Familia, lagunak, lanerako grina, nork moztu digu, baina, hire jardun fina, gailen daitekenez, gaur, neke eta ezina, zabal hakiguk denoi, ene lagun mina, hire bizitza ederra egin dun dotrina. "Ez nian nahi horrela mundutikan alde" zergatik erahil hauten ez hakidak Balde; bizitza ez duk, baina, eman hik debalde, pire oroitza bihur dakigun sortalde segituko diagu bakearen alele. Bonben mende ez zegok, zorionez dena, mezo hauxe zeukeat hiretzat azkena; datorren bitartean EGUN HA UNDIENA, arintzen joango duk dadukagun pena,, beste inor ez balo izaten hurrena .
Eskerrikasko, Joxernai, lagun izan haugun guzti-guztion izenean!
Jesus Mari Mujika
--W .-
Kronologia
argazkitan
Abuztuak 8, eguerdiko 12 :20 . Atentatua . ETAk Jose Mari Korta hil zuen auto bonbaz eginiko atentatuan . Gorostiaga poligonoan bere enpresaren aurrealdean aparkatuta zeukan autoa hartzera zihoala lehertarazi zuten aldamenean zegoen autoa . Eztanda entzunda kanpora atera ziren langileak, tartean Kortaren semeak . Anbulantzia eta suhiltzaileak deitu zituzten . Adegiko lehendakaria ez zen momentuan hil eta hura berpizteko saioak egin zituzten 25 minutuz . Alferrik izan zen,
ordea .
Korta hil zela jakin zen unetik epaileak gorpua altxatzeko noiz aginduko zain egon ondoren, arratsaldeko 16 :10ean iritsi zen
agindua, atentatua gertatu eta la lau ordura . Polloeko hilerrira eraman zuten autopsia egiteko .
Bitarte horretan, senideak, politikari batzuk eta hainbat herritar hurbildu ziren Gorostiaga poligonora .
Abuztuak 8, arratsaldeko 20 :00. Kontzentrazioa Pertsona ezaguna eta estimatua zen Jose Mari Korta herrian . Atentatuaren berri izatean sinestu ezina zen jendearen lehen erreakzioa, eta ulertu ezina bigarrena . Arratsalderako, eta inolako deialdirik izan gabe, herriko taberna eta denda guztiek itxita zituzten beren ateak . Honela, jendetza bildu zen zortzietan magnolioaren aurrean egin zen ordu laurdeneko kontzentrazioan .
Abuztuaren 8ko gaua . Senideak hil kaperan . Ilundu ondoren, hamarrak aldera iritsi zen Jose Mari Kortaren gorpua zekarren autoa . Udaletxeko batzar aretoan jarri zuten hil kapera, baina hurrengo egunera arte ez zituzten ateak ireki, senideek nahiago izan baitzuten azken agurra emateko gaua eurentzat gordetzea . Juan Jose Ibarretxe lehendakaria izan zen sartu zen politikari bakarra . Jaime Mayor Oreja eta Nicolas Redondo bertara azaldu arren ez ziren barrura sartu .
2000kronologia argazkitan
Abuztuak 8, arratsaldeko 17 :00. Plenoa . Udaletxeko batzar aretoa leporaino zegoen beteta alkateak atentatua gaitzesteko deitu zuen bilkura berezian . Adierazpen intituzionala, EAJ, EA eta PSEko zinegotzien botoekin onartu zen . EHko zinegotziek ez zuten parte hartu bilkuran, plazaratu zuten ohar batean esaten zutenez "giroa gehiago ez gaiztotzearren" . Alkateak irakurri zuen adierazpena. Hilketa gaitzesi eta senide eta lagunei udalaren elkartasuna adierazi zien . Kortak Zumaiaren garapen ekonomikoan izandako garrantzia eta Euskal Herriarekin zuen konpromisoa ere azpimarratu zituen . Adierazpena amaitzeko hiru eguneko dolua deklaratu zuen, eta negarrari eutsi ezinik, herritarrak kontzentrazio eta manifestazioetara deitu zituen . Kortaren langileek euren oharra irakurri zuten alkateak bukatutakoan . Senitartekoei euren laguntza eta elkartasuna adierazi ondoren hiru galdera egin zizkioten ETAri : "Zergatik? Zertarako?
Abuztuak 8, arratsaldeko 20:00. Kontzentrazioa Alkateak eta zinegotziek eutsi zioten pankartari, baina haien atzean ordezkari politiko ugari izan ziren, hainbat enpresarirekin batera . Bertan izan ziren, besteak beste, PPko Carlos Iturgaitz eta Carmelo Barrio, EAJko Joseba Egibar, IUko Javier Madrazo, EAko Gorka Kn贸r eta Eusko Jaurlaritzako Josu Jon Imaz eta Sabin Intxaurraga . Enpresarien aldetik Confebaskeko Roman Kn&r eta Adegiko Jose Maria Ruiz de Urtxegi.
Abuztuak 9. Goizeko 9:00etatik arratsaldeko 17 :30etara . Hil kapera . Ehunka herritar hurbildu ziren udaletxera Kortari azken agurra ematera . Lore sorta eta koroa ugari ere pilatu ziren atarian.
2000K0
IRAILA .
Kronologia argazkitan
Abuztuak 9, eguerdiko 12 :00 . Kontzentrazloa . Atentatua eta ondorengoak portada zยกren komunikabide guztietan, eta hauen presentzia nabarmena izan zen herrian ekitaldiek iraun zuten bi egunetan . Argazkilari, kazetari eta kamerak dozenaka zebiltzan lanean .
