MagMa#7

pag.20

pag.12

Wie heeft de grootste invloed op de productkeuze?

Klittenbanddak: goed voor het milieu en de dakdekker

Magazine over materiaalgebruik #7 29 april 2009 magma-online.nl

dossier pag.14

Nieuw

Voor opdra chtg ontwerpers evers, en aannemers

Design bakstenen Hoe architecten hun eigen baksteen ontwikkelen

inhoud

3

magma #7 29 april 2009 #7 - 29 april 2009

magma-online.nl

AL WAKKER?

Tips en persberichten voor de redactie kunt u mailen naar magma@sdu.nl Uitgever

Nina Nannini Hoofdredacteur Irene de Bel Medewerkers Lisa Bruijntjes, Maartje Henket, Pieter Jansen, Rola Johannes, Armand Landman, Mensje Melchior (eindredactie), Rien van Overveld, Jean Quist, Ed de Rechteren van Hemert, Elke Vijn, Tieneke Wilms, Ivo van Woerden Fotografie Irene de Bel, Fas Keuzenkamp

4 6 11 12 14 18

20 21 22

in beeld

Luchtkussens

productnieuws

Thermisch verzinkt staal de bouwdoop Klittenbanddak dossier Designstenen bouwkosten Kantoren en parkeergarages bouwtrend Productkeuze bouwbesluit Daglichtberekening 5 vragen

prijsvragen

ontwerp Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Man Kit Lam) Abonnementen MagMa wordt verspreid onder een selectie van abonnees van toonaangevende Sdu bouwtitels, waaronder Cobouw, de Architect, NBD Magazine en Vastgoedmarkt.

Een nieuw abonnement afsluiten, kan op magma-online.nl en is gratis voor abonnees van de genoemde titels.

Advertenties

Een klittenbanddak klinkt alsof je bij mooi weer je woning kunt openen als een cabrio. Maar niets is minder waar. De klittenbandsluiting zorgt juist voor een permanente muurvaste hechting. Ontdek waarom Origins Architecten koos voor deze innovatieve oplossing en waarom die zo duurzaam is.

Meer informatie over advertentiemogelijkheden en tarieven vindt u op bereikdebouw.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jennefer Keyzer: tel 070 – 378 03 27, e-mail j.keyzer@sdu.nl Oplage: 15.000 ISSN 1877-0711 Sdu Uitgevers Postbus 20025 2500 EA Den Haag ©2009

In samenwerking met:

Grijp nú uw kans op nieuwe opdrachten!

U kunt wachten op de speciale crisis- en herstelwet om de bouw snel van

Voor slechts € 50,- maakt u een maand lang kennis met de meest complete

opdrachten te voorzien, maar voor dat ei gelegd is . . . Ga daarom snel voor

bron van komende en lopende bouwprojecten (gww/b&u) in Nederland.

concrete opdrachten naar www.cobouw.nl. Klik op de tab BOUWBERICHTEN

Dit verplicht u verder tot niets. Het abonnement wordt na deze maand

en maak kennis met bouwprojecten waarmee u direct aan de slag kunt.

automatisch beëindigd. U kunt ons natuurlijk ook even bellen of mailen:

Elke dag nieuwe projecten in uw mailbox met alle informatie voor acquisitie

Wilma Huijsmans: 070 - 378 03 41 (w.huijsmans@sdu.nl)

en marktverkenning.

Marianne Smit:

070 - 378 92 97 (m.smit@sdu.nl)

Powered by

Architecten ontdekken de designbaksteen. Een steen met een bijzondere vorm of afwerking kan een gevel een geheel eigen uitstraling geven. In het dossier over designstenen vindt u ervaringen en tips om uw eigen steen te ontwerpen.

(advertentie)

www.schueco.nl SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

inhoud

3

magma #7 29 april 2009 #7 - 29 april 2009

magma-online.nl

AL WAKKER?

Tips en persberichten voor de redactie kunt u mailen naar magma@sdu.nl Uitgever

Nina Nannini Hoofdredacteur Irene de Bel Medewerkers Lisa Bruijntjes, Maartje Henket, Pieter Jansen, Rola Johannes, Armand Landman, Mensje Melchior (eindredactie), Rien van Overveld, Jean Quist, Ed de Rechteren van Hemert, Elke Vijn, Tieneke Wilms, Ivo van Woerden Fotografie Irene de Bel, Fas Keuzenkamp

4 6 11 12 14 18

20 21 22

in beeld

Luchtkussens

productnieuws

Thermisch verzinkt staal de bouwdoop Klittenbanddak dossier Designstenen bouwkosten Kantoren en parkeergarages bouwtrend Productkeuze bouwbesluit Daglichtberekening 5 vragen

prijsvragen

ontwerp Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam (Man Kit Lam) Abonnementen MagMa wordt verspreid onder een selectie van abonnees van toonaangevende Sdu bouwtitels, waaronder Cobouw, de Architect, NBD Magazine en Vastgoedmarkt.

Een nieuw abonnement afsluiten, kan op magma-online.nl en is gratis voor abonnees van de genoemde titels.

Advertenties

Een klittenbanddak klinkt alsof je bij mooi weer je woning kunt openen als een cabrio. Maar niets is minder waar. De klittenbandsluiting zorgt juist voor een permanente muurvaste hechting. Ontdek waarom Origins Architecten koos voor deze innovatieve oplossing en waarom die zo duurzaam is.

Meer informatie over advertentiemogelijkheden en tarieven vindt u op bereikdebouw.nl. Ook kunt u contact opnemen met Jennefer Keyzer: tel 070 – 378 03 27, e-mail j.keyzer@sdu.nl Oplage: 15.000 ISSN 1877-0711 Sdu Uitgevers Postbus 20025 2500 EA Den Haag ©2009

In samenwerking met:

Grijp nú uw kans op nieuwe opdrachten!

U kunt wachten op de speciale crisis- en herstelwet om de bouw snel van

Voor slechts € 50,- maakt u een maand lang kennis met de meest complete

opdrachten te voorzien, maar voor dat ei gelegd is . . . Ga daarom snel voor

bron van komende en lopende bouwprojecten (gww/b&u) in Nederland.

concrete opdrachten naar www.cobouw.nl. Klik op de tab BOUWBERICHTEN

Dit verplicht u verder tot niets. Het abonnement wordt na deze maand

en maak kennis met bouwprojecten waarmee u direct aan de slag kunt.

automatisch beëindigd. U kunt ons natuurlijk ook even bellen of mailen:

Elke dag nieuwe projecten in uw mailbox met alle informatie voor acquisitie

Wilma Huijsmans: 070 - 378 03 41 (w.huijsmans@sdu.nl)

en marktverkenning.

Marianne Smit:

070 - 378 92 97 (m.smit@sdu.nl)

Powered by

Architecten ontdekken de designbaksteen. Een steen met een bijzondere vorm of afwerking kan een gevel een geheel eigen uitstraling geven. In het dossier over designstenen vindt u ervaringen en tips om uw eigen steen te ontwerpen.

(advertentie)

www.schueco.nl SCHUCOH0420_Banner_Magma_Novembe1 1

Energie besparen Energie winnen 12-11-2008 10:05:44

4

B

uitink Technology uit Duiven realiseerde voor het JinSo-paviljoen in Amsterdam aan de Arenaboulevard een luchtkussendak met een zonweringssysteem. Het dakoppervlak is ongeveer 600 m2 en bestaat uit tien etfeluchtkussens. De kussens zijn opgebouwd uit vier lagen (drie luchtkamers). Het luchtkussendak heeft een ge誰ntegreerde zonweringsmogelijkheid. De middelste folielagen van de kussens zijn namelijk voorzien van een tegengestelde bedrukking. Door meer of minder lucht in de kussens te laten, wordt de overlap van de opdruk, en daarmee de zonwering, geregeld.

De nieuwbouw in opdracht van SoJin Holding is een ontwerp van het Delftse architectenbureau cepezed. Het Utrechtse Tentech berekende de constructie van het luchtkussendak.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009 Tekst: Rola Johannes, Cobouw, Beeld: Fas Keuzenkamp

Zonwering van luchtkussens

5

4

B

uitink Technology uit Duiven realiseerde voor het JinSo-paviljoen in Amsterdam aan de Arenaboulevard een luchtkussendak met een zonweringssysteem. Het dakoppervlak is ongeveer 600 m2 en bestaat uit tien etfeluchtkussens. De kussens zijn opgebouwd uit vier lagen (drie luchtkamers). Het luchtkussendak heeft een ge誰ntegreerde zonweringsmogelijkheid. De middelste folielagen van de kussens zijn namelijk voorzien van een tegengestelde bedrukking. Door meer of minder lucht in de kussens te laten, wordt de overlap van de opdruk, en daarmee de zonwering, geregeld.

De nieuwbouw in opdracht van SoJin Holding is een ontwerp van het Delftse architectenbureau cepezed. Het Utrechtse Tentech berekende de constructie van het luchtkussendak.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009 Tekst: Rola Johannes, Cobouw, Beeld: Fas Keuzenkamp

Zonwering van luchtkussens

5

6

productnieuws

7

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

D

H

oe langer je kijkt naar een scheur in metselwerk hoe groter die lijkt te worden. De scheurmeter van Bakker Vibraties uit Heiloo leert of dat echt zo is. De indicator bestaat uit twee delen die over de scheur of dilatatie heen worden gelijmd of geschroefd. Hij meet vervolgens tot op een tiende millimeter of een scheur of een dilatatie inderdaad groeit. Wie daar om de zoveel tijd een foto van maakt kan zo bijvoorbeeld bewijs verzamelen voor de verzekeraar.

Op de meter zelf is de stand ook te noteren. Bakker adviseert zijn scheurmeter voor vlakke wanden en hoeken. De indicator is 8 bij 10 cm en meet scheuren tot 4 cm breed in horizontale richting en tot 2,5 cm in verticale richting. Het materiaal van de meter weerstaat ultraviolet licht.

uPont voegt verschillende nieuwe kleuren en afwerkingen toe aan het assortiment Zodiaq quartz oppervlakken. Het composietmateriaal dat voor 93% uit quartz bestaat, heeft de look & feel van steen en is bekend om de Cocrete Blockcollectie. De zes best verkopende matte kleuren uit die collectie, Silver Grey, Espresso, Brown, Slate Grey, Terracotta, Olive Green en Tornado Blue, zijn nu ook verkrijgbaar met een gepolijste afwerking die de kleuren verdiept en het oppervlak extra glans geeft.

Daarnaast voegt DuPont drie zachte heldere kleuren toe aan het assortiment: Arctic Blue, Lavender,

Mulberry & Barley. Die hebben een fijn gekorrelde structuur en zijn voorzien van een subtiele gepolijste finish.

Met Earth Brown bedient de fabrikant de vraag naar warme complexe bruintinten. Het is de eerste Zodiaq kleur die voor 50% is vervaardigd uit gerycled glas. Dat zorgt voor een sprankelend lichtspel en een subtiele glans. Door de gepolijste finish is het materiaal gemakkelijk schoon te houden.

Ten slotte heeft DuPont nog een diep zwarte kleur ontwikkeld: Midnight Black. Die heeft een zeer fijne gekorrelde structuur met een fijne, gepolijste glansfinish.

D

e Duitse leverancier van kalkzandsteen FlexSandStein-Vertrieb levert dit ook in de vorm van fineer. Dit wordt gemaakt door in een groeve een rug tegen de steen te plakken en vervolgens een dunne laag los te trekken. Het fineer is sterk, flexibel - handig bij opslag en transport - en geschikt voor binnen en buiten. Het kan worden gebruikt als gevelbekleding of vloerbedekking, maar is ook geschikt om een translucente wand van te maken.

De manier van produceren geeft het materiaal een sterke tekening.

T

respa International introduceert vier nieuwe concepten voor het ontwerpen van gevels met Trespa Meteon-platen. De concepten vallen allemaal binnen het al langer bestaande thema Ritme.

Met de vier nieuwe concepten zijn verschillende vormen te maken. Het Helix-concept bestaat uit getordeerde platen om zonneschermen te creĂŤren die regelmatige of onregelmatige kleurenpatronen laten zien. De voorkant heeft een andere kleur dan de achterkant.

Door de draaiing in het materiaal zijn beide kleuren zichtbaar. Zo kunnen patronen worden gemaakt of juist worden doorbroken.

Het Wave-concept gebruikt lagen van verschillende breedten die als een waaier over de gevel gaan. Het Skin-concept gaat uit van verschillende uitsparingen. Meerdere lagen van deze Trespa Meteon-platen over elkaar geven weer een ander patroon, wat leidt tot opvallende visuele effecten. Het Dominoconcept maakt gebruik van platen die allemaal in verschillende richtingen wijzen.

Trespa Meteon-platen zijn gemaakt van thermohardende harsen.

Deze zijn homogeen versterkt met maximaal 70% vezels op basis van hout en vervaardigd onder hoge druk en temperatuur. De platen hebben een geĂŻntegreerd decoratief

oppervlak dat is gemaakt met de gepatenteerde EBC-technologie.

Dit levert een weersbestendige en duurzame plaat op die qua maatvastheid en bewerkingseigenschappen te vergelijken is met hardhout.

Het gladde, niet-poreuze oppervlak is gemakkelijk te reinigen en daarmee onderhoudsarm.

De platen zijn leverbaar in verschillende kleuren, effecten en structuren. Ze worden geproduceerd in verschillende plaatformaten tot 4270 mm x 2130 mm met verschillende diktes.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 1188-01

6

productnieuws

7

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

D

H

oe langer je kijkt naar een scheur in metselwerk hoe groter die lijkt te worden. De scheurmeter van Bakker Vibraties uit Heiloo leert of dat echt zo is. De indicator bestaat uit twee delen die over de scheur of dilatatie heen worden gelijmd of geschroefd. Hij meet vervolgens tot op een tiende millimeter of een scheur of een dilatatie inderdaad groeit. Wie daar om de zoveel tijd een foto van maakt kan zo bijvoorbeeld bewijs verzamelen voor de verzekeraar.

Op de meter zelf is de stand ook te noteren. Bakker adviseert zijn scheurmeter voor vlakke wanden en hoeken. De indicator is 8 bij 10 cm en meet scheuren tot 4 cm breed in horizontale richting en tot 2,5 cm in verticale richting. Het materiaal van de meter weerstaat ultraviolet licht.

uPont voegt verschillende nieuwe kleuren en afwerkingen toe aan het assortiment Zodiaq quartz oppervlakken. Het composietmateriaal dat voor 93% uit quartz bestaat, heeft de look & feel van steen en is bekend om de Cocrete Blockcollectie. De zes best verkopende matte kleuren uit die collectie, Silver Grey, Espresso, Brown, Slate Grey, Terracotta, Olive Green en Tornado Blue, zijn nu ook verkrijgbaar met een gepolijste afwerking die de kleuren verdiept en het oppervlak extra glans geeft.

