Onderwijs
Den Bosch en omstreken 19 juni 2012
het andere examen
2
Brabants Dagblad dinsdag 19 juni 2012
Proficiat!
Het Augustinianum feliciteert alle geslaagden en wenst hun veel succes voor de toekomst! www.augustinianum.nl
Proficiat
met het behalen van jullie diploma We wensen alle leerlingen veel succes in de toekomst!
Knegselseweg 30 5504 NC Veldhoven T: 040 - 230 94 44 www.twitter.com/sondervick www.sondervick.nl
Geslaagd!
Het Commanderij College is trots op haar leerlingen die dit jaar hun opleiding succesvol hebben afgesloten met een diploma. Wij willen de leerlingen en iedereen die aan dit succes hebben bijgedragen hartelijk feliciteren. We wensen onze geslaagden veel succes met hun vervolgopleiding. College van bestuur www.commanderijcollege.nl Commanderij College - Postbus 58- 5420AB Gemert- (0492) 371 220 * Personen op de foto slaagden vorig jaar op ‘t Commanderij College.
dinsdag 19 juni 2012 brabantsdagblad.nl
BD Examen | 3 COLUMN door onderwijsredacteur Arnold Mandemaker
De wereld op school
I
n de hal hangen de vlaggen van 86 landen. De Verenigde Naties in het klein. Er lopen 1300 leerlingen rond tussen de vier en achttien jaar, die samen 55 talen spreken. Aan het Noordzeestrand van Kijkduin staat de International School of The Hague (ISH). Als ergens blijkt dat Nederland onlosmakelijk verbonden is met de rest van de wereld, dan is het hier wel. Kinderen van diplomaten, expats, VN-personeel of multinationale bedrijven zoals Shell, leren en leven hier in alle harmonie samen. En ontdekken al snel bij de snackkar bij de poort wat een broodje kroket is en hoe je in het Nederland een puntzak friet moet bestellen. Alleen de Japanse leerlingen wagen zich aan de haring, de rest walgt unisono van rauwe vis. Gedurende enkele jaren was de ISH voor mij bekend terrein. Mijn dochter, van Amerikaanse afkomst, behaalde hier haar International General Certificate of Secondary Education (IGCSE), waarmee ze later terecht kon op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, een hbo-opleiding. Toevallig genoemd naar een Nederlandse kunstenaar die in de Verenigde Staten zijn roem vergaarde. Mijn echtgenote (eveneens Amerikaanse) werkte enkele jaren op de ISH als ‘personal assistent’ van de ‘headmaster’. Ik heb er, in mijn Haagse tijd als parlementair verslaggever voor de Brabantse kranten, leerlingen mogen begeleiden bij het maken van schoolkranten en andere projecten. De ISH had en heeft een sterke aantrekkingskracht op Nederlandse ouders die het wel prestigieus vinden als hun kinderen in een internationale setting les krijgen. Maar daar is dit type onderwijs niet voor bestemd. Anderen denken ten onrechte dat een internationale school bedoeld is voor jonge asielzoekers die Nederlands moeten leren. Nederlands is wel onderdeel van het lespakket, omdat enige kennis van de taal wel handig is, maar de overige lessen gaan uitsluitend in het Engels. Het schoolprogramma is zo ontworpen dat leerlingen gemakkelijk van school kunnen veranderen. Diplomaten en expats komen en gaan immers op onregelmatige tijden, zonder rekening te houden met vakanties. Een kind dat de internationale school in Nederland verlaat kan op een soortgelijke school in pakweg Dubai, Argentinië of Hongarije direct de draad oppikken. En omgekeerd. Opvallend is hoe snel kinderen zich aanpassen. Ik heb leerlingen zien arriveren uit de verste uithoeken van de wereld die binnen twee weken vloeiend Engels spreken en na een maand ook flink wat Nederlands. Ik heb mij laten ontroeren door de jaarlijkse schoolvoorstellingen waar jongeren van uiteenlopende religies en politieke systemen samen muziek maken, toneel spelen, dansen, verdriet delen en lol trappen. Ze gaan eens per jaar in gala (heren in pak, dames in het lang) naar het eindbal. Hebben allemaal vaders en moeders die (in hun ogen) onmogelijke eisen stellen en te weinig zakgeld geven. En ze houden ook jaren later onderling contact als ze na vertrek of eindexamen zijn uitgewaaierd over alle windstreken. Zij weten dat de wereld klein is, dat iedereen van elkaar afhankelijk is en dat multicultureel niet vreemd of beangstigend is, maar juist verrijkend. Al vind ik het nog altijd stiekem een beetje jammer dat mijn dochter geen enkele aandacht wenste te besteden aan de jongeman die haar in stilte aanbad. De jongen behoorde tot een steenrijke familie die een jaar lang een complete verdieping van het Kuhrhaus afhuurde omdat er in Nederland geen huis te vinden was dat aan de hoge eisen voldeed. ‘Leuke jongen’, probeerde ik nog, terwijl de privé-chauffeur alle zeilen moest bijzetten om de verlengde familie-limo onze smalle straat in te draaien.
Ze weten dat iedereen van elkaar afhankelijk is
Reageren? bijlagenredactie@bded.nl
Het andere examen
mbo’er De Rooi Pannen
Chocolade parfait voor een diploma Als jongetje toverde Douwe Verschuur liever in de keuken dan dat hij met lego speelde. Nu kookt hij al zelfstandig bij Cordial in Oss, restaurant met Michelinster. Deze maand haalt hij nog even ‘zijn kokspapiertje’ aan De Rooi Pannen in Tilburg. tekst Andrea van Dael
foto Roy Lazet
Douwe (21) moet nog even naar de Sligro voor zijn zelfstandig koksexamen. Maar zijn theorie-examens zitten er op. “Talen, Waren- en techniekkennis, Hygiëne…Ik denk dat ik alles wel heb gehaald. Met hooguit zeventjes, want ik heb weinig studietijd. Per week werk ik vier tot zes dagen van meer dan twaalf uur bij Cordial.” Kokkerellen is zijn passie. “Als klein jongetje al maakte ik liever een volledige Bossche Bol dan een soesje.” Toen hij aan De Rooi Pannen de basisopleiding voor kok volgde, voelde hij zijn vingers tintelen als hij zijn moeder zag koken. “Ze maakt graag Hollandse gerechten, rode kool met een braadstukje. Maar ook dat kan nét iets anders worden bereid. Uiteindelijk durfde ik haar bij te sturen.” Na zijn examen gaat hij bij ’t Misverstant in Den Bosch aan de slag. “Ik werk al volop, maar moet toch mijn papiertje halen. Dan krijg je uiteindelijk het dubbele aan salaris. Ik wil trouwens geen eigen restaurant, ik wil alleen koken.” Voor zijn examen ziet hij wat op tegen de werklocatie. “Omdat ik het kookgerei niet blindelings kan pakken.” Zes studenten bereiden tegelijk hun examendiner. De school bepaalt de technieken, Douwe bepaalt zijn menu. “Hoofd: diamanten haas met rode kool. Na: witte chocolade parfait en panna cotta van citroen.” Leraren en chef-koks kijken over zijn schouder mee en stellen vragen. Er wordt gekookt vanaf half negen ’s morgens, maar om twaalf uur moet het opgediend zijn. Met deze kok zal het helemaal goed komen, over twee weken weet hij de uitslag.
Onderwijs is een gezamenlijke bijlage van Brabants Dagblad en Eindhovens Dagblad. Reageren? bijlagenredactie@bded.nl
Coördinatie & eindredactie Marleen Duijf Vormgeving Kerstin Zabransky Fotostrip Dolph Cantrijn Coverillustratie Wouter Gresnigt Accountmanagers René van Dodewaard (ED) en Bernd Zwanenberg (BD)
COLOFON
INHOUD
4-5 Internationaal, ‘Wij dúrven hoge verwachtingen te hebben’ 6-7 Particulier, met een sprint naar het eindexamen 9 Gedetineerd, met de lesboeken ‘op cel’ 10 Boegbeeld, geslaagd zakenman haalt alsnog ‘papiertje’ 11 Stelling, je kunt niet zonder wiskunde in het leven
de leerling Een dag uit de examentijd van
Mark
Naam Leeftijd School Plaats Woonplaats
Mark volgt onderwijs voor volwassenen. Hij wil binnen twee jaar de havo afmaken.