Abuztuak 9, arratsaldeko 7 :00 : Elizkizuna . Juan Maria Uriarte Donostiako gotzainak eman zuen meza . Berarentzat egindako bertso batzuk ere abestu ziren eta Oier ilobak familiaren adierazpena irakurri zuen, manifestazioaren amaieran errepikatuko zuena . Eliza beteta zegoen eta baita inguru guztia ere . Une batzuetan entzuten ez bazen ere, elizkizunaren zati batzuk megafoniaz entzun ziren kanpotik .
Abuztuak 9, arratsaldeko 8 :00. Manifestazioa . Hamar minutuko atzerapenarekยกn hasยก zen manifestazioa mugitzen . Kaleak txiki bildu zen jendetzarekin . Udaltzainen kalkuluen arabera 10 .000 lagun inguru . "ETA aski da . Herriak du hitza" zioen pankartaren leloak . Erribera kaletik Basadยก, Aita Marยก, Estazioa, Patxita Etxezarreta eta Beheko plaza ibili zituen manifestazioak, isiltasunean, buruan senideak eta atzerago politikariak zituztela .
kronologia
2000rco
R~iLa,
argazkitan
Abuztuak 9, eguerdiko 12 :00. Kontzentrazioa . Eguerdian udaletxean egin zen kontzentrazioan ere aurpegi ilunak eta isiltasuna . Ekitaldi guztietan ez zen oihu bat bera ere entzun eta ez zen inongo liskarrik egon .
Abuztuak 9, arratsaldeko 7 :00 . Elizkizuna . Elizatik irteterakoan txalo zaparrada handia jaso zuten senideek . Batzuek manifestazioko pankarta hartzen zuten bitartean besteek Arroako hilerrira jo zuten ehorzketa egitera . Azken ekitaldia baino lehenxeago egin zuten bat manifestazioarekin .
Abuztuak 9, arratsaldeko 9 :00 . Manifestazio amaierako ekitaldia . Beheko plazako kioskoan jarri ziren senide guztiak aurrean pankarta zutela . Alkatearen ondoren Oier, ilobak, hartu zuen hitza, herritar guztiei eskerrak eman eta familiaren adierazpena irakurtzeko . Jose Marik bere herriari zion maitasuna eta ingurukoekin erakusten zuen eskuzabaltasuna gogoratu zituen . Zumaiako ikastolan egindako lana, enpresarekin zuen konpromisoa eta bere zintzotasuna aipatu zituen negarra eta minarยก eutsi ezinik . Familiak atentatuaren aurrean sentitzen duen inpotentzia eta ulertu ezina adieraziz bukatu zuen .
~ZUU adierazpen politikoak
Alderdi Politikoen komunikatuak
Joxe Mari Kortaren hilketa gaitzesteko
Beste agiria berriz Korta enpresako
ingurukoei elkartasuna adierazi zien,
izandako udalbatzan bi komunikatu
langileen komunikatu mindua izan
eta baita Boluetan hildakoen senideei
zen. Honetan euren nagusiaren
ere . ÂŤHeriotza hauek bizi dugun
alargunari, semeei eta senitartekoei
egoera dramatikoa islatzen dute, eta
euren laguntza eta elkartasun guztia
oinarri politikoa duen gatazkaren
adierazi ondoren, hiru galdera egin zizkieten hilketa egin dutenei :
irtenbide politikoa eskatzen zen.
"Zergatik hil digute Joxe Mari gure
Komunikatu honek harrera txarra izan
nagusia? Zertarako? Zer irabazi du ekintza honekin Euskal Herriak?" .
gaitzespenik agertzen ez zelako batez
aldetik beste komunikatu bat kaleratu
kaleratu ziren berehala, lehena EH berak kaleratu zuen aurreko komuni-
irakurri ziren : bata Udalbatzak berak onartutakoa, "Kortaren hilketa basatia" gaitzetsiz eta hiru eguneko dolu ofiziala deituz . Rikardo PeĂąa alkate hunkitu batek irakurritako agirian, Kortaren izaera goraipatzen zen : "Euskaltzale porrokatua, bere herriarekin konpromiso nekaezina zeukan ; adibidez, Zumaiako Ikastolaren sortzaileetariko bat izan zen . Abertzale petoa, Jose Marik konpromiso sakona zuen bakearekin, eta elkarrizketa aldarrikatzen zuen gure herriko gatazka konpontzeko" .
Udalbatza honetan ez ziren EHko ordezkariak izan, haiek ere beren
zuten, ordea . Bertan esan zutenez, "EHk ez du parte hartu giroa gehiago
ez gaiztotzearren" . Atentatuaren inguruan, berriz, Kortaren senide eta
ondorio diraÂť, dio EHk . Ondoren,
zuen herrian, bertan hilketaren ere . Ondorioz, beste hiru komunikatu
katua argitu nahian-edo . Honekin batera, EAJ eta EAk ere komunikatu bana kaleratu zuten EHren agiriari
erantzunez eta gertatutakoa gaitzetsiz .
adierazpen
PSE izan da Udalbatzako komunikatutik kanpo beste agiririk kaleratu ez duen alderdi bakarra .
