BIJLAGE VAN ACCENTURE INNOVATION AWARDS
PRANGENDE VOEDSELVRAGEN VOOR 2050
Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI): ‘Als andere landen net zo efficiënt zouden produceren als Nederland, was het voedselprobleem minder groot. Er zijn grote slagen te maken. Overigens ook op Nederlandse bodem.’ Als een van de negen in TKI verenigde topsectoren wordt de agrifood-sector beschouwd als een belangrijke motor van de economie. Binnen TKI bundelen overheid, bedrijfsleven en kennisinstituten hun krachten om kennis en innovatie te vergroten. Volgens De Gooijer is die samenwerking in de zogenaamde triple helix de succesfactor. ‘Het blijft niet bij een uitvinding in het lab, bedrijven passen zoiets direct toe. Vaak vinden de innovaties ook snel hun weg naar het buitenland. Nederland is een proeftuin van nieuwe technologieën. Zo zullen over vijf jaar versproducten onder hoge druk langer goed blijven. En, er is steeds vaker sprake van hergebruik van reststromen als sinaasappelpulp en koffiedik.’
De landbouwmethoden anno nu zullen halverwege de eenentwintigste eeuw bij lange na niet toereikend zijn om de wereldbevolking van dan negen miljard mensen van voldoende voedsel te voorzien. Innovatie in de agrarische en voedingssector is cruciaal. De tijd voor smart farming en fair food is hier en nu. Redactie: Elsevier Media Lab
Voor de kust van Texel draait sinds vorig jaar een zeeboerderij. Er wordt geëxperimenteerd met het telen van zeewier. Verwerkt in ravioli zou het een delicatesse zijn. En supergezond bovendien. Maar dat is niet de grootste drijfveer. Zeewier is duurzaam omdat er in tegenstelling tot rijst, maïs en tarwe geen steeds schaarser wordende landbouwgrond voor nodig is. Volgens onderzoekers van Universiteit Wageningen heeft zeewier alles in zich om bij te dragen aan de oplossingen voor het wereldvoedselprobleem – net als het eten van insecten. Met onze huidige consumptiepatronen en landbouwmethoden heeft de wereld in 2050 bijna drie aardbollen nodig om voldoende voedsel voor negen miljard mensen te produceren. We moeten dus meer produceren, effectiever gebruik maken van grondstoffen en ons afval recyclen zonder daarbij milieu, mens en dier uit het oog te verliezen. Nederland kan hierin een sleutelrol spelen. De agrarische sector en de voedingsindustrie lopen voorop met moderne technologieën en kennis. Kees de Gooijer (55), directeur Agri & Food bij 42
33% van al het voedsel dat wereldwijd wordt geproduceerd, gaat verloren. In westerse landen is de consument de belangrijkste boosdoener. Maar ook supermarkten gooien veel weg, omdat kromme komkommers of rechte bananen niet goed zouden verkopen. In ontwikkelingslanden gaat het meeste voedsel net na de oogst verloren. Het totale jaarlijkse voedselverlies komt uit op 1,3 miljard ton voedingswaar. Afgezet tegen de bijna 900 miljoen mensen die dagelijks honger lijden een bijzonder pijnlijk cijfer. BRON: FAO 2013
DRONES Een veelbelovende innovatie in de landbouw is het gebruik van drones. ‘Voorheen inspecteerden boeren hun gewassen met behulp van satellietbeelden. De gegevens die een drone doorgeeft, zijn veel preciezer,’ zegt Rob Knigge (41), managing director products bij Accenture. ‘Wanneer ze moeten bemesten of bewateren. Wat de beste tijd is om te oogsten. De techniek – bedacht door het bedrijf Avular – leidt tot betere opbrengsten.’ De drones passen in de trend van smart farming. ‘Een hightechsysteem waarbij boeren de gezondheid van hun vee monitoren via sensoren. Bij afwijkingen – bijvoorbeeld een kalf dat te weinig drinkt – krijgt de boer een bericht via zijn mobiele telefoon,’ legt Knigge uit. HOGER INKOMEN Grote voedingsbedrijven zien voor zichzelf een rol in het wereldvoedselvraagstuk. Al enige jaren zijn zij – met Unilever als aanjager – doordrongen van het besef dat duurzaam produceren een must is. Hoog op de agenda in de bestuurskamers staan issues als minder CO2-uitstoot, inkoop van duurzame grondstoffen en hergebruik van reststromen. Voedingsbedrijven als FrieslandCampina ondersteunen bijvoorbeeld boeren in Azië en Afrika bij het runnen van hun melkveehouderij. ‘Het leidt tot een hoger inkomen en meer voedselzekerheid,’ aldus directeur duurzaamheid Frank van Ooijen (57). In China verdient FrieslandCampina niet alleen aan de grote afzetmarkt voor zuivel, maar ook aan kennisoverdracht. ‘In China is een groot tekort aan de nieuwste agrofood-kennis,’ zegt Van Ooijen. ‘We helpen bij smart farming, de samenstelling van
IS ZEEWIER HET VOEDSEL VAN DE TOEKOMST?
KANSRIJKE THEMA’S hoogwaardig veevoeder en de verwerking van mest.’ Volgens Van Ooijen zijn er internationaal veel kansen voor agrofood-, it- en hightechbedrijven.
WOESTIJNBOXEN Nederland heeft sterke troeven in handen om het voortouw te nemen in het vinden van duurzame oplossingen voor het wereldvoedselvraagstuk, meent Sytze-Johan Bakker (50), managing director agribusiness bij Accenture. ‘Een positie die we danken aan onze historie en kennis en kunde in de landbouw- en voedingssector, onze infrastructuur en onze toepassing van moderne voedseltechnologieën.’ Innovatie van Nederlandse bodem kan helpen de wereldbevolking op een duurzame en gezonde manier te voeden, denkt Bakker. ‘Nederland telt veel voedingsproducenten. Zij exporteren producten en kennis en zijn gedreven om – ook over de grens – alle processen te verduurzamen. Tegenwoordig beschikken deze bedrijven over heel veel data waarmee ze inzicht krijgen in consumenten- en verbruiksgedrag.’ Ook vanuit de wetenschap en bijvoorbeeld biotechnologie wordt al veel onderzoek verricht in Nederland. Verder moeten we de rol van start-ups niet onderschatten. Bakker: ‘Hun innovatieve ideeën maken soms het verschil. Zoals het bedrijf dat woestijnboxen bedacht,waarmee het mogelijk wordt om bomen in de Sahara te planten.’ Wel moet Nederland in zijn ogen waken voor de wet van de remmende voorsprong. ‘Om aan de bal te blijven, is ook in de toekomst samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen – zoals Universiteit Wageningen – en innovatiehubs als Eindhoven essentieel. Door samenwerking met sectoren als chemie en energie kunnen we bovendien alternatieve energiebronnen aanboren, die fossiele brandstoffen zullen vervangen. Stappen die ook weer bijdragen aan het verduurzamen van de wereldvoedselvoorziening, alsmede exportkansen voor Nederland,’ aldus Bakker.
Innovatie gaat over de grenzen van industrieën heen. Nieuwe technologie, nieuwe businessmodellen en nieuwe samenwerkingen leiden tot versnelling en vooruitgang. En maken dat de wereld anders werkt en leeft. In aanloop naar de uitreiking van de Accenture Innovation Awards 2015 op 30 oktober verschijnt in Elsevier een serie artikelen over tien industrie-overstijgende innovatiethema’s die grote maatschappelijke vraagstukken adresseren. En die, gedreven door digitale ontwikkelingen en een gezamenlijke aanpak, Nederland kansen bieden voor groei en meer welvaart.
Innovation Awards 2015
43