Ortak Yaşam Durağı | Büyükada Fayton Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması | 3rd Mention Prize

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

Büyükada Fayton Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması 27490

ORTAK YAŞAM DURAĞI - adanın tüm sakinleri ile birlikte Fragman 1: Ada Olmak: ...bir sınır meselesi. “Ada sınırını önce kendisiyle deniz arasında bir ayrım olarak, sonra da diğer kara yaşamlarıyla kendi kara yaşamı arasında bir ayrım olarak koyar.” [1] Ayrım kendisini deniz deneyiminde somutlaştırır. Aşılmak zorunda olan deniz yolculuğu ada deneyimine içkindir, bir ara-yerdir. Ada deneyiminde sınır ihlallerinin başladığı ilk yer de denizdir. İhlaller adadan meydana kadar kendini çeşitli biçimlerde gösterecektir.

Fragman 2: Durak Olmak: İkamet etmek ve yer-leş-mek için durmak gerekir. Durduğumuzda o yerin sakini olmak, kök salmak için ilk adımı atmış oluruz. Yer ile hemhal oluruz. Biz kimleri kapsar? İnsanlar ve insan olmayanlar-herkesi-ve söz konusu kentsel boşluk için geçmişin başrolünde atlarıi ve şimdi diğer herkes, kediler, köpekler, kuşlar, kurtlar, toprak ve güneş... Bir devir teslim. Bu boşlukta harekete geçmek için bekledi atlar ve sıra diğer sakinlerde. Ancak başka biçimde...

Fragman 3: Ortak Olmak: ...ve bir yüzleşme-kutlama. Fayton, atlarla kurduğumuz ortaklığın fenomeni.... Tarih boyunca onları kademe kademe giydirmelerimizin geldiği son nokta. Attığımız düğümler... ve öneri yakın geçmişte ilişkinin taraflarının düştüğü eşit olmayan koşulların ters-yüz edilmesine yönelik bir hamle.

Düğümler çözülüyor ve atlar özgür, kuşlar uçuyor.

Atlar adayı nasıl gördüler?

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

”...Ağaç, belki de Düşünür içinden.

Ağaç, kendine egemen Kendine yavaş yavaş Rüzgarın fısıltılarını Bertaraf eden biçimi verir...”[3]

“Ağaç, hep ortasında Kendini çevreleyen her şeyin Ağaç, tadını yavaş yavaş çıkaran Tüm gök kubbenin.” [2]

“Basit bir nesne, bir kapı; duraksama, yasak olana duyulan eğilim, arzu, güvenlik, misafirperverlik, saygı hayalleri uyandırdığında, bir ruhun dünyasındaki her şey nasıl da somutlaşıyor. Kapadığımız, açtığımız tüm kapıların, yeniden açmak istediğimiz tüm kapıların öyküsünü anlatacak olsak, tüm yaşamamımızı anlatmış oluruz.” [4]

Bugün içimi olduran bir sevinç var Kuşlar bahçeme yuva yaptı.

“paravanın üstündeki çiçeklerin şakıdığı duyuluyor.” “(şair) böyle der, çünkü çiçeklerin hepsi de, çizilmiş çiçekler bile, konuşur, şarkı söyler. Bir çiçeğin, bir kuşun resmini suskun kalarak yapamayız.” [5] adada devir-teslimin işitsel hali: nal sesleri kanat seslerine, at sesleri, kuş seslerine, fayton sesleri, yaprak seslerine...

3

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte İSTANBUL & ADALAR

27490

ADALAR - ANAKARA İLİŞKİSİ Vermekten hiç bıkmayan doğa,İstanbul’u sadece Boğaz’la ve Haliç’le değil küçük takımadalar Adalar’la da çeşitlendirmiştir...

Adalar yüzyıllar boyunca çeşitli isimlerle anılmış ve farklı kimliklere sahip olmuşlardır. Ana karaya bağımlı olması sebebiyle küresel ve yerel ölçekte olumsuz etkilenmiştir.

Adalar’daki nüfus yoğunluğu, yapılaşma değişimleri ve sosyal yaşam ana karadaki gelişmelerle doğrudan ilişkilidir.

Bu bağlamda sayfiye yeri,dinlenme,uzaklaşma mekanı olan Adalar bu özelliklerini kaybederek ana geçim kaynağı turizm olan, altyapı yetersizlikleri yaşayan,doğal ve kültürel miras alanlarının tahribata uğradığı, sosyal kültürel çeşitliliğin yitirilmek üzere olduğu kırılgan mekanlara dönüşmüştür.