Daarnaast voegt DuPont drie zachte heldere kleuren toe aan het assortiment: Arctic Blue, Lavender,

Mulberry & Barley. Die hebben een fijn gekorrelde structuur en zijn voorzien van een subtiele gepolijste finish.

Met Earth Brown bedient de fabrikant de vraag naar warme complexe bruintinten. Het is de eerste Zodiaq kleur die voor 50% is vervaardigd uit gerycled glas. Dat zorgt voor een sprankelend lichtspel en een subtiele glans. Door de gepolijste finish is het materiaal gemakkelijk schoon te houden.

Ten slotte heeft DuPont nog een diep zwarte kleur ontwikkeld: Midnight Black. Die heeft een zeer fijne gekorrelde structuur met een fijne, gepolijste glansfinish.

D

e Duitse leverancier van kalkzandsteen FlexSandStein-Vertrieb levert dit ook in de vorm van fineer. Dit wordt gemaakt door in een groeve een rug tegen de steen te plakken en vervolgens een dunne laag los te trekken. Het fineer is sterk, flexibel - handig bij opslag en transport - en geschikt voor binnen en buiten. Het kan worden gebruikt als gevelbekleding of vloerbedekking, maar is ook geschikt om een translucente wand van te maken.

De manier van produceren geeft het materiaal een sterke tekening.

T

respa International introduceert vier nieuwe concepten voor het ontwerpen van gevels met Trespa Meteon-platen. De concepten vallen allemaal binnen het al langer bestaande thema Ritme.

Met de vier nieuwe concepten zijn verschillende vormen te maken. Het Helix-concept bestaat uit getordeerde platen om zonneschermen te creĂŤren die regelmatige of onregelmatige kleurenpatronen laten zien. De voorkant heeft een andere kleur dan de achterkant.

Door de draaiing in het materiaal zijn beide kleuren zichtbaar. Zo kunnen patronen worden gemaakt of juist worden doorbroken.

Het Wave-concept gebruikt lagen van verschillende breedten die als een waaier over de gevel gaan. Het Skin-concept gaat uit van verschillende uitsparingen. Meerdere lagen van deze Trespa Meteon-platen over elkaar geven weer een ander patroon, wat leidt tot opvallende visuele effecten. Het Dominoconcept maakt gebruik van platen die allemaal in verschillende richtingen wijzen.

Trespa Meteon-platen zijn gemaakt van thermohardende harsen.

Deze zijn homogeen versterkt met maximaal 70% vezels op basis van hout en vervaardigd onder hoge druk en temperatuur. De platen hebben een geĂŻntegreerd decoratief

oppervlak dat is gemaakt met de gepatenteerde EBC-technologie.

Dit levert een weersbestendige en duurzame plaat op die qua maatvastheid en bewerkingseigenschappen te vergelijken is met hardhout.

Het gladde, niet-poreuze oppervlak is gemakkelijk te reinigen en daarmee onderhoudsarm.

De platen zijn leverbaar in verschillende kleuren, effecten en structuren. Ze worden geproduceerd in verschillende plaatformaten tot 4270 mm x 2130 mm met verschillende diktes.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 1188-01

8

productnieuws

9

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

V

H

M Zinc plus van Umicore is zink dat aan de onderzijde is gecoat met een beschermlaag. Hierdoor hoeft het dak niet te worden geventileerd en kan het dakpakket dunner worden uitgevoerd. Dit betekent dat de architect meer gedetailleerd kan ontwerpen. VM Zinc plus is leverbaar in blank zink, de gepatineerde soorten Quartz en Anthra zinc en de Pigmento-kleuren rood, groen en blauw.

et Nederlandse bedrijf EeStairs realiseerde een opvallend ontwerp van de Britse trappenontwerper Geoff Packer. De trap heeft treden van koolstofvezel. Deze zijn slechts 4 mm dun en geheel zelfdragend. Door de transparante glazen balustrade lijkt de trap in de ruimte te zweven. De Carbon Fibre-trap is momenteel te zien in het Londense Science Museum en maakt deel uit van de tentoonstelling 'Fast Forward: 20 ways F1™ is changing our world'. De expositie bevat twintig innovatieve toepassingen uit de hightech Formule 1 technologie in ons dagelijks leven.

P

T

hielco LED Grating Systems is een gevelsysteem van roosters waarin led-elementen zijn opgenomen. Het gaat om een duurzaam, weersbestendig en volledig programmeerbaar verlichtingssysteem in full color. Thielco Staalindustrie kan de thermisch verzinkte roosters in elke gewenste RAL-kleur poedercoaten.

inta Phonstop is een nieuwe serie wand- en plafondtegels van Mavotrans vervaardigd uit geĂŤxpandeerd glasgranulaat. De tegels zijn vezelvrij, licht en duurzaam. Ze hebben goede geluidabsorberende eigenschappen en zijn onbrandbaar.

Daardoor is Phonstop geschikt voor verschillende toepassingen, zoals in zwembaden, spoortunnels en op galerijen.

De tegels kunnen in verschillende RAL-kleuren worden gespoten en worden voorzien van antigraffiticoatings. Ze kunnen eenvoudig gezaagd, geboord en onder hoge druk gereinigd worden.

De Phonstop is er in twee varianten: de V en de E tegels. De E tegels zijn geschikt voor toepassing in standaard plafondsystemen van 24 mm. De V tegels kunnen direct tegen de wand of het plafond worden verlijmd. De V-elementen zijn leverbaar met een rechte of een afgeschuinde rand. De tegels met rechte rand kunnen met behulp van een dun laagje akoestisch stucwerk verwerkt worden in een naadloos oppervlak.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 1278

H

Q

uick Step SolarThermie is een onzichtbare zonnecollector van Rheinzink. Het gaat om een dakprofiel met een fijn netwerk van buisjes aan de onderzijde. Deze module absorbeert de zonne- en omgevingswarmte en geeft de warmte af aan het cv- of warmwatersysteem.

Het systeem is niet afhankelijk van directe zoninstraling.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode 4260-81

andelsonderneming JPM Kok uit Soest brengt Allwin op de markt: een nieuw sluit- en geleidingssysteem voor schuifraamkozijnen. Het voorkomt ongemakken als tocht, kou, klemmen van het raam en brekende touwen van het contragewicht. Doordat Allwin in het houten kozijn wordt verwerkt blijft het historische gevelbeeld bestaan, zegt Kok. Het systeem bestaat uit aandrukkers die aan het raam zijn gemonteerd. Bij het sluiten van het raam wordt dit mechaniek door het gewicht van het raam geactiveerd waarna het raam klemvast tegen het rubberen afdichtingsprofiel wordt aangedrukt. De wind- en waterdichtheid die dan ontstaat kan zich volgens Kok meten met die van alle moderne kozijnen.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 7088-71

8

productnieuws

9

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

V

H

M Zinc plus van Umicore is zink dat aan de onderzijde is gecoat met een beschermlaag. Hierdoor hoeft het dak niet te worden geventileerd en kan het dakpakket dunner worden uitgevoerd. Dit betekent dat de architect meer gedetailleerd kan ontwerpen. VM Zinc plus is leverbaar in blank zink, de gepatineerde soorten Quartz en Anthra zinc en de Pigmento-kleuren rood, groen en blauw.

et Nederlandse bedrijf EeStairs realiseerde een opvallend ontwerp van de Britse trappenontwerper Geoff Packer. De trap heeft treden van koolstofvezel. Deze zijn slechts 4 mm dun en geheel zelfdragend. Door de transparante glazen balustrade lijkt de trap in de ruimte te zweven. De Carbon Fibre-trap is momenteel te zien in het Londense Science Museum en maakt deel uit van de tentoonstelling 'Fast Forward: 20 ways F1™ is changing our world'. De expositie bevat twintig innovatieve toepassingen uit de hightech Formule 1 technologie in ons dagelijks leven.

P

T

hielco LED Grating Systems is een gevelsysteem van roosters waarin led-elementen zijn opgenomen. Het gaat om een duurzaam, weersbestendig en volledig programmeerbaar verlichtingssysteem in full color. Thielco Staalindustrie kan de thermisch verzinkte roosters in elke gewenste RAL-kleur poedercoaten.

inta Phonstop is een nieuwe serie wand- en plafondtegels van Mavotrans vervaardigd uit geĂŤxpandeerd glasgranulaat. De tegels zijn vezelvrij, licht en duurzaam. Ze hebben goede geluidabsorberende eigenschappen en zijn onbrandbaar.

Daardoor is Phonstop geschikt voor verschillende toepassingen, zoals in zwembaden, spoortunnels en op galerijen.

De tegels kunnen in verschillende RAL-kleuren worden gespoten en worden voorzien van antigraffiticoatings. Ze kunnen eenvoudig gezaagd, geboord en onder hoge druk gereinigd worden.

De Phonstop is er in twee varianten: de V en de E tegels. De E tegels zijn geschikt voor toepassing in standaard plafondsystemen van 24 mm. De V tegels kunnen direct tegen de wand of het plafond worden verlijmd. De V-elementen zijn leverbaar met een rechte of een afgeschuinde rand. De tegels met rechte rand kunnen met behulp van een dun laagje akoestisch stucwerk verwerkt worden in een naadloos oppervlak.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 1278

H

Q

uick Step SolarThermie is een onzichtbare zonnecollector van Rheinzink. Het gaat om een dakprofiel met een fijn netwerk van buisjes aan de onderzijde. Deze module absorbeert de zonne- en omgevingswarmte en geeft de warmte af aan het cv- of warmwatersysteem.

Het systeem is niet afhankelijk van directe zoninstraling.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode 4260-81

andelsonderneming JPM Kok uit Soest brengt Allwin op de markt: een nieuw sluit- en geleidingssysteem voor schuifraamkozijnen. Het voorkomt ongemakken als tocht, kou, klemmen van het raam en brekende touwen van het contragewicht. Doordat Allwin in het houten kozijn wordt verwerkt blijft het historische gevelbeeld bestaan, zegt Kok. Het systeem bestaat uit aandrukkers die aan het raam zijn gemonteerd. Bij het sluiten van het raam wordt dit mechaniek door het gewicht van het raam geactiveerd waarna het raam klemvast tegen het rubberen afdichtingsprofiel wordt aangedrukt. De wind- en waterdichtheid die dan ontstaat kan zich volgens Kok meten met die van alle moderne kozijnen.

Meer info: www.nbd-online.nl zoekcode: 7088-71

10

productnieuws

5 vragen over...

M

onier heeft samen met de Vogelbescherming een vogelvide ontwikkeld waar stadsvogels in kunnen broeden. De platte nestkast is van kunststof en past onder de onderste rij dakpannen van bijna alle soorten pannendaken. De vogelvide bevordert de ventilatie onder het dak, en voorkomt tegelijkertijd dat muizen en vogels onder de dakbedekking kunnen komen.

Doordat het Bouwbesluit sinds 1992 voorschrijft dat alle gaten in en muren moeten worden dichtgemaakt, kunnen huismussen nergens meer nesten en is de populatie drastisch teruggelopen. Op testlocaties is aangetoond dat huismussen daadwerkelijk gebruik maken van de vogelvide.

Deze maand plaatste Vestia Zoetermeer in een groot nieuwbouwproject de eerste vogelvides.

M

avotrans heeft een coating in het assortiment opgenomen die vers gestort beton beschermt tegen uitdrogen; Curing Compound.

Het is een silicaatoplossing op waterbasis die gebruiksklaar wordt geleverd in tanks van 25 liter.

Op het moment dat de toplaag van het beton zover is uitgehard dat je erover kunt lopen, wordt de rode vloeistof met een vernevelaar aangebracht.

EĂŠn liter is voldoende voor de behandeling van 10 tot 14 m2 betonoppervlak. De coating is na een uur droog en vormt dan een kleurloze transparante film op het beton. Het middel vermindert ook de zuigende werking van het betonoppervlak waardoor de afwerklaag beter hecht.

M

Prince Cladding Energieweg 48 2382NL Zoeterwoude Tel.0715899223 fax.0715895703

Bent u nieuwsgierig welke fabriek dit is, kijk dan eens op onze site www.princecladding.nl Prince Cladding is een handels naam van Prince Cladding Benelux B.V. kvk 2733631 65796_Prince.indd 1

1

Is thermisch verzinkt staal een populair bouwmateriaal? Reimerink: 'Jaarlijks verwerken 18 verzinkers in Nederland 270 ton staal, ruwweg 45 % daarvan heeft een toepassing in de bouw. Thermisch verzinkte wapening is in opkomst. Die bewapening kan niet roesten als er scheurtjes in het beton komen. In de industriebouw is thermisch verzinkt staal al jaren populair, maar tegenwoordig past men het vaker esthetisch toe. Zo zien we een toename bij woningen, scholen en ziekenhuizen.'

2

(advertentie)

25-2-2009 13:21:31

Stichting Doelmatig Verzinken (SDV)

Thermisch verzinken is een goede manier om staal te beschermen tegen corrosie. En het is ook nog eens mooi. Architect Eric Vreedenburgh gebruikte het in de renovatie van de villa van de familie Cats.

Directeur Gerard Reimerink van de Stichting Doelmatig Verzinken kent de voordelen van het materiaal. Tekst: Pieter Jansen

Waarom? 'Vaak vanwege de kosten. Het heeft geen onderhoud nodig en kost bij de bouw ongeveer net zoveel als drielaags verf, terwijl de levensduur veel langer is. Maar de laatste tien jaar kiest men ook veel vaker vanwege de uitstraling

et Ertex Solar biedt het Oostenrijkse bedrijf Ertl Glas architecten ontwerpvrijheid bij de integratie van zonnecellen in gelamineerd glas.

Het bedrijf houdt het hele proces in eigen hand en kan elk type zonnecel integreren in ieder gewenst glaspaneel. De maximum maat van een glaspaneel bedraagt 2440 x 5100 mm.

Gerard Reimerink -

Eric Vreedenburgh Archipelontwerpers

voor een opvallend gebruikt van verzinkt staal. Dat zien we graag; het laat zien hoe mooi het kan zijn.' Vreedenburgh: 'Het heeft een hele pure uitstraling die heel mooi combineert met andere materialen. Het matte zink tegen glanzend RVS bijvoorbeeld, of met baksteen. De combinatie moet goed zijn, daar gaat het om.'

