TEXNIKO / Scooter και διάμετρος τροχών

Πως μερικές ίντσες επηρεάζουν την συμπεριφορά

Στην κατηγοριοποίηση των scooter, ένα από τα χαρακτηριστικά που λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, είναι η διάμετρος των τροχών τους. Πολλοί μάλιστα, παρακάμπτουν οποιαδήποτε άλλη πληροφορία και στέκονται μόνο σε αυτό, με τον διαχωρισμό να γίνεται σε scooter με μεγάλους τροχός και scooter με μικρούς τροχούς.

Δεν πρόκειται για κάποια περίεργη εμμονή, οι τροχοί σε ένα δίκυκλο είναι από τα πλέον σημαντικά τμήματα του, αφού αν το σκεφτεί κανείς, μέσω αυτών γίνεται η επαφή με την άσφαλτο και σε αυτούς δίδονται οι όποιες εντολές για αλλαγή κατεύθυνσης και πέδηση.

Μια από τις διαστάσεις στους τροχούς, είναι η διάμετρος τους, η οποία έχει καθιερωθεί να μετριέται σε ίντσες. Μιλάμε για την ευθεία που διέρχεται από το κέντρο του τροχού και ενώνει νοητά δυο διαμετρικά αντίθετα άκρα του στεφανιού της ζάντας. Σε αυτή την τιμή, δεν συνυπολογίζεται το προφίλ του ελαστικού, δηλαδή το πάχος του.

Στα scooter λοιπόν, οι τροχοί μπορεί να έχουν διάμετρο που ξεκινά από τις 10 ίντσες και φθάνει μέχρι τις 16 ίντσες. Αν το 10 είναι η μικρότερη τιμή διαμέτρου και το 16 η μέγιστη, τότε εύκολα μπορεί να γίνει η ακόλουθη κατηγοριοποίηση:

Βλέπουμε λοιπόν ότι από διάμετρο 10 μέχρι και 12 ίντσες, οι τροχοί θεωρούνται μικροί, 13 και 14 ιντσών τροχοί ανήκουν στην μεσαία κατηγορία διαμέτρων και οι 15άρηδες και 16άρηδες είναι οι μεγάλοι τροχοί.

Ας δούμε λοιπόν τώρα το τι αντίκτυπο έχει στην συμπεριφορά ενός scooter η διάμετρος των τροχών και γιατί τόσος… “ντόρος” γύρω από αυτό το θέμα.

Όταν ένας τροχός περιστρέφεται, η διάμετρος του καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την αδράνεια του. Όσο μεγαλώνει η διάμετρος, τόσο μεγαλώνει και η αδράνεια. Στην περίπτωση μας, ένας τροχός 12” είναι πιο δεκτικές στις μεταβολές τις κινητικής του κατάστασης σε σχέση με ένα τροχό 16”. Αυτό μεταφράζεται σε ευελιξία και ταχύτατες αλλαγές κατεύθυνσης, στοιχεία που φυσικά είναι απαραίτητα για τα scooter που κινούνται μέσα στους… λαβύρινθους που σχηματίζουν τα κινητοποιημένα αυτοκίνητα στις πόλεις.

Από την άλλη όμως, οι μικρής διαμέτρου τροχοί, τείνουν να είναι πιο “νευρικοί” στις υψηλές ταχύτητες, επηρεαζόμενοι από τις τυχόν ασυναίσθητες πιέσεις που ασκεί ο αναβάτης στο τιμόνι, από τους πλευρικούς ανέμους τις ανωμαλίες – κακοτεχνίες του οδοστρώματος.

Οι μεγάλοι τροχοί λοιπόν, είναι σε γενικές γραμμές πιο σταθεροί και δεν επηρεάζονται όσο οι μικροί στις υψηλές ταχύτητες, προσφέροντας καλύτερη κατευθυντικότητα. Η μεγάλη διάμετρος τους επίσης, (και κατά συνέπεια η μεγαλύτερη περιφέρεια τους) έχει άλλο ένα πλεονέκτημα, το ότι κάνει πιο εύκολη την προσπέλαση των κάθετων εμποδίων. Ένας τροχός μεγάλης διαμέτρου, όταν έρθει σε επαφή με ένα κάθετο εμπόδιο (π.χ. κοφτό σαμαράκι) διέρχεται πιο “μαλακά” πάνω από αυτό.

Ο λόγος είναι ότι ουσιαστικά δημιουργείται μια σχέση μοχλισμού μεταξύ των σημείων που το ελαστικό έρχεται σε επαφή με το εμπόδιο (εφαρμογή μοχλού) και του κέντρου του τροχού (εφαρμογή δύναμης στον μοχλό). Εμπειρικά, χωρίς να γνωρίζει κανείς φυσική, όλοι γνωρίζουμε ότι όσο πιο μεγάλος είναι ένας μοχλός τόσο πιο αποτελεσματικά εφαρμόζεται η δύναμη του. Στην περίπτωση των τροχών μεγάλης διαμέτρου λοιπόν, η ακτίνα (μοχλός) είναι μεγαλύτερη.