Belirlenen konsept bağlamında verilen önerilerin amacı adanın kendi kendine yetebilen, diğer Adalar ile koordinasyonu güçlü, ana karaya bağımlı olmaktan çıkmış, teknik altyapı sorunlarını ve afet lojistiğini çözebilen, atık yönetimini gerçekleştirebilen, risklerle de birlikte yaşamaya ve aşmaya yönelik kendini geliştiren dayanıklılığı yüksek bir Büyükada oluşturmaktır.

TEKNİK ALTYAPI

NÜFUS YOĞUNLUĞU & FAY HATLARI

4

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

5

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

ÜST ÖLÇEK YAKLAŞIMLAR

6

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

7

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

Yayalaştırılmış Bölge İBB’nin aldığı karara göre kıyı ve çarşı bölgesini kapsayan bir alan tamamen yayalaştırılacaktır. Fayton Meydanı da bu alanda bulunmaktadır. Dolayısıyla Fayton Meydanı’ndan kalkış yapan elektrikli araçlar artık buradan hareket etmeyecektir. Bu bölgenin yayalaştırılması, yayanın güvenli hareketi için oldukça önemlidir. Çarşı ve yeme-içme işlevinin yer aldığı ve yaya sirkülasyonunun yoğun olduğu bölgede sıkça yaşanan bisiklet-akülü araç ve yaya karşılaşmalarını de önleyecektir.

Odak Noktalarına Erişim Kıyıda yer alan çarşı bölgesinde yoğunlaşan odak noktaları (resmi kurumlar, meydanlar, doğal alanlar, kültürel alanlar, dini alanlar, manastırlar vb.) elektrikli araç güzergahlarının üzerinde veya duraklara yürüme mesafesinde bulunmaktadır.

RESMİ KURUMLAR 1-Adalar Belediyesi 2-Adalar Kaymakamlığı 3-Emniyet Müdürlüğü 4-PTT 5-Hastane 6-Aile Sağlığı Merkezi 7-İGDAŞ 8- 112 Acil Sağlık Merkezi 9-Afet Yönetim Merkezi 10-İtfaiye 11-İSKİ 12-Orman İşletme Şefliği 13-İSKİ

Elektrikli Araçlar Fayton Meydanı’nın yayalaştırılması sonucu elektrikli araçlara yeni bir kalkış ve varış noktası düzenlenmesi gereklidir. Eğim durumu, kıyıya ve çarşıya yakınlık konuları dikkate alınarak elektrikli araçların kalkış noktası Emniyet Önü Meydanı olarak belirlenmiştir. Araçlar ring yaparak tekrar bu meydana geri döneceklerdir.

Ancak araçların bakımlarının yapılması, şoförlerin dinlenmesi amacıyla uzun süreli bekleme yapmaları için Lunapark Meydanı’nda park noktaları oluşturulacaktır.

KÜLTÜR-SANAT-SPOR 14-Halk Kütüphanesi 15-Adalar Müzesi Sergi Alanı 16-Yazlık Sinema 17-Adalar Müzesi 18-Halk Eğitim Merkezi 19-Su Sporları Kulübü DOĞAL ALANLAR 20- Dilburnu Mesire Yeri 21-Dilburnu Tabiat Parkı 22-Aşıklar Mesire Yeri 23-At Çiftliği 24-Büyüktur Mesire Yeri 25-Eskibağ Mesire Yeri 26-Büyükada Tabiat Parkı

DİNİ YAPILAR -Aya Dimitri Kilisesi -Aya Panayia Kilisesi -St Pasifico Katolik Kilisesi -Ermeni Katolik Kilisesi -Surp Asdvadzadzin Verapokhum Kilisesi -Hased Le Avraam Sinagogu -Hamidiye Camii

Bisiklet

MEYDANLAR -Büyükada Meydanı -Lunapark Meydanı -Fayton Meydanı -İskele(Saat) Meydanu -Çankaya Meydanı -Çınar Meydanı

Mevcut durumda çarşı bölgesinde bazı sokaklara girişi yasaklanmış olsa bile bisiklet kiralama noktaları bu bölgede olduğu için yaya-bisikletli arasında çatışma yaşanmaktadır. Çarşı-kıyı bölgesi için alınan yayalaştırma kararı ile birlikte artık bölgede bisiklet kulanımı yasak olacaktır. Bisiklet kiralama birimleri yayalaştırma bölgesi içerisinden sınırlarına taşınacaktır. Ayrıca Emniyet Önü Meydanı, Çınar Meydanı ve Lunapark Meydanı’nda akıllı bisiklet kiralama noktaları ve bisiklet park noktaları önerilmiştir.

