jainkoa maitasuna da
EMA N I Z I I I V REN A L A U ESPIRIT TEA AS si a k I z i s Iku
INCONDICIONAL Maitasunaren indarra
PATROCINA / BABESLEA
colaboradores / laguntzaileak
organiza / antolatzailea
Info gehiago: WWW.BIZKELIZA.ORG/IKUSIZIKASI2015
VIII Zinema astea - IKUSIZ IKASI
Pertsonaien eta beraien jarreren aurkezpena • Joeren etxea: Kokatuta dagoen auzoko gainerako eraikinen antzera, etxe kalamastra eta pobrea da. Sarreran, “Aitatxo Joe” jartzen duen postontzia du, karrerapea korrokoilduta dago eta gela batean dialisirako aparatua ikus daiteke.
Haur aktoreak Zinemagintzan, betidanik izan dira aktore gazteak; umepaperetan parte hartu ondoren, gero ospetsu bihurtu dira. Esate baterako, hamar urte zituela, Lassieren kemena pelikulan esku hartu zuenean hasi zen ospetsu izaten Elizabeth Taylor. Jodie Fosterrek Taxi Driver pelikula entzutetsuan parte hartu zuen hamahiru urterekin.
Zure ustez, zein etxetan antzematen da bizitasun gehiago? Zergatik? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
Ikus dezagun aktore gazte hauen izena eta parte hartu izan duten pelikula lotzeko gauza zaren: a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
1. Bizitza ederra da
Azkenean, zertan aldatzen da Samantharen etxea? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
2. Seigarren zentzumena 3. Billy Elliot 4. Miss Sunshine txikia 5. Pijama marradunaz jantzitako mutikoa
Pertsonaiaren eraldaketaren arkua
6. Slumdog Millionaire 7. Zinema Paradisu
Pelikulan, kontakizunak aurrera egin ahala, pertsonaia aldatu egiten da, egiten duenagatik edo gertatzen denagatik. A egoeratik abiatu eta, pelikulako gorabeheren ostean, B egoerara iristen da.
8. Bobby Fischerren bila 9. E.T. 10. Lekuko bakarra a. Asa Butterfield b. Salvatore Cascio c. Ayush Mahesh Khedekar d. Henry Thomas e. Abigail Breslin
f. Jamie Bell g. Haley Joel Osment h. Giorgio Cantarini i. LukasHaas j. Max Pomeranc
Joe ere aldatu egingo da, giltzurruna transplantatzen diotenean. Bildu informazioa: zein organo transplanta daiteke? Zer egin behar da organo-emailea izateko?
Eszenografia
Pelikulako pertsonaien eraldaketaren inguruan hausnartuko dugu.
Eszenaratzea, pantailan ikusten dugun guztia da; zuzendariak, bere borondatez sartutakoa da. Izen hau antzerkitik dator, baina zine eta telebistaren inguruan ere erabiltzen da. Beraz, antzerkigintza, antzezpena, eszenografia, soinua, argiztapena eszenaratzearen barruan daude. Dekoratuek –edo eszenografiak- istorioa espazioan kokatzea ahalbideratzen digute; horretarako, ezinbestekoa da barneko nahiz kanpoko espazioak ondo egokitzea. Gure pelikulan, bi mundu desberdin nabarmentzen dira: Samantharen mundua eta Joerena. Bi bizileku desberdinek irudikatzen dituzte bi mundu hauek.
Pertsonaia Samantha Aitatxo Joe Maddy Tee Denize Macon Keisha
B egoera
zoriontsu
Nork erabakitzen du nor izango den dohaintzaren hartzailea? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
• Samantharen granja: Toki zabala da, belardiez inguratuta dago eta zalditegiak ditu. Etxean, senarraren tailerra ere badago eta Samantharen estudioa, non bere marrazkiak gordetzen dituen. Leku atsegina da eta mundu zoriontsuaren eszenatokia dirudi.
