1310 vis aal

Regio Aalst Vrijdag 14 oktober 2016

Hoe ontbijt de student? ì .27678'(17(1 (7(1 0((5 )58,7 ì 3(1'(/678'(17(1 *5,-3(1 VAKER NAAR EEN SNACK ì ((1 '(5'( 9$1 '( 678'(17(1 SLAAT ONTBIJT SOMS OVER

> p. 15

Margriet Hermans na haar tocht door Somalië

Lonen bevriezen om bedrijven te redden?

‘Mocht ik in hun schoenen staan, vluchtte ik ook naar Europa’ > p. 24

> p. 6

Werknemers en innovatie: hoe op elkaar afstemmen?

> p. 8

ILSE CEULEMANS GAAT OP ZOEK NAAR DE IDEALE WERKPLEK

KAJ wil gratis secundair onderwijs

‘De werkvloer lijkt soms één groot circus’

> p. 19

SCHRIJFSTER KOLET JANSSEN OVER ONVERVULDE KINDERWENS

> p. 2

www.beweging.net

‘Lang wachten op broertje of zusje is ook voor kinderen zwaar’ > p. 18 www.cm.be

www.acv-online.be

jaargang 72 ¬ visie nummer 18 afgiftekantoor brussel x ¬ p806000 volgend nummer op 28 oktober 2016

Regionieuws > p. 20

(TE) ZIJDELINGS IN DE KRANT Vorige week zijdelings in het nieuws: de Antwerpse OCMW-raad kent de uitbating van het daklozen-inloopcentrum toe aan beveiligingsfirma G4S. Met één pennentrek wordt zo de jarenlange expertise van welzijnswerkers weggeveegd. Welzijnswerkers die het centrum hebben opgericht en jarenlang hebben uitgebaat.

Welzijnswerkers die alles op alles zetten voor elke hulpvraag. Om mensen die langskomen vooruit te helpen.

Wie langskomt, is vaak nog jong. Eén op de drie Vlaams dakloze mensen is zelfs minderjarig.

Ik stel mij daartegenover de rapportering op een directievergadering van beveiligingsmultinational G4S voor. ‘Door de tijd per dakloze te verminderen en door minder dure werknemers in te zetten, werken we efficiënter dan de welzijnswerkers. Zo komt het dat we dit jaar meer winst

maken met het inloopcentrum, want de subsidie van de stad blijft gelijk.’

Ja, je leest het goed. Een commercieel bedrijf krijgt geld van de stad Antwerpen, geld dat eigenlijk volledig gebruikt zou kunnen worden voor de opvang van kwetsbare mensen. Een deel van de subsidie wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders, als winst.

Maar willen we dat wel?

Willen we echt dat bedrijven proberen om zoveel mogelijk winst te maken en uit te keren bij een activiteit als mensen verzorgen?

Willen we een opbod creëren, van zo weinig mogelijk tijd per zorgbehoevende, of die nu dakloos is of niet?

Vinden we een standaardprocedure oké, waar mensen vooral een nummer zijn en voor een aanpak op maat geen ruimte meer is?

G4S en het Antwerpse inloopcentrum was vorige week. Deze week lees ik in de krant: ‘Goedkoopste instelling mag Stan opvangen’. Stan blijkt een vijfjarige jongen met autisme te zijn.

Zijdelings in de krant. Zonder groot debat. Staan we voortaan toe dat commerciële belangen doorwegen als het gaat om zorg voor mensen? Voor beweging.net is het duidelijk: de mensen moeten centraal staan, niet de winsten.

Willen we een concurrentieslag toestaan, voor zo goedkoop mogelijk personeel in zorgsectoren?

Linde De Corte algemeen secretaris beweging.net

www.twitter.com/BewegingNet

VER

WOORDING

2

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

KAJ wil gratis secundair onderwijs Voor veel ouders is september een dure maand. De schoolboeken, het werkmateriaal, de rekening loopt snel op. KAJ wil dat het secundair onderwijs in de toekomst gratis is.

Dat is de basis van hun campagne voor dit schooljaar.

O

m hun campagne kracht bij te zetten, verzamelde KAJ verhalen van leerlingen in gans Vlaanderen.

Want ook de jongeren zelf liggen er wakker van, zegt KAJ. ‘Soms voelen ze zich schuldig omdat ze beseffen hoe zwaar de kosten wegen op het gezinsbudget’, vertelt KAJ-secretaris Stefaan Degryse. ‘Dan proberen ze hun steentje bij te dragen door in het weekend te werken. Maar dan hebben ze meteen minder tijd voor schoolwerk of voor hobby’s. En dat kan niet de bedoeling zijn.’

Vier paar sportschoenen Ook blijkt dat vooral de technische en beroepsrichtingen veel geld kosten. Dat bewijst het verhaal van Kaat (18 jaar), die tot vorig jaar op de sportschool zat in Brugge.

‘In het derde middelbaar moesten we drie sets sportkleren kopen en vier paar sportschoenen, voor de verschillende sportdisciplines. Wie na het derde of vierde jaar de sportschool verliet, had dus grote kosten gemaakt voor niets. En op die leeftijd groei je nog, dus je kan niet alles blijven gebrui-

ken.’ Ook bij Ward (18 jaar) lopen de kosten op. Hij zit in het zevende jaar wegenbouwmachinist in Roeselare. ‘In de eerste jaren moet je materiaal kopen van de verschillende richtingen omdat je nog alle vakken hebt: schilderen, houtbewerking en bouw. Ik koos vanaf het derde middelbaar voor bouw, en had het schildermateriaal niet meer nodig. Bovendien heeft de school liefst dat je alles via hen koopt. Je hebt dus weinig keuze.’ Ward woont alleen en moet rondkomen met een leefloon van

het OCMW. ‘Die schoolfacturen wegen zwaar’, zegt hij.

Voor deze en alle andere gezinnen waar de schoolkosten te hoog oplopen, voert KAJ dus campagne. ‘Dat het secundair onderwijs niet van dag op dag gratis zal worden, beseffen we. Maar met onze campagne willen we het alvast bespreekbaar maken’, besluit Stefaan Degryse.

Amélie Janssens

Veel jongeren getuigen bijvoorbeeld over nutteloze kosten. ‘Ieder jaar kopen we werkboeken aan via de school, maar in de klas gebruiken we werkblaadjes. En die betalen we ook, via de schoolrekening’, vertelt Yentl (14 jaar).

Belga

We beseffen dat het secundair onderwijs niet van dag op dag gratis zal worden. Met onze campagne willen we het bespreekbaar maken.

Uit de getuigenissen die KAJ verzamelde, blijkt dat vooral het technisch en beroepssecundair onderwijs duur is.

3

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Peter Leyman (54), ex-Volvo en ex-Voka, was nog nooit zo gelukkig als hoofd van beschutte werkplaats Ryhove

‘Mijn vrije tijd is me vandaag heilig’ Vraag je je wel eens af of je jouw tijd, op het werk en ernaast, wel goed benut? Topmanager Peter Leyman (54) moest dat 5 jaar geleden noodgedwongen doen, na ‘de grootste mislukking uit zijn carrière’. Maar hij is vandaag gelukkiger dan ooit: ‘De mensen zijn hier het belangrijkst.’

P

eter Leyman werkte 30 jaar lang bij Volvo Cars Gent, de laatste zes jaar als gedelegeerd bestuurder.

Hij verliet het bedrijf in 2007 voor de politiek: hij werd parlementslid voor CD&V, maar dat bleek al snel niks voor hem. Een passage bij Vergokan Groep volgde, maar toen men hem vroeg als topman van werkgeversorganisatie Voka kon hij niet weigeren. ‘Ik wist op voorhand dat het niks ging worden, maar ik kon de uitdaging niet laten liggen.’

Zelfbezinning Hij zou initieel 5 jaar blijven bij Voka, maar na een jaar was het op. Hij zat zonder werk, zonder plan B om op terug te vallen. ‘Voor het eerst werd ik professioneel geconfronteerd met een zware tegenslag. Ik heb echt diep gezeten’, vertelt hij. ‘Maanden ben ik thuis gebleven, tijd die ik nodig had om weer tot mezelf te komen.’

Voor het eerst in zijn leven had de topmanager tijd. Tijd voor zelfbezinning. Gedwongen moest hij stilstaan bij zichzelf en zijn leven. ‘Wat maakt mij gelukkig? Hoe kan ik zinvol bezig zijn? Ik heb moeten toe-

James Arthur

Leyman omschrijft zijn tijd bij Voka als ‘waanzinnig’. Om acht uur ’s ochtends in de auto, soms drie keer per dag op en af naar Antwerpen en Brussel, niet voor elf uur thuis. ‘Ik heb er alles voor gelaten. Muziek, sport. Bij Volvo hield ik de weekends nog voor het gezin, maar bij Voka moest ik zaterdag en zondag studeren of speechen.

Ik voelde me geen mens meer.’

Peter Leyman staat sinds vier jaar aan het hoofd van Ryhove, een beschutte werkplaats. ‘Ons doel is zoveel mogelijk mensen werk te geven.’ geven dat ik door mijn drukke professionele bezigheden veel heb gemist. Te veel.

Gezinsleven, tijd voor mezelf, voor mijn vrienden. Vooral mijn kinderen waren daar de dupe van. Ik heb gezworen: dat nooit meer. Ik ben opnieuw gaan fietsen, tennissen, speelde weer gitaar en zocht weer aanknoping bij mijn gezin en vrienden.’

vertentie van Ryhove voor zijn neus schoof, een beschutte werkplaats in Gent die maatwerk levert aan bedrijven of overheden. ‘Ik heb het eerst weggelachen, maar een week later heb ik toch gesolliciteerd.

Ik heb me altijd maatschappelijk willen engageren, iets dat zowel in de politiek als bij Voka niet is gelukt. Werken in de sociale economie was niet zo ver gezocht.’

Er kwamen verschillende werkaanbiedingen, maar Leyman was er niet klaar voor.

Het was zijn vrouw die uiteindelijk de ad-

Grote uitdagingen

WORD JIJ AMBASSADEUR VAN DE VRIJE TIJD? Peter Leyman is niet de enige die bewust wil omgaan met zijn tijd. Als het aan vrijetijdsorganisatie Pasar ligt, doen we dat met z’n allen steeds meer.

Dat is de bedoeling van hun nieuwe campagne ‘Pak je tijd’. ‘We willen de mensen terug bewust maken dat ze tijd voor zichzelf moeten nemen. Tijd die besteed kan worden aan ontspanning, ontwikkeling en uitrusten, ook wel netto vrije tijd genoemd’, zegt algemeen directeur Michel Vandendriessche.

Pasar gaat ijveren voor beslissingen binnen de samenleving die het genieten van die netto vrije tijd mogelijk maken, maar eerst zoekt het ambassadeurs voor de vrije tijd. Mensen die samen met Pasar het thema op de maatschappelijke agenda willen zetten via een aanbod aan vrijetijdsactiviteiten, ludieke acties, evenementen en sensibilisering.

Aanmelden als ambassadeur kan bij pakjetijd@pasar.be

Leyman is er nu bijna vier jaar aan de slag.

Hij werkt intussen alweer soms twaalf tot veertien uur per dag, maar hij voelde zich nooit beter in zijn vel. ‘Bij Volvo vonden de aandeelhouders vooral winst belangrijk.

Als daarvoor 300 mensen moesten worden ontslagen, dan was dat maar zo. Mijn persoonlijke missie is altijd geweest zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden.

Hier is dat ook de missie van het bedrijf.

De mensen staan voorop: ik verdien misschien vijf keer minder dan bij Volvo, maar ik heb me nog nooit zo goed gevoeld.’

Behalve die grote sociale component is er niet zoveel verschil met een regulier bedrijf, zegt Leyman. Het blijft een organisatie die hij moet structureren, leiden en proberen te doen groeien. Een organisatie die voor grote uitdagingen staat de komende jaren. ‘We zijn een vzw en dus deels afhankelijk van de subsidies van de overheid. Er zal altijd minder geld zijn, terwijl er duizenden mensen op de wachtlijsten staan.

Binnen dat spanningsveld werken wij.

Ook de relatie tussen de sociale en reguliere economie moet beter: die twee kennen elkaar niet, terwijl de overheid wel vraagt dat meer van onze mensen doorstromen naar het reguliere werkcircuit.

Vandaag lijkt dat nog moeilijk.’

Ik verdien misschien vijf keer minder dan bij Volvo, maar ik heb me nog nooit zo goed gevoeld.

Ondanks zijn grote plannen bij Ryhove gaat Peter Leyman nu veel bewuster om met zijn tijd. ‘Ik werk ongelofelijk graag, maar mijn vrije tijd is me heilig. Ik heb al te veel kostbare tijd verloren. Dus van vrijdagmiddag tot zondagavond reserveer ik voor mezelf, mijn gezin en mijn vrienden.

Ik, die nooit vakantie nam, ben deze zomer zelfs 5 weken op reis geweest, op bezoek bij mijn zoon. Puur genieten. Ik kan het iedereen aanraden.’

Kaatje De Coninck

4

Visie ÂŹ vrijdag 14 oktober 2016

VACATURE M/V CM zoekt

UW

GEDACHT

Kinderdagverblijf

• Diensthoofd aankoop • Software Engineer JAVA • Functioneel analist • Consultant in bedrijfsorganisatie • Directeur interne audit • Teamcoach juridisch departement Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek

0HHU LQIR RYHU GH]H HQ DQGHUH vacatures op www.cmjobs.be

Pasar zoekt Marketingmanager (m/v) Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek

0HHU LQIR ZZZ SDVDU EH YDFDWXUHV

Naar aanleiding van het thema ‘Hoe zwaar is jouw werk’ zou ik graag willen reageren. Ik werk in een kinderdagverblijf als kinderverzorgster. Het lijkt misschien leuk voor een buitenstaander om een beetje te knuffelen en te spelen met de kindjes, maar die visie op onze job klopt niet. Ik sta in een groep waar op regelmatige basis veertien kindjes tussen twaalf en achttien maanden aanwezig zijn. Dat wil zeggen: eten geven, verschonen, in en uit bed halen, intussen de rest in de gaten houden. En als de kindjes weg zijn: de afwas, opruimen, de was doen, de badkamer ontsmetten. We lachen er wel eens mee dat onze valse tanden tegen ons 67ste in de patatjes zullen vallen, als we blazen omdat ze te heet zijn. Of met onze rollator rond zullen lopen tussen de kindjes met hun loopwagentjes. Er is bijna niemand van ons die echt weet hoe we tegen onze pensioenleeftijd nog deftig gaan functioneren in een kinderdagverblijf. ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Sociale correctie Voor de regering Michel zijn mensen met een beperking nog minder waard dan mensen met een leefloon. Ik ben gehandicapt en alleenstaande. Iedere maand ontvang ik een inkomensvervangende tegemoetkoming. Dit bedrag is altijd hetzelfde geweest als het leefloon, tot april 2016. De sociale correctie van 2 percent of 17 euro hebben wij niet gekregen, terwijl wij toch altijd meer onkosten hebben dan andere mensen. Voor alle andere prijsstijgingen zijn ze ons niet vergeten (turteltaks, accijnzen, BTW-verhogingen, indexsprong en ga zo maar door).

Veel beter zou bespaard worden op de regeringen met al hun parlementen (waarom heeft een klein landje als dat van ons 4 regeringen nodig?). ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV EHNHQG ELM GH UHGDFWLH

Cholesterolverlagers Anderhalf miljoen Belgen slikken cholesterolverlagers. Volgens Visie nr. 17 gebruiken ze vaak de duurste producten. In het ar-

tikel wordt aangeraden om de arts bij de start van een behandeling te vragen naar de goedkoopste cholesterolverlagers.

Waarom geen rode rijstpillen adviseren in plaats van geneesmiddelen? Het is wetenschappelijk bewezen dat ze de cholesterol verlagen. ĂŹĂŹĂŹ 0LD 5XPPHQV .RUWULMN 'XWVHO Het is wetenschappelijk bewezen dat cholesterolverlagende geneesmiddelen het cholesterolgehalte en het risico op aandoeningen van hart en bloedvaten verminderen. Van gefermenteerde rode rijst is enkel de invloed op de cholesterol aangetoond. Dat gefermenteerde rode rijst het risico op hart- en vaatziekten vermindert, is (nog) niet bewezen. Bovendien kan het actieve bestanddeel van gefermenteerde rode rijst ook de bijwerkingen van sommige geneesmiddelen tegen een hoge cholesterol veroorzaken. Rode rijst wordt niet terugbetaald en is veel duurder voor de patiĂŤnt.

Ereloonsupplementen De brief over de kamerkeuze in het ziekenhuis (Visie nr. 17) roept bij mij toch vragen op over de ereloonsupplementen in een eenpersoonskamer. Die rijzen vaak de pan uit. Wat doet een arts meer voor de patiĂŤnt in een eenpersoonskamer dan in een twee- of meerpersoonskamer? De extra kosten die artsen aan patiĂŤnten in een eenpersoonskamer mogen aanrekenen, zijn voor mij niet te verantwoorden. Het is hoog tijd dat de overheid en de ziekenfondsen hier iets tegen doen. ĂŹĂŹĂŹ 1DDP HQ DGUHV bekend bij de redactie Het tarievenakkoord tussen artsen en ziekenfondsen laat toe dat artsen momenteel ereloonsupplementen vragen bij ‘bijzondere eisen’ van de patiĂŤnt, zoals verblijven in een eenpersoonskamer.

De zorg moet in alle kamertypes gelijk zijn. Onder druk van onder andere CM zijn de ereloonsupplementen in kamers voor twee of meer personen afgeschaft. CM ijvert ervoor om de ereloonsupplementen in eenpersoonskamers in het kader van een nieuwe ziekenhuisfinanciering op dezelfde wijze geleidelijk aan af te schaffen.

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats.

De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat. citaat 232&_citaat 232&.qxd 19-05-16 15:57 Pagina 1 1. Graafwerktuig; 2. blaasinstrument; 3. gat; 4. grasveld; 5. geloofsbelijdenis; 6. smeuiig; 7. buit; 8. olienootje; 9. crèmekleurig; 10. muziekinstrument; 11. perceel; 12. jongen; 13. gevat; 14. plantenrijk.

Citaat-232

1

S P S A P D E R

2

F

3

N B

E A K G O E

T

Z R E O S N

4 G D A

Z

E O R N

5

D C E R E N D O

6

R O K M E

7

P

I

8

L

P S

9

C E H C

I

G N

R S O O A I

I

N S D A I

R E U

10 T O R E G E N

L

11 K A

N

Z

V E O L

12 K D N A E A R P 13 A D M R E 14 K

F

L

I

M K

E O R N A

Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving.