EHren bigarren komunikatua
Bost puntuz osatutako komunikatua kaleratu zuen EHk, bere lehen komunikatuaren jarraian . Bigarren komunikatu honetan, Joxe Mari Kortaren sendiarekin eta lagunekin bat egiten du berriz ere, "horrelakorik inorentzat nahi ez duela" adieraziz . Gainera, Joxe Mari Kortaz honakoa dio : "Joxe Mari Kortak herriko hainbat arlotan eginiko lanaren onarpena egin nahi du" . Honetaz gain, EHk "herrian beti azaldu duen jarrera gogorarazi nalh du une hauetan, han da, tentsio-
namendu soziala ekidin eta elkarrizketa eta elkarlanaren aldekoa"
eta ยกIdo beretik "erantzuleak bilatzeko orduan arazo politiko honen irtenbiderako borondate eza agertzen ari direnen erantzukizuna azpimarratzen
du" . Bestelako jarrerak salatu dituzte, jaso dituzten mehatxuak direla eta esanez EH "ez dagoela prest ez dagokion ardurarik leporatzen uzteko" . Hilketaren gaitzespena dela eta honakoa diote : "uste dugu nahikoa argi eman ditugula gure azalpenak, hitz horrek atzetik duen joko politi-
bateratu ; lehenak hiltzera zihoazen eta bigarrena hil egin zuzen" . Ondoren, arazoaren aurrean EHk duen ardura salatzen du agiriak honakoa esanez : "arazoaren irtenbidea politikoa izan
behar dela uste baduzue, zergatik ez zarete zuzenean ETAri esaten ausartzen? Zergatik ez du EHk
erantzun euskaldunon gehiengoa espero bezala, hau da, bide politikoaren aldeko apustu garbia eginez eta ETAren babes makabroa alde batera utziz?" . Gainera galdetzen du "Nork utzi du aldera batera bide demokratikoa? Noiztik dira bonbak, garondoan tiroak eta kale borroka
tresna demokratikoak? Nola eraikitzen da herri bat, edo zer herri eraiki daiteke, herri honengatik eta herri honentzako lan bestetik egin ez duten Jose Mari Korta bezalako gizonak hilez?" . Komunikatua Korta familiaren agiriak egiten dituen galderak errepikatuz amaitzen da, eta galdera hauetako askoren erantzurlak EHk izan ditzakeela dio .
EAk ere
a
irla
2000K0 iaaILA .
poitikoak
etenaren ondoren sortutako egoera gogoratuz hasten da, haren hausturak ekarri duena adieraziz . Ondoren, Joxe Mari Kortaren hilketaren ondoren EHk kaleratutako "komunikatu iraingarri eta lotsagarria" dela diote . "Norberak bere ardurak onartzeko garaia heldu dela" adierazten dute, "PPk Madrilgo gobernutik ez dio arazoari zentzutasunik jarri . Guk egin behar dugu hau, 98ko udan apustu garrantzitsu bat eginez, ilusioa pizteko gai izan ginenok" . Horregatik, EHri galdetzen dio "non daude EHko agintariek tregua garaian agertzen zituzten jarrerak? Non dago ETAren erantzukizuna? Uste al du EHk ETAk jarraitzen duen bidea onargarria dela? ETAri suetena eskatzeko prest al dago Zumaiako EH?" . Galdera hauen ostean, hurrengo plenoan EAk aurkeztuko duen mozioko puntuak azaltzen dituzte . Mozio honetan Joxe
Mari Kortaren hilketa gaitzesteaz gain, ETA eta PPri beraien ardurak onartu eta mugitzeko dei egiten die . Amaitzeko Joxe Mari Kortak herri honen alde egindako lanarengatik
Zumaiako udaletxcko hirugarren
Gorostiaga industrialdeari izena
alderdi abertzaleak, EAk, ere bere aldetik beste agiri bat kaleratu zuen.
Mari Korta industrialdea" izenaren-
Agiri han 98ko udan ETAren su-
aldatzea proposatuko du EAk, "Joxe gatik" .
koaren eztabaidan hasi gabe ( . . .) eta ez genuke nahi gaitzespenaren eztabaida antzuak herritarrei zuzenduriko adierazpenak estaltzerik" .
ETAren agiria
Aldi berean, Zumaiako EAJk ere agiri bat kaleratu zuen EHren lehen komunikatuari erantzunez eta hilketa han gaitzetsiz . EH Udalbatzara agertu ez izena "bere burua herri honetako alde teinkatzaile gisa onartzea da,
Bestelako erreakzioak Alderdi politikoen erreakzioa ez da izan bakarra . Zumaiako herriaren erreakzioa nabarmen izan da manifestazio, kontzentrazio eta antzekoetan . Baina kaleetan bizi izan da Joxe Mari Kortaren hilketaren salaketa garbiena . Hilketaren eguna eta hurrengo
egunean ere, Zumaiako denda eta taberna guztiak itxita egon ziren, baita Inpernupe taberna ere . Kanpotik zetozen kazetariek aipatzen zutenez, ez zuen horrelakorik ikusi inoiz beste herrietan, benetako arazoak izan baitzituzten bazkaltzeko toki bat aurkitzeko .
gertatutakoaren at ez egonez eta
Beraiek ziotenez, antzeko ekintzak gertatzen ziren herrietan beti aurkitzen zituzten
bestetik ETAren aurrean duten
jatetxeak zabalik .
koldarkeria eta menpekotasuna adierazten du" . Azken egunotan egondako bost hildakoei (Joxe Mari Korta eta Boluetan hildako lau ekintzaileak) doluminak azaldu izanari honakoa dio : "Boluetan hildako laurak ezin dira Joxe Mari Kortarekin
Bestelako erreakzioak ere izan dira : Zumaiako hainbat tabernaren eta EHko zinegotzi baten telefono eta helbideak argitaratu zituzten Internet-en eta ondorioz telefono bidezko mehatxu eta irainak jasan dituzte egunotan .