Lunapark Meydanı adanın ortasında yer aldığından, bisikletli olarak adayı gezen bir kişi için bisikletini park edip yürüyerek gezintisine devam etmesine olanak sağlayacaktır. Faytonların güzergahı olan Büyüktur ve Küçüktur Yolları ana bisiklet rotası olarak belirlenmiştir.

MANASTIRLAR -Aya Yorgi Manastırı -Aya Nikola Manastırı -Hristos Manastırı 8

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

Araç ve Yaya Sirkülasyonu Mevcut durumda Büyükada ölçeğinde araç ve yaya ulaşımı kademelenmesi bulunmamaktadır. Bu durum farklı ulaşım modlarının birbiriyle uyumlu olarak mekanda kendine yer bulması açısından engel teşkil etmektedir. Proje kapsamında yollar kademelendirilerek ulaşım ağı sistematik hale getirilmeye çalışılmıştır. Elektrikli araçların gittiği güzergah 1. kademe yol olarak belirlenmiştir. 1. kademe yollarda elektrikli ve akülü araçlara, bisiklete ve yayaya ayrılmış olan üç ayrı iz oluşturulacaktır. Bu sayede araçların kendi izleri üzerinden gitmesiyle kazalara engel olunacak ve konforlu ulaşım imkanı sağlanacaktır. 2. kademe yollar genellikle adanın konut sokaklarını içine alan yollardır. Bu yollar bisikletiyle ya da yaya olarak ada sokaklarını deneyimlemek için uygundur. Ancak bu yollar genellikle konutlara erişim için kullanılan servis yolları olduğu için akülü araçlar da girebilecektir. Sokak dokusunda yol enkesitlerinde iz tanımı yapılmayacaktır. 2. kademe yollardan yalnızca trekking ve bisiklet rotası üzerindeki yollarda yaya ve bisiklet izi ayrılacaktır. Ulaşımın son kademesi olan yaya yolları, kıyı aksı ve yayalaştırılmış bölgeyi içeren yollardır. Bu yollardan acil durumlar ya da ticaret birimleri için servis amacı dışında araç girişi yasak olacaktır. Fayton Meydanı yayalaştırılmış bölgede bulunmakta olduğu için meydana açılan tüm sokaklar yaya yolları olacaktır.

Ada genelinde yaya odaklı ulaşımın öncelikli olması, toplu ulaşım ve yeşil ulaşım sistemlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bu kapsamda motorlu kamu araçlarından vazgeçilerek elektrikli araçların kullanılması ada için önemli bir ulaşım stratejisidir. Planlama vizyonunda da yer aldığı gibi bireysel araçların giderek azaltılarak toplu ulaşım yaygınlaştırılmalıdır.

Bu sayede özellikle haftasonları ve özel günlerde oluşan trafiğin de önüne geçilmiş olacaktır.

Donatılara Erişim Fayton Meydanı kıyı bölgesinde, adanın diğer alanlarına göre eğimi az olan bir yerde bulunmaktadır. Ada’ya gelenleri adeta karşılayan bir konumdadır. Meydandan bazı odaklar ve donatılara olan uzaklıklara bakıldığında elektrikli araçların ilk durağı olan Emniyet Önü Meydanı’na yürüme mesafesindedir. Hastane, sağlık ocağı, pazar alanı gibi donatılara meydandan erişim bisikletle yapılabileceği gibi yürüyerek de mümkündür. Adanın daha çok güney bölgesinde kalan tabiat parkları ve mesire yerleri, plajlar gibi doğal alanlar elektrikli araçlarla erişilmesi daha kolay olsa da alternatif olarak yürüyerek de erişilebilir.

Ancak yaşlı bir adalı için meydandan herhangi bir yeşil alana yürüyerek erişim pek mümkün değildir. Aynı zamanda çarşı bölgesinde, adanın yerleşik alanı dışındaki bölgelerinin aksine genellikle bitişik nizam konutların oluşturduğu sıkışık doku içerisinde yeşille bütünleşik nefeslenme alanları yer almamaktadır.