De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links

Kerst

Vayamundo Oostende: SFEER, ZEE EN STRAND‌ EN ALLES ONDER 1 DAK, OOK EEN AANRADER IN DE HERFST!

# &256(1'21.

vanaf

â‚Ź 162

per persoon halfpension

35,25,- &256(1'21.

DINSDAG 27/12 TOT DONDERDAG 29/12 Glaasje bubbels ĂŹ 2 overnachtingen incl. half pension ĂŹ animatie tijdens het verblijf: fakkeltocht, vuurkorf met schnaps, rondleiding, winterwandeling, kerstfilms,..

Prijs per volwassene: â‚Ź 139,50 / Suppl. single: â‚Ź 30,00

Corsendonk 5, 2460 Oud-Turnhout E: info.priorij@corsendonkhotels.com T: 014 46 28 00

&256(1'21. 62/ &5(66

PROMO MIDWEEK

VEDETTENPARADE

14/11 - 18/11/16 | 21/11 - 25/11/16 05/12 - 09/12/16 | 12/12 - 16/12/16 19/12 - 23/12/16

24/10 - 28/10/16 | 07/11 - 11/11/16 28/11 - 02/12/16 | vanaf â‚Ź 221 p.p.

Vayamundo Houffalize: BELEEF DE KERSTSFEER VANOP DE EERSTE RIJ TEMIDDEN DE BOSRIJKE VALLEI VAN DE OURTHE!

VRIJDAG 16/12 TOT ZONDAG 18/12 Welkomstdrankje ĂŹ 2x overnachting incl. half pension ĂŹ daguitstap op zaterdag: bezoek aan het Middeleeuws kasteel van Anthisnes met degustatie van streekbieren en kaas. Bezoek aan de kerstmarkt van Durbuy.

Prijs per volwassene: â‚Ź 130,00 / Kind 6-14: â‚Ź 67,00 / Kind 2-5: â‚Ź 54,00 / Supplement single: â‚Ź 30,00

Spaloumont 5, B-4900 Spa E: info.solcress@corsendonksolcress.com T: 087 77 23 53

CHRISTMAS HOLIDAY 26/12 tot 08/01/17 | vanaf â‚Ź 143,50 p.p.

KERST MARKTEN 05/12 tot 09/12/16 | 12/12 tot 16/12/16 â‚Ź 319 p.p. voor 4 nachten

VIER Kerstmis in Houffalize

KERSTSPECIAL 23/12 tot 26/12/16 | vanaf â‚Ź 310 p.p.

078 156 100

Alle info en reservaties: contactcenter@vayamundo.be www.vayamundo.be | facebook.com/vayamundo.be

Oplossing citaat: “Spreken zonder denken is als schieten zonder mikken“. (Chinees spreekwoord)

5

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

DE VLOER

Patrick Stevens verliest zijn job bij Jacobs Douwe Egberts

‘Voor het bedrijf tellen enkel de centen’ Het is de tweede keer dat Patrick Stevens (57) een bedrijfssluiting meemaakt. ‘De komende maanden worden nog zwaar. Maar ik wil me sterk houden. Voor mijn gezin en voor mijn collega’s.’

P

Je begon bij Jacobs Douwe Egberts nadat je vorig werk je afdeling had gesloten?

‘Ik werkte 19 jaar bij de Britse tabaksfabrikant British American Tobacco in Molenbeek. Daar werd mijn afdeling in 2002 gesloten om ongeveer dezelfde redenen als nu bij Douwe Egberts. Er was zogezegd teveel productie. Nadien hebben ze de productie gewoon verdeeld over andere vestigingen. Maar ik stond dus op straat. Net op dat moment organiseerde Jacobs Douwe Egberts een jobdag omdat ze veel mensen zochten voor de productie van koffiepads.

Het was de periode waarin de Senseo-toestellen populair werden. Ik kon er meteen beginnen, ik ben eigenlijk geen dag werkloos geweest. ’ Wat doe je precies?

‘Ik ben operator. Ik bedien machines die de koffiepads maken. In 2002 waren er twee machines. Nu zijn er negen productielijnen voor de pads en werken we in een continusysteem. We werken allemaal hard en produceren veel. En dan zeggen ze dat we dicht moeten.’

Kwam de sluiting dan zo onverwacht voor jullie?

‘Ja. Iedereen was erg aangedaan. Op geen enkel moment in de voorbije maanden zijn

Sophie Nuytten

atrick Stevens is een van de 274 mensen die bij Jacobs Douwe Egberts op straat staan vanaf januari 2017. De koffiefabrikant kondigde op 15 september aan dat het de koffieproductie in Grimbergen stopzet.

Hij voert als afgevaardigde van ACV Voeding en Diensten de onderhandelingen.

‘De volgende weken onderhandelen we minstens twee dagen per week’, zegt ACV-afgevaardigde Patrick Stevens.

Ook mijn vrouw vreest voor haar job bij Record Bank.

Patrick Stevens

er berichten geweest dat het niet goed ging, of dat er veranderingen op til waren. En op een dag tijd zijn 274 mensen hun werk kwijt. Dat komt hard aan. De directie in Grimbergen beweert dat ook zij dit niet zagen aankomen, maar dat betwijfel ik. Mis-

schien waren er wel signalen. Goede personeelsleden waar het bedrijf lang moest naar zoeken, vertrokken en werden niet gevraagd om te blijven. Zulke dingen.

Maar geen officiële mededelingen.’

De productie zou verhuizen naar andere vestigingen van Jacobs Douwe Egberts. Was er altijd zoveel concurrentie tussen de verschillende fabrieken van de groep?

‘Dat speelden ze zo uit. Onze fabriek werd bijvoorbeeld altijd vergeleken met de fabriek in Utrecht. Ze legden de productie-

‘WE KRIJGEN NIET ALLE INFORMATIE’ Luc Debast volgt als secretaris van ACV Voeding en Diensten het bedrijf op. Ook hij stelt zich vragen bij de sluiting.

‘We stellen vast dat het in België wel erg makkelijk is om een winstgevend bedrijf of afdeling te sluiten’, gaat hij van start. ‘In Nederland, bijvoorbeeld, kan dat niet zomaar. Dat is iets wat onze studiedienst volop onderzoekt.’

‘Het stoort me enorm dat het in dit

soort bedrijven alleen over geld gaat’, gaat Luc Debast verder. ‘Over het ecologisch aspect bijvoorbeeld werd niet goed nagedacht. Als je de productie verplaatst, brengt dat een pak meer transport met zich mee. Daar houdt het bedrijf gewoon geen rekening mee. Het gaat hen niet over de wereld en de mensen, wel over centen en aandeelhouders.’

‘Ze maken het ons ook erg moeilijk om de onderhandelingen te voeren’, zegt

Luc Debast ten slotte. ‘Het internationale management zwaait met de hoge productiekosten. Maar als we cijfers vragen, krijgen we die niet of slechts gedeeltelijk. Het management zegt dat er al gezocht is naar een overnemer, maar ook daarover krijgen we weinig informatie. De komende weken blijven we hierover vragen stellen. België is groot geworden dankzij de industrie.

En nu brokkelt ze steeds verder af.

Dit mogen we niet zomaar laten gebeuren.’ (AJ)

kosten naast elkaar om ons onder druk te zetten. En ons meer te doen produceren. Ik vermoed dat multinationals gewoon zo in elkaar zitten. Zij hebben de macht in handen en zetten hun eigen fabrieken tegen elkaar op. De mensen zijn van geen tel, enkel de centen. Nu proberen ze het personeel in Grimbergen zelfs tegen elkaar op te zetten.

Wat staat er jou nu nog te wachten?

‘Er komen nog zware maanden aan. We gaan in de eerste plaats proberen om het bedrijf open te houden. We willen onderzoeken of er zeker geen mogelijke overnemers zijn, zoals het management nu beweert. Lukt dat niet, dan zullen we er alles aan doen om voor de mensen een goed sociaal plan uit te werken. De komende weken zullen we dus volop onderhandelen, minstens twee dagen per week. Tel daarbij mijn gewone shifts en het feit dat ook mijn vrouw voor haar job vreest. Zij werkt bij Record Bank, waar ook ontslagen aangekondigd zijn. Dan weet je wel dat het moeilijke weken worden. Maar ik wil me sterk houden en er voor iedereen het beste uithalen.’

Amélie Janssens

6

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Lonen bevriezen om bedrijven De sociale partners blikken vooruit naar de onderhandelingen over de loonnorm en een nieuw interprofessioneel akkoord voor 2017-2018. ACV vreest dat het moeilijke onderhandelingen worden.

1. Wat is de loonnorm?

Om de twee jaar moeten de sociale partners (werkgevers- en werknemersorganisaties) vastleggen hoeveel de lonen de komende twee jaar maximaal mogen stijgen.

Dat is de loonnorm. Die bepaalt dus in welke mate de loonkost per uur de volgende twee jaar mag stijgen bij nieuwe cao-afspraken of individuele overeenkomsten.

‘Als het van de werkgevers afhangt, dan wordt dat voor 2017-2018 nul komma nul’, zegt Chris Serroyen van de ACV-studiedienst. ‘Erger nog, dan moeten ook de indexeringen en de voorziene baremieke verhogingen, of de verhoging van de weddeschaal, worden teruggeschroefd. De werkgevers zetten de federale regering hiervoor zwaar onder druk. Daarbij verwijzen ze naar de vele aangekondigde bedrijfssluitingen en collectieve afdankingen. Maar die hebben met veel meer te maken dan alleen met een hoge loonkost.’

2. Hoe evolueerde de loonnorm de voorbije tien jaar?

De voorbije tien jaar werd de ruimte om te onderhandelen steeds kleiner. Tot 2008 werd de loonnorm bepaald voor de loonkostevolutie, en waren stijgingen door de index en baremieke verhogingen inbegrepen. Vanaf 2009 werd de loonnor m bepaald als de maximale loonkoststijging bovenop de index en de baremieke verhogingen. In die periode

was de loonnorm ook telkens zeer beperkt. Gedurende drie jaar, van 2013 tot 2015, was die loonnorm zelfs nul. Het is pas met het laatste sociaal akkoord dat vanaf 2016 opnieuw een verhoging mogelijk was, tot 0,8 procent.

3. Wat is de loonhandicap?

Met de loonhandicap, ook wel loonkloof genoemd, wordt het verschil aangeduid tussen de evolutie van de gemiddelde

EVOLUTIE VAN DE LOONNORM 1997-1998 6,1 % (index en baremieke verhogingen inbegrepen) 1999-2000 5,9 % 2001-2002 6,4 – 7 % 2003-2004 5,4 % 2005-2006 4,5 % 2007-2008 5 % 2009-2010 250 euro (index en baremieke verhogingen gewaarborgd) 2011-2012 0,3 % (index en baremieke verhogingen gewaarborgd) 2013-2014 0,0 % (index en baremieke verhogingen gewaarborgd) 2015-2016 0,5 % + 0,3 %

loonkost per uur in België en die in de buurlanden, en dat sinds 1996. Men kijkt dus niet naar het verschil in loonkost, maar naar de evolutie ervan. ‘Al zetten de werkgevers zware druk op de federale regering om dat ongedaan te maken’, vertelt Chris Serroyen.

‘Ze doen dat omdat de loonkloof door de jaren van loonmatiging, door de indexsprong en door het geheel van loonkostsubsidies inmiddels is weggewerkt. En dus komen de werkgevers nu met het argument dat ook rekening gehouden moet worden met het loonkostverschil dat al in 1996 zou hebben bestaan, de zogenaamde historische loonhandicap. Afhankelijk van de bron spreken ze van een verschil van 10 tot 22 procent. Maar ze negeren het feit dat de concurrentiekracht van onze bedrijven niet wordt bepaald door de loonkost per uur, maar door de loonkost per eenheid product. Niet wat de werknemer kost per uur geeft de doorslag, maar wat hij of zij per uur aan waarde toevoegt. Belgische werknemers worden gemiddeld gekenmerkt door een veel hogere productiviteit. En dat compenseert in grote mate het loonkostverschil per uur.’

Jobs jobs jobs en rechtvaardige fiscaliteit centraal in betoging en actiedag

Op 29 september riepen 65 000 betogers de regering op werk te maken van rechtvaardige fiscaliteit.

Midden september kondigden grote multinationals zoals Caterpillar en AXA duizenden ontslagen aan. Na Lux Leaks, Swiss Leaks en de Panama Papers, kwamen eind september de Bahama Leaks. En daar kwam dan ook nog een groeiend begrotingstekort bij, van 2,4 miljard naar intussen 4,2 miljard. Rechtvaardige fiscaliteit en werkgelegenheid waren dan ook terugkerende onderwerpen bij de betoging op 29 september en bij de staking in een aantal sectoren op 7 oktober.

Ook al was de betoging al ruim voordien aangekondigd, als alternatief tweede verjaardagsfeest voor het asociale beleid van

de regering Michel, toch kaapte vooral de actualiteit de aandacht weg. De werknemers van de getroffen bedrijven stapten

Het zwarte gat van de begroting, symbolisch voorgesteld op de betoging.

voorop. En het groeiende gat in de begroting maakte voor de vakbonden eens te meer duidelijk dat de regering ongedekte cheques uitschrijft, ten gunste van de werkgevers. ‘Al twee jaar zet de regering Michel gewone mensen op een zwaar dieet, terwijl multinationals cadeaus krijgen. Ondertussen worden door diezelfde multinationals mensen ontslagen ten bate van hogere winsten.’ De betogers riepen de regering op werk te maken van een meer rechtvaardige fiscaliteit, waarbij alle inko-

mens, ook uit vermogen, correct zouden worden belast.

De werknemers protesteerden ook tegen de maatregelen die koopkracht aantasten, zoals de indexsprong. Ook de afbouw van sociale rechten zoals de pensioenleeftijd en bijkomende flexibilisering werden op de korrel genomen.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

te redden?

4. Is het bevriezen van de lonen dan een oplossing om de concurrentiekracht van de Belgische bedrijven te verhogen?

‘Uiteraard spelen de loonkosten een belangrijke rol in het concurrentievermogen van de Belgische economie’, gaat Chris Serroyen verder. ‘Daarom is het niet meer dan normaal dat we als sociale partners afspraken maken om die loonkosten niet uit de pan te laten swingen. Maar we hebben hierbij vier belangrijke opmerkingen. Ten eerste is concurrentievermogen geen doel op zich, maar een middel om de werkgelegenheid te vrijwaren en te bevorderen.

Maar dat doe je ook door de koopkracht te beschermen en te verbeteren, en meer te investeren. Want wat ben je met competitieve bedrijven als er onvoldoende koopkracht is om de producten en diensten af te nemen? En dus moet je tussen concurrentie en koopkracht een goed evenwicht vinden.

Ten tweede, concurrentie is meer dan loonkost alleen. Het concurrentievermogen van een land wordt bepaald door een geheel van factoren. Daarbij zijn goed onderwijs en opleiding, onderzoek en ontwik-

DE

7

FOCUS

EINDELIJK RECHTVAARDIGHEID?

keling, ondernemerschap, goeie infrastructuur en innovatie minstens even belangrijk.

Ten derde, loonmatiging is maar een van de manieren om de loonkost aan te pakken. Dat doe je ook door op de belastingen en bijdragen op arbeid te werken. Dat deed deze regering met de tax shift, maar op nogal ondoelmatige wijze, met onvoldoende werkgelegenheidseffect. Daarbij is een put gecreëerd van 6,6 miljard euro, die nog moet worden gedicht.

En tot slot, welke garanties hebben we dat de dalende loonkost uiteindelijk niet gewoon dient om de winsten te verhogen en vervolgens uit te delen aan de aandeelhouders of aan het topmanagement? Zonder dat er investeringen en nieuwe jobs volgen? Met het ACV hebben we een rekentool ontwikkeld dat onze afgevaardigden in staat stelt om zelf te berekenen hoeveel de loonkostmaatregelen de onderneming opbrengen. Vervolgens kunnen ze in overleg treden over een correcte besteding van die opbrengsten.’

Amélie Janssens www.berekenwatjeondernemingwint.be

Niet alleen de drie vakbonden tekenden present, ook vele andere sociale organisaties, verenigd in Hart Boven Hard (foto boven) of vrouwenbeweging Femma (foto onder).

Ik schrijf dit stukje op dinsdagnamiddag, net voor Visie vertrekt naar de drukkerij. “Rechtvaardige fiscaliteit” beheerst alle journaals en nieuwswebsites. Die twee woorden zijn waarschijnlijk nooit zo vaak na elkaar uitgesproken als de voorbije uren.

Eindelijk. Tachtig procent van de Vlamingen wil dat de regering werk maakt van een eerlijke en voldoende bijdrage van grote vermogens. Al die mensen hebben groot gelijk. Ieder euro belastinggeld die niet correct wordt betaald door een bedrijf of door een vermogende, moet door iemand anders worden opgehoest. Die anderen dat zijn dan gewone mensen.

Werknemers, gepensioneerden, zieken en werkzoekenden.

Dat is wat er de voorbije jaren in ons land is gebeurd. Twee jaar regering Michel heeft er voor gezorgd dat werknemers en mensen met een uitkering of een pensioen jaarlijks 8 miljard extra moeten ophoesten. Alleen al door de indexsprong en besparingen in de sociale zekerheid. Bovenop wat ze al afdragen. En nog gerekend zonder de hogere facturen die van alle kanten komen zoals. De turteltaks, hogere BTW en accijnzen, schoolgeld, … Als u al wat meer op uw loonbriefje ziet is dat door de tax shift meteen weer teruggenomen. Gepensioneerden, zieken, werklozen krijgen zelfs helemaal niets uit de tax shift. Tenzij binnen een paar jaar opnieuw de rekening. Want die tax shift is voor 58% niet gefinancierd. 6,6 miljard moet een volgende regering vinden om dat gat te dichten. Cijfers van de Nationale Bank!

Tegenover die gigantische inspanningen staan geen gelijkwaardige inspanningen van bedrijven en vermogenden. Als er in die richting iets gebeurt, zoals de speculatietaks en de diamanttaks, dan lijkt het vooral bedoeld om vooral niets op te brengen.

