De makers van Elsevier Juist bundelden de mooiste hidden secrets uit het maandblad en nog niet eerder verschenen tips over verborgen juweeltjes. Van onontdekte steden als Troms0/ en Lille tot bijzondere adresjes in klassieke steden als Berlijn, Parijs en Londen. Een gids vol inspiratie voor iedereen die van reizen houdt, plus handige tips om goedkoop te reizen en leuke apps om de wereld te ontdekken.
HIDDEN SECRETS, ELSVIER JUIST REISSPECIAL
De kunst van het reizen
14 STEDEN DIE JE GEZIEN MOET HEBBEN
REISSPECIAL:
124
De leukste tips voor bijvoorbeeld Cadaqués, Tromsø, Lille en Riga
pagina’s inspiratie
HIDDEN SECRETS
TIPS VOOR SMART TRAVELLERS Apps, gadgets en tips voor leuk en goedkoop reizen
BIJZONDERE SLAAPPLEKKEN 8 verrassende luxehotels. VAN TEMPEL TOT IGLO
GEHEIMTIPS VOOR 7 KLASSIEKE STEDEN Zoals Antwerpen, Barcelona en Londen
€ 8,95
www.elsevierjuist.nl/hiddensecret
Porto, Portugal AP
001_Cover_tom.indd 1
01-06-2016 14:52
INHOUD → 4 6 8 01 14
18
02 20
23 24 03 30 32 04 34
38 05 40
43
Inhoud Voorwoord en colofon De kunst van het reizen Een korte geschiedenis Gent Hidden secret Verre bestemmingen voor een schijntje Tips en apps Cadaqués Hidden secret Lezersaanbieding Soho House Malmö Hidden secret Slim boeken en reizen Tips en apps Marseille Hidden secret Slim inpakken Tips en apps Tromsø Hidden secret Coole musea
06
52 54 55
07
08
56 60 66 68
09
70
10
72 74
11
76
12
79 80 81
13
HIDDEN SECRETS: Veertien onbekende steden die zeker het ontdekken waard zijn. Zoals Lille, Porto, Riga en Turijn. Met tal van originele tips voor leuke restaurants, bars, hotels en must-do’s.
Turijn Hidden secret Op het vliegveld Tips en apps In de lucht Tips en apps Hamburg Hidden secret Hollandse hotelrage Sint Petersburg Hidden secret Apps voor op reis 8 apps Granada Hidden secret Riga Hidden secret Slim de stad ontdekken Tips en apps Lille Hidden secret Zomerse bestemmingen Vernazza Sintra
18
81 82 82 83 84
19
88 90
14 15 16 17
94
20
21 22 23 24 25 26 27
95 104 106 108 110 112 114 116 118 120
Dubrovnik Bagnorecio Kotor Santorini Kopenhagen Hidden secret Gadgets Porto Hidden secret Bye Bye jetlag Tips en apps Bijzondere slaapplekken Gdańsk Hidden secret Klassiekers Amsterdam Antwerpen Barcelona Berlijn Londen New York Parijs
KLASSIEKERS: Ook in de klassieke steden is nog genoeg te ontdekken. Denk aan verborgen cafeetjes in kleine straten en leuke boetiekhotels. Tal van tips voor onder meer Berlijn, New York en Parijs.