2000Ko
IRAILA .
iritzia
Nora goaz? JOSEBA OSSA
Ez da erraza honelako egoeren aurrean idaztea . Ez da erraza hainbeste sufrimendu eta egoera absurduren aurrean ideiak argitzen saiatzea .
Min izugarria eman dit hilketa honek . Min sakona eta amorru galanta eragin dit hurbileko hilketa honek . Hil baino hilabete
bat lehenago izan nintzen aurreneko aldiz Joxe Marirekin . Arroa-Beheko auzoaren Historia Liburua egiten ari ginen, eta
berarengana jo genuen, laguntza eske. Auzo apal baten proiektu apal bat zen, baina ateak parez pare zabaldu zizkigun Joxe Marik lehen unetik. Berehala esan zigun baietz,
Euskal Herriak su-etena behar du Nire ustez inoiz baino garbiago geratzen ari da Euskal Herriak beste su-eten bat behar duela, eta su-eten iraunkorra . ETAren ekintzak izugarri kaltegarriak dira guztiontzat, baina batez ere euskaldunontzako .
Asko hitz egin dut horretaz EHko jendearekin, eta iruditzen zait barro-barruan EHren boto-emaile gehien-gehienak ere
ados daudela horrekin, dinamika ero ponen bukaeraren beharrarekin . Baina gero hori ez da ikusten . Nire ustez, koalizioko buruzagiek ez dote garbi adierazten baseek benetan nah¡ dutena .
Oso tristea iruditzen zait oraindik ETArekiko dagoen menpekotasuna edo "errespetua" . Badirudi ezin dela ETA kritikatu .
lagunduko zuela, eta halaxe egin zuen .
Zergatik?
Hil baino bi aste lehenago egon nintzen azkenekoz berarekin . Eta berriro eskuzabal hartu gintuen . Bere gizatasuna
-Beren bizitza arriskuan jartzen doten "militante konprometituak" direlako? Horrek ez die, ordea, arrazoi gehiago edo gutxiago ematen . Gainera, garai batean zuten giza maila eta
erakusten duen beste detaile polit bat zen hura, milaka detaile polit zituen gizon baten bizitzan . . . Bai, sentimenduen aldetik esan beharra daukat m¡n sakona eta amorru galanta eragin didala atentatu honek . la-¡a hurbileko lagun edo senide bat hil balute bezalaxe .
Gogoetarako aukera Bizitzako gatazka guztietan bezala, Joxe Mariren erailketa ikuspuntu askotatik ikus daiteke, ikuspegi desberdinetatik . Eta batzuetan gauzak oso nahasiak izaten dira . Baina oraingoan, nire ustez, edozein ikuspuntutatik ikusita ere, gauza bat dago garbi : astakeria galanta egin dutela .
Jende askorekin hitz egin dut harrezkero, galdera bati erantzun nah¡an : Zergatik hil dote? Eta noski, ez dut erantzunik aurkitti .
-"ADEGIko buru zenez, zerga iraultzailea" izan omen daiteke arrazoi bat . Hala baldin bada, iruditzen zait ETAren alderik ilunenetako bat geratzen dela agerian . Diruagatik inor hiltzea oso zekena da, eta batez ere halako gizon ona hiltzea .
-" Fronte guzt¡etan sufrimendua zabaltzea" baldin bada arrazoia, oso tristea eta oso okerra iruditzen zait . Horrela, Euskal Herria eraiki beharrean "hondamendi nazionala"
bultzatzen ari dira . Geure arteko zatiketa areagotu, Lizarra pikutara bidali, Udalbiltza eta bestelako ekimenak aldapa gora jarri, presoen eskubideen aldeko borroka ahuldu, presoen eta senideen egoera latza arintzen lagundu beharrean, larritu, PPri oxigenoa, botoak eta aitzakiak eman bere politikarekin aurrera jarra¡ dezan . . . Hori al da "Eraikuntza NazionalaT
-"EAJri egurra eman, berriro ere bide soberanistara itzul dadin" ere esan dote . Baina itsuak ere ikusten du hori ere astakeria galanta dela . Abertzaleen arteko batasuna bultzatu
beharrean, zatiketa eta gorrotoa besterik ez da indartzen horrela . Eta gainera, nor da ETA besteei zer egin behar duten a£!intzekn"
duintasuna lokatzaren pare geratzen ari da aspaldian .
-"Euskal Herriaren askatasunaren alde" jokatzen dutelako? Agian helburu hori izango dute, baina benetan zer egiten ari diren ikusita, ezin dugu inongo arazorik izan kritikatzeko,
zeren juxtu kontrakoa lortzen ari dira . -"ETAren ekintzak kondenatzea alferrikakoa dela" ere esaten dote . Zer gertatzen da, ordea, ETAkoak euria edo eguzkia bezalakoak direla, gure eskutik kanpo dagoen fenomeno "naturala", ala? Hori gezurra da . Beraiek ere pertsonak (lira, gu bezalaxe, eta guk esaten dugunak eragina izan beharko luke beraiengan, batez ere EHk esaten duena . Badirudi gutxi axola zaiola besteek zer esaten duten, ez zaiela gehiegi axola Euskal Herriaren gehien-gehienak borroka armatuaz pentsatzen duena . Baina gutxienez EHren iritzia aintzat harto beharko luke, ezta? Eta apustu egingo nuke EHren boto-emane gehienek nahi dutela ETAk lehenbailehen su-etena aldarrikatzea . Nire ustez ezker abertzaleko buruzagiek argi eta garbi eskatu behar diete ETAri beste su-eten bat emateko, publikoki edo
isilean, baina eskatu, Euskal Herriko biztanle gehien-gehienek horixe nahi dutelako eta geme herriaren onerako izango litzatekeelako . Testu han idazterakoan gehienbat EHko mundua izan dut gogoan, baina honekin ez dut esan nahi nire ustez egoera latz
ponen errua EHk duenik . Hemen, la beste toki guztietan bezala, denok dugu errua . Eta gehiago esango dut : poztuko nintzateke ezker abertzale indartsu bat izateaz . Nire ustez,
Euskal Herriak ezker abertzale sendo baten beharra du, baina
ez du indarkeriaren beharrik . Indarkeria sobera dago, eta oso kaltegarria gertatzen ari zaigu mana guztietan euskaldunoi . Joxe Marik egiten zuen bezala, beste dei bat egin nahiko nutre elkarrizketaren alde eta armak behingoz ixiltzearen alde, gizatasunagatik eta Euskal Herriarengatik .