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
A egoera
etsita gaixorik edateari utzi susmagarria laguntzailea haserre mutu
2
JAINKOA MAITASUNA DA
INCONDICIONAL
Elkarrizketa eta hausnarketa Samek sari literarioa jasotzen duenean, mundua maitasunez aldatzeko Billyren ideia azaltzen die bertaratutakoei. “Bi dolarretako billetea” izenburua duen istorioa kontatzen du. Erabilera legaleko moneta da, baina ez da horrelako asko ikusten, dauzkatenek gordeta dituztelako eta gutxitan erabiltzen direlako.
Taldekideen aurrean munduan zer aldatuko zenuketen batera jarri ondoren, beste ikastetxe batzuetan ere batera jar dezakezue.
Bi dolarretako billetea maitasunaren sinbolo bihurtu zen Billyrentzat. Milioika daude inprimaturik, mundua papereztatzeko adina, baina ez dira erraz ikusten. Jendeak beren etxeetan gordetzen edo ezkutatzen ditu. Billyk zera zioen:
*Mundua aldatu nahi izan zuen beste norbaitek, zera esan zien bere jarraitzaileei hil aurretik:
Mundua maitasunez beterik dago, elkarbanatzea baizik ez da falta.
Pelikula hasi aurretik burututa dago Billyren hilketa eta ez dakigu gauza handirik beratzaz. Bere emazteak jakinarazten digulako dakigu mundua maitasunez aldatu nahi zuela Mundua aldatzekoa ametsa izan duzu noizbait? Zer aldatuko zenuke zure etxean? Eta zure koadrilan? Eta Bizkaian? Eta Munduan? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
#vamosacambiarlmundo hastaga erabili eta tuiteatu aldatuko zenukeena.
“Hau da nire agindua: maita dezazuela elkar nik maite izan zaituztedan bezala. Ez die inork maitasun handiagorik adiskideei, bere burua haien alde ematen duenak baino1.” Alda ote daiteke mundua maitasunaz? Nork esan ote zuen esaldi hori? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Pentsatu munduan zerbait aldatu izan duen buruzagi edo erreferenteren batengan. Nola egin zuen? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Taldeetan bana zaitezkete, mundua aldatu duen norbait aukeratu eta bilatu informazioa horri buruz. Ondoren, erakusketa txiki bat antolatu bere istorioekin edo antzezpena egin gainerako gelakideentzat. 1: Jn 15, 12-13.
3
JAINKOA MAITASUNA DA
VIII Zinema astea - IKUSIZ IKASI
Testuinguruan kokatu Kaleko haurrak
Gerrek eragindako desplazamenduek ere eragiten dituzte egoera hauek. Haurrentzako Nazio Batuetako Munduko Fondoaren (UNICEF) arabera, azken hamarkadan mi milioi haur hil dira gatazka armatuetan; gatazka horiek 12 milioi zauritu edo minusbaliatu eragin dituzte eta gutxienez munduko hainbat lekutan 30 gatazkatan parte hartzen diharduten 300.000 haur-soldadu dago.
Munduan dauden haurren %28a ez dela beren guraso biologikoekin bizi esaten da pelikularen amaieran. Ehun eta hirurogeita hamar milioi umezurtz dago munduan eta horietatik 13 milioik bi gurasoak galdu dituzte. Macon eta Keisha pelikulako protagonistak daude azken multzo honetan.
Zeintzuk dira egoera honen arrazoiak?
Muturreko pobretasuna da hirugarren arrazoi nagusia. Gurasorik ez izatea, gizarte babesik ez jasotzea eta etxetik kanporatzea, haurrengan eragina duen pobretasunaren zehar-ondorioak dira.
HIES-epidemia da egoeraren sorburu nagusienetakoa. 2007an, 15 milioi umezurtz zegoen HIES izurriteak eraginda; horri, birusaz jaiotzen diren haurren kopurua gehitu behar zaio. UNICEFen arabera, 2011n 34 milioi lagunek zuen VIHa eta horien artean %10 inguru 15 urtetik beherako haurrak ziren, %70 inguru Sahara hegoaldeko Afrikan. Baina VIH/HIESak adin txikikoengan duen eragina kutsatuta egotetik haratago doa.
Aipatu ditugun hiru arrazoietako bati lotuta, haurrekin zerikusia duten oraintsuko albisteak bildu. ÂżCuĂĄles son las consecuencias?
VIH positibo ez diren milioika haurrek haren ondorioak jasaten dituzte, HIESaren eraginez senideak galdu dituztelako eta gaixotasun honek dakarren desegituraketa ekonomiko eta soziala sufritzen dutelako. Gaur egun, gainera, ebola-birusak eragindako izurrite larriak ere kontuan hartu beharrean gaude.
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
Haur-lana. 2000. urtetik hona lanean diharduten haurren kopuruak heren bat egin gu behera, 246 milioitik 168 milioira. Lanean ari diren haurren erdiak, hau da, 85 milioik (2000. urtean, 171 milioik) lan arriskutsuak egiten dituzte.
4
JAINKOA MAITASUNA DA
INCONDICIONAL Lekukotasuna Cinzia Torrinik 1998an zuzendu zuen ‘Iqbal’ pelikula, Iqbal Masihren hilketatik hiru urte ingurura. Mutikoaren istorioa kontatzen du, alfonbren industriak esklabo bezala darabiltzan haurren bizi-baldintzak islatuz. Pakistaneko mutiko honen begiek ikusten dutena agertzen da pelikulan: beste askoren antzera, berak ere lau urterekin hasi behar izan zuen lanean fabrikan gora eta gora egiten zuen zorrarekin. Zorrak haurrak esplotatzeko eskubidea ematen die nagusiei eta, ondorioz, hamabost orduko lanaldiak dituzte eta, trukean, inongo eskubiderik ez, izan ere, haurrak esanekoago dira eta helduek baino erresistentzia gutxiago erakusten dute. Hamar urte zituela, Iqbal Masihek Behartutako Lanetik Askatzeko Frontea ezagutu zuen eta honi esker askapena jadetsi. Handik aurrera, haur-esklabotasunaren eragileen aurkako borrokan jardun zuen, esklabotasun hori salatuz eta ekoizpen-arlo guztietan baldintza negargarrietan ari ziren beste haur batzuen askapenaren alde lan eginez. Haur-esklabotasuna eraikuntzan, ehungintzan, lurringintzan, nekazaritzan, manufaktura-industrian, harrobietan, elektronikan, zabortegietan‌ gertatzen da. Honen aurre egiteko, jantokiak edo sorospen-etxeak baino zerbait gehiago behar da, esate baterako eskolak, haurrak hezi daitezen eta ahalegin horretan eman zuen Iqbalek bere bizia. Nazioartean aitortu zioten lana baina hori ez zen nahikoa izan bere heriotza ekiditeko: tapizari-mafiak hil egin zuen 1995ko Pazko egunean, apirilaren 16 batean eta harrezkero egun hori haur-esklabotasunaren aurkako egun bezala aldarrikatzen da. [http://www.solidaridad.net/noticia/217/16-de-abril-dia-mundialcontra-la-esclavitud-infantil]
alabei. Egitasmo hauek administrazio publikoen ardurapean egiten dira. Bildu ondorengo erakunde hauen inguruko informazioa: Bakearen mezulariak, SOS haur-herrixkak, Etorkizun berria, Karitateko ahizpak. www.mensajerosdelapaz.com www.nuevofuturo.org www.aldeasinfantiles.es www.hijascaridad.org Zeri deitzen zaio etxe funtzionala? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Adinaren araberako etxe-mota desberdinak daude haurrentzat? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Ba ote dago laguntasunen bat haurrek beren etxetik atera ez daitezen, zailtasunak izan arren? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
Zein da Haur-lanaren aurkako Munduko Eguna? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Zein eratako lanak egin behar izaten dituzte haurrek? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Etxerik gabeko haurrak: Kale gorrian bizi diren haurrek etxebizitza dela-eta duten arazoa ere islatzen da pelikulan. Maddy edadeko auzokideak hartzen ditu ere etxean Macon eta Keisha umezurtzak eta hauek amonatzat hartzen dute bera. Hainbat GKEk eskaintzen die laguntza umezurtzei edo seme-alaben tutoretza zalantzan duten gurasoen seme-
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
5
JAINKOA MAITASUNA DA
VIII Zinema astea - IKUSIZ IKASI
Inoiz ez gaude bakarrik “Laguntzaile leiala” pelikulan Samantha bakarrik geratzen da bere senarraren heriotzaren ostean. Baina bizia salbatuko dioten elkartze batzuk izango ditu. Lehenengo, ustekabean, harrapatzea dela-eta, Macon eta Keisha ezagutuko ditu eta hauek konkistatu egingo dute. Gero, haurtzaroko adiskide batekin elkarten da, Joerekin eta honek entzun eta bere baitatik aterako du. Pelikulan, inor ez dago bakarrik. Horrela, Denizek aitatxo Joeri laguntzen dio; Keisha txikiak bere anai Macon du eta honek, era berean, aitatzat duen Joe. Eta Maddy amonak bere etxean hartzen ditu neska-mutikoak umezurtz geratzen direnean. Pertsonaia bakoitzak badu zorioneko egiten duen norbait.
Hausnartu zoriontsu izateko aholku hauek. 1- Bizi eta bizi izaten utzi. 2- Nork bere burua besteei eman. 3- Lasaitasunez mugitu. 4- Haurrekin jolastu. 5- Igandeak familian igaro. 6- Gazteei lana aurkitzen lagundu. 7- Izadia zaindu. 8- Negatiboa bizkor ahaztu. 9- Desberdin pentsatzen dueña errespetatu. 10- Bakea gogotsu bilatu.
Gainera, inoiz bertan behera uzten ez gaituen ezkutuko presentzia dagoela ikus daiteke pelikulan. Jaunaren presentzia da: ikusezin, baina bere burua agertzera ematen du, isil, baina hitz egiten du, ezkutaturik, baina bila ateratzen da. Sinestedunak badaki Jainkoa ate-joka ari zaiola, sartu eta bere bihotzean geratzeko. Presentzia leiala da eta zorioneko bidera eraman nahi gaitu.
Asmatu nork esaten dituen bi esaldiok pelikulan: “Zure bizitzan egundoko zailtasunak badituzu ere, inoiz ez zaude bakarrik”. •
Osatu zoriontsu izateko hamar aholkuen zerrenda.
“Bizitza ekaitzez beterik egon daiteke, baina ekaitzetan ere, ilunpeetan ere, inoiz ez gaude bakarrik”. •
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Denok behar dugu norbait. Egin zure bizitzako lagun garrantzitsuen zerrenda. ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
6
JAINKOA MAITASUNA DA
INCONDICIONAL
Hemen eta orain Istorioak garrantzizkoak dira Guk erabiltzen dugun mineral bat ateratzeko lanetan mutiko eta neskato askok Kongon bizi duten egoera aurkezten du. Castellano: http://youtu.be/qbuZ5FYI9E4 Euskera: http://youtu.be/k8OqRghIekY Zein sentimendu eragin dizu bideoak? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Zein iritzi duzu Kongon bizi duten egoeraz? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
Zerk bihurtzen du larriago haurrentzat? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ Zer da Alboan? Zein dira? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
- Bilatu informazioa zure inguruan edo munduan haurren egoera hobetzearen alde jarduten duen beste erakunderen bati buruz. Ariketa hau talde txikietan egin daiteke. - Aukeratutako erakundeari buruzko aurkezpena egin gelan. Prestatutakoa ikastetxean batera jartzeko aukera ere aztertu: erakusketa, irakasgai baten bloga, web orrialdea‌
7
JAINKOA MAITASUNA DA
VIII Zinema astea - IKUSIZ IKASI Maitasuna da botererik handiena
zen den herentziaren antzera, pertsona desberdinek eramango dituzte.
Samantha protagonistak aldaketa sakona bizi izango du. Hasieran, etsita dagoela aitortzen du eta, azkenean, “maitasuna botererik handiena” dela adierazten. Prozesu hau benetako bihurtzea da, atzekoz aurrera, goikoa beherantz eta behekoa gorantz jartzea bezala.
Horregatik, Samanthak maitasunari hots egiten dion ereserkiarekin bukatzen da pelikula: “Munduan denontzako maitasuna dago, elkarbanatzea da egin behar den gauza bakarra. Eta Jainkoaren maitasuna eguzkia bezalakoa, etengabea eta aldaezina izango balitz! Eta, egun batean, esnatzerakoan, ken diezazuketen guztiaz ohartuko bazina!”.
Antzeko zerbait gertatu zitzaion Joe bere adiskideari ere. Kartzelan bukatu zuen injineru informatikoa zen. Kartzelan ulertu zuen bere bihotza amorru eta harrokeriaz beterik zegoela, baina Jainkoarekin hitz eginez, bere maitasuna sentitu zuen. Joek giltzurruna transplantatzeko ebakuntza egin ziotenean esan zuenez, “Jainkoa eroapentsua da, neu naiz horren adierazle”. Eraldaketaren ostean, haurrengan azaltzen den Jainkoaren maitasuna sentitzen du eta aita bezala jokatzen du haiekin, zainduz eta lagunduz. Unerik zailenean, hauxe esateko gauza ere bada: “oinazeak gauzen beste ikuspuntu bat ematen du; eta hemen nago, hiltzeko zorian eta inoiz baino biziago sentitzen naizela”.
“Jainkoaren gureganako hurbilketa doako eta maitekorrari, bere borondate laguntzaileari, Beragandik datorren bizitzarako indarrari deitzen diogu Grazia. Gurutzearen eta Berpizkundearen bitartez, Jainkoa oso-osorik hurbiltzen da guregana eta bere biziaren partaide egiten gaitu graziaren bidez. Grazia, Jainkoak, guk merezi gabe ematen digun guztia da”. Une batean, Joek eta Samanthak beren gorroto edo amorrua maitasun bihurtzen dute. Zure ustez, gerta liteke hori? Nola? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
Maddy atsoa ere aldatu egiten da, edateari utzi egiten diolako haurrak hobeto zaintzeko, Keisha txikia berriz hitz egiten hasten denean. Eta, baita Tee ere; hasieran bera da Billy Samantharen senarraren heriotzaren susmagarri nagusia, baina, gerora jakingo dugu haren heriotzak biziki hunkitu zuela eta hoberantz aldatzeko balio izan ziola.
Zein mezu uzten dio senarrak Samanthari? Zergatik da herentzia garrantzitsua? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
Samantharen bilakaeran, maitasuna da protagonista, batez ere Joek Denizerekin batera aurkezten dizkion eta haiekin misio bezala hartzen dituen haurrenganako maitasuna. Maitasunak, besteak beste, gorrotoa hurkotasun bihurtzen laguntzen dio. Esate baterako, pistola batez Tee hiltzera doaz eta honek belaunikaturik esan behar diena entzuteko eskatzen dienean antzematen da aldaketa hori: senarra hil zenean, honek Samanthak marraztutako txori bat zuen papera eman eta “esaiozu Sami laino artean ibilitzeko” esan ziola diotso. Marrazkia eman egiten dio emakumeari eta horrekin batera, berak banatu egiten zituen bi dolarreko billeteak ere. Hauek, azkenean, banat-
VIII ZINEMA ESPIRITUALAREN ASTEA
Zure ustez, nola jarduten du Jainkoaren maitasunak munduan? ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________ ____________________________________________
8
JAINKOA MAITASUNA DA