Terwijl de bedrijven jaarlijks 5 miljard euro extra krijgen toegestopt, bovenop al de bestaande subsidies. Zon-

Acvonline

het.acv

der enige garantie op jobs. En nu weer met een vooruitzicht op een lagere vennootschapsbelasting. En dus meer dividend voor de aandeelhouders. Met net als bij de voorbije tax shift een fiks risico dat die verlaging van de vennootschapsbelasting ook maar half gedekt is. Zodat gewone mensen het weeral eens moeten ophoesten.

De publieke opinie aanvaardt dit niet langer. In die situaties wordt de roep om rechtvaardige fiscaliteit alsmaar sterker. Terecht. Hopelijk luistert de regering. En maakt ze eindelijk werk van een eerlijke en echte spreiding van de lasten en de lusten. Zodat ze niet opnieuw moet passeren bij werknemers, zieken, gepensioneerden en werklozen.

Marc Leemans voorzitter ACV

Tachtig procent van de Vlamingen wil dat de regering werk maakt van een eerlijke en voldoende bijdrage van grote vermogens.

8

¬ post

BONDIG

VAK

Elektronisch contract voor uitzendkrachten Sinds 1 oktober kunnen uitzendkrachten hun contract ondertekenen via computer of smartphone.

Het contract moet ook ondertekend zijn voor je begint te werken. Hierdoor zijn uitzendkrachten beter beschermd.

Uitzendkrachten moeten dus niet meer langs het uitzendkantoor gaan om hun contract te ondertekenen. En omdat het contract vooraf getekend moet zijn, is het ook een extra bescherming voor de uitzendkracht. Tot nu toe moest een interimcontract binnen de 48 uur getekend zijn, en kon je dus al twee dagen tewerkgesteld zijn zonder ondertekend contract. Met soms de nodige problemen en juridische onzekerheden als gevolg. Want zonder contract heb je geen bewijs om je rechten te kunnen laten naleven, bijvoorbeeld bij ziekte of een arbeidsongeval.

Meer informatie: www.acv-interim.be

Pensioenfiche en legitimatiekaart bouw

Het sectoraal pensioenfonds verstuurt de pensioenfiche naar alle bouwvakkers. De fiche geeft een overzicht van de individuele aanvullende pensioenrekening voor het jaar 2015. Ook de totale waarde van de individuele rekening wordt meegedeeld.

Bij de pensioenfiche zit ook de legitimatiekaart 2016 - 2017. Deze kaart biedt een overzicht van gepresteerde en gelijkgestelde dagen voor 2015. De gele kaart moet je afscheuren en samen met alle vorige kaarten goed bewaren. Op basis van deze kaart krijg je een bijkomende werkloosheidsvergoeding gedurende 60 dagen als je tijdelijk werkloos bent. Bij vragen, neem contact op met het regionaal beroepsverbond van ACV bouw – industrie & energie of het ACV-dienstencentrum.

Circulaire economie Van 22 tot 30 oktober vindt in de Vooruit in Gent het Transitiefestival plaats. Tijdens het Festival organiseert Transitienetwerk Middenveld op vrijdag 28 oktober een dag over ‘circulaire economie’.

Al te vaak wordt de circulaire economie geschetst aan de hand van technische en technologische vernieuwingen. Het Transitienetwerk Middenveld kijkt verder. Wat is de maatschappelijke betekenis van dergelijke omwenteling? Wie neemt welke rol op?

Inschrijven via www.transitie netwerkmiddenveld.be

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Werknemers en Innovatie (WIN) in de praktijk

‘Op de vloer zit veel gez Bedrijven die innoveren, staan sterker. Dat zeiden enkele economen in de nasleep van de vele bedrijfssluitingen in de maand september. Maar op welke manier kunnen Belgische bedrijven vandaag innoveren en hoe gaan werknemers daarmee om? Visie ging naar DS Textile Platform in Dendermonde.

D

e klassieke tapijten maken nog slechts een tiende van de productie uit bij DS Textile PLatform, in de streek ook gekend als Groep De Saedeleir. Ze focussen op tapijten die gebruikt worden in beurshallen.

Daarnaast zetten ze petflessen om in vezel dat gebruikt wordt in de automobielsector en maken ze biologisch afbreekbare onkruiddoeken voor in de tuin. Die doeken laten geen onkruid door, maar zijn ook niet schadelijk voor het milieu. Na verloop van tijd composteren ze.

De onkruiddoeken zijn een mooi voorbeeld van innovatie binnen het bedrijf?

Patrick De Saedeleir, gedelegeerd bestuurder: ‘Dat klopt. We proberen als bedrijf onze drie belangrijkste kompassen te gebruiDS Textile Platform ontwikkelde naast gewone tapijten ook innovatieve onkruiddoeken.

Debat op de Boekenbeurs Digitalisering en robotisering zetten de arbeidsmarkt onder druk.

De gids (opinieblad van beweging. net) en uitgeverij Maklu organiseren een debat op 2 november op de Boekenbeurs van Antwerpen van 17u tot 18u over hoe het verder moet, met onder andere Gilbert De Swert (auteur De mens, de robot, de arbeid) en professor Steven Dhondt (specialist innovatie KULeuven). Van harte welkom!

Meer info op www.beweging.net

?!

ken. We willen inzetten op recyclage en ecologie, we luisteren naar onze klanten en we betrekken onze werknemers. Bij de onkruiddoeken kwamen die drie kompassen mooi bij elkaar. Ze zijn ecologisch, spelen in op wat de klanten willen en we betrokken onze werknemers in het proces.’

Ook de werknemers spelen dus een belangrijke rol in innovatie?

‘Ik geloof sterk in de kennis bij ons op de vloer. Daar zit veel gezond verstand. Toen we de onkruiddoeken ontwikkelden, zal ongeveer ieder personeelslid met een moestuin wel een stuk mee naar huis genomen hebben (lacht). Om dan terug te keren en te zeggen dat het niet werkte, of dat

het op die of die manier beter zou zijn.

Daardoor is het product ook snel aanvaard.

De mensen begrepen waarom het op die specifieke manier moest gemaakt en ingepakt worden. Als een nieuwe techniek of een nieuw product in een labo ontwikkeld wordt, daarna verkocht wordt aan de klanten en pas dan uitgelegd aan de werknemers, dan loopt dat moelijker.’

Zijn er nog belangrijke spelers om innovatie te bevorderen?

‘Onze onkruiddoeken zijn dankzij een Europese subsidie ook in 19 pilootsteden getest. Dat kunnen we als bedrijf zelf niet doen. Als we over ecologie spreken, zijn volgens mij drie actoren van belang. Eerst

Hoe kunnen we je helpen? ACV geeft raad.

Heb ik recht op een eindejaarspremie?

Op het einde van het jaar kennen sommige werkgevers een extraatje toe aan hun personeelsleden: de eindejaarspremie of “dertiende maand”. Dit is meestal een voordeel dat onderhandeld werd met de vakbond. Maar heeft iedereen daar recht op?

Ongeveer de helft van de werknemers in de privésector krijgen zo’n extraatje, want een eindejaarspremie is niet wettelijk verplicht. In vijf gevallen behoor je tot de gelukkigen. Wanneer de eindejaarspremie is vastgelegd in een cao op sectorniveau, in een cao binnen je bedrijf, in het arbeidsreglement van de onderneming, in een in-

dividuele arbeidsovereenkomst tussen jou en je werkgever of als het de gewoonte is in de onderneming om elk jaar aan iedere werknemer een vast bedrag toe te kennen.

Zoals vaak in het sociaal recht bestaan er nogal wat uitzonderingen op die regels. Zo zijn er sectoren of bedrijven waar je langer dan 6 maanden in dienst moet zijn of effectief in dienst moet zijn op 31 december voor je een dertiende maand of eindejaarspremie krijgt.

Gewoonlijk is de eindejaarspremie een forfaitair bedrag dat overeenkomt met een gemiddeld maandloon van het afgelopen jaar. Ben je een arbeider, dan kan je dertien-

de maand op je uurloon zijn gebaseerd vermenigvuldigd met een bepaalde factor.

Werk je nog geen volledig jaar bij je werkgever of werk je deeltijds, dan heb je recht op een premie in verhouding tot de duur van je tewerkstelling of je gepresteerde uren. In de meeste sectoren blijf je recht hebben op je eindejaarspremie als je je ontslag krijgt voor het einde van het jaar.

Maar pas op, dat recht verdwijnt meestal als je als werknemer zelf vertrekt.

Wil je weten of jij recht hebt op een eindejaarspremie? Surf dan naar www.acv-online.be>ik zoek>loon> eindejaarspremie.

9

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

0 Wouter Van Vooren

is er Europa. Zij moeten richtlijnen en voorschriften maken die in alle landen gelden. Dan zijn er de steden en gemeenten. Zij staan dicht bij de burgers, die steeds meer groen denken. Die burgemeesters moeten dus mee in dat verhaal en nemen vaak initiatieven. En daarnaast hebben ook de particulieren veel macht in handen. Als zij beslissen dat ze geen plastic meer in de tuin willen, dan zal die plastic er niet komen, en zullen er anderen dingen ontwikkeld worden om op de markt te brengen.’

Werken jullie ook met andere bedrijven aan nieuwe producten?

‘We werken zeker met andere bedrijven

Hoe ziet de toekomst eruit?

‘Voorspellen is moeilijk. Ik herken dat gevoel bij veel andere bedrijfsleiders. Ik vergelijk het graag met een jungle. Terugkijken is eenvoudig, je ziet het pad dat je hebt vrijgemaakt. Maar voor je is het een wildernis. We gebruiken onze kompassen om ons een weg te banen, maar waar we precies heen gaan, is moeilijk te zeggen. Ik doe niet graag grote uitspraken over de planning op lange termijn. Het is belangrijker om snel te kunnen inspelen op de markt.

Daar focussen we op.’

En hoe bekijken de werknemers de toekomst van het bedrijf?

Tom Stas, afgevaardigde van ACV-CSC METEA : ‘Iedereen wil vooruit. Hier is niemand tegen innovatie. Maar als nieuwe producten of processen aangekondigd worden, stellen de mensen zich natuurlijk vragen: zal ik het aankunnen? Zal de werkdruk verhogen? Wij pleiten voor duidelijke communicatie. Daar loopt het soms nog fout. Dan horen we geruchten, en moeten we zelf meer informatie vragen in de ondernemingsraad. Daar kan het dus nog beter.’

Amélie Janssens Het ACV heeft een informatiepakket over werknemers en innovatie, beschikbaar vanaf 20 oktober.

Meer informatie vind je op www.acv-online.be

Elk jaar verdienen zo’n 480 000 Belgische jongeren een centje bij als jobstudent. Om van hun eerste ervaring op de arbeidsmarkt een succes te maken, staat de vakbond hen met raad en daad bij via ACV-Enter.

N

ee, de vakbond is er niet enkel voor werknemers en werkzoekenden. Ook voor scholieren en studenten heeft ACV een aanbod. Zij kunnen zich gratis inschrijven bij ACV-Enter en zo toegang krijgen tot het aanbod van de vakbond. De voorwaarden zijn dat je tussen 15 en 25 jaar bent en studeert of in je beroepsinschakelingstijd zit.

Jens Van Heuverswijn

samen, vooral sectoroverschrijdend. Wij zitten op de rand van heel veel verschillende sectoren: de evenementensector, recyclage, automobielsector. Op die raakvlakken gebeuren interessante dingen. Zo kunnen we bijvoorbeeld sensoren in de beurstapijten installeren die registreren waar de klanten blijven staan, hoe lang ze blijven staan en hoeveel mensen het waren. We kunnen zelfs zeggen of het mannen of vrouwen zijn aan de hand van de vorm van de schoenafdruk. Zulke ideeën komen dan uit gesprekken met mensen uit de evenementensector.’

‘Ook voor jongeren is het belangrijk zich te verenigen’

Studentenwerk De belangrijkste reden voor een jongere om bij ACV-Enter aan te sluiten, is de dienstverlening. ‘Als jobstudent bijvoorbeeld komen er veel vragen op je af’, vertelt Tom Vrijens van ACV-Jongeren. ‘Zoals hoeveel je maximaal mag verdienen, wanneer je belastingen moet betalen enzovoort. Wij kunnen daar de juiste antwoorden op geven. Ook houden we de jongeren op de hoogte van wetgeving die verandert. Zo mag je nu maximaal vijftig dagen als jobstudent werken. Vanaf 1 januari 2017 verandert dat naar 475 uren.’

Op de Student Kick-Off in Gent maakt ACV-Enter haar gratis aanbod bekend. dens de Student Kick-Off twee weken geleden (zie foto). ‘We spreken de jongeren dan aan om zich in te schrijven. We hopen hen niet enkel te overtuigen met onze individuele dienstverlening. Het is namelijk ook belangrijk dat jongeren zich verenigen. De lonen en arbeidsvoorwaarden staan onder druk. Daarom moeten (toekomstige) werknemers zich organiseren om op te komen voor kwaliteitsvol werk.’

Schoolverlaters Ook voor schoolverlaters heeft ACV-Enter een uitgebreide dienstverlening. ‘We gaan na wat je startersloon is, geven tips over solliciteren en je cv, en controleren je arbeidsovereenkomst. Zo willen we er mee voor zorgen dat jongeren een positieve start nemen op de arbeidsmarkt’, aldus Tom Vrijens.

Leen Grevendonck Zit je met vragen over de nieuwe jobstudentenwetgeving vanaf januari 2017? Neem dan contact op met jongeren@acv-csc.be. Meer info ook op www.acv-enter.be.

Werknemers verenigen Om meer bekendheid te verwerven, is ACV-Enter regelmatig aanwezig op jongerenevents. Zo konden de Gentse studenten met de vakbond kennismaken tij-

Flashmob Op zaterdag 1 oktober dansten 500 ouderen een flashmob in het Centraal Station van Antwerpen op de beats van Waka Waka van Shakira. Zo wilden ze een oproep doen voor een leefbaar pensioen en betaalbare zorg voor iedereen, wereldwijd.

De flashmob kaderde in de campagne van seniorenorganisatie OKRA, trefpunt 55+ en de ngo Wereldsolidariteit.

Frank Bahnmuller

zond verstand’

ACV-Enter biedt gratis dienstverlening voor studenten, schoolverlaters of jongeren in wachttijd

Teken de petitie op www.wereldsolidariteit.be

10

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Basisondersteuningsbudget van start

‘Ook wij beslissen graag zelf’ Zelf beslissen welke ondersteuning je wil. Dat is de filosofie achter het basisondersteuningsbudget, dat bepaalde mensen met een handicap krijgen als ze sinds 31 december 2014 op de wachtlijst staan. Drie van hen vertellen ons wat ze met hun budget van plan zijn.

Tekst: Nele Verheye

Willem Leunens (66)

‘Onder de mensen komen’

‘Door mijn aandoening stond ik al langer op een wachtlijst. Sinds september dit jaar ontvang ik het basisondersteuningsbudget van 300 euro per maand. Dat zal ik vooral gebruiken om hulp aan huis en vervoer

mee te betalen. Met een elektrische rolstoel kun je immers niet zomaar in gelijk welke auto meerijden. Gelukkig zijn er wel firma’s die dergelijk vervoer doen, maar dat kost natuurlijk ook geld. Toch wil ik daar niet op besparen. Ik kom graag onder de mensen, daar heb ik gerust wat voor over.’

‘Ik vind het goed dat mensen via het basisondersteuningsbudget zelf kunnen kiezen welke hulp ze nodig hebben. Iedereen richt zijn leven het liefst op zijn eigen manier in, dat geldt ook voor mensen met een beperking. Ik kom graag eens buiten, maar ik kan me goed voorstellen dat andere mensen liever investeren in hulp aan huis. Wie weet gebruik ik het budget later ook wel voor andere zaken. Je kunt zelf beschikken over de middelen en hoeft aan niemand verantwoording af te leggen, dat vind ik prima. Voor mij betekent het een hele stap vooruit.’

Koen Huybrechts (55), papa van Jorn (23)

Guy Puttemans

‘Op mijn zevenentwintigste kreeg ik te horen dat ik een ernstige spierziekte had. Vanaf dat moment wist ik dat ik geleidelijk aan zou aftakelen. Maar goed, je probeert een zo normaal mogelijk leven te leiden. Ik ben zo lang mogelijk blijven werken, blijven stappen, blijven meedoen. Op een bepaald moment ging mijn gezondheid echter zodanig achteruit, dat stappen onmogelijk werd. Ik belandde in een elektrische rolstoel. Sindsdien heb ik hulp nodig bij zowat alles wat je kunt bedenken: in en uit bed komen, wassen, aankleden, boodschappen doen, koken, kleren wassen en opplooien, het huis schoonmaken, vervoer, enzoverder.’

Willem Leunens: ‘Ik kom graag onder de mensen, daar wil ik niet op besparen.’

Goedele Bamps (44)

Wie komt in aanmerking?

‘Opvangpuzzel’

‘Eens alleen ergens naartoe’

‘Mijn zoon Jorn heeft een ernstige mentale beperking.

Nu hij te oud geworden is om naar school te gaan, is opvang vinden voor hem een heel moeilijke puzzel. Hij gaat tegenwoordig twee dagen per week naar een tehuis voor volwassenen met een beperking en hij helpt twee dagen per week mee in specifieke initiatieven voor mensen met een beperking. Helaas kost al die opvang handenvol geld. We zijn blij dat we sinds september het basisondersteuningsbudget ontvangen, zodat we daarmee al een deel van de kosten kunnen betalen. Maar voor ons is dit slechts een tussenoplossing, terwijl we wachten op het budget van de persoonsvolgende financiering.’

‘Ik ben zwaar slechtziende, werk als boekhouder en heb een man en twee kinderen van 15 en 17 jaar. Als slechtziende heb ik bijna altijd iemand nodig om ergens te geraken. Daarom zal ik het basisondersteuningsbudget vooral gebruiken om af en toe een taxi te nemen. Zo kan ik eindelijk eens alleen ergens naartoe, zonder anderen lastig te moeten vallen. Voor mij betekent dat budget niet zomaar geld, maar vooral een stuk zelfstandigheid en onafhankelijkheid. Daarnaast wil ik een deel van het budget investeren in poetshulp, want ik zie niet genoeg om dat zelf te doen. Iemand die langskomt om af te stoffen, te dweilen en de ramen te wassen, dat zou voor ons gezin een grote hulp zijn.’

Sinds september 2016 krijgen volwassenen met een handicap die op de wachtlijst staan een basisondersteuningsbudget. Het gaat om mensen die op 31 december 2014 én op 1 januari 2016 geregistreerd stonden op de Centrale Registratie van Zorgvragen van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH). Je kunt zelf geen aanvraag doen voor een basisondersteuningsbudget. Zodra je in aanmerking komt voor het basisondersteuningsbudget, zal CM-Zorgkas contact met je opnemen.

