WSTĘP

Celem Kościoła założonego przez Jezusa Chrystusa na Krzyżu, jest prowadzenie człowieka do zbawienia. Warunkiem osiągnięcia szczęśliwości wiecznej w niebie jest osiągnięcie w życiu doczesnym pełnej doskonałości – świętości, według słów Zbawiciela: „Doskonałymi bądźcie, jak i doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 5,48). Świętość istnieje podwójna: zwyczajna, przejawiająca się w zachowaniu Dekalogu i wykonywaniu praktyk religijnych przez życie sakramentalne, dające człowiekowi stan łaski uświęcającej oraz świętość nadzwyczajna, heroiczna, wynosząca człowieka „na ołtarze”. Z pewnością niemożliwe jest uchwycenie całego bogactwa wewnętrznych przeżyć ludzi inspirowanych treściami religijnymi. Świętość bowiem jest wielką tajemnicą i dotyczy każdego człowieka z osobna. Na podstawie przekazów źródłowych można tylko przybliżyć pewne zewnętrzne przejawy kontaktu człowieka z Bogiem, ujawniającego się w życiu sakramentalnym, wykonywaniu praktyk religijnych i osiąganiu pewnego poziomu w sferze moralno-obyczajowej.

Historia Kościoła katolickiego znaczona jest dziejami świętych, którzy w swoim życiu potrafili w pełni zrealizować Ewangelię Jezusa Chrystusa lub ponieśli męczeńską śmierć za wiarę. To oni kroczą na czele wybitnych postaci uczonych, poetów, malarzy, muzyków, wodzów, hierarchów, współtworząc rdzeń społeczeństwa i odzwierciedlając obraz jego wewnętrznych wartości. Bez świętych chrześcijaństwo byłoby anonimowe i bezbarwne, a „Biblia byłaby księgą zamkniętą, opatrzoną suchymi komentarzami intelektualistów; święci są jej najlepszymi egzegetami, bo skomentowali ją swoim życiem”1. Święci są też najlepszymi reformatorami Kościoła, który potrzebuje tej reformy w określonej epoce, gdyż jest społecznością wiernych dobrych i złych. Wszyscy święci stanowią dla tej społeczności wzór do naśladowania, chociaż realizacja wizji ich świętości jest jedyna, niepowtarzalna, kryjąca w sobie dozę tajemniczości2. To oni wskazują niebo rzeszy chrześcijan borykających się ze swoimi problemami na ziemi i zachęcają do jego osiągnięcia po śmierci. Tak więc święci są niejako obywatelami dwóch światów, pośrednikami między Bogiem a ludźmi, wspomożycielami dążących po ziemi do nieba.

Jednym z fenomenów współczesnego chrześcijaństwa jest rosnąca popularność świętych. Dotyczy ona nie tylko Kościoła katolickiego, ale również prawosławia, które wynosi na ołtarze nowych świadków wiary. Podobnie świat protestancki, choć obcy jest mu kult świętych, patrzy na nich z coraz większym zainteresowaniem jako

1 K. Dola, Kanonizacja świętej Jadwigi na tle rozwoju kultu świętych w Europie w XIII w., „Colloquium Salutis” 1984, t. 16, s. 85. 2 K. Rahner, Vom Geheimnis der Heiligkeit, der Heiligen und ihrer Verehrung, w: Die Heiligen in ihrer Zeit, Bd. 1, Hrsg. P. Manns, Mainz 1966, s. 9–26.