2000K0 IRAILA . soslaia ~-
Joxe Mari, gizalegezko gizona PELLo ETXABE .
Joxe Mari Korta, aspalditik ezagutzen nuen . Ezaguna eta adiskidea nuen bera . Atsegin zitzaidan berarekin hitz
eta gaur egun Korta enpresak duen mailara iristeko -mundu zabalean saltzen ditu bere produktuak- Joxe
irribarrez agurtuko zintuen hurrengoan gaiari berriz heltzeko bidea erraztuz . Pertsona atsegina eta leiala benetan, aurrez aurre jokatzen zuena eta ez atzetik . Beno,
aurrera begira .
egitea . Nahiz eta gai bati buruz pentsaera eta ikuspuntu ezberdinak eduki eta eztabaida bat izan, amaieran
lagundu behar zenean bazekien atzetik eta zalaparta haundirik atera gabe lan egiten ere .
Ez zen distira haundiko pertsona horietakoa, baina ezagutu genuenontzat bazuen halako erakargarritasun bat . Enpresa txiki-ertain bateko bazkide eta arduradun nagusia eta Adegiko lehendakaria izanik, apala eta zintzoa zen, eta herriari atxikia . Hor ikusiko zenuen, betarik zuenean, bere emazte Marianekin paol bidean paseatzen arratsaldearen azkenengo orduak aprobetxatuz edo igande goizetan bizikleta gamean herriko beste bizikletazaleekin batera errepidean edo mendian, edo baita ere, oraindik pare bat aste bezala, gazteen bizikleta lasterketa batean `eskobakamioia' gidatzen . Euskal Herria maite zuen, abertzalea zen eta euskara zuen bere lehen hizkuntza .
Zumaiako Ikastolan ere izan zuen partaidetasunik, nik dakidanez ez ikastolaren sorreran, egun hauetan esan den
bezala, baizik eta orain dela hogei bat urte . Ikastolako lehendakaria izan zen eta gogoan ditut elkarrekin pasatako orduak batzordeko bileretan, diru arazoak, gelen eskasia, irakasleen soldatak eta aseguruak eta beste haÂĄnbat gai zirela medio . Baina bereziki gogoan ditut Zumaiako
Ikastolak Larraulen erabiltzen zuen baserria txukuntzeko garai hartan egin genituen lanak . Larunbatetan joaten
ginen, eta Joxe MarÂĄ ere han izaten zen egin behar zirenak egiteko prest eta beti alaÂĄ eta umoretsu . Ikastolen
Mariren buruzagitza eta gidaritza erabakigarria izan da . Langile porrokatua zen eta beti gauza berriak ikasten eta Bere jaiotetxean, Arroa Beheko Erkizketa baserrian, martxan jarri zuten tailer txiki hura, orain dela hilabete
gutxi ezkeroztik Gorostiaga poligonoan kokaturik dago eraikin berri eta moderno batean, Narrondo auzoan urte askoan egon ondoren . Joxe Marik, aspaldiko amets bat errealitate bihurtua ikusi izan du, baina tamalez ez du denbora luzean horretaz gozatzerik izan .
Elkarrizketazalea zen eta bere adierazpen publikoetan ere elkarrizketa gomendatu eta eskatzen zien politikariei `euskal arazoari' konponbidea bilatzeko . Baina, azkenean konponbiderik aurkitu baino lehen, eta gauzak zailago
jartzen dituen atentatu batean, Joxe Mari hila izan da .
Zer estrategiaren barnean kokatzen da horrelako ekintza bat? Joxe Mari Korta bezalakoen heriotzak Euskal Herriak, hor daukagun Europan, bere askatasuna eta lekua lortzeko bidean aurrera egiteko balio al du? Abertzaleen artean gero eta sostengu eta legitimitate politiko gutxiago duen borroka armatuak zer norabidetan garamatza?
Joxe Mariren gomendio eta eskaerei erantzunez gure politikariek, eta bereziki abertzaleek, mugarik eta etenik gabeko elkarrizketak hasÂĄ behar lituzkete gutxienezko
akordio batzuetara iritsi arte, lehenbailehen `arazoaren' konponbideetan sakontzen hasteko egoera normalizatuago batean .
Elkarteko batzorde bateragileko partaide ere izan zen .
