Deze twee pagina’s zijn tot stand gekomen onder volledige verantwoordelijkheid van de provincie Noord-Brabant
Brabant dé ideale voedingsbodem voor biobased economy Vijfhonderd miljoen kilo plastic. Die onvoorstelbare hoeveelheid vuilnis, de ‘plastic soep’, drijft inmiddels in onze wereldzeeën.
Van afvalstroom tot hoogwaardig product Een ambassadeur en ‘een beetje een boegbeeld’ van de biobased economy. Zo omschrijft Willem Sederel zichzelf. De voormalig general ma-
De Brabantse gedeputeerde Bert Pauli. Foto Erik van der Burgt
Verschuiven we dit uitdijende probleem naar een volgende generatie? Of geven we stoffen, die we uit de aarde halen en opwaarderen, later in dezelfde conditie terug aan die aarde? Aan deze circulaire economie wordt volgens de Brabantse gedeputeerde Bert Pauli (Economische Zaken) momenteel hard gewerkt. Met Brabant in een voortrekkersrol! Deze provincie wil een topregio worden als het gaat om de biobased economy: een samenleving die voor haar energie en materialen groene grondstoffen gebruikt en niet langer fossiele, zoals olie. “In de chemische sector beginnen de traditionele delfstoffen langzaam op te raken”, schetst Pauli. “Tegelijkertijd is de agrarische sector op zoek naar nieuwe verdiensten: hoe kun je reststromen bij de productie van voeding een nieuwe waarde geven? Die twee sectoren ontmoeten elkaar nu op dit vlak.” De techniek is volgens de gedeputeerde inmiddels zo ver dat van die restanten levensreddende medicijnen worden gemaakt, of bioplastics.
Samenwerking Samenwerken zit Brabanders in het bloed. De provincie is daarmee een ideale voedingsbodem voor de biobased economy. Agrarische, chemische en voedingsbedrijven zijn er ruim vertegenwoordigd. Daarnaast zorgen kenniscentra als Avans Hogeschool en de HAS er volgens Pauli voor dat opgedane wetenschap ook in de praktijk toepasbaar is. “Brabant is als eerste in Europa begonnen met ‘open innovatie’: het is heel interessant om grote multinationals op dit gebied te laten samenwerken met kleine, talentvolle MKB-bedrijven.” Zo verscheen met provinciale steun op het terrein van chemiebedrijf Sabic in Bergen op Zoom de Green Chemistry Campus. Brabant steekt bovendien tien miljoen euro in de ondersteuning van startende biobased bedrijven. Pauli verwacht dat de ‘groene economie’ voor veel werkgelegenheid zorgt en boerenbedrijven levensvatbaar maakt. “Daarmee verhoog je ook de leefbaarheid van kleine kernen.”
nager van chemiereus SABIC in Bergen op Zoom gelooft heilig in deze ‘groene economie’. Fossiele grondstoffen zoals olie, dat zo’n beetje overal in zit, maken daarin plaats voor bijvoorbeeld plantaardige materialen, de biomassa. “Nu is het nog een paar procent, maar het is de ambitie van deze topsector dat in 2030 zo’n 25 procent van de chemie biobased is. Daar moeten we flink voor aan de bak!”
bedrijf de grondstof kunnen zijn voor het andere. Sederel zag die mogelijkheden. Nu zitten er op de campus zestien bedrijven en onderzoeksorganisaties als TNO. Inmiddels wordt er binnen de Biobased Delta innig samengewerkt met de provincies Zeeland en Zuid-Holland. Samenwerkingsverbanden zijn er ook
Om deze duurzame ontwikkelingen in goede banen te leiden, maakte Sederel zich hard voor een Green Chemistry Campus. Die opende in 2011 op het terrein van SABIC de deuren. Twee jaar eerder hadden betrokken partijen in de regio elkaar al de vraag gesteld of afval- en reststromen van het ene
met Oost-Brabant, Limburg, Vlaanderen, NordrheinWestfalen, Noord-Frankrijk en zelfs Canada. De drie O’s, ondernemers, overheden en onderwijs hebben elkaar op dit gebied al gevonden. Volgens Sederel tonen ook de politiek en milieuorganisaties een verhoogde interesse. “Nu het grote publiek nog.”
Green Chemistry Campus
Hoogwaardig Brabant draagt daar met een sterke agrofood-sector flink aan bij. Toch gaat het dan niet alleen om (dier)voeding, maar wordt er volgens Sederel ook voor non-food geproduceerd. Producten die niet concurreren met de voedselketen. “Gemaakt uit reststromen van oogsten, maar zeker ook uit suikerbieten. Die kun je hoogwaardig toepassen. Uit suiker kun je onder meer vitamine C maken, verf of brandstof als bio-ethanol. Biobased producten kunnen ook reukloos, lichter van gewicht of sterker van samenstelling zijn.”
Willem Sederel toont in de Green Chemistry Campus een biobased rekje voor plantenpotjes.
De suikerbiet van vandaag het strijkijzer van morgen? Ad de Laat lanceerde ooit zelf de term ‘the unbeatable beet’. Volgens hem is de suikerbiet in Noordwest-Europa het meest efficiënte gewas om zonne-energie in waardevolle moleculen om te zetten. Met interessante biobased producten als toekomstig eindresultaat.
De Laat is innovationmanager agro & new business bij
Cosun, met het hoofdkantoor in Breda. Het is een coöperatie van zo’n tienduizend akkerbouwers, met bekende bedrijfsnamen als Suikerunie en Aviko. Cosun is al ruim honderd jaar een biobased bedrijf, vindt hij. “Al die tijd houden onze telers zich bezig met het produceren van biomassa op akkerbouwgrond. Onze bedrijven richten zich op het verwerken daarvan tot bijvoorbeeld suiker of frites. In toenemende mate zijn we bezig met het uiteenrafelen van al die aardappelen en suikerbieten, voor biobased toepassingen buiten de voeding.”
plastic toepassen in bijvoorbeeld koffiezetapparaten en strijkijzers. We maken voor dit soort projecten bijna altijd gebruik van de expertise van andere bedrijven of kennisinstellingen. We kennen heel goed onze kwaliteiten, maar zeker ook onze beperkingen.”
Papier, verf en wasmiddel Zo is suiker als molecuul (sucrose) interessant voor het vervaardigen van allerlei stoffen. “Je kunt er de autobrandstof bioethanol mee maken, maar ook bouwstenen voor de productie van bioplastics. Chemicaliën en materialen dus die producten vervangen die nu nog uit aardolie moeten komen.” Relatief nieuw binnen Cosun is het uiteenrafelen (bioraffineren) van suikerbietenpulp, een reststroom die tot dusver voor weinig geld als veevoer wordt verkocht. “De (micro-)cellulosevezels die we eruit winnen, kunnen worden toegepast in producten als papier, verf en wasmiddel. Hoe duurzaam is het als je voor papier geen bomen hoeft te kappen”, schetst De Laat. “Samen met Philips bekijkt Cosun of we uit die pulp zeer hoogwaardige biopolymeren kunnen maken. Philips wil biobased
Ad de Laat (rechts) en een medewerker van Cosun controleren de suikerbietenpulp.Deze wordt onder meer toegepast bij het maken van de papieren zak voor Suikerunie, die De Laat vasthoudt. Foto Marie-Thérèse Kierkels/Beeld Werkt
www.brabant.nl/biobasedeconomy
- Midden-Brabant -
‘Mensen en bedrijven willen biobased folie’ De belangstelling voor biobased producten groeit, merken ze ook bij Oerlemans Plastics in Genderen en Giessen. “De kennis ervan groeit, mensen praten erover en willen het”, heeft productmanager Jan Wessemius ervaren.
WIN EEN DOOS VOL MET GROENE PRODUCTEN
LEZERS AC T I E !
Plantenpotten, bouwmaterialen, vitaminen, suiker, wasmiddelen, medicijnen en verf. Een greep uit de vele producten, gemaakt uit groene grondstoffen of voedingsresten. In Brabant gebeurt het steeds meer. Deze groene industrie, biobased economy, heeft een grote toekomst. Goed voor de werkgelegenheid en goed voor de leefbaarheid in Brabant.
Onder de inzenders verloten we een doos vol met producten, gemaakt van bijvoorbeeld aubergines, paprikastengels, suikerbieten, gras of hennep.
Nieuwsgierig geworden naar deze groene producten uit Brabant? Laat uw e-mailadres achter op www.brabant.nl/biobasedeconomy
Aanmelden kan tot 31 januari. Medio februari krijgt de winnaar bericht.
ervan geen olie, maar hernieuwbare grondstof uit planten.” Nu is 1 procent van de totale productie van Oerlemans biobased. Er is namelijk een meerprijs aan verbonden, al wordt die volgens Wessemius steeds kleiner. Voor de komende vijf jaar voorziet hij een groei naar 7 procent. “Uiteindelijk wil je voor je eigen economie niet meer afhankelijk zijn van aardolie en landen als Rusland.”
Na het oogsten van de sla kan deze deels biobased folie, die onder meer onkruid tegengaat, in de grond worden geploegd. Bacteriën laten die vervolgens verdwijnen.
De Zweedse winkelketen Coop maakt bijvoorbeeld voor zijn biologische groenten en fruit enkel nog gebruik van biobased verpakkingen, gemaakt door Oerlemans. “Philips is er ook mee bezig”, weet Wessemius. Een begrijpelijke stap. “Het heeft honderd procent dezelfde eigenschappen als onze gewone polyethyleen producten. Alleen is de basis
‘Iedere kilo minder is minder C02’
Afbreekbaar? Oerlemans levert verpakkingen en foliën, van plastic zakjes tot een antistatische folie die om een enorme machine heen kan. Deze zijn allemaal op een biobased manier te vervaardigen. Om deze te maken, worden korreltjes plastic van ‘groene polyethyleen’ omgesmolten tot een folie. Deze korrels komen van
twee productielocaties. Bij Braskem in Brazilië staat suikerriet aan de basis ervan. De andere stroom komt van SABIC in Geleen. Die maakt korrels van ethyleen, met toevoeging van bio-fuel. “Veel mensen denken dat biobased ook ‘afbreekbaar’ betekent”, schetst de productmanager. “Dat kan, maar hoeft niet per se. De grondstoffen moeten hernieuwbaar zijn en constant opnieuw kunnen worden ingezet.” Wessemius kent de discussie over de concurrentie die biobased voor de wereldvoedselproductie zou zijn. “Maar als we alle kunststoffen in de wereld zouden gaan maken met korrels uit suikerriet, heb je nog geen vijf procent van de huidige akkerbouwgrond op aarde nodig”, zo plaatst hij die in perspectief.
Stahl
Wie heeft het niet meegemaakt? Wil je na anderhalf jaar gebruikmaken van de garantie op je kapotte product, is de kassabon vergeeld en onleesbaar! Het Waalwijkse chemiebedrijf Stahl verhelpt dit probleem en doet dat steeds duurzamer.
“
Bij het bewerken van leer heeft Stahl inmiddels een groot deel van de op aardolie gebaseerde producten vervangen door koolzaadolie. Foto Hero Images
Het gebruik van koolzaadolie is echt een revolutie op dit gebied
”
Stahl is wereldwijd marktleider in proceschemicaliën waarmee papier, textiel, plastic en met name leer worden bewerkt. Wie leren schoenen of meubels koopt, of een auto met lederen bekleding, heeft een behoorlijke kans dat deze een ‘Waalwijks sausje’ hebben. Maar omdat nogal wat grondstoffen die Stahl gebruikt in z’n producten op basis van aardolie zijn gemaakt, valt er op duurzaamheidsgebied winst te behalen. “Zo hebben we in onze Polymatte® al een groot deel van de op aardolie gebaseerde producten vervangen door koolzaadolie. Dat is echt een revolutie op dit gebied”, vertelt communicatiemanager Vivian Peters van Stahl. Koolzaadolie heeft bovendien als voordeel dat je het niet van ver hoeft te halen. “Wij kopen vaak grondstoffen bij bedrijven in deze regio.” Polymatte® wordt onder meer toegepast in de auto-industrie, een sector waarvoor het Waalwijkse bedrijf volgens Peters steeds meer van dit soort
biobased producten wil ontwikkelen. Niet alleen omdat de klant er meer naar vraagt, maar eveneens omdat deze industrie steeds hogere eisen stelt op dit gebied. “Autofabrikanten zijn ook bezig met het verminderen van CO2-uitstoot. Met ons product Stahlite® kun je bijvoorbeeld het gewicht van het leer verminderen. Iedere kilo minder is mooi meegenomen voor een automerk.”
Verduurzaming Het hoofdkantoor van Stahl zit niet toevallig in Waalwijk, de stad met een belangrijke plaats in de geschiedenis van de leer- en schoenindustrie. In zijn zoektocht naar verduurzaming wordt de biobased economy voor het bedrijf volgens Peters steeds belangrijker. “We hebben een grote onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling. Hier in Waalwijk zijn alleen al zeventig mensen continu bezig met deze vraagstukken.”
www.brabant.nl/biobasedeconomy