CIJFERS MET VAART
trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383
DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – MEI 2015 – WWW.BINNENVAART.BE
67.148.453 TON
VERVOERD OVER WATER IN VLAANDEREN IN 2014
Beste lezer, Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie die raamt die last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang rijke bedreiging voor de Belgische competitivi teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits knoop te ontwarren? Veel leesplezier Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw
01/ Fijnmazig netwerk Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan kanalen, r ivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname lijk geconcentreerd in België, Neder land, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk
kun je met de binnenvaart bijna alle gro te i ndustriële gebieden in West-Europa bereiken, net als vele gebieden langs kleinere vaarwegen. Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo
02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen? AANTAL BELGISCHE SCHEPEN
inhoud
Fijnmazig netwerk 02 Welke schepen varen er in Vlaanderen? 04 Minder, maar grotere schepen 04 Wie staat er aan het roer? 06 Welke goederen op het water? 08 Maatschappelijk belang 11 De toekomst 02
983
184
totale capaciteit 1.524.715 ton
totale capaciteit 353.085 ton
drogeladingschepen
1.263
binnenvaartuigen capaciteit van 1.877.800 ton
=
gemiddelde tonnage 1.551 ton
tankschepen
+
gemiddelde tonnage 1.919 ton
Bron: ITB, 2014
SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT
Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.
14
30
42
Colofon PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector. Verantwoordelijke uitgever Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Havenstraat 44, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie mei 2015
SPITS
- Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk - L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m - Laadvermogen 350 ton
KEMPENAAR
- Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België - L 50 × B 6,60 × D 2,50 m - Laadvermogen 600 ton of 20 TEU
D.E.K. (DORTMUNDEMS-KANAAL)
- U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 m - Laadvermogen 968 ton of 28 TEU
Brussel
meter geschikt is voor de beroepsvaart. Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)
Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.
tussen
440 en 660
96
+
duwboten en –of sleepboten vermogen 49.257 kW
Het aantal binnenvaart schepen en de totale capaciteit van de vloot daalt licht, terwijl de gemiddelde tonnen maat stijgt. Er zijn iets minder, maar grotere binnenschepen.
250 = 10 vrachtwagens van 20 ton
140
60
R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)
- U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 m - Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU
GROOT RIJNSCHIP
- Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m - Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU
GROOT CONTAINERSCHIP
- L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m - Laadvermogen 470 TEU
DUWKONVOOI
- L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi) - Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU
2015 CIJFERS MET VAART 03
03/ Minder, maar grotere schepen Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.
EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage
EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage
aantal schepen
1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 8002004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
1900 1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2004
2005
2006
aantal schepen
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
700 600 500 400
aantal 300 gem ton 200
2004
2006
2008
2010
2012
2014
1.304
1.250
1.157
1.083
1.000
983
1.122
1.209
1.306
1.416
1.477
1.551
aantal gem ton
2004
2006
2008
2010
2012
219
216
213
226
209
184
1.226
1.415
1.579
1.589
1.718
1.919
100
2014
Bron: ITB, 2015
0
04/ Wie staat aan het roer? Er zijn in de binnenvaart 1.429 zelfstandige ondernemers en 746 loontrekkenden actief.
AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)
2000
AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)
1500 950 900
1000
850 800
500
750
0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Bron: RSVZ, eigen verwerking, 2013 04 CIJFERS MET VAART 2015
700 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Bron: RSZ, PC 139, eigen verwerking, 30.09.2014
INSTROOM: AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMEN PATENT EN MATROOS (B)
De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
totaal
Praktijk examens matroos
109
145
91
111
88
137
89
770
16
25
18
26
59
47
33
224
22
46
36
26
29
28
38
225
44
32
36
38
31
30
30
241
Vaarbewijs A+B
Rijnpatent (nieuw)
Rijnpatent (uitbreiding)
Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer
LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) 227
De grootste groep varende ondernemers zijn 45-plussers.
227
206
160
152 139
129
92
62
35
Bron: RSVZ, eigen verwerking, 31.12.2013
18 / - 25
25 / - 30
30 / - 35
35 / - 40
40 / - 45
45 / - 50
50 / - 55
55 / - 60
60 / - 65
65+
jaar
2015 CIJFERS MET VAART 05
05/ Welke goederen op het water? EVOLUTIE TONNAGE (VL) 80
70
in miljoen ton
Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 27,2 procent.
60
50 1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
400000
+27,2%
1998 300000
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965 67.148.453 Bron: PBV
200000
100000
EVOLUTIE TONKM (VL)
0 5000
Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in ton kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 19,6 procent.
in miljoen tonkm
4500 4000 3500 3000 1998
+19,6%
1998
1000 tonkm 3.255.865
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
4.055.725
4.403.775
4.687.790
4.549.983
4.584.290
4.417.009
4.166.960
3.893.268 Bron: PBV
EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)
Tussen 1998 en 2014 is het aantal vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.
600000 500000 400000 300000
in TEU
200000
×7,4
100000 0 1998
TEU
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
75.138
162.500
247.003
403.951
458.720
507.769
494.896
527.311
559.029
2014
Bron: PBV 06 CIJFERS MET VAART 2015
EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL)
VERVOERDE GOEDEREN IN 2014 (B)
Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.
De grootste categorieën blijven bouw materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.
35
30
vaste brandstoffen 3%
25
meststoffen 4%
20
landbouwproducten 4%
15
voedingswaren 4% ertsen
in miljoen ton
10
4% metaalproducten 5%
5
chemische producten 14 %
0 1998
1999
2000
1998
2001
2000
2002
2003
2002
2004
2005
2004
2006
2007
2008
2006
2009
2010
2008
2011
2010
2012
2013
2012
overige goederen
2014
17 % petroleumproducten
2014
lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459 29.389.234 ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979 9.063.056
21 % bouwmaterialen 25 %
Bron: PBV
Bron: ITB
MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS
Het maritiem transport in de Vlaamse havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport.