DOUWE VERSCHUUR
Mark van Dongen 19 jaar Vavo-leerling op het ROC De Leijgraaf Oss Zeeland Thuis bereidt hij zich in alle rust voor op de examens van de eerste vakken Nederlands, geschiedenis, wiskunde A en Engels.
Mark werkt zich door de oorlog in Vietnam heen. Bijna had hij zelf gediend in het leger, maar hij heeft zich bedacht… Met alle boeken is het een hele zit, al wisselt hij wel steeds van plek.
brabantsdagblad.nl dinsdag 19 juni 2012
4 | BD Examen
Internationaal ‘Wij dúrven hoge verwachtingen te hebben’ Leerlingen van de Internationale School (IS) in Eindhoven leggen een heel andere weg af naar hun eindexamen dan die op het ‘gewone’ vmbo, de havo of het vwo. Alleen al die splitsing naar leerniveau’s vanaf het twaalfde jaar, daar kunnen IS-leerlingen zich moeilijk een voorstelling maken. “Zonde”, zeggen ze. En, “het is wel heel erg Nederlands, dat in hokjes stoppen op verschillende levels.” tekst Mariëtte van Wissen
• foto’s Kees Martens
‘Y
ou can not appels met peren vergelaiken”, klinkt het aan de gesprekstafel, in een mengelmoesje van Engels en Nederlands. De ‘appel’ is het Nederlandse middelbare onderwijssysteem en de ‘peer’ het lessysteem op de Internationale School (IS). Toch blijkt het interessant om de appels eens even naast de peren te leggen. Al is het maar om te kijken wát er dan zo anders is aan het onderwijs op een Internationale School, behalve dat de voertaal Engels is. Directeur Gatley: “De IS kent, in tegenstelling tot het Nederlandse onderwijs, geen verschil in lesniveau’s. Behalve in het examenjaar. Leerlingen die extra hulp nodig hebben, krijgen gewoon meer begeleiding.” Leerlingen van de IS doen (pas) op hun 18e examen in ‘maar’ zes vakken, een soort keuzeprofiel. In drie van de zes vakken gaan ze diepgaand in op de stof (high level). De examens in de andere drie vakken worden op ‘middle level’ afgelegd. John Clemo, begeleider van de eindexamenleerlingen: “Bij ons is het opleiden van scholieren tot onafhankelijk en creatief denkende mensen het hoogste goed. Leren analyseren en opinievorming zijn hier de basis van alles: wat vind je ergens van, en waarom vind je dat? En bij examens doen wij niet aan multiple choice; dat leidt niet tot creatief nadenken.” Maar misschien zijn niet alle leerlingen in staat zijn tot opinievorming, of het creatief toepassen van formules? En mogelijk dat Nederlandse leerlingen én hun ouders, opgelucht zijn met een ‘schifting’ na groep 8 zodat ze op eigen niveau verder kunnen leren? Clemo schudt zijn hoofd. “Het is heel Nederlands om zo te denken. Er zijn maar weinig landen waar leerlingen al op hun twaalfde naar verschillende levels worden gestuurd. De IS verlangt dat leerlingen in hun eigen ontwikkeling participeren en zich verantwoordelijk voelen voor die ontwikkeling. Een voorbeeld? Onze leerlingen ontwikkelen, op grond van de IS-criteria, hun eigen beoordelingssysteem voor hun
De Leerling
In gesprek met
Aan de gesprekstafel in de Internationale School in Eindhoven zitten de leerlingen Anne van Buel (17, zittend), Maddy Slot (17, op de grond) en Alex Jenkins (16). Anne en Maddy hebben een Nederlands paspoort, Alex komt uit Engeland. Alle drie gaan ze na de zomer naar de eindexamenklas. John Clemo (Engeland, zittend) is de begeleider van de eindexamenkandidaten. David Gatley (Engeland, staand) is de directeur van de Internationale School Eindhoven (ISE Campus).
opdrachten. Het gaat om zelfstandig willen denken en werken. Wij dúrven hoge verwachtingen te hebben van onze leerlingen. Als je leerlingen op de juiste manier stimuleert en begeleidt, vinden ze het leuk en belangrijk die verwachtingen waar te maken.” Zijn het op de Internationale School niet vooral kinderen van hoog opgeleide ouders met internationale banen die hun kinderen met leren goed kunnen helpen? Alle tafelgenoten schieten omhoog. “Zeer zeker niet”, zegt directeur Gatley. “Onze leerlingen zijn van ouders met allerlei achtergronden qua niveau. Er zijn ouders die meerdere banen hebben om deze school te kunnen betalen.” En, Gatley is er min of meer trots op, “Van de 250 leerlingen op onze secondary school
krijgt een kwart extra begeleiding op school. Zij zien dat niet als vervelende bijlessen, maar als uitdaging, als motivatie om verder te komen.” Feit blijft dat een groot aantal leerlingen na de Internationale School naar de universiteit gaat. Gatley: “Veel leerlingen van Internationale Scholen in Nederland blijven ook in Nederland studeren. Een groot aantal opleidingen is hier tenslotte in het Engels. Daarbij is het vrij goedkoop studeren in Nederland, in vergelijking met andere landen.” Leerling Maddy Slot (Nederlandse ouders, zat eerder op een Engelse school in het buitenland) is enthousiast over de IS. “Als je je op onze school verdiept in een onderwerp, word je verplicht veel bronnen te raadplegen en niet af te gaan op één bron. Daardoor leer
je vanuit verschillende perspectieven naar een onderwerp te kijken. Dat alles zal me over een jaar van pas komen als ik kunstgeschiedenis ga studeren. Wat ik ook belangrijk vind, is dat ons IS-diploma internationaal wordt gewaardeerd. Wij zijn graag geziene studenten op alle universiteiten in de wereld vanwege onze manier van studeren en zelfstandigheid.” In het laatste schooljaar van de IS moeten de leerlingen voor één keuzevak een diepgaand essay geschreven worden van 4.000 woorden (een soort profielwerkstuk). “Dat moet een behoorlijk academisch niveau hebben”, zegt leerling Anne van Buel. Zij woonde enkele jaren in Zweden waar ze op een Engelse school zat. “Zes vakken lijkt voor Nederlandse leerlingen misschien weinig om examen in te doen, maar wij gaan heel
‘Vavo mooie opstap naar een vervolg op het hbo’
Hij kende het vavo, het voortgezet algemeen onderwijs voor volwassenen, een jaar geleden niet eens. Inmiddels weet Mark van Dongen (19) uit Zeeland uit ervaring dat zijn havo-dagopleiding op het Osse ROC De Leijgraaf vooral heel veel zelfstudie en zelfdiscipline vereist. “Nadat ik op het Millse Merletcollege m’n vmbo-tdiploma behaalde, ben ik in Oss de mbo-3-niveau VeVa, Veiligheid & Vakmanschap gaan volgen: in de schoolwandelgangen ook wel de legeropleiding genoemd. In het begin was dat vooral leuk, mede ook omdat je veel kon sporten, regelmatig in
uniform door school banjerde en zelfs eens per maand op bivak ging vanuit een echte kazerne. Toch ging het geheel me tegenstaan en ben ik na een maand of acht gestopt. Samen met mijn studiemaat en sportvriend Tom Jägers én mijn loopbaanbegeleider op het ROC ben ik op het vavo uitgekomen. Tom wist al van de havo-studie, waar je het vierde en vijfde leerjaar in één jaar afsluit en met mijn begeleider ben ik gaan uitpluizen of dít het wel was. Het voordeel van het vavo is dat je je vakkenpakket over twee jaar kunt uitsmeren zodat de enorme hoeveelheid lesstof te behappen blijft. Dit
jaar sluit ik Nederlands, Engels, wiskunde A, geschiedenis en maatschappijleer af; volgend schooljaar volgen dan aardrijkskunde, economie en maatschappijwetenschappen. Bijkomend voordeel is ook dat ik me een extra jaar kan oriënteren op mijn vervolgstudie; het vavo is voor mij een mooie opstap naar een vervolg op het hbo. “We maken alle examens die elke havist voor de kiezen krijgt; alleen de route ernaar toe is anders, veel complexer en vereist veel van je zelfdiscipline. Maar vooruit, dit jaar vier ik ‘n feestje met certificaten, volgend jaar hopelijk met mijn diploma.” Mari van Rossem
dinsdag 19 juni 2012 brabantsdagblad.nl
BD Examen | 5
JOHAN VAN DER HORST vmbo’er Het Hooghuis
Hoe werkt het?