Vier op de tien Belgen slikken voedingssupplementen

Vaccinatie is een goede manier om je tegen griep en de gevolgen ervan te beschermen. Tussen half oktober en half november is de beste periode daarvoor.

Na vaccinatie ben je niet meteen volledig beschermd.

Dat is pas het geval na twee weken.

Psychische problemen bij jongeren bespreekbaar maken, want het scheelt als je deelt. Dat is het opzet van de Rode Neuzen Dag, die dit jaar voor de tweede keer wordt georganiseerd. Tot 3 december kun je acties steunen of zelf opzetten. De opbrengst wordt gebruikt om jongeren met psychische problemen te helpen. CM steunt het initiatief.

Vier op de tien Belgen nemen geregeld voedingssupplementen. Dat blijkt uit een onderzoek naar onze voedselconsumptie door het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid.

Behoor je tot een risicogroep of ben je ouder dan 65, dan is een griepprik sterk aanbevolen. Ook vrouwen die minstens drie maanden zwanger zijn, bewoners van een woonzorgcentrum en mensen die werken in de gezondheidssector moeten er niet over twijfelen. Dat geldt eveneens voor wie samenwoont met een risicopersoon of wie zorgt voor kinderen jonger dan 6 jaar.

Risicopersonen krijgen het griepvaccin deels terugbetaald. Voor rusthuisbewoners in Vlaanderen is het gratis. www.cm.be/griep

Uit recent onderzoek bij 1 685 Vlamingen, onder wie 1 000 jongeren, blijkt dat meer dan de helft van de jongeren met psychische problemen er met niemand over praat.

Minder dan vier op de tien jongeren weten waar ze terecht kunnen voor hulp. Zeven op de tien zetten de stap naar de hulpverlening niet. CM ondersteunt jongeren met een tegemoetkoming voor psychotherapie. www.rodeneuzendag.be

Vrouwen van boven de 40 zijn de grootste gebruikers. Een kwart van de kleuters krijgt voedingssupplementen. Omdat het goed is voor hun gezondheid of omdat het extra bescherming biedt tegen winterkwaaltjes, volgens hun ouders. Zo promoten de fabrikanten hun supplementen, maar die informatie is misleidend. Bij mensen met medische problemen kunnen voedingssupplementen zinvol zijn.

Aan zwangere vrouwen wordt foliumzuur aangeraden. Maar voor de doorsnee gezonde Belg die evenwichtig eet, zijn voedingssupplementen nutteloos en dus een verspilling. www.cm.be/voedingssupplementen

‘T KORT

Rode Neuzen Dag

GEZOND IN

Laat griep deze winter in de kou staan

11

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Thuiszorgwinkel informeert Thuiszorgwinkel informeert

THUIS IN ZORG Samen door je dag in je huis

Lekker lang thuis Langer zelfstandig thuis wonen in je eigen vertrouwde omgeving. Of je nu een jonge of oudere senior bent, het klinkt ongetwijfeld als muziek in de oren. Aan praktische hulp en comfort hoef je niet in te boeten.

Aangepast en stijlvol zorgmeubilair biedt je alle ondersteuning, en vaak kunnen kleine ingrepen aan je woning eveneens je dagelijks gemak verhogen. En dit in alle kamers in je huis.

Wie zijn huis wil aanpassen aan zijn (oudere) leeftijd, is soms al geholpen met kleine hulpmiddelen of ingrepen.

Vaak zijn die een grote hulp om je zo comfortabel mogelijk in je huis te laten bewegen en functioneren. Een goede verlichting bijvoorbeeld zorgt dat alles goed zichtbaar blijft en helpt je bij het lezen als je zicht vermindert. Kasten kan je laten aanpassen met laden en deuren op een bereikbare hoogte.

Diverse handgrepen geven extra steun als je je moet vasthouden of moet rechtkomen uit een zittende positie.

Trappen kan je vervangen door een hellend vlak. De mogelijkheden zijn uitgebreider dan je denkt.

Wist je dat? … je bij onze uitleendienst heel wat handige hulpmiddelen voor acute hulp kan ontlenen? Het gamma is uitgebreid: loophulpen, rolstoelen, antidoorligmateriaal, tilliften, een elektrisch hoog-laagbed …

CM-leden genieten hierbij een voordeeltarief.

Kijk voor regionale voorwaarden op: www.thuiszorgwinkel.be/verhuur

Slaapkamer Een ergonomisch hoog-laagbed heeft veel voordelen. In lage stand kan je gemakkelijk in en uit stappen, tv-kijken en verzorging krijgen kunnen prima als het in hogere stand staat. Bovendien kan je elektrische bedden eenvoudig bedienen en vlot ombouwen tot een comfortbed.

Comfort in huis

Badkamer Aangepast sanitair houdt je badkamer comfortabel en functioneel. Handgrepen en muursteunen zorgen voor extra steun en voorkomen vaak een val. Met een douchestoel kan je comfortabel douchen als je slechter ter been bent. Ook als je graag een bad neemt zijn er oplossingen, zoals een badlift met draaischijf.

Woonkamer Ongeacht je leeftijd of beperking, moet je woonkamer dé kamer zijn die echt gezelligheid uitstraalt en waar je je veilig voelt. Er is een ruime keuze uit functioneel en modieus aangepast meubilair. Dankzij ergonomische armsteunen heb je meer grip als je gaat zitten of rechtstaat.

Keuken Ook hier kan je kiezen voor zorgstoelen met groter zitgemak. Je kan zelfs je keuken volledig op maat laten aanpassen. Ook kan je alles zo inrichten dat er ruimte is om onder het keukenblad of de kookplaat te rijden of te zitten. Voor wie moeilijk kan grijpen, bestaat er aangepast bestek.

Wie betaalt terug?

In sommige gevallen heb je recht op aanpassingspremies als je je huis wil (laten) aanpassen.

Thuiszorgwinkel en CM luisteren graag naar je verhaal en bekijken vervolgens of je een premie of financiële tegemoetkoming kan genieten.

Woonadviesdagen : 21 - 22 oktober Samen je toekomst voorspellen?

Op vrijdag 21 en zaterdag 22 oktober verwacht Thuiszorgwinkel je tijdens speciale woonadviesdagen.

Onze specialisten luisteren naar je verhaal en adviseren je met raad en daad. Tijdens een huisscan bekijken we samen met jou welke aangepaste hulpmiddelen of grote en kleine ingrepen aan je woning je kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen. Lekker lang thuisblijven in je eigen woning: het kan!

De woonadviesdagen vinden plaats in de Thuiszorgwinkels van:

Laat je inspireren en ontdek hoe je je woning comfortabel kan inrichten voor nu en later.

Kijk op onze website voor de openingsuren van een winkel in je buurt.

samen met

Antwerpen, Beringen, Beveren, Brugge, Dendermonde, Erpe-Mere, Eeklo, Gentbrugge, Hasselt, Heist-Op-Den-Berg, Ieper, Kalmthout, Kortrijk, Mechelen, Meise, Overpelt, Oostende, Oudenaarde, Roeselare, Sint-Niklaas, Turnhout en ZorgExpo Scherpenheuvel.

www.thuiszorgwinkel.be

12

www.thuiszorgwinkel.be www.thuiszorgwinkel.be Ergonomisch en comfortabel

Zitgemak

Comfort in huis

op jouw maat

Leve de herfst tips!

Verstelbaar s in alle hoogte

Niets dat zoveel deugd doet als zitten in een zetel die écht aanvoelt als jouw zetel. En die tegelijkertijd jouw zit- en opstagemak verhoogt. Zoals een Revilaxzetel. Een multifunctionele relaxzetel van Revilax is verkrijgbaar met verschillende motoren (van 1 tot 4) en wordt volledig op jouw maat ontworpen en afgestemd.

Zie de dingen groot en helder

Met de donkere dagen in het verschiet, kan extra licht in de huis- of slaapkamer zeker geen kwaad. De Magnificent loeplamp met vergrotend leeseffect helpt om de kleinere lettertjes terug scherp te belichten. Goed nieuws voor wie graag een boek leest of bijvoorbeeld handwerk als hobby heeft. Bijkomend voordeel: je kan de flexibele lamp gebruiken als bureaulamp (hoogte circa 50 cm) en als sta-lamp van ruim anderhalve meter. Gebruik de kortingsbon uit ons TIZ Magazine voor 15% korting op deze loeplamp: korting geldig van 1 tot 31 december 2016. En maak zeker ook kennis met ons uitgebreid gamma low vision-oplossingen.

Altijd een winkelmand bij de hand

Stap 1: Laat je adviseren door Thuiszorgwinkel Heb je nood aan een ergonomische zetel op maat die je zitgemak verhoogt?

Maak in een van onze winkels kennis met het gamma van Revilax.

Stap 2: Een afspraak voor maatname Overtuigd dat de kwaliteit en mogelijkheden inderdaad beantwoorden aan jouw wensen?

We geven je gegevens door en Revilax contacteert je vervolgens voor een afspraak bij jou thuis.

Stap 3: Revilax komt bij je langs Een medewerker van Revilax komt bij je langs met een proefzetel.

Die wordt volledig volgens je wensen op maat aangepast. Hoogte, positie

van de armsteunen, neksteun, verschillende motoren … tot en met de kleur kan je zelf kiezen.

Stap 4: Je zit als gegoten Enkele weken na de opmeting levert Revilax jouw aangepaste zetel bij je thuis.

Eén zetel, eindeloze mogelijkheden Revilax specialiseert zich in zetels die volledig zijn afgestemd op de specifieke wensen van de klant. Per model zijn de functies zo afgestemd dat er rekening wordt gehouden met de lichaamsbouw van de gebruiker en aandoeningen als reuma en rugklachten. Zelfs wie problemen heeft met de bloedsomloop vindt de gepaste zetel in het gevarieerde gamma van Revilax.

Puzzel & WIN een relaxzetel op maat

Wie denkt aan zitcomfort, denkt aan Revilax. Relaxzetels die tot op de centimeter nauwkeurig comfort op maat bieden. Zo wordt jouw zetel écht jouw zetel.

Vul het kruiswoordraadsel in op blz. 12 van ons magazine (gratis verkrijgbaar in je Thuiszorgwinkel) of surf naar: www.thuiszorgwinkel.be/ wedstrijd en grijp je kans!

tel?

Wordt dit jouw ze

Stappen met een rollator en ook nog eens moeten balanceren met winkeltassen? Dat kan moeiteloos met deze rollatorshopper. De extra grote winkeltas (maximuminhoud 25 liter) maakt hem geschikt voor aankopen in winkels en op de markt. Rijgemak is verzekerd dankzij zachte rubberbanden en een drempelhulp. Een verstelbare duwbeugel biedt stabiliteit en doet ook dienst als rugleuning.

Relaxed shoppen

Oktober

= maand tegen borstkanker Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen.

In oktober staan we met zijn allen extra stil bij deze verschrikkelijke ziekte.

Wie ooit met borstkanker is geconfronteerd, krijgt in die maand een symbolisch en krachtdadig hart onder de riem. Ook bij Thuiszorgwinkel.

Actie: 15% korting Van 1 tot en met 31 oktober krijg je 15% korting op je aankoop van lingerie, nachtkledij, homeware, sportkledij en badmode van de merken Amoena en Anita Care. Deze actie loopt in alle Thuiszorgwinkels.

Niet cumuleerbaar met andere kortingen of voordelen.

Shop ook op www.thuiszorgwinkel.be Shop ook op www.thuiszorgwinkel.be

13

Thuiszorgwinkel informeert Thuiszorgwinkel informeert

Dossier rugpijn

Rugpijn?

Blijf in beweging Trippel trippel Rug- of gewrichtspijn maakt het soms moeilijk om telkens weer op te staan en opnieuw te gaan zitten.

Met een trippelstoel kan je je al zittend door een kamer verplaatsen.

De stoel biedt het comfort van een luxebureaustoel. Ideaal voor thuis, maar ook voor op het werk.

De kans dat je ooit geconfronteerd wordt met rugpijn is vrij groot. Bij sommigen is die pijn tijdelijk, bij andere terugkerend of zelfs permanent. Je rug goed verzorgen is dan ook geen loos advies. En dat kan op veel manieren: een juiste zithouding aannemen, zorgen dat je zaken op de juiste manier heft of tilt …

Van Jonathan Goetvinck, sporttechnisch medewerker bij de aan de kwb verbonden sportfederatie Falos, krijgen we te horen dat je rugproblemen meestal zelf kan verhelpen. Jonathan is naast sporttechnisch medewerker ook personal trainer. Hij verzorgt speciale core stability-trainingen voor de rug en schreef mee aan de CM-folder ‘Rug In Beweging’. Een meer dan geschikte persoon dus om ons inzicht te verschaffen in de werking van de rug en eventuele rugklachten die kunnen optreden.

Op zich zijn er twee grote soorten mogelijke rugklachten: specifieke en aspecifieke. Bij specifieke klachten is de oorzaak gekend.

Op een röntgenfoto zie je dan bijvoorbeeld duidelijk een hernia of een wervelbreuk. Bij aspecifieke klachten, ook wel ‘gewone’ lage rugpijn genoemd, is de oorzaak niet zichtbaar duidelijk. De rug is immers niet beschadigd, en het gevaar op een blijvend rugletsel eerder klein. Tachtig à vijfennegentig procent van mensen met rugpijn kampt met een aspecifieke pijn. Lage rugpijn kan veroorzaakt worden door overbelasting: lang in dezelfde houding staan of zitten, plots verkeerd bewegen … ook overgewicht of stress kunnen een oorzaak zijn.

Je krijgt meestal eerder rugpijn door te weinig te doen dan door te veel te doen

Jonathan: ‘Als je te vaak zit of te weinig beweegt, verzwakken de spieren. Bij het minste wat je doet stofzuigen bijvoorbeeld - kan je dan rugklachten krijgen omdat je spieren

die beweging niet aankunnen. Eigenlijk krijg je dus rugpijn omdat je te weinig doet met je rug. Door zittend te leven en weinig te bewegen verzwakken de zogenaamde ‘core’ spieren in je buik en rug.’

‘Als de rugpijn weggaat wanneer je beweegt, is de kans groot dat je een aspecifiek rugprobleem hebt.

Dat kan je zelf aanpakken. De beste remedie is bewegen, aangezien beweging je bloeddoorstroming in gang zet en je spieren doet werken.

Wandelen, zwemmen of fietsen is heel goed. Uiteraard is het belangrijk dat je tijdens je dagelijkse activiteiten op je houding let.’

Actief zitten helpt je rug Als je lang zit, worden je spieren moe. Door actief te zitten kan je dat vermijden. Op een zadelkruk bijvoorbeeld. Traditionele drukpunten zoals de binnenkant van de dijen worden ontlast.

Thuiszorgwinkel heeft een groot gamma oplossingen om rugpijn te verhelpen of te voorkomen.

Kom ze ontdekken in de winkel in je buurt.

fout is rusten De grootste Spaar je voet, steun je rug Een verkeerde voetstand kan een directe reden zijn van lage rugpijn.

Steunzolen kunnen helpen om je voetstand en staphouding te corrigeren, en ondersteunen zo ook je volledige lichaam.

BON BON BON -15%

geselecteerd gamma ergonomische hoofdkussens van Tempur en Sissel

Elke slaaphouding vraagt een andere oplossing. En die zijn er.

Kussens voor zij-, rugof buikslapers. Kussens die helpen bij nek- of rugklachten, of bij overmatig zweten. Zalig slapen? Kies het juiste kussen. samen met

-15%

geselecteerd gamma bloeddrukmeters van Hartmann en Omron

Een te hoge of lage bloeddruk mag je niet onderschatten.

Met een bloeddrukmeter kan je zelf je bloeddruk meten en eventuele onregelmatigheden snel opsporen.

samen met

Actie geldig van 1 tot en met 31 oktober 2016.

Deze bon is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

1 bon per aankoop. Enkel geldig in je Thuiszorgwinkel.

OKTOBER

-15% luchtbevochtiger type VICKS VH-750

Een droge lucht met lage luchtvochtigheid kan leiden naar vermoeidheid en hoofdpijn. De Vicks luchtbevochtiger werkt met warme stoom om de luchtvochtigheid in een kamer in balans te houden. samen met

Actie geldig van 1 tot en met 31 oktober 2016.

Deze bon is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

1 bon per aankoop. Enkel geldig in je Thuiszorgwinkel.

OKTOBER

Actie geldig van 1 tot en met 30 november 2016.

Deze bon is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

1 bon per aankoop. Enkel geldig in je Thuiszorgwinkel.

NOVEMBER

14

www.thuiszorgwinkel.be

Nieuw in de uitleendienst van Thuiszorgwinkel

ReTurn tillift Met een tillift kan een patiënt - onder begeleiding van een verpleger of zorgverlener - naar of van bed, rolstoel of toilet worden gebracht. Een ReTurn tillift kan worden gebruikt bij patiënten die zelf nog wat aanvullende steun kunnen geven. Een gordel zorgt voor extra veiligheid. Zelfs met zwaardere mensen kan je met de ReTurn gemakkelijk manoeuvreren in kleine ruimtes. De ReTurn is bovendien uitstekend geschikt als hulpmiddel tijdens een revalidatie. Afhankelijk van de zorgsituatie is een ander type

Lees ons volledige magazine op www.thuiszorgwinkel.be of haal je gratis exemplaar in een Thuiszorgwinkel en blijf op de hoogte van onze volgende publicatie door in te schrijven op onze e-newsletter.

Snel ontleend

tillift geschikt. Daarom kan je in onze uitleendienst zowel een passieve, actieve als ReTurn tillift ontlenen.

Herfst 2016 / nr. 6

samen met

Gr at is

m ag az

in e

Soms is het niet nodig om zorgen hulpmiddelen aan te kopen.

Omdat je ze maar tijdelijk nodig hebt bijvoorbeeld. In dat geval is huren een interessant alternatief. Bij Thuiszorgwinkel kan je heel wat producten ontlenen tegen een voordelig tarief.

We blijven lekker thuis in onze vertrouwde omgev ing

Meten is weten

Tips en advies bij thuismeting

en

TIZ kortingen voor jou!

BON

TIZ dossier

Rugpijn?

Blijf in beweging!

TIZ INTERVIEW

Sara’s levenslust Zelfstandig wonen? Gewoon

doen.

samen met

Wish it, dream it, do it

www.thuiszorgwinkel.be

samen met Vlot vooruit

Bezoek onze webshop op www.thuiszorgwinkel.be en ontdek hoe we je optimaal kunnen helpen.