Han izango litzake Joxe Marirentzat omenaldirik onena, eta zumaiar cta euskaldun gehiengo haundi batek bihotzez
Sortzez baserritarra izanik, enpresa-gizona bihurtu zen. Neurri haundi batean bere kabuz egindako enpresaria . Bere anaiek sortutako tailer txiki bat aurrera ateratzeko
Agur, Joxemai, adixkide en, hik eginndako haziak eman dezala uztarik oparoena .
eskertu lukeen berria .
2000"o
IRAILA .
soslaia
"Gizon zintzoa izan zen beti" Norbaitek Joxe Mari ondo ezagutzen bazuen, hori Joxe Atxega da. Mutil koskorrak zirela ezagutu zuten elkar Arroan, eta ordutik beti izan dira lagun minak. Kirolzaleak biak, ordu asko pasa dituzte elkarrekin Euskal Herriko zein kanpoko errepideetan. Joxe Mari nolakoa zen azaltzeko eskatu diogu Joxeri, eta bere etxean hartu gaitu. "Mutil koskorrak gúlenetil: ezagutzen nuen Joxe Mari, Arroan eskoaan has¡ ginenetik" has¡ zaigu kontatzen . "Bera normalean ba¡no beranduago jaitsi zen eskolara, baserrian hainbeste anai-arreba izarrda maistra baitzuten bertan . Zazpi edo zortzi urterekin jaitsiko zen . Mutil koskor bihurri samarra zert, jert¡o bizikoa . Pilotan-eta jokatzen genuenean beti bilrotza piztuta jokatzen zuen, bíteres guzt¡a jartzen zuen kirola egiten genuenean . Bihurria zentm horretan, ez gaiztokeriak egiten zituelako, jerbo hanclia zuelako . Gero, Arroatik Zestoara joan giren eskolara, eta handik sem¡nariora joan zen Joxe Mar¡ . Urte haletan ez genuen elkarrekin ibiltzeko aukera handirik, baina haticlik atera eta ezkondu zenetik harreman handia izan genuen" . Joxe Mari kirolzale zunorratua izan ornen zen, betidarúk : "Gu tabernetako giroan oso gutxi ibili izad gara . Kirola egil eko
santelmoak arte asteleheriero pilotan jarduten genuen, palaz . Eta han ere, topera . Nomnaleau berak anaiarekin
jokatzen zuen eta iúk Zubizarretarekin, eta dena ematen zuen. Kirola egiten zuenean sufritzea gustatzen zitzaion" .
Pirúúotara eta Alpeetara joan izan (lira urtero : "Ztunaiako ziMoturistekin ibiltzen gara igandero, eta gero urtero zortzihantar laguneko koadrila joaten gara Piritúotara edo Alpeetara . Azken
iraila bukaera arte gutm gorabehera . Jaiero bizikletart ibiltzen giren, eta batmetan aste barrean ere ha¡, Oikia
rrean, beti izan du gauzak ondo aritolatzeko joera . Atentatuan aurreko lartmbatean, txiri-irldularitza proba izan zen Zumaian eta bera han ibili zen kanrioiarekin kotxe-eskoba lanak egiten . Beste bat zen joatekoa, habla etortzerik ez zuela eta azkenean bera agertu zen prest . Furgoneta eramatearekin nahikoa izango zela esan nion, baina berak ezetz, kanúoia erarnango zuela, denak erreti-
urteotan itztailear joan izan gara. Aurten
ratuta ere guztientzako lekua izateko .
Alpeetan egon gara, baila Joxe Mari ezúr izan zen joan, koinatua gaizk-i zuelako,
Ikastola sortu zenean ere, lehen pausoak
baina bestela urtero joaten zen. Beraien
eman zirenean bera han sartuta ibili zen . Mutil koskotrak tx¡kaak zituen orduan .
kanúoia eramaten genuen biz¡Metak-eta
Lehendakari bi urtez edo izan zen, eta
eramateko . Cluri bizikletari ibiltzea
gero batzorclean denbora asko egon zen.
gustatzen zitzaigun, baina gehiegi ibil¡
Joxe Mar¡ sartzen zen lekuan denak
gabe, aspertu gabe . Bizikletan ibiltzeaz
orado funtzimatzen zuen . Segituan
gain, hamaiketakoa egiten genuen, eta
asmatzen zuen gauzak nola antolatu
lagtnt arteko giroan jarduten genuen. Gu izan giren lehenengoak bizikletarekin
gaitasuna zuen" .
behar ziren, eta guzt¡ak bilzeko
has¡ ginenak, eta ora¡ridik jarraitzen dugu" . Lagtmarteart ha¡, baina hor ere denak ematen zituen Joxe Marik : "Ni bera baino bost egun zaharragoa naiz, bahía bizikletan hari jarrail uko ziorúk ez zegoen . Ni nekatzen has¡ onluko laga egiten nuera, baila Mark ez, hark lurrera lehertuta erori arte jarraitzer zuen . Zituen denak ematen zituen" .
elkartzen giren gu . Behin martxoa iristen zeneart bizikleta hartzen genuen,
zuen dena. Lagunartean, farn¡lian, taile-
Denekin orado
Mundu guzt¡arek- m orado konpontzen zen gizma izan zen : "Lehendakariarekúl eta herriko pertsona apalenarekin ibiltzen zekien Joxe Marik . Guztiekin moldatzen zen orado . Berak hain zuzen ,jokatzen zuen beti guztiekin, ezin zuela pentsatl inotk múúk egúrgo ziorúk . Txikitarl pilotarako zuen jenio berbera zuen
Antolatzaile petoa
lmerako, beharrezkoa baita aurrera
hirolmle ni ~ ic n rat i iw gaúr, antolatzaile
egúlgo baduzu . Baina pertsona zuzena
pet oa zen Joxe Mari : "Planea bat egin
zen gttztiekúl . Ez zuen irtor baztertzen bere ideia politikoengatik. "Nik ez clatrkat
behar bazen bera beti prest . Parran-
aldean askotan. Azkenaldian utzita
darako ez zuen astirik, baina zerbait
geneukan, baina pilotan ere askotzut
antolatu behar bazen, zerbait bere kargu
inolako arazorik eclozeinekir ibiltzeko ; besteek n¡rekút ibiltzeko badute . . ."