9

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

ÖNERİ ROTALAR Büyükada’nın en önemli özelliklerinden biri olan motorlu taşıtl kullanımının olmaması, adayı yaya ve bisikletli olarak deneyimleyebilme olanağı sağlamaktadır. Prens Adaları’nın en büyüğü olan Büyükada; 1.3 km genişliğinde ve 4.3 km uzunluğundadır. Yürünebilirlik açısından yollarda yaya-taşıt ayrımının olmaması, güneye doğru artan eğim ve yol malzemesi kriterlerini karşılamasa da büyük bir bölümü yayaya ait yolların olması, manzara noktalarının çokluğu, tarihi ve kültürel noktalara yakınlık, yaya hareketi açısından elverişli yol genişlikleri sayesinde adanın yürünebilir olduğu söylenebilir. Aynı zamanda trekking, oryantring, dağ bisikleti, dalış, kuş gözlemi gibi alternatif turizm türlerine olanak sağlayan bir yapıdadır.

Ancak Büyükada ölçeğinde bu potansiyellerin değerlendirilebileceği rotalar planlı değildir. Proje kapsamında hem Büyükada’ya gelen ziyaretçilere hem de Adalı’ya hitap edebilecek bazı gezi rotaları önerilmiştir.

Rotaların Birleşim Noktası: Lunapark (Birlik) Meydanı Ada’daki neredeyse tüm rotaların birleştiği Lunapark Meydanı adanın tam orta noktasında, yayaların ve bisikletlilerin dinlenme alanıdır. Eskiden faytonların dinlenme alanı olarak kullanılan ve ufak bir çarşıyı da barındıran bu meydan adayı keşfeden insanlar için önemli bir meydandır. Bu meydanda proje kapsamında yapılan öneriler, akıllı bisiklet kiralama noktaları, bisiklet park alanları ve insanların dinlenebileceği adaya özgü kent mobilyalarıdır.

Büyük Tur ve Küçük Tur Yolu Manastırlara ulaşımı sağlayan Büyük Tur ve Küçük Tur Yolları, Büyükada’nın doğal ve kültürel peyzaj ögelerinin yer aldığı eski fayton rotalarıdır. Kentsel hafızada önemli bir yer tutan bu rotalar, hem elektrikli araçların hem bisikletlilerin hem de yayaların kullanabileceği ortak rotalardır. Farklı dönemlere ait yapıların görülebildiği kent içi rota Küçük Tur Yolu’dur. Ada’nın güneyinde yer alan doğal peyzajın, mesire alanları, tabiat parkları ve plajların yer aldığı rota ise Büyük Tur Yolu’dur. Büyük Tur Yolu üzerinde bulunan, fayton atlarının ahırlarının bulunduğu alan artık atların olmaması dolayısıyla hafıza mekanı olarak bellekte yer edecektir.

Bu sebeple bu alanın insanların ziyaret edebileceği şekilde düzenlenmesi önerilmiştir. Büyüktur Yolu vasıtasıyla Büyükada’da yer alan birçok koy ve plaja erişmek mümkündür. Tur rotalarından çıkarak plaja ulaştıran yollar mevcuttur. Denizin temizliği açısından Viranbağ Plaıjı, Nakibey Plajı, Eskibağ Plajı, Yörük Ali Plajı, Nizam Plajı önemli plajlar arasındadır. Büyüktur Yolu güzergahı dışında yürüyerek ulaşılabilen merkeze yakın ve su kalitesi yüksek plajlardan biri Blue Beach’tir.

Çarşı ve Yeme-İçme Rotaları Etkileşim Alanı içerisinde Fayton Meydanı’na değen, Adalı’ların sıkça kullandığı rotalardan ilki; kıyı yaya aksı Gülistan Caddesi ile başlayıp 23 Nisan ve Çınar Caddeleri’yle birleşen yeme-içme rotalarıdır. Diğer rota ise Şehit Recep Koç Caddesi üzerinde devam eden çarşı rotasıdır.

Trekking Rotası Önerilen rotalardan ilki Fayton Meydanı ve İskele Meydanı’ndan başlayan ve iki kolda devam eden, Hristos Manastırı’nda birleşerek Kurşunburnu’na uzanan, adanın kuzeyinden güneyine ulaştıran “Trekking Rotası”dır. Bu rota Lunapark Meydanı’ndan sonra Aya Yorgi Manastırı’na tırmanıp ardından Yücetepe’yi dolanarak Lunapark Meydanı’na geri döndürmektedir. Kentsel bellekte yer edinmiş rotalardan biri de Aşıklar Yolu’dur. Bu yol, batısında sivil mimari örneklerinin yoğun olduğu bir alandan başlar ve Aşıklar Mesire Alanı’na ulaşır. Daha sonra Rum Yetimhanesi’nin bulunduğu noktdan trekking rotasına bağlanır.

