gehiago bai, baina ez hemen, han eta bestean
egun guztian, etxe bakoitzak bere giroa sortzen baitu, desberdina, musika desberdinarekin . Gainera ez dut ulertzen gauza onak zergaitik mugatu behar diren, hauek bultzatu beharrean . Bakoitzak sentitzen duena, besteen gustoak kritikatu gabe. Gainera, reggae musika gero eta jende gehiago erakartzen ari da, eta hori, orain dela gutxi hasi garelako benetan ezagutzen. Hauxe da esateko geratzen zaidan bakarra, herri mailan hori bada idaztera bultzatzen zaituen arazo edo kexa handiena eta aipagarriena, miresten zaitudala. R.Z. N.A.N. 15.381.333
Iraileko zenbakia prestatzen eta lantzen ari gara j adanik . Zure kezka, iritzi edo beste edozein lan guk argitaratzea nahi badezu, bidal itzazu Forondako Kultur Etxera, abuztuak 14a baino lehen. _ 1994ko abuztua- 3. zbkuz.
~
~ST~P
Solozabal
autoeskola
Gidariak lantzen onenak
Gidatzeko karnet guztiak " Klase teoriko zein praktikoak norberak nahi dituenean . " Klase teoriko ikusentzunezkoen abantailak erabilita " Merkantziak eta bidaiariak garraiatzeko eta nazioarteko agentzietarako ziurtagiriak lortzeko ikastaroak . - ~ ` ; ~ ` ~1 ;1~'I .alA
ESTUDIO eta DISEINUAK
SAGA
PVC, POLIURETANO ETA ALUMINIOZKO ATE, LEIHO ETA PERTSIANAK ARNWIRU ENPOTIZ~TUAK " BAINU MANPAIZ~K " TOLDOAK F~brik~ko prezioak Eskulanik gabe Pantxita Etxezarreta kalea, 13 Behea 20750 ZUMAIA " Tel-fax : 943- 8G 14 78