Πέραν αυτού όμως, έχει να κάνει και με το ποια είναι η διεύθυνση των δυνάμεων που ασκείται κατά την προσπέλαση ενός εμποδίου, σε τροχούς μεγάλης και μικρής διαμέτρου.

Σε τροχούς μεγάλης διαμέτρου, η διεύθυνση της δύναμης που ασκείται σχηματίζει μικρότερη σε μοίρες γωνία σε σχέση με την διαδρομής της ανάρτησης. Δηλαδή ο τροχός “σπρώχνεται” περισσότερο προς τα πάνω, στον άξονα κίνησης που ορίζεται από το πιρούνι. Στους μικρότερους τροχούς, η διεύθυνση της δύναμης σχηματίζει πιο οξεία γωνία σε σχέση με την παράλληλη του εδάφους και “σπρώχνει” σε μεγαλύτερο ποσοστό τον τροχό προς τα πίσω παρά προς τα πάνω, σε μια κατεύθυνση που δεν υπάρχει δυνατότητα απόσβεσης. Οι λακκούβες, κάτι που –δυστυχώς- συναντάμε συχνά στους ελληνικούς δρόμους, είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμες από τους τροχούς μεγάλης διαμέτρου. Για μια ίδιου ανοίγματος και βάθους λακκούβα ο τροχός μεγάλης διαμέτρου δεν θα βυθιστεί το ίδιο με τον μικρής διαμέτρου τροχό. Η μεγαλύτερη περιφέρεια του επιτρέπει πιο “ρηχό” πάτημα στα άκρα της λακκούβας και κατά συνέπεια πιο εύκολη προσπέλαση αυτής.

Το πέλμα του ελαστικού, δηλαδή η επιφάνεια που βρίσκεται σε επαφή με τον δρόμο, είναι μεγαλύτερη σε εμβαδόν στα λάστιχα που εφαρμόζονται σε τροχούς μεγάλης διαμέτρου. Η διαφορά εντοπίζεται

κατά μήκος και όχι κατά πλάτος. Αυτό μεταφράζεται απλοϊκά σε καλύτερη πρόσφυση, πιο καλό “κράτημα” δηλαδή.

Τέλος, μια έμμεση επίπτωση που μπορεί να έχει η διάμετρος των τροχών σε ένα scooter, έχει να κάνει με τους χώρους του. Είναι εύκολα αντιληπτό για παράδειγμα, ότι ένας μικρής διαμέτρου τροχός πίσω, αφήνει περισσότερο “αέρα” ελεύθερο στους σχεδιαστές, ώστε να μεγαλώσουν την χωρητικότητα του αποθηκευτικού χώρου κάτω από την σέλα και το ίδιο μπορεί να συμβεί και μπροστά, στον χώρο που έχει ο οδηγός στην ποδιά.

Η διαφορά σε ένα scooter δεδομένου μεταξόνιο με τροχούς 12” και με τροχούς 16”, είναι 10+ εκατοστά διαθέσιμου χώρου προς εκμετάλλευση ανάμεσα τους. Μπορεί να μην ακούγεται πολύ μεγάλο ως τιμή αλλά πιστέψτε μας, αυτά τα λίγα εκατοστά μπορεί να είναι ο λόγος που μερικά scooter παίρνουν άνετα δύο κράνη κάτω από την σέλα τους και άλλα όχι ή που σε μερικά scooter αισθάνεται κανείς “στριμωγμένος” και σε άλλα είναι “(ξ)απλωτός”.

Διαβάζοντας κάποιος το συγκεκριμένο άρθρο, θα μπορούσε να καταλήξει σε διάφορα “απόλυτα” συμπεράσματα και γενικεύσεις του τύπου «όλα τα scooter με τροχούς 12” είναι ασταθή στις υψηλές ταχύτητες» ή «τα scooter με 16άρηδες τροχούς δεν είναι ευέλικτα και δεν έχουν χώρους».

Παρά το ότι οι νόμοι της φυσικής δεν μπορούν να ανατραπούν, σε ένα δίτροχο είναι πολλές οι συνισταμένες που παίζουν ρόλο στην συμπεριφορά του.

Η διάμετρος των τροχών σίγουρα αποτελεί μια πολύ σημαντική παράμετρό αλλά εξίσου σημαντικά είναι στοιχεία όπως το βάρος των τροχών, τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά (μεταξόνιο, γωνία κάστερ, ίχνος) η κατανομή του βάρους και πολλά άλλα.

Το να καταλήξουμε λοιπόν σε γενικευμένα συμπεράσματα είναι λάθος. Η σχεδίαση δίτροχών και πόσο μάλλον των scooter, που καλούνται να ανταποκριθούν σε μια πληθώρα ρόλων, είναι η τέχνη των ισορροπιών. Οι κατασκευαστές, γνωρίζουν πώς να

προσδώσουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στα μοντέλα τους, πετυχαίνοντας ιδανικούς συγκερασμούς.

Υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα scooter στην αγορά που παρά το ότι έχουν μικρούς τροχούς είναι απόλυτα σταθερά στις υψηλές ταχύτητες ή από την άλλη, scooter με 16άρηδες τροχούς που ελίσσονται με απίστευτη ευκολία και χωράνε και δύο full face κράνη κάτω από την σέλα τους.