Discrete zekerheid

Comfort in huis

Op zoek naar een tijdelijke oplossing? Contacteer ons, onze uitleendienst staat voor je klaar.

Kom naar Thuiszorgwinkel of bel 015 28 61 18.

Samen vinden we wat jij nodig hebt.

HOOROPLOSSINGEN OP MAAT

voor meer energie!

GEHOORVERLIES VERGT MEER ENERGIE DAN JE ZOU VERWACHTEN! Zowel het verwerken van omgevingsgeluiden als het houden van conversaties vergt veel energie, vooral als je minder goed hoort.

Hoortoestellen zullen er voor In een gesprek zal je je voortdurend zorgen dat je het volledige moeten focussen om de ontbregeluidsbeeld terug kende informatie aan VEEL krijgt. Je moet te vullen en zo de beSLECHTHORENDEN minder inspanning tekenis van het woord leveren om deel te achterhalen. Dit HEBBEN DE ERVARING te nemen aan een is een enorm uitputVAN ‘GOED HOREN gesprek. De negatend proces. Indien MAAR TOCH NIETS tieve gevoelens die je de context van een VERSTAAN.’ gepaard gaan met gesprek het ‘worstelen’ met het spraakverkent, zullen de hersenen staan zullen verdwijnen. Zo houd je automatisch een bemeer energie over om te spenderen tekenis geven aan deze aan leukere dingen. ‘halve’ woorden. Indien je de context niet weet, wordt deze ontbrekende info soms op een verVergt het jou ook veel energie keerde manier aangeom deel te nemen aan gesprekvuld en zullen er misverken of ontwijk je drukke omgestanden ontstaan. vingen omwille van problemen Daarom hebben veel met spraakverstaan? slechthorenden de erZet die eerste stap naar een varing van ‘goed horen oplossing en ga langs bij je maar toch niets verAurilis hoorcentrum. staan’.

[

[

Benieuwd naar de locatie van de Thuiszorgwinkel in je buurt? www.thuiszorgwinkel.be

Volg ons op Facebook

Kom naar een Aurilis hoorcentrum voor een GRATIS HOORANALYSE en vrijblijvend deskundige advies.

Bel ons voor info of een afspraak: Limburg 011 21 39 78 Antwerpen-Turnhout Mechelen-Waas&Dender 015 27 77 47 Vlaams-Brabant 016 20 84 84 Midden-Vlaanderen 09 242 43 44 West-Vlaanderen 051 23 34 94 Wil je op de hoogte blijven van onze acties? Schrijf je dan in op onze digitale nieuwsbrief op www.aurilis.be of volg ons via

Zo hoort het.

samen met

www.aurilis.be

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

15

Wat aten zij vanmorgen?

Kotstudent ontbijt gezonder Opmerkelijk: studenten die op kot zitten, nemen vaker een gezond ontbijt dan studenten die nog thuis wonen. Dat blijkt uit een enquête van CM bij 2 500 studenten. Kotstudenten eten ’s ochtends meer fruit en havermout, terwijl de pendelstudenten zich vaker bezondigen aan een snackreep als ontbijt. Wij trokken naar de Universiteit Gent en vroegen aan drie studenten wat ze die ochtend gegeten hadden.

CM ZET IN OP GEZOND ONTBIJT

Met de actie Kok op Kot wil CM studenten stimuleren om gezond te ontbijten. Vanaf 18 oktober deelt CM op verschillende campussen in Vlaanderen gezonde ontbijtpakketten uit.

Verder is er ook een app met kookideeën voor studenten en een Facebookpagina met tips.

Tekst: Nele Verheye

Axelle Vanmaele (18), kotstudent

‘Elke ochtend muesli met fruit’ ik ontbijten erg leuk, het is mijn lievelingsmaaltijd. De ideale manier om op je gemak wakker te worden. Op kot ontbijt ik alleen, thuis in het weekend samen met mijn ouders, zus en broers. Ook thuis eet ik meestal gewoon muesli met melk en fruit, al nemen we op speciale gelegenheden wel eens een extra uitgebreid ontbijt. Ik weet dat veel van mijn vrienden nooit ontbijten, maar dat zou ik echt niet kunnen.’

www.facebook.com/kokopkot

Lieven Van Assche

‘De ochtend is mijn moment’

DE

‘Ik studeer archeologie maar heb deze week geen les. Toch ben ik vandaag naar de universiteit gekomen om wat te lezen in de cafetaria. Ik heb hier ontbeten met twee chocoladekoeken. Op mijn kot bestaat mijn ontbijt doorgaans uit drie of vier boterhammen met choco en twee glazen melk. Dat heb ik echt wel nodig om te overleven tot de middag.

Vroeger at ik geen fruit bij mijn ontbijt, maar dat doe ik nu wel.

Dan heb ik alvast wat vitaminen binnen. Ik sta altijd vroeg op,

zelfs als ik ben uitgegaan. De ochtend is mijn moment, ik ben een vroege vogel. Ontbijten vind ik niet bepaald leuk, ik eet gewoon omdat het nodig is. Ik zweer bij boterhammen, dat vult het best. Mijn moeder en zus nemen muesli als ontbijt.

Dat heb ik ook wel eens geprobeerd, maar ik moet daar drie of vier kommen van eten om toe te komen tot de middag. Voor je het weet is de hele doos op, dat kan ook niet de bedoeling zijn (lacht).’

‘Geen honger’ ‘Ik ben nog even wat Japanse woorden aan het instuderen voor de les begint. Ik heb niet ontbeten vanmorgen, dat doe ik nooit. Een koffie met melk, meer krijg ik ’s ochtends niet binnen. Ik heb gewoon geen honger als ik opsta. Ik weet wel dat het ontbijt belangrijk is, maar ik wil mezelf ook niet forceren. Ontbijten is bij ons thuis nooit een gewoonte geweest. Bovendien zit ik elke dag 35 minuten op de trein. Als ik zou ontbijten, zou ik dus nog vroeger moeten opstaan. Dat heb ik er echt niet voor over. Meestal krijg ik in de loop van de voormiddag wel honger.

Dan eet ik een beetje chocolade of zo. Daarmee geraak ik de voormiddag wel door.

VOORZET

Stefan Dewickere

DE REDELIJKHEID IS VER ZOEK Bijzonder verontrustend. Geen andere manier om de berichten te omschrijven over de mogelijke besparingen in de gezondheidszorg. Het ziet ernaar uit dat het bedrag nog een stuk hoger zal oplopen dan de 660 miljoen euro waarover er een overeenkomst was. Ernstig kun je dat niet meer noemen.

We moeten nog even een slag om de arm houden, want op het ogenblik dat ik dit schrijf (dinsdag) zijn de begrotingsbesprekingen opgeschort. Maar voor de gezondheidszorg ziet het er absoluut niet rooskleurig uit. Nog dieper snijden maakt een fundamentele hervorming van het systeem onmogelijk.

Het Verzekeringscomité van het Riziv, met vertegenwoordigers van ziekenfondsen en

zorgverleners, had nochtans al een zeer verregaand begrotingsvoorstel gedaan.

Daarin waren voor 660 miljoen euro besparingsmaatregelen opgenomen. Dat gebeurde onder meer door de honoraria van zorgverstrekkers maar gedeeltelijk te indexeren. De farmasector moest zich dan weer houden aan het budgettaire traject dat afgesproken was in het pact. De ingrepen in het budget waren nog net mogelijk zonder de patiënt te raken.

Wie nog verder wil gaan, is duidelijk niet bezig met de gezondheidszorg van morgen.

Een gezondheidszorg waarin de patiënt centraal staat. Een gezondheidszorg die over de grenzen van de verschillende zorgberoepen heen denkt. Een gezondheids-

zorg waarbij we in de eerste plaats nagaan hoe we de beschikbare middelen billijk kunnen herverdelen in plaats van overal met de kaasschaaf overheen te gaan.

Het gezondheidszorgsysteem zoals we het vandaag kennen, botst op zijn limiet. Dat weten we allemaal. Nu hebben we vooral nood aan een minister die de moed heeft om samen met de betrokken partners, ziekenfondsen en zorgverstrekkers, broodnodige hervormingen uit te voeren. Een regering die daarin geen steun verleent, draagt een verpletterende verantwoordelijkheid.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

facebook.com/CMziekenfonds

Axelle Vanmaele (18), kotstudent

Axelle Vanmael

twitter.com/CMziekenfonds

Arne Bertrem (20), kotstudent

Lieven Van Assche

Sarva Heydari (21), pendelstudent

Lieven Van Assche

‘Ik zit in mijn eerste jaar OostEuropese talen, mijn les begint straks. Ik heb een boterkoek gegeten als ontbijt, maar dat is een uitzondering. Ik moest snel iets halen bij de bakker omdat ze de deur van mijn kot aan het vervangen zijn. Op normale dagen ontbijt ik met muesli, melk en fruit. Elke dag hetzelfde, want ik hou niet zo van boterhammen ’s ochtends vroeg. Ik ontbijt wel altijd, ik zou niet zonder kunnen.

Anders zit ik met een brullende maag in de les en kan ik niet goed opletten. Bovendien vind

SPOTOP

Suikerziekte: het overzicht

Compagnie Gagarine

Welke begeleiding kun je k

Doke Dilen (l.) zet theatercoördinator Wim Oris in de kijker.

Heb je moeite om te begrijpen waar je als diabetespatiënt allemaal recht op hebt? De ernst van je diabetes bepaalt welke begeleiding en terugbetaling je kunt krijgen. Een overzicht.

‘Enthousiast achter de schermen’ ‘Graag wil ik onze ‘leider’ Wim Oris van het sociaal artistiek theatergezelschap Compagnie Tartaren in de schijnwerpers zetten. Want hij zwoegt vooral achter de schermen. Hij zorgt ervoor dat elke amateurspeler volgens zijn mogelijkheden aan bod kan komen.’

‘Dat het gezelschap uitgegroeid is tot het succesverhaal van vandaag, is grotendeels te danken aan Wim. Hij is een belangrijke pion in het proces. Hij zet zich dagelijks enthousiast in om de Compagnie verder uit te bouwen. De succesvolle voorstellingen konden slechts worden gerealiseerd door zijn onbaatzuchtige inzet en zijn positieve ingesteldheid. Hij motiveert ons, de amateurs, als er iemand een dipje heeft.’

‘Dankzij Wim krijg ik de kans om een van mijn dromen waar te maken.

Waar zou ik dat met mijn psychische beperkingen elders kunnen doen? In naam trouwens van alle Tartaren, dank ik hem daarvoor.’

Wil jij iemand bijzonder nomineren? Stuur je verhaal naar bijzonder@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel en maak kans op twee filmtickets.

ZOEK EN

WIN

Speur je in Visie mee naar het antwoord?

Tip: Breng dit stel bij elkaar!

Oplossing

P Stuur je antwoord voor 24 oktober op een gele briefkaart naar Persdienst CM, Postbus 40, 1031 Brussel. Of mail het naar zoekenwin.visie@cm.be.

Vermeld welke prijs je wenst: een waardebon van 25 euro te besteden in een Thuiszorgwinkel of het boek ‘Born to run’ van Bruce Springsteen (biografie waarin Springsteen vertelt over de persoonlijke problemen die zijn beste werk hebben geïnspireerd), uitg. Lannoo. Uit de juiste inzendingen worden vijf winnaars geloot.

Oplossing Visie nr. 17 Variant Winnaars Johan Carnier (Oudergem) Christine Crombez (Ardooie) Natacha Dierickx (Tervuren) Steph Munoz (Edegem) Kris Verbeke (Evergem)

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Begeleiding enkel door huisarts Heb je diabetes type 2 maar volstaat een behandeling met tabletten, dan volgt de huisarts je behandeling op. Het is ook de huisarts die je zal begeleiden op het gebied van voeding, beweging en eventuele voetproblemen. Indien nodig stuurt hij je door.

Er is geen extra terugbetaling voorzien.

Het is niet wetenschappelijk aangetoond dat suikerwaarden veelvuldig meten via strips een meerwaarde is voor de medische begeleiding bij deze vorm van diabetes.

Daarom worden strips voor deze groep niet terugbetaald.

Diabeteszorgtraject Als je diabetes type 2 hebt en 1 of 2 inspuitingen per dag nodig hebt, dan kan je huisarts voorstellen om in te stappen in een zorgtraject.

Een zorgtraject is een overeenkomst tussen jou, je huisarts en je specialist-endocrinoloog.

De bedoeling is om je gezondheid van dichtbij op te volgen.

Daarom moet je: - minstens twee keer per jaar op consultatie bij de huisarts die je GMD (globaal medisch dossier) beheert - minstens een keer per jaar naar je specialist.

• • •

De ernst van je diabetes bepaalt welke begeleiding en terugbetaling je kunt krijgen.

VOORDELEN De diabetes-gerelateerde consultaties bij je huisarts en je behandelende specialist-endocrinoloog worden volledig terugbetaald aan het afgesproken tarief, inclusief remgeld. Enkel wanneer je arts meer aanrekent dan het afgesproken tarief, moet je zelf nog iets extra betalen.

Je kunt terugbetaling krijgen voor specifieke materialen (bijvoorbeeld een bloeddrukmeter).

Je krijgt per jaar twee behandelingen bij

•

• •

de podoloog terugbetaald.

• Je krijgt per jaar twee consultaties bij de diëtist terugbetaald.

• Moet je uitleg krijgen over diabetes door •

een verpleegkundige, podoloog, diëtist of kinesist die erkend diabeteseducator zijn, wordt ook dat volledig terugbetaald.

Sensoren worden voor deze groep mensen niet terugbetaald, tenzij ze aan nog andere voorwaarden voldoen en instappen in een behandeling door een erkend centrum voor diabetes.

HUIS DOKTER MAG JE EEN SLAAPWANDELAAR WAKKER MAKEN? Heel wat mensen, vooral kinderen, slaapwandelen. Op zich kan dat geen kwaad, maar neem wel de nodige maatregelen zodat slaapwandelaars niet struikelen of van de trap vallen.

gevaarlijker, naar buiten gaan of beginnen koken. En dan is er een risico op ongevallen. De slaapwandelaar zou bijvoorbeeld kunnen struikelen of van de trap vallen.

Wat is het?

Wat zijn de oorzaken?

Slaapwandelen gebeurt tijdens de diepe slaap, vooral in de eerste helft van de nacht. De slaapwandelaar is niet volledig wakker, maar komt toch uit bed om rond te wandelen of dingen te doen. Dat doet hij ongecontroleerd en onbewust.

De volgende morgen weet hij er niets meer van. Slaapwandelen komt vaak voor. 17 procent van de kinderen en 4 procent van de volwassenen doen het.

Erfelijkheid speelt meestal een belangrijke rol. Daarnaast zijn er een aantal uitlokkers. Denk bijvoorbeeld aan heftige emoties, stress en koorts. Of aan slaaptekort, een jetlag of slapen in een onbekende omgeving. Ook cafeïne, alcohol en sommige geneesmiddelen kunnen slaapwandelen uitlokken.

Wat zijn de symptomen?

Over het algemeen is er geen probleem.

De slaapwandelaar wandelt wat rond in de slaapkamer en kruipt weer in bed.

Soms gaat hij verder. Zo kan hij bijvoorbeeld de tv aanzetten of iets eten. Of,

Wat kun je zelf doen?

Een slaapwandelaar begeleid je het best rustig naar bed. Je hoeft hem niet wakker te maken. Door hem bruusk te wekken, kan hij schrikken. Nog niet helemaal wakker, zou hij kunnen wegrennen of agressief worden. Alleen als je de slaapwandelaar niet in bed krijgt, of als

hij op het punt staat gevaarlijke dingen te doen, wek je hem beter wel.

Om ongevallen te vermijden, kun je enkele voorzorgen nemen.

Laat een slaapwandelaar bijvoorbeeld niet bovenin een stapelbed slapen.

Zorg ervoor dat er geen speelgoed of andere obstakels op de vloer slingeren. Doe de ramen van de slaapkamer en de voordeur op slot. En plaats een traphekje.

Elise Rummens, preventie-arts CM www.cm.be/ dehuisdokter Stefan Dewickere

16

¬ hoe gaat het met u?

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

HELPENDE

krijgen bij diabetes?

17

HANDEN

Herman Van Geertruyen (60) gaat aan de slag met jongeren

Begeleiding door diabetescentrum Mensen met diabetes type 1 worden altijd begeleid in een diabetescentrum. Heb je diabetes type 2 en heb je drie of meer inspuitingen per dag nodig, dan kom je ook in aanmerking voor begeleiding door een diabetescentrum. Dat geldt trouwens ook voor mensen die twee inspuitingen per dag nodig hebben met een bepaalde ernstige bijkomende aandoening die invloed heeft op de suikerregulatie.

Naast de begeleiding door het diabetescentrum, word je opgevolgd door de huisarts die je GMD beheert. Sinds augustus van dit jaar moeten ook kinderen met diabetes type 1 bij hun begeleidende huisarts een eigen GMD hebben.

VOORDELEN Mensen die begeleid worden in een erkend diabetescentrum, moeten betalen voor hun consultaties bij de specialist-endocrinoloog van het diabetescentrum, maar verder krijgen ze alle behandelingen in verband met hun diabetes volledig terugbetaald. Op voorwaarde uiteraard dat deze voorgeschreven zijn door het diabetescentrum. Deze mensen kunnen dus in principe onbeperkt en zonder kosten naar de dietist, diabeteseducator en podoloog. Dit alles om hun gezondheidstoestand zo goed mogelijk op te volgen.

?!

Mensen die behandeld worden in een erkend diabetescentrum zijn ook de enige mensen die in aanmerking komen voor terugbetaling van sensoren. Wie enkel gevolgd wordt in een zorgtraject of een pretraject, heeft geen recht op terugbetaling.

De sensoren zijn daarom alleen te verkrijgen via een erkend centrum voor diabetes, niet in de apotheek of de CM-Thuiszorgwinkel.

‘Ik stel nooit vragen. Waar de jongeren uit dit project vandaan komen en wat hun achtergrond is, maakt voor mij niet uit. Ze worden doorgestuurd naar Buiten Beeld door een instelling, de school of het CLB of ze komen omdat ze er zelf behoefte aan hebben. Hoe dan ook, ik kijk alleen naar het hier en nu. Ik vertel tijdens het ochtendmoment in de tipi wat ik die dag ga doen en wie wil, doet mee. Niemand wordt verplicht.

