Formy wsparcia i ich ocena

Formy wsparcia i ich ocena

Ostatni blok pytań dotyczył form wsparcia dla kultury w procesach zmian przeznaczenia przestrzeni. Dyskutowano o tym, jak może wyglądać wsparcie, jakie jego formy są – wedle wiedzy rozmówców – obecne w Warszawie, jak się je ocenia, w czym upatruje się ich skuteczności oraz co rekomenduje się w tym obszarze. Począwszy od pierwszego wątku, warto wskazać, że mówiąc o wsparciu, odnoszono je przede wszystkim do instytucji publicznych, rzadziej zaś wspominano o mecenacie prywatnym. Wsparcie rozumiano przede wszystkim w kategoriach obecności mechanizmów gwarantujących stabilność działania, jak wieloletnie umowy na najem/dzierżawę przestrzeni, pewność finansowania na poziomie pokrywającym koszty utrzymania bazowej infrastruktury. Dyskutowano także o tym, że dużą pomocą byłby udział Biura Kultury w negocjacjach dotyczących zagospodarowania terenu (w planach miejscowych, w rozmowach z inwestorem). Wsparcie Biura Kultury byłoby także pomocne w negocjowaniu stawek za wynajem powierzchni i lokali od spółek miejskich. Mowa była także o wsparciu marketingowym, którego mogłoby udzielać miasto. Wspominano o możliwości procedur, które dopuszczałyby przeznaczenie na cele kulturalne budynków i terenów zamrożonych poprzez proces reprywatyzacji. Wreszcie – rozważano także wsparcie na bardziej jeszcze podstawowym poziomie, czyli większe wyczulenie na lokalną funkcję kultury wśród urzędników podejmujących bieżące decyzje co do przeznaczenia i ewentualnej sprzedaży gruntów.

Mówiąc o formach wsparcia dla obecności kultury w przestrzeni Warszawy, rozmówcy wskazywali na preferencyjne czynsze, zarówno dla lokali w zasobie publicznym (tu wspominano o ostatnich zmianach w prawie, umożliwiających odliczanie przez okres dłuższy niż sześć miesięcy nakładów poniesionych na remont), jak i tych odnajmowanych w kompleksach prywatnych. Mowa była także o możliwościach oferowanych przez nową ustawę, która umożliwia pozyskiwanie części lokali od prywatnych inwestorów w zamian za grunt. Rozmawiano także o sposobach szerszego uwzględnienia usług kultury w powstającym studium. Wspominano także wieloletnią dzierżawę terenu podmiotowi prywatnemu jako alternatywę dla sprzedaży działek, która umożliwia zapisanie celów kulturalnych jako elementu takiego porozumienia (w kontekście trudnych do egzekwowania w praktyce zapisów

planów miejscowych dotyczących celów kulturalnych, jako obowiązkowego elementu programu funkcjonalnego danej przestrzeni).

Oceniając wspomniane rozwiązania, rozmówcy i rozmówczynie wskazywali: po pierwsze na to, że zapisy w planach miejscowych mogą się okazać zbyt miękkie i trudne w egzekwowaniu, ponieważ realizowanie celów kultury może także polegać na przykład na organizowaniu komercyjnych imprez czy eventów firmowych. W tym kontekście mowa była także o obchodzeniu przepisów czy o trudnościach z ich egzekwowaniem, poprzez organizowanie konkursów na najem dla galerii, które mogą wygrać przedsiębiorcy prowadzący „galerię majtek”, czy o historiach kin, które miały funkcjonować po sprzedaży budynków, a mimo to – jakimś sposobem – przestały. Po drugie, wspominano także o pewnych niedogodnościach związanych z najmem: trzyletni nie wymaga zgody rady miasta, ale okazuje się zbyt krótki na zbilansowanie inwestycji, a jego wydłużenie wymaga już wspomnianej procedury. Po trzecie, wspominano także pewne niefrasobliwości inwestycyjne, np. kiedy okazywało się, że użytkowanie rewitalizowanej na cele publiczne kamienicy jest niemożliwe zgodnie z jej nowym przeznaczeniem.

Ocena rozwiązań była często w trakcie prowadzonych rozmów okazją, by wymieniać się przypuszczeniami dotyczącymi czynników, które decydują o skuteczności wspomnianych mechanizmów. Zdaniem rozmówców i rozmówczyń należą do nich w pierwszej kolejności czynniki związane z pracą urzędów, takie jak: brak konsekwencji w rządzeniu (zmiana priorytetów kolejnych władz na różnych poziomach organizacji działalności kulturalnej czy gospodarki przestrzennej), przesadny strach przed zarzutami o niegospodarność („demony partnerstwa prywatno-publicznego”) czy niedostatki w wiedzy o jakości, specyfice i sąsiedztwie lokali pozostających w gestii ZGN. Po drugie, wspominano o przygodności pewnych decyzji, które trudno przewidywać, ponieważ są one raczej pochodną priorytetów czy „kaprysów” pojedynczych polityków lub prywatnych inwestorów, niż wynikają z jakiejś systemowej ramy wsparcia dla przestrzeni kultury. Po trzecie, wskazywano też na moment, w którym się obecnie znajdujemy, jeśli chodzi o międzysektorową współpracę w inwestycjach, których częścią ma być kultura – to na razie pierwsze próby, a więc brakuje jeszcze wzajemnej wiedzy o sposobach działania poszczególnych partnerów. Po czwarte, mowa była o pojawieniu się nowej generacji inwestorów, z doświadczeniami międzynarodowymi, którzy mają „mniej rabunkowy” stosunek do miejskiej przestrzeni.