04
004_005_HS_Inhoud_T.indd 4
01-06-2016 15:01
05
08
10
26 03 18 01
21
20
07 24
25 22
11 27
06 12 04
19 23
02
15
14 16
13 09
004_005_HS_Inhoud_T.indd 5
17
01-06-2016 14:42
TEKST: TOENKE BERKELBACH
De kunst van het reizen Vliegen, zeker nu het zo goedkoop is, heeft het reizen gedemocratiseerd. Elke bestemming is bereikbaar. En als je er niet heen kunt, biedt internet (Google Earth!) een inkijkje in het onbekende. Is hiermee ook de magie van het reizen verloren gegaan? Een korte geschiedenis van de reis
08
008_013_HS_DeKunstVanHetReizenDEF2.indd 8
01-06-2016 13:18
O
nlangs was er een expositie van Louis Vuitton in het Grand Palais in Parijs, met hutkoffers, reistassen en necessaires voor toiletbenodigdheden. Alles wat materieel gezien op reizen duidt, was aanwezig, omringd door het aura van Louis Vuitton. De context van het Grand Palais was perfect. De voorwerpen lagen er uitgestald binnen decors als de Sahara of de achterplecht van een zeeschip. Maar uiteindelijk draaide de tentoonstelling om een paar objecten die we allemaal wel kennen. Wat versleten hutkoffers, een paar koffers en wat tassen. Vuitton, ofwel de groep LVMH – Louis Vuitton Moët Hennessy – is de grootste multinational ter wereld geworden, met als basis onder meer die luxe reisbescheiden. Maar wat is dat reizen
nu eigenlijk? Waar ligt die magie van al dat reizen waarmee Louis Vuitton koploper van alle multinationals is geworden? Halverwege de negentiende eeuw, toen Vuitton zijn eerste slag sloeg met zijn hutkoffers, was reizen nog iets exclusiefs voor de gegoede klasse. In de loop van de twintigste eeuw, met de opkomst van het toen nog kostbare vliegverkeer, werd reizen vooral iets voor de jetset. Inmiddels is reizen gemeengoed, met hordes toeristen die naar de meest afgelegen plekken reizen – de Ryan Air Set. Het reizen is zijn aureool van luxe kwijtgeraakt zoals dat bestond in de tijd van Louis Vuittons hutkoffers. Een rugzakje van de HEMA kan immers ook. Maar is de zoektocht van wie al veel eerder reisde, ook zonder Vuittons hutkoffers, of dat nu doet met zijn HEMA-rugzak, misschien toch dezelfde?
Reizen is zo oud als de wereld, maar het reizen-om-het-reizen, het toerisme, is pas halverwege de zeventiende eeuw begonnen. Tot dan toe had reizen altijd een commercieel, militair of religieus oogpunt. Reizen was er voor de handel, ontdekkingsreizen waren er om het territorium uit te breiden en pelgrimsreizen waren er voor de religie.
Emo’s omzwervingen Een uitzondering uit de vroege Middeleeuwen is een Nederlander, de in 1175 geboren Groninger Emo van Huizinge. Vanuit zijn kleine wereldje van terpen en moerassen op het Groningse platteland wilde de avontuurlijke Emo in 1211, op zijn 35ste, de grote wereld verkennen. Emo, die als eerste Nederlander al in Oxford had gestudeerd, had net met een schenking van zijn neef
09 Bijschrift 008_013_HS_DeKunstVanHetReizenDEF2.indd 9
01-06-2016 13:18
CLUB
is a very very very fine house
In 2017 opent in Amsterdam de eerste Nederlandse vestiging van het Britse Soho House, een private members club voor creatieve zielen. Fluwelen banken, een mix van vintage en industrieel en een huiselijke sfeer. ‘In Berlijn zeiden ze dat het niet zou aanslaan. Inmiddels hebben we daar vijfduizend leden’
024
024_029_HS_SohoHouseDEF.indd 24
01-06-2016 13:08
E
en lange, door hoge bomen omzoomde oprijlaan maakt plaats voor een klassiek landhuis. Niet overdadig, maar charmant. In de hal zit een mooie jonge vrouw achter de balie. ‘Welkom in Babington House,’ zegt ze. Ze zoekt de reservering erbij: ‘Ah, jullie zitten in de oude lodge van de poortwachter.’ Een knusse cottage, zoals je die op het Engelse platteland zou verwachten: krakende houten vloeren, open haard, landelijke keuken en een assortiment aan boeken en spelletjes. Warm en huiselijk, maar tegelijkertijd heel stijlvol ingericht. De jongedame van de receptie, Rose, laat het huis en de omgeving zien: een buitenzwembad met zonnebedden, een binnenzwembad, sauna en spa, een crèche waar gasten hun kinderen dagelijks twee uur gratis mogen onderbrengen, een tennisbaan, een gezellige bar met grote ramen die uitzicht bieden op het uitgestrekte land en de bossen achter het landhuis, een restaurant, bibliotheek en spelletjeskamer. De gasten zijn een mix: gezinnen met kinderen en honden, stelletjes, groepen vrienden. Allemaal zien ze er welvarend, maar bijna nooit overdadig uit. Desalniettemin staan er dure auto’s voor de deur, een Maserati rijdt langs, en op het grasveld, niet ver van de
voetballende vaders, landt een helikopter. Het is vrijdagmiddag en er heerst een gezellige drukte in en rondom het huis. Babington House was een hit vanaf het moment dat eigenaar Nick Jones het in 1995 opende. Het was bedoeld als getaway voor drukke Londenaren, op het uitgestrekte platteland van Somerset. Het was het tweede house van wat later Jones’ Soho House-imperium zou worden en dat hij in datzelfde jaar was begonnen in de Londense wijk Soho.
openden ze in 1988.’ Hij voegt eraan toe: ‘Zie je, ik zeg altijd “we” om de suggestie te wekken dat ik iemand anders de schuld kan geven, maar ik opende ze in 1988.’ Het idee van zijn restaurantketen was dat je vlees kon bestellen, en vervolgens kon kiezen welke saus je daarover wilde: over the top. Een van die restaurants was in Old Crompton Street, in de Londense wijk Soho. Begin jaren negentig verving hij dat restaurant door het klassieke Franse Cafe Boheme, dat inmiddels een instituut is in de stad. Boven het café zat een filmkantoor. ‘Op een dag belde Toevalstreffer de huisbaas me en zei: wil jij ‘Het ontstond eigenlijk per de filmruimtes? Ik dacht: wat ongeluk,’ zegt Nick Jones (52) moet ik ermee? Het waren drie – felblauwe ogen, charmant bovenetages met kleine kamers. op een jongensachtige manier, En een piepkleine deur!’ Maar een brede lach en een prachJones zei ja en besloot er een tig accent. Na de middelbare private members club van te school kreeg hij een opleiding maken. De naam? ‘Het was een bij een grote Britse hotelhuis, het stond in Soho, dus groep. ‘Ik wilde altijd iets met noemde ik het Soho House.’ restaurants en hotels, maar ik Jones’ Cafe Boheme werd elke was nog nooit in een private members club geweest. Dus zo’n dag druk bezocht door buurtgenoten die bekendstonden als club was geen onderdeel van mijn oorspronkelijke idee.’ Dat creatieven. Zo leerde Jones veel mensen uit die wereld kennen. hij er nu toch een heeft, noemt hij een samenloop van omstan- Hij besloot dat het een goede digheden: ‘Ik had een paar heel doelgroep zou zijn. Toen het eerste Soho House opende, slechte restaurants, genaamd Over the Top,’ lacht Jones. ‘Heel had het vijfhonderd leden. Nu, meer dan twintig jaar later, zijn slecht,’ benadrukt hij. Hij zegt er meer dan vijftien huizen, en het met een mate van zelfspot die huizen samen hebben bijna die zeldzaam is bij mensen honderd keer zo veel leden. met zo veel succes als hij. ‘We
(52) Oprichter en CEO van Soho House 1963 Geboren in Cobham, Surrey, Engeland 1980-1988 Trainee bij de Trusthouse Forte Group 1988 Restaurant Over the Top 1992 Cafe Boheme 1995 Eerste Soho House in Soho, Londen
025
024_029_HS_SohoHouseDEF.indd 25
01-06-2016 13:08
KUNST
MUST-SEE MUSEA Musea zijn tegenwoordig vaak kunstwerken op zichzelf. Acht kunsttempels die je gezien moet hebben
043
043_049_HS_CooleMuseaDEF.indd 43
01-06-2016 12:59
MUSEA
FONDATION LOUIS VUITTON Bernard Arnault van het luxegoederenconglomaat LVMH (Moët Hennesy-Louis Vuitton) kocht een oude bowlingbaan in het Bois de Boulogne, Parijs, en liet architect Frank Gehry – ontwerper van onder meer het Guggenheim Museum in Bilbao – een spectaculair museum ontwerpen voor zijn kunstcollectie. Het resultaat is de supersonische constructie Fondation Louis Vuitton, speciaal voor Arnaults collectie hedendaagse kunst. Een gebouw van wit ‘vezelbeton, overkoepeld door 3.600 glaspanelen met elk een net andere vorm. De collectie omvat vooral werken uit de twintigste eeuw van onder meer Jean-Michel Basquiat, Gilbert & George en Jeff Koons. www.fondationlouisvuitton.fr
044
043_049_HS_CooleMuseaDEF.indd 44
01-06-2016 13:00
RIVERSIDE MUSEUM GLASGOW Wat direct opvalt aan het Schotse Riverside Museum is de vorm. De bovenkant van de glazen gevel heeft een bijzonder zigzaggend ontwerp. De rest van het gebouw loopt als een soort verzameling gekromde tunnels met golvend dak over het perceel in de Glasgowse haven. Het museum is een ontwerp van Zaha
Hadid Architects en kostte ruim 97 miljoen euro. De bouw duurde van 2007 tot 2010, en in juni 2011 opende het voor publiek. Het Riverside Museum is een transportmuseum met ongeveer 3.000 expositiestukken. In 2013 won het museum de prijs European Museum of the Year. �
www.glasgowlife.org.uk
045
043_049_HS_CooleMuseaDEF.indd 45
01-06-2016 13:00
MUSEA
TATE MODERN In juni 2016 is het nieuwe gebouw van Tate Modern in Londen geopend. Een elf verdiepingen tellende aanbouw, ontworpen door de échte stermuseumarchitecten Herzog & de Meuron, die al zo’n veertig nieuwe musea over de hele wereld op hun naam hebben staan, waaronder het originele Tate Modern. Dit is misschien wel het meest prestigieuze project van allemaal. Het extra oppervlak van het Tate Modern, 16.000 vierkante meter, kostte 215 miljoen pond (258 miljoen euro) en is bedoeld voor collectiepresentaties, tijdelijke tentoonstelling, café en restaurants, de museumwinkel en educatieve ruimten. www.tate.org.uk
046
043_049_HS_CooleMuseaDEF.indd 46
01-06-2016 13:00
NEDERLAND
HOLLANDSE HOTELRAGE Het ene na het andere hotel wordt geopend in Nederland, en al lang niet meer exclusief voor buitenlandse toeristen. Ook locals ontdekken de magie van de hotellerie. Hotelexpert Vincent van Dijk tipt waar je in Nederland moet zijn
O
p elke straathoek wordt tegenwoordig wel een kamer verhuurd via Airbnb. Toch zijn hotels nog nooit zo populair geweest. Ze zijn in korte tijd onmisbaar onderdeel geworden van de Nederlandse ‘lifestyle’. Want waar kun je je beter in het centrum van de wereld voelen dan in een hotelbar, waar je in het Engels wordt aangesproken en tussen tal van culturen zit? Bovendien is de hang naar service groter geworden. We
The Hoxton, Amsterdam
060
060_065_HS_HotelHollandiaDEF kopie.indd 60
01-06-2016 12:55
vinden het prima om een paar euro meer uit te geven voor een glas wijn, als hier een prettige omgeving en fijne dienstverlening tegenover staan. Hotelkamers worden kleiner, want als hotelgasten gemiddeld minder tijd op hun kamer doorbrengen, is de grootte van de kamer minder belangrijk. Dat geldt niet voor de badkamer. Wellness krijgt een prominente plaats in hotels. Het bad heeft in veel hotels plaatsgemaakt voor een regendouche, maar voor verzorgingsproducten, handdoeken en badkamercomfort is veel meer aandacht. Ook voegen veel hotels een wellness centre toe, want tijdens hun vakantie hebben reizigers veel tijd en aandacht voor hun rust, hun lichaam en geest. Waar steden steeds meer op elkaar gaan lijken, met dezelfde winkels, type restaurants en musea, kiezen reizigers er graag voor om ook een dag in het hotel te blijven om helemaal tot rust te komen. Niet alleen verzorgingsproducten, maar ook luxemerken verdringen elkaar om zich in de belangrijke hotels te mogen presenteren, want een betere manier om je merk in aanraking te brengen met een interessante doelgroep is er bijna niet. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de drankjes in de bar, want waar komt een brand beter tot zijn recht dan in een omgeving met service en kwaliteit en een doel-
groep die dit kan waarderen? Tot voor kort waren hotels vooral mainstream. Omdat ze niet durfden te kiezen, richtten ze zich op een brede doelgroep: van zakenman tot dagjesstellen. Nu durven ze opeens bepaalde doelgroepen aan te spreken. Marketingprofessionals, muziekliefhebbers, fashionable backpackers of Chinezen, young entrepreneurs of creatives. Voor iedereen is er tegenwoordig wel een hotel. Nu de economie weer draait, investeren hotels ook weer veel in hun interieur. Interieurtrends gaan sneller dan vroeger. Waar een kamer vroeger ĂŠĂŠn keer in de tien jaar een grote beurt kreeg, krijgen ze nu veel sneller een update. Ook doordat de techniek sneller gaat dan ooit. Televisies zijn niet meer nodig, want iedereen heeft tegenwoordig zijn eigen device bij zich. Dat geldt ook voor telefoon, muziekapparaat of hoteldirectory. Als hij maar snel internet en voldoende stopcontacten rond het bed heeft, redt de gast zich tegenwoordig uitstekend. Zelfs inchecken doet de gast nu met een app op zijn smartphone, zoals bij het net geopende Jaz Hotel in Amsterdam. Onderweg krijgt hij een berichtje en voert hij zijn gegevens in. In het scherm verschijnt een kamernummer en door de smartphone tegen het deurslot te houden, opent de hotelkamer vanzelf.
061
060_065_HS_HotelHollandiaDEF kopie.indd 61
01-06-2016 12:55
DROOMBESTEMMINGEN
MAGISCHE ZOMERS Natuurlijk kun je je zomers doorbrengen aan de Côte d’Azur of Costa Brava, maar waarom niet eens iets anders? De mooiste, onontdekte, zomerbestemmingen
079
079_083_HS_Hotspots_DEF.indd 79
01-06-2016 11:45
080
079_083_HS_Hotspots_DEF.indd 80
01-06-2016 11:46
GADGETS
Leuke accessoires en andere gadgets om mee te nemen op reis. Stijlvol en praktisch
NOOIT MEER JE KOFFER KWIJT Vijftien uur gevlogen, een overstap van twee uur, en dan ben je er eindelijk. Bij de aangegeven bagageband wacht je braaf op je koffer. Maar er komt niks. Wereldwijd raken er, elk uur, gemiddeld drieduizend koffers kwijt. Vervelend. Maar niet onoverkomelijk dankzij de Trace Me Luggage Tracker. Het Trace Me-bagagelabel kan aan de koffer worden bevestigd. Dat label registreer je via de website. Als de koffer ergens achterblijft, scannen de bagagemedewerkers het label en krijg je een sms en e-mail met daarin de locatie van de bagage. De luchtvaartmaatschappij zorgt er dan voor dat de koffer zo snel mogelijk jouw kant op komt. Trace Me is op alle luchthavens ter wereld te gebruiken. Prijs: 2 stuks voor 27 euro. www.tracemelt.com
HOE LAAT IS HET NU IN CALCUTTA? De 11+ World Clock is de perfecte gadget voor frequente reizigers. De prachtig vormgegeven klok heeft een cilindervormige body die met een slim rolmechanisme 24 tijdzones toont. Op de rand staan de namen van grote wereldsteden; wanneer je de klok zo zet dat de stad waarvan je de lokale tijd wilt weten, bovenaan in het midden staat, verspringen de wijzers om de tijd aldaar te tonen. Handig, maar vooral ook heel leuk. Prijs: 40 euro
Sunman Kwon
LEUKE REISGADGETS
WALTER WALLET VOOR OP REIS Deze eenvoudige, maar goed vormgegeven pasjeshouder doet niets meer en niets minder dan hij zou moeten doen: je pasjes veilig houden. Door het design komen je pasjes – met een simpele click – trapsgewijs uit de houder. Zo kun je direct het goede pasje pakken. Ook leuk: Walter Wallet is in Nederland gemaakt op een duurzame manier. En de pasjeshouder is compleet recyclebaar! Prijs: 15 euro. www.walterwallet.com
088
088_089_HS_GdgetsVoorOpReis_DEF.indd 88
01-06-2016 11:41
Voor veel reizigers bestaat er maar één koffermerk: Rimowa. De chique aluminium koffers zijn niet alleen stevig, licht en eenvoudig in gebruik, maar ook elegant door het tijdloze design. De geschiedenis van Rimowa begint in 1898, als fabrikant Paul Morszeck in Keulen zijn eerste koffer produceert. Hoewel deze nog van hout is, ligt dan al de nadruk op lichtgewicht. In 1937 wordt de eerste aluminium koffer vervaardigd door de zoon van de grondlegger: Richard Morszeck. De merknaam Rimowa is samengesteld uit telkens de eerste twee letters van Richard Morszeck Warenzeichen. De aluminium koffer met ribbels stamt uit 1950. Nog altijd is het dit uiterlijk dat de Rimowa-koffers karakteriseert, maar ze hebben tal van innovaties ondergaan. Ze zijn lichter, waterdicht en er zijn allerlei variaties (waaronder
de nog lichtere koffer van polycarbonaat). Onlangs kwam Rimowa met de nieuwste innovatie: de electronic tag – een technologie die is geïntegreerd in de koffers en het mogelijk maakt om bagage thuis in te checken. Deze tag vervangt het papieren label dat je doorgaans aan je tas of koffer moet hangen voordat je deze incheckt. Door je digitale boardingpass via bluetooth van je smartphone naar je koffer te sturen, verschijnen de data van je bagage op de ingebouwde datamodule van je koffer. Zo kun je je koffer direct afgeven bij de (automatische) check-in-balies op het vliegveld. Dit jaar zullen de eerste vliegtuigmaatschappijen deze service aanbieden. Benieuwd? Eerder dit jaar opende Rimowa de eerste Nederlandse flagshipstore, in de P.C. Hooftstraat in Amsterdam. Prijs electronic tag is 60 euro bovenop prijs koffer
Tobias Groenland
RIMOWA: TIJDLOOS DESIGN VOL INNOVATIES
OPLADEN IN DE SMART BAG We leven in een tijd waarin je vaak veel onderweg bent en altijd bereikbaar moet zijn. Helaas gaat dat niet altijd samen: smartphones, laptops en tablets raken meestal snel leeg. Daarom ontwikkelde Phorce de eerste smart bag: een tas die tegelijkertijd drie usb-apparaten kan opladen, van smartphone tot smartwatch en van GoPro tot laptop. Bovendien is de tas zo krachtig dat een iPhone wel acht keer achter elkaar kan worden opgeladen. Ook handig: je kunt de tas binnen enkele seconden omtoveren van rugzak naar schoudertas of aktetas. Prijs: vanaf 199 euro ←
089
088_089_HS_GdgetsVoorOpReis_DEF.indd 89
01-06-2016 11:41
TIPS
COOLE HOTELS Luxueuze hotels in unieke gebouwen. Van tempel tot onderwaterkamer, en van iglo tot tramremise. Acht bijzondere slaapplekken
095
094_103_HS_cooleHotelsByeByeJetLegDEF.indd 95
01-06-2016 11:31
COOLE HOTELS
SLAPEN IN SICILIAANSE SCHOONHEID Tussen de bergen aan de oostkust van SiciliĂŤ ligt Monaci Delle Terre Nere, een prachtige achttiende-eeuwse villa, omgetoverd tot een stijlvol ingericht hotel met dertien kamers. Te midden van wijnranken, met de vulkaan Etna op de achtergrond en een panoramisch uitzicht over de Middellandse Zee; een aanrader voor als je lekker in de zon wilt bijkomen of heerlijk wilt eten. Op het menu van het restaurant staan lokale gerechten, uitsluitend gemaakt van producten die op het terrein worden geteeld. Mocht je op zoek zijn naar iets meer actie, dan biedt het hotel ook wijn- en kookcursussen en yogalessen aan. Prijs: vanaf 120 euro per nacht. www.monacidelleterrenere.it
096
094_103_HS_cooleHotelsByeByeJetLegDEF.indd 96
01-06-2016 11:31
VEEL REIS PLEZIER
eigenwerf_hidden_boekje.indd 122
01-06-2016 14:28