Moeten, dat horen onze jongeren al genoeg. Vaak is het net dat waar ze van gaan steigeren. Hier moet even niets, van daaruit kan er veel beginnen.’

De diabetesvoetkliniek Sommige diabetescentra hebben ook een voetkliniek. Ben je niet in behandeling in een diabetescentrum maar ben je diabetespatiënt en heb je een voetwonde die moeilijk geneest, dan kan je huisarts je toch doorverwijzen naar een dergelijke voetkliniek. Je wordt er behandeld door een team van podologen, verpleegkundigen, chirurgen en internisten die gespecialiseerd zijn in wondverzorging. Bovendien weten zij ook beter hoe je complicaties kunt voorkomen en hoe je kunt vermijden dat je later opnieuw voetwonden krijgt.

Spontane plannen ‘Meestal heb ik niet eens echt een plan als ik hier toekom. Vandaag heb ik bijvoorbeeld gezien dat de appels in de boomgaard van het klooster dringend geplukt moeten worden. Dus ga ik dat doen. Eens ik bezig ben, zal er spontaan wel iemand komen meehelpen. Misschien krijgt een jongere zin om appeltaart te maken, of appelmoes voor het middageten. Eventueel gaan we straks langs de slager om worst en zetten we worst met appelmoes op het menu.

Maar het kan evengoed dat er tijdens het plukken een gesprek ontstaat en we daar verder mee gaan. Alles kan. Zolang jongeren zin krijgen om iets te doen, zijn wij geslaagd in ons opzet. Als ze van daaruit bijvoorbeeld interesse krijgen

Nele Verheye

www.cm.be/diabetes

ven dat genoteerd staat. Als hij het voorgeschreven geneesmiddel niet meer in voorraad heeft, mag hij het niet op eigen initiatief vervangen. Hij moet eerst overleggen met de voorschrijvende arts.

‘We hebben hier al veel mooie momenten meegemaakt. Een aperitiefconcert voor de buurt, een teruggetrokken meisje dat na verloop van tijd helemaal openbloeide, een jongere die iets onderneemt waarvan je denkt: dju, dat is wijs. Het zijn kleine dingen, maar begint niet alles klein?’

Nele Verheye

Cake

100 g magere Griekse yoghurt ¬ ½ theelepel honing ¬ 1 theelepel citroensap ¬ 1 theelepel citroenzeste

3 eieren ¬ 150 g sukrin (gold) of 70 g tagatesse ¬ 2 eetlepels magere Griekse yoghurt ¬ 300 g pompoen, gekookt en gemixt ¬ 200 g volkoren tarwemeel, fijngemalen ¬ ½ zakje bakpoeder ¬ 25 g pistachenoten, gehakt verwarm de oven voor op 190 °C ¬ klop de eieren en de sukrin (gold) of tagatesse tot een romig mengsel ¬ doe er de Griekse yoghurt en de gemixte pompoen bij ¬ meng de gezeefde bloem goed met het bakpoeder en meng dit voorzichtig onder het beslag doe het deeg in een cakevorm en strooi er de pistachenootjes bovenop ¬ bak de cake ongeveer 45 minuten in de voorverwarmde oven

Antibiotica (tegen bacteriële infecties) en antimycotica (tegen schimmelinfecties) zijn uitzonderingen. Zelfs als de arts je voor deze producten een voorschrift op merknaam geeft, moet de apotheker je een van de goedkoopste varianten afleveren.

Behalve bij medische redenen, bijvoorbeeld bij allergie voor bepaalde stoffen. Als je arts dit vermeldt op het voorschrift, kan de apotheker een welbepaald merkgeneesmiddel geven.

www.cm.be/geneesmiddelen

‘Voor mij voelt dit project als thuiskomen. Ik ben lang actief geweest in de bijzondere jeugdzorg. Via vzw Leo en vzw Stappen, van wie dit project uitgaat, leerde ik Buiten Beeld kennen.

Omdat ik als oudere werkloze moeilijk nog een job vond, begon ik hier als vrijwilliger. In het begin was ik wel wat bang, hoor. Wat gaan die jongeren denken van zo’n oude knar als ik, vroeg ik me af. Maar ik vond meteen aansluiting.

Buiten Beeld is een belangrijk deel van mijn leven. Ik word er niet voor betaald, maar ik kan iets zinvols bijdragen aan de maatschappij.’

Grieks yoghurt met citroen

meng de yoghurt met de honing, het citroensap en de citroenzeste

Tom Swalens

Vermeldt de arts op het geneesmiddelenvoorschrift een merknaam, dan is de apotheker verplicht je het exacte middel te ge-

Oude knar

Pompoencake

Mag de apotheker geneesmiddelen op voorschrift wisselen?

Artsen mogen geneesmiddelen op stofnaam voorschrijven. Dan vermelden ze het werkzame bestanddeel, de sterkte en de dagdosering. Ook wordt aangegeven in welke vorm en hoelang je het geneesmiddel moet nemen. In dat geval zoekt de apotheker uit welke geneesmiddelen in aanmerking komen en moet hij je een van de goedkoopste voorstellen. De apotheker kiest uit geneesmiddelen die therapeutisch gelijkwaardig zijn.

in een bepaalde opleiding, is dat mooi meegenomen. Maar we dwingen niemand, het moet spontaan komen.’

SMAKELIJK

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Schrijft je arts je een geneesmiddel voor op merknaam, dan moet de apotheker je dat product geven. Bij een voorschrift op stofnaam, is de apotheker verplicht je een van de goedkoopste varianten af te leveren.

Lieven Van Assche

Elke vrijdag trekt Herman Van Geertruyen naar het oud klooster in Doornzele. Hij doet er activiteiten met jongeren uit moeilijke situaties in het project Buiten Beeld. ‘We hopen dat jonge gasten hier weer zin krijgen om dingen te ondernemen.’

Recept: Lien Willaert Uit het boek ‘Gezond Gulzig’ (herfst-winter)

18

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

Schrijfster Kolet Janssen over onvervulde kinderwens

‘Als enig kind wil je KNIPSELS ontsnappen aan alle aandacht’ Wakker worden betekent voor kleine kinderen opstaan, ook al is het nog veel te vroeg om de dag te beginnen. Een slaapwekker leert ze om in bed te blijven liggen tot op een aanvaardbaar uur.

Hij toont kinderen wanneer het tijd is om te slapen of op te staan. Zo leren ze geleidelijk opstaan met mama en papa.

Kinderen die dit jaar anderhalf worden, krijgen van CM een gratis slaapwekker cadeau. CM bezorgt hun ouders een unieke code waarmee ze de slaapwekker kunnen bestellen.

Zoek je ook tips om je kind op tijd in bed te krijgen? Arno de aap geeft je inspiratie om leuke verhaaltjes te verzinnen bij het slapengaan. Op de website vind je structuurkaartjes voor een goed slaapritueel en het sl(aap)wel-spel. www.cm.be/slaapwel

Vanaf 9 jaar op de latten bij Kazou De mooie zomer is definitief voorbij. Het goede nieuws is dat je ook tijdens de andere schoolvakanties op Kazou kunt rekenen. Kazou biedt je een waaier aan vakantiemogelijkheden, met en zonder sneeuw. Je kind kan al skiën en snowboarden vanaf de leeftijd van 9 jaar.

Daarnaast zijn er in de herfst-, krokusen paasvakantie ook sneeuwvrije vakanties voor de 7-12-jarigen die iets anders willen. De 13-14-jarigen kunnen genieten van onze WinterXperience in Spanje, de 15-16-jarigen doen dit in Tsjechië. En de 17-18-jarigen vliegen letterlijk naar hun bestemming, want zij gaan op citytrip.

Surf voor deze vakanties naar www.kazou.be.

‘Eindeloos wachten op een kindje weegt, maar wachten op een broertje of zusje ook.’ Schrijfster Kolet Janssen (61) snijdt in het kinderboek Emma wil een broertje het thema van de onvervulde kinderwens aan.

Guy Puttemans

Gratis CM-slaapwekker voor jonge kinderen

E

mma wil een broertje, net als haar vriendin. Maar bij papa en mama lukt het niet goed. Ze neemt het heft dan maar in eigen handen.

Schrijfsters Kolet Janssen en Emy Geyskens willen kinderen laten nadenken over de onvervulde kinderwens van hun ouders.

Enig kind Kolet Janssen: ‘Vruchtbaarheidsproblemen worden in mijn familie van generatie op generatie doorgegeven. Mijn grootouders hadden minder kinderen dan gebruikelijk en ik was zelf zoals Emma. Al mijn vriendjes kregen broertjes en zusjes, maar ik niet.

Ik startte met de middelbare school toen mijn broertje geboren werd. Ik was wel blij maar dat was niet hetzelfde als kinderen die samen opgroeien. Als enig kind is de relatie met je ouders helemaal anders. Je krijgt alle zorg en liefde maar de keerzijde is dat je nooit iets kunt uitspoken. Je ouders hebben je altijd in de gaten. Ik wou ook wel eens ontsnappen aan alle aandacht.’

Geen bewuste keuze ‘Ook bij mezelf liep het niet vlot om kinderen te krijgen. Mijn man en ik wilden zowel pleegkinderen als op de natuurlijke manier mama en papa worden. Onze natuurlijke kinderen kwamen pas een tijdje na onze drie pleegkinderen. En er zat nog eens acht jaar tussen de tweeling en het nakomertje. Dat waren geen bewuste keuzes.’

Een plan ‘Wachten op een kindje weegt. Je hebt als koppel een bepaald plan voor ogen, hoe je

Hoe ging jij om met moeilijk zwanger worden? Reageer via lezers@visieredactie.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

Kolet Janssen: ‘Mijn eigen ervaring heeft me geholpen dit boek te schrijven.’ wil dat je gezin er gaat uitzien. En dan wil dat maar niet lukken. Mijn persoonlijke leven heeft me geholpen om het boek te schrijven. We willen ermee duidelijk maken dat kinderen ook lijden onder de spanningen die ontstaan bij ouders met een onvervulde kinderwens. En dat wachten op

een broertje of zusje ook zwaar is. Voor ouders maakt een verhaal het ook gemakkelijker om over het thema te spreken.’

Voordeel en wedstrijd

CM-leden genieten 5 euro korting op dit boek. Surf naar www.bakermat.com en voer de code CMLID in. De CM-kinderservice Skoebidoe schenkt bovendien enkele gratis exemplaren weg. Surf naar www.cm.be/skoebidoe.

Kinderwens Vlaanderen

Het Expertisecentrum Kinderwens Vlaanderen, dat mee het boek lanceerde, begeleidt koppels met een onvervulde kinderwens en mensen die een zwangerschapsverlies meemaakten. Meer info op www.kinderwensvlaanderen.be.

Oekkie-vakanties

Kinderen tot 6 jaar gratis

Kinderen vinden zichzelf te dik Heel wat Vlaamse kinderen vinden zichzelf te dik. Volgens een onderzoek van de UGent denkt een derde van de lagereschoolkinderen elke week aan diëten. De grote meerderheid heeft evenwel helemaal geen overgewicht. Slechts een vijfde tot een zesde weegt te veel, wat nog niet eens betekent dat ze zwaarlijvig zijn. Steeds meer kinderen van amper tien of elf jaar hebben symptomen van een eetstoornis terwijl dat vroeger werd beschouwd als een typisch adolescentenprobleem. Veel heeft te maken met het schoonheidsideaal waar kinderen al vroeg mee worden geconfronteerd, menen de onderzoekers.

Thomas Rosseel

Intersoc Werkvakanties

Als vrijwilliger naar de sneeuw

gewikt en gewogen ¬

Visie ¬ vrijdag 14 oktober 2016

ZEGT

19

Journaliste Ilse Ceulemans onderzoekt hoe we plezier op werkplek kunnen terugvinden

‘De werkvloer lijkt soms één groot circus’ Krijg je ook buikkrampen bij de uitnodiging voor het jaarlijkse evaluatiegesprek? Of barstende hoofdpijn wanneer je denkt aan al die projectmeetings op de planning? Als het aan journaliste Ilse Ceulemans ligt, gooien we dat allemaal overboord. In haar boek ‘Het Ministerie van Werkplezier’ droomt ze de perfecte werkplek bijeen: ‘Waar iedereen weer met plezier kan werken. Want dat is vandaag soms ver te zoeken.’

Wat vond je zelf de ergste ‘pretbederver’?

‘Het systeem van evaluatiegesprekken.

Dat werkt niet. Dat kraakte mensen. Wie laag scoorde, werkte continu onder stress.

Wie gemiddeld scoorde, zoals ik, kreeg het gevoel dat haar inspanningen niet werden gewaardeerd. Waarom was ik dan al die keren gaan werken terwijl mijn kind ziek was? Veel collega’s bleken er zo over te denken, maar de algemene tendens was: we kunnen er niets aan doen, het hoort er nu eenmaal bij.’

Lisa Develtere

T

ien jaar geleden besloot journaliste Ilse Ceulemans (48) om minder te gaan werken. Ze wilde meer tijd voor haar kinderen, maar ze had vooral het gevoel dat de managementcultuur al het plezier uit haar werk had gezogen. ‘Het bedrijf waar ik werkte, was steeds meer een plek geworden waar iedereen binnen één systeem moest passen. Onze tijd werd gevuld met nutteloze zaken: evaluatiegesprekken, eindeloze meetings voor projecten die nooit leken vooruit te gaan. Ik voelde me alsmaar verder van de kern van mijn job afglijden: goede interviews schrijven.’

Als iemand ziek was, stuurden ze elkaar een berichtje en iemand anders nam de dienst over.’

Ilse Ceulemans: ‘Als zowel de top als de baas verandering wil, moet er toch iets bewegen’.

Maar jij gelooft dat niet?

‘We zijn vrij in onze religie, in de liefde, in waar we wonen. Waarom zijn we niet vrij om onze werkplek om te vormen tot een plek waar we gelukkig zijn? Ik snap dat het moeilijk is. Ik heb ook 19 jaar in hetzelfde bedrijf gewerkt en was heel gezagsgetrouw, ondanks mijn twijfels. Maar toen lag mijn vader op sterven en heb ik mijn laatste kans op een gesprek met hem gemist omdat ik door een reorganisatie opnieuw moest solliciteren voor de job die ik al jaren deed. Dat was voor mij de druppel. Hoe kon ik mij nog betrokken voelen bij zo’n bedrijf?’

Je bent niet de enige, als je kijkt naar de grote groep werknemers die uitvalt met een burn-out.

‘Een werknemer wil zinvol bezig zijn en zelfstandig beslissingen kunnen maken.

Daar loopt het nu vaak mis, en dat speelt een even grote rol als de toenemende werkdruk in die groeiende groep burn-outs. Al die bureaucratie werkt demotiverend. De werkvloer lijkt soms één groot circus waar

Wat tweet er in het struikgewas?

Visie plukt enkele rake commentaren van de sociale netwerksite.

Bert Verbeke #RadioGaga doet een mens stil worden, blij zijn, huilen, juichen. Kortom: mee-leven. Grootse televisie.

Frederic Vanhauwaert Laten we ook niet vergeten dat er veel mensen zijn die gezondheidszorg uitstellen om financiële redenen.

Tim Devriese Verpleegkundigen zijn ondergewaardeerde werkpaarden. De manier waarop (sommige) chirurgen over hen spreken is stuitend. #hautekiet

mensen eerder bezig zijn met de job in stand te houden dan met het werk zélf.’

Je geeft verschillende voorbeelden van bedrijven die snoeiden in hun managementcultuur, en daar alleen maar voordeel uit haalden.

‘Het Braziliaanse Semco, dat halfweg de jaren negentig al flink in het managersbestand snoeide en sindsdien alleen maar meer winst begon te maken. Of een voorbeeld uit Nederland: twaalf thuiszorgkundigen hebben hun bedrijf de rug toegekeerd en zijn zelf een zaak begonnen. Ze waren het beu: het management had beslist dat ze efficiënter moesten werken en maar enkele minuten de tijd hadden per patiënt, wat al tot ongelukken had geleid bij de heel zorgbehoevende mensen die zij hielpen. Hoe slaagden zij er dan wel in om meer tijd te besteden aan elke patiënt en toch genoeg geld te verdienen? Wel, dat lukte omdat ze geen geld moesten steken in vergaderingen, bedrijfswagens, een tussenlaag managers, of chique gebouwen …

BEELDING

UIT

Willen de bedrijven zelf wel mee?

‘Elk hoofdstuk van het boek wordt breder gekaderd door mijn man, Serge Ornelis, die toevallig al meer dan 20 jaar managers coacht. Wat ik aanvoel vanuit persoonlijke ervaring, beaamt hij vanuit zijn expertise. Ook hij geeft aan dat we ons werk echt wel anders kunnen organiseren zonder aan kwaliteit in te boeten. Ideeën die in heel wat moderne managementboeken terug te vinden zijn. Als zowel de top als de basis verandering wil, moet er toch iets bewegen?’

Je geeft aan wat er fout gaat, maar waar liggen volgens jou dan de oplossingen?

‘De kiem voor een nieuwe werkcultuur ligt volgens mij al bij start-ups, waar heel naturel een werkcultuur ontstaat die heel inspirerend werkt. Eén iemand heeft er een idee, verzamelt talentvolle mensen om zich heen om eraan mee te werken en stuwt als expert zijn mensen voort om de kwaliteit elke dag beter te maken. Startups zijn klein en kwetsbaar en durven fouten te maken. Zij zijn integer, omdat ze meestal nog geen aandeelhouders hebben.

Eigenzinnig omdat ze een product maken dat ze zelf hebben bedacht, en ze hebben de moed om het in hun eentje te proberen.

Niemand is er bezig met doelstellingen, het organigram of een teambuilding.’

Kaatje De Coninck Het Ministerie van Werkplezier, Ilse Ceulemans en Serge Ornelis.

Manteau, 220 p.

20

¬ Land van Aalst

Visie ¬ Vrijdag 14 oktober 2016

Regioverantwoordelijke: Koen Browaeys Artikels op de regiobladzijden (20-23) vallen onder V.U. Beweging.net - Mario Pauwels, V.U. ACV - Jan Neirynck en V.U. CM - Jean-Paul Corin Vragen over het regionaal nieuws: Visie Land van Aalst, Korenlei 20, 9000 Gent, visiezuidoostvlaanderen@beweging.net

OPINIE

Duurzame mobiliteitsambities uitspreken Goed een half jaar geleden werd het ambitieus, zeg maar historisch klimaatverdrag van Parijs ondertekend. Historisch, want voor de eerste keer ooit leggen 195 landen zich toe op de beperking van de opwarming van de aarde met minder dan 2 graden tegen 2030 en een halvering van de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050.