ibiltzen giren . Unían has¡ eta
hartzen bazuen boli orado aritolatzen
esaten zuen . Azken linean, guzlion
2000"o
IRAILA .
soslaia
artean oso ezberdintasun gutxi zegoela esaten zuen . Nik ez nion inoiz entzun
beldurra zuenik . Komentatzen zuen enpresariak ere kezkatuta zeudela, banna
bera nik ez nuen beldurtuta ikusi. Guztiekin ongo moldatzen zen, ez zuen arazorik sortzen, eta beti giro ona jartzen zuen zegoen lekuan . Beti gizon zintzoa izan da, bizjmodu arrunta egin du . Ez genuen inork pentsatzen horrelako zerbait egiteko kapaz izango zjrenik" .
Azken hitzak
Joxek atentatuaren bezperan hitz egin zuen azkenekoz Joxe Marirekin:
"Bezperan hondartzan ibili ginen . "Abuztuan lana egin behar dekela eta, ze
ordu dituk hauek", esan nion nik adarra joaz . "Seirak hamar gutxitan atera nauk, hamar nminutu lehenago", erantzun
_-"---
Osaba erail ondoren . Baleikekoek ez zuten gure sentsibilitatea mindu nahi . Hori dela eta Joxemariren hilketaren ondoren, gerta-
tutakoari ze ikuspuntu eman oso zaila egiten zitzaiela esan ziguten. Ez dakit non dagoen zailtasuna, egin ziezaguketen mina egina dago, gure sentsibilitatea minduta, kaltea egina.
o Ikuspuntuak asko daude. Bat aukeratu dute . Izeko Marianei ze ikuspuntutatik ikutzen duten gaia, ezer
gutxi inporta zaio jadanik. Bazkaltzera joateko prest zegoen Joxemairi merkealditan erosi zion polo berriarekin zain : sopa beroa, kroketak frijitzeko zartaiaren aldamenean . . . telefono deia : - Marian banoa, listo egon joaten naizenerako . Ez zen iritxi .
Kotxe bonbak segundu batzuetan dena eraman zuen : planak, ilusioak, etorkizuna, BERE GIZONA . Joxemai ez zen iritxi ; Andoitz, Ibaยก eta Lander bai, aita zerraldo utzi ondoren, - Eutsi aita, eutsi -(zeri eutsi behar zion?)- .
Sopa beroa, amaren kroketa goxoak . . . Mina, mina, mina . . . besterik ez . Zergaitik? Burua lehertzear, bihotzean mina eta tripan korapiloa . Zergaitik?
Egun hauetan bizi izan dugun "parafernalia politiko guzti" honetatik at, omenaldi bat egin nahi diguu, "korbatarik gabe" .
Guk ez dugu parafernaliarik bizi izan . Korbatarekin eta korbata gabe, gizon bezela ezagutu dugunok badakigu ze pertsona zen. Ez zuen inongo kortinarik erabiltzen . Guk, ezagutzeko pribilegioa izan dugunok,
zidan. "Premia ederra daukak", esan nion, azkenaldian zizko eginda
badakigu nolakoa zen; ez dugu inongo omenaldirik behar. "Mundu hau handia da, jende asko bizi da eta
baitzegoen, neka-neka eginda . "Bai, la
baleude mundu honetan, ez ginateke bizi garen honetan biziko, baina bai klase askotakoak, korbatarekin,
asti pixkat hartzen deten" . Astebeteko oporrak hartu behar zituen . Hurrengo
gabe, pajaritarekin . . . denontzako egongo litzateke txoko bat. Pistolak, bonbak dituztenentzako ez, faborez hoientzako ez, hoiek ez ditut nahi ez korbatarekin, ezta korbatarik gabe ere.
egunean bazkaria zuela andrearelรกn eta
Korbatadun gizona hil nahi izan dezue, PERTSONA HANDI bat akaatu dezue .
beste bi bikoterekin, baina segituan
ZERGAITIK? ZERTARAKO?
bueltatuko zela eta la bizikletan ibiltzera joango ginen . Ez baitzen bazkalondoan
klase askotakoa" entzun izan diot askotan baserritar bati ; Joxemariren klaseko gutxi batzuk gehiago
Amama Kontxak konejuak golpe bakar batez akaatzen zituen, bi begien artean golpe bakar, lehor batekin,
trebetasun handiarekin eta makil soil batekin. Zuek estrategia, armamentu eta prestakuntza guztiarekin
solasean lasai egoteko horietakoak . Ez
eta ez dakit zenbat kilo amonal edo dena delakoarekin lagunduta ere ez zarete gai izan azkenengo uneko
zuen edaten, ez erretzen, eta kafea ere
sufrimendu hori ekiditeko.
bizikletan ibiltzen ginenean bakarrik hartzen zuen . Horretan gelditu ginen" .