3

platen tegen het plafond.

Toch is het niet kil. De woning is prachtig puur en heel ruimtelijk. We hebben nu iets heel moois kunnen maken van een standaard jaren vijftig huis. Zelfs vanuit China is er interesse in de nieuwe uitstraling van de villa.'

4

Wat is het voordeel Hoe is het staal van thermisch verzintoegepast in de villa Cats? ken? Reimerink: 'Het grote

Vreedenburgh: 'Bij de villa in Bergen op Zoom hebben we een verdieping op een bestaande kantoorbungalow van eind jaren vijftig gezet.

De fundering was zwak en dan is iedere kilo belangrijk. In dit geval wilden de opdrachtgevers bovendien een pure en minimalistische uitstraling. Ook binnen is het verzinkte staal gebruikt in de vorm van geperforeerde

voordeel is het dompelen in gesmolten zink. Zo vul je ook alle holle delen en kieren. Een extra voordeel is de manier waarop zink zich vasthecht aan het staal. Juist de randen en kanten, waar het met verf lastig opdikken is, krijgen door de chemische eigenschap van het zink een extra dikke laag. Zo kan het staal zonder onderhoud een halve eeuw mooi blijven.'

Eric Vreedenburgh richtte in 1984 Archipelontwerpers in Den Haag op. Zijn kantoor heeft naam gemaakt met het uitbreiden van bestaande gebouwen in de hoogte. Ook werkt het bureau graag met de mogelijkheden van prefabelementen. Vreedenburgh is parttime verbonden aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en de inter- faculteit Beeld en Geluid van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

5

Waar moet je op letten als je het wilt toepassen? Reimerink: 'Bij een esthetische toepassing moet in de planfase al worden overlegd met de verzinker en de constructeur. Het staal moet aan bepaalde eisen voldoen en de verzinker kan ook dingen doen om het een extra mooie uitstraling te geven.' Vreedenburgh: 'Tijdens de constructie kun je haast niets meer doen – zelfs een gat boren is soms al taboe.

Je moet dus vanaf het begin goed plannen.'

11

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Thermisch verzinkt staal

Gerard Reimerink is directeur van de Stichting Doelmatig Verzinken (SDV). De stichting geeft onder andere brochures en een tijdschrift uit, informeert architecten en verzinkers en verzorgt gastlessen. Op Reimerinks kantoor hangt het levende bewijs van de kracht van verzinkt staal: een stalen looprooster uit 1889. Ondanks tachtig jaar gebruik in de buitenlucht heeft het nog haast geen roest.

10

productnieuws

5 vragen over...

M

onier heeft samen met de Vogelbescherming een vogelvide ontwikkeld waar stadsvogels in kunnen broeden. De platte nestkast is van kunststof en past onder de onderste rij dakpannen van bijna alle soorten pannendaken. De vogelvide bevordert de ventilatie onder het dak, en voorkomt tegelijkertijd dat muizen en vogels onder de dakbedekking kunnen komen.

Doordat het Bouwbesluit sinds 1992 voorschrijft dat alle gaten in en muren moeten worden dichtgemaakt, kunnen huismussen nergens meer nesten en is de populatie drastisch teruggelopen. Op testlocaties is aangetoond dat huismussen daadwerkelijk gebruik maken van de vogelvide.

Deze maand plaatste Vestia Zoetermeer in een groot nieuwbouwproject de eerste vogelvides.

M

avotrans heeft een coating in het assortiment opgenomen die vers gestort beton beschermt tegen uitdrogen; Curing Compound.

Het is een silicaatoplossing op waterbasis die gebruiksklaar wordt geleverd in tanks van 25 liter.

Op het moment dat de toplaag van het beton zover is uitgehard dat je erover kunt lopen, wordt de rode vloeistof met een vernevelaar aangebracht.

EĂŠn liter is voldoende voor de behandeling van 10 tot 14 m2 betonoppervlak. De coating is na een uur droog en vormt dan een kleurloze transparante film op het beton. Het middel vermindert ook de zuigende werking van het betonoppervlak waardoor de afwerklaag beter hecht.

M

Prince Cladding Energieweg 48 2382NL Zoeterwoude Tel.0715899223 fax.0715895703

Bent u nieuwsgierig welke fabriek dit is, kijk dan eens op onze site www.princecladding.nl Prince Cladding is een handels naam van Prince Cladding Benelux B.V. kvk 2733631 65796_Prince.indd 1

1

Is thermisch verzinkt staal een populair bouwmateriaal? Reimerink: 'Jaarlijks verwerken 18 verzinkers in Nederland 270 ton staal, ruwweg 45 % daarvan heeft een toepassing in de bouw. Thermisch verzinkte wapening is in opkomst. Die bewapening kan niet roesten als er scheurtjes in het beton komen. In de industriebouw is thermisch verzinkt staal al jaren populair, maar tegenwoordig past men het vaker esthetisch toe. Zo zien we een toename bij woningen, scholen en ziekenhuizen.'

2

(advertentie)

25-2-2009 13:21:31

Stichting Doelmatig Verzinken (SDV)

Thermisch verzinken is een goede manier om staal te beschermen tegen corrosie. En het is ook nog eens mooi. Architect Eric Vreedenburgh gebruikte het in de renovatie van de villa van de familie Cats.

Directeur Gerard Reimerink van de Stichting Doelmatig Verzinken kent de voordelen van het materiaal. Tekst: Pieter Jansen

Waarom? 'Vaak vanwege de kosten. Het heeft geen onderhoud nodig en kost bij de bouw ongeveer net zoveel als drielaags verf, terwijl de levensduur veel langer is. Maar de laatste tien jaar kiest men ook veel vaker vanwege de uitstraling

et Ertex Solar biedt het Oostenrijkse bedrijf Ertl Glas architecten ontwerpvrijheid bij de integratie van zonnecellen in gelamineerd glas.

Het bedrijf houdt het hele proces in eigen hand en kan elk type zonnecel integreren in ieder gewenst glaspaneel. De maximum maat van een glaspaneel bedraagt 2440 x 5100 mm.

Gerard Reimerink -

Eric Vreedenburgh Archipelontwerpers

voor een opvallend gebruikt van verzinkt staal. Dat zien we graag; het laat zien hoe mooi het kan zijn.' Vreedenburgh: 'Het heeft een hele pure uitstraling die heel mooi combineert met andere materialen. Het matte zink tegen glanzend RVS bijvoorbeeld, of met baksteen. De combinatie moet goed zijn, daar gaat het om.'

3

platen tegen het plafond.

Toch is het niet kil. De woning is prachtig puur en heel ruimtelijk. We hebben nu iets heel moois kunnen maken van een standaard jaren vijftig huis. Zelfs vanuit China is er interesse in de nieuwe uitstraling van de villa.'

4

Wat is het voordeel Hoe is het staal van thermisch verzintoegepast in de villa Cats? ken? Reimerink: 'Het grote

Vreedenburgh: 'Bij de villa in Bergen op Zoom hebben we een verdieping op een bestaande kantoorbungalow van eind jaren vijftig gezet.

De fundering was zwak en dan is iedere kilo belangrijk. In dit geval wilden de opdrachtgevers bovendien een pure en minimalistische uitstraling. Ook binnen is het verzinkte staal gebruikt in de vorm van geperforeerde

voordeel is het dompelen in gesmolten zink. Zo vul je ook alle holle delen en kieren. Een extra voordeel is de manier waarop zink zich vasthecht aan het staal. Juist de randen en kanten, waar het met verf lastig opdikken is, krijgen door de chemische eigenschap van het zink een extra dikke laag. Zo kan het staal zonder onderhoud een halve eeuw mooi blijven.'

Eric Vreedenburgh richtte in 1984 Archipelontwerpers in Den Haag op. Zijn kantoor heeft naam gemaakt met het uitbreiden van bestaande gebouwen in de hoogte. Ook werkt het bureau graag met de mogelijkheden van prefabelementen. Vreedenburgh is parttime verbonden aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten en de inter- faculteit Beeld en Geluid van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag.

5

Waar moet je op letten als je het wilt toepassen? Reimerink: 'Bij een esthetische toepassing moet in de planfase al worden overlegd met de verzinker en de constructeur. Het staal moet aan bepaalde eisen voldoen en de verzinker kan ook dingen doen om het een extra mooie uitstraling te geven.' Vreedenburgh: 'Tijdens de constructie kun je haast niets meer doen – zelfs een gat boren is soms al taboe.

Je moet dus vanaf het begin goed plannen.'

11

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Thermisch verzinkt staal

Gerard Reimerink is directeur van de Stichting Doelmatig Verzinken (SDV). De stichting geeft onder andere brochures en een tijdschrift uit, informeert architecten en verzinkers en verzorgt gastlessen. Op Reimerinks kantoor hangt het levende bewijs van de kracht van verzinkt staal: een stalen looprooster uit 1889. Ondanks tachtig jaar gebruik in de buitenlucht heeft het nog haast geen roest.

12

De Bouwdoop

13

jamie van lede architect

sepp patacca eigenaar

Een houtlaagje op het dak vangt de uv-straling

Klittenbanddak muurvast zonder schroeven De zogenoemde coins zijn de haakjes van het klittenband

Een dak dat met een klittenband- of velcrosysteem is gelegd, heeft veel voordelen: de kans op lekkages is miniem, het is gemakkelijk te vervangen, gebruiksvriendelijk én het spaart de rug van de dakdekker. Een woning in Steenbergen heeft de primeur.

en die worden op het EPDMmateriaal bevestigd. De grijpkant bestaat uit een soort vlies

Tekst: Ivo van Woerden, Beeld: Origins Architecten

E

en dak van klittenband?

Daar heeft de Zwitser George de Mestral vast niet aan gedacht toen hij in 1941 ontdekte dat je klitten zo moeilijk uit je kleding en je huisdier krijgt omdat ze uit kleine haakjes bestaan die zich overal in vastgrijpen.

De Mestral zag er een sluiting in en noemtde het Velcro, een samentrekking van velours (fluweel) en crochet (haakje). Sinds februari is een door Origins Architecten ontworpen woning in Steenbergen verrijkt met een op zijn ontdekking gebaseerd systeem; het klittenbanddak. Het dak heeft veel voordelen: minimale kans op lekkages, het kan enorme krachten aan én het is gemakkelijk te vervangen.

Huiseigenaar Sepp Patacca stond ook met zijn oren te klapperen toen

bleek dat de architect aan een Velcro-dak (zoals het klittenbandsysteem wordt genoemd) dacht.

'Maar ik vond het een interessante oplossing.' Patacca wilde samen met zijn partner Eveline de Wit een woning laten bouwen waarbij buiten naar binnen wordt gehaald. 'Het moest licht zijn en ruimtelijk’ zegt Patacca. 'En zo milieuvriendelijk mogelijk gebouwd.'

Origins Architecten ontwierp voor hen een huis met onder meer een warmtepomp, een grijswatersysteem (dat licht vervuild water en regenwater recyclet), duurzaam vurenhout, warmte terugwinning (WTW) uit het douchewater, vraaggestuurde ventilatie met CO2-sturing en gerecycled metselwerk met schelpkalkmortel. Het klittenband-

dak maakt de rij af, al is het idee bij toeval aan het ontwerp toegevoegd.

'De aannemer van een ander project waar we mee bezig waren ging failliet', zegt Jamie van Lede van Origins Architecten. Daardoor raakte Van Lede in gesprek met Martien Maas van DION WPS (Daar Is Over Nagedacht Waterproofing Solutions).

Van Lede: 'Juist vanwege het milieuvriendelijke bouwen kwam Maas met het idee om mee te denken over een ander dak voor ons project in Steenbergen. Het dak zou een vrij complexe vorm krijgen van vier grote vlakken.'

Normaal gesproken laat Origins een dak leggen van synthetisch rubber, EPDM (Ethyleen Propyleen Dien Monomeer). Dat is een milieuvriendelijker alternatief voor het gebruikelijke bitumen. Van Lede: 'Maar het is ook erg arbeidsintensief. Ook moet je het branden, waarbij allerlei dampen vrijkomen. EPDM is kwetsbaar en duur.'

Maas kwam met het klittenbandsysteem waarbij het gebruikelijke haakje dat in een lusje grijpt werd vertaald naar de dakconstructie.

Martien Maas: 'Een gemiddelde dakdekker is op zijn 53ste helemaal opgebrand. Ik wilde daarom een andere manier bedenken om een dak te leggen. Terwijl ik daar over nadacht, kwamen mijn kleinkinderen langs. Die droegen nieuwe schoentjes met een klittenbandsluiting.

Gewoonlijk gebruik je daarbij een trekkracht om de schoenen open te maken. Ik bedacht me ineens dat als je dat omdraait, de kracht in de lift zit. Daar heb ik dit dak op gebaseerd.'

Het velcrosysteem werkt als volgt: 'De haakjes noemen we "coins" en die bevestigen we op het EPDM-materiaal', legt Maas uit. 'De grijpkant wordt een soort vlies. Je

op en remt de slijtage zodat

martien maas -

het dak langer meegaat

leverancier

legt het simpelweg op elkaar, en dan ligt het muurvast. Zonder dat er enige schroef bij komt kijken. Op deze manier zijn er bovendien geen naden, dat verkleint de kans op lekkages.'

Een houtlaagje op het dak vangt de uv-straling op en remt de slijtage zodat het dak ook nog eens langer meegaat. Daarnaast is het velcrosysteem toepasbaar op alle soorten dakbedekking en ook nog eens makkelijk te verwijderen: de haakjes kunnen als het ware door worden gesneden om het dak los te maken, zodat het eventueel kan worden vervangen. Dat maakt het mogelijk om dakconstructies vooraf te produceren en in grote onderdelen te leveren en meteen te leggen.

Is er dan niets aan te merken op het klittenbandsysteem? Jamie van Lede: 'Niet iedere aannemer kan nu zomaar het klittenbanddak leggen.

Het is net als met behangen, dat kan ook niet iedereen even strak. Maar je kunt natuurlijk alles leren.’