Het is uiteraard goed om duidelijke ambities uit te spreken, nog beter is om ze uit te voeren. Dit verdrag zal niet enkel moeten omgezet worden in wetten, maar vraagt ook van ieder van ons een mentaliteits- en gedragswijziging. Van inzetten op hernieuwbare energie en efficiënt isoleren van onze woningen tot voluit kiezen voor duurzame mobiliteit. En vooral dat laatste zal doorslaggevend zijn willen we onze klimaatdoelstellingen halen, want België scoort op wereldniveau enorm slecht als het om de CO2-uitstoot per capita gaat.

De mobiliteitsuitdagingen moeten we dus nu aanpakken. En de eerste stappen zijn al genomen. Met de kilometerheffing voor vrachtwagens, door het stimuleren van de aankoop van milieuvriendelijkere voertuigen, door te investeren in alternatieve mobiliteitsinfrastructuur zoals fietssnelwegen zijn we de goede richting ingeslagen.

Maar deze maatregelen zijn nog lang niet voldoende om de nodige mentaliteitswijziging in Vlaanderen door te voeren. We moeten verder durven gaan, we moeten durven belonen wie duurzame alternatieven opzoekt en aanrekenen wie vervuilt. Door onze verkeersbelasting te hervormen van bezit naar gebruik, zetten we mensen aan tot rationeel en zuinig gebruik van mobiliteit en belonen we wie inzet op schone vervoersmiddelen.

Daarnaast moeten we ook in onze transportkeuze voor woon-werkverkeer een duurzame keuze kunnen maken. Daarom pleiten we voor een invoering van het mobiliteitsbudget, die de werknemer in staat moet stellen om een flexibele, duurzame en budgetneutrale mobiliteitskeuze te maken, als een positief alternatief voor de bedrijfswagen.

Deze plannen zijn ambitieus, de context is dan ook historisch. Maar met duidelijke engagementen en keuzes kunnen we van deze uitdaging een opportuniteit maken waar de toekomstige generaties de vruchten zullen van plukken.

Jenne De Potter Vlaams Volksvertegenwoordiger

REGIOSTAPPEN Aalst Zo 6.11: Gezinswandeling ‘Sint zoekt Piet’ met Pasar Aalst. Vertrek om 14 u aan Osbroek, Frans Planckaertdreef. Meer info en inschrijven via www.pasar.be/Aalst

Ninove Zo 20.11, Pasar Ninove, “Wandeling”. Deze wandeling gaat door in Sint Antelinks met een bezoek aan de gerestaureerde molen. De gids zal ons daarbij een deskundige uitleg geven en het molen demonstreren. Leden betalen 2 euro en niet-leden betalen

Zwervuilactie Erembodegem resulteert in 50 volle vuilniszakken Zaterdag 8 oktober verzamelden onder een blauwe hemel 15 vrijwilligers in Erembodegem voor een eerste zwerfvuilactie.

De aanwezigen splitsten zich op in twee groepen voor een lus van respectievelijk 4 en 7 kilometer. In het totaal verzamelden ze 50 vuilniszakken.

O

p plaatsen waar zich grote stukken zwervuil bevonden, werd alles genoteerd om door te geven aan de stad Aalst. Silke Van Vaerenbergh, trekker van de actiegroep en gemeenteraadslid, heeft er gemengde gevoelens bij: “We zijn tevreden dat we voor de eerste keer in Erembodegem een succesvolle opruimactie hebben kunnen organiseren. Al vinden we het tegelijk natuurlijk ook jammer dat de actie zoveel heeft opgeleverd. Hopelijk heeft dit een sensibiliserend en ontradend effect bij de daders. Met deze actie willen we het belang van een propere gemeente onder de aandacht brengen.”

3 euro. Om 13 u vertrek van het Twijndersplein te 9400 Ninove. Meer info bij Erna Lauwereys, tel.: 054 32 31 30 of via erna.lauwereys@skynet.be.

Denderleeuw Party Vibes (3X2UUR) met FEMMA HUISSEGEM voor leden en niet-leden met of zonder partner.

Eenvoudige danscombinaties worden uitgevoerd. Je danst individueel en niet met een danspartner.

Wanneer? Donderdag 20/10 – 27/10 en 03/11/2016 om 19u30. Waar? Bloeiende Wijngaard, of de turnzaal van “t’Landuitertje”. Inschrijvingen en inlichtingen bij : Rosa Lanckman 053/66.89.28 rosalanckman@hotmail.com Ma 17.10, Femma Centrum i.s.m. Femma Hemelrijk, “Ppmpoen in stof met tovenaarshoed”. Leuk een stoffen pompoen, in één les klaar, jaren van genieten als herfstdecoratie. Na ons succes van vorig jaar,

Het verzamelde zwerfvuil wordt in de Aalsterse werkhuizen doorzocht op identificatie-elementen. Binnenkort zullen ook mobiele camera’s ingezet worden op hardnekkige plaatsen, alvast een stap in de goede richting. Van Vaerenbergh: “We zullen deze acties waarschijnlijk nog herhalen, al hopen we in de toekomst minder zwerfvuil te moeten verzamelen. Met deze actie mensen willen we mensen aan het denken zetten en onze gemeente mooier en leefbaarder maken.”

maken we er dit jaar eentje met een leuk hoedje op.

Om 13.30 u en 19.30 u in Hof ter Leeuwe, Dorp, 9470 Denderleeuw. Leden betalen 3 euro, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijven vóór 12.10 bij Annie Rommens, tel.: 053 67 10 91 of via a.neyrinck@ skynet.be.

Geraardsbergen Zo 13.11: Bezoek aan het interieur van de gerestaureerde St- Martinus Basiliek te Halle met Pasar Geraardsbergen. Na ons bezoek in 2014 aan het Mysterie van de bouwmeester waarbij de restauratiewerken aan de St-Martinus Basiliek te Halle werden toegelicht, brengen we nu een bezoek aan het interieur zelf. Vertrek : 14 uur : aan het infokantoor Oud stadhuis Markt te Halle. Inschrijven bij Michel Demil 054 41 38 89 michel.demil@skynet.be. www.pasar.be/geraardsbergen

Zottegem Brei- en haakavonden met KWB-Zottegem. Zowel beginners als gevorderden kunnen terug bij kwb Groot-Zottegem terecht voor 10 avonden brei- en haakplezier.

De avonden gaan door in het OCMW Dienstencentrum, telkens op woensdagavond van 19u30 tot 22u00 op de volgende data; 12 en 26 okt. – 9 en 23 nov. – 7 en 14 dec. – 11 en 25 jan.’17 – 8 en 22 febr.

Alle info en inschrijvingen Viviane: 0478/91.51.11 of via vin-tage57@hotmail.com.

¬ Land van Aalst

Visie ¬ Vrijdag 14 oktober 2016

21

Cindy Franssen vindt dat we moeten samenwerken om gezondheidskloof te dichten

“Niemand kiest voor een carrière in armoede!”

Als uit onderzoek blijkt dat mensen in armoede meer kans hebben op gezondheidsproblemen, dan heeft dat weinig tot niets te maken met ‘eigen schuld’. “Alsof mensen zouden kiezen voor een carrière in armoede!” Volksvertegenwoordigster en Senator Cindy Franssen vindt dat we de gezondheidsongelijkheid dringend moeten aanpakken. En al zeker omdat kinderen er al van voor hun geboorte mee te maken krijgen.

Visie: We wensen elkaar bij het begin van het nieuwe jaar “een goede gezondheid”. Dat is niet min: gezondheid is een absolute voorwaarde om je te kunnen ontplooien, om volwaardig te kunnen participeren. Maar uit allerlei rapporten blijkt onomstotelijk dat kinderen in armoede een veel groter risico lopen op gezondheidsproblemen Franssen: Klopt! Zo zal een kind uit de laagste sociale klasse 29% meer kans lopen om opgenomen te worden in een dienst pediatrie of neonatologie. Of zullen jongeren uit diezelfde sociale klasse 34% minder kans maken om preventieve tandzorg te gebruiken. Kinderen van ouders met armoede-ervaring hebben meer kans op ongezond gedrag: ze bewegen minder, eten ongezonder, hebben meer ongezonde slaapgewoonten, kijken meer televisie, lopen een hoger risico op een lager mentaal welbevinden…

Hoe rijker, hoe gezonder?

Visie: Die flagrante sociale ongelijkheid draag je blijkbaar mee in alle levensfasen.

Franssen: Zelfs al van voor en bij de geboorte. Zo hebben kinderen die geboren worden in een gezin met lage sociale status vaak een lager geboortegewicht, waardoor hun levensverwachting ook lager is en ze meer kans op kindersterfte hebben.

Stress, angst, afhankelijkheid en ongelukkig zijn neemt toe, naarmate kinderen langer in armoede leven. De ontwikkeling van kinderen wordt ook sterk gestuurd door de omgeving waarin ze opgroeien. Zo is er wetenschappelijk een duidelijk verband tussen verkeersgerelateerde luchtverontreiniging zoals ultrafijn stof en negatieve gezondheidsaspecten.

Visie: Dragen dergelijke problemen ook bij tot een slechte gezondheid op volwassen leeftijd?

Franssen: Wat te denken van de levens-

verwachting? 50-jarige mannen met enkel een opleiding lager onderwijs, leven gemiddeld nog 24,7 jaar. Terwijl dat bij mannen met een hogere opleiding vaak nog 34,3 jaar is. Volgens Prof. De Maeseneer heeft het ook veel te maken met het soort jobs: de meest risicovolle worden gedaan door lager opgeleiden. 26% van de huishoudens geven aan dat de bijdragen voor gezondheidszorgen zeer moeilijk passen binnen het beschikbare huishoudbudget.

Dat die bij de laagst verdienende huishoudens nog moeilijker om dragen zijn, zal je wellicht niet verbazen!.

Een zaak van iedereen!

Bestaan er wondermiddelen?

Visie: Het Kinderrechtenverdrag benadrukt dat het recht op gezondheid een fundamenteel recht is. Bestaan er wondermiddelen?

Franssen: Om de toegang tot gezondheidszorgen voor kinderen in armoede te vergroten, is de aanpak van de eerste levensjaren prioritair en moet men maximaal inzetten op gezondheidsvaardigheden en de rechten verdiepen.

Visie: Hoe zie je die extra inspanningen concreet voor de meest kwetsbare groepen?

Franssen: Een voorbeeld: als een kind ziek is, moet de regeling inzake themaverloven financieel haalbaar en toegankelijk zijn voor kansarme eenoudergezinnen.

Nog een voorbeeld: we moeten meer oog hebben voor tandzorg en het preventief opsporen en behandelen van gezichts- en gehoorstoornisssen. Hier kan het CLB een grote rol spelen. Zij hebben immers een brede kijk op en aanpak van gezondheidsproblemen van kwetsbare kinderen.

Aangepaste maximumfactuur Franssen: Om de toegankelijkheid te bewaken moet worden nagedacht over de verdieping van de maximumfactuur: de onkosten verbonden aan de geestelijke

REGIOSTAPPEN Okra Academie Di 18.10, “De Amerikaanse verkiezingen”. 8 november 2016, op die dag kennen we de nieuwe president van het machtigste land ter wereld, de VS. Tijdens deze voordracht introduceert Herman Matthijs ons in de boeiende wereld van de Amerikaanse verkiezingen. Hij vertelt ons meer over de strijd tussen de Republikeinen en de Democraten, gaat nader in op de procedures van deze verkiezingen en besteedt uitgebreid aandacht aan het hoe en wat van de verkiezing van de nieuwe president. Reserveren is niet nodig. Van 14.30 u tot 17 u in LDC De Maretak,

Cindy Franssen – hier samen met Lieven De Pril, auteur van het boek ‘brood en rozen’ – vertelt uitgebreid over het kinderarmoederapport tijdens een open themaavond op donderdag 27 oktober om 20 u in het Wereldhuis, Nieuwbeekstraat 35 in Aalst. Inschrijven bij jens.vermeulen@beweging.net.

gezondheidszorg moeten hierin worden opgenomen. Bovendien is er nood aan hogere tussenkomsten voor gespecialiseerde zorgen zoals logopedie, tandverzorging, kinesitherapie, voor kinderen van ouders die recht hebben op verhoogde tegemoetkoming.

ven. Zo komt er nog dit najaar een preventieve gezondheidsconferentie, begin 2017 de conferentie over de eerstelijnsgezondheidszorg en een conferentie van het jonge kind. Allemaal scharniermomenten om de toegankelijkheid van onze preventieve gezondheidszorg te versterken.

Visie: Een goed uitgebouwde eerstelijn blijkt een voorwaarde om de gezondheidskloof te dichten, zeker ook in achtergestelde buurten.

Een luxestandaard?

Franssen: Wel, hier zouden samenwerkingsverbanden stevig kunnen helpen.

Bijvoorbeeld door de gezondheidszorg te laten samenwerken met gezondheidsopvoeding en samenlevingsopbouw. De zorg- en hulpverleners dienen hiervoor een grondige kennis te hebben van de leefwereld van mensen in armoede enerzijds en van het zorg- en hulpverleningslandschap anderzijds.

Visie: Wat brengt de toekomst?

Franssen: Minister Vandeurzen plant het komende werkjaar een aantal initiatie-

Albrechtlaan 119A te Aalst. Leden betalen 5 euro, niet-leden betalen 6 euro. Met een UiTPAS aan kansentarief betaal je 1,5 euro. betalen slechts 1,50 euro.

Do 11.11: Concert Norbert DETAEYE: ‘When this Blasted War is over’. Georganiseerd door Academie Zottegem. Detaye brengt songs van ‘de Grooten’ en andere oorlogen. We horen authentieke ‘war songs’ uit het repertoire van Amerikaanse en Engelse soldaten, en liederen over de waanzin van de oorlog.

Norbert Detaeye zingt en begeleidt zichzelf op piano en op een origineel draagbaar harmonium (bouwjaar 1909, Chicago) Deuren om 14.00u. In de Ridderzaal van het Egmontkasteel in Zottegem. 6 euro/niet-leden 7 euro. Reserveren tot 2 november op het secretariaat : academie.mvl@okra.be of 09/269.32.18

Visie: Veel succes verder met de strijd tegen kinderarmoede. Heb je tenslotte nog een boodschap voor deze 17de oktober?

Franssen: Vlaanderen heeft een Vlaamse budgetstandaard ingevoerd die weergeeft hoeveel een gezin werkelijk nodig heeft om een menswaardig leven te leiden.

Waarom geen luxestandaard invoeren om een limitatieve lijst op te maken met maximumbedragen per fiscale aftrekpost. Ik geef een concreet voorbeeld dat tot ieders verbeelding spreekt: tot welk bedrag mag een wagen ingebracht worden en vanaf welk bedrag is het gesubsidieerde luxe voor de jetset?

Di 15.11: Voordracht Noorwegen. Natuur en cultuur door Jean-Pierre en & Mieke Demarsin-Opsomer.

Het zuiden van Noorwegen is een gebied met bergen en hoogplateaus, met dalen en met diepe fjorden, uitgeschuurd door rivieren en gletsjers. Noorwegen heeft heel wat te bieden! Onze twee ervaringsdeskundigen laten je aan de hand van een audiovisuele reportage kennis maken met dit fascinerend land.In LDC De Maretak, Albrechtlaan 119A in Aalst

Sint-Lievens Houtem Za 22.10: PILELAMPENTOCHTrond Halloween. Met de zaklamp in de hand voorzien we een bewegwijzerde avondwandeling voor het ganse gezin met vrij vertrek tussen 19u00 en 20u00. Bij aankomst kan er nagekaart worden bij een heerlijk bord pompoensoep. Inschrijven via Johan Van Caekenberghe (0498/374670)

22

¬ Land van Aalst

Visie ¬ Vrijdag 14 oktober 2016

Actiedag tegen regeringsbeleid

Blikopener: Armoede voor dummies 15 % van de Belgische bevolking leeft in armoede en bijna 1 op de 5 kinderen groeit op in een kansarm gezin. Werk is een belangrijke hefboom bij de bestrijding van armoede en een van de instrumenten om mensen uit de armoede te halen.

De Dag van Verzet tegen Armoede op 17 oktober vestigt de (broodnodige) aandacht op deze problematiek. ACV Oost-Vlaanderen nodigt je uit naar een ‘blikopener’ over armoede op donderdag 20 oktober in ontmoetingshuis De Moazoart in Lokeren.

Op het programma:

Na de nationale betoging van eind september was er op vrijdag 7 oktober een actiedag tegen het regeringsbeleid. In een aantal Oost-Vlaamse ondernemingen werd die dag gestaakt. Op andere plaatsen voerden ze op een andere manier actie. Alleszins wilden we die dag ook een signaal geven aan de werkgevers. We wilden ze uit hun comfortabele, luie zetel halen. Ze worden immers op hun wenken bediend door de regering met loonlastenverlagingen zonder dat daar enige engagementen moeten tegenover staan.

Op de foto: de stakingspiketten aan Delhaize en La Lorraine in Ninove.

Info voor jonge ouders

- Een blik op de werking van ontmoetingshuis De Moazoart.

- Een spiegelgesprek waarin ervaringsdeskundige Caro Bridts en auteur Lieven De Pril (Welzijnsschakels) je confronteren met de kloof tussen hun twee werelden.

- Een workshop over armoede: Hoe kom je rond met een beperkt budget?

Praktisch Donderdag 20 oktober – 19.30 uur (tot 22 uur).

Ontmoetingshuis De Moazoart, Kazernestraat 80, Lokeren.

Plaatsen reserveren via www.acvwerkt.be.

Gratis toegang.

ACV-enter op Student Kick Off Bij de start van het academiejaar in Gent was ACV-enter opvallend aanwezig tijdens de Student Kick Off. Studenten kregen uitleg over het gratis jongerenlidmaatschap van het ACV, konden lid worden en maakten zo kans om hun inschrijvingsgeld terug te winnen.

Ook dit jaar was het ACV aanwezig op de Babydays in Flanders Expo in Gent. Dit is dé jaarlijkse beurs voor (toekomstige) jonge mama’s en papa’s. Zij konden aan de ACV-stand terecht met hun vragen over arbeid en zwangerschap of één van de gratis ACV-brochures hierover meenemen.

Het ACV beschikt over volgende brochures: ‘Arbeid en zorg’ - Welke systemen bestaan er om werk en zorg te combineren? En wat zijn je rechten?