" Erabili beharreko ikuspuntuak baino gehiago, beste gauza askok kezkatzen gaitu orain. Garrantzi gehiago
dute guretzako adibidez : Baleikek irakurle asko ditu, beraien arteko batzuek kezkatzen gaituzte eta hauek ordezkatzen dituzten 4 zinegotziek: Zer pasa zaie? Non zaudete?
Agur aita
ZERGAITIK?
Ezin gara erantzun honekin gelditu : Joxemariren "HERIOTZA", EUSKAL HERRAK BIZI DUEN GATAZKA POLITIKOAREN ONDORIOA DA (-baina asko sentitzen dugu-)
Guretzako nahi genuen maitasuna
Nola egiten diozue aurre Euskal Herriak bizi Buen gatazka politikoari zinegotzi jaun-andreok?
eman zenion zure herriari
Zer gatazka?
zure Euskal Herriari zuk maite zenuen herriari zuk amesten zenuen pakezko herria bihurtua ikusi nahi zenuen pakezko herrian nork du askatasunaren neurria?
Batzuek bonbak jartzen dituzten bitartean, osaba zaintzen ari ziren bitartean, bera lanera, hondartzara, bizikletan ibiltzera zihoan, pistolik gabe . . . ez zuen ezer gainean defendatzeko . Ze motatako gatazka?
Gatazka EROSOA batzuentzat behintzat: lana, kotxea, poteoa, etxea, afariak, lagunak, familia . . . Zer gatazka bizi dezue? Gatazkarengatik zer eskeini edo galtzeko prest zaudete?
Zer gatazka? ZE INKOHERENTZIA, ze pena ematen didazuen zinegotzi jaun-andreok . . . ETAren diktadu-
Nork nahi du bere semeen odolarekin
rapean bizi zaretenok, ASKATASUNA hitza erabili eta eskatzen dezue, DEMOKRAZIA eta ERRESPETUA
eraikitako aberria?
eskatzen diguzue. ZUEK GURI?
Zure maitasuna lapurtu digun aberria?
ETAren helburuekin bat zatozten guztioi omenaldi hau ez irakurtzeko gomendatzen dizuet, ez baitzaizue
gure bizitzaren euskarria
komeni, korbatadun gizonarekin geratu zaitezte, zuen sentsibilitatea minduta suertatu daiteke eta. ETAren helburu eta hartutako bidearekin bat ez zatozten EHko guztioi, faborez hitz egin, esan pentsatzen
betirako itzalia
dezuena,zeren, noren beldurzarete? HITZ EGIN .
Zure argia,
Hemen dezu zure semia eta hau bere azken eskaria zuk merezi dezun agurra izatia ANDOITZ, IBAยก ETA LANDER .
Zumaiako herriak asko sufritu omen du egun hauetan, alderdi guztietako jendeak. Nola ez? Ezagutzen zuen edonork, etxeko katuek ere bai . Baina ez da NAHIKOA. Esaiguzue, esaiezue esan beharrekoei gaizki egin
dutela, ez dela bidea. MESEDEZ. Erabilitako ikuspuntuak baino askoz gehiago kezkatzen gaitu guzti honek. Barkatu gaizki esandakoak edo norbaiten sentsibilitatea mindu baldin badu nere ikuspuntuak . Baina bihotza minduta, tripak korapilo batekin eta burua lehertzear duen pertsona batek idazten dizue.
Jose Mari Korta zenaren etxeko eta sendiartekoen idatzia Joxemariren etxe-etxekoek eta bere sendiarteko den-denok, negar malkotan bustitako hitzak besterik ez ditugu zuei eskaintzeko. Baina, gure negarrarekin bat egin dezuten adiskide, lagun, lankide, herritar eta atzerritar, euskaldun eta erdaldun guztioi, gure eskerrona adierazi gabe ez dugu geratu nahi . Gure Joxemari, sinismen eta esperantza haundiko gizona izan da, eta asko maite izan duena . - Gizon-emakumeon onerako joeran sinisten zuen . Okerrena ere hobetu zitekeela, txarrena ere bide onera ekarri zitekeela sinisten baitzuen . - Arroako Erkizketa baserritik mundu zabaleraino bidea egin eta euskaldun izaten jarrai genezakeela sinisten baitzuen . - Eta sinistu ez ezik, bere bizitzan erakutsi zuen, hitzez baino gehiago egitez, hainbat urtetan Zumaiako Ikastolako Gurasoen ordezkari burua izan baita eta Euskararen Aholku Batzordeko kidea . - Herri txiki bateko enpresa txiki batek mundu zabalean aukera zueneko esperantza egiaztatu zuen, langile onak izanez eta buruzjokatuz . - Maitatzen zekien, besteen onagatik bere buruaz ahazten eta bere esku zegoena egiten . Joxemari gizon ona eta garbia izan da, bere sentipenetan, bere pentsaeran eta bere jokabideetan . Ez da bidezkoa inor akatzea, ezta gizakirik gaiztoena zigortzea ere, zor zaion epaiketa zuzena eskaini gabe . Nori egin dio kalterik Joxemarik? Zertan huts egin dio bere herriari? Euskarari eta Ikastolari laguntzean? Lanpostu berriak sortu eta sendotzean? Hainbat herri ekimenei laguntza eskaintzean? Kirolzaletasuna bultzatzean? . . . Zertan huts egin dio? Gure Joxemari era¡¡ dutenek, zeren bila ote dabiltza? Zer nahi ote dute? Joxemari era¡¡ dutenek, harek bultzatu duen gizalegezko herrigintza era¡¡ nahi dute . Geure esku dago, erailtzaileen eta herrizaleon arteko aukera egitea . Zumaia, 2000-08-09