10

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

KIYI YAYA AKSI

-Vapur İskelesi -Motor İskeleleri -Büyükada Meydanı -Aya Panayia Kilisesi -Fayton Meydanı

AŞIKLAR YOLU -Aşıklar Mesire Yeri -Hristos Manastırı

BÜYÜK TUR YOLU

-Lunapark Meydanı -Fethi Okyar Evi -Aya Yorgi Manastırı -Eskibağ Plajı -Viranbağ Plajı -Çınar Meydanı -Adalar Müzesi Sergi Alanı

-Anadolu Kulübü -Splendid Otel -Troçki Köşkü -Can Paşa Köşkü -Aya Nikola Manastırı -Adalar Müzesi -Güntekin Yalısı -Yörükali Plajı -Aya Nikola Plajı -Nakibey Plajı -Su Sporları Kulübü -Dilburnu Tabiat Parkı -Yazlık Sinema -Pazar Alanı

KÜÇÜK TUR YOLU

TREKKING ROTASI -Hamidiye Cami -Rum Yetimhanesi -Kurşunburnu -Aya Yorgi Manastırı -Lunapark Meydanı -Aya Dimitri Kilisesi -St. Pasifico Kilisesi

11

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte ADANIN RİSK BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

ATIK YÖNETİMİ STRATEJİLERİ - SIFIR ATIK ADASI -

RİSKLERE DAYANIKLILIK STRATEJİLERİ

MEVCUT

Yönetimi Yapılamayan Atıklar

27490

En Önemli Sorunlar

Lineer Ekonomi

ÖNERİ Döngüsel Ekonomi

12

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte KOMPOST ÜRETİM İÇİN SENARYOLAR

27490

EKOLOJİK DAYANIKLILIK STRATEJİLERİ

DEMOGRAFİK YAPI

ADA FLORA VE FAUNASI

Kaynak : Dünya Mirası Adalar, Ada Bitkilerinin İzinde, Doç.Dr.Cihan Erdönmez İle,YouTube video, 1 Ekim .

Erişim:https://www.youtube.com/watch?v=yGzkhZprPm0&t=190s

13

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte ADANIN MORFOLOJİSİ

27490

Ortak karakter: Meydanlar Adaların tümünde iskele,saat,araba ve çarşı meydanları vardır. İşlevsel olarak ticaret ve sosyal yaşam etkinliklerinin yoğun yer aldığı sosyal alanlardır. Vapur iskelesi çevresinde, çarşı ve rıhtım sokakları ile bağlantılı olarak bulunurlar.

Adalar’da araba meydanları atlı yolcu (fayton) ve yük arabalarının gün boyu müşteri bekledikleri alanlardır. Tüm adalarda iskele meydanı, saat meydanı, çarşı ve rıhtım sokakları gibi ticari ve sosyal etkinliklerin yer aldığı sosyal alanların yakınında bulunurlar.

Değişen sosyal yaşam ve fizik-mekan sonucu meydandan beklenti de değişim göstermeye başlamıştır.

Adalarda konut alanları içerisinde sokakların birbirini dik kestiği yerlerde açıklıklar oluşmakla beraber, bunların çoğu ulaşım işlevi dışında meydan karakteri oluşturacak bir özellik taşımamaktadır. konut alanları içinde yer alıp, meydan özelliği taşıyan oluşumlar ise geçmişte adalardaki yerleşimlerin su ihtiyacının karşılandığı kuyuların çevresinde oluşmaktadır.

1912

MEYDAN- MEYDANCIK OLUŞUMLARI

Adanın dokusu yangınlardan sonra oluşan yeni yapı adaları sonucu değişmiştir. Yayanın denize inebileceği denize dik alternatif sokaklar azalmıştır. Büyük yapı adaları ve tanımsız boş alanlar oluşmuştur. Ada ölçeği değişmiştir.Çınar meydanındaki ‘’ölçek’’ arabacılar meydanında görülmemektedir.

ARABACILAR MEYDANI

Adalar’da bulunan araba meydanının en karakteristik örneği Büyükada’dadır.

1940’taki yangından sonra kilise avlusunun bir bölümünü de içine alarak genişletilmiş olan, Panayia Rum Ortodoks Kilisesi’nin önündeki meydandır. Dönemin belediye başkanı tarafından Aiyani Kilisesi de yıkılarak boşalan arazi Aşağı Macar Meydanı’na katılmıştır.

KARAKTERİSTİK BİNA TİPOLOJİLERİ

Büyükada’daki konut tipolojileri incelendiğinde 1912’deki yerleşimde bahçeli evlerin buna bağlı olarak açık ve yeşil alanların günümüze göre daha fazla olduğu görülmektedir.Yangınlardan sonra ve su ihtiyacı sonucu yığma yapılar ve bahçelere açılan depolama kuyuları artmıştır. Adanın topografyasına göre kot altı ve kot üstü binalarda merdivenin önemli olduğu adanın merdivenlerinin karakteristik bir hal aldığı tespit edilmiştir. Günümüzdeki tasarımda geçmişten gelen bahçe kültürü ,açık alan, eğim-merdiven ve sarnıçların ilişkisi düşünülmelidir.

KONUT TİPOLOJİLERİ

2018

Kaynakça (Poridis,A.,İstanbul Adaları’nın Sosyal ve Fiziksel Gelişiminin Analizi ile Fiziksel Çevrenin Değerlendirilmesine İlişkin Sistematik Bir Yaklaşım, Yıldız Teknik Üniversitesi,1999)

14

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte KIYI MEYDAN GELİŞİMİ

27490

N

1912 2016

1970

2018

MEYDANLARIN İLİŞKİSİ

Fayton Meydanı, kıyının morfolojik değişimleri sonucu eski merkez ve yeni merkez arasında bir sınır bölgesi olarak gelişim göstermiştir. Bu sınır geçmiş ve gelecek arasında durmanın deneyimlendiği bir yerdir aynı zamanda. Kıyının gelişim sürecinin her basamağında Fayton Meydanı adanın odak merkezinde yer almaktadır.

Hem fiziksel hem de toplumsal değişime şahit olmuş olan bu meydan,zaman içerisinde farklı katmanlara yer sahipliği yapmış bir buluşma mekanıdır.

Adalı’lar Fayton Meydanı’nı İskeleden sonra ulaşılması en kolay olan ve verdiği kapalılık hisssi ve ölçeği ile tam bir ada meydanı olarak tanımlamaktadır.

Fayton arabalarının işgalinden kurtulduklarını,açık alanlarını geri kazandıklarını ifade etmişlerdir.Meydanın faytonsuz halinden memnun olmaları yanında meydana yönelik ihtiyaçları ve beklentilerini de ifade etmişlerdir...

ADA SAKİNLERİ NE DÜŞÜNÜYOR?

15

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490 YAYA SİRKÜLASYONU

16

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

17

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte ALANA YAKLAŞIM

27490

Fayton Meydanının yakın çevresinin tektoniğini kuran unsurlar 3 başlıkta ele alınmıştır. Bunlardan ilki, mekanda yaşayan kişilerin iç mekan ve dış mekan arasında ihlal ettiği sınırlardır. Bu sınır ihlalleri kamusal ve özel alanlar arasındaki arayüzü muğlak ve çeşitli bir deneyim alanına dönüştürmektedir. Çeşitlilik vapura yetişme telaşı içindeki biri için engel teşkiledebileceği gibi bir flanör için oldukça keyifli bir gezintinin mekansal düzlemdeki karşılığı olabilir. Sınır ihlallerine bağlı kurulan mekanlar, ele aldığımız alanın kime/kimlere ait olduğunu sorgulamamız için bir düzlem oluşturmaktadır. İç ve dışın, özel ve kamusalın birbiri içine karıştığı bir yerde mekanların aitliği insan olan ve olmayan herkese ait olacaktır. Bu aitlik elbette mülkiyete dayalı bir aitlik değil; daha çok zemin kullanımında paylaştıklarımız üzerinden kurduğumuz bir aitlik ilişkisidir. Bu noktada sınırlar üzerine verilen öneri, meydanda iç ve dış mekan arasında, yakın çevresinde yaşanan muğlak sınır deneyiminin görece daha da arttırıldığı bir mekansal kurgu önermektedir.

Bir diğer ele alınan konu, hareketimizi yönlendiren fiziksel ve algısal yönlendiricilerdir. Bunlardan en güçlüsü Saat Kulesi ve Meydanıdır. Bulunduğu konum itibariyle, varlığı kişileri etrafında toplamak için yeterlidir. Bu güçlü kurgu, bir sonraki kademede Fayton Meydanı için kurgulanmıştır. Saat Meydanına ulaşan kişi Fayton Meydanında odakta bir ağaç ile karşılaşacaktır. Hedef, harekette bir akış sağlamaktır. Aynı zamanda döşeme farklılıkları da bu yönlendirme hedefine yönelik kurgulanmıştır. Yönlendirici unsurlardan bir başkası da ağaçlardır. Meydanın yakun çevresi boyunca sıralanmış çeşitli ağaçlar ile bütünlük sağlamak ve kişileri meydana yönlendirmek hedeflenmektedir.

HAREKET AKSLARI

YEŞİL AKSLAR

N

SINIRLAR

MEYDAN KURGUSU Öneri çerçevesinde Ortak Yaşam Durağı olarak tanımlanan Fayton Meydanında, etrafını saran yapıların mevcut işlevleri doğrultusunda, batıdan doğuya üç farklı mekansal bölümlenme yapılmıştır. Bunlardan birincisi, meydanın batısındaki yapıların mevcutta depo, nalbur, ahşap atölyesi, marangoz gibi işlevlere sahip olmasından ötürü, “Etkinlik Alanı” olarak tanımlanmıştır. Bu alanda yaratıcı kültür endüstrilerinin etkinlikleri, açık hava sineması, canlı müzik ve dans gösterileri gibi etkinlikler düşünülmüştür. Odaktaki Çınar Ağacı ve doğusu ise adanın sahip olduğu bitki türlerine ev sahipliği yapabileceği ve canlıların duraklayıp dinlenebileceği bir “Yeşil Alan” olarak tanımlanmıştır. Bu alan Çınar Ağacı ile birlikte bir bütün olarak ele alınmış ve adadaki canlıların durak noktası olması hedeflenmiştir. Alanın en doğusundaki alan ise mevcut işlevlerin doğrultusunda “Dinlenme Alanı” olarak tanımlanmıştır. Kafelerin ve kitap dükkanı önerilerinin bu alanla bütüncül çalışması ve dinlenme alanı olabilmesi için insan ölçeğide ağaçlar ve çeşitli bitkiler düşünülmüş; yağmur suyunu toplama aksının son bulduğu bir su ögesi ile desteklenmiştir.

18

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte 1/500 VAZİYET PLANI

27490

Fayton meydanı geçmişten günümüze eşeklere, atlara, kuşlara ve diğer sokak canlılarına bazen ev sahipliği yapmış bazen ise geçici konaklama imkanı vermiştir. Atların deneyimlerinden oluşan meydanın “durak olma hali”ni bir başka canlının deneyimine aktarmak Fayton Meydanı Kentsel Tasarım Yarışması dahilinde amaçlanmıştır. Meydana ulaşan yaya akslarının kesişiminde, Saat Kulesi’ne göz kırpabilecek bir noktada, bir “Çınar Ağacı” konumlandırılmıştır. Saat Kulesi ve yaya akslarıyla direkt olarak görsel iletişime geçen ve odak olması amaçlanan Çınar Ağacı, meydanı merkezinden deneyimleyen ve kuş türlerine de aynı imkanı “durak olma hali” üzerinden sunabilen, meydanın yeni gözlemci türü olmuştur.

Adanın florasından özellikle seçilen ağaç ve ağaççık türleriyle, ekosistem açısından çok değerli otlar, fayton meydanı bölgesinin odak ve etki alanlarının bitkisel tasarımında kullanılmıştır. Adaların karakteristiğini oluşturan pembe çiçekleriyle gülibirişim ve begonvil ağaçlarına da fayton meydanında yer verilerek bütünsel bir karakteristik sağlanmıştır. Aynı zamanda adalardaki pek çok köşkün, manastırın, kilisenin bahçesinde bolca var olan sedir ağaçları meydana çıkan yollarda kullanılmış, kilise ve önemli yapılara yönlendirmede referans vermede kullanılmıştır.

N

1/500

19

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte MEYDAN KULLANIM SENARYOLARI

27490

20

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte MEYDAN KULLANIM SENARYOLARI

27490

21

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

1) Bina çevresi döşeme (kumlu granit) Binaların dışa açılımına alan sağlayan, esnafın ve dükkan sahiplerinin dilediklerinde sandalye atıp müşterilerine çay ikram edebileceği, kafelerin dış mekan olarak kullanabileceği bölgeler oluşturan döşeme.

2) Hareket alanı (andezit) İskeleden gelen yolu ve saat kulesini alanla bağlayan ve hareket halindeki kulanıcıları yönlendiren döşeme.

3) Meydan ana odak döşemesi (granit küp taş) Dairesel dizilimi ile odağı kuvvetlendiren ve merdivenle sınırlanarak platform/ etkinliklere alan yaratma özelliği taşıyan döşeme.

4) Alanı ada geneli ile bağlayan döşeme (andezit) Alanın geniş ölçeğinde kullanılan, dizilimi ile odak alana uyum sağlarken ada genelinin nostaljik karakteriyle de bütünleşen döşeme.

22

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte ADAYA ÖZGÜ DETAY ÇÖZÜMLER

27490

23

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte 1/200 VAZİYET PLANI

27490

GENEL BİTKİLENDİRME STRATEJİLERİ

24

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

Yer Örtücüler:

27490

Ağaççıklar

Sedum acre L : Çeşitli ekolojik ortamlarda, eğimli alanlarda ve taş basamaklar arasında çok az toprakta bile barınabilen; renk, tekstür ve çizgisel özelliği; uzun süreli renk etkisi olan bir Sedum türü olması nedeniyle özellikle odak alandaki basamaklarda yer verilmiştir..

Laden (Citrus sp): Büyükada’nın çoğunu kaplayan Kızılçam ormanlarının ana bitkilerinden biri olması nedeniyle; toprağı neredeyse örten bir tabaka oluşturmasından da faydalanılarak meydanda çim alanın etrafında ve merdivenlerde kullanılmıştır, kırmızı ve pembe çiçekleri de mevsim değişikliklerinde odak ve süs etkisi yaratır.

Laurus nobilis : Ülkemizde doğal olarak yetişmesi nedeniyle ve aynı zaman ağaççık boyutunda olması nedeniyle hem meydanda, hem de meydana çıkan sokaklarda yönlendirme ve aşinalık hissiyatı uyandırması amaçlı kullanılmıştır.

Acer platanoides – Yetişme ortamı için özel istekleri olmaması ve iyi bir gölge ağacı olması nedeniyle soliter biçimde alanda iki tane olmak üzere yer verilmiştir.

Cedrus libani: Sedirler adalardaki pek çok köşkün, manastırın, kilisenin bahçesinde bolca var. Lübnan sediri , türkiyede Toroslarda doğal yetişmesi ve ada karakterine uygun olduğu için tercih edilmiştir.

Çalılar:

Adaların karakteristiğini oluşturan pembe çiçekleriyle gülibirişim, oya ve begonvil ağaçlarına da fayton meydanında yer verilerek bütünsel bir karakteristik sağlanmak istenmiştir.

Robinia pseudoacacia: Seçici bir bitki olmadığı için kent içinde çok kullanılması nedeniyle ve ada florasına uygun olması nedeniyle seçilmiştir. Dikenletri batıcı tolduğundan çocukların sık kullanmayacağı alanlarda konumlandırılmıştır.

Acacia dealbata (gümüşi akasya): Yaprakları gümüşi renkli olduğu için alandaki mevcut tilia ağaçları ile uyum sağlayacaktır, aynı zamanda ada florasına uygun olması nedeniyle tercih edilmiştir. Diğer t Albizzia jülibrissin Cercis siliquastrum Bougainvillea spectabilis Lagerstroemia indica Bougainvillea glabra Magnolia grandiflora

Vibirnum tinus (kartopu): ülkemizde sınırlı bir yayılışa sahip olduğu için büyükadada bulunması önemli, bu nedenle meydanda da bu önemli ada türüne yer verilmiştir.

Rosmarinus officinalis (biberiye) - doğal tür olması, güzel kokusu, sinek vb haşerelerin gelmesini engellemesi nedeniyle meydandaki çim alanın etrafında, kullanıcıların oturabileceği çim yüzeylerin çevresinde yer verilmiştir.

Lagurus ovatus: son derece estetik bir otsu bitki olması, ada genelinde görülmesi nedeniyle meydan tasarımında da kullanılmıştır.

Ağaçlar

25

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte 1/200 KESİTLER

27490

26

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

27

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte EKOLOJİK RESTORASYON - SU TUTMA PEYZAJLARI

CEPHE REHABİLİTASYONU

28

27490

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

29

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte AYDINLATMA STRATEJİLERİ

27490

30

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

31

ORTAK YAŞAM DURAĞI Adanın tüm sakinleri ile birlikte

27490

32