‘Zwangerschap, moederschapsrust en geboorteverlof’ - Deze brochure maakt je wegwijs in de reglementering van de moederschapsbescherming en informeert over rechten en plichten vóór, tijdens en net na de zwangerschap. Bedoeld voor werkneemsters uit de privé- en de openbare sector.

‘Tijdkrediet en landingsbanen in de privésector’ - In deze brochure wordt het stelsel van tijdkrediet en landingsbanen in de privésector in detail uitgelegd. Je krijgt daarbij ook een overzicht van alle uitkeringen en premies waar je recht op hebt. Ook de voorwaarden en procedures om thematische verloven op te nemen zoals ouderschapsverlof, zorgverlof en palliatief verlof komen er in aan bod.

Je kan deze brochures online consulteren/downloaden op www.acv-online.be.

Ben je op zoek naar een antwoord op een heel specifieke vraag over arbeid en zwangerschap of over tijdkrediet? Neem dan contact met het ACV-loopbaanadvies via loopbaanadvies.ovl@acv-csc.be of 09 244 21 11.

De studenten konden aan het Enterkraam ook in een wedstrijdje tegen elkaar vissen. Ze moesten zo snel mogelijk ‘475’ punten opvissen.

Die 475 was niet toevallig gekozen: dit zijn het aantal uren dat studenten normaal gezien mogen werken vanaf 1 januari 2017 aan een verlaagde RSZ-bijdrage.

De beste visser werd beloond met een Entergadget: een opblaasbaar kussentje waarmee je gemakkelijk zes drankbekers kan dragen (zie foto). Dat was handig voor het avondgedeelte van de Student Kick Off waar de studenten konden genieten van optredens van onder meer Urbanus en de Fanfaar.

Meer info over studentenwerk? Gratis lid worden van ACV-enter? www.acv-enter.be

Info voor leden uit de bouwsector Lig je wel eens wakker van uw statuut als bouwvakker? Twijfel dan niet en kom zeker naar één van onze infovergaderingen! We starten telkens om 19.30 uur: Dinsdag 25 oktober: Zottegem, De Schakel, Musselystraat 26 Dinsdag 25 oktober: Wetteren, Kasteelke “De Warande”, Warandelaan 14 Woensdag 26 oktober: Oudenaarde, ACV, Koningsstraat 5 Donderdag 27 oktober: Aalst, ACV, Hopmarkt 45 Donderdag 27 oktober: Deinze, De Volkskring, Markt 73 Meer info: ACV BIE Aalst-Oudenaarde: 053 73 45 84 acvbie.aalst-oudenaarde@acv-csc.be

¬ Midden Vlaanderen

Visie ¬ Vrijdag 14 oktober 2016

regio Land van Aalst

Labyrinth, een weg naar de ziel Ben je op zoek naar een plek van stilte, inspiratie en verbondenheid? Wil je lichamelijke en of spirituele veerkracht ontwikkelen, zelfs als je niet alles in de hand hebt of precies dan?

Geloof je dat midden in het hachelijke en vluchtige van je leven onverwachte en rijke inzichten kunnen groeien? Dan zijn deze labyrint-bijeenkomsten iets voor jou. Ze bieden je de mogelijkheid om met anderen te ontdekken wat je mist of wat je bezighoudt zonder aan grote verwachtingen te hoeven voldoen. Voor iedereen voor het leven niet vanzelfsprekend is omwille van bijvoorbeeld psychische kwetsbaarheid, chronische ziekte, hoogsensitiviteit, stressgevoeligheid of een beperking.

Wanneer en waar?

Maandelijks op dinsdag van 14 uur tot 15 uur (Onthaal vanaf 13.45 uur) Reeks 1: 18/10, 22/11, 13/12, 24/01, 14/02, 21/03, 18/04, 23/05 en 13/06 Reeks 2: 25/10, 29/11, 20/12, 31/01, 21/02, 28/03, 25/04, 30/05 en 20/06 Aanbellen of binnenstappen in SintMargrietstraat 11 - 9000 Gent.

Wat doet 30 dagen lang 30 minuten per dag bewegen in een bosrijke omgeving met een mens?

Samen met Bos + en Agentschap Natuur en Bos organiseerde CM 30-30-30, een project waarbij 30 mensen 30 dagen lang 30 minuten per dag bewegen.

En dat in een bosrijke omgeving. Geen gemakkelijke omgeving, maar blijkbaar loont het wel. “Het was voor mij persoonlijk een juist evenwicht tussen laagdrempeligheid en lichte dwang. Ik sprak er al een hele tijd over, om meer te bewegen, maar het kwam er niet van.”, vertelde Cyntia Braems, deelnemer aan 30-30-30,” Het project 30-30-30 kwam op de juiste moment. Gretig begon ik elke dag te bewegen of s ‘middags op het werk in het groen van de Blaarmeersen of s’ avonds thuis in het pittoreske SintGoriks-Oudenhove ( de poort van de Vlaamse Ardennen). In de weekend wandelden we al snel 2 uur, altijd in het groen. Ik blijf ook na 30-30-30 minstens 4x per week wandelen. Een dag zonder wandelen is een verloren dag. Ik drink ook veel meer water. Kortom, ik heb veel meer energie en ik weet dat ‘bewegen’ de sleutel voor mij is.”

Ook zin in meer beweging in het groen?

Ga snel naar www.bosplus.be voor leuke wandel-ideeën.

Meer info?

Surf naar www.kerk-in-gent.be of bel naar 0498 50 96 44 of stuur een mailtje naar adelheid.verstraeten@gmail.com.

Iedereen: gratis

CM-kantoren tijdens de herfstvakantie Alle CM-kantoren zijn gesloten op 1, 2 en 11 november 2016.

De volgende kantoren zijn daarnaast ook gesloten van 31 oktober tot en met 4 november: Denderleeuw, Erpe Mere, Haaltert en Lede Alle informatie rond de openingsuren kun je terugvinden op www.cm.be bij ‘CM in je buurt’ of telefonisch op 09 224 77 11.

Een afspraak maken kan eenvoudig op www.cmafspraken.be of via 09 224 77 11.

Twaalfde editie van een bijzonder sportevenement, voor en door bijzondere mensen

23

REGIOSTAPPEN Double Act: heerlijke relatiekomedie Samana nodigt iedereen uit om te genieten van deze heerlijke relatiekomedie. Een gescheiden koppel (gespeeld door Myriam Bronzwaar en Erik Goris) loopt elkaar na jaren terug tegen het lijf. Een nieuwe start biedt zich aan, inclusief herinneringen, oude gewoontes en onvergetelijke sessies bij hun geschifte psychiaters. Met flitsende scènes en een boeiend en verrassend decor is dit een aanrader om U een heerlijke avond te bezorgen.

Wanneer en waar?

Vrijdag 4 november 2016 om 20 uur Centrum St. Anna Bambruggedorp 44 Erpe-Mere/Bambrugge Kaarten?

Stuur een mailtje naar devuyst.hilda@ gmail.com of bel naar 053 62 60 54.

Iedereen: €12 De plaatsen zijn beperkt!

ZVW Vacature

Wil jij oppasvrijwilliger worden?

Als oppasser neem je de zorg van mantelzorgers even over. Terwijl jij op hun kind of familielid past kunnen zij een boodschap doen of wat tijd voor zichzelf nemen. Je biedt gezelschap en toezicht, helpt bij verplaatsingen in en rond het huis en je voert kleine taken uit zoals maaltijden opwarmen.

Meerwaarde Je bepaalt zelf hoe vaak en wanneer je je engageert. Je ontvangt een onkostenvergoeding, een verzekering, een opleiding en professionele ondersteuning en begeleiding.

Ook zin om vrijwilliger te worden? Of wil je gewoon meer info?

Bel naar 09 267 59 05 of stuur een mailtje naar zorgendvrijwilligerswerk. mvl@cm.be Waar vooral?

Herzele, Haaltert, Sint-LievensHoutem, Baardegem, Herdersem, Moorsel en Gijzegem TIP: We zijn ook nog op zoek naar vrijwilliger-chauffeurs in Sint-Lievens-Houtem en Aalst. Rijd je graag met de wagen en wil je je inzetten voor zorgbehoevenden?

Laat ons dan zeker iets weten!

Uitkijken naar een nieuwe Fit-o-special Op 27 oktober vindt de Fit-o-special plaats in Eeklo.

Het evenement is al aan zijn twaalfde editie toe.

Voor wie dit evenement niet kent: de Fit-o-special is een sporthappening voor mensen met een beperking. Een hele dag lang leven de deelnemers zich uit in allerlei sporten op maat.

I

n 2005 ging de eerste Fit-o-special van start. Met dit evenement wou men antwoord bieden aan de stijgende vraag voor meer sportieve activiteiten voor mensen met een beperking. Tijdens deze dag staan meer toegankelijkheid, mobiliteit en integratie van mensen met een beperking in sportclubs en bij andere vrijetijdsverenigingen in de kijker.

Ontstaan Dertien jaar geleden woonden enkele CM-vrijwilligers de Poolse Spartakiade bij, een gelijkaardig evenement dat georganiseerd werd door vrijwilligers van de Poolse zustermutualiteit van CM Midden-Vlaanderen. Aangestoken door het

enthousiasme wilden de CM-vrijwilligers iets gelijkaardigs opzetten in het Meetjesland. En dat is gelukt, met veel succes zelfs: een twaalfde editie staat voor de deur.

Samenwerking VZW Oranje coördineert sinds 2010 de Fit-o-special. Het is een organisatie die actief inspeelt op vragen en noden binnen alle levensdomeinen van mensen met een beperking en hun omgeving. Dit doen ze gelukkig niet alleen. Dankzij de grote inzet van leerkrachten en studenten Lichamelijke Opvoeding en Sport, Verzorging en Grootkeuken van College-ten-Doorn en een grote groep CM- en Oranjevrijwilligers, kunnen alle deelnemers en hun begeleiders een hele dag genieten van sport en spel in de Sporthal van Eeklo.

Andere partners zijn de Stedelijke sportdienst Eeklo, DVC De Triangel, vzw De Vierklaver, Vrije Tijd Oranje vzw en Samana.

Bijzondere dank gaat ook uit naar Thuiszorgwinkel CM, apotheek De Lindeboom en VDK Spaarbank.

CONTACT CM Midden-Vlaanderen Een vraag voor CM? Op www.cm.be vind je heel wat info. Je kunt ook een CM-medewerker bellen op 09 224 77 11: elke weekdag van 8.30 uur tot 12 uur en van 13 tot 17 uur, behalve op vrijdag tot 16 uur.

In elk CM-kantoor werken de consulenten ook na afspraak. Maak een afspraak via www.cmafspraken.be/middenvlaanderen of telefonisch op 09 224 77 22.

Een afspraak maken met de Dienst Maatschappelijk Werk kan op 09 267 59 09.

24

uw vrije tijd

Visie ÂŹ vrijdag 14 oktober 2016

Margriet Hermans maakt een voorstelling over vluchtelingen

‘We moeten blijven opkomen voor solidariteit’ Om een ongezouten mening zit zangeres Margriet Hermans niet verlegen, ook niet als het over vluchtelingen gaat. Maar haar deelname aan het VIERprogramma ‘Terug naar eigen land’ verzachtte haar blik. Over die ervaring vertelt ze openhartig in haar voorstelling ‘Een tocht als vluchteling’.

I

n het televisieprogramma ‘Terug naar eigen land’ legden zes bekende Vlamingen, waaronder Margriet Hermans, dezelfde route af die vluchtelingen vanuit Irak en SomaliĂŤ richting Europa nemen. Dat leverde bij momenten beklijvende en ontroerende televisie op, maar het zorgde soms ook voor ophef door straffe uitspraken van de deelnemers. Onder andere Margriet Hermans liet zich opmerken door harde standpunten. De reis veranderde evenwel haar kijk op de zaak.

Margriet Hermans

‘Vooraf had ik zware bedenkingen over de vluchtelingenproblematiek’, vertelt Margriet Hermans. ‘BelgiĂŤ zit al vol. De ene na de andere fabriek sluit. Wat gaan we met al die extra mensen doen? Nu voel ik vooral medeleven met de vluchtelingen. Hun huizen zijn platgebombardeerd. Sommigen zijn gemarteld. Als ik in hun schoenen stond, zou ik ook naar Europa vluchten.’ Welke ontmoeting blijft je het meest bij? ‘In Istanbul sprak ik met een oud Syrisch koppel. Zij zaten daar al acht maanden vast, want niemand wou hen meenemen naar Griekenland. De man vertelde dat ze zelfmoord zouden plegen, als ze niet bin-

WIN

Tine De Wilde

Ik heb geleerd om mijn oordeel te nuanceren.

Margriet Hermans: ‘Angst voor vluchtelingen krijg je alleen weg door de mensen te leren kennen.’ nen de maand konden vertrekken. En dan zijn er mensen die opmerken dat oude mensen niets kunnen komen doen in Europa, dat zij alleen maar geld kosten. Dat is zo, maar ook zij hebben recht op een waardige oude dag.’ Wat heeft ‘Terug naar eigen land’ je geleerd? ‘Ik heb geleerd om mijn oordeel te nuanceren. Er bestaat niet zoiets als dĂŠ vluchteling. Onder hen zijn er zoveel verschillende nationaliteiten. Afghanen hebben een heel andere mentaliteit dan de SyriĂŤrs. Ook dĂŠ islam bestaat niet. Je hebt moslims die een gematigde vorm van de islam volgen

WIN EEN DUOTICKET VOOR ‘EEN TOCHT ALS VLUCHTELING’

Visie mag 5 duotickets weggeven voor de voorstelling ‘Een tocht als vluchteling’, die Margriet Hermans exclusief voor gezinsbeweging kwb speelt. Data en locaties zijn: woensdag 9/11 – Wemmel, donderdag 10/11 - Heusden-Zolder, woensdag 16/11 – Wetteren, donderdag 17/11 – Lier, vrijdag 18/11 – Ardooie.

Antwoord vóór 20 oktober op deze vraag: In welk radioprogramma zetelt Margriet Hermans als panellid? a. Zeg eens euh! b. De Weekwatchers c. De Zoete Inval

Doe mee op www.beweging.net (klik op de banner ‘Visie-wedstrijd’). Of stuur een kaartje naar: Visie, wedstrijd Een tocht als vluchteling, Postbus 20, 1031 Brussel.

Vermeld voor welke locatie je een duoticket wil winnen.

COLOFON

en je hebt er die strikt gelovig zijn. Sowieso mogen we mensen niet beoordelen op hun geloof, maar moeten we hen als individu bekijken.’ Wie is er volgens jou verantwoordelijk voor de opvang van de vluchtelingen? ‘Niemand heeft gevraagd dat de vluchtelingen naar Europa zouden komen, dus niemand voelt zich verantwoordelijk.

Maar als we niks doen, zal dit fout eindigen. Dus moet Europa wel verantwoordelijkheid nemen. Zoals Angela Merkel zegt: Wir schaffen das. Dat kan alleen met een eerlijk spreidingsplan. Maar er liggen behoorlijk wat lidstaten dwars, zoals Hongarije. Alleen is dat land wel vergeten dat BelgiĂŤ na de communistische revolutie duizenden Hongaren op de vlucht heeft opgevangen. Solidariteit onder mensen is niet nieuw en daar moet je voor blijven opkomen.’ Hoe zie jij de toekomst van de nieuwkomers in BelgiĂŤ? ‘Ik ben optimistisch over de SyriĂŤrs, omdat de meesten onder hen hebben gestudeerd. Ze zijn dynamisch en willen vooruit in het leven. Over het algemeen zijn de Vlamingen tolerant. Maar ze zijn bang en sommigen verwarren de vluchtelingenproblematiek met radicalisering. Die angst krijg je alleen weg door de mensen te leren kennen. Toen er in Ravels een asielcentrum opende, was er groot protest van de

buurt. Nu is het centrum gesloten en hoor je dat het allemaal wel meeviel.’

Nu voel ik vooral medeleven met de vluchtelingen.

Margriet Hermans

Wat wil je bereiken met de voorstelling ‘Een tocht als vluchteling’? ‘Na mijn thuiskomst was ik enkele weken van slag. Deze voorstelling maken was voor mij een manier om het te verwerken.

Ook kreeg ik veel vragen van mensen. In plaats van het elke keer opnieuw te moeten uitleggen, probeer ik in deze voorstelling zoveel mogelijk mensen te bereiken.

Ik kan alleen maar aanreiken wat ik voel.

Ik heb geen politieke oplossing, maar probeer zo de problematiek onder de aandacht te houden. Eigenlijk zou er een vervolgprogramma moeten komen op televisie, waarin we nieuwkomers in BelgiĂŤ bezoeken.

Vinden ze een woning? Vinden ze werk?

Hen goed opvolgen, dat is een belangrijke uitdaging.’ Leen Grevendonck

9LVLH LV HHQ WZHHZHNHOLMNV OHGHQEODG LQEHJUHSHQ LQ KHW OLGPDDWVFKDS YDQ &0 HQ $&9 9RHGLQJ HQ 'LHQVWHQ $&9 &6& 0(7($ $&9 %RXZ LQGXVWULH HQHUJLH HQ $&9 7UDQVFRP Ï 9HUDQWZ 8LWJ QDW SDJ /LQGH 'H &RUWH Ï +RRIGUHGDFWHXU -XUJHQ 'ü2XUV Ï 5HGDFWLH EHZHJLQJ QHW HQ $&9 /HHQ *UHYHQGRQFN $POLH -DQVVHQV +LOGH 9DQ 0DOGHUHQ 3DWULFN :LUL[ 'DYLG 9DQEHOOLQJKHQ .DUHQ =HOGHUORR .ULV 6L[ *LDQQL *UHFR 0DUMDQ &DXZHQEHUJ Ï 5HGDFWLH &0 'LHWHU +HUUHJRGWV FR¸UGLQDWLH 0DUWLQH &UHYH (ULF 'H 0DHJG 7KRPDV 5RVVHHO 1HOH 9HUKH\H $QQHOHHQ 9HUPHLUH Ï 9RUPJHYLQJ %DUW *HYDHUW 5XWJHU 9DQ 3DU\V Ï 5HGDFWLH 9LVLH 3% %UXVVHO WHO Ï OH]HUV#YLVLHUHGDFWLH EH Ï 'UXN &ROGVHW 3ULQWLQJ 3DUWQHUV $ *RVVHWODDQ *URRW %LMJDDUGHQ Ï $UWLNHOV UHJLRQDOH EODG]LMGHQ YDOOHQ RQGHU GH UHVS YHUDQWZ XLWJHYHUV Ï