Klittenbanddak 158 m² Giscosa EPDM membraam in combinatie met houten dakbekleding Bevestiging De houten vlonders zijn op de EPDM bevestigd door middel van een Dion-velcro systeem. (combinatie van een polypropyleen non-woven vlies en velcro-coin) Levensduur 25-30 jaar Fysieke eigenschappen Eén velcrocoin (Ø 120 mm) in combinatie met het vlies kan een trekkracht van 2000 Newton weerstaan Oppervlakte Materiaal

Het dak van de woning in Steenbergen heeft een complexe vorm van vier grote vlakken

project Duurzame woning met ondermeer een warmtepomp, een grijswatersysteem, FSC geplatoniseerd vuren, WTW op het douchewater, vraag- gestuurde ventilatie met CO2 sturing en gerecycled metselwerk met schelpkalk mortel locatie Steenbergen Toegepast product Afneembaar dak bevestigd met klittenband opdrachtgever Sepp Patacca architect Origins Architecten productontwikkelaar DION WPS

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Woning te Steenbergen

12

De Bouwdoop

13

jamie van lede architect

sepp patacca eigenaar

Een houtlaagje op het dak vangt de uv-straling

Klittenbanddak muurvast zonder schroeven De zogenoemde coins zijn de haakjes van het klittenband

Een dak dat met een klittenband- of velcrosysteem is gelegd, heeft veel voordelen: de kans op lekkages is miniem, het is gemakkelijk te vervangen, gebruiksvriendelijk én het spaart de rug van de dakdekker. Een woning in Steenbergen heeft de primeur.

en die worden op het EPDMmateriaal bevestigd. De grijpkant bestaat uit een soort vlies

Tekst: Ivo van Woerden, Beeld: Origins Architecten

E

en dak van klittenband?

Daar heeft de Zwitser George de Mestral vast niet aan gedacht toen hij in 1941 ontdekte dat je klitten zo moeilijk uit je kleding en je huisdier krijgt omdat ze uit kleine haakjes bestaan die zich overal in vastgrijpen.

De Mestral zag er een sluiting in en noemtde het Velcro, een samentrekking van velours (fluweel) en crochet (haakje). Sinds februari is een door Origins Architecten ontworpen woning in Steenbergen verrijkt met een op zijn ontdekking gebaseerd systeem; het klittenbanddak. Het dak heeft veel voordelen: minimale kans op lekkages, het kan enorme krachten aan én het is gemakkelijk te vervangen.

Huiseigenaar Sepp Patacca stond ook met zijn oren te klapperen toen

bleek dat de architect aan een Velcro-dak (zoals het klittenbandsysteem wordt genoemd) dacht.

'Maar ik vond het een interessante oplossing.' Patacca wilde samen met zijn partner Eveline de Wit een woning laten bouwen waarbij buiten naar binnen wordt gehaald. 'Het moest licht zijn en ruimtelijk’ zegt Patacca. 'En zo milieuvriendelijk mogelijk gebouwd.'

Origins Architecten ontwierp voor hen een huis met onder meer een warmtepomp, een grijswatersysteem (dat licht vervuild water en regenwater recyclet), duurzaam vurenhout, warmte terugwinning (WTW) uit het douchewater, vraaggestuurde ventilatie met CO2-sturing en gerecycled metselwerk met schelpkalkmortel. Het klittenband-

dak maakt de rij af, al is het idee bij toeval aan het ontwerp toegevoegd.

'De aannemer van een ander project waar we mee bezig waren ging failliet', zegt Jamie van Lede van Origins Architecten. Daardoor raakte Van Lede in gesprek met Martien Maas van DION WPS (Daar Is Over Nagedacht Waterproofing Solutions).

Van Lede: 'Juist vanwege het milieuvriendelijke bouwen kwam Maas met het idee om mee te denken over een ander dak voor ons project in Steenbergen. Het dak zou een vrij complexe vorm krijgen van vier grote vlakken.'

Normaal gesproken laat Origins een dak leggen van synthetisch rubber, EPDM (Ethyleen Propyleen Dien Monomeer). Dat is een milieuvriendelijker alternatief voor het gebruikelijke bitumen. Van Lede: 'Maar het is ook erg arbeidsintensief. Ook moet je het branden, waarbij allerlei dampen vrijkomen. EPDM is kwetsbaar en duur.'

Maas kwam met het klittenbandsysteem waarbij het gebruikelijke haakje dat in een lusje grijpt werd vertaald naar de dakconstructie.

Martien Maas: 'Een gemiddelde dakdekker is op zijn 53ste helemaal opgebrand. Ik wilde daarom een andere manier bedenken om een dak te leggen. Terwijl ik daar over nadacht, kwamen mijn kleinkinderen langs. Die droegen nieuwe schoentjes met een klittenbandsluiting.

Gewoonlijk gebruik je daarbij een trekkracht om de schoenen open te maken. Ik bedacht me ineens dat als je dat omdraait, de kracht in de lift zit. Daar heb ik dit dak op gebaseerd.'

Het velcrosysteem werkt als volgt: 'De haakjes noemen we "coins" en die bevestigen we op het EPDM-materiaal', legt Maas uit. 'De grijpkant wordt een soort vlies. Je

op en remt de slijtage zodat

martien maas -

het dak langer meegaat

leverancier

legt het simpelweg op elkaar, en dan ligt het muurvast. Zonder dat er enige schroef bij komt kijken. Op deze manier zijn er bovendien geen naden, dat verkleint de kans op lekkages.'

Een houtlaagje op het dak vangt de uv-straling op en remt de slijtage zodat het dak ook nog eens langer meegaat. Daarnaast is het velcrosysteem toepasbaar op alle soorten dakbedekking en ook nog eens makkelijk te verwijderen: de haakjes kunnen als het ware door worden gesneden om het dak los te maken, zodat het eventueel kan worden vervangen. Dat maakt het mogelijk om dakconstructies vooraf te produceren en in grote onderdelen te leveren en meteen te leggen.

Is er dan niets aan te merken op het klittenbandsysteem? Jamie van Lede: 'Niet iedere aannemer kan nu zomaar het klittenbanddak leggen.

Het is net als met behangen, dat kan ook niet iedereen even strak. Maar je kunt natuurlijk alles leren.’

Klittenbanddak 158 m² Giscosa EPDM membraam in combinatie met houten dakbekleding Bevestiging De houten vlonders zijn op de EPDM bevestigd door middel van een Dion-velcro systeem. (combinatie van een polypropyleen non-woven vlies en velcro-coin) Levensduur 25-30 jaar Fysieke eigenschappen Eén velcrocoin (Ø 120 mm) in combinatie met het vlies kan een trekkracht van 2000 Newton weerstaan Oppervlakte Materiaal

Het dak van de woning in Steenbergen heeft een complexe vorm van vier grote vlakken

project Duurzame woning met ondermeer een warmtepomp, een grijswatersysteem, FSC geplatoniseerd vuren, WTW op het douchewater, vraag- gestuurde ventilatie met CO2 sturing en gerecycled metselwerk met schelpkalk mortel locatie Steenbergen Toegepast product Afneembaar dak bevestigd met klittenband opdrachtgever Sepp Patacca architect Origins Architecten productontwikkelaar DION WPS

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Woning te Steenbergen

14

dossier designstenen

15

Voor het Obayashi Corporation Project

rudy Uytenhaak -

in Tokio produceerde Lucassen Steen-

Rudy Uytenhaak

industrie handmatig duizenden stenen

Architectenbureau

met een laagje platina

simone drost Drost + van Veen architecten

rob mulder Wienerberger

De prijs varieert volgens Rob Mulder van Wienerberger van 300 tot 1200 euro per duizend stenen. Handvormstenen zijn kostbaarder en doen tussen de 500 en 2500 euro per duizend.

Björn Lucassen van Lucassen Steenindustrie: 'Het hangt natuurlijk helemaal van de wensen van de opdrachtgever af. Maar we hebben bijvoorbeeld stenen handmatig bedekt met een laagje platina, dat kostte 40 tot 45 euro per steen. De duurste steen die we hebben gemaakt is bedekt met bladgoud voor het hoofdkantoor van Daimler-Benz in Berlijn. Dat kost een paar honderd euro per steen.'

björn lucassen lucassen steenindustrie

Ieder zijn eigen Rudy Uytenhaak ontwierp verschillende bakstenen zoals deze met een afgeschuind

Architecten staan in de rij bij steenproducenten als Wienerberger en Lucassen. De zelfontworpen steen wordt steeds populairder. Architecten willen meer dan de standaard rode of gele kleur en het rechthoekige formaat. Stenen met stippen erop bijvoorbeeld, of gecoat met bladgoud.

Tekst: Ivo van Woerden

'N

a de oorlog had je metselaars die duizendpoot werden genoemd, omdat ze in een dag duizend stenen metselden', zegt architect Rudy Uytenhaak. 'Dat zie je ook aan de stenen, ze zijn met minder zorg gelegd en komen minder tot hun recht.'

Twintig jaar geleden ontwierp architect Rudy Uytenhaak een steen voor een nieuwbouwproject in de Amsterdamse wijk Nieuw Sloten.

Maar het gevoel en het uiterlijk van de steen die hij in de showroom had uitgezocht, zag Uytenhaak niet echt terug op de uiteindelijke gevel.

Daarom onderzocht de architect hoe men in vorige eeuwen metselde. 'De voegen waren dunner, waardoor ze met meer precisie gelegd moesten worden.'

en golvend oppervlak

Uiteindelijk ontwierp Uytenhaak een eigen baksteen met een afgeschuinde vorm die in een soort cakevorm is gebakken. 'Ik wilde ook dat de kleur van de klei belangrijker werd dan de voeg. Van veraf zou het donker moeten zijn en dichterbij moest je juist meerdere kleuren ontwaren', zegt Uytenhaak. 'Net als wanneer je op afstand naar de huid van een mens kijkt. Als je inzoomt, zie je allemaal nieuwe dingen: poriën, haartjes en moedervlekjes.'

Dat is precies wat de architect wil bereiken met het zelf ontwerpen van een baksteen. Uytenhaak: 'Ik wil het ambacht en het handwerk terugzien in de gevel.'

Simone Drost van Drost + van Veen architecten beoogde hetzelfde.

Voor het project Nieuw Crooswijk

in Rotterdam, dat het komende jaar gebouwd gaat worden, bedacht ze een baksteen met grote uitstekende bollen. 'We wilden de 19de eeuwse gedachte van het stedenbouwkundig plan laten terugkomen in de architectuur', zegt Drost. 'In die tijd zag je veel decoraties aan de gevels, vaak in gebakken onderdelen. Dat wilden we op een eigentijdse manier terugbrengen met een uitvergrote decoratie over de hele gevel.'

Het leek Drost het mooist als er een reliëf in het oppervlak van de steen zou komen. 'Op iedere baksteen zitten nu twee bollen en een schijnvoeg', zegt Drost. 'Daarmee kunnen we patronen vormen op de gevel. Samen met dessinontwerpster Rita Verhoeven hebben we patronen ontworpen in de vorm van

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Kosten per steen

14

dossier designstenen

15

Voor het Obayashi Corporation Project

rudy Uytenhaak -

in Tokio produceerde Lucassen Steen-

Rudy Uytenhaak

industrie handmatig duizenden stenen

Architectenbureau

met een laagje platina

simone drost Drost + van Veen architecten

rob mulder Wienerberger

De prijs varieert volgens Rob Mulder van Wienerberger van 300 tot 1200 euro per duizend stenen. Handvormstenen zijn kostbaarder en doen tussen de 500 en 2500 euro per duizend.

Björn Lucassen van Lucassen Steenindustrie: 'Het hangt natuurlijk helemaal van de wensen van de opdrachtgever af. Maar we hebben bijvoorbeeld stenen handmatig bedekt met een laagje platina, dat kostte 40 tot 45 euro per steen. De duurste steen die we hebben gemaakt is bedekt met bladgoud voor het hoofdkantoor van Daimler-Benz in Berlijn. Dat kost een paar honderd euro per steen.'

björn lucassen lucassen steenindustrie

Ieder zijn eigen Rudy Uytenhaak ontwierp verschillende bakstenen zoals deze met een afgeschuind

Architecten staan in de rij bij steenproducenten als Wienerberger en Lucassen. De zelfontworpen steen wordt steeds populairder. Architecten willen meer dan de standaard rode of gele kleur en het rechthoekige formaat. Stenen met stippen erop bijvoorbeeld, of gecoat met bladgoud.

Tekst: Ivo van Woerden

'N

a de oorlog had je metselaars die duizendpoot werden genoemd, omdat ze in een dag duizend stenen metselden', zegt architect Rudy Uytenhaak. 'Dat zie je ook aan de stenen, ze zijn met minder zorg gelegd en komen minder tot hun recht.'

Twintig jaar geleden ontwierp architect Rudy Uytenhaak een steen voor een nieuwbouwproject in de Amsterdamse wijk Nieuw Sloten.

Maar het gevoel en het uiterlijk van de steen die hij in de showroom had uitgezocht, zag Uytenhaak niet echt terug op de uiteindelijke gevel.

Daarom onderzocht de architect hoe men in vorige eeuwen metselde. 'De voegen waren dunner, waardoor ze met meer precisie gelegd moesten worden.'

en golvend oppervlak

Uiteindelijk ontwierp Uytenhaak een eigen baksteen met een afgeschuinde vorm die in een soort cakevorm is gebakken. 'Ik wilde ook dat de kleur van de klei belangrijker werd dan de voeg. Van veraf zou het donker moeten zijn en dichterbij moest je juist meerdere kleuren ontwaren', zegt Uytenhaak. 'Net als wanneer je op afstand naar de huid van een mens kijkt. Als je inzoomt, zie je allemaal nieuwe dingen: poriën, haartjes en moedervlekjes.'

Dat is precies wat de architect wil bereiken met het zelf ontwerpen van een baksteen. Uytenhaak: 'Ik wil het ambacht en het handwerk terugzien in de gevel.'

Simone Drost van Drost + van Veen architecten beoogde hetzelfde.

Voor het project Nieuw Crooswijk

in Rotterdam, dat het komende jaar gebouwd gaat worden, bedacht ze een baksteen met grote uitstekende bollen. 'We wilden de 19de eeuwse gedachte van het stedenbouwkundig plan laten terugkomen in de architectuur', zegt Drost. 'In die tijd zag je veel decoraties aan de gevels, vaak in gebakken onderdelen. Dat wilden we op een eigentijdse manier terugbrengen met een uitvergrote decoratie over de hele gevel.'

Het leek Drost het mooist als er een reliëf in het oppervlak van de steen zou komen. 'Op iedere baksteen zitten nu twee bollen en een schijnvoeg', zegt Drost. 'Daarmee kunnen we patronen vormen op de gevel. Samen met dessinontwerpster Rita Verhoeven hebben we patronen ontworpen in de vorm van

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Kosten per steen

16

dossier designstenen

17

bruikelijke vorm. 'In principe is alles mogelijk', zegt Rob Mulder, manager pre- en aftersales van producent Wienerberger. 'Maar als je een ronde steen wilt maken heeft dat veel consequenties. Hoe kun je die bijvoorbeeld stapelen of vervoeren?

Dat wordt een moeilijke en kostbare onderneming. Maar als een zelfbedachte baksteen slechts een klein beetje afwijkt van de standaardmaat 210 mm bij 110 mm is er al snel een mouw aan te passen.’

Ook de kleurkeuze heeft consequenties voor het productieproces.

Klei uit de Maas, Rijn en Waal is ijzerrijk, waardoor de steen een rode kleur krijgt. Mulder: 'Door kalk toe te voegen wordt de kleur geel.

Als iemand een andere kleur wil, moeten we naar andere klei zoeken.

We kunnen mangaandioxide toevoegen voor een donkere kleur en de kleppen van de oven openzetten om meer lucht toe te laten bij het bakken, waardoor er grijze tonen in de steen komen.'

Björn Lucassen van Lucassen Steenindustrie krijgt ook regelmatig kunstenaars en architecten over de vloer die inspiratie komen opdoen voor het ontwerpen van eigen stenen. ‘De laatste jaren is er te veel bulkproduct gemaakt, nu willen architecten weer terug naar de basis.

Het is tijd voor authenticiteit.'

Een selectie van de design bakstenen die architecten ontwierpen

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

planten en bloemen die een jaren twintig- of jaren zestig uitstraling hebben, maar er ook heel modern uit kunnen zien.

Haar collega Evelien van Veen bedacht voor het Eemcentrum in Amersfoort een steen die bij zou dragen aan het thema "lichtschaduw". 'Het is een trapeziumvormige steen geworden met op de kopse kant een accent van een goudachtige kleur', zegt Van Veen. 'Ze worden toegepast in een blok van 22 woningen. Elke woning heeft dezelfde steen, maar in een andere richting gelegd. Zo komt door de reflectie van het licht op de steen de individualiteit van elke woning op een andere manier naar voren.' Met het ontwerp van deze steen voegt Van Veen een subtiel effect toe aan de gevel, die krijgt als het ware een 'vleug'.

Bijzondere ontwerpen als die van Uytenhaak en Drost + van Veen architecten kunnen buiten de veel gebruikte strengpers om worden gemaakt. Uytenhaak. 'De strengpers werkt als een slagroomspuit.

Je hebt een zak met klei en een rechthoekige mond. Als je er in knijpt komt er een brood aan klei uit de tuit. Met een draad snij je daar boterhammen van: de bakstenen.'

Zowel Uytenhaak als Drost gebruikten handvormstenen, die worden gevormd in een speciaal gemaakte mal. Daardoor hebben ze niet allemaal een identieke vorm, maar zijn ze wat grilliger, wat bijdraagt aan de authentieke uitstraling van de steen.

De drie architecten geven een belangrijke tip: overleg met de producent en de leggers van de stenen als het ontwerp afwijkt van de ge-

bij Wienerberger

Dit artikel komt uit het nieuwe NBD Inspiratieboek AFBOUW dat deze maand verschijnt. Het is het eerste deel in de reeks NBD Inspiratieboeken 2009. Het boek bevat presentaties van belangrijke en nieuwe spelers op de afbouwmarkt. De producten worden gepresenteerd met actuele foto's en achtergrondinformatie.

Voor een Rotterdams project ontwierp Drost + van Veen Architecten bakstenen met bollen en schijnvoegen erop waarmee ze patronen op de gevel metselen

NBD Inspiratieboek AFBOUW is vanaf 1 mei te bestellen op sdu.nl voor € 49,50.

16

dossier designstenen

17

bruikelijke vorm. 'In principe is alles mogelijk', zegt Rob Mulder, manager pre- en aftersales van producent Wienerberger. 'Maar als je een ronde steen wilt maken heeft dat veel consequenties. Hoe kun je die bijvoorbeeld stapelen of vervoeren?

Dat wordt een moeilijke en kostbare onderneming. Maar als een zelfbedachte baksteen slechts een klein beetje afwijkt van de standaardmaat 210 mm bij 110 mm is er al snel een mouw aan te passen.’

Ook de kleurkeuze heeft consequenties voor het productieproces.

Klei uit de Maas, Rijn en Waal is ijzerrijk, waardoor de steen een rode kleur krijgt. Mulder: 'Door kalk toe te voegen wordt de kleur geel.

Als iemand een andere kleur wil, moeten we naar andere klei zoeken.

We kunnen mangaandioxide toevoegen voor een donkere kleur en de kleppen van de oven openzetten om meer lucht toe te laten bij het bakken, waardoor er grijze tonen in de steen komen.'

Björn Lucassen van Lucassen Steenindustrie krijgt ook regelmatig kunstenaars en architecten over de vloer die inspiratie komen opdoen voor het ontwerpen van eigen stenen. ‘De laatste jaren is er te veel bulkproduct gemaakt, nu willen architecten weer terug naar de basis.

Het is tijd voor authenticiteit.'

Een selectie van de design bakstenen die architecten ontwierpen

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

planten en bloemen die een jaren twintig- of jaren zestig uitstraling hebben, maar er ook heel modern uit kunnen zien.

Haar collega Evelien van Veen bedacht voor het Eemcentrum in Amersfoort een steen die bij zou dragen aan het thema "lichtschaduw". 'Het is een trapeziumvormige steen geworden met op de kopse kant een accent van een goudachtige kleur', zegt Van Veen. 'Ze worden toegepast in een blok van 22 woningen. Elke woning heeft dezelfde steen, maar in een andere richting gelegd. Zo komt door de reflectie van het licht op de steen de individualiteit van elke woning op een andere manier naar voren.' Met het ontwerp van deze steen voegt Van Veen een subtiel effect toe aan de gevel, die krijgt als het ware een 'vleug'.

Bijzondere ontwerpen als die van Uytenhaak en Drost + van Veen architecten kunnen buiten de veel gebruikte strengpers om worden gemaakt. Uytenhaak. 'De strengpers werkt als een slagroomspuit.

Je hebt een zak met klei en een rechthoekige mond. Als je er in knijpt komt er een brood aan klei uit de tuit. Met een draad snij je daar boterhammen van: de bakstenen.'

Zowel Uytenhaak als Drost gebruikten handvormstenen, die worden gevormd in een speciaal gemaakte mal. Daardoor hebben ze niet allemaal een identieke vorm, maar zijn ze wat grilliger, wat bijdraagt aan de authentieke uitstraling van de steen.

De drie architecten geven een belangrijke tip: overleg met de producent en de leggers van de stenen als het ontwerp afwijkt van de ge-

bij Wienerberger

Dit artikel komt uit het nieuwe NBD Inspiratieboek AFBOUW dat deze maand verschijnt. Het is het eerste deel in de reeks NBD Inspiratieboeken 2009. Het boek bevat presentaties van belangrijke en nieuwe spelers op de afbouwmarkt. De producten worden gepresenteerd met actuele foto's en achtergrondinformatie.

Voor een Rotterdams project ontwierp Drost + van Veen Architecten bakstenen met bollen en schijnvoegen erop waarmee ze patronen op de gevel metselen

NBD Inspiratieboek AFBOUW is vanaf 1 mei te bestellen op sdu.nl voor € 49,50.

18

bouwkosten

I

Even snel de bouwkosten uitrekenen, zonder tekeningen of bestek. Aan de hand van een eenvoudige, betrouwbare berekening kunt u in een paar minuten de haalbaarheid van een plan toetsen. Ed de Rechteren van Hemert, bouwmanager en kostendeskundige bij Multi Consultants, geeft maandelijks actuele richtprijzen, deze keer van kantoren en bovengrondse parkeergarages.

Tekst: ed de rechteren van hemert, bouwmanager en kostendeskundige bij Multi Consultants

Voor de bovengrondse parkeergarage is uitgegaan van meerdere lagen en een stalen skelet met betonnen plaatvloer. Om het gehele bouwwerk zit als bescherming tegen vandalisme een metalen balustrade en een open metalen hekwerk (roostermodel). De technische installatie bestaat uit simpele verlichting. De kosten voor een lift en trappenhuizen zijn ook meegenomen.

De bouwkosten worden per m2 bruto vloeroppervlak en per m3 bruto inhoud gegeven met minimale en maximale afwerking. De samenstelling is volgens de nieuwste inzichten op het gebied van budgetbepaling en is afgestemd op de herziene Elementenmethode 2005. In de gegeven bouwkosten zijn alle normale directe en indirecte kosten opgenomen. De directe kosten zijn de materialen, arbeidskosten, onderaannemers en het materieel.

De indirecte kosten zijn algemene kosten, verzekeringen en de winst en risico. Niet zijn opgenomen; ontwerp- en advieskosten, overdrachtskosten, leges, gemeentelijke lasten, nutsvoorzieningen, begeleiding vanuit de opdrachtgever, grondkosten en de BTW.

Kantoorgebouw

Bovengrondse parkeergarage € 209 tot € 382 per m2 € 63 tot € 116 per m3

Afwerkingen € 7 tot € 12 per m2 € 2 tot € 12 per m3

Vaste voorzieningen € 12 tot € 28 per m2 € 4 tot € 8 per m3

Vaste voorzieningen € 2 tot € 2 per m2 € 1 tot € 1 per m3

Afbouw € 4 tot € 11 per m2 € 1 tot € 3 per m3

Installaties elektrotechnische € 93 tot € 171 per m2 € 28 tot € 52 per m3

Installaties elektrotechnische € 15 tot € 36 per m2 € 5 tot € 11 per m3

Ruwbouw € 131 tot € 214 per m2 € 40 tot € 65 per m3

Installaties werktuigbouwkundig € 87 tot € 192 per m2 € 26 tot € 58 per m3

Installaties werktuigbouwkundig € 2 tot € 6 per m2 € 1 tot € 2 per m3

Fundering € 48 tot € 101 per m2 € 15 tot € 31 per m3

€ 795 tot € 1.541 per m2 € 241 tot € 467 per m3

Afwerkingen € 128 tot € 260 per m2 € 39 tot € 79 per m3 Afbouw € 133 tot € 307 per m2 € 40 tot € 93 per m3 Ruwbouw € 284 tot € 408 per m2 € 86 tot € 124 per m3 Fundering € 58 tot € 175 per m2 € 18 tot € 53 per m3

Minimaal afwerking Het minimale afwerkingniveau voldoet net aan de minimale eisen en voor- schriften. Het ontwerp is traditioneel zonder franje, er is overal op bespaard. De gekozen materialen zijn van een minimale kwaliteit en er zijn geen luxe- of designmaterialen gebruikt. De isolatiewaarde van de gebouwen is Rc= 2,50 m2 K/W. Maximaal afwerking Het maximale afwerkingniveau voldoet ruimschoots aan de eisen en voorschriften. Het ontwerp is vaak niet traditioneel en er is nergens op bespaard. De gekozen mate- rialen zijn van hoge kwaliteit en hebben minmaal onderhoud nodig. In de berekeningen is uit- gegaan van luxe- of design mate- rialen. De isolatiewaarde van de gebouwen is Rc= 3,5 m2 K/W. De elementenclusters De indeling is gemaakt aan de hand van tabel 1 van de elementenmethode 2005.

Vaste voorzieningen Vaste keukenvoorzieningen (73), vaste sanitaire voorzieningen (74) en vaste onderhoudsvoorzieningen (75).

Installaties Elektrotechnisch Centrale elektrotechnische voorzieningen (61), krachtstroom (62), verlichting (63), communicatie (64), beveiliging (65), transport (66) en gebouwbeheervoorzieningen (67).

Installaties Werktuigbouwkundig

Warmteopwekking (51), afvoeren (52), water (53), gassen (54), koudeopwekking en distributie (55), warmtedistributie (56), luchtbehandeling (57) en regeling klimaat en sanitair (58). afwerkingen Buitenwandafwerkingen (41), binnenwandafwerkingen (42), vloerafwerkingen (43), trap- en hellingafwerkingen (44), plafondafwerkingen (45) en dakafwerkingen (47).

Afbouw Buitenwandopeningen (31), binnenwandopeningen (32),vloeropeningen (33), dakopeningen (37).

Ruwbouw Buitenwanden (21), binnenwanden (22), vloeren (23), trappen en hellingen (24), daken (27) en de hoofddraagconstructie (28).

Funderingen Bodemvoorziening (11), vloeren op grondslag (13), funderingsconstructie (16) en paalfunderingen (17).

rectificatie In de MagMa van 2 april stond per ongeluk bij de woningen met platte daken dat de werktuigbouwkundige installaties € 88 euro tot € 49 per m2 kosten. Daar had moeten staan € 88 tot € 149 per m2.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Snelle kostenraming van kantoren en parkeergarages

n deze aflevering vindt u alle benodigde kostengegevens van kantoren en bovengrondse parkeergarages met minimale en maximale afwerking.

Bij het bepalen van de richtprijzen is uitgegaan van kantoorgebouwen die bestaan uit meerdere bouwlagen en betonnen skelet met betonnen plaatvloer. De buitenwanden zijn geïsoleerd met veel buitenlicht. Het dak is volledig geïsoleerd voorzien van enkele lichtkoepels.

De technische installaties bestaan uit verlichting, mechanische ventilatie en verwarming. Ook liften en trappenhuizen zijn opgenomen in de kosten. Tevens is uitgegaan van een representatieve entree met automatische deuren.

19

18

bouwkosten

I

Even snel de bouwkosten uitrekenen, zonder tekeningen of bestek. Aan de hand van een eenvoudige, betrouwbare berekening kunt u in een paar minuten de haalbaarheid van een plan toetsen. Ed de Rechteren van Hemert, bouwmanager en kostendeskundige bij Multi Consultants, geeft maandelijks actuele richtprijzen, deze keer van kantoren en bovengrondse parkeergarages.

Tekst: ed de rechteren van hemert, bouwmanager en kostendeskundige bij Multi Consultants

Voor de bovengrondse parkeergarage is uitgegaan van meerdere lagen en een stalen skelet met betonnen plaatvloer. Om het gehele bouwwerk zit als bescherming tegen vandalisme een metalen balustrade en een open metalen hekwerk (roostermodel). De technische installatie bestaat uit simpele verlichting. De kosten voor een lift en trappenhuizen zijn ook meegenomen.

