IK WORSTEL EN KOM BOVEN

70 JAAR NA DE WATERSNOODRAMP DIE ZUIDWEST-NEDERLAND OVERSPOELDE

Op 1 februari 2023 wordt landelijk herdacht dat 70 jaar geleden de Watersnoodramp in Zuidwest Nederland plaatsvond. Ouderen onder ons weten zich nog goed te herinneren hoe in de nacht voorafgaande aan de ramp de noordwesterstorm tot orkaankracht op de Zeeuwse kusten beukte. Velen werden in de slaap verrast toen langzaam maar duidelijk berichten via de radio door kwamen dat de noordwesterstorm met springtij een allesverwoestende werking had op de dijken en het achterland.

Sommigen dachten toen dat de watersnoodramp een Godsoordeel was. Niet alleen de Zeeuwse kusten, ook de Zuid-Hollandse eilanden en delen van West-Brabant werden door het kolkende en bruisende water getroffen. Het scheelde een haar of dijken bij de Zuidplaspolder waren ook getroffen. Dan was het water mogelijk opgerukt tot Gouda, Rotterdam en Amsterdam. Gelukkig is het zo ver niet gekomen. Algemeen besef drong door dat er een reddingsplan, het beroemde Deltaplan nodig was en dat kwam een jaar later, in 1954 in werking.

DEELS TE VOORKOMEN

Vanzelfsprekend vroeg iedereen in Nederland zich af: “hoe kon deze ramp zo gewelddadig toeslaan? Om daarachter te komen moeten we terug in de tijd naar 1937, dus nog vóór de Tweede

Wereldoorlog De directeur van Rijkswaterstaat, ir. Johan van Veen, was al begin jaren ’30 er van overtuigd dat het kustgebied van Nederland veiliger moest. Daartoe richtte hij vanaf 1933 aan de Studie van Zeearmen Benedenrivieren en Kusten. In 1937 waarschuwde hij luid en duidelijk: de dijken in Zuidwest-Nederland zijn te laag en er moet snel iets gebeuren! Pas in 1950 werd begonnen met de afdichting van de Brielse Maas. Eind december 1952 drong het tot Jacob Algera, AR-minister van Verkeer en Waterstaat door, dat de zeearmen tussen Walcheren en Voorne afgesloten moesten worden Zijn rapport hierover verscheen op 29 januari 1953 en drie dagen later was de watersnood een feit. Het is wellicht achteraf gezien gemakkelijk kritiek te uiten dat het Deltaplan zo vertraagd in werking trad, maar niet vergeten mag worden dat

1944 Walcheren was geïnundeerd door de Geallieerden en de nawerking van de oorlog vertragend werkte.

Luctor Et Emergo

Bij deze Latijnse woorden: ik worstel en kom boven wordt gedacht aan het Zeeuwse wapen uit 1586, waarbij een leeuw uit het water oprijst. Deze leeuw kan goed als model staan voor de leeuwenmoed waarmee de bevolking van Nederland aan de slag ging. Zij aan zij werden zandzakken aangedragen, helikopters haalden doodsbange mensen van daken en schuren. Er waren voedseldroppings, er kwam een grote inzamelingsactie. “Beurzen open, dijken dicht”, geleid door spraakwaterval Johan Bodegraven van de NCRV. Een Italiaanse bonthandelaar uit Milaan haalde een heel rek met bondjassen leeg en liet dit naar Nederland vervoeren. De samenwerking en de gezamenlijke inzet, maar ook de bede tot God om uitredding, was spreekwoordelijk. Er werd ontzettend hard gewerkt om het leed te verzachten. Van Veens plan werd uiteindelijk toch uitgevoerd. Alle eilanden werden met elkaar verbonden. De NTS liet niet na telkens beelden te tonen hoe de grote betonnen caissons in het water zakten en zo het ene gat na het andere werd gedicht.

Vormgeven Zoals God Het Bedoeld Had

We halen ir. Van Veen nog een keer voor het voetlicht. Hij was een rasechter Groninger van het Hogeland en geboren in Uithuizermeeden. Hij kwam uit een hervormde familie, van wie de familiebank nog steeds in de kerk van Uithuizermeeden staat. Later bekeerde hij zich tot de Christian Science Church, in navolging van zijn zuster die in de Verenigde Staten woonde. Van Veen was overtuigd christen. Hij geloofde dat de mens geschapen was om het land vorm te geven, zoals God het ooit bedoeld had. Hier sprak iemand die zijn tijd ver vooruit was, want hoe actueel is deze uitspraak nu wel niet!

Nieuw Deltaplan

De nautische ontwikkelingen staan nooit stil. In Barcelona zag ik jaren geleden de Nautische Hogeschool, waarbij studenten opgeleid worden die zich bezighouden met toekomstige rijzing van de zeespiegel. Ook in ons land zal dat ongetwijfeld gebeuren aan de TU in Delft. Ons land moet bestendig blijven bij hoger water. Als de Thwaith Gletscher in het Zuidpool gebied versneld afbreekt kan dat in de komende decennia een rijzing van 1,5 meter of meer ten gevolge hebben. Dan moeten onze dijken opnieuw worden ingericht. Het is te hopen dat er ook dan weer zo’n wakkere ingenieur als Johan van Veen opstaat om leiding te geven aan een nieuw Deltaplan. Hij overleed in 1957 ten gevolge van een hartaanval. Op 28 september 2020 onthulde de dochter van Van Veen een beeld van haar vader op de Schielandse Hoge Zeedijk in Capelle aan den IJssel, dichtbij de Hollandse IJsselkering, het eerste Deltawerk van Nederland, waarvan de voltooiing Van Veen nog mocht meemaken. Luctor et Emergo, het beeld van doorzettingsvermogen en vasthoudendheid onder toeziend oog van God de Vader.

Maurice C.J.Wielenga