Bijlage van Accenture Innovation Awards
DE belofte van de SLIMME INDUSTRIE
langere levensduur, lagere onderhoudskosten en een veiliger werkomgeving.’ In Nederland zijn Shapeways, Ultimaker en 3D Hubs bekende Nederlandse producenten. Veelbelovend is ook Additive Industries in Eindhoven. De in 2012 gestarte onderneming maakt in haar proeffabriek AddLab onderdelen voor hightechbedrijven in 3D-geprint metaal. Ook bouwt het bedrijf samen met partners aan een nieuw type metaalprinter. ‘Eén die hele series achter elkaar en sneller kan produceren,’ zegt directeur Daan Kersten (45). ‘De huidige generatie printers is traag en daarom niet rendabel.’ Het eerste prototype van de nieuwe metaalprinter is in november klaar. ‘De vraag is overweldigend,’ aldus Kersten. ‘En komt uit het topsegment van de automotive-, de aerospace-, de medische en de hightech-industrie. Bedrijven als ASML en Philips kunnen met deze generatie 3D-printers sneller en flexibeler produceren.’ Het proces is revolutionair. Kersten: ‘Er zijn geen ontwerpen of mallen nodig. Ook het schrijven van speciale programma’s, zoals bij frezen, is verleden tijd. Na het invoeren van een digitale tekening wordt elk denkbaar voorwerp laagje voor laagje gevormd.’ Kersten verwacht dat 3D-printing de industrie radicaal zal veranderen.
Robotisering, 3D-printing, intelligente fabrieksmachines en ‘wearables’. Het zijn technologische ontwikkelingen die de maakindustrie volledig op z’n kop zetten. De vierde industriële revolutie gaat in hoog tempo. Nederland moet de kansen van ‘smart manufacturing’ nu pakken, luidt de boodschap. Redactie: Elsevier Media Lab
7400
De objecten die uit de 3D-printer rollen, spreken tot de verbeelding. Telefoonhoesjes, sieraden, bonbons en zelfs menselijke organen. In Amsterdam wordt gewerkt aan een 3D-geprint grachtenpand. De mogelijkheden lijken oneindig. ‘Het was duur, maar de verwachting is dat iedereen in de toekomst een 3D-printer in huis heeft of deelt met de buren,’ zegt Edwin Knoop (43), managing director van Accenture. ‘Daarmee maken we gepersonaliseerde producten: hippe schoenen of een mooie jurk.’ Het 3D-printen is van grote betekenis voor de industrie. ‘Boeing en Airbus gebruiken de techniek om lokaal onderdelen te produceren,’ aldus Ellen van Essen (52), eveneens managing director bij Accenture. ‘Lokaal printen scheelt voorraad en drukt de transportkosten; vaak moeten onderdelen van ver worden ingevlogen.’ De combinatie met nanotechnologie creëert nieuwe onderdelen die de wereld nog niet kent. En resulteert in een 54
robots waren er in 2013 aan het werk in de Nederlandse fabrieken. Dit is een half procent van het wereldtotaal en daarmee scoren we lager dan Italië, Spanje, Zweden, België en Tsjechië. Japan was met zo'n 300.000 robots bijna een kwart - het grootste robotland. Overigens groeit het aantal robots in Nederland wel snel: jaarlijks met 50 procent sinds 2008. De meeste robots staan in de auto-industrie, maar ze zijn ook in opmars in andere industrieën, zoals elektronica, luchtvaart, voeding en de medische sector. Bron: International Federation of Robotics
LEVENS REDDEN Robotisering is een tweede aanjager van smart manufacturing – ofwel slimmer produceren. De opmars van robots op de fabrieksvloer leidt vaak tot angst, omdat het banen zou kosten. ‘Onterecht,’ meent Van Essen. ‘Het gaat vooral om repeterend, saai werk. Of vies en onveilig werk. Zo is in de petrochemie, op initiatief van bedrijven als Shell, Vopak en Chevron de Petrobot in ontwikkeling. Die kan chemische tankers inspecteren. Vroeger was dat mensenwerk, straks voert een medewerker controles uit in een veilige omgeving via een joystick. Als er iets misgaat, kost dat geen mensenleven,’ aldus Van Essen. Angst voor banenverlies strookt bovendien niet met de trend van reshoring: het terughalen van productie uit lagelonenlanden. ‘Dankzij 3D-printing en robotisering is onze productie goedkoper dan in China, ook omdat de lonen daar met 20 tot 30 procent zijn gestegen. Vaak leidt nieuwe technologie ook hoger in de waardeketen tot nieuwe banen.’ En, robots redden levens in de gezondheidszorg. Zo is de Da Vinci-robot, waarmee de chirurg veel preciezer opereert, niet meer weg te denken uit de urologie. ‘In enkele ziekenhuizen kunnen radiologen binnenkort in een MRI-scanner biopten nemen of tumoren ableren. Een grote doorbraak,’ aldus Stefano Stramigioli (47), hoogleraar robotica aan de Universiteit Twente. ‘Robots worden ook ingezet om mensen te helpen revalideren na
'Robots inspecteren tegenwoordig chemische tankers. Dat was voorheen mensenwerk' een beroerte. Een groot voordeel: de hulprobots kunnen vorderingen monitoren.’ Volgens Stramigioli is het bedrijfsleven afwachtend met de inzet van robots. ‘Heel anders dan in Silicon Valley, waar direct groots wordt ingesprongen op de technologie. Als er fouten worden gemaakt, wordt dat gezien als leerproces. In Nederland tolereren we dat niet.’
INTELLIGENTE MACHINES Smart manufacturing omvat ook intelligente machines die met elkaar communiceren. En drones die op grote hoogte elektriciteitsmasten of machines inspecteren. ‘Bovendien,’ benadrukt Knoop, ‘smart manufacturing slaat niet alleen op de manier van produceren. Het zit hem ook in het design.’ Door digitalisering kan een team in verschillende landen aan hetzelfde ontwerp werken. Ook het onderhoud is smart: sensoren op de machinerie kunnen vervanging van een onderdeel voorspellen. ‘Dankzij kunstmatige intelligentie wordt de fabriek steeds slimmer. Machines en robots verbeteren zichzelf en gaan uiteindelijk samenwerken, zelf denken en doen. De grenzen worden aangegeven door de mens.’ Steden spelen een belangrijke rol bij innovatie, ze kunnen samenwerkingsverbanden tussen bedrijfsleven en wetenschap realiseren. ‘De Campus in Eindhoven is daar een goed voorbeeld van. Maar soms staat ons poldermodel, een versplinterde overlegcultuur, een radicale doorbraak in de weg,’ zegt Knoop. Additive Industries-directeur Kersten vindt dat de overheid meer in nieuwe technologieën kan investeren. ‘3D-printing krijgt in Engeland, Duitsland en Amerika grote overheidssteun.’ Volgens Van Essen moet het onderwijs drastisch veranderen. ‘De toekomst vraagt om heel veel technische kennis en andere vaardigheden.’ Elk bedrijf moet zich voorbereiden op de kansen die smart manufacturing biedt. ‘De keten gaat echt op z’n kop. Zorg dat je – anders dan bijvoorbeeld Kodak – tijdig innoveert en je businessmodel aanpast. De wereld verandert razendsnel,’ aldus Knoop en Van Essen.
Kansrijke thema’s Innovatie gaat over de grenzen van industrieën heen. Nieuwe technologie, nieuwe businessmodellen en nieuwe samenwerkingen leiden tot versnelling en vooruitgang. En maken dat de wereld anders werkt en leeft. In aanloop naar de uitreiking van de Accenture Innovation Awards 2015 op 30 oktober verschijnt in Elsevier een serie artikelen over tien industrie-overstijgende innovatiethema’s die grote maatschappelijke vraagstukken adresseren. En die, gedreven door digitale ontwikkelingen en een gezamenlijke aanpak, Nederland kansen bieden voor groei en meer welvaart.
55