De bouwkosten worden per m2 bruto vloeroppervlak en per m3 bruto inhoud gegeven met minimale en maximale afwerking. De samenstelling is volgens de nieuwste inzichten op het gebied van budgetbepaling en is afgestemd op de herziene Elementenmethode 2005. In de gegeven bouwkosten zijn alle normale directe en indirecte kosten opgenomen. De directe kosten zijn de materialen, arbeidskosten, onderaannemers en het materieel.

De indirecte kosten zijn algemene kosten, verzekeringen en de winst en risico. Niet zijn opgenomen; ontwerp- en advieskosten, overdrachtskosten, leges, gemeentelijke lasten, nutsvoorzieningen, begeleiding vanuit de opdrachtgever, grondkosten en de BTW.

Kantoorgebouw

Bovengrondse parkeergarage € 209 tot € 382 per m2 € 63 tot € 116 per m3

Afwerkingen € 7 tot € 12 per m2 € 2 tot € 12 per m3

Vaste voorzieningen € 12 tot € 28 per m2 € 4 tot € 8 per m3

Vaste voorzieningen € 2 tot € 2 per m2 € 1 tot € 1 per m3

Afbouw € 4 tot € 11 per m2 € 1 tot € 3 per m3

Installaties elektrotechnische € 93 tot € 171 per m2 € 28 tot € 52 per m3

Installaties elektrotechnische € 15 tot € 36 per m2 € 5 tot € 11 per m3

Ruwbouw € 131 tot € 214 per m2 € 40 tot € 65 per m3

Installaties werktuigbouwkundig € 87 tot € 192 per m2 € 26 tot € 58 per m3

Installaties werktuigbouwkundig € 2 tot € 6 per m2 € 1 tot € 2 per m3

Fundering € 48 tot € 101 per m2 € 15 tot € 31 per m3

€ 795 tot € 1.541 per m2 € 241 tot € 467 per m3

Afwerkingen € 128 tot € 260 per m2 € 39 tot € 79 per m3 Afbouw € 133 tot € 307 per m2 € 40 tot € 93 per m3 Ruwbouw € 284 tot € 408 per m2 € 86 tot € 124 per m3 Fundering € 58 tot € 175 per m2 € 18 tot € 53 per m3

Minimaal afwerking Het minimale afwerkingniveau voldoet net aan de minimale eisen en voor- schriften. Het ontwerp is traditioneel zonder franje, er is overal op bespaard. De gekozen materialen zijn van een minimale kwaliteit en er zijn geen luxe- of designmaterialen gebruikt. De isolatiewaarde van de gebouwen is Rc= 2,50 m2 K/W. Maximaal afwerking Het maximale afwerkingniveau voldoet ruimschoots aan de eisen en voorschriften. Het ontwerp is vaak niet traditioneel en er is nergens op bespaard. De gekozen mate- rialen zijn van hoge kwaliteit en hebben minmaal onderhoud nodig. In de berekeningen is uit- gegaan van luxe- of design mate- rialen. De isolatiewaarde van de gebouwen is Rc= 3,5 m2 K/W. De elementenclusters De indeling is gemaakt aan de hand van tabel 1 van de elementenmethode 2005.

Vaste voorzieningen Vaste keukenvoorzieningen (73), vaste sanitaire voorzieningen (74) en vaste onderhoudsvoorzieningen (75).

Installaties Elektrotechnisch Centrale elektrotechnische voorzieningen (61), krachtstroom (62), verlichting (63), communicatie (64), beveiliging (65), transport (66) en gebouwbeheervoorzieningen (67).

Installaties Werktuigbouwkundig

Warmteopwekking (51), afvoeren (52), water (53), gassen (54), koudeopwekking en distributie (55), warmtedistributie (56), luchtbehandeling (57) en regeling klimaat en sanitair (58). afwerkingen Buitenwandafwerkingen (41), binnenwandafwerkingen (42), vloerafwerkingen (43), trap- en hellingafwerkingen (44), plafondafwerkingen (45) en dakafwerkingen (47).

Afbouw Buitenwandopeningen (31), binnenwandopeningen (32),vloeropeningen (33), dakopeningen (37).

Ruwbouw Buitenwanden (21), binnenwanden (22), vloeren (23), trappen en hellingen (24), daken (27) en de hoofddraagconstructie (28).

Funderingen Bodemvoorziening (11), vloeren op grondslag (13), funderingsconstructie (16) en paalfunderingen (17).

rectificatie In de MagMa van 2 april stond per ongeluk bij de woningen met platte daken dat de werktuigbouwkundige installaties € 88 euro tot € 49 per m2 kosten. Daar had moeten staan € 88 tot € 149 per m2.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Snelle kostenraming van kantoren en parkeergarages

n deze aflevering vindt u alle benodigde kostengegevens van kantoren en bovengrondse parkeergarages met minimale en maximale afwerking.

Bij het bepalen van de richtprijzen is uitgegaan van kantoorgebouwen die bestaan uit meerdere bouwlagen en betonnen skelet met betonnen plaatvloer. De buitenwanden zijn geïsoleerd met veel buitenlicht. Het dak is volledig geïsoleerd voorzien van enkele lichtkoepels.

De technische installaties bestaan uit verlichting, mechanische ventilatie en verwarming. Ook liften en trappenhuizen zijn opgenomen in de kosten. Tevens is uitgegaan van een representatieve entree met automatische deuren.

19

20

bouwtrend

bouwbesluit

21

Tekst, beeld: Rien van Overveld met medewerking van Johan van der Graaf

Toenemende invloed aannemer op productkeuze

Hoe bereken je het daglicht bij een groot overstek?

Daglicht bij een groot overstek voorschriften Artikel 3.134 Bouwbesluit 2003 daglichtopening 3.6 van NEN 2057 Doorzichtig deel van een schei- dingsconstructie, waardoor toetreding van daglicht tot een ruimte mogelijk is.

De architect bepaalt bij nieuwbouwprojecten meestal welke producten worden gebruikt voor ruwbouw, maar de invloed van de hoofdaannemer neemt toe.

Dat blijkt uit onderzoek van Bouwkennis.

equivalente daglichtoppervlakte

Tekst, beeld: Irene de Bel

H

Om de belangrijkste spil van de decision making unit (DMU) voor producten en materialen te achterhalen, vroeg Bouwkennis aan architecten en aannemers wie bij een nieuwbouwproject de productkeuzes voor ruwbouw bepaalt.

Ongeveer de helft gaf aan dat die rol voor de architect is weggelegd.

Een op de vijf bedrijven zegt dat het meestal de hoofdaannemer is die de beslissingen neemt over producten en materialen.

Hoewel er nog vaak op de traditionele manier gebouwd wordt, verandert het bouwproces de laatste jaren. Een opkomende bouwmethode is het bouwteam. Daarbij wordt een multidisciplinaire ontwerpgroep gevormd bestaande uit onder anderen de opdrachtgever, architect en aannemer. Uit het onderzoek blijkt dat in zo'n situatie meer verschillende partijen betrokken zijn bij de productkeuzes.

Volgens 40% van de ondervraagden is de invloed van andere partijen op de productkeuze groter in een bouwteam. Vooral de hoofdaannemer krijgt een grotere rol,

vraag

zo stellen de meeste architecten.

Een verklaring daarvoor is dat de hoofdaannemer in een bouwteam al vanaf het begin bij het bouwproces betrokken is. Van de aannemers zelf geeft ongeveer de helft aan dat zijn rol toeneemt in een bouwteam.

De invloed van de installateur

blijkt slechts mondjesmaat toe te nemen als het gaat om de productkeuze voor de ruwbouw. Zijn invloed neemt in een bouwteam overigens wel toe op het gebied van de productkeuze voor installatiecomponenten, zo stelt ruim een kwart van de marktpartijen.

53% 14% 16%

Opdrachtgever particulier architect

0% 28% 13%

Opdrachtgever overheid Onderaannemer

6% 3% 13% 15% 19%

Ontwikkelaar Installateur Weet niet/geen mening

bron: BouwKennis, maart 2009

Mening aannemers B&U 72%

hoofdaannemer

3%

antwoord

Ja. Het is toegestaan om een daglichtopening in meer dan één doorlaat te verdelen.

Beslissende rol neemt toe in een bouwteam Mening architecten

Mag in een situatie dat het overstek zo groot is dat de equivalente daglichtoppervlakte 0 m2 is, het bovenste deel van de daglichtopening buiten beschouwing worden gelaten, waardoor het resterende onderste gedeelte wel een equivalente daglichtoppervlakte heeft?

Uitgaande van de in de figuur getekende situatie A is de doorlaat 1,8 m x 4 m = 7,2 m2. De belemmeringshoek β is dan echter 77°, waardoor bij de minimaal voorgeschreven belemmeringshoek α = 25°, volgens tabel 1 van NEN 2057 de belemmeringsfactor Cb = 0.

Dan zou de equivalente daglichtoppervlakte Ae = Ad x Cb x Cu = 7,2 x 0 x 1 = 0 m2 zijn.

16% 0% 0%

In situatie B is voor hetzelfde raam met dezelfde overstek uitgegaan van een belemmeringshoek β = 72,49°. Omdat deze hoek moet

worden bepaald ten opzichte van het midden van de doorlaat, is de hoogte van de doorlaat gereduceerd tot 1,04 m. De doorlaat is daarmee gereduceerd tot 1,04 m x 4 m = 4,16 m2.

Volgens tabel 1 van NEN 2057 is de belemmeringsfactor, Cb = 0,25.

Dus is de equivalente daglichtoppervlakte: Ae = Ad x Cb x Cu = 4,16 x 0,25 x 1 = 1,04 m2.

Aanvullende opmerkingen Gekozen is voor β = 72,49° omdat dit (volgens de regels van NEN 2057 afgerond naar 72°) de grootste hoek is waarbij in tabel 1 van NEN 2057 de belemmeringsfactor, Cb > 0 is. Een kleinere β is uiteraard ook toegestaan. Dit leidt echter tot een lagere waarde voor Ae. De Cb wordt dan weliswaar (bij een groter verschil dan 2°) groter, maar de hoogte van de doorlaat wordt dan nog kleiner.

In feite wordt dan een deel van de doorlaat dat mag worden meegerekend, buiten beschouwing gelaten.

Bij deze berekeningswijze maakt het geen verschil of het bovenste deel van het raam een dicht deel is of is bezet met glas. In werkelijkheid zal als gevolg van reflectie de bezetting met glas meer daglichttoetreding tot gevolg hebben. Dit effect kan met NEN 2057 echter niet in rekening worden gebracht, maar kan eventueel met een alternatieve berekeningsmethode worden beoordeeld (gelijkwaardige oplossing). Behandeling hiervan valt buiten het antwoord op deze vraag.

3.9 en 4 van NEN 2057 Grootheid (Ae) die als maat voor de daglichttoetreding wordt gehanteerd.

Ae = Ad x Cb x Cu Hierbij geldt: Ad = oppervlakte doorlaat Cb = belemmeringsfactor (met de belemmeringshoeken α en β als variabelen, af te lezen in tabel 1 van NEN 2057) Cu = uitwendige reductiefactor (Cu = 1 voor daglichtopening in uitwendige scheidingsconstructie). doorlaat 3.7 en 5.3 van NEN 2057 De projectie van de daglichtopeningen, die volgens de systematiek van NEN 2057 als één geheel mogen worden beschouwd.

Een daglichtopening in de zin van NEN 2057 bestaat uit één of meer lichtdoorlatende opper- vlakken.

Men kan, indien gewenst, een daglichtopening in verscheidene lichtdoorlatende, rechthoekige oppervlakken naar keuze opdelen.

Ook een vraag over het Bouwbesluit? Kijk op: www.bouwregelsindepraktijk.nl

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld, van Van Overveld Bouwbesluit Advies, geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

20

bouwtrend

bouwbesluit

21

Tekst, beeld: Rien van Overveld met medewerking van Johan van der Graaf

Toenemende invloed aannemer op productkeuze

Hoe bereken je het daglicht bij een groot overstek?

Daglicht bij een groot overstek voorschriften Artikel 3.134 Bouwbesluit 2003 daglichtopening 3.6 van NEN 2057 Doorzichtig deel van een schei- dingsconstructie, waardoor toetreding van daglicht tot een ruimte mogelijk is.

De architect bepaalt bij nieuwbouwprojecten meestal welke producten worden gebruikt voor ruwbouw, maar de invloed van de hoofdaannemer neemt toe.

Dat blijkt uit onderzoek van Bouwkennis.

equivalente daglichtoppervlakte

Tekst, beeld: Irene de Bel

H

Om de belangrijkste spil van de decision making unit (DMU) voor producten en materialen te achterhalen, vroeg Bouwkennis aan architecten en aannemers wie bij een nieuwbouwproject de productkeuzes voor ruwbouw bepaalt.

Ongeveer de helft gaf aan dat die rol voor de architect is weggelegd.

Een op de vijf bedrijven zegt dat het meestal de hoofdaannemer is die de beslissingen neemt over producten en materialen.

Hoewel er nog vaak op de traditionele manier gebouwd wordt, verandert het bouwproces de laatste jaren. Een opkomende bouwmethode is het bouwteam. Daarbij wordt een multidisciplinaire ontwerpgroep gevormd bestaande uit onder anderen de opdrachtgever, architect en aannemer. Uit het onderzoek blijkt dat in zo'n situatie meer verschillende partijen betrokken zijn bij de productkeuzes.

Volgens 40% van de ondervraagden is de invloed van andere partijen op de productkeuze groter in een bouwteam. Vooral de hoofdaannemer krijgt een grotere rol,

vraag

zo stellen de meeste architecten.

Een verklaring daarvoor is dat de hoofdaannemer in een bouwteam al vanaf het begin bij het bouwproces betrokken is. Van de aannemers zelf geeft ongeveer de helft aan dat zijn rol toeneemt in een bouwteam.

De invloed van de installateur

blijkt slechts mondjesmaat toe te nemen als het gaat om de productkeuze voor de ruwbouw. Zijn invloed neemt in een bouwteam overigens wel toe op het gebied van de productkeuze voor installatiecomponenten, zo stelt ruim een kwart van de marktpartijen.

53% 14% 16%

Opdrachtgever particulier architect

0% 28% 13%

Opdrachtgever overheid Onderaannemer

6% 3% 13% 15% 19%

Ontwikkelaar Installateur Weet niet/geen mening

bron: BouwKennis, maart 2009

Mening aannemers B&U 72%

hoofdaannemer

3%

antwoord

Ja. Het is toegestaan om een daglichtopening in meer dan één doorlaat te verdelen.

Beslissende rol neemt toe in een bouwteam Mening architecten

Mag in een situatie dat het overstek zo groot is dat de equivalente daglichtoppervlakte 0 m2 is, het bovenste deel van de daglichtopening buiten beschouwing worden gelaten, waardoor het resterende onderste gedeelte wel een equivalente daglichtoppervlakte heeft?

Uitgaande van de in de figuur getekende situatie A is de doorlaat 1,8 m x 4 m = 7,2 m2. De belemmeringshoek β is dan echter 77°, waardoor bij de minimaal voorgeschreven belemmeringshoek α = 25°, volgens tabel 1 van NEN 2057 de belemmeringsfactor Cb = 0.

Dan zou de equivalente daglichtoppervlakte Ae = Ad x Cb x Cu = 7,2 x 0 x 1 = 0 m2 zijn.

16% 0% 0%

In situatie B is voor hetzelfde raam met dezelfde overstek uitgegaan van een belemmeringshoek β = 72,49°. Omdat deze hoek moet

worden bepaald ten opzichte van het midden van de doorlaat, is de hoogte van de doorlaat gereduceerd tot 1,04 m. De doorlaat is daarmee gereduceerd tot 1,04 m x 4 m = 4,16 m2.

Volgens tabel 1 van NEN 2057 is de belemmeringsfactor, Cb = 0,25.

Dus is de equivalente daglichtoppervlakte: Ae = Ad x Cb x Cu = 4,16 x 0,25 x 1 = 1,04 m2.

Aanvullende opmerkingen Gekozen is voor β = 72,49° omdat dit (volgens de regels van NEN 2057 afgerond naar 72°) de grootste hoek is waarbij in tabel 1 van NEN 2057 de belemmeringsfactor, Cb > 0 is. Een kleinere β is uiteraard ook toegestaan. Dit leidt echter tot een lagere waarde voor Ae. De Cb wordt dan weliswaar (bij een groter verschil dan 2°) groter, maar de hoogte van de doorlaat wordt dan nog kleiner.

In feite wordt dan een deel van de doorlaat dat mag worden meegerekend, buiten beschouwing gelaten.

Bij deze berekeningswijze maakt het geen verschil of het bovenste deel van het raam een dicht deel is of is bezet met glas. In werkelijkheid zal als gevolg van reflectie de bezetting met glas meer daglichttoetreding tot gevolg hebben. Dit effect kan met NEN 2057 echter niet in rekening worden gebracht, maar kan eventueel met een alternatieve berekeningsmethode worden beoordeeld (gelijkwaardige oplossing). Behandeling hiervan valt buiten het antwoord op deze vraag.

3.9 en 4 van NEN 2057 Grootheid (Ae) die als maat voor de daglichttoetreding wordt gehanteerd.

Ae = Ad x Cb x Cu Hierbij geldt: Ad = oppervlakte doorlaat Cb = belemmeringsfactor (met de belemmeringshoeken α en β als variabelen, af te lezen in tabel 1 van NEN 2057) Cu = uitwendige reductiefactor (Cu = 1 voor daglichtopening in uitwendige scheidingsconstructie). doorlaat 3.7 en 5.3 van NEN 2057 De projectie van de daglichtopeningen, die volgens de systematiek van NEN 2057 als één geheel mogen worden beschouwd.

Een daglichtopening in de zin van NEN 2057 bestaat uit één of meer lichtdoorlatende opper- vlakken.

Men kan, indien gewenst, een daglichtopening in verscheidene lichtdoorlatende, rechthoekige oppervlakken naar keuze opdelen.

Ook een vraag over het Bouwbesluit? Kijk op: www.bouwregelsindepraktijk.nl

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Adviseur dr. ir. Rien van Overveld, van Van Overveld Bouwbesluit Advies, geeft antwoord op al uw bouwbesluitvragen.

gewoNNEN PRIJZEN

Cadeautje voor New York

Annie MG Schmidt Huis

Arons en Gelauff

Kazuyo Sejima en Ryue Nishizawa van SANAA maken het tijdelijke paviljoen voor de Serpetine Gallery in Londen. Dit project gaat altijd naar een architect die nog nooit eerder een project in GrootBrittannië heeft gerealiseerd en dit keer vallen de ontwerpers uit Tokio dus in de prijzen. Het ontwerp van SANAA bestaat uit een luifel die door Kensington Gardens heen loopt, gedragen door ranke poten. De luifel is van aluminium gemaakt, waardoor het mooi in de omgeving opgaat.

Het tijdelijke paviljoen is eerder gerealiseerd door Rem Koolhaas, Cecil Balmond, MVRDV en Oscar Niemeyer.

Arons en Gelauff architecten heeft het winnende ontwerp gemaakt voor de herontwikkeling van twee rioolzuiveringssilo’s in Amsterdam Zeeburg.

Het winnende ontwerp is het Annie MG Schmidt Huis, dat in samenwerking met meerdere partijen is gemaakt, waaronder ontwikkelaars AM en De Alliantie en de stichting Annie MG Schmidt Huis en Arons en Gelauff architecten. Het Annie MG Schmidt Huis wordt een multifunctioneel cultuurhuis met een tentoonstellingsruimte, mediacentrum, bioscoop, theaterzaal, torenkamer en een winkel. Het is in 2011 klaar.

Museum met zeekoorts Kossmann.dejong

Tokyo goes Londen

SANAA

BNA heeft de winnaars van de regioprijzen bekend gemaakt van het gebouw van het jaar.

In de regio Oost valt het ROC in Hengelo in de prijzen, met Harry Abels als architect en Maarten Fritz (Architectenbureau Fritz) als restauratiearchitect. In regio Noordwest/Centrum heeft het Forensisch Psychiatrisch Centrum de Oostvaarderskliniek in Almere gewonnen, ontworpen door Martien Jansen. De renovatie van het Ministerie van Financiën van Meyer en Van Schooten Architecten is de winnaar van de regio Delta. De prijs in de regio Zuid is gewonnen door Paviljoen met het zwembad te Rijsbergen van architect Paul van den Heuvel. In de regio Noord viel het ontwerp voor een woonhuis annex kantoor in Paterswolde in de prijzen, met als architect Cor Kalfsbeek.

De landelijke prijswinnaar was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend.

X-kwadraat uit Enschede bouwt het Hudson-paviljoen dat Nederland aan de stad New York cadeau geeft.

Het gebouw is een cadeau ter ere van het vierhonderdjarige bestaan van de stad.

Het paviljoen is ontworpen door Ben van Berkel van UNStudio en de Amerikaanse Handel Architects.

Het paviljoen wordt op 1 september onthuld.

Het Amsterdamse ontwerpbureau Kossmann.dejong gaat de tentoonstellingsinrichting van het nieuwe Nationaal Maritiem Museum in Helsingor, Denemarken, ontwerpen.

Het gebouw is ontworpen door het Deense architectenbureau BIG. De bezoekers zullen een ruimtelijke reis door het museum maken met als thema ‘Seafever’.

Onmogelijke trap

De meervoudige opdracht voor een folly in Carnisselande, een Barendrechts wijk, is gewonnen door NEXT architects met het ontwerp ‘In Weiter Ferne, so Nah’. Het ontwerp is een cirkelvormige trap die constant in beweging is. De trap is volgens het Möbiusband principe gemaakt. Dat betekent dat de trap slechts één vlak en één rand heeft.

De bovenkant wordt onderkant en de onderkant wordt bovenkant, het lijkt wel een onmogelijkheid.

Vandaar de naam van het ontwerp.

Gouden A.A.P. De Amsterdamse Architectuur Prijs, Gouden A.A.P. 2009, is gewonnen door Claus en Kaan Architecten en opdrachtgever Stadsdeel Zuideramstel voor de Stadsdeelwerf.

Volgens de jury bezit het gebouw 'schoonheid en een raadselachtigheid, met een mooi architectonisch concept en een aangename gelaagdheid'. De A.A.P. is vorig jaar door ARCAM in het leven geroepen om meer aandacht te genereren voor de gestage productie en belangwekkende architectuur in

Amsterdam en deze te eren. Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol reikte de prijs uit als winnaar van de Gouden A.A.P. 2008.

Zumthor winnaar Pritzker Prize 2009

De Pritzker Architecture Prize Laureate 2009, ook wel bekend als de Nobelprijs voor de architectuurprijs, gaat dit jaar naar de Zwitser Peter Zumthor (66). 'Peter Zumthor is een meesterlijke architect die wereldwijd door collega's bewonderd wordt', ligt voorzitter van the Hyatt Foundation Thomas Pritzker de jurykeuze toe. De meeste van zijn gebouwen staan in Zwitserland. In Nederland was hij verantwoordelijk voor de herontwikkeling van de oude meelfabriek in Leiden.

Zijn beroemdste werk is de Thermal Baths in het Zwitsrese Vals.

De jury noemt dat zijn meesterwerk. 'We zijn trots dat wij als klein bureau zoveel waardering krijgen van de professionele architectuurwereld', reageert Zumthor op zijn benoeming. 'Dat moet hoop geven aan jonge architecten. Streef altijd naar kwaliteit dan kom je vanzelf bovendrijven.'

Zumthor neemt zijn prijs, een bronzen medaille en 100.000 dollar, op 29 mei in ontvangst tijdens een ceremonie in Buenos Aires, Argentinië.

CTBUH Awards Recent opgeleverde hoogbouwprojecten kunnen meedingen naar de internationale hoogbouwprijzen: 2009 CTBUH Awards. The Council on Tall Buildings and Urban Habitat reikt de prijs voor de 40ste keer uit in verschillende categorieën. Op elk continent wordt een regionale winnaar aangewezen, daaruit wordt de wereldwijde winnaar gekozen en dan worden er nog twee oeuvreprijzen uitgereikt. De winnaars worden bekend gemaakt op 22 oktober in Chicago.

Sluiting: 15 mei Ctbuh.org

Groene speelplekken De stichting Entente Florale Nederland lanceert een prijsvraag voor het ontwerpen van duurzame groene speelplekken voor openbare en semi-openbare ruimten in woongebieden. 'In het gemeentelijk groenbeleid en speelruimtebeleid wordt veelal te weinig aandacht geschonken aan het belang van groene speelplekken voor de lichamelijke en geestelijk gezondheid van de kinderen in hun

gemeente. Er is een grote behoefte aan hoogwaardige, duurzame groene speelplekken, waarin ook de creativiteit en verbeeldingskracht van kinderen tot hun recht kunnen komen', aldus de stichting.

Het ministerie van LNV ondersteunt het initiatief.

Het ingezonden ontwerp moet zijn of worden uitgevoerd in de periode van 1 januari 2008 t/m 31 december 2010.

Sluiting: 15 mei ententeflorale.nl

Wood challenge De Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) en Centrum Hout roepen studenten op gedurfde ontwerpen met hout in te sturen voor de Wood Challenge. De inzendingen moeten getuigen van durf en visie, techniek en de vormgeving. De jury let verder op het vernieuwende karakter, de consistentie in ontwerp en uitvoering, de praktische uitvoerbaarheid, de bijdrage aan het imago van hout en bovenal de liefde voor het materiaal. De beste drie inzendingen ontvangen respectievelijk € 1000, € 400 en € 200.

Sluiting 1 juni Centrum-hout.nl

23

Bezoekerscentrum Oostvaardersplassen

Staatsbosbeheer schrijft een prijsvraag uit om tot een innovatief ontwerp te komen voor een Natuuractiviteitencentrum bij de Oostvaardersplassen in Flevoland. Met het nieuwe bezoekerscentrum wil Staatsbosbeheer de recreatie in dit ongerepte moerasgebiedgoed begeleiden. De prijsvraag is bedoeld voor een team van architecten en landschapsarchitecten, aangevuld met ontwerpers en/of beeldend kunstenaars. De prijs ter waarde van € 10.000 wordt op 6 november uitgereikt.

Sluiting: 1 juni staatsbosbeheer.nl/ ontwerpprijsvraag

Aluminium in renovatie Voor de tweejaarlijkse European Aluminium in Renovation Award is het nu mogelijk om projecten in te dienen. De European Aluminium

Association (EAA) kent de prijs toe voor de beste toepassing van aluminium in renovatieprojecten in twee categorieën: woningbouw en utiliteitsbouw. Dit jaar gaat een extra prijs van € 5000 naar een project voor de grootste energiebesparing. De wedstrijd kent eerst 8 nationale voorrondes. Het Aluminium Centrum Nederland organiseert samen met dat van België de Benelux Aluminium Award.

Sluiting: 1 juni aluminium-award.eu

Nationaal kunstmuseum Oslo Architecten kunnen ontwerpen aanleveren voor het Nationaal Museum voor Kunst, Architectuur en Design in Oslo, Noorwegen. De drie verschillende musea moeten samen in één culturele voorziening komen op een plot van 54.000 m2.

Opdrachtgever is de Noorse rijksgebouwendienst Statsbygg. De ontwerpprijsvraag begint in fase 1 als een open aanbesteding. De beste inzendingen worden uitgenodigd voor de daarop volgende besloten aanbesteding. In het stadsgebied bij de haven

komt ook een nieuw museum met werk van de Noorse expressionist Edvard Munch.

De Spaanse architect Herreros Arquitectos tekent voor dat ontwerp.

Sluiting: 12 juni Statsbygg.no

Archikidz Hoe ziet het ultieme droomhuis, speelveld of school van kinderen eruit? Tijdens de gratis architectuurworkshop Archikidz laten 600 kinderen met hulp van 80 architecten en 100 vrijwilligers zien hoe zij hun woonomgeving zouden inrichten als zij het een dag lang voor het zeggen zouden hebben.

Het thema is dit keer duurzaamheid en voor het eerst is er ook een markt bij. Het jaarlijkse evenement is de opvolger van Bouwen in de Beurs en vindt dit keer plaats op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam op 30 mei.

Archikidz.nl

De volgende MagMa verschijnt op 28 mei met daarin onder meer: • Nationale renovatieprijs • Permanente woningbouw van containers

Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Gebouw van het jaar

TE WINNEN PRIJZEN

UNStudio

22

gewoNNEN PRIJZEN

Cadeautje voor New York

Annie MG Schmidt Huis

Arons en Gelauff

Kazuyo Sejima en Ryue Nishizawa van SANAA maken het tijdelijke paviljoen voor de Serpetine Gallery in Londen. Dit project gaat altijd naar een architect die nog nooit eerder een project in GrootBrittannië heeft gerealiseerd en dit keer vallen de ontwerpers uit Tokio dus in de prijzen. Het ontwerp van SANAA bestaat uit een luifel die door Kensington Gardens heen loopt, gedragen door ranke poten. De luifel is van aluminium gemaakt, waardoor het mooi in de omgeving opgaat.

Het tijdelijke paviljoen is eerder gerealiseerd door Rem Koolhaas, Cecil Balmond, MVRDV en Oscar Niemeyer.

Arons en Gelauff architecten heeft het winnende ontwerp gemaakt voor de herontwikkeling van twee rioolzuiveringssilo’s in Amsterdam Zeeburg.

Het winnende ontwerp is het Annie MG Schmidt Huis, dat in samenwerking met meerdere partijen is gemaakt, waaronder ontwikkelaars AM en De Alliantie en de stichting Annie MG Schmidt Huis en Arons en Gelauff architecten. Het Annie MG Schmidt Huis wordt een multifunctioneel cultuurhuis met een tentoonstellingsruimte, mediacentrum, bioscoop, theaterzaal, torenkamer en een winkel. Het is in 2011 klaar.

Museum met zeekoorts Kossmann.dejong

Tokyo goes Londen

SANAA

BNA heeft de winnaars van de regioprijzen bekend gemaakt van het gebouw van het jaar.

In de regio Oost valt het ROC in Hengelo in de prijzen, met Harry Abels als architect en Maarten Fritz (Architectenbureau Fritz) als restauratiearchitect. In regio Noordwest/Centrum heeft het Forensisch Psychiatrisch Centrum de Oostvaarderskliniek in Almere gewonnen, ontworpen door Martien Jansen. De renovatie van het Ministerie van Financiën van Meyer en Van Schooten Architecten is de winnaar van de regio Delta. De prijs in de regio Zuid is gewonnen door Paviljoen met het zwembad te Rijsbergen van architect Paul van den Heuvel. In de regio Noord viel het ontwerp voor een woonhuis annex kantoor in Paterswolde in de prijzen, met als architect Cor Kalfsbeek.

De landelijke prijswinnaar was bij het ter perse gaan van dit nummer nog niet bekend.

X-kwadraat uit Enschede bouwt het Hudson-paviljoen dat Nederland aan de stad New York cadeau geeft.

Het gebouw is een cadeau ter ere van het vierhonderdjarige bestaan van de stad.

Het paviljoen is ontworpen door Ben van Berkel van UNStudio en de Amerikaanse Handel Architects.

Het paviljoen wordt op 1 september onthuld.

Het Amsterdamse ontwerpbureau Kossmann.dejong gaat de tentoonstellingsinrichting van het nieuwe Nationaal Maritiem Museum in Helsingor, Denemarken, ontwerpen.

Het gebouw is ontworpen door het Deense architectenbureau BIG. De bezoekers zullen een ruimtelijke reis door het museum maken met als thema ‘Seafever’.

Onmogelijke trap

De meervoudige opdracht voor een folly in Carnisselande, een Barendrechts wijk, is gewonnen door NEXT architects met het ontwerp ‘In Weiter Ferne, so Nah’. Het ontwerp is een cirkelvormige trap die constant in beweging is. De trap is volgens het Möbiusband principe gemaakt. Dat betekent dat de trap slechts één vlak en één rand heeft.

De bovenkant wordt onderkant en de onderkant wordt bovenkant, het lijkt wel een onmogelijkheid.

Vandaar de naam van het ontwerp.

Gouden A.A.P. De Amsterdamse Architectuur Prijs, Gouden A.A.P. 2009, is gewonnen door Claus en Kaan Architecten en opdrachtgever Stadsdeel Zuideramstel voor de Stadsdeelwerf.

Volgens de jury bezit het gebouw 'schoonheid en een raadselachtigheid, met een mooi architectonisch concept en een aangename gelaagdheid'. De A.A.P. is vorig jaar door ARCAM in het leven geroepen om meer aandacht te genereren voor de gestage productie en belangwekkende architectuur in

Amsterdam en deze te eren. Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol reikte de prijs uit als winnaar van de Gouden A.A.P. 2008.

Zumthor winnaar Pritzker Prize 2009

De Pritzker Architecture Prize Laureate 2009, ook wel bekend als de Nobelprijs voor de architectuurprijs, gaat dit jaar naar de Zwitser Peter Zumthor (66). 'Peter Zumthor is een meesterlijke architect die wereldwijd door collega's bewonderd wordt', ligt voorzitter van the Hyatt Foundation Thomas Pritzker de jurykeuze toe. De meeste van zijn gebouwen staan in Zwitserland. In Nederland was hij verantwoordelijk voor de herontwikkeling van de oude meelfabriek in Leiden.

Zijn beroemdste werk is de Thermal Baths in het Zwitsrese Vals.

De jury noemt dat zijn meesterwerk. 'We zijn trots dat wij als klein bureau zoveel waardering krijgen van de professionele architectuurwereld', reageert Zumthor op zijn benoeming. 'Dat moet hoop geven aan jonge architecten. Streef altijd naar kwaliteit dan kom je vanzelf bovendrijven.'

Zumthor neemt zijn prijs, een bronzen medaille en 100.000 dollar, op 29 mei in ontvangst tijdens een ceremonie in Buenos Aires, Argentinië.

CTBUH Awards Recent opgeleverde hoogbouwprojecten kunnen meedingen naar de internationale hoogbouwprijzen: 2009 CTBUH Awards. The Council on Tall Buildings and Urban Habitat reikt de prijs voor de 40ste keer uit in verschillende categorieën. Op elk continent wordt een regionale winnaar aangewezen, daaruit wordt de wereldwijde winnaar gekozen en dan worden er nog twee oeuvreprijzen uitgereikt. De winnaars worden bekend gemaakt op 22 oktober in Chicago.

Sluiting: 15 mei Ctbuh.org

Groene speelplekken De stichting Entente Florale Nederland lanceert een prijsvraag voor het ontwerpen van duurzame groene speelplekken voor openbare en semi-openbare ruimten in woongebieden. 'In het gemeentelijk groenbeleid en speelruimtebeleid wordt veelal te weinig aandacht geschonken aan het belang van groene speelplekken voor de lichamelijke en geestelijk gezondheid van de kinderen in hun

gemeente. Er is een grote behoefte aan hoogwaardige, duurzame groene speelplekken, waarin ook de creativiteit en verbeeldingskracht van kinderen tot hun recht kunnen komen', aldus de stichting.

Het ministerie van LNV ondersteunt het initiatief.

Het ingezonden ontwerp moet zijn of worden uitgevoerd in de periode van 1 januari 2008 t/m 31 december 2010.

Sluiting: 15 mei ententeflorale.nl

Wood challenge De Vereniging Van Nederlandse Houtondernemingen (VVNH) en Centrum Hout roepen studenten op gedurfde ontwerpen met hout in te sturen voor de Wood Challenge. De inzendingen moeten getuigen van durf en visie, techniek en de vormgeving. De jury let verder op het vernieuwende karakter, de consistentie in ontwerp en uitvoering, de praktische uitvoerbaarheid, de bijdrage aan het imago van hout en bovenal de liefde voor het materiaal. De beste drie inzendingen ontvangen respectievelijk € 1000, € 400 en € 200.

Sluiting 1 juni Centrum-hout.nl

23

Bezoekerscentrum Oostvaardersplassen

Staatsbosbeheer schrijft een prijsvraag uit om tot een innovatief ontwerp te komen voor een Natuuractiviteitencentrum bij de Oostvaardersplassen in Flevoland. Met het nieuwe bezoekerscentrum wil Staatsbosbeheer de recreatie in dit ongerepte moerasgebiedgoed begeleiden. De prijsvraag is bedoeld voor een team van architecten en landschapsarchitecten, aangevuld met ontwerpers en/of beeldend kunstenaars. De prijs ter waarde van € 10.000 wordt op 6 november uitgereikt.

Sluiting: 1 juni staatsbosbeheer.nl/ ontwerpprijsvraag

Aluminium in renovatie Voor de tweejaarlijkse European Aluminium in Renovation Award is het nu mogelijk om projecten in te dienen. De European Aluminium

Association (EAA) kent de prijs toe voor de beste toepassing van aluminium in renovatieprojecten in twee categorieën: woningbouw en utiliteitsbouw. Dit jaar gaat een extra prijs van € 5000 naar een project voor de grootste energiebesparing. De wedstrijd kent eerst 8 nationale voorrondes. Het Aluminium Centrum Nederland organiseert samen met dat van België de Benelux Aluminium Award.

Sluiting: 1 juni aluminium-award.eu

Nationaal kunstmuseum Oslo Architecten kunnen ontwerpen aanleveren voor het Nationaal Museum voor Kunst, Architectuur en Design in Oslo, Noorwegen. De drie verschillende musea moeten samen in één culturele voorziening komen op een plot van 54.000 m2.

Opdrachtgever is de Noorse rijksgebouwendienst Statsbygg. De ontwerpprijsvraag begint in fase 1 als een open aanbesteding. De beste inzendingen worden uitgenodigd voor de daarop volgende besloten aanbesteding. In het stadsgebied bij de haven

komt ook een nieuw museum met werk van de Noorse expressionist Edvard Munch.

De Spaanse architect Herreros Arquitectos tekent voor dat ontwerp.

Sluiting: 12 juni Statsbygg.no

Archikidz Hoe ziet het ultieme droomhuis, speelveld of school van kinderen eruit? Tijdens de gratis architectuurworkshop Archikidz laten 600 kinderen met hulp van 80 architecten en 100 vrijwilligers zien hoe zij hun woonomgeving zouden inrichten als zij het een dag lang voor het zeggen zouden hebben.

Het thema is dit keer duurzaamheid en voor het eerst is er ook een markt bij. Het jaarlijkse evenement is de opvolger van Bouwen in de Beurs en vindt dit keer plaats op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam op 30 mei.

Archikidz.nl

De volgende MagMa verschijnt op 28 mei met daarin onder meer: • Nationale renovatieprijs • Permanente woningbouw van containers

Zorg dat u hem niet mist. Bekijk de mogelijkheden voor een (gratis) abonnement op magma-online.nl.

#7 - 29 april 2009

#7 - 29 april 2009

Gebouw van het jaar

TE WINNEN PRIJZEN

UNStudio

22

Sikafloor® Eco Line:

Modulaire oplossingen voor epoxy vloeren voor alle industrieën

Sika is als één van de wereldleiders in de bouwindustrie sterk gericht op systemen en toepassingen voor vloeren en coatings. Sika levert een volledig assortiment oplossingen voor vloeren en coatings om aan de meest recente normen en eisen in de bouwindustrie te kunnen voldoen. Naast systemen voor vloeren en coatings levert Sika ook een volledig assortiment aan oplossingen voor de bouw.

Met het ‘Kelder tot Dak’ concept is Sika de enige partner die alle oplossingen in huis heeft. Neem voor een kennismaking met het volledige assortiment contact met ons op.

Sika introduceert een nieuwe lijn van epoxy vloersystemen: Sikafloor® Eco Line. Deze productlijn bestaat uit een primer, self-levellinglaag en een coatinglaag. Het voordeel van de Eco Line vloersystemen is dat door de grondstoffen een product is verkregen dat minder belastend is voor het milieu en voor de verwerker. De modulaire opbouw van het systeem zorgt voor logistieke voordelen ten aanzien van voorraden en transport. Voor alle Eco Line producten kan dezelfde verharder toegepast worden. Daarnaast zorgt het gebruik van vaten voor een besparing op het transport en een kostenreductie van het afval van de verpakking.

De Sikafloor® Eco Line epoxy-vloersystemen

Hulpapparatuur

•

Voor het systeem is speciale hulpapparatuur ontwikkeld ter ondersteuning van het werk op de bouwplaats, zoals mobiele vatenbokken, distributietrolleys en peilmaten. Met een mobiele vatenbok is het mogelijk om grote 200 liter vaten te hanteren. Met een peilmaat kunt u snel de juiste verhouding afmeten bij het uitgieten vanuit grote vaten. Het is instelbaar op verschillende maten en vormen. En de distributietrolley kunt u in combinatie met de mobiele vatenbok gebruiken als hulpmiddel voor het transport en de verdeling van het materiaal op de bouwplaats.

•

•

De Sikafloor®-161 Primer is door zijn beter vullende eigenschappen uitstekend toepasbaar bij wat ruwere ondergrond en heeft een goede hechting op de ondergrond bij de juiste voorbehandeling.

De Sikafloor®-263 SL is een epoxy giet-instrooilaag met zeer goede vloei-eigenschappen. Dit product is ideaal voor diverse industrieën zoals droge en natte productieruimtes, opslagruimtes, assemblagehallen en parkeergarages.

De Sikafloor®-264 is een optisch zeer mooie rollaag met een uitstekende dekking die snel en goed verwerkbaar is. Het product kan ingezet worden als een gemakkelijk te reinigen anti-slip vloer.

Sikafloor® Eco Line is zeker een waardevolle aanvulling op het vertrouwde assortiment van Sika: ▲

Vloersystemen op maat

▲ ▲

De Sikafloor® Eco Line geeft u als klant de zekerheid te werken met producten die wereldwijd voldoen aan de hoge Sika kwaliteitseisen terwijl lokaal op adequate wijze uw kleurwensen kunnen worden vervuld.

Sika Nederland B.V. Postbus 40390 3504 AD Utrecht Zonnebaan 56 3542 EG Utrecht www.sika.nl e-mail: info@nl.sika.com Tel. 31 (0) 30 - 241 01 20 Fax 31 (0) 30 - 241 44 82

De Rayon Managers van Sika kunnen - in overleg met de ondersteunende afdelingen - in de systeemopbouw inspelen op de eisen en wensen die u stelt aan uw vloerafwerking. Afhankelijk van uw wensen ten aanzien van de mechanische bestendigheid, de chemische bestendigheid, esthetische eigenschappen, slipvastheid etc. kunnen met de Eco Line producten systemen worden samengesteld waarmee op de meest economische wijze invulling wordt gegeven aan uw wensen.

De Sikafloor® Eco Line vloersystemen zijn verkrijgbaar in een uitgebreid kleurenspectrum in zowel standaard-, pastel- als bonte kleuren.

▲ ▲ ▲

minder belastend voor het milieu en de verwerker besparing op het transport speciale hulpapparatuur voor transport en verwerking 1 verharder voor alle producten vloersystemen op maat volgens uw wensen kostenreductie van het afval van de verpakking