Jaume Plensa Do not touch, caress

Plensa laat zich namelijk moeilijk indelen in het kunsthistorisch kader van de vooruitgangsgedachte waarop het publiek vaak wordt getrakteerd met hapklare brokken

Bij de tentoonstelling is een rijk geïllustreerde catalogus verschenen. Titel: Jaume Plensa, Prijs: € 19,95 ISBN 9 789462 622395 Uitgeverij Waanders

De Spaanse beeldhouwer Jaume Plensa (Barcelona, 1955) laat zich moeilijk in een hokje duwen. Zelf houdt hij zich verre van de interpretatie van zijn werk. Met zijn beelden werpt Plensa eerder vragen op dan dat hij antwoorden geeft. De wortels van zijn kunst liggen in zijn geboortestad Barcelona, het belangrijkste centrum voor moderne kunst in Spanje. In het land van González, Gargallo en Picasso bestaat immers een grote traditie van plastiek in het ‘onedele’, expressieve ijzer. Plensa’s vroege, semi-figuratieve ijzersculpturen van mens- en dierfiguren brachten hem rond 1985 enige faam in Spanje.

Letters en woorden Na dit ‘Spaanse’ begin dat de periode documenteert waarin hij over de wereld zwierf, nam Plensa’s werk in de jaren ’90, toen hij terugkeerde naar Barcelona, wederom een drastische, sterk conceptuele wending. Naast sculpturale objecten en installaties heeft Plensa ook getekend, gefotografeerd, decors ontworpen, gedichten geschreven en lesgegeven. Sculptuur is voor hem de verbinding van idee en materie, abstractie en realiteit en – natuurlijk – het werken in en met de ruimte. Hij werkt niet alleen in gietijzer, brons en roestvrij staal maar ook in tal van steensoorten, hout, polyester en glas. Zijn materiaalgebruik is eerlijk, direct en vanzelfsprekend. Meer dan door enige andere kunstvorm wordt Plensa geïnspireerd door literatuur, poëzie in het bijzonder. Letters en woorden spelen in zijn oeuvre een grote rol. Taal is voor Plensa het verbindende element. Het alfabet maakt hij tot sculpturaal symbool van onze gemeenschap.

Eenling Plensa werkt bij voorkeur voor de openbare ruimte. De symboliek van zijn beeldhouwkunst is toegankelijk, zijn driedimensionale objecten fascineren door de mysterieuze uitstraling en het toegepaste perspectief, de superieure techniek waarmee ze tot stand zijn gekomen en de maatvoering die zich vlekkeloos verhoudt tot de stedelijke of landschappelijke omgeving. Zie daar de voorwaarden voor Plensa’s populariteit als beeldhouwer voor de publieke ruimte.

Met de klok mee: The Heart of Rivers, 2016, brons en bomen (7x), 100 x 99 x 100 cm, Installation view at Jaume Plensa, MACBA, Museu d’Art Contemporani de Barcelona, Barcelona, 2018; Laguna, 2018, Muranoglas, 69 x 181 x 61 cm; Jaume Plensa en Theo Scholten, FIAC Parijs, 1985; The Sound of Words I & II, 2017, rvs, 376 x 220 x 217 cm, 380 x 226 x 262 cm

Tegelijk verklaart dat wellicht ook de – aanvankelijk - schoorvoetende aandacht van de musea voor moderne kunst, in ieder geval de Nederlandse. Plensa laat zich namelijk moeilijk indelen in het kunsthistorisch kader van de vooruitgangsgedachte waarop het publiek vaak wordt getrakteerd met hapklare brokken. Hij is een eenling. Bij Plensa begint alles bij het idee, het concept, maar het sculpturale object of installatie is altijd zijn uitdrukkingsvorm gebleven. Ook de contemplatieve vrouwenhoofden waarmee hij wereldwijd bekendheid geniet, zijn langs conceptuele weg geboren. Zij die in Plensa hopen een voorvechter van de figuratie te vinden, komen dus bedrogen uit wanneer ze onder zijn baldakijn met gasflessen lopen (Mémoires Jumelles, 1992) of geconfronteerd worden met de 73 doorzichtige kastjes (Islands III, 1996) die het DNA van onze cultuur conserveren. Niet het object zelf is van belang, aldus Plensa, maar de energie die ervan uitgaat en het verband met zijn omgeving. Daarbij streeft hij naar schoonheid en geeft blijk van zijn hunkering naar mensbeelden die hoopvol stemmen voor de toekomst.

Vrouwenhoofden Plensa geniet wereldwijd faam met zijn monumentale vrouwenhoofden in de openbare ruimte. Ze hebben de ogen gesloten en bieden een bijna meditatieve aanblik. De zo typerende sfeer van bezonkenheid en inkeer kwam prachtig tot uitdrukking in Plensa’s veel geprezen tentoonstelling in de Basilica di San Giorgio Maggiore tijdens de Biënnale van Venetië in 2005. Meer dan dertig grote projecten heeft Plensa inmiddels uitgevoerd in steden als Chicago, Dubai, Londen, Liverpool, Nice, Tokyo, Toronto, en Vancouver. Een absoluut hoogtepunt is de Crown Fountain in het Millennium Park van Chicago. Voor deze fontein filmde Plensa 1000 inwoners van die stad, frontaal, waarbij zij de ogen langzaam sloten en de lippen tuitten. Daar werd zijn fascinatie voor het gezicht geboren. De breedte van zijn oeuvre en de conceptuele grondslag waarop het berust, kwam op indrukwekkende wijze tot zijn recht in het grote retrospectief waarmee het Museum voor Hedendaagse Kunst in Barcelona (MACBA) zijn beroemde stadgenoot in 2018-2019 eerde.

Beelden aan Zee Dat Beelden aan Zee het enige Nederlandse museum is dat werken van Plensa bezit, is te danken aan de spontane, onbevooroordeelde wijze waarop Theo Scholten (1927-2005) en Lida Scholten-Miltenburg verzamelden. In 1985, een klein decennium voor de opening van hun museum, ontmoetten zij Jaume en Laura Plensa op de FIAC in Parijs en groeide er een vriendschappelijke band die heeft geresulteerd in de aankoop van de beelden Home [Catalaans voor man] en Tête Blanche. Plensa paste naadloos in het verzamelprofiel van de Scholtens: la condition humaine als thema, het ambachtelijk vervaardigde object als drager, het stimuleren van jong talent als ideëel streven en de brede, internationale scoop als venster. Ook de latere ontwikkeling van Plensa werd door de Scholtens met interesse gevolgd en de organisatie van een solotentoonstelling stond hoog op hun lijstje. Het is dan ook heel bijzonder dat het 25-jarig bestaan van Beelden aan Zee wordt gevierd met dit overzicht van Plensa’s werk in aanwezigheid van Lida Scholten. Tweeëntwintig beelden en zeven tekeningen

groot is de tentoonstelling die Beelden aan Zee wijdt aan Plensa. De beelden zijn recent, uit de jaren 2013-2019, de serie tekeningen dateert uit 2003-2004. Niet eerder werd de bijzondere kwaliteit van het museumgebouw zozeer benut als juist bij deze zomertentoonstelling. De grote glazen schuifwanden staan open en bieden ongehinderd toegang tot de verschillende binnen- en buitenruimten waarin de robuuste beelden in groepen staan opgesteld. Literatuur Plensa werkt in series, families. Drie reusachtige mensfiguren van gevlochten staaldraad (Sound of Words & Roots) bemannen de patio’s aan weerszijden van de Grote Zaal. Het zijn transparante beelden die je kunt betreden. In het centrum van deze beelden deinen letters in de wind. Letters worden woorden, woorden vormen teksten en teksten gaan over in literatuur. Roots is opgebouwd uit letters en karakters uit acht verschillende talen en symboliseert de diversiteit én gemeenschappelijkheid van de De grote glazen schuifwanden staan open en bieden ongehinderd toegang tot de verschillende binnen- en buitenruimten

mensheid. De Grote Zaal biedt onderdak aan twee groepen: Heart of Rivers en Utopia. De eerste bestaat uit zeven pluimessen die omarmd worden door een bronzen mensfiguur in wie wij Plensa herkennen. Zijn rug is beschreven met de namen van rivieren. Utopia bestaat uit zeven hoofden in basalt, portretten van jonge vrouwen in de overgang van de ene levensfase naar de andere. De smalle hoofden zijn raadselachtig, kijken zonder te zien en nodigen uit tot zelfreflectie. Andere uitwerkingen van dit thema – in albast, glas en gietijzer – staan opgesteld in de nissen in de gang, de Zeezaal en op het duin. In het Kabinet completeren zeven monumentale tekeningen het geheel.

Bron van schoonheid Tot slot Jaume Plensa zelf aan het woord. Een citaat uit het interview dat kunstcriticus Anna Tilroe gebruikte voor haar essay in de begeleidende catalogus. ‘Heel vaak hebben mensen gezegd dat sculptuur dood is. Ze begrijpen niet dat sculptuur het geweldige vermogen heeft om objecten tot leven te brengen, om op de deur te kloppen zodat mensen wakker worden. Ik wil hoop voor de toekomst brengen. Want hoe onvolkomen wij ook zijn, wij voelen toch in onszelf een verlangen naar en een enorme potentie voor schoonheid. De grote uitdaging waar sculptuur in deze tijd voor staat, is om weer een bron van schoonheid te worden door de grote, fundamentele vragen te durven stellen.’

Jan Teeu wisse , directeur Beelden aan Zee

10.06 27.10 06 27.10 06 10

JOANA VASCONCELOS I’m Your Mirror

20 juli t/m 17 november 2019

Kunsthal Rotterdam presenteert - voor het eerst in Nederland - een indrukwekkende overzichtstentoonstelling van de beroemde Portugese kunstenaar Joana Vasconcelos. ‘I’m Your Mirror’ toont ruim dertig van haar iconische sculpturen en installaties vanaf 1997 tot heden waaronder ‘Lilicoptère (2012)’, de vergulde helikopter gedecoreerd met Swarovski kristallen en struisvogelveren die zij maakte voor haar solotentoonstelling in het Paleis van Versailles. Activistisch, feministisch en met een diepgeworteld respect voor de Portugese cultuur en tradities geeft Vasconcelos haar eigen draai aan de werkelijkheid. Het resultaat is een verleidelijke, humoristische, uitbundige en soms absurdistische tentoonstelling waarin niets is wat het lijkt. Identiteit Vasconcelos onderzoekt in haar werk verschillende vormen van identiteit – waaronder die van de vrouw – en de tweespalt die daar vaak in te vinden is. Direct en ironisch stelt zij maatschappelijke tegenstellingen aan de kaak en laat zich hierbij inspireren door een veelheid aan invloeden uit de muziek, literatuur en de traditionele ambachten van haar thuisland.

Pop Galo in het Museumpark Een van de meest kenmerkende werken van Joana Vasconcelos is ‘Pop Galo (2016)’, geïnspireerd op de haan van Barcelos. Dit nationale symbool van Portugal is door Vasconcelos omgetoverd tot een sculptuur van monumentale proporties. Bijna tien meter hoog, bekleed

Joana Vasconcelos (1971) staat bekend om haar scherpe gevoel voor verhoudingen, meesterlijk gebruik van kleur en bijzondere materiaalkeuze, zoals huishoudelijke voorwerpen, muurtegels, textiel, medicijnen, urinoirs, telefoons, pannen en plastic bestek. Achter de ogenschijnlijke vrolijkheid van haar werk gaan belangrijke maatschappelijke en sociaal- politieke thema’s schuil zoals onderdrukking, mensenrechten, immigratie, globalisering, identiteit en gendervraagstukken. met zeventienduizend handbeschilderde kleurrijke tegeltjes en met een interactieve licht- en geluidshow - compleet met fado’s - schittert ‘Pop Galo’ bezoekers van het Museumpark deze zomer tegemoet.

Bezoekers van de Kunsthal kunnen zich tot en met zondag 17 november volledig onderdompelen in het ‘larger then life’ universum van een kunstenaar die op humoristische wijze een eigen draai aan de werkelijkheid geeft. Kijk op www.kunsthal.nl voor meer informatie en tickets.