Cijfers met vaart 2015

CIJFERS MET VAART

trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383

DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – MEI 2015 – WWW.BINNENVAART.BE

67.148.453 TON

VERVOERD OVER WATER IN VLAANDEREN IN 2014

Beste lezer, Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be­ lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie die raamt die last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang­ rijke bedreiging voor de Belgische competitivi­ teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu­ blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits­ knoop te ontwarren?

Veel leesplezier Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw

01/ Fijnmazig netwerk Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan ­kanalen, r­ ivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname­ lijk geconcentreerd in België, Neder­ land, Frankrijk, Duitsland en ­Oostenrijk.

Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk

kun je met de binnenvaart bijna alle gro­ te i­ ndustriële gebieden in West-Europa bereiken, net als vele gebieden langs ­kleinere vaarwegen.

Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo­

02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen?

AANTAL BELGISCHE SCHEPEN

inhoud

Fijnmazig netwerk 02 Welke schepen varen er in Vlaanderen?

04 Minder, maar grotere schepen 04 Wie staat er aan het roer?

06 Welke goederen op het water?

08 Maatschappelijk belang 11 De toekomst 02

983

184

totale capaciteit 1.524.715 ton

totale capaciteit 353.085 ton

drogeladingschepen

1.263

binnenvaartuigen capaciteit van 1.877.800 ton

=

gemiddelde tonnage 1.551 ton

tankschepen

+

gemiddelde tonnage 1.919 ton

Bron: ITB, 2014

SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT

Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.

14

30

42

Colofon PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector.

Verantwoordelijke uitgever Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Havenstraat 44, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie mei 2015

SPITS

- Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk - L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m - Laadvermogen 350 ton

KEMPENAAR

- Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België - L 50 × B 6,60 × D 2,50 m - Laadvermogen 600 ton of 20 TEU

D.E.K. (DORTMUNDEMS-KANAAL)

- U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 m - Laadvermogen 968 ton of 28 TEU

Brussel

meter geschikt is voor de beroepsvaart.

Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate­ ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)

Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.

tussen

440 en 660

96

+

duwboten en –of sleepboten vermogen 49.257 kW



Het aantal binnenvaart­ schepen en de totale ­capaciteit van de vloot daalt licht, terwijl de gemiddelde tonnen­ maat stijgt. Er zijn iets minder, maar grotere binnenschepen.

250 = 10 vrachtwagens van 20 ton

140

60

R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)

- U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 m - Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU

GROOT RIJNSCHIP

- Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m - Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU

GROOT CONTAINERSCHIP

- L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m - Laadvermogen 470 TEU

DUWKONVOOI

- L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi) - Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU

2015 CIJFERS MET VAART 03

03/ Minder, maar grotere schepen Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.

EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage

EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage

aantal schepen

1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 8002004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2004

2005

2006

aantal schepen

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

700 600 500 400

aantal 300 gem ton 200

2004

2006

2008

2010

2012

2014

1.304

1.250

1.157

1.083

1.000

983

1.122

1.209

1.306

1.416

1.477

1.551

aantal gem ton

2004

2006

2008

2010

2012

219

216

213

226

209

184

1.226

1.415

1.579

1.589

1.718

1.919

100

2014

Bron: ITB, 2015

0

04/ Wie staat aan het roer?

Er zijn in de binnenvaart 1.429 zelfstandige ondernemers en 746 loontrekkenden actief.

AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)

2000

AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)

1500 950 900

1000

850 800

500

750

0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Bron: RSVZ, eigen verwerking, 2013 04 CIJFERS MET VAART 2015

700 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Bron: RSZ, PC 139, eigen verwerking, 30.09.2014

INSTROOM: AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMEN PATENT EN MATROOS (B)

De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

totaal

Praktijk examens matroos

109

145

91

111

88

137

89

770

16

25

18

26

59

47

33

224

22

46

36

26

29

28

38

225

44

32

36

38

31

30

30

241

Vaarbewijs A+B

Rijnpatent (nieuw)

Rijnpatent (uitbreiding)

Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer

LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) 227

De grootste groep varende ondernemers zijn 45-plussers.