300
250
200
150
in miljoen ton
100
Bron: PBV
50
0 1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015 CIJFERS MET VAART 07
06/ Maatschappelijk belang GOEDEREN PER KM WATERWEG 9
Duitsland
8 7
Nederland
6
in miljoen tonkm
Duitsland en Nederland vervoeren nog steeds de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart verkeersas in Europa. België kent echter de sterkste groei per kilometer bevaarbare waterweg sinds 2009.
5
België
4
EU-15
3 2
Frankrijk
1 0 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2014
100
MODAL SPLIT (B)
Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2012 met 16,5 procent gestegen ten opzichte van het crisisjaar 2009.
80
12,78
11,32
11,08
10,92
11,08
11,25
11,02
10,63
10,93
8,88
9,50
10,26
12,01
12,23
12,25
12,33
12,09
11,85
11,45
10,33
10,71
9,87
11,53
12,49
75,21
76,45
76,67
76,75
76,83
76,90
77,53
79,04
78,36
81,25
78,97
77,25
60
40
20
binnenvaart weg
procent
spoor
0
2001
2003
2002
2005
2004
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012)
160
EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)
weg
150 140
De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.
totaal
130
binnenvaart
120
spoor
110
procent
100 90 80 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bronnen: EC, DG MOVE, EU transport in figures Statistical Pocketbook 2014 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2012) 08 CIJFERS MET VAART 2015
2012
BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST
De binnenvaart wentelt bijna geen milieu- en congestiekosten af op de maatschappij.
10 € 8,94
De externe kosten in deze tabel o mvatten enkel
8
de directe milieukosten en congestiekosten.
belasting
De belastingen omvatten verkeersbelasting, met accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks, belasting op de inverkeerstelling, Eurovignet, sociale
externe kost
6
bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op minerale oliën en de invoer ervan, ...
4
in €/100 tonkm
2
€ 1,99 € 1,60
€ 1,60
€ -0,30 € 0,12
0
weg spits
weg dal
spoor
€ 0,40 € 0,00
Bron: Federaal Planbureau, Planning P aper 107, cijfers 2005
binnenvaart
-2
MINDER LUCHTVERVUILING
Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2-uitstoot van alle
0,07 %
0,15 %
0,37 %
transportmodi samen bedraagt 38,86 % van de totale uitstoot in België. Rechtsonder: Per gepresteerde tonkilometer
3,27 %
15,77 %
(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de u itstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.
19,22 %
27,5
spoor
ander binnenvaart luchtvaart transport
TOTAAL TRANSPORT 38,86 % Bron: EC, DG MOVE, EU transport in figures, Statistical Pocketbook 2014, cijfers 2012
zeevaart
g/tonkm
74,6
g/tonkm
weg
UITSTOOT PER TONKM Bron: Federaal Planbureau, 2012 2015 CIJFERS MET VAART 09
SLIMME INFRASTRUCTUUR
Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en mei 2015 via publiek-private samenwerking 100 kades en 13 containerterminals gebouwd. PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN
12
14
5 10
13
3
7 9
11
8
4
6
2
1
Klasse I
300T
Klasse III
1350T
Klasse V
Klasse II
600T
Klasse IV
2000T
Verbod door te varen
PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES Containers Vloeibare producten Bulk Stukgoed Afval Ondeelbare stukken
10 CIJFERS MET VAART 2015
Aangevraagd In bedrijf
> 2000T Sluis
BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS 1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Multimodal Inland Container Terminal Vilvoorde 10 BCT (Beverdonk Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke
12 Euroports Container Terminal 13 IPG Ghent Container Terminal VOLVO Logistics 14 PortConnect nv
ROI OVERHEIDSMAATREGEL
Kaaimurenprogramma 1998-2014
ROI 2014
PPS-maatregel waarbij de Vlaamse overheid sinds 1998 tot eind 2014 al voor meer dan 73 miljoen euro investeerde.
•929.209 vermeden vrachtwagenritten in 2014 •733.456.256,81 vermeden tonkilometer over de weg in 2014
Er zijn intussen 100 projecten operationeel.
•€ 30.858.842 euro vermeden marginale externe kosten1 in 20142
8.613.772 vermeden vrachtwagenritten (1998-2014)
• Tegen 2030 lopen de externe marginale kosten3 voor de in 2014 vermeden vrachtwagenritten op tot € 78.856.130
1 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren. 2 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008. 3 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm. Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking
07/ De toekomst Bij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu- en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe.
GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET
2030
2030
2008
2008
+12 %
BROEIKASGAS EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË
+68 % VERWACHTE TRANSPORTGROEI BELGIË
2008
2030
-29 %
38 27 km/u tijdens spitsuren
61
-16 %
73
km/u tijdens daluren
Bron: Federaal Planbureau, 2012 2015 CIJFERS MET VAART 11
Binnenvaart in 8 cijfers
1.263
Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!
BINNENVAARTUIGEN
1.877.800
ton
27,5 g/tkm
TOTALE CAPACITEIT VLOOT
€ 0,40
/100 tonkm
CO2-UITSTOOT
16,37 %
EXTERNE KOST
VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER
3.893.268.296
tonkm
PER JAAR
1.429 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 746 LOONTREKKENDEN
100STE PPS-KAAIMUUR IN GEBRUIK GENOMEN, AL 8.613.772 VRACHTWAGENRITTEN VERMEDEN
Havenstraat 44 – 3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09
www.binnenvaart.be