Smaakmakend 1-2012

nยบ 1 | winter 2012

gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten

Lekker overwinteren

Bijen op je balkon?

De Bruine Bonen Bende Bio: van ideologie naar lifestyle Pilav van quinoa

smaakmakend 1-2012.indd 1

20-12-11 10:44

Yarrah is een 1OO% biologische diervoeding, geproduceerd met respect voor mens, dier en aarde .

Een gezonder en eerlijker leven vanaf de bron tot uw huisdier.

Goed leven !

info@yarrah.com

smaakmakend 1-2012.indd 2

www.yarrah.nl

20-12-11 10:48

inhoud

Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

winter 2012

23 11 6 recepten in dit nummer 14 Soufflé van witte bonen met amandelen en een bijpassende salade | Amusesoepje van belugalinzen met peterselieroom en toast met zwarte tapenade | Kapucijners met groene kool | Tajine van linzen met pompoen

18 Quinoa pilav met pistachenootjes | Quinoasalade met bietjes en raapstelen

6 Bijen in de stad

23

Het jaar 2012 is uitgeroepen tot het jaar van de bij, want de bij verliest terrein. Maar er is hoop: op het platteland én in de stad

Maaltijdsoep van wittekool en peterselieroom | Zoete aardappels met boerenkool en gebakken broodkruim | Varkensschouder in zuurkool met duindoornsap

11 Peulvruchten Bonen, erwten en linzen betekenden vroeger armoe. Ze staan nu voor: vegetarisch, vezel- en vitaminerijk. Kies uit stevige en verfijnde gerechten

19 Quinoa Piepkleine korreltjes, die op dezelfde manier als rijst en couscous worden bereid. Quinoa is alleen geen graan. Hoe lekker en gezond zijn de zaadjes?

20 Bio: een lifestyle De vraag naar biologisch blijft groeien. Dat is goed nieuws voor de verduurzaming. En het kan nog beter, gezonder en lekkerder

en verder in dit nummer 23 28 31

smaakmakend 1-2012.indd 3

Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk van Sandra van Kampen

20-12-11 10:42

Een gezonde start met biologisch!

smaakmakend 1-2012.indd 4

22-12-11 14:07

Fotografie Fotokostic /Shutterstock com

Een nieuw jaar, een goed voornemen. Bewust en gezond eten begint met biologisch, want biologisch eten is natuurlijk lekker en duurzaam gezond. Het gezonde bodemleven is vertrekpunt voor de kwaliteit van biologisch. Er hoeven geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt te worden in de plantaardige teelt. De dieren hebben natuurlijke weerstand en kunnen daardoor zonder preventieve antibiotica. Voor verwerkte producten zijn alleen natuurlijke processen en toevoegingen toegestaan.

Biologische levensmiddelen worden zo min mogelijk bewerkt. Dat proeft u en dat ervaart u.

Uit een rapport van de Raad van de Volksgezondheid en Zorg bleek onlangs dat een kwart van de welvaartsziekten wordt veroorzaakt door de leefstijl.

Leef daarom bewust, weet wat je eet, en start 2012 gezond met biologisch!

Deze campagne wordt mogelijk gemaakt door PBS

Biologisch, natuurlijk lekker en duurzaam gezond

[[column column Anneke]

PRIORITIJD

Fotografie Fotokostic /Shutterstock.com

Eten is voor mij de basis voor een gezond en plezierig leven. Mijn eetpatroon heb ik in de loop der jaren wezenlijk veranderd. Moest ik tien jaar geleden het teveel aan feestdagencalorieën wegwerken met een dieet, nu is dat niet meer nodig. Ik eet alleen dat wat ik werkelijk lekker vind. In de praktijk betekent dat verse producten van topkwaliteit. En dat ik (bijna) alles zelf maak. Van brood tot yoghurt. Aandacht besteden aan de (voor)bereiding is voor mij net zo belangrijk als het eten zelf. Dat merk ik als ik onderweg een broodje koop. Het mag in elk opzicht verantwoord zijn, toch eet ik het met minder aandacht dan het broodje dat ik zelf bak, smeer en beleg. Ja, dat kost inderdaad tijd. Maar ik zie het als ‘prioritijd’.

Het leven mag voor mij nog duurzamer zijn.

Mijn duurzame voornemens zijn afgelopen jaar al begonnen met mijn deelname aan een bonenestafette. In de aanloop naar de Dag van de Duurzaamheid is veertig dagen lang door bekende en onbekende mensen met peulvruchten gekookt.

Want peulvruchten zijn ultiem duurzaam. In het artikel dat op pagina 11 begint, leest u waarom. En dat met peulvruchten gerechten te maken zijn die in een toprestaurant niet misstaan. Mijn lekkerste peulvruchtenrecepten staan in dit nummer.

smaakmakend 1-2012.indd 5

Het jaar van de bij is nog zo’n initiatief waar ik graag energie in steek. Velen zullen alleen maar aan honing denken als product van de bij. Dat de bij van wezenlijk belang is voor ons eten, is minder bekend. Lees eens het boek Generatie X van Davis Coupland. Fictie Het e weliswaar, maar desondanks fascinerend. Het komende jaar zullen we veel aandacht aan de bij besteden. In dit nummer beginnen we met een verhaal over stadsimkers (zie pagina 6). Nu misschien nog een hype, maar als je bedenkt dat de stad meer biodiversiteit kent dan het platteland, ligt daar voor professionele imkers misschien wel een heel nieuw werkterrein.

Het stadsimkeren, maar ook de bonenestafette, is door mensen – dus niet door instanties – op touw gezet. Dankzij sociale media zijn mensen hiervoor snel te interesseren. Ook wij willen mensen inspireren met mooie verhalen over duurzame initiatieven in de komende nummers van Smaakmakend. Dus hebt u een goed initiatief? Laat het ons weten. Zo maken we met zijn allen onze goede voornemens waar. Een goed 2012!

Anneke Ammerlaan, hoofdredacteur

| januari 2012 5

21-12-11 16:39

Begin

De bijen kunnen niet zonder ons en wij niet zonder hen. In Parijs niet, en op het platteland niet. Iedereen kan in actie komen om de bijenstand weer op peil te brengen.

Is het niet op het Binnenhof, dan toch zeker op het eigen balkon.

eens dichtbij!

Ongezond De bijen verliezen helaas overal terrein. De gevolgen van deze bijensterfte hebben meer impact dan je zo op het eerste gezicht misschien vermoedt. Wereldwijd en ook in Nederland is de wintersterfte bij honingbijen in de afgelopen jaren opgelopen van 10 tot 30 procent.

De oorzaak lijkt te liggen in een combinatie van factoren. Door gebruik van pesticiden in onder meer de landbouw zijn de bijen sterk onder druk komen te staan. Ze lijden ook onder parasieten, waaronder de beruchte varroamijt, die leeft van het bloed van bijenlarven en ze ernstig verminkt waardoor ze nauwelijks meer levensvatbaar zijn.

En de boosdoener nosema ceranae, die ontkiemt in de maagdarm en zo ziektekiemen verspreidt. Tel daarbij op een gebrek aan nectar door een afname van bloemen en de algehele verzwakking van de bijengezondheid wordt duidelijk.

Landelijke actie

Het gebeurt wel vaker dat kunstenaars hun tijd vooruit zijn. Pas vijf jaar later, in 2009, werd de landelijke actie en gelijknamige petitie ‘Stop de Bijensterfte’ op touw gezet. De bijbehorende website bijensterfte.nl is inmiddels meer dan een kwart miljoen keer bezocht. Dit jaar drong de bijenkwestie ook door tot de politieke arena in Den Haag. Alle reden voor vier natuurorganisaties, te weten de KNNV (Vereniging voor Veldbiologie), de Bijenstichting, Nederlandse Bijenhoudersvereniging en EIS Nederland (European Invertebrate Survey, Naturalis) om 2012 uit te roepen tot het Jaar van de Bij.

Stadsimkers

Gelukkig is er niet alleen maar kommer en kwel. Want het kleinschalige, duurzame bijenhouden is in opkomst. Urban beekeeping – of in gewoon Nederlands: stadsimkerij – groeit.

Imkers houden bijen op stadse daken en balkons, in achtertuintjes en in stadsparken. In Parijs, dat zelfs claimt dé bijenstad van Europa te zijn, in Berlijn, Londen, Tokio, New York. En in Amsterdam. Het is ook niet zo gek, als je bedenkt dat het in steden met hun grotere verscheidenheid aan planten momenteel voor de bijen beter toeven is dan op het platteland met zijn monoculturen. De intensivering 쏅

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Getty Images | Vinicius Tupinamba/Shutterstock.com

P

al naast de Piet Heintunnel in Amsterdam staat een indrukwekkend betonnen en metalen kunstwerk van Frank Mandersloot. Het bestaat uit vier enorme, bovenop elkaar gestapelde tafels. Onder een van de tafels hangen acht bijenkasten. Vandaar de naam van het kunstwerk: Voor de bijen. De bijen zouden een mooie indicator zijn, meende Mandersloot bij de plaatsing van zijn kunstwerk in 2004. Als de bijen uit de stad zouden verdwijnen, zou het niet goed gaan met het ecosysteem en met de burgers.

Of er sindsdien sprake is geweest van onvoldoende voedsel, van te veel wind of dat het de technische problemen waren met de op afstand bestuurde trap waardoor de imker de bijenkasten niet kon bereiken - het is niet te zeggen. Feit is: de bijenkasten van Mandersloot zijn leeg.

6 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 6

19-12-11 14:03

| januari 2012 7

smaakmakend 1-2012.indd 7

21-12-11 16:41

Tekst Nicole Willemse | Fotografie Getty Images | Vinicius Tupinamba/Shutterstock.com

De bij is van levensbelang.

Dat past natuurlijk overal bij!

Daarom steunt de Traay diverse initiatieven waaronder de Bijenstichting en het BEEING Festival.

deTraay Biologische honing Imkers sinds 1977 • www.detraay.com

Natuurlijk lekker!

Kenners weten al jaren dat Piramide Thee staat voor Biologisch genieten met een hoofdletter B. Want al onze zorgvuldig geselecteerde ingrediĂŤnten zijn 100% natuurlijk en verbouwd met respect voor mens en natuur. Dus gebruiken we bijvoorbeeld echte steranijs, zoete venkel, en brandnetels die bijna prikken op je tong van versheid. Zo lekker is biologisch!

Piramide heeft een rijk assortiment kruidenthee om elk moment van de dag te kunnen genieten van biologische thee. Van de klassieker Sterrenmix die we zelf hebben uitgevonden tot pittige Spicy met gember en zwarte peper.

8 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012 Voor meer informatie zie: www.piramidethee.nl

smaakmakend 1-2012.indd 8

21-12-11 15:15

Proef de honing van de stad P O zin om Amsterdamse stadshoning te proeven? Kijk op Ook w www.amsterdamsehoning.nl en leg via een mail contact met A Amsterdamse imkers. In elk stadsdeel is wel een imker actief én eelk stadsdeel heeft z’n eigen smaak.

쏅

van de landbouw en het gebruik kunstmest leiden tot een teruggang van de biodiversiteit. Hierdoor komen de bijen in de knel en dat heeft weer nadelige gevolgen voor de bestuiving van landbouwgewassen.

Bijen produceren niet alleen honing (en propolis en bijenwas), ze bestuiven (samen met andere insecten) ook planten en gewassen die ons voedsel vormen.

Word ook bijvriendelijk!

Wat kunnen we voor de bijen doen? Ziekteverwekkers bestrijden, al is dat geen sinecure. Een aantal virussen kan nog niet (goed) worden bestreden. De middelen om bijvoorbeeld de varroamijt tegen te gaan zijn vaak zo agressief dat een verkeerd gebruik tot nog meer bijensterfte kan leiden. Natuurlijk helpt het ook als het gebruik van pesticiden wordt verminderd of – beter nog – helemaal verboden. Daarom wordt in dit Jaar van de Bij alles uit de kast gehaald om overheden uit te nodigen bijvriendelijk(er) te worden. Het streven is er op gericht dat zij samen met natuurbeheerders een Bijenconvenant tekenen, waarin ze beloven het gebruik van (voor bijen giftige) bestrijdingsmiddelen in het openbare groen serieus te verminderen en de groenvoorzieningen bijvriendelijker te maken door bijvoorbeeld het inzaaien van planten die veel nectar en stuifmeel voor bijen leveren.

Betere training van imkers

Over de imkers zelf is in dit Jaar van de Bij ook nog wel iets te zeggen.

Een indirecte oorzaak die namelijk ook tot verhoogde bijensterfte leidt, is de vergrijzing en afname van hun aantal. Vroeger waren er tienduizenden bijenhouders in Nederland. Bijna elke landbouwer bezat een paar bijenvolken, vaak in de buurt van de fruitbomen of de groente- en bloementuin. Maar in de loop der tijd specialiseerden zij zich tot veehouder, akkerbouwer of tot iets anders. En verdwenen de bijenvolken van het boerenerf. De imkerij werd voortgezet door een klein groepje beroepsimkers. Zo kwam het dat het grootste aantal bijenvolken in Nederland tegenwoordig in bezit is van hobbyimkers (die er doorgaans niet hun brood mee kunnen verdienen).

Maar door de complexiteit van de bijensterfte is meer

en betere voorlichting en training van de imkers noodzaak. Het doel is duurzaam bijen houden.

Imkers die verantwoord werken, die voor de winter niet alle honing uit de bijenkast door suikerwater vervangen maar een aanzienlijk deel achterlaten als voedsel voor de bijen zelf. Die bestrijdingsmiddelen beperken tot het uiterste en zorgen dat er in de nabije omgeving van hun bijenkasten genoeg bloemen staan. Meer bloemen, goed voor meer bijen. 쏉

Bijvriendelijk balkon?

Op www.jaarvandebij.nl is een overzicht te vinden van alle acties in het land en allerlei tips om de situatie van de bij te verbeteren en te beschermen.

Kijk daarnaast ook eens op www.beecollective.eu. The Bee Collective is een samenwerkingsverband tussen bijenhouders en ontwerpers en zoekt naar nieuwe manieren om bijenhouden in ons huidige leefklimaat te stimuleren. Dat levert vindingrijke ideeën op.

Met het ontwerp van een eigen bijencomplex laten studenten van de Academie Beeldende Kunsten in Maastricht bijvoorbeeld zien hoe mensen met weinig tijd en ruimte iets goeds kunnen doen.

Datzelfde doen ze met het ontwerp van een praktische bijentuin, van kleding voor imkers en zakjes bijvriendelijk bloemenzaad.

Eigentijdse ontwerpen voor een moderne, stadse en vooral nieuwe generatie bijenhouders met een volle agenda en een kleine tuin, een balkon of dakterras.

Anderhalf miljoen bloemen • Voor het maken van 1 kilo honing moeten bijen ruim 4 kilo nectar verzamelen. Daarvoor vliegen ze ruim honderdduizend keer op en neer van bloem naar kast en terug. Ze bezoeken zo meer dan anderhalf miljoen bloemen.

• Alleen wanneer de bijen van hoofdzakelijk één plantensoort nectar hebben verzameld, mag de honing bijvoorbeeld fruit-, heide-, koolzaad- of klaverhoning genoemd worden. In alle andere gevallen staat er op het etiket: bloemen-, zomer- of voorjaarshoning.

• Waarom komt biologische honing in de natuurvoedingswinkel vooral uit het buitenland? Honing heet alleen ‘biologisch’ als deze gemaakt is in gebieden waar binnen een straal van 5-7 kilometer geen industriële bedrijvigheid te bekennen is, geen autosnelwegen zijn en ook geen niet-biologische landbouw voorkomt. | januari 2012 9

smaakmakend 1-2012.indd 9

21-12-11 16:41

Biologische kwaliteit van oudsher!

De zuivelfabriek in Limmen was de eerste verwerker van biologische melk in Nederland. Vanaf de oprichting van de fabriek in 1905 is er een rijke zuivelkennis opgebouwd. Die proeft u sinds 1980 in de beste kwaliteit biologische en biologisch-dynamit

sche zuivel. 130 veehouders leveren dageUl ik G

lijks hun verse melk voor Zuiver Zuivel producten. Via de houdbaarheidsdatum

| St li

op de verpakking kunt u terugvinden van welke veehouders de melk in uw product

j

i

onder andere afkomstig is.

F t

ďŹ S

B

Kijk voor meer info op www.zuiverzuivel.nl.

10 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 10

21-12-11 15:16

PEULVRUCHTEN

Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson

LICHT EN VERFIJND OF SIMPEL EN STEVIG

Een heuse Bruine Bonen Bende is opgestaan. Hun missie: promoten van peulvruchten. Bartje wilde niet bidden voor bruine bonen. Maar had Bartje nu geleefd, dan was hij misschien wel minder nukkig geweest.

Want peulvruchten kunnen ongelooflijk lekker zijn. En dat niet alleen….. | januari 2012 11

smaakmakend 1-2012.indd 11

21-12-11 16:41

Als je voor peulv kies je ook v Wie vroeger in ons land geen vlees kon betalen, at bonen. Of erwten of linzen. En omdat peulvruchten eenvoudig te verbouwen waren, at het vee gretig mee. Bonen, daar hing – vaak letterlijk – een lucht van armoe omheen.

Tekst Nicole Willemse | Fotografie | design56 / studiogi/Shutterstock.com

Meer dan een prima vleesvervanger Dat compleet achterhaalde beeld, daar wil promotieplatform de Bruine Bonen Bende korte metten mee maken. Om te beginnen doen peulvruchten het juist heel goed als vleesvervanger dankzij hun hoge eiwitgehalte. Ze bevatten alleen wat minder van het essentiële aminozuur methionine, met een portie rijst, pasta of brood op een dag is dat aangevuld. En dat hoeft echt niet in één gecombineerde maaltijd, zoals vroeger wel werd gedacht.

Lekker veel vezels en vitaminen Peulvruchten bevatten daarnaast veel koolhydraten die langzaam in het lijf worden opgenomen. Dat is goed voor de bloedsuikerspiegel en maakt ze tot een gezonde energiebron.

Dankzij het snelle verzadigingsgevoel dat ze geven én hun lage calorieëngehalte, zijn peulvruchten gezond voor mensen die bewust op hun gewicht letten. Instanties als de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum juichen het eten van peulvruchten daarom ook toe, ook vanwege het hoge vezelgehalte. Want negen op de tien Nederlanders eet tegenwoordig te weinig vezels, terwijl die juist zo goed helpen om overgewicht, hart- en vaatziekten en darmproblemen te voorkomen. En behalve dat in peulvruchten meer vezels zitten dan in de meeste volkorenproducten, zijn zij een uitstekende bron van B-vitaminen en mineralen zoals ijzer.

Kies voor duurzaam Wie kiest voor peulvruchten, kiest ook voor duurzaam. In vergelijking met zuivel, kip, vlees of vis is de opbrengst op een stuk landbouwgrond tien tot twintig maal hoger en ook op het vlak van verwerking, vervoer en opslag scoren peulvruchten hoog op duurzaamheid; er komt minder CO² vrij dan bij veel groentesoorten. Daarnaast kunnen ze ook nog eens droog en zonder koeling bewaard worden. En als de teelt al niet in de buurt plaatsvindt, kunnen ze in bulk per vrachtauto of schip worden vervoerd.

Ideaal voor biologische landbouw

Dankzij hun gunstige eigenschappen waren peulvruchten al in vroeger tijden in staat zich over de aarde te verspreiden. In het Midden-Oosten zijn velderwten en linzen gevonden die teruggaan naar het zesde en zevende millennium voor onze jaartelling. Peultjes stellen nauwelijks eisen. Ze hebben weinig

12 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 12

21-12-11 15:17

lvruchten kiest, k voor duurzaam.

V Vers, gedroogd, d d uit pot of blik moeite met droge en schrale grond, integendeel. De meer dan twaalfhonderd soorten bevorderen het eiwitgehalte in de grond, maken de aarde los voor nieuwe planten en weten stikstofbindende bacteriën in de lucht aan zich te binden. Die stikstof kan de plant vervolgens gebruiken voor de groei, als een soort natuurlijke vorm van bemesting.

Handig voor arme boeren die zich geen kunstmest kunnen veroorloven. En als ze op een uitgeputte grond twee jaar vlinderbloemige planten telen, kunnen ze de bodem daarna drie jaar voor andere gewassen gebruiken.

Ideaal voor de biologische landbouw als vruchtwisselingsgewas en groenbemester.

Vegetariërs, veganisten en flexitariërs Als goedkope vlees- of visvervanger zijn peulvruchten een voor de hand liggende keuze voor vegetariërs, veganisten en flexitariërs. En ze zijn ook nog eens snel en simpel te bereiden, helemaal als ze uit blik komen.

Kijk ook eens op www.bruinebonenbende.nl

WEL OF NIET WEKEN?

LEKKERSTE PEULVRUCHTEN

Spliterwten (erwten zonder velletje) en linzen hoeven niet te worden geweekt. Voor alle andere peulvruchten is het aan te raden om ze wel te weken.

Dit verkort de kooktijd en zorgt er volgens sommigen voor dat de bonen beter verteerbaar zijn.

Fruit altijd eerst wat ui, knoflook en of kruiden in een beetje olie en voeg dan pas de peulvruchten en het water toe. Dit geeft de peulvruchten extra smaak en zorgt er ook nog eens voor dat het kookvocht niet gaat schuimen, wat voor een snelkookpan heel belangrijk is.

Reken voor oude peulvruchten altijd 10 minuten kooktijd extra.

ZOUT Worden peulvruchten in water met zout opgezet, dan is er een risico dat de velletjes niet zacht worden. Het is beter om pas halverwege de kooktijd zout toe te voegen.

SNEL WEKEN Breng gewassen peulvruchten in ruim water aan de kook, kook ze 5 minuten en laat ze daarna een uur weken.

Spoel ze voor verder gebruik af in een zeef.

Tuinbonen, doperwten en kapucijners zijn de enige peulvruchten die bij ons vers verkrijgbaar zijn. Het seizoen is kort: juni en juli. Maar peulvruchten lenen zich goed om te drogen en kunnen zo lang bewaard worden.

Om ze weer eetbaar te maken, is alleen water nodig. De kooktijd wordt belangrijk verkort door ze eerst te weken.

De smaak van verse peulvruchten is anders dan van gedroogde: lichter, frisser, passend bij het zomerseizoen.

Gedroogde peulvruchten zijn steviger en stoerder: comfort food dat bij de koudere seizoenen past.

De keuze in gedroogde peulvruchten is groter dan in glas of blik. De smaak, textuur en voedingswaarde van peulvruchten in blik of achter glas is gelijk aan zelfbereide. Er wordt echter wel zout aan toegevoegd. Wie dat niet wil, kan beter zelf weken en koken.

IN DE SNELKOOKPAN

En selectie uit de

De kooktijd van peulvruchten wordt in de snelkookpan met ca. een derde ingekort.

Reken de tijd vanaf het moment dat de pan onder druk is. Open de pan pas als de druk ervan af is, voeg dan zout toe en laat de peulvruchten nog een minuut of 10 in het kookwater staan.

lekkerste peulvruchtenrecepten. Licht en verfijnd of simpel en stevig, de mogelijkheden zijn eindeloos. 쏅

| januari 2012 13

smaakmakend 1-2012.indd 13

21-12-11 15:17

SOU F F LÉ van witte bonen met amandelen en een bijpassende salade borrelhapje, 6 personen

Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

2 eetlepels olijfolie | 1 sjalot, fijngehakt | 1 teen knoflook, fijngehakt | 100 g zwarte belugalinzen | 500 ml groentebouillon (van tablet) | ½ theelepel gemalen komijn | 1 eetlepel geraspte Parmezaanse kaas | 20 g peterselie + 1 eetlepel heel fijngehakt |125 ml slagroom | 6 sneetjes geroosterd stokbrood

Witte bonen en amandelen vormen een verfijnde smaakcombinatie. Verrassend in de soufflé én de salade. hoofdgerecht, 4 personen 5 eetlepels olijfolie | 2 sjalotten, fijngehakt | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 75 g gemalen, gepelde amandelen | 200 g gedroogde witte bonen, voorgeweekt | 3 takjes tijm | 75 g mascarpone | 3 eetlepels witte balsamicoazijn | 4 eieren 125 g veldsla | 4 soufflébakjes (inhoud ca. 400 ml) 14 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 14

Fruit in een pan de sjalotten en knoflook zachtjes 3 minuten in de 2 eetlepels olie. Bak de gemalen amandelen heel even mee. Schep de bonen en tijm erdoor en schenk zoveel water op, dat de bonen 2-3 cm onder water staan. Kook de bonen in ca. 1¼ uur zachtjes gaar. Voeg halverwege de kooktijd wat zout toe.

Verwijder de tijm, giet het vocht af en pureer het bonenmengsel met 3 eetlepels van het opgevangen vocht en de mascarpone tot een dikke puree. Roer er 1 eetlepel azijn door. Proef en voeg eventueel nog wat zout en peper toe. Wrijf de bonen door een zeef.

Bewaar de inhoud van de zeef voor de salade.

Fruit in een klein pannetje de sjalot en knoflook 1 minuut zachtjes in 1 eetlepel olie. Schep de linzen erdoor, voeg de bouillon en komijn toe en kook de linzen in 30-35 minuten gaar. Pureer het mengsel heel goed met de staafmixer of in de keukenmachine. Wrijf de soep boven een schone pan door een zeef.

Schep de inhoud van de zeef in een bakje en roer er de resterende eetlepel olie, de kaas en de fijngehakte peterselie door. Proef en breng de tapenade op smaak met zout en peper.

Overgiet in een vergiet de 20 g peterselie met kokend water en laat deze goed uitlekken. Pureer de peterselie zo fijn mogelijk. Klop de slagroom dik vloeibaar en meng er de peterselie en naar smaak zout en peper door.

Bestrijk de sneetjes stokbrood met de tapenade.

Verdeel de opnieuw verwarmde soep over 6 kleine glaasjes. Schep de room erop en garneer eventueel met een takje peterselie. Serveer de hapjes samen op een schaal. 쏅

Verwarm de oven voor op 200 °C. Vet de bakjes goed in en bestrooi ze met paneermeel. Schud het overtollige paneermeel uit de bakjes. Klop de eidooiers goed door de gezeefde puree. Klop de eiwitten in een aparte kom stijf en spatel de bonenpuree luchtig erdoor. Vul de soufflébakjes met de puree. Zet ze op het rooster en bak ze in ca. 18 minuten bruin en gaar.

Meng voor de sladressing in een ruime kom de inhoud van de zeef met de resterende 3 eetlepels olie en 2 eetlepels azijn. Roer er wat water door tot het mengsel de dikte van een dressing heeft. Schep vlak voor serveren de veldsla door de dressing.

Serveer de soufflés in de vorm met de salade ernaast.

21-12-11 15:18

L ICH T & V E R F I J N D

A MU S E S O E P J E van belugalinzen met peterselieroom en toast met zwarte tapenade

Spectaculair om te zien en om te proeven. Vooral de zwarte tapenade is verrassend en zo gooi je helemaal niets weg.

| januari 2012 15

smaakmakend 1-2012.indd 15

21-12-11 16:42

met groene kool Kapucijners in een pot zijn meestal vers ingemaakt en veel lichter van smaak – en van kleur – dan gedroogde kapucijners. Voor dit stevige gerecht zijn de gedroogde het lekkerst.

S IM P E L & S T E V I G

K AP UC I J N E R S

16 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 16

21-12-11 16:00

hoofdgerecht, 4 personen 250 g gedroogde kapucijners, voorgeweekt* | 3 eetlepels olijfolie | 2 uien, fijngehakt | 1 eetlepel gedroogde oregano | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 750 g groene kool, in vrij grove stukken | 100 g oude kaas (stukje) | 1 eetlepel korianderzaad, grof gestampt Fruit in een ruime pan 1 ui, knoflook en oregano 3 minuten zachtjes in de olie. Schep de kapucijners erdoor en schenk zoveel water op dat ze net onderstaan. Breng aan de kook en kook de kapucijners in ca. 1½ uur gaar. Voeg halverwege de kooktijd wat zout toe.

Verhit de resterende 2 eetlepels olie en bak hierin de resterende ui, de knoflook en de rode peper zachtjes 2 minuten. Schep de groene kool erdoor en laat deze iets slinken. Schep met een schuimspaan de kapucijners bij de kool en voeg enkele eetlepels van het kookvocht en wat zout toe. Stoof de kool in 10-15 minuten gaar. Verdeel het gerecht over 4 borden en schaaf de kaas erboven. Strooi er ten slotte de koriander over.

Lekker met grof bruinbrood.

T AJI N E

* Of gebruik kapucijners uit pot of blik. Reken 2 potten of blikken (à 400 g) voor 4 personen. Voeg de helft van de oregano toe aan de kool.

Groene linzen zijn lekker pittig van smaak en daardoor heerlijk in mediterraan gekruiden gerechten, zoals deze tajine.

van linzen met pompoen hoofdgerecht, 4 personen 4 eetlepels olijfolie | 1 grote ui, gesnipperd | 2 tenen knoflook, fijngehakt | 225 g groene linzen, afgespoeld | 1 eetlepel Marokkaanse kruiden* | 1 butternut pompoen, in blokjes van 2 x 2 cm | 100 g grof gehakte walnoten | 4 eetlepels grof gehakte verse koriander

Verhit de olie in een ruime hapjespan.

Fruit hierin de ui en knoflook zachtjes 4 minuten. Roer de linzen en de kruiden erdoor. Voeg 500 ml water toe, breng aan de kook en stoof de linzen 15 minuten.

Voeg de pompoen en naar smaak zout toe en stoof alles in nog eens 15 minuten gaar.

Rooster intussen de walnoten in een droge koekenpan goudbruin.

Verdeel het gerecht over 4 borden en strooi de walnoten en de koriander erover. Lekker met couscous en eventueel nog een groene salade. 쏉 *Of gebruik 1 theelepel gemalen komijn, 1 theelepel gemalen koriander en 1 theelepel gemberpoeder. | januari 2012 17

smaakmakend 1-2012.indd 17

21-12-11 16:42

Quinoa pilav met pistachenootjes 4 eetlepels olijfolie | 1 grote ui, gesnipperd | 1 venkelknol, in kleine blokjes | 1 theelepel kurkuma (koenjit) | 1 theelepel kaneel | 300 g quinoa | 50 g pistachenootjes, gepeld | 300 g spinazie, gewassen en goed uitgelekt | 75 g gedroogde cranberry’s Meng de misopasta met de sherry en sojasaus. Bestrijk de makreelfilets rondom met dit mengsel en leg ze in een bakblik of lage ovenschaal.

Laat de vis 30 minuten marineren.

Schil de wortels met een dunschiller en schaaf ze – ook met de dunschiller – in lange dunne linten. Verwarm de ovengrill voor. Strooi het sesamzaad over de makreel en schuif de vis 10 cm onder

de hete grill. Rooster de vis in 6-8 minuten mooi bruin en net gaar.

Verhit de olie in een wok en fruit de gember en knoflook zachtjes tot het gaat geuren. Schep de wortellinten erdoor en roerbak ze 2-3 minuten.

Voeg 2-3 eetlepels water toe en smoor de wortel in nog enkele minuten zachtjes gaar. Verdeel de wortel over warme borden en leg de gegrilde makreel erop. Strooi de koriander erover. Lekker met rijst of aardappelpuree.

Met meer noten (40-50 gram noten per persoon) maak je van deze quinoa pilav een hoofdgerecht. Combineer de pistachenoten dan met amandelen en walnoten. Geef er een salade bij.

Recepten Clara ten Houte de Lange | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen

bijgerecht, 4 personen

18 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 18

20-12-11 10:29

Quinoasalade met bietjes en raapstelen lunchgerecht, 4 personen sap en rasp van 1 citroen | 6 eetlepels olijfolie | 4 kleine rode bietjes, geschild 200 g (trio van) quinoa | 2 eetlepels bieslook, fijngeknipt | 3 eetlepels platte peterselie, fijngehakt | 250 g raapsteeltjes | 50 g feta of geitenkaas, fijn verkruimeld

Quinoa!

Quinoa is een geval apart. Je eet en bereidt de piepkleine korreltjes op dezelfde manier als rijst en couscous. En toch is quinoa geen graan. Botanisch gezien hoort quinoa tot dezelfde ganzenvoetfamilie als rode biet, snijbiet en spinazie, maar bij quinoa gaat het niet om de bladeren maar om de grote trossen met fel roze, oranje, rode, violette of zelfs zwarte zaadjes. Eenmaal schoongemaakt lijken de zaadjes nog het meest op bleekgeel sesamzaad.

Quinoa is lekker als bijgerecht bij vlees en vis, maar is ook een goed uitgangspunt voor een maaltijd zonder vlees of vis. De zaadjes zijn rijk aan koolhydraten, vitamines B, mineralen en hoogwaardig eiwit. Reken op 75 gram quinoa per persoon. Kook de quinoa in twee keer zoveel water in 15 minuten gaar of bereid de kleine korreltjes als risotto of pilav. 쏉

p

g |

g

j

|

y

g

|

g

Klop het citroensap met de olijfolie en wat zout en versgemalen zwarte peper tot een dressing. Schaaf 2 bietjes in dunne plakjes en schep ze in een diep bord om met 2 eetlepels dressing. Snijd de andere bietjes in piepkleine blokjes en schep ze in een kommetje om met 2 eetlepels dressing. Laat

de plakjes en blokjes biet een half uurtje staan. Kook de quinoa in een pan met 400 ml water en wat zout in 12-15 minuten gaar en mooi droog. Roer de rest van de dressing met de citroenrasp en de peterselie en bieslook door de quinoa en laat het graan afkoelen tot lauwwarm. Snijd de worteltjes van de raapsteeltjes en was de groente in ruim water. Laat de raapsteeltjes in een vergiet goed uitlekken. Snijd de helft fijn. Leg de plakjes biet en de hele raapstelen op borden. Schep de blokjes biet en de gesneden raapstelen door de quinoa en schep de quinoasalade op de groente op de borden. Strooi de verkruimelde kaas erover.

Druppel wat rodebietendressing rond de salade.

Misschien vreemd, maar heel lekker: quinoa in de stamppot. Het geeft het gerecht een lekkere ‘bite’.

Vervang heel eenvoudig een deel van de aardappel door quinoa. Bereid het gerecht zoals gewend en breng het daarna eventueel lekker pittig op smaak met kerriepoeder of Marokkaanse kruiden. | januari 2012 19

smaakmakend 1-2012.indd 19

21-12-11 16:43

De biologische sector integreert steeds verder

de loer: in sommige productgroepen kan het

‘Dat onze biologische kernwaarden in de wetgeving zijn vastgelegd, is een groot goed.

Daar moeten we de burgers beter bij betrekken, beter mee verbinden. Je ziet dat nu al gebeuren.

Logisch, biologisch is de allround kampioen duurzaamheid.’

aanbod de vraag nauwelijks bijbenen.

Kees van Zelderen, melkveehouder in De Rips, lid van de Raad

in de samenleving. Wat vroeger vooral een ideologie was, wordt nu ook een lifestyle.

De vraag naar biologisch blijft groeien. Goed nieuws dus. Er ligt wel een ‘luxeprobleem’ op

van Toezicht van Bionext en voorzitter Vakgroep Biologische Niet meer dan zo’n 3 procent van de Nederlandse landbouwgrond is biologisch. Ondertussen is de biologische markt de afgelopen tien jaar grofweg verdubbeld naar een omzet van ruim 750 miljoen euro in 2010. In de zuivelsector zijn 50 à 60 extra biologische melkveehouders nodig. En ook bij varkensvlees en pluimveevlees dreigen tekorten.

Waarom groeit het biologische aanbod niet mee met de vraag?

‘Veel niet-biologische veeboeren en tuinders denken over omschakelen naar biologisch, maar aarzelen’, zegt Bavo van den Idsert, directeur van Bionext, de nieuwe ketenorganisatie voor duurzame biologische landbouw en voeding. ‘Bijvoorbeeld voor ondernemers in de herfst van hun loopbaan, de categorie vijftig plus, is het niet niks om alsnog je bedrijfsvoering om te gooien. Bij de jongere melkveehouders spelen andere zaken: zij hebben vaak zeer omvangrijke, intensieve bedrijven die ver af staan van de biologische werkwijze. Zij zien nog te veel hindernissen en kosten op de korte termijn en onzekerheden op de lange termijn. Logisch. Vooral in deze tijd, waarin iedereen rondloopt met de eurocrisis in z’n hoofd.’

‘Biologisch valt of staat met eerlijke, transparante communicatie zonder commerciëel jasje. Met inspirerende achtergrondverhalen die kloppen.

Daar moeten we harder aan werken. Mensen houden nu eenmaal niet van gebakken lucht.’

Landbouw van de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO)

Maken we straks mee dat er alleen nog maar buitenlandse bio-producten op de Nederlandse eettafels staan?

‘Dat zal niet gebeuren. Om twee redenen. Eén: we gaan letterlijk de boer op. Bionext overlegt met boeren en banken hoe we de kortetermijnnadelen van omschakelen kunnen omzetten in langetermijnvoordelen. Het gaat langzaam, maar er komt beweging in. Twee: steeds meer bewuste consumenten kiezen voor eten dat geproduceerd wordt in de streek waar ze wonen. Stadslandbouw is daar een mooi voorbeeld van.’

Een streekproduct wil nog niet zeggen dat het biologisch is.

‘Nog niet, nee. Maar we gaan wel die kant op. Biologisch wordt nu al sterk geassocieerd met duurzaamheid in de volle breedte. Denk aan korte lijnen van producent naar consument, een lager energiegebruik, hernieuwbare verpakkingen, fairtrade, natuurbeheer, zorgboerderijen en biodiversiteit. Bionext gaat die meerwaarden meetbaar maken en verder ontwikkelen met de biologische bedrijven. Biologisch draagt al op veel meer aspecten bij aan duurzaamheid dan de wetgever van biologisch eist, maar alles kan altijd beter.’

Roosmarijn Saat, mede-eigenaar van Gimsel in De Groene Passage in Rotterdam en bestuurslid Promotiebureau Biologische Speciaalzaak (PBS)

20 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

smaakmakend 1-2012.indd 20

21-12-11 15:24

‘De consument verwacht niet anders van een biologisch product. En Bionext doet dit niet alleen. We werken samen met het bedrijfsleven aan de opwaardering van het concept biologisch. In landen om ons heen gebeurt dat op dezelfde manier. Biologisch kan niet tevreden achterover leunen, we zullen als keten vooruit moeten.

Anders worden we straks links en rechts ingehaald door CO²-neutrale kassen en diervriendelijke stallen. Ik zie en hoor dat veel biologische bedrijven de lat graag nog hoger willen leggen. Ze willen kampioen zijn van de duurzaamheidmeerkamp. Die ambitie is goud waard en Bionext wil het proces van doorontwikkeling graag aanjagen en begeleiden.’

Het vertrouwen van de consument in biologisch is groot, terwijl dat voor voedsel in het algemeen wel anders is.

‘Dat vertrouwen hangt sterk samen met de transparantie in de keten. Transparantie en vertrouwen zijn sleutelwoorden voor verduurzaming.’

Sommige speciaalzaken groeien sterk in omvang. Is het personeel wel genoeg geschoold om de biologische verhalen smakelijk te kunnen vertellen?

‘Daar werken de winkels hard aan. De communicatie van speciaalzaken – van de hele biologische sector trouwens – gaat ook over transparantie. Laten zien van wie je producten afkomstig zijn, wat het verhaal erachter is.

Producten van een boer uit de omgeving, producten met het Demeter keurmerk, of producten van bijzondere projecten, zoals Sekem in Egypte. Het personeel speelt een belangrijke rol in het doorvertellen van dat verhaal aan de klant.’

Ronald van Marlen, directeur van Ariza, onderneming in biologische fruit & groentenproducten

Daarmee verhoog je dus eerder de vraag dan het aanbod.

‘Zeker, maar het mes snijdt aan twee kanten. Hoe duurzamer en groter de biologische markt, hoe meer nietbiologische boeren zich achter hun oren zullen krabben, hun kansen zullen zien en grijpen.’

Bereidt Bionext zich al voor op die schaalvergroting?

‘We streven naar een beheerste omzetgroei van 10 procent per jaar. Een te snelle groei is niet duurzaam en zorgt voor onbalans in de keten. Behalve aan groei werken we daarom ook aan een optimale afstemming tussen de schakels in de keten. Een winkel wil graag goed gevulde schappen, een teler wil een eerlijke prijs voor zijn appels en de consument wil waar voor zijn geld. Onze taak is zorg te dragen voor goede afstemming, van boer tot consument. Dat zal zowel de kwaliteit als de kwantiteit van biologisch ten goede komen.’

Er is toch niets mis met de kwaliteit?

‘Het kan altijd nog beter, nog gezonder en nog lekkerder!’ 쏉

Tekst Hans Moltzer | Illustratie Zoltan Koraï

Neemt Bionext niet te veel hooi op de vork?

‘De mens zit in een spagaat. Als consument wil hij kiloknallers, als burger diervriendelijkheid.

In een wereld waarin voedsel anoniem is, biedt biologisch een mooie kans om mensen waarden aan te reiken die bijdragen aan een gelukkiger leven.’

| januari 2012 21

smaakmakend 1-2012.indd 21

21-12-11 16:44

▲ Neem 1 koffielepel (slechts 28 Kcal) Gula Java Matcha. Voeg een hoeveelheid koud of heet water, melk (Gula Java Matcha Latte) of graandrank toe naar believen. Verwerk in soep, brood of gebak. Strooi op muesli, yogurt, salades en afgewerkte gerechten.

Gula Java Matcha van Amanprana belooft focus, innerlijke rust, energie én anti-oxidanten in één kop Stimuleer je concentratie Alerter zijn in sport, in je werk, in het verkeer? Meer focus in studie en activiteiten? Minder afgeleid en meer geconcentreerd voor betere resultaten? De natuurlijke combinatie van het eiwit L-theanine met caffeïne in Gula Java Matcha zorgen voor alertheid, focus en concentratie.

Geniet tegelijk van meer innerlijke rust Matcha wordt in Japan al eeuwen gebruikt als ceremoniële thee. Zen boeddhisten drinken matcha om te mediteren, om tot zichzelf te komen, voor innerlijke rust. Voor zen.

Bruis van de energie De Gula Java bezorgt je energie uit kokosbloesem. De zoete nectar van de kokosbloesem is een gekoesterde rijkdom, door Javaanse tappers hoog in de kokosbomen info www.noble-house.tk geoogst. Boven het houtvuur in de ketel wordt de nectar langzaam roerend zoet en boordevol energie. Om jou op elk info www.noble-house.tk moment van de dag energie te geven.

Dagportie anti-oxidanten in 1 kop Anti-oxidanten helpen veroudering tegengaan en geven het lichaam de kracht om aanvallen van oxidanten af te slaan. Ze verhogen het immuunsysteem, je gezondheid. ORAC geeft de anti-oxidatieve waarde weer van voeding. 3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen. 1 koffielepel (8,5g) Gula Java Matcha bevat 3500 ORAC. De actieve antioxidanten in Gula Java Matcha zijn een natuurlijke, unieke combinatie van 4 catechinen, taninen, chlorofyl en een rijkdom aan mineralen en eiwitten. De anti-oxidatieve kracht van Gula Java Matcha ligt vele malen hoger dan vitamine C of E. Wat is Gula Java Matcha?

Gula Java is geconcentreerde kokosbloesem nectar die zijn energie langdurig vrijgeeft. En matcha bestaat uit het gemalen theeblad van de Camellia Sinensis. Je drinkt bij Gula Java Matcha het hele blad. Bij groene thee werp je de blaadjes weg.

De Amanprana matcha kwaliteit wordt met een granietmolen traag vermalen (slechts 40g per uur). Amanprana gebruikt alleen groene theeblaadjes die jong en heel zijn. Dat is ‘Kotobuki’ kwaliteit. ‘Kotobuki’ betekent in het Japans ‘lang leven’. En dat is niet toevallig Amanprana kwaliteit. Productinfo: Tel 003236532541, www.noble-house.tk

FAIR WORLD SUPER VOEDING

ORAC 35.460

Gula Java Cacao FairTrade van Amanprana: FairWorld Gezonde prestatiedrank met kokosbloesem suiker De nieuwe gezonde sportdrank Michael Phelps, 8-voudig Olympisch zwemkampioen, dronk chocalademelk tijdens de Olympische Spelen. Geen steroïden of supplementen. Nieuw onderzoek bevestigt dat je met magere chocoladedrank sneller herstelt van zware fysieke inspanningen en deze ook langer volhoudt dan met sportdrank. Gula Java Cacao beantwoordt perfect aan die nieuwe sportdrankdefinitie: verschillende suikers, eiwitten en electrolyten (mineralen). M.a.w. bestaande sportdranken zijn achterhaald. De nieuwe chocoladedrank heet Gula Java Cacao.

De nieuwe gezonde familiedrank Chocoladedrank Gula Java Cacao is lekker zowel met melk, water of graandrank. Warm, lauw of koud.

Voor jong en oud. Boordevol gezonde energie. Als goede start bij het ontbijt, info www.noble-house.tk als energierijk tussendoortje, bij recreatie, sport, spelen, studeren, uitgaan en andere ogenblikken waarop je lichamelijk en geestelijk moet presteren. Bij burnout of winter bleus. Gula Java Cacao is je batterijen gezond opladen en genieten. Waarom is Gula Java Cacao de nieuwe gezonde familie- en prestatiedrank? Dankzij de kokosbloesem suiker heeft Gula Java Cacao van nature een lage glycemische index (GI 30), een hoge antioxidatieve waarde (ORAC 19.152 per 100g*), veel mineralen en electrolyten. De kokosbloesem suiker is Fair World en helpt 2000 Javaanse gezinnen aan een extra inkomen. De Cacao en vanille zijn Fair Trade. Info: Tel. 003236532541, www.noble-house.tk

SUPER VOEDING

ORAC 19.152 ORAC geeft de antioxidatieve waarde weer van voeding.

3.000 tot 5.000 ORAC wordt minimaal dagelijks aanbevolen.

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

• Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu •

smaakmakend 1-2012.indd 22

20-12-11 10:58

Witte-koolsoep

Elke dag lekker!

met m et peterselieroom peterselieroom

hoofdgerecht, 4 personen 3 eetlepels olijfolie | 75 g gerookt spek, in blokjes | 2 kleine uien, in ringen | 3 tenen knoflook, fijngehakt | 500 g wittekool, in brede repen | 1 winterwortel, in plakjes | 500 g vastkokende aardappels, in kleine blokjes | 1 theelepel karwijzaad | 1 liter groentebouillon (instant) | 4 eetlepels grof gehakte peterselie | 125 ml zure room

Verhit de olie in een ruime soeppan en bak hierin het spek zachtjes uit. Voeg de uien en knoflook toe en bak dit zachtjes 3 minuten.

Schep de wittekool erdoor en laat deze al omscheppend slinken. Bak de wortel en aardappel heel even mee. Voeg het karwijzaad en de bouillon toe en breng aan de kook. Kook de soep in 15-20 minuten zachtjes gaar. Proef en breng op smaak met royaal (gedroogde rode) peper. Meng de peterselie door de room en serveer deze apart bij de soep. ě?…

| januari 2012 23

smaakmakend 1-2012.indd 23

21-12-11 15:25

e

Laatste kans

Tuintherapie in een Notendop start 14 januari 2012 Natuurvoeding in een Notendop start 20 januari 2012 BD tuinieren start 21 januari 2012 Scheppend leven (Ecotherapie) start 2 februari 2012 Docenten/Sprekerstraining start 4 februari 2012

B

oer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie.

Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.

smaakmakend 1-2012.indd 24

Zaaien met sterren en planeten 3 maart 2012 Bijscholing zuur-basen in de voeding 14 maart 2012

Meer weten? Kijk op www.kraaybeekerhof.nl of bel ons op telefoonnummer 0343-512925

20-12-11 10:58

Elke dag lekker!

Zoete aardappels hoofdgerecht, 4 personen

5 eetlepels olijfolie | 6 teentjes knoflook, grof gehakt | 500 g boerenkool, heel grof gehakt | 1 kg zoete aardappels, geschild | cayennepeper | 7 sneetjes oud brood, zonder korst | 2 eetlepels rozemarijnnaaldjes, grof gehakt | 100 g mascarpone

met boerenkool en gebakken broodkruim

Verhit 2 eetlepels olie in een ruime pan en fruit hierin de knoflook in enkele minuten goudgeel. Schep de boerenkool erdoor en laat de groente al omscheppend slinken. Schep er vervolgens de zoete aardappels door en bak alles zachtjes nog 1 minuut. Schenk 250 ml water erbij en voeg naar smaak zout en cayennepeper toe. Dek de pan af, breng de inhoud aan de kook en laat deze in ca.

20 minuten heel zachtjes gaar stoven. Voeg als het gerecht wat te droog wordt, wat extra water toe.

Verkruimel intussen de sneetjes brood en meng ze met de rozemarijn.

Verhit de resterende 3 eetlepels olie en bak hierin het broodkruim krokant.

Giet eventueel het vocht van de groente af. Voeg de mascarpone toe en stamp alles tot een grove stamppot. Gebruik het afgegoten vocht als de stamppot iets te droog is. Verdeel over 4 borden en strooi het gebakken broodkruim erover. ě?…

| januari 2012 25

smaakmakend 1-2012.indd 25

21-12-11 15:26

Ayurveda Amanprana mondolie is natuurlijk antiseptisch, ze houdt je mond fris en zegt ‘neen’ aan verkoudheid en griep.

Totale mondhygiëne voor een schitterende lach. Bij tandenpoetsen wordt slechts 60% van het tandