ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή……………………………………………………………….………….. 2
1. Ο θεσμός της χορηγίας…………………………………………….…………..... 3
2. Ο ορισμός της χορηγίας………………………………………………………….4
3. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος…………………………………….…….6
4. Τα οικονομικά στοιχεία του ΚΘΒΕ 2008-2012………………….............………9
5. Η χορηγία στο ΚΘΒΕ………………………………………………………..….16
6. Προτάσεις………………………………………………………………..……...21
Επίλογος…………………………………………………………………..……….23
Πηγές ……………………………………………………………………..…...….25
1
Εισαγωγή Η χορηγία των τεχνών έχει στην Ελλάδα μια περιπετειώδη ιστορία μιας και οργανισμοί και φιλόδοξοι νόμοι του εκάστοτε Υπουργού Πολιτισμού που την στήριζαν δεν άντεξαν στον χρόνο ώστε να δημιουργήσουν μια παράδοση και μια χορηγική παιδεία. Το πρόβλημα της χορηγίας αντικατοπτρίζεται και στην ελληνική βιβλιογραφία όπου ελάχιστοι ήταν αυτοί που καταπιάστηκαν με το θέμα. Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη χορηγία των τεχνών στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Στόχος αρχικά ήταν η διερεύνηση της χορηγικής πολιτικής του θεάτρου, κατά πόσο στηρίζεται οικονομικά στις χορηγίες και αν η οικονομική ύφεση της χώρας την τελευταία τριετία επηρέασε και με ποιο τρόπο τις χορηγίες στον θεατρικό αυτό οργανισμό. Τα οικονομικά δεδομένα του θεάτρου μετά το 2008 ήταν διαθέσιμα στο www.diavgeia.gov.gr . Ωστόσο, για τα προηγούμενα έτη χρειάστηκε άδεια από το ΚΘΒΕ, η οποία δεν εγκρίθηκε. Συνεπώς, η μελέτη οικονομικών στοιχείων βασίζεται στους ισολογισμούς, οικονομικούς απολογισμούς και προϋπολογισμούς του θεάτρου δημοσιευμένα στη Διαύγεια και σε ρεπορτάζ εφημερίδων. Έτσι λοιπόν, αφού πρώτα γίνει μια σύντομη αναδρομή στον θεσμό της χορηγίας και αναλυθούν όροι του θεσμού που κατά καιρούς δόθηκαν, θα εξεταστεί το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το καλλιτεχνικό του έργο, οι υποδομές του και οι πάγιες ανάγκες ενός τέτοιου οργανισμού. Έπειτα, ακολουθεί μια ανάλυση των οικονομικών πόρων του θεάτρου από τον Σεπτέμβριο του 2008 έως το Αύγουστο του 2011 ενώ εν συντομία γίνεται μια σύγκριση με το Εθνικό Θέατρο, ένα κρατικό θέατρο της ίδιας κατηγορίας με το ΚΘΒΕ. Ακολουθούν η περιγραφή των χορηγικών πακέτων του ΚΘΒΕ καθώς και προτάσεις ανάπτυξης της χορηγικής της πολιτικής. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ένα κρατικό θέατρο με πολλές σκηνές και πάγιες ανάγκες και έξοδα είναι σαφώς ένας οργανισμός που θα πρέπει να λαμβάνει τη στήριξη του κράτους. Ωστόσο, η μείωση των κονδυλίων και οι υψηλοί καλλιτεχνικοί στόχοι του θεάτρου που περιλαμβάνουν την ταυτόχρονη αξιοποίηση όλων των θεατρικών σκηνών του με αξιοσημείωτες παραγωγές, θα πρέπει να προσανατολίσουν
τις
προσπάθειες
του
θεάτρου
στην
εκμετάλλευση των
δυνατοτήτων που προσφέρουν οι χορηγίες ώστε να διατηρηθούν οι στόχοι αυτοί και η ευημερία του θεάτρου.
2
1. Ο θεσμός της χορηγίας Η χορηγία εμφανίστηκε στα τέλη του 6ου αι. π.Χ στην αρχαία Αθήνα. Ο χορηγός μαζί με τον άρχοντα και τον χοροδιδάσκαλο αποτελούσαν τους συντελεστές των θεατρικών παραστάσεων. Οι χορηγοί ήταν εύποροι ιδιώτες, οι οποίοι δια νόμου αναλάμβαναν να στηρίξουν οικονομικά διθυράμβους και δράματα. Η στήριξη αυτή περιελάμβανε από τη μια την συντήρηση των μελών του χορού, του αυλητή και του χοροδιδασκάλου κατά τη διάρκεια των προβών και από την άλλη τη θεατρική σκευή (μάσκες και κοστούμια). Εκτός βέβαια από τη χρηματική ενίσχυση, ο χορηγός ήταν υποχρεωμένος να βρει τους χώρους των προβών καθώς επίσης να πάρει μέρος και σε άλλα οργανωτικά ζητήματα. Τον 4ο αι π.Χ, ο θεσμός της χορηγίας αρχίζει να περιορίζεται λόγω της οικονομικής ύφεσης της Αθήνας ώσπου καταργείται περίπου το 315 π.Χ και τη χρηματοδότηση των παραστάσεων αναλαμβάνει πλέον το κράτος.1 Το αντάλλαγμα του χορηγού ήταν κυρίως ηθικό όπως η τιμή και η αναγνώριση της συνεισφοράς στο κοινωνικό γίγνεσθαι ενώ η υλική ανταπόδοση αφορούσε έναν τρίποδα και ένα στεφάνι κισσού. 2 Ο ευεργετισμός που εμφανίστηκε στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα αποτελεί ένα είδος προδρόμου της επανεμφάνισης του θεσμού της χορηγίας. Ευκατάστατοι Έλληνες με περιουσίες στο εξωτερικό έδωσαν χρήματα ή κληροδότησαν τις περιουσίες τους για να πραγματοποιηθούν μεγάλα έργα στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι αυτοί ανακηρύχτηκαν σε εθνικοί ευεργέτες και έτσι η προβολή του ονόματος τους έμεινε στην ιστορία. Ο θεσμός της χορηγίας επανεμφανίζεται τον 20ο αιώνα. Ήδη οι Η.Π.Α από τη δεκαετία του ’50 δραστηριοποιούνται στην προσέλκυση χορηγιών για πολιτιστικές δραστηριότητες, τακτική που ακολούθησε και η Αγγλία 20 χρόνια αργότερα. Από τη μια οι μειωμένες οικονομικές επιχορηγήσεις προς τον πολιτισμό και η οικονομία λιτότητας των κυβερνήσεων αλλά και η διάθεση για ανατροπή του κοινωνικού προφίλ μεγάλων εταιριών οδήγησε σε μια παραγωγική σχέση χορηγών και αποδεκτών χορηγιών με μεγάλο όφελος. Οι χορηγίες δεν κινήθηκαν μόνο προς τη μεριά της απορρόφησης χρημάτων αλλά και στην επιμόρφωση και δημιουργία 1 2
Horst-Dieder Blume, Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1999, σελ.47-56. Ματούλα Σκαλτσά, Η χορηγία των τεχνών, μουσεία, πινακοθήκες, πολιτιστικά ιδρύματα στη Μ.
Βρετανία και την Ελλάδα, ΟΜΕΠΟ, Αθήνα, 1992, σελ.18.
3
εξειδικευμένου διοικητικού προσωπικού των πολιτιστικών οργανισμών. Παράλληλα θεσπίστηκαν χορηγικά βραβεία. 3 Στα πρότυπα της βρετανικής ABSA4 ιδρύθηκε το 1986 στην Ελλάδα ο ΟΜΕΠΟ, Όμιλος Ενίσχυσης Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων, προκειμένου να δημιουργήσει συνεργασίες μεταξύ πολιτιστικών οργανισμών και επιχειρήσεων και να προωθήσει τη χορηγική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η λειτουργία του έπαψε το 1998. Από το 1997 ψηφίστηκαν διάφοροι νόμοι έως το 2007 και το νόμο 3525 περί πολιτιστικής χορηγίας που ισχύει έως τώρα.5 Με βάση τον νόμο ιδρύθηκε το Γραφείο Χορηγιών που υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους, βοηθάει στην σύνταξη χορηγικών προτάσεων, συγκεντρώνει τις πολιτιστικές δραστηριότητες που είναι διαθέσιμες προς χορηγία, υλοποιεί και επιβλέπει τις συμβάσεις χορηγίας. Με τον ίδιο νόμο, ορίζεται το Συμβούλιο Χορηγιών, που παίζει συμβουλευτικό ρόλο στο Υπουργείο Πολιτισμού και γνωμοδοτεί για τα χορηγικά βραβεία, καθορίζονται οι κατηγορίες των χορηγών σε Μέγα Χορηγό, Χορηγό, Υποστηρικτή, Φίλο, ενώ ορίζεται το ποσοστό του 1% επί της χρηματικής χορηγία ως παρακράτηση για τον «Οργανισμό Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού». Το ποσό που εκπίπτει από τη φορολογία του χορηγού ήταν αρχικά στο 30% επί του φορολογητέου εισοδήματος του ενώ τώρα έχει μειωθεί στο 10%.
2. Ο ορισμός της χορηγίας Πώς ορίζεται όμως στις μέρες μας η χορηγία; Κατά τον Θαλή Κουτούπη «Χορηγία (κοινωνική) είναι η χρηματοδότηση και στήριξη μη κερδοσκοπικών οργανισμών ή/και δραστηριοτήτων κοινωνικού περιεχομένου, από ιδιωτικές επιχειρήσεις, με αποκλειστικό αντιστάθμισμα την πίστωση των χορηγών με κοινωνική ευποιία, εμπεριέχουσα μεταφορά πόρων από τον
3 4
Για περισσότερες πληροφορίες για τη χορηγία στη Μεγάλη Βρετανία βλ. Ματούλα Σκαλτσά, ό.π. Association for Business Sponsorship of Arts, ιδρύθηκε το 1976 και μετονομάστηκε σε
Arts&Business. 5
Εφημερίς της Κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας, τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 16,
26/01/2007.
4
ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα». 6 Σύμφωνα με αυτόν τον όρο λοιπόν σημαντικό στοιχείο είναι ότι πρόκειται για μεταφορά οικονομικών πόρων από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα, όχι με στόχο τη διαφήμιση μιας εταιρίας αλλά την αναβάθμιση του κοινωνικού της προφίλ προβάλλοντας τη συμβολή της στην πολιτιστική παραγωγή και την κοινωνική ζωή. Ωστόσο, ο επιχειρηματικός χαρακτήρας της χορηγίας και η ανταπόδοση που περικλείει δεν πρέπει να υποβαθμίζεται γιατί σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια συναλλαγή. Σύμφωνα με τον S. Sleight: «Χορηγία είναι μια πράξη επιχειρηματικού χαρακτήρα ανάμεσα σε κάποιον που παρέχει οικονομική υποστήριξη, αγαθά, ή υπηρεσίες προς έναν καλλιτέχνη, μια καλλιτεχνική διοργάνωση ή έναν καλλιτεχνικό οργανισμό, με αντάλλαγμα δικαιώματα ή σχέσεις, με σκοπό την άντληση επιχειρηματικών ωφελημάτων». 7 Παρ’ όλο τον κοινωνικό χαρακτήρα της, η χορηγία παραμένει μια επιχειρηματική συνεργασία ανάμεσα σε έναν πολιτιστικό οργανισμό και μια επιχείρηση από την οποία αμφότεροι αποσκοπούν σε οφέλη. Κατά την Mary Allen η χορηγία είναι: «η καταβολή χρημάτων ή παροχή αγαθών ή υπηρεσιών από μια επιχείρηση σε έναν πολιτιστικό οργανισμό με σκοπό την προβολή του ονόματος, των προϊόντων ή των αντιστοίχων υπηρεσιών της επιχείρησης».8 Συνεπώς, η χορηγία δεν αρκείται στο να συμβάλει στην αρωγή της πολιτιστικής
δραστηριότητας
προβάλλοντας
το
κοινωνικό
πρόσωπο
μιας
επιχείρησης αλλά και το όνομα της επομένως μπορεί να γίνει κομμάτι της διαφημιστικής πολιτικής μιας επιχείρησης και εν γένει της εταιρικής επικοινωνίας. Ωστόσο πολλές φορές η έννοια της χορηγίας μπορεί να ταυτιστεί με άλλες πράξεις χρηματικής ενίσχυσης αν και στην ουσία πρόκειται για διαφορετικές
6
Θαλής Κουτούπης, Χορηγία: πρακτικός οδηγός για χορηγούς και επιχορηγούμενους, Γαλαίος, Αθήνα,
1996, σελ. 24. 7
Ματούλα Σκαλτσά, ο.π. σελ.12.
8
Πέτρος Ζούνης, Η πολιτιστική χορηγία ως μέσω επικοινωνίας, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2001,
σελ.19.
5
πρακτικές. Έτσι λοιπόν η χορηγία δεν μπορεί να συγχέεται με τη διαφήμιση, η οποία έχει καθαρά εμπορικό στόχο και αύξηση των κερδών μιας εταιρίας μέσω της διαφήμισης των προϊόντων της. Αντίθετα, στη χορηγία δεν έχουμε προώθηση προϊόντων αλλά προβολή του ονόματος της εταιρίας. Επίσης συχνά συγχέεται με τη δωρεά, ο αποδέκτης της οποίας δεν οφείλει καμιά αντιπαροχή στον δωρεοδόχο κάτι που φυσικά δεν υφίσταται στη χορηγία μιας και υπάρχουν αντισταθμιστικά οφέλη από τον χορηγούμενο προς τον χορηγό. Τέλος, δε θα έπρεπε να ταυτίζουμε την εμπορική χορηγία-sponsoring με την κοινωνική χορηγία-sponsorship. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει καθαρός εμπορικός στόχος από τη μεριά του χορηγού δηλαδή την αύξηση των πωλήσεων προϊόντων ή υπηρεσιών της μέσα από την προβολή του χορηγού ενώ στη δεύτερη περίπτωση στόχος είναι η σκιαγράφηση του κοινωνικού προφίλ του χορηγού και η ταύτιση του με πολιτιστικά γεγονότα, τα οποία φυσικά βελτιώνουν την εικόνα του.9
3. Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος Το ΚΘΒΕ ιδρύθηκε το 1961 και η πρώτη παράσταση που ανέβασε ήταν ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς στο αρχαίο θέατρο Φιλίππων στην Καβάλα. Αρχικά, οι παραστάσεις παίζονταν στο Βασιλικό θέατρο και το 1962 μεταφέρθηκαν στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών. Από το 1973 λειτουργεί
η
δραματική
σχολή
του
θεάτρου
ενώ
στο
ενεργητικό
της
περιλαμβάνονται παιδική σκηνή, χοροθέατρο και από το 2009 προσχώρησε και η Όπερα Θεσσαλονίκης με η μορφή παραρτήματος τους ΚΘΒΕ. Στόχος της ίδρυσης ήταν να καλυφθεί το θεατρικό κενό της Μακεδονίας και τα Θράκης όχι μόνο της Θεσσαλονίκης. Για το λόγο αυτό λειτουργούσε θεατρικό κλιμάκιο, το οποίο πραγματοποιούσε περιοδείες σ’ ολόκληρη το Β. Ελλάδα. Ο θεσμός αυτός ατόνησε τα τελευταία 25 χρόνια έως το 2012 οπότε επανατέθηκε σε εφαρμογή. Από το 1996 είναι μέλος της Ένωσης Θεάτρων της Ευρώπης10 που έχει ως στόχο συνεργασίες ανάμεσα στα μέλη της, τα οποία μέχρι το 2013 είναι 17, ενώ το 2007 και το 2008 φιλοξένησε τα Ευρωπαϊκά βραβεία θεάτρου.
9
Θάλης Κουτούπης, ο.π. σελ 37-38.
10
http://www.union-theatres-europe.eu/home
6
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο θεατρικό οργανισμό στη Βόρεια Ελλάδα, χρηματοδοτούμενο από το κράτος, o οποίος τα τελευταία 15 χρόνια λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Άλλες πηγές εσόδων του θεάτρου είναι οι εισπράξεις των εισιτηρίων καθώς και χορηγίες, κληροδοσίες, κληρονομίες κλπ.11 Οι θεατρικές του σκηνές ανέρχονται στις 7: Βασιλικό Θέατρο, ιταλική σκηνή, χωρητικότητας 721 θέσεων. Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, ιταλική σκηνή, χωρητικότητας 737 θέσεων Νέο Υπερώο στην Εταιρία Μακεδονικών Σπουδών, μεταβαλλόμενη σκηνή χωρητικότητας 118 θέσεων Θέατρο Μονής Λαζαριστών-Σκηνή Σωκράτης Καραντινός, ιταλική σκηνή χωρητικότητας 621 θέσεων Μικρό Θέατρο Μονής Λαζαριστών, μεταβαλλόμενη σκηνή, χωρητικότητας 150 θέσεων Θέατρο Δάσους, ανοιχτό θέατρο, χωρητικότητας 3.894 θέσεων Θέατρο Γης, ανοιχτό θέατρο, χωρητικότητας 4.332 θέσεων. Έχει ακόμα στην ιδιοκτησία του ένα μεγάλο οικόπεδο στη Νέα Ραιδεστό όπου στεγάζονται τα εργαστήρια επεξεργασίας ξύλου, σιδήρου και της ζωγραφικής εκτέλεσης σκηνικών. Στις χειμερινές σκηνές ανεβαίνουν κατά μέσο όρο 3 θεατρικές παραγωγές ανά θεατρική σαιζόν (Σεπτέμβριος-Μάιος). Για την λειτουργία του θεατρικού οργανισμού καθώς και την πραγματοποίηση των καλλιτεχνικών παραγωγών, το ΚΘΒΕ απασχολεί μόνιμο προσωπικό που περιλαμβάνει ηλεκτρολόγους, ηχολήπτες, μηχανικούς σκηνής, φροντιστές, προσωπικό καθαριότητα, ταξιθέτες, ξυλουργούς, ζωγράφους, φύλακες, ηθοποιούς,12 μοδίστρες, διοικητικό προσωπικό. Σύμφωνα με τον Σωτήρη Χατζάκη, καλλιτεχνικό διευθυντή μέχρι τον Μάιο του 2013, οι εργαζόμενοι στο ΚΘΒΕ τη σαιζόν 2012-13 ανέρχονται στους 270 από τους 470 που ήταν όταν ανέλαβε ο ίδιος τη διεύθυνση το 2009.13 Πέρα από τη μόνιμη στελέχωση,
11
Δελτίο τύπου του ΚΘΒΕ 6/02/2009, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του θεάτρου.
12
Δια νόμου το ΚΘΒΕ υποχρεούται να απασχολεί 100 ηθοποιούς ακόμα κι αν δεν τους αξιοποιεί
όλους. 13
Σάκης Αποστολάκης, «Ο Σ. Χατζάκης παρουσίασε τον οικονομικό απολογισμό ΚΘΒΕ-
‘Ακροπόλ’», Ελευθεροτυπία, 22/02/2013
7
το θέατρο προσλαμβάνει προσωπικό ως εξωτερικούς συνεργάτες για συγκεκριμένες παραγωγές όπως σκηνογράφους, σκηνοθέτες, ηθοποιούς. Στο οργανόγραμμα14 υπάρχουν πέντε τμήματα τα οποία χωρίζονται σε γραφεία: 1. Διοικητικό τμήμα Γραφείο προσωπικού-γραμματείας, αρχείου, διοίκησης, παραχώρησης χώρων Γραφείο μισθοδοσίας Γραφείο ασφάλειας-φύλαξης-καθαριότητας Γραφείο
συντήρησης
εγκαταστάσεων-διαχείρισης
κτηρίων-τεχνικού
ασφαλείας Γραφείο μηχανοργάνωσης 2. Οικονομικό τμήμα Γραφείο μηχανοργάνωσης λογιστηρίου-κεντρικό ταμείο Γραφείο επεξεργασίας οικονομικών στοιχείων Γραφείο οικονομικής εκκαθάρισης εισπράξεων εισιτήριων-προγραμμάτων Γραφείο προμηθειών-διαχείρισης υλικού 3. Τμήμα καλλιτεχνικού έργου-δραματολογίου Γραφείο θεατρολογίας-δραματολογίου Γραφείο παραγωγής περιοδειών 4. Τμήμα σκηνών και εργαστηρίων Γραφείο συντονισμού τεχνικών εργασιών Γραφείο μηχανικών σκηνής Γραφείο ηλεκτρολόγων Γραφείο ηχητικών Γραφείο φροντιστών κατασκευών φροντιστηριακού υλικού Γραφείο
σκηνογραφικών
εργαστηρίων
(ξυλουργείο-σιδηρουργείο-
ζωγραφικό) Γραφείο βεστιαρίου-ενδυτριών Γραφείο ραπτριών Γραφείο εργατών σκηνής-οδηγών
14
Το οργανόγραμμα του ΚΘΒΕ είναι διαθέσιμο στο www.diavgeia.gov.gr με αριθμό ΑΔΑ
4ΑΣ2469ΗΤΠ-ΠΟΔ.
8
5. Τμήμα εκδόσεων και δημοσίων σχέσεων Γραφείο διεθνών σχέσεων Γραφείο τύπου και δημοσίων σχέσεων Γραφείο εκδόσεων Γραφείο αρχείου-βιβλιοθήκης 6. Τμήμα χοροθεάτρου 7. Δραματική σχολή
Το διοικητικό συμβούλιο αποτελείται από τον πρόεδρο, τον αντιπρόεδρο, πέντε μέλη και τον καλλιτεχνικό διευθυντή. Αν και δεν είναι ξεκάθαρο από το οργανόγραμμα, κάθε απόφαση ενός τμήματος ή ενός γραφείου πρέπει να περνάει από έγκριση του διοικητικού συμβουλίου. Παρατηρούμε ότι στα τμήματα χοροθεάτρου και της δραματικής σχολής δεν είναι
ευκρινές
ποιες
υποκατηγορίες
υπάρχουν
και
ποιες
αρμοδιότητες
περιλαμβάνονται. Επίσης, μοιάζει παράταιρη η σύζευξη του τμήματος εκδόσεων με αυτό των δημοσίων σχέσεων ενώ υπάρχει πλήρης απουσία γραφείου χορηγίας ή έστω ένταξη του σε κάποιο από τα γραφεία. Ωστόσο, υπάρχει προσωπικό υπεύθυνο για τις χορηγίες,15 αποτελείται από ένα άτομο, το οποίο απασχολείται και σε άλλους τομείς πέρα από αυτόν της χορηγίας. Το ΚΘΒΕ αποτελεί λοιπόν έναν πολυεπίπεδο κρατικό οργανισμό, με πλούσιο καλλιτεχνικό έργο και αρκετές θεατρικές παραγωγές κάθε χρόνο, με πάγιες ανάγκες τόσο σε προσωπικό, το οποίο λόγω της οικονομικής ύφεσης της χώρας έχει μειωθεί αισθητά, όσο και σε έξοδα συντήρησης, με καταμερισμό εργασίας σε τμήματα και γραφεία από τα οποία όμως λείπει ανεξαρτησία και πρωτοβουλία κινήσεων μιας και το θέατρο παραμένει ένας οργανισμός άρρηκτα δεμένος με την ελληνικά πραγματικότητα του δημοσίου και την κρατικοδίαιτη λογική.
4. Οικονομικά στοιχεία του ΚΘΒΕ από το 2008-2012 Τα μόνα διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία για τον θεατρικό οργανισμό προκύψαν έπειτα από έρευνα στο www.diavgeia.gov.gr και αναφέρονται για τα έτη 2008 και εξής, οπότε και έγινε υποχρεωτική η δημοσίευση κάθε δοσοληψίας είτε 15
Πληροφορία ύστερα από προσωπική επικοινωνία με το ΚΘΒΕ.
9
φυσικού προσώπου είτε οργανισμού με το δημόσιο. Για τα προηγούμενα έτη δεν ήταν δυνατή η ανεύρεση στοιχείων από τον επίσημο φορέα.16 Συνεπώς δεν είναι ασφαλές να βγάλουμε ακριβή συμπεράσματα κατά πόσο η οικονομική κρίση επηρέασε τις οικονομικές απολαβές και αν αυτό πυροδότησε μια διαφοροποίηση της χορηγικής πολιτικής του θεάτρου. Επίσης, οι ισολογισμοί και οικονομικοί απολογισμοί δεν αναφέρονται σε ημερολογιακά έτη αλλά σε θεατρικές σαιζόν, από 1/09 ενός έτους έως 31/08 του επόμενου. Κύρια πηγή χρηματοδότησης του ΚΘΒΕ εμφανίζεται από το 2009 να είναι η κρατική επιχορήγηση, η οποία εκείνη τη χρονιά ανέρχεται στα 9.200.000 ευρώ, αυξημένη κατά 1.300.000 σε σχέση με τα 7.900.000 ευρώ της προηγούμενης χρονιάς.17 Για τη σαιζόν 2009-2010 το μέρος της επιχορήγησης αντιστοιχεί περίπου σε 3.067.000 ευρώ. Για το 2010 η επιχορήγηση μειώθηκε στα 8.100.000,18 από τα οποία για την περίοδο 1/09/2009 έως 31/08/2010 αντιστοιχούν τα 5.400.000 ευρώ. Σύνολο λοιπόν για την εν λόγω περίοδο η κρατική επιχορήγηση ήταν περίπου 8.467.000 ευρώ. Την ίδια περίοδο, τα έσοδα από εισπράξεις εισιτηρίων αγγίζουν το 1.507.165,46 ευρώ19 από σύνολο 681 παραστάσεων, από τα 1.945.486.34 που είναι το σύνολο τον ιδίων εσόδων. Άλλες πηγές ιδίων εσόδων, πέρα από τα εισιτήρια είναι η εκμίσθωση θεάτρων (303.761,04 ευρώ), παραχώρηση εκμετάλλευσης κυλικείων (85.092,90 ευρώ) ενώ στη κατηγορία της χορηγίες τα έσοδα είναι μηδενικά σε αντίθεση με την περίοδο 1/09/2008-31/08/2009 όπου υπάρχει στην κατηγορία αυτή το ποσό των 19.050 ευρώ.20 Για την περίοδο 1/09/2010 έως 31/08/201121 το ποσό της επιχορήγησης είναι 7.309.517 ευρώ, από τα οποία η κρατική επιχορήγηση ανέρχεται στα 5.670.000, επιχορήγηση από προγράμματα δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) στα 25.000 ευρώ, από 16
Αν και έγινε κάθε δυνατή προσπάθεια και αίτηση στο ΚΘΒΕ για την απόκτηση ισολογισμών και
απολογισμών των ετών 2004-2008 δυστυχώς δεν υπήρξε κάποιο θετικό αποτέλεσμα. 17 18
Σάκης Αποστολάκης, «’’ΣΚ…’’: ξεκινάει η Πειραματική του ΚΘΒΕ», Ελευθεροτυπία, 26/11/2009. Η κρατική επιχορήγηση αναφέρθηκε σε συνέντευξη τύπου τον Φεβρουάριο 2013
από τον
καλλιτεχνικό διευθυντή Σωτήρη Χατζάκη και για αυτό το λόγο μπορεί το νούμερο να είναι κατά προσέγγιση. 19
ΑΔΑ 4ΑΜΩ469ΗΤΠ-ΩΩ.
20
Η προέλευση της χορηγίας δεν κατέστη δυνατό να βρεθεί.
21
ΑΔΑ Β4ΘΥ469ΗΤΠ-3 Α 9.
10
τον ΟΑΕΔ για επιμόρφωση προσωπικού 4.517 ευρώ και από λοιπές επιχορηγήσεις 1.610.000 ευρώ. Τα εισιτήρια των παραστάσεων παραμένουν ο κύριος παράγοντας ιδίων εσόδων με 1.475.704,32 ευρώ και ακολουθών οι αποζημιώσεις για εξαγορά θεατρικών παραστάσεων με 369.801 ευρώ και οι αποζημιώσεις για χρήση θεάτρων με 197.499,43 ευρώ σε σύνολο 2.172.114, 04 ευρώ εσόδων από το ίδιο το θέατρο. Ούτε αυτή τη χρονιά υπάρχουν έσοδα από χορηγίες. Στον τελικό ισολογισμό συνεχίζει να υπάρχει έλλειμμα καθώς το σύνολο των εξόδων φτάνει τα 9.766.663.01 ευρώ ενώ το σύνολο των εσόδων φτάνει το ποσό των 6.980.510, ποσό που προκύπτει από την αφαίρεση των έκτατων και ανόργανων εσόδων που είχε αρνητικό πρόσημο. Από 1/09/2011 έως 31/08/2012 το ποσό της κρατικής επιχορήγησης ανέρχεται στο ποσό των 6.800.000. Η επιχορήγηση για το 2012 ήταν ίδια με του 2011. Ο ισολογισμός της σαιζόν αυτής προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2013 και δεν είναι διαθέσιμη ακόμα προς δημοσίευση. Ωστόσο σε συνέντευξη τύπου ο καλλιτεχνικός διευθυντής σημείωσε πως το σύνολο από ίδια έσοδα είναι 3.126.278,71.22 Συμπερασματικά, η μείωση όλων των κρατικών δαπανών που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις μετά την οικονομική κρίση έπληξε και τον πολιτισμό αφού παρατηρούμε μείωση της κρατικής επιχορήγησης του θεάτρου την τελευταία τριετία. Ωστόσο, η προσέλκυση χρηματικών πόρων μέσα από χορηγίες κινείται από εξαιρετικά χαμηλά έως μηδενική. Τα έσοδα από το ίδιο το θέατρο δεν παρουσιάζουν μεγάλες αυξομειώσεις. Τα έσοδα στο σύνολο μειώνονται λόγω της μείωσης της κρατικής επιχορήγησης, έσοδα που δεν αναπληρώνονται από άλλους πόρους και που ένα μέρος τους θα μπορούσε να καλυφθεί ενδεχομένως από χορηγίες. Υπάρχει όμως κάποια διαφορά στο Εθνικό Θέατρο, ένα εξίσου μεγάλο σε κτηριακές υποδομές, προσωπικό και καλλιτεχνική παραγωγή θέατρο, το οποίο χρηματοδοτείται από το κράτος; Η κρατική χρηματοδότηση από το Υπουργείο Πολιτισμού για το Εθνικό Θέατρο από τα 9.639.361 ευρώ που ήταν για την περίοδο 1/09/2009 έως 31/08/2010 έπεσε στα 6.713.795 ευρώ για την επόμενη σαιζόν και ανήλθε στο ποσό των 7.201.300 για την περίοδο 1/09/2011 έως 31/08/2012. Αντίστοιχα, οι εισπράξεις των εισιτηρίων για τις τρεις αυτές περιόδους ήταν 22
Σάκης Αποστολάκης, ό.π.
11
3.674.746,16 (1/09/2009-21/08/2010), 2.620.675,24 (1/09/2010-31/08/2011) και 2.448.635,47 (1/09/2011-31/08/2012). Τα έσοδα από διάφορες χορηγίες κυμάνθηκαν στα 377.000,99 ευρώ για το 2009-2010, 145.049,83 για το 2010-2011 και στα 44.058,95 για το 2011-2012.23 Το γεγονός ότι υπάρχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από χορηγούς στο Εθνικό Θέατρο θα μπορούσε να αποδοθεί στο ότι υπάρχει μεγαλύτερο κοινό για να προβληθεί το κοινωνικό προφίλ μιας επιχείρησης, πράγμα που θα την ωθήσει πιο εύκολα στη χορηγία, αλλά και στο ότι οι πληθώρα πολιτιστικών οργανισμών, θεάτρων, μουσείων, φεστιβάλ έχουν χτίσει σιγά σιγά μια χορηγική συνείδηση στην Αθήνα.
23
Αναλυτικά για το Εθνικό Θέατρο βλ. ΑΔΑ 4ΑΘ7469ΗΓΥ-Θ, 4Α3Φ469ΗΓΥ-Γ, Β4ΛΡ469ΗΓΥ-
Τ9Ρ, ΒΕ22469ΗΓΥ-5ΣΧ.
12
.
9.000.000 € 8.000.000 € 7.000.000 € 6.000.000 € 5.000.000 € 4.000.000 € 3.000.000 € 2.000.000 € 1.000.000 € -€
κρατική επιχορήγηση έσοδα από εισιτήρια έσοδα από χορηγίες
2008-2009
2009-2010
2010-2011
10.000.000 9.000.000 8.000.000 7.000.000 6.000.000 5.000.000 4.000.000 3.000.000 2.000.000 1.000.000 0
κρατική επιχορήγηση έσοδα από εισιτήρια έσοδα από χορηγίες
2009-2010
2010-2011
2011-2012
Εικ. 1 Διαγράμματα συσχέτισης των εσόδων του ΚΘΒΕ(επάνω διάγραμμα) και του Εθνικού Θεάτρου(κάτω διάγραμμα). Κάθε χρονιά ξεκινάει από 1/09 ενός έτους έως 31/08 του επόμενου.
13
Συνοψίζοντας, παρατηρούμε μείωση της κρατικής χρηματοδότησης αλλά και των εισπράξεων των εισιτηρίων κυρίως από την περίοδο 2009-2010 στην επόμενη, αλλά και των χορηγιών οι οποίες μειώθηκαν κατά 62% περίπου το 2010-2011 και 88% το 2011-2012 σε σχέση με το 2009-2010 . Αν και οι χορηγίες της χρονιάς 20112012, ποσά που δαπανήθηκαν για την παράσταση του Μπομπ Ουίλσον Οδύσσεια, δεν ήταν επαρκείς για να καλύψουν το οικονομικό κενό που δημιούργησε η μείωση της κρατικής επιχορήγησης, εντούτοις από τους προϋπολογισμούς του θεάτρου υπάρχει στόχος για ανεύρεση χορηγιών που ανέρχεται στο ποσό των 100.000 ευρώ.24 Συνεπώς, παρατηρείται μείωση σε όλες της πηγές της χρηματοδότησης του Εθνικού Θεάτρου, της επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού, των εσόδων των εισιτηρίων αλλά και των χορηγιών, αναμενόμενο λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι χορηγίες όμως παραμένουν ένας τρόπος ενίσχυσης του θεάτρου σε αντίθεση με το ΚΘΒΕ όπου δεν υπάρχουν καν ως κατηγορία στον προϋπολογισμό τους γεγονός που δείχνει την απουσία διάθεσης για εκμετάλλευση αυτής της περιοχής.
5. Η χορηγία στο ΚΘΒΕ Η ανεύρεση των χορηγικών πακέτων του ΚΘΒΕ και η σκιαγράφηση του πορτραίτου της χορηγικής πολιτικής του θεάτρου δεν κατέστη δυνατό να γίνει σε βάθος και με πλήρη στοιχεία, αφενός γιατί δεν στάθηκε δυνατή η μελέτη των πακέτων από την πηγή, δηλαδή το θέατρο, και αφετέρου βρέθηκε μόνο μια αναφορά σε περιοδικό25 για τα προσφερόμενα πακέτα από το θέατρο. Παράλληλα, στην ιστοσελίδα του θεάτρου υπάρχει αναφορά στην αναζήτηση εξωτερικών συνεργασιών με στόχο τη χορηγία χωρίς όμως να αναφέρονται αναλυτικά προσφερόμενες υπηρεσίες και ανταποδοτικά οφέλη. Πιο συγκεκριμένα, στο κρατικό οι χορηγίες είναι οι εξής:
Μέγας χορηγός, που αποτελεί τον κεντρικό χορηγό του θεάτρου.
Χορηγός θεατρικής σκηνής, ο οποίος χορηγεί όλες τις παραστάσεις μιας συγκεκριμένης σκηνής κατά τη διάρκεια μιας θεατρικής σαιζόν.
24
Χορηγός χειμερινής ή θερινής παράστασης, ο οποίος είναι ο κύριος χορηγός
Αναλυτικά για τους προϋπολογισμούς του Εθνικού Θεάτρου βλ. ΑΔΑ 4ΑΣ3469ΗΓΥ-Κ28,
Α
4 8Ψ469ΗΓΥ-Ο5Μ. 25
Guide to Sponsorhip marketplace, November 2008, σελ.117-118.
14
μιας συγκεκριμένης παράστασης, είτε κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου είτε της καλοκαιρινής. Χορηγός πολιτιστικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Χορηγός παιδικής και νεανικής σκηνής. Χορηγός εισιτηρίων, το λογότυπο του οποίου αναγράφεται στο πίσω μέρος των εισιτηρίων τόσο τον χειμερινών όσο και των καλοκαιρινών παραστάσεων. Χορηγός λαβάρων, ο οποίος χορηγεί τα διαφημιστικά πανό και ενημερωτικά φυλλάδια των παραστάσεων. Το θέατρο έχει μια σταθερή συνεργασία τα τελευταία 10 χρόνια με τον όμιλο MORFI, ο οποίος είναι ο χορηγός διαφημιστικών πανό και φυλλαδίων. Χορηγός επικοινωνίας, ο οποίος είναι και ο κύριος αρωγός στην προώθηση και προβολή των παραστάσεων του ΚΘΒΕ. Το συγκεκριμένο είδος χορηγίας είναι το μόνο που συναντάμε με συχνότητα στο Κρατικό Θέατρο μιας και βασίζεται πολύ στην διαφήμιση των παραστάσεων του μέσα από τα ΜΜΕ. Μόνο για την καλοκαιρινή παραγωγή, την Ειρήνη του Αριστοφάνη, το ΚΘΒΕ βρήκε 52 χορηγίες ΜΜΕ, τοπικής και εθνικής εμβέλειας, για όλο το καλοκαίρι.26 Σημαντικό πλήγμα φυσικά για τη χορηγία επικοινωνίας υπήρξε το κλείσιμο της ΕΡΤ τον Ιούνιο του 2013. Ένας
από
τους
χορηγούς
επικοινωνίας
του
ΚΘΒΕ
είναι
το
www.naftemporiki.gr. Η προβολή του θεάτρου μέσα από τον συγκεκριμένο ιστότοπο είναι άμεση, μέσα από δημοσιεύσεις, συνεντεύξεις και δελτία τύπου, και έμμεση, μέσα από διαφημίσεις και διαγωνισμούς για τους επισκέπτες του με δώρο εισιτήρια για παραστάσεις του θεάτρου. Μέσα από τους διαγωνισμούς και τα δώρα ο ιστότοπος ενισχύει την επισκεψιμότητα του και συνεπώς το όνομα του γίνεται πιο γνωστό ενώ παράλληλα κάνει ένα άνοιγμα και σε ένα άλλο κοινό το οποίο ενδιαφέρεται για τα πολιτιστικά γεγονότα. Έτσι, το ΚΘΒΕ διαφημίζεται και προβάλλει τις παραστάσεις του με στόχο την αύξηση του κοινού του αλλά και το
26
Πληροφορία από προσωπική επικοινωνία με την Σοφία Σιδερά, υπεύθυνη χορηγιών του ΚΘΒΕ.
15
μέσο ενημέρωσης μέσα από την προβολή του θεάτρου αυξάνει και διευρύνει το κοινό του.27 Πέρα όμως από τους χορηγούς επικοινωνίας, το ΚΘΒΕ έχει συνάψει συνεργασίες με οργανισμούς της Θεσσαλονίκης, όπως τον ΟΛΘ, τον ΟΣΕ και το αεροδρόμιο Μακεδονία, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανταποδοτική παραχώρηση χώρων για διαφήμιση των παραστάσεων και του θεάτρου καθώς και τη δημιουργία από κοινού δράσεων όπως φεστιβάλ και happenings.
Εικ. 2: Διαφημιστικά φυλλάδια και λάβαρα για παραστάσεις του ΚΘΒΕ. Στο κάτω μέρος διακρίνεται το λογότυπο του χορηγού λαβάρων.
27
Πληροφορίες από προσωπική επικοινωνία με τον Γιάννη Λιώτο, εμπορικό διευθυντή του
www.naftemporiki.gr.
16
.
Εικ. 3 Οι χορηγοί επικοινωνίας όπως εμφανίζονται στην ιστοσελίδα του ΚΘΒΕ.
17
Εικ.4 Προβολή των ειδών της χορηγίας και του αντίστοιχου ανταποδοτικού οφέλους του μουσείου Μπενάκη, απόσπασμα από τον οδηγό που βρίσκεται στον ιστοσελίδα του μουσείου.
18
Εικ. 5 Μέρος της ιστοσελίδας του Εθνικού Θεάτρου όπου μπορεί κάποιος να βρει το χορηγικό πακέτο που του ταιριάζει.
19
Εικ. 6 Προσέλκυση χορηγών μέσα από την ιστοσελίδα του ΚΘΒΕ.
20
6. Προτάσεις Η χορηγία δεν είναι συνώνυμο της επαιτείας. Είναι μια ανταλλαγή κατά την οποία βοηθούνται και τα δυο συμβαλλόμενα μέρη. Σίγουρα η οικονομική ύφεση της χώρας κατά τα τελευταία χρόνια δεν είναι σύμμαχος στην ανάπτυξη μιας επιτυχημένης χορηγικής πολιτικής ενός πολιτιστικού οργανισμού. Σαν πρώτο βήμα το ΚΘΒΕ θα πρέπει να μετασχηματιστεί σε έναν εξωστρεφή θεατρικό οργανισμό, ο οποίος θα πρέπει να προβάλλει τον εαυτό του και την συμβολή του στην τέχνη σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα και όχι να περιοριστεί στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Από την άλλη, η αναζήτηση χορηγιών δεν είναι μια κλειστή διαδικασία που περιλαμβάνει κάποια ουρανοκατέβατη παρέμβαση. Το ΚΘΒΕ εκτός από την προβολή του θα πρέπει να δημοσιεύσει και να γνωστοποιήσει το γεγονός ότι είναι σε αναζήτηση χορηγών. Άρα λοιπόν, το άνοιγμα προς τον κόσμο και η εξωστρέφεια πρέπει να είναι διπλή, και αναφορικά με τον ίδιο τον οργανισμό αλλά αναφορικά με την αναζήτηση χορηγίας. Επιπλέον, το Κρατικό Θέατρο θα πρέπει να κάνει ένα άνοιγμα προς διάφορες κοινωνικές ομάδες και να διευρύνει το κοινό του αφήνοντας μακριά την εικόνα ενός κουρασμένου, γερασμένου οργανισμού με εσωτερικές διενέξεις. Η αξιοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η συμμετοχή σε περιβαλλοντικές δράσεις και νεανικά φεστιβάλ θα μπορούσαν να συμβάλλουν προς αυτήν την κατεύθυνση. Όσο μεγαλύτερο είναι το εύρος του κοινού, τόσο πιο πιθανόν είναι κάποιος χορηγός να μπορέσει να βρει ένα εταιρικό κοινό και να θελήσει να ταυτίσει το όνομα μου του με μια πολιτιστική χορηγία. Η γνωστοποίηση της αναζήτησης των χορηγών καθώς επίσης και των χορηγικών πακέτων θα πρέπει να ξεκινήσει μέσα από μια περιοδεία, όχι καλλιτεχνική αυτή τη φορά. Πέρα από τις μεγάλες επιχειρήσεις που βρίσκονται στην Αθήνα και που η ατζέντα τους περιλαμβάνει την πολιτιστική χορηγία, θα πρέπει να επιχειρηθεί μια ενημέρωση επιχειρήσεων και εταιριών της Β. Ελλάδος μιας και αυτές περισσότερο από άλλες επιχειρήσεις θα επωφεληθούν από μια ενδεχόμενη χορηγία. Η ιστοσελίδα του θεάτρου, όπου μπορούμε να βρούμε ειδικό μέρος που αναφέρεται στη χορηγία, θα πρέπει να ανανεωθεί ώστε να παρέχει περισσότερες πληροφορίες κι όχι μόνο να ενημερώνει για τον πολιτιστικό νόμο του 2007 και να απεικονίζει τα λογότυπα των χορηγών επικοινωνίας. Κάποιος υποψήφιος χορηγός
21
θα πρέπει να μπορεί να ενημερώνεται πλήρως μέσα από την ιστοσελίδα του θεάτρου όπως συμβαίνει με μουσεία ή με άλλους θεατρικούς οργανισμούς. Η αναζήτηση χορηγών δε σημαίνει απόλυτα ότι η χορηγία θα πρέπει να είναι σε χρηματική μορφή. Ξενοδοχεία όπου φιλοξενούνται εξωτερικοί συνεργάτες από άλλες πόλεις ή ακόμα και εργοστάσια υφασμάτων και ταπετσαρίας χρήσιμα για την κατασκευή σκηνικών και κουστουμιών θα μπορούσαν να αποτελούν υποψήφιους χορηγούς σε είδος ή υπηρεσίες. Ακόμα και εταιρίες, οι οποίες μπορούν να ταυτίσουν το εταιρικό τους προϊόν με το καλλιτεχνικό προϊόν. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η χοροθεατρική παράσταση Η μνήμη των κύκνων του Κωνσταντίνου Ρήγου τη χρονιά 2001-2002, όπου η εταιρία παρασκευής χυμού ντομάτας Κύκνος, έγινε χορηγός της παράστασης. Κονσέρβες του προϊόντος χρησιμοποιήθηκαν ως σκηνικό κατά τη διάρκεια της παράστασης ενώ το πρόγραμμα της παράστασης ήταν μέσα σε μια κονσέρβα.28 Ένα ισχυρό εργαλείο στην ανάπτυξη της χορηγικής πολιτικής του ΚΘΒΕ θα μπορούσε να γίνει ένα ξεχωριστό γραφείο όπου θα απασχολούνται άτομα που θα συνδυάζουν την καλλιτεχνική γνώση μαζί με αυτή του μάρκετινγκ, θεατρολόγοι, δραματολόγοι με γνώσεις στην οργάνωση και διοίκηση, ώστε να μπορέσει να διατηρηθεί μια ποιοτική, καλλιτεχνική προδιαγραφή χωρίς να απομακρύνεται ο στόχος που είναι η προσέκλυση χορηγών. Αυτό όμως που πραγματικά είναι δύσκολο να αλλάξει είναι η νοοτροπία ενός τόσο μεγάλου δημόσιου οργανισμού, ο οποίος δεμένος μέσα σε ένα δίχτυ γραφειοκρατίας και ιεραρχίας δεν μπορεί να δράσει εμπνευσμένα και με πρωτοβουλίες. Το ΚΘΒΕ είναι ακόμα ένας κρατικός πολιτιστικός οργανισμός, ασφαλώς με μεγάλο καλλιτεχνικό έργο και όφελος για τη χώρα, ο οποίος όμως παραμένει έρμαιο των κρατικών επιχορηγήσεων και της δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας, της αμάθειας και της εχθρικής διάθεσης απέναντι στην χρηματοδότηση από μη κρατικούς παράγοντες.
28
Φωτογραφίες του προγράμματος είναι διαθέσιμες στο http://www.ntng.gr/default.aspx?lang=el-
GR&page=77&pg=11&item=20792#
22
Επίλογος Σαφώς το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, δεν είναι μια απλή σκηνή του ελεύθερου θεάτρου. Με πέντε χειμερινές σκηνές και δυο θερινές, με πάγιες ανάγκες σε προσωπικό και έξοδα συντήρησης, με πολλές θεατρικές παραγωγές και συμμετοχές σε διεθνή φεστιβάλ, πρόκειται για έναν πολυδαίδαλο πολιτιστικό οργανισμό. Η αξιοποίηση της κρατικής χρηματοδότησης από το Υπουργείο Πολιτισμού, που είναι και η κύρια πηγή εσόδων, αλλά και η διατήρηση αν όχι και αύξηση των κερδών των εισιτηρίων θα πρέπει να αποτελεί κύρια μέριμνα των ανθρώπων του ΚΘΒΕ. Ωστόσο, το κυνήγι της πολιτιστικής χορηγίας δεν πρέπει να αποτελεί μια δευτερεύουσα δραστηριότητα. Γιατί όμως δεν υπάρχει έντονη δραστηριότητα, ελάχιστη έως καθόλου όπως παρατηρήσαμε από τα οικονομικά δεδομένα του θεάτρου, στον τομέα της χορηγίας από την πλευρά του θεάτρου; Η ανυπαρξία εξειδικευμένου προσωπικού και η πλήρης στήριξη στην κρατική επιχορήγηση έχει εφησυχάσει τον θεατρικό οργανισμό. Από την άλλη, το ίδιο το κράτος δε δίνει κίνητρα ούτε σε χορηγούς ούτε σε αποδέκτες χορηγιών, όπως με αύξηση του ποσοστού του εισοδήματος που θα μπορούσε να εκπέσει από τη φορολογία και άλλα οικονομικά οφέλη ή επιβραβεύσεις για αυτούς που συνάπτουν χορηγικές συνεργασίες. Αντίθετα, κατά καιρούς έχει καρπωθεί ποσοστό των χορηγιών για να τα αξιοποιήσει σε άλλους τομείς, όπως με το νόμο του 1997 και την παρακράτηση 20% του χορηγικού ποσού από το Υπουργείου Πολιτισμού αλλά και με τον εν ενεργεία νόμο με τον οποίον παρακρατείται το 1% του ποσού. Επίσης, το κράτος οφείλει να ενημερώνει και να διαδίδει το χορηγικό πνεύμα στους εν δυνάμει χορηγούς. Ωστόσο, το μειωμένο ενδιαφέρον για τη χορηγία των τεχνών δεν αποτελείται από μονόδρομους αλλά είναι ένα πλέγμα αιτιών, που επηρεάζεται και από την εξωτερική πραγματικότητα, όπως η έλλειψη χορηγικής παράδοσης, που οδήγησε στους επιχορηγούμενους πολιτιστικούς οργανισμούς να στηρίζονται στο δημόσιο χρήμα και η έλλειψη χορηγικής παιδείας και ενημέρωσης των επιχειρήσεων από τη μια, αλλά και η υπάρχουσα οικονομική κρίση, η οποία κάνει ακόμα πιο διστακτικούς όσους θα ήθελαν να επενδύσουν σε μια χορηγίας των τεχνών. Η σταδιακή μείωση των κρατικών επιχορηγήσεων και η μείωση των πόρων από το ίδιο το θέατρο, μελλοντικά θα οδηγήσει σε ένα κλίμα συντηρητισμού στο
23
μιας και θα επιλέγονται παραστάσεις που θα έχουν μια σίγουρη εισπρακτική επιτυχία ή θα προσελκύουν χορηγούς που θα θέλουν ένα σίγουρο αντιστάθμισμα της χορηγίας τους, ένα θέατρο που θα βασίζεται στο μεγάλο όνομα ενός ηθοποιού, μιας βεντέτας, και όχι στον πειραματισμό, στην δημιουργικότητα, στο ποιοτικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο θα πρέπει να κινηθεί το ΚΘΒΕ, αναζητώντας τη στήριξη χορηγών, χαράζοντας μια συγκεκριμένη και συνεπή χορηγική πολιτική ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις οικονομικές δυσκολίες που έχουν πλήξει τους περισσότερους πολιτιστικούς φορείς και να διατηρήσει το υψηλό καλλιτεχνικό του έργο.
24
ΠΗΓΕΣ
Βιβλιογραφία
Ζούνης Πέτρος, Η πολιτιστική χορηγία ως μέσο επικοινωνίας, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 2001.
Κοτούπης
Θαλής,
Χορηγία,
Πρακτικός
Οδηγός
για
Χορηγούς
και
Επιχορηγούμενους, Αθήνα, Γαλαίος, 1996.
Σκαλτσά Ματούλα, Χορηγία. Μουσεία, Πινακοθήκες και Πολιτιστικά Ιδρύματα στη Μ. Βρετανία και την Ελλάδα, ΟΜΕΠΟ, Αθήνα, 1992.
Blume Horst-Dieter, Εισαγωγή στο Αρχαίο Θέατρο, ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1999.
Άρθρα-Μελέτες
Kirchberg V., "Corporate arts sponsorship", A handbook of cultural economics, Ruth Towse, Edward Elgar Publishing Limited, UK, 2003.
Thompson B., Stegemann N., Sutton Brady C., "Sponsorship as a Business Exchange: An Application of Relationships and Networks in the Performing Arts", Italy IMP Group, 2006.
Τύπος-Περιοδικά
Ελευθεροτυπία, 26/11/2009, 22/02/2013.
Εφημερίς της Κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας, τεύχος πρώτο, αρ. φύλλου 16, 26/01/2007.
Guide to Sponsorhip marketplace, November 2008.
Διαδίκτυο www.benaki.gr www.diavgeia.gov.gr www.ntng.gr www.n-t.gr
25