Er zijn zeventien Internationale Scholen in Nederland en 6227 op de wereld. Deze maand beslist het ministerie van Onderwijs of er, in Tilburg, een achttiende Internationale School komt. Omdat de meeste internationale scholen hetzelfde lessysteem hanteren en dezelfde examens hebben, kunnen leerlingen makkelijk overstappen naar een Internationale School in een ander land. De Internationale School Eindhoven, 780 leerlingen (500 basisschool, 280 voortgezet), heeft dertig procent Nederlandse paspoorthouders. De voertaal is Engels. Voorwaarde tot toelating is dat de ouders voor hun werk of studie (tijdelijk) in Nederland verblijven. De Internationale School heeft een primary school voor kinderen van 4 tot 11 jaar en het International Baccalaureate Middle Years Programme voor 11- tot 16-jarigen. Op 17- en 18-jarige leeftijd volgen de laatste twee schooljaren die opleiden tot het International Baccalaureate Diploma. Dit biedt toegang tot alle universiteiten in de wereld.
diep in op de stof. Ik wil piloot worden. Volgend schooljaar ga ik een essay schrijven over de economische kant van het vliegen. Dat googel je niet zomaar bij elkaar.” Alex Jenkins (Eindhoven is zijn 2e IS. Hiervoor woonde hij in Hongkong) heeft een wiskundeprofiel en roemt de uitdagende leeromgeving op school. “Je wordt hier enorm gestimuleerd zelf na te denken. Geen wonder dat universiteiten van over de hele wereld graag studenten willen hebben van de Internationale School. Ik ga wiskunde studeren en heb met dit onderwijssysteem een prima basis.” Alex Jenkins ziet nog een pluspunt van de IS: “Deze scholen vinden het belangrijk dat wij iets leren over het land waar we op dat moment wonen en ook een beetje de taal van dat land leren. Wij krijgen
hier dus Nederlandse les en gaan naar musea en culturele evenementen en we sporten tegen andere scholen in de regio. We krijgen les in de context van het land waarin we vaak maar tijdelijk wonen.” Clemo: “Maar een vak als geschiedenis op de IS behandelt dus de wereldgeschiedenis en gaat niet over de Gouden Eeuw in Nederland. En bij geografie leer je hier niet de twaalf Nederlandse provincies en hun hoofdsteden uit je hoofd. Vanwege de verschillende culturen moeten we er ook rekening mee houden dat iedere leerling vanuit eigen perspectief en achtergrond tegen bijvoorbeeld de geschiedenis aankijkt. Een Amerikaan zal anders tegen de oorlog in Vietnam aankijken, dan een Vietnamese leerling. Daar wordt in de lesstof rekening
Na een uur ‘Vietnam’ is het tijd voor het hier en nu. Hij springt op de fiets, na een telefoontje met zijn neef Martijn. Hij rijdt voorbij de champignonkwekerij van zijn vader.
mee gehouden, maar de docenten begrijpen dat ook heel goed.” Anne van Buel: “Ik vind het belangrijker met een internationale blik, een worldview, naar onderwerpen te kijken dan alleen naar wat Nederland of Engeland ergens van vinden.” En vinden Anne, Maddy en Alex hun ISdiploma, dat ze volgend jaar halen, stiekem meer waard dan een Nederlands havo- of vwo-diploma? “Met een Nederlands vwodiploma kun je op iedere universiteit terecht. Maar het verschil is dat van de IS-studenten er bijna niemand afvalt op de universiteit. Terwijl dat bij de Nederlandse studenten minstens een kwart is. Dat moet toch te maken hebben met zelfstandig kunnen werken en dat wij geleerd hebben hele bewuste keuzes te maken.”
Faalangst te lijf gaan Jarenlang maakten faalangst en toetsstress hem letterlijk ziek, zwak en misselijk. Dankzij steeds terugkerende trainingen en de onvoorwaardelijke steun van ‘juf Ellie’ slaagt vmbo’er Johan van der Horst (16) er steeds beter in z’n onrustgevoelens te lijf te gaan. tekst Mari van Rossem foto Roy Lazet “Op die momenten dat ik móest presteren, ging het heel vaak heel fout”, blikt Johan terug. “Dat was eigenlijk al tijdens het maken van de Citotoetsen op mijn basisschool De 4 Heemskinderen in Deursen. Toen ik daarna op vmbo-g/t van Het Hooghuis in Ravenstein verder mocht, werd het alleen maar erger. Moest ik een belangrijke overhoring of een groot proefwerk maken, dan voelde ik me de avond ervoor al niet lekker. Hoofdpijn, misselijkheid: puur van de spanning. ’s Nachts kon ik er regelmatig niet van slapen. En ’s morgens wilde ik mijn bed niet uit; dan moest mijn vader op de fiets mee naar school om me daar persoonlijk af te leveren.”
‘Hoofdpijn en misselijkheid: puur van de spanning’
Het waren Johans ouders én docente Ellie van Grinsven die al vroeg in de brugklasperiode vonden dat er snel en adequaat gehandeld moest worden. “Juf Ellie gaf faalangstreductietraining en nam me, met zeven andere leerlingen, op in een groepje. Je kreeg ademhalingsoefeningen, leerde je eigen vaardigheden en sterke punten kennen en benadrukken –voor mij m’n creativiteit- en ook het strak plannen van je schoolwerk kwam aan de orde. Ook in de tweede en de derde bleef ik trouw haar trainingen bezoeken; dit schooljaar vooral de examenvreestraining. Op tijd naar bed, een goed ontbijt en nooit meer van tevoren ‘effe iets overkijken’: zo heb ik me door mijn zes examens geslagen. Nee, paniekerig heb ik me geen moment meer gevoeld.” Johan wordt beloond voor al zijn inzet. Hij is geslaagd.
Hij is er zo; zijn neef woont ook in Zeeland. Martijn helpt met wiskunde A. ‘Een echt struikelvak’. Na alle kansberekeningen en een hoop ‘geblok’ gaat het duo lekker gamen.
brabantsdagblad.nl dinsdag 19 juni 2012
6 | BD Examen
Particulier
r
Met een sprint naar het eindexamen Op een particuliere school zoals het Luzac College trekken leerlingen een printje naar hun eindexamen. Dat vereist nogal wat. Behalve een dikke portemonnee, ook de wil om keihard te werken. tekst Tom de Louw
•
foto’s Roy Lazet
Z
e is de eerste om toe te geven dat er ‘natuurlijk leerlingen op het Luzac College zitten waarvan de ouders financieel de ruimte hebben’. Omdat het niet niks is: pak ‘m beet 20.000 euro om in één jaar je vwo-diploma binnen te slepen. Maar van geluiden over ‘kouwe kak’ en ‘diploma’s kopen’ wil de Bossche schooldirecteur Dagmar Opheij niets weten. Haar leerlingen werken kei- en keihard, klinkt het. Draaien weken van zeker 38 lesuren; een aantal waar veel leeftijdsgenoten op een reguliere middelbare school bij lange na niet aankomen. “Sommige kinderen worden echt lichamelijk ziek, zo hard moeten ze werken”, geeft Luzac-directeur Opheij aan. “Elk jaar zien we rond kerst een lichting leerlingen voor wie het even teveel wordt. Er is hier niemand die niks doet en dan toch aan het eind met een acht als eindcijfer slaagt. Daar komt bij dat ook wij gecontroleerd worden door de inspectie.” De Onderwijsinspectie oordeelde een tijd terug dat het verschil in scores tussen de schoolonderzoeken en het centraal eindexamen op veel particuliere scholen veel te groot is. Ook op het Luzac was één en ander niet op orde. Wás, weet Opheij. Inderdaad is het verschil tussen de cijfers van het school- en eindexamen is ‘stukken kleiner’ geworden, laat een woordvoerder van de Onderwijsinspectie weten. Particuliere scholen worden op dezelfde manier in de gaten gehouden als welke andere school dan ook, meldt de inspectie. In de gangen van het Luzac College aan de Aartshertogenlaan in Den Bosch geen hangende jeugd of rondslingerende boekentassen. Rust en regelmaat, daar draait het om. Kleine klassen, met vaak niet meer dan zo’n vijftien leerlingen. Op de bovenste van drie verdiepingen is een grote studieruimte. De bijna zeventig leerlingen gaan elke dag van negen tot vijf naar school. Ze hebben naast de twee weken kerstvakantie alleen vrij in de herfst en met carnaval. Als de studiepunten dat tenminste toelaten, anders moet er doorgewerkt worden. Het is nogal een kluif: de laatste twee leerjaren van het vmbo, de havo en het vwo in één jaar proppen. Op een reguliere school is eerder dat papiertje halen
de hogescholen Avans en Fontys horen. Bij Fontys vinden ze dat het niet uitmaakt of iemand een diploma heeft gehaald op ‘middelbare school x of y’. Cijfers waaruit blijkt of leerlingen die van het Luzac beter of slechter scoren op het mbo, hbo of wo, worden niet bijgehouden. Daar zou geen aanleiding voor zijn.
Luzac-directeur Dagmar Opheij. om de één of andere reden niet gelukt: dyslexie, leerstoornissen, motivatieproblemen, noem maar op. Maar ook gedragsproblemen. Soms zijn het ‘drop-outs’, die op het Luzac dan vol aan de bak moeten. Ze trekken een sprintje. Met die duizenden euro’s die hun ouders naar het college overmaken als flinke stok achter de deur. Opheij: “Wij schermen hier niet elke dag met: weten jullie wel hoeveel jullie ouders hiervoor betalen? Dan wordt de druk te hoog. Als je kiest voor particulier onderwijs weet je dat er wat van je wordt verlangd. Wij houden met alle leerlingen en hun ouders een toelatingsgesprek.” Leerlingen die het niet halen in het reguliere onderwijs kunnen ook naar het vavo, gericht op onderwijs voor volwassenen. Op het Luzac College kunnen ook één of meerdere aparte vakken worden gevolgd. Kosten: zo’n 2.500 euro per vak. De leerlingen werken toe naar hetzelfde eindexamen aardrijkskunde, Duits of Latijn als alle leeftijdsgenoten op een reguliere middelbare school. Voor Luzac-leerlingen gelden dezelfde regels als voor leerlingen van welke andere school dan ook. Vervolgopleidingen maken geen onderscheid, zo blijkt. Een woordvoerder van de Universiteit van Tilburg kent de vooroordelen over de ‘rijkeluiskinderen’ en het ‘kopen van een diploma’. “Maar er zijn er zat die er heel hard voor moeten werken. De prijzen om op zo’n particuliere school te zitten zijn zo hoog, dan moet je wel echt wat willen. Alle nieuwe studenten moeten bij ons gewoon een geldig diploma hebben.” Eenzelfde geluid laten woordvoerders van
De Leerling
‘Effe chillen!’ met een voetbalgame. Het is een goede pot.
Eigenlijk, ja eigenlijk, zou iedereen les moeten krijgen zoals op een particuliere school. Kleine klassen, individuele begeleiding, amper lesuitval. Vaak zitten er niet meer dan vijftien kinderen bij elkaar in de klas. Zonder geldige reden afwezig zijn, ho maar. Veel kinderen gedijen het beste in zo’n schoolomgeving. De leerlingen die, misschien wel meer dan elders, elke dag bezig zijn met plannen. Omdat ze dus de lesstof van twee jaar in één jaar moeten zien te proppen. Bijkomend voordeel van zulke lange schooldagen: aan het eind van de dag hoeven de meeste vmbo’ers, havisten en vwo’ers, afkomstig uit de (verre) regio rondom Den Bosch, thuis hun boeken niet meer open te slaan. Dan zijn ze klaar met huis- en studiewerk. Meer dan twintig eerstegraads docenten, vaak parttimers, lopen er op de Bossche
Rust en regelmaat, daar draait bij het Luzac College om particuliere school rond. Op een aantal van minder dan zeventig leerlingen dus. Maar ja, dat prijskaartje. In het reguliere onderwijs worden de klassen juist steeds groter in plaats van kleiner. Op het Luzac College blijft het leerlingenaantal al jaren nagenoeg gelijk, merkt directeur Opheij op. Iets wat de particuliere scholen in vooral het oosten en uiterste zuiden van het land, niet kun-
‘In het donker op de fiets denk
Michelle Heijke: ‘Het fijne aan het Luzac College is de kleinschaligheid’.
dinsdag 19 juni 2012 brabantsdagblad.nl
BD Examen | 7
JAN VAN OOIJEN Student aan Open Universiteit
Examen met laserbril Klaagt de ene mens over elk pijntje, Jan van Ooijen (29) staat vol relativering in het leven. Op zijn zeventiende raakten zijn armen en benen door een brommerongeluk vrijwel volledig verlamd. Maar zijn hoofd en nek werken nog prima. Daarmee typt hij zijn rechtenexamens. tekst Andrea van Dael foto Roy Lazet
. Examenklassen tellen niet meer dan zo’n vijftien leerlingen nen zeggen. Het lijkt erop dat mensen daar -door de recessie- er minder snel voor kiezen om hun zoon of dochter naar het Luzac te sturen. Opheij benadrukt dat ook bij haar niet alléén kinderen zitten van ouders bij wie het financieel allemaal wel heel erg voor de wind gaat. Er zijn ook echtparen die een tweede hypotheek afsluiten of de verbouwing van
de keuken een jaar of wat opschuiven om hun kind een diploma te laten halen. Maar natuurlijk hebben ‘zelfs’ leerlingen op het Luzac College geen garantie dat ze hun vmbo-, havo- of vwo-diploma binnen dat ene jaar halen. “Misschien zijn ze wel ziek geweest, hebben ze thuis problemen gehad of is het werk gewoon teveel geweest”, aldus Opheij. “Het
ik wel eens: ik heb geen leven’ De winter vindt ze met afstand het lastigst. Mentaal gezien dan. Omdat Michelle Heijke dan ’s ochtends én ’s avonds in het donker van en naar het Luzac College fietst. De 18-jarige Vughtse ziet dan alleen maar het daglicht vanuit één van de ramen van de particuliere school in Den Bosch. Terwijl haar vriendinnen, die op een reguliere middelbare school zitten, om pak ‘m beet twee of drie uur ’s middags hun boekentas inpakken. Op weg naar huis, stad of hockeyclub. “Dan denk ik wel eens: ik heb geen leven”, zegt ze. Michelle mag met recht een Luzacervaringsdeskundige genoemd worden. Want na haar op het Van Maerlantcollege behaalde vmbo-diploma schopt ze het via de havo tot het vwo. Ze heeft er dus net haar
tweede jaar aan het Luzac opzitten. “Het fijne aan het Luzac College is de kleinschaligheid. In mijn tweede jaar hier, heb ik weer veel nieuwe mensen leren kennen. Je trekt op met de mensen die je leuk vindt.” Het is hard werken, weet Michelle. Zeker op het vwo. Maar daar krijg je uiteindelijk wel wat voor terug. En dat geld dat haar ouders erin stoppen, ja, dat heeft ze best wel eens in haar achterhoofd. “Die hebben veel betaald”, weet de leerling. “Het zou lullig zijn als je dan niks voor school doet. Maar het geld is natuurlijk niet de voornaamste reden om te studeren.” Zo’n eindexamen vindt ze, ondanks dat ze het inmiddels al een paar keer heeft gedaan, ‘best spannend’. Maar halen gaat ze het, daar heeft Michelle geen twijfels over. Ze heeft nog geen idee wat ze straks na haar schoolcarrière gaat doen.
komt nooit onverwacht als iemand zakt. De school, leerling en ouders zien dat aankomen. Vakken waarvoor iemand is gezakt, kunnen het jaar daarna hier op het college weer opnieuw worden gevolgd. Ook op het Luzac hebben kinderen wel eens een dip, dat spreekt voor zich. Maar vooral op de havo en het vwo zijn de leerlingen zich er goed bewust van dat hun ouders veel geld betalen.”
Luzac College
Het Luzac College is een particuliere •school met negentien vestigingen door heel Nederland, waaronder in Den Bosch (Aartshertogenlaan) en Eindhoven (Jonckbloetlaan). Op de school kunnen diploma’s •worden behaald op vmbo-, havo- en vwo-niveau. De lesstof van de laatste twee jaar wordt in één jaar gestopt. Er hangt een prijskaartje aan. Een •vwo-jaar kost 19.790 euro, voor havo en vmbo moet 17.335 euro betaald worden. Het volgen van een eindexamenvak kost 2.474 euro. Elke leerling moet een toelatingsge•sprek doen.
Deze verslaggeefster zet hem zijn laserbril op. In zijn appartement, een aanbouw aan zijn ouderlijk huis in Nederhemert waar hij samenwoont met zijn vriendin Sanne, toont Jan hoe hij zijn computer bedient. Via de rode laser aan zijn bril typt hij letters op het virtuele toetsenbord op een extra computerscherm. Zijn hoofd beweegt bij elke aanslag. Na zijn atheneum besloot hij rechten te studeren. ,,Voor mijn ongeluk wilde ik eigenlijk OK-assistent worden, maar dat gaat hem niet worden, hè? Ik hoop straks een baan te krijgen bij de gemeente of het UWV.” Hij is blij dat hij via de Open Universiteit thuis en in eigen tempo kan studeren. ,,Eer ik mijn computer heb opgestart… Na de nacht volgt eerst de loskoppeling van mijn beademingsapparatuur. Ook aankleden, ontbijten en boodschappen doen dat kost bij mij meer tijd.” Zeven jaar studeert hij nu aan de Open Universiteit en hij moet nog in eenderde van de vakken examen doen. Als het tijd is voor een examenonderdeel, brengt de taxichauffeur hem naar de Open Universiteit. ,,Hij wacht daar op me.” Jan werkt in een aparte ruimte bij de Open Universiteit en een docent print uiteindelijk zijn antwoorden uit. ,,Ik heb examentijdverlenging; mag er viereneenhalf uur over doen. Maar na drie uur type-inspanning met mijn nek, ben ik ook geestelijk leeg. Ik haal daarom mijn examens meestal pas de tweede keer.” Jan neemt alles hoe het is. ,,Je moet roeien met de riemen die je hebt. Dat moet iedereen; dat is het leven, toch?”
‘Gewoon roeien met de riemen die je hebt
Hoe spannend kan het worden deze examendag met wiskunde A op het programma. Een hete dag, een moeilijk vak. Alles klaar?
Die zenuwen, nu komen ze toch. Moeder zoekt steun bij een kaarsje.
Het wachten is nu op zijn vriend Tom. Samen zullen ze naar het vavo-examen gaan.
VOORDEEL VOOR U
Webwinkel aanbiedingen Wetenschap & Geschiedenis How the universe works
Becoming human / Meer leren over Journey of life fotografie!
€ 29,95
€ 19,95
€ 12,95*
€ 19,95*
€ 39,95
€ 24,95*
De slavernij Nederlandse documentaire
€ 29,95
€ 19,95*
Deze serie van Discovery Channel leert u o.a. hoe sterren worden geboren! Een documentaire die u ver buiten onze eigen melkweg brengt, een spectaculaire en onvoorstelbaar mooie reis door het heelal. Speelduur 6 uur, Nederlands ondertiteld.
De prestigieuze driedelige docuserie Becoming human laat zien waar de mens vandaan komt. Journey of life is een 5-delige BBC-serie over het leven op aarde. Speelduur ruim 7 uur op 4 dvd’s. Engels gesproken, Nederlands ondertiteld.
Bijzonder pakket van 4 dvd’s om meer te leren over fotografie. Het pakket bestaat uit: • 2 dvd-box Genius of Photography: een bijna 6 uur durende BBC productie. • 2 dvd-box met een 6-delige cursus fotografie.
In deze indrukwekkende documentaire, gaan Roué Verveer en Daphne Bunskoek op zoek naar het Nederlandse aandeel in de internationale slavernij. Nederlands gesproken, speelduur 275 minuten.
BON Wetenschap & Geschiedenis
Discovery Kids
Curiosity: How will the world end?
Curiosity: Did God create the Universe?
Graag bestel ik: X How the universe Works à € 12,95* X Becomming human / Journey of life à € 19,95* X Meer leren over fotografie € 24,95* X De Slavernij à € 19,95* X Discovery Kids à € 14,95* X Curiosity: How will the world end? à € 9,95* X Curiosity: Did God create the Universe? à € 9,95*
Het Universum en Piramides
*ex. verzendkosten. Levertijd met bon is ongeveer 10 werkdagen. Levertijd webwinkel is 3 werkdagen. Klantenservice: 0900-2021352 (€ 0,45 per gesprek).
Voorletters Voornaam Achternaam Straat Huisnummer Postcode Telefoon E-Mail
M V
€ 29,95
Plaats
€ 14,95*
€ 14,95
€ 9,95*
€ 14,95
€ 9,95*
Ik machtig Buckaroo Payment Services in opdracht van WegenerMedia éénmalig het verschuldigde bedrag te incasseren van:
Bank-/girorekening: Handtekening: Stuur de volledig ingevulde bon in een envelop naar: Webwinkel, o.v.v. Wetenschap & Geschiedenis, Postbus 1090, 5004 BB in Tilburg.
Optioneel door te geven informatie. Ik bestel via deze bon: omdat ik geen gebruik van internet maak omdat ik de bon gemakkelijk vind Het ED gaat zorgvuldig om met persoonsgegevens. Op alle informatie die u aan ons verstrekt is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. In het colofon van de krant en op ed.nl treft u nadere informatie aan.
De nieuwe dvd-serie van Discovery Channel laat uw (klein)kinderen alles ontdekken over zaken als wetenschap, natuur, geschiedenis en cultuur. Deze speciale set bestaat uit de titels ‘Piramides’ en ‘Het universum’. Geschikt voor alle leeftijden, Nederlands gesproken, totale speelduur 100 minuten.
Volgens de Maya’s is het einde nabij…. volgens hen zal de wereld op 21 december 2012 vergaan. Maar hoe waarschijnlijk is een globale apocalyps? Is er wetenschappelijke aanleiding die deze voorspellingen aannemelijk maken? Samuel L. Jackson onderzoekt deze en vele andere vragen in deze boeiende aflevering uit de serie Curiosity.
Stephen Hawking vertelt je zijn visie op de vraag: Door wie of wat is het Universum ontstaan? Hawking beantwoordt met behulp van de moderne natuurkunde en cosmologie de vragen waar filosofen al duizenden jaren over struikelen. Reis mee op een adembenemende trip naar het onbekende en laat u leiden door Stephen Hawking.
Kijk op onze webwinkel voor meer interessante aanbiedingen Bekijk deze maand onze categorie “Gepersonaliseerd” met diverse unieke producten die u naar eigen wens kunt personaliseren. * de prijzen zijn exclusief verzendkosten, deze verschillen per product.
brabantsdagblad.nl/webwinkel
dinsdag 19 juni 2012 brabantsdagblad.nl
BD Examen | 9
Gedetineerd Met de lesboeken ‘op cel’
Wie een gevangenisstraf uitzit, kan toch slagen voor een diploma. De afdeling onderwijs van de PI Vught reikt zo’n honderdvijftig ‘papiertjes’ per jaar uit.
KEES SPOORENDONK actief bij Staatsexamens
Ook Steven heeft binnen de gevangenismuren het onderwijs herontdekt. tekst Mari van Rossem
• foto Dolph Cantrijn
Met pensioen en tóch op school
A
petrots peutert Steven (32) voorzichtig zijn certificaat uit het plastic hoesje. Hij spelt de officiële bewoordingen die erop gedrukt staan: ‘Certificaat voor het vakbekwaam verrichten van intern transport’. “Klinkt deftig, hé. Ja, die zeven en zes als punten voor het afrijden zijn wel terecht. Mijn praktijkexamen op de heftruck ging namelijk beter dan dat op de reachtruck. De examinator had helemaal gelijk: ik was wat te gespannen. Gelukkig had ik hem tijdens de gewone praktijklessen allang laten zien dat ik die reachtruck, waar de lepels aan de zijkant zitten in plaats van vóór je, echt wel onder controle hebt.” En dus gaat de West-Brabander die zijn straf uitzit in de PI Vught, collega’s en begeleiders in het magazijn snel trakteren op een lekkere appeltaart, zo verzekert hij Jan-Paul de Rooij. De Rooij is schoolloopbaanbegeleider en verantwoordelijk voor de coördinatie van vakopleidingen in de Vughtse gevangenis. “Ik heb hier ‘binnen’ school herontdekt”, vertelt Steven. “Al was ik in mijn jeugd niet echt een type voor school. Maar met een beetje meer inzet, tijd en moeite had ik eigenlijk probleemloos mijn diploma’s kunnen halen. Nu ik –na Grave- hier moet zitten, heb ik me voorgenomen om deze tijd zinvol in te vullen om wél resultaat te halen. Ik zat ooit al eens vier jaar op de havo, maar maakte die school niet af. Daarna deed ik op mbo-niveau verzorging, wilde dolgraag de kraamzorg in, maar haakte af toen ik in een bejaardenhuis stage moest gaan lopen. Dat bleek niks voor mij te zijn. Toen ben ik maar gaan werken, op m’n zeventiende. Zelfs zonder diploma’s schopte ik het best ver en werd zelfs meewerkend voorman met zes man personeel onder me.” De diploma’s van de PI Vught variëren van certificaten voor vakopleidingen tot mbo-diploma’s. Een prestatie die mede mogelijk gemaakt wordt door subsidie uit het Europees Sociaal Fonds (ESF). “Steven is een van ongeveer honderd gedetineerden hier die bewust voor onderwijs kiezen en die wij met tien, deels parttime docenten op twee locaties helpen”, legt Jan-Paul de Rooij uit. “Juist voor deze groep
Ruim drie decennia was Kees Spoorendonk als docent wiskunde en economie verbonden aan Visio, de school in Grave voor visueel gehandicapten. Inmiddels is de 66-jarige Gravenaar met pensioen, maar door het afnemen van Staatsexamens is hij nog steeds actief betrokken bij het (speciaal) onderwijs. tekst Mari van Rossem foto Roy Lazet
Op de vorkheftruck zit onherkenbaar de gedetineerde die in de PI Vught is geslaagd voor zijn praktijkexamen. Jean-Paul de Rooij staat ernaast. Hij regelt de vakopleidingen in deze gevangenis. van goed gemotiveerde jongens en mannen doen we het allemaal. In principe helpen we eenieder die aan een opleiding wil beginnen: hier binnen zijn er nou eenmaal geen prikkels die dát in de weg staan. Weet je, we kunnen nóg zo veel energie in onderwijs steken; als er geen stabiele situatie bestaat, is het behalen van diploma’s, certificaten of getuigschriften gedoemd te mislukken. Bovendien geldt ook nog dit: nadat gedetineerden hun straf hebben uitgezeten, komen ze er met een briefje alléén niet. Sommigen denken vaak ook dat hun leven door zo’n periode van detentie voorbij is, dat ze volledig kansloos zijn op de arbeidsmarkt. Ik ga de discussie met die gasten aan, wijs ze erop dat er genoeg werkgevers zijn die hen wel graag een herstart gunnen.” “Ons onderwijs is dan ook geen eiland. We werken hier met tal van ‘ketenpartners’. Intern zijn dat deskundigen die actief meehelpen zoeken naar werk, bemiddelen bij mogelijke schuldsanering of in de coaching zitten. Buiten de muren van deze PI zijn het de ondernemingen die in het kader van het maatschappelijk verantwoord ondernemen deze mannen graag opnemen in hun personeelsbestand. Daarnaast werken we intensief samen met het Veiligheidshuis, met Novadic Kentron. Maar bovenal proberen we met de gedetineerden de vertaalslag te maken: ‘Heren, jullie zijn zelf verantwoor-
delijk’.” Opmerkelijk bij de PI Vught is dat gedetineerden -die aan de vooravond van hun terugkeer in de maatschappij staan- op door justitie goedgekeurde sites, hun DigiD aanvragen. Hiermee kunnen ze dan onder begeleiding vacatures zoeken en alvast kijken naar huisvesting voor als ze weer ‘buiten’ zijn. “We leiden vrij breed op”, vervolgt Jan-Paul de Rooij. “Schilders, magazijnmedewerkers, heftruckchauffeurs, mensen die in het groen willen werken en lassers: waar mogelijk leveren we maatwerk. In het verleden kenden we ook nog wel eens klasjes met jovo’s, jongvolwassenen, die de vmbo-theoretische leerweg volgden, maar dat is voorlopig voltooid verleden tijd. Die jongens zijn nu gemengd met andere gedetineerden uit de verschillende regimes binnen onze PI.” Voor Steven zit het onderwijs er voorlopig even op. Hij heeft succesvol twee cursussen afgerond voor veiligheid op de werkvloer en ook zijn heftruck- en reachtruck-diploma behaald. Na de lesboeken die hij ‘op cel’ bestudeerde en de vele oefenexamens is het nu tijd voor de magazijnpraktijk van alledag. “Maar het zoeken naar werk op internet is voor mij nog niet weggelegd.”
Vanaf januari draait Spoorendonk al warm voor de verschillende examens in het voortgezet onderwijs. Als secretaris. “Reguliere toetsen van het centraal schriftelijk examen moeten namelijk op tijd aangepast zijn voor onze leerlingen die slechtziend of blind zijn. Zij moeten zo die examens geheel zelfstandig kunnen maken: of ze nu op een reguliere school zitten of in het voortgezet speciaal onderwijs, het vso. Daarom zorg ik, samen met vakdocenten, dat bijvoorbeeld een spotprent bij het vak geschiedenis voorgelezen wordt, een wiskundesom met extra voelbare tekeningen begrijpelijk is en teksten bij talen ingesproken zijn.”
‘Een wiskundesom met voelbare tekeningen
Op zijn ‘eigen’ Visio was Spoorendonk de voorbije meimaand ook als voorzitter van de examencommissie aangesteld. “De Staatsexamens gaan helemaal buiten school om, terwijl ze wél op dezelfde tijden als in het regulier onderwijs plaatsvinden. Omdat bijvoorbeeld een blinde leerling honderd procent mag verlengen duurt een havo-examen niet drie maar maximaal zes uur. Logisch dus dat je als voorzitter dan bepaalt dat het aanvangstijdstip wordt vervroegd. Omdat er geen schoolexamens zijn, volgen na de schriftelijke examens een maand later ook nog de mondelinge. Daarbij ben ik dan weer als secretaris werkzaam. Ja, het is mooi om op deze wijze betrokken bij school te blijven. Ik ken collega’s die vanwege het bereiken van hun zeventigste levensjaar móeten stoppen met dit werk en dan tot tranen toe bewogen afscheid nemen.“
Over het delict en de lengte van de straf wil de penitentiaire inrichting niets meedelen. Dit met met het oog op de privacy van de slachtoffers. Ook de naam van de gedetineerde is gefingeerd.
XXxhet examen, ergens in een leegstaand bedrijf in Oss. Met Tom naar Geen airco, maar deze mannen hebben wat anders aan hun hoofd.
Vader rent ook even binnen om zijn zoon succes te wensen.
brabantsdagblad.nl dinsdag 19 juni 2012
10 | BD Examen
Boegbeeld Geslaagd zakenman haalt alsnog zijn ‘papiertje’ Wim van der Leegte, president-directeur van de VDL Groep uit Eindhoven, is waar-
RESI VAN DEN BROEK hoofdagent Brabant Zuid-Oost
Opsporen een vak apart Wie bij de politie werkt, kan zich via allerlei examens specialiseren. Resi van den Broek, hoofdagent basispolitiezorg Brabant Zuid-Oost, deed dit jaar examen in het opsporen van prostitutie en mensenhandel. Een vak apart. tekst Geert van Elten foto Ton van den Meulenhof Resi van den Broek (34) toog in januari naar de Politieacademie in Apeldoorn voor het examen prostitutiecontrole en mensenhandel (kortweg PCM). Wie slaagt mag een verhoor afnemen van een mogelijk slachtoffer van mensenhandel. “Het examen beslaat anderhalf uur”, vertelt ze in het politiebureau in haar standplaats Gemert. “Het begint met een briefing zodat je je kunt voorbereiden op het gesprek. Het belangrijkste is het gesprek zelf. Een actrice speelt een jonge buitenlandse vrouw die ’s nachts schaars gekleed en overstuur op straat is gevonden. Tijdens het verhoor is ze nog bang. Je moet dan uitvinden of er iets strafbaars is gebeurd.” Van den Broek legt uit dat ze heel zorgvuldig te werk moet gaan. Rekening houdend met angst, met cultuurverschillen. “Als ze vertelt dat ze op een boerderij met heel veel mannen seks heeft gehad, hoeft dat nog geen probleem te zijn. Maar als het één keer tegen haar zin was, kan er sprake zijn van mensenhandel.” De hoofdagent heeft geleerd dat ze moet vertellen wat ze voor het mogelijke slachtoffer kan betekenen, welke hulp ze kan bieden en wat een aangifte inhoudt. De actrice krijgt van de examinator een opdracht en zal niet snel het achterste van haar tong laten zien. “Het is dan aan mij om het vertrouwen te winnen en de juiste, vooral open vragen te stellen. Ook het inlevingsvermogen wordt beoordeeld.” Het herkennen van een strafbaar feit kan van één enkele opmerking afhangen, zo heeft ze geleerd.
‘Ik moet uitvinden of er iets strafbaars is gebeurd’
schijnlijk de enige student ter wereld die bijna veertig jaar lang stage mocht lopen. Op latere leeftijd behaalde Van der Leegte (nu 64) alsnog zijn Fontys-diploma ‘technische bedrijfskunde’. tekst Mariëtte van Wissen
• foto Irene Wouters
‘N
u nog een fatsoenlijke baan’, grapte een VDL-medewerker tegen directeur Wim van der Leegte na diens diploma-uitreiking. Maar waarom haalde Van der Leegte zijn diploma pas als 57-jarige senior, terwijl hij al gerenommeerd ondernemer was? Op 19-jarige leeftijd moest hij zijn hts-opleiding werktuigbouwkunde onderbreken om zijn ziek geworden vader in het familiebedrijf te vervangen. “Daarna kwam het er niet meer van om mijn hts af te maken”, vertelt Van der Leegte. “En eerlijk gezegd zat ik daar niet zo mee, want ik had het veel te druk met het runnen en uitbouwen van ons bedrijf. Dat noem ik al ‘de leerschool van mijn leven’. Binnen VDL kreeg ik alle kansen om mezelf te ontwikkelen. Die kansen krijgen maar weinig mensen die hun opleiding niet afmaken. Dat is het voordeel van een familiebedrijf, geef ik toe.” Op 57-jarige leeftijd, VDL had in 2004 inmiddels 67 bedrijven en 4815 medewerkers in 16 landen, kreeg Van der Leegte het verzoek of hij als boegbeeld wilde fungeren en alsnog zijn hbo-diploma wilde halen. Dat verzoek kwam van de technische opleiding in Eindhoven en het bedrijfsleven. Van der Leegte: “Ik durf achteraf wel te zeggen dat ik er aanvankelijk niet zo’n zin in had. Om mijn hbo-diploma te halen, moest ik een afstudeeronderzoek doen en een scriptie schrijven en ik dacht: moet dat nou…” Maar Van der Leegte wilde zich niet laten kennen. Hij verdiepte zich in het thema arbeidsflexibiliteit. De titel van zijn afstudeerscriptie werd: ‘Behoud van de industrie in Nederland door meer arbeidsflexibiliteit’. En wat zegt Van der Leegte, achteraf, over het behalen van zijn diploma? “Het was het alleszins waard. Dat diploma heeft me een heleboel gebracht. Zo vroeg het Eindhovens Dagblad of ik columnist wilde worden. Er ging een wereld voor me open. Ik heb inmiddels meer dan 80 columns geschreven. Tijdens het schrijven word ik gedwongen mijn mening over een onderwerp zorgvuldig te formuleren, analytisch te denken, met argumenten en een visie te komen. Dat
Wim van der Leegte met zijn hbs en Fontys-diploma (technische bedrijfskunde), die hij beide ‘zorgvuldig bewaart’. De president-directeur van de VDL Groep pleit ervoor technisch onderwijs gratis te maken. schrijven heeft me geleerd beter te verwoorden en uit te stralen van wat ik vind en wil. Het heeft me zelfverzekerder gemaakt en scherper in de politieke discussie. Ik word sindsdien ook regelmatig gevraagd om voor de overheid te spreken. Over een van mijn columns hoorde ik een Kamerlid tegen een minister zeggen: ‘Maar heeft u deze week dan niet de column van Van der Leegte gelezen…? Prachtig toch…” Een onderwerp dat regelmatig terugkomt in zijn columns zijn de ‘grote zorgen’ die Van der Leegte heeft over het enorme tekort binnen de technische sector . “Met de consequenties van het tekort aan Nederlandse technisch opgeleide mensen word ik dagelijks geconfronteerd in onze bedrijven. In ons land is minimaal het dubbele aantal technische mensen nodig dan wat nu van school komt. Mijn suggestie: maak technische opleidingen gratis. Want als we de
De Leerling
Aan de slag. Als na drie uur iedereen klaar is, blijft Mark nog doorwerken. Hij heeft dyslexie en mag er een half uur langer over doen. Als allerlaatste zal hij zijn examenpapieren inleveren.
vacatures niet kunnen invullen, verliezen we werk aan het buitenland.” Volgens Van der Leegte wordt het tekort aan technisch opgeleide mensen binnen vijf jaar een enorm probleem in Nederland. De VDL-directeur doet er dan ook alles aan om jeugd te stimuleren om te kiezen voor een technisch beroep. Daarom is VDL onder andere intensief betrokken bij diverse onderwijsinstellingen in de regio, om een nog betere aansluiting tussen onderwijs en bedrijfsleven te krijgen. Hoe hard Van der Leegte ook hamert op het belang van het behalen van technische diploma’s, hij heeft niet kunnen voorkomen dat zijn drie kinderen voortijdig hun studie afbraken en meteen in het bedrijf kwamen werken. “Tsja, familiebedrijf, hé”, zegt Van der Leegte. “Maar ze wilden zelf. Ze hebben er ook geen spijt van, maar hopen wel dat hun eigen kinderen hun opleiding afmaken.”
dinsdag 19 juni 2012 brabantsdagblad.nl
BD Examen | 11
Stelling
Je kunt niet zonder wiskunde in het leven. Volgend jaar mag op havo en vwo maximaal een vijf behaald worden voor de vakken Nederlands, Engels èn wiskunde. Ook het mbo krijgt te maken met strengere eisen. Het is goed dat het ministerie van Onderwijs maatregelen neemt. Ja of nee?
Angela Jongerius is sectievoorzitter wiskunde aan het Christiaan Huygens College voor vmbo-t , havo en vwo in Eindhoven. Ze verdedigt de Stelling tegenover Peter van der Linden, opleidingscoördinator School voor Kunst, Cultuur en Media aan het ROC Tilburg waar veel artiesten worden opgeleid. tekst Andrea van Dael
• foto’s Roy Lazet
Jongerius: ,,Wiskunde heb je inderdaad nodig op meerdere levensterreinen. Mensen zien het misschien als abstract denken. Maar als je wiskundig kunt redeneren, kun je juist praktisch denken. Je hebt dit resultaat en dat uitgangspunt. Welke stappen moet je zetten om tot je resultaat te komen? Ik geloof dat iedere leerling analytisch denken kan aanleren. Door training. Iedere leerling heeft een gezond verstand dat prikkel je door wiskundeles.” Van der Linden: ,,Ik zie het genuanceerder. Ik geloof niet dat iedereen wiskunde nodig heeft om zich te redden. En dat iedereen het kan aanleren. Sommige talentvolle creatieve mensen missen wiskundig en rekenkundig inzicht. Juist door hun vrije geest. Dan kan het inderdaad gebeuren dat ze een veel te groot of duur decor ontwerpen. Maar een decorbouwer kan ze daarop corrigeren. Zo komt er uiteindelijk wel een bijzonder decor. Een talentvolle artiest zonder rekenvaardigheid kan een goede boekhouder of impresario in de hand nemen.” Jongerius: ,,Ik vind dat artiesten zelf moeten kunnen berekenen hoeveel ze bruto moeten verdienen of hoe ze het kostenplaatje halen voor een voorstelling.” Van der Linden: ,,Oké: als onderdeel van het diploma mbo artiesten-opleiding moeten onze studenten wel een eenvoudige boekhouding kunnen bijhouden. Maar de nieuwe eisen van het ministerie vind ik te ver gaan voor onze opleiding. In het vierde jaar -en bij ons wellicht straks in het derde jaar als de mbo-artiestenopleidingen worden verkort- moet rekentoets niveau 3 F zijn behaald.” Jongerius: ,,Ik ben groot voorstander van de maatregelen van het ministerie van Onderwijs per 2013-2014. Wiskunde C wordt verplicht als eindexamenvak voor havisten en eenzelfde rekenniveau moeten mbo-ers in het laatste jaar behalen in de vorm van rekentoets 3 F.” Van der Linden: ,,Prima dat het ministerie wil dat rekenonderwijs meer aandacht krijgt op het mbo, maar waarom generieke eisen? Doe het alleen voor mbo’s voor zorg en in economische of technische richting. Onze studenten van de artiestenopleiding en ook bijvoorbeeld studenten welzijn hebben geen wiskunde nodig. Voor onze artiestenopleiding heeft de nieuwe norm meteen al een enorme impact.
Voor de aanname combineren we een auditie en motivatiegesprek met een instaprekentoets. We zullen in september jongeren die heel goed kunnen zingen of acteren toch de deur moeten wijzen als ze een bepaald instap rekenniveau missen. Doodzonde. De kracht van deze opleiding is juist dat studenten zonder havo-diploma de kans kregen op doorstroom naar het hbo, zoals conservatorium of theateropleiding.” Jongerius: ,,Wiskunde C of toets 3 F is voor mij het minimale dat leerlingen nodig hebben. Het is geen wiskunde tegen economie aan. Het zijn vooral leessommen die moeten worden begrepen. Ook voor sporters en acteurs is dit niveau nodig. Je moet als mens in het leven wel grafieken kunnen aflezen en procenten kunnen begrijpen. Wiskundige kennis ondersteunt je in het dagelijkse leven. Praktisch kunnen denken is belangrijk voor mensen van alle niveaus.” Van der Linden: ,,Voor sporters, muzikanten en theatertechnici wel. Maar straks wordt onze opleiding voor artiest met een jaar verkort, een andere maatregel van het ministerie. Terwijl we juist dan we veel tijd moeten gaan steken in het rekenniveau. Hiervoor hebben we een wiskundedocent ingehuurd. Vier uur per week rekenen, gaat ten koste van de ontwikkeling van andere vaardigheden die voor artiesten belangrijk zijn, zoals stemvorming. Onze studenten hebben bewezen dat ze er ook komen met andere competenties. Ik noem ambitie, zang-, spel en danstalent. Maar ook conceptueel denken, ideeënvorming, netwerken. Een deel stroomt door naar het hbo, naar theater of mediaentertainment, een deel begint voor zichzelf en anderen werken als simulatieacteurs voor workshops, de entertainmentsector en op scholen. We hebben een vierdejaarsstudent die nu al een theaterproductiebureau heeft en op maat voorstellingen maakt voor festivals en evenementen. Hij heeft moeite met rekenen…” Jongerius: ,,Het zou ook niet nodig mogen zijn dat er zoveel tijd aan rekenen op een mbo moet worden besteed. Wij zetten ons vanuit het middelbaar onderwijs al jaren in voor een betere rekenkundige aansluiting naar mbo, hbo en universiteit. Zo kun je er voor zorgen dat iedereen het benodigd rekenniveau heeft.” Angela Jongerius en Peter van der Linden
Mark is klaar. Hij voelt zich ‘gematigd optimistisch’. Hij zal dit jaar niet slagen omdat hij nog niet in alle vakken examen doet. Maar komend jaar komt het goed met dat diploma. En dan heeft Mark zíjn EXAMENFEEST!
AIMÉE JANISSEN vmbo’er Kentalis Compas
Examen zonder hulp van de tolk Ze krijgt examentijdverlenging, de ondertiteling bij haar digitale examens is aangepast voor dove leerlingen en vragen die iets met geluid te maken hebben, vervallen. Meer ‘extraatjes’ zijn er voor de doof geboren eindexamenkandidate Aimée Janissen uit Rosmalen niet. tekst Mari van Rossem foto Roy Lazet De 18-jarige scholiere volgt bij Kentalis Compas in Sint-Michielsgestel de vmbo basisberoepsgerichte leerweg. Zij vindt het helemaal geen probleem dat ze toch vrij regulier haar examens moet afleggen. “Het lastige bij alles wat ik doe, is echter dat heel veel zaken talig zijn. Of dat nu open vragen bij biologie zijn of redactiesommen bij wiskunde: het Nederlands is niet mijn moedertaal, dat is namelijk de gebarentaal. Nee, ook bij Nederlands mag ik niet de hulp van mijn tolk inroepen. Begrijpend lezen en spelling zijn vrij lastig omdat ik sommige woorden niet herken op papier. Vanwege mijn doofheid heb ik veel info over woordbetekenissen gemist die horende kinderen al van heel vroeg wel meekregen. Engels heb ik gelukkig als examenvak mogen laten vallen aangezien het vertalen in gebarentaal niet te doen was.”
‘Gebarentaal is eigenlijk mijn moedertaal’
Dat ze na het vmbo verder wil in de verzorgende richting is een zekerheid die Aimée al langer heeft. Ze deed haar stages in die richting al met succes. En op het Bossche Koning Willem I-College is ze aangenomen om op niveau 2 de mbo-studie ‘Helpende Zorg en Welzijn’ te gaan volgen. “Ik krijg daar intensieve begeleiding van een tolk die me de hele dag bijstaat. In de verdere toekomst wil ik zelf dolgraag dove kinderen coachen en ondersteunen; dan is een niveau-3 opleiding echter wel een vereiste. Ik weet dus wat me te doen staat.” Inmiddels weet ook Aimée dat ze geslaagd is. Zij kan door naar het mbo.
12
Brabants Dagblad dinsdag 19 juni 2012