227

206

160

152 139

129

92

62

35

Bron: RSVZ, eigen verwerking, 31.12.2013

18 / - 25

25 / - 30

30 / - 35

35 / - 40

40 / - 45

45 / - 50

50 / - 55

55 / - 60

60 / - 65

65+

jaar

2015 CIJFERS MET VAART 05

05/ Welke goederen op het water?

EVOLUTIE TONNAGE (VL) 80

70

in miljoen ton

Tussen 1998 en 2014 is het aantal ­vervoerde goederen, uitgedrukt in ­tonnage, toegenomen met 27,2 procent.

60

50 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

400000

+27,2%

1998 300000

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965 67.148.453 Bron: PBV

200000

100000

EVOLUTIE TONKM (VL)

0 5000

Tussen 1998 en 2014 is het aantal ­vervoerde goederen, uitgedrukt in ton­ kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 19,6 procent.

in miljoen tonkm

4500 4000 3500 3000 1998

+19,6%

1998

1000 tonkm 3.255.865

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

4.055.725

4.403.775

4.687.790

4.549.983

4.584.290

4.417.009

4.166.960

3.893.268 Bron: PBV

EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)

Tussen 1998 en 2014 is het ­aantal ­vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.

600000 500000 400000 300000

in TEU

200000

×7,4

100000 0 1998

TEU

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

75.138

162.500

247.003

403.951

458.720

507.769

494.896

527.311

559.029

2014

Bron: PBV 06 CIJFERS MET VAART 2015

EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL)

VERVOERDE GOEDEREN IN 2014 (B)

Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.

De grootste categorieën blijven bouw­ materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.

35

30

vaste brandstoffen 3%

25

mest­stoffen 4%

20

landbouwproducten 4%

15

voedingswaren 4% ertsen

in miljoen ton

10

4% metaalproducten 5%

5

chemische producten 14 %

0 1998

1999

2000

1998

2001

2000

2002

2003

2002

2004

2005

2004

2006

2007

2008

2006

2009

2010

2008

2011

2010

2012

2013

2012

overige goederen

2014

17 % petroleum­producten

2014

lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459 29.389.234 ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979 9.063.056

21 % bouwmaterialen 25 %

Bron: PBV

Bron: ITB

MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS

Het maritiem transport in de Vlaamse ­havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport.

300

250

200

150

in miljoen ton

100

Bron: PBV

50

0 1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015 CIJFERS MET VAART 07

06/ Maatschappelijk belang GOEDEREN PER KM WATERWEG 9

Duitsland

8 7

Nederland

6

in miljoen tonkm

Duitsland en Nederland vervoeren nog steeds de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg.

De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart ­verkeersas in Europa.

België kent echter de sterkste groei per kilometer bevaarbare waterweg sinds 2009.

5

België

4

EU-15

3 2

Frankrijk

1 0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and ­Mobility: Statistical pocketbook 2014

100

MODAL SPLIT (B)

Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2012 met 16,5 procent gestegen ten ­opzichte van het crisisjaar 2009.

80

12,78

11,32

11,08

10,92

11,08

11,25

11,02

10,63

10,93

8,88

9,50

10,26

12,01

12,23

12,25

12,33

12,09

11,85

11,45

10,33

10,71

9,87

11,53

12,49

75,21

76,45

76,67

76,75

76,83

76,90

77,53

79,04

78,36

81,25

78,97

77,25

60

40

20

binnenvaart weg

procent

spoor

0

2001

2003

2002

2005

2004

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012)

160

EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)

weg

150 140

De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.

totaal

130

binnenvaart

120

spoor

110

procent

100 90 80 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012) 08 CIJFERS MET VAART 2015

2012

BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST

De binnenvaart wentelt bijna geen milieu- en congestiekosten af op de maatschappij.

10 € 8,94

De externe kosten in deze tabel o ­ mvatten enkel

8

de directe milieukosten en congestiekosten.

belasting

De belastingen omvatten verkeersbelasting, met accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks, belasting op de inverkeer­stelling, Eurovignet, sociale

externe kost

6

bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op ­minerale oliën en de invoer ervan, ...

4

in €/100 tonkm

2

€ 1,99 € 1,60

€ 1,60

€ -0,30 € 0,12

0

weg spits

weg dal

spoor

€ 0,40 € 0,00

Bron: Federaal Planbureau, ­Planning P ­ aper 107, cijfers 2005

binnenvaart

-2

MINDER LUCHTVERVUILING

Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers­ modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2-uitstoot van alle

0,07 %

0,15 %

0,37 %

transportmodi samen bedraagt 38,86 % van de totale uitstoot in België.

Rechtsonder: Per gepresteerde ­tonkilometer

3,27 %

15,77 %

(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de u­ itstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.

19,22 %

27,5

spoor

ander binnenvaart luchtvaart transport

TOTAAL TRANSPORT 38,86 % Bron: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014, cijfers 2012

zeevaart

g/tonkm

74,6

g/tonkm

weg

UITSTOOT PER TONKM Bron: Federaal Planbureau, 2012 2015 CIJFERS MET VAART 09

SLIMME INFRASTRUCTUUR

Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en mei 2015 via publiek-private ­samenwerking 100 kades en 13 containerterminals gebouwd.

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN

12

14

5 10

13

3

7 9

11

8

4

6

2

1

Klasse I

300T

Klasse III

1350T

Klasse V

Klasse II

600T

Klasse IV

2000T

Verbod door te varen

PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES Containers Vloeibare producten Bulk Stukgoed Afval Ondeelbare stukken

10 CIJFERS MET VAART 2015

Aangevraagd In bedrijf

> 2000T Sluis

BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS 1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Multimodal Inland ­Container Terminal Vilvoorde 10 BCT (Beverdonk Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke

12 Euroports Container Terminal 13 IPG Ghent Container Terminal VOLVO Logistics 14 PortConnect nv

ROI OVERHEIDSMAATREGEL

Kaaimurenprogramma 1998-2014

ROI 2014

PPS-maatregel waarbij de Vlaamse overheid sinds 1998 tot eind 2014 al voor meer dan 73 miljoen euro investeerde.

•929.209 vermeden vracht­wagen­ritten in 2014 •733.456.256,81 vermeden tonkilometer over de weg in 2014

Er zijn intussen 100 projecten operationeel.

•€ 30.858.842 euro vermeden marginale externe kosten1 in 20142

8.613.772 vermeden vracht­wagen­ritten (1998-2014)

• Tegen 2030 lopen de externe marginale kosten3 voor de in 2014 vermeden vrachtwagenritten op tot € 78.856.130

1 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren.

2 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008.

3 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.

Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking

07/ De toekomst Bij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu- en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.

GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET

2030

2030

2008

2008

+12 %

BROEIKASGAS­ EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË

+68 % VERWACHTE TRANSPORTGROEI BELGIË

2008

2030

-29 %

38 27 km/u tijdens spitsuren

61

-16 %

73

km/u tijdens daluren

Bron: Federaal Planbureau, 2012 2015 CIJFERS MET VAART 11

Binnenvaart in 8 cijfers

1.263

Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!

BINNENVAARTUIGEN

1.877.800

ton

27,5 g/tkm

TOTALE CAPACITEIT VLOOT

€ 0,40

/100 tonkm

CO2-UITSTOOT

16,37 %

EXTERNE KOST

VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER

3.893.268.296

tonkm

PER JAAR

1.429 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 746 LOONTREKKENDEN

100STE PPS-KAAIMUUR IN GEBRUIK GENOMEN, AL 8.613.772 VRACHTWAGENRITTEN VERMEDEN

Havenstraat 44 – 3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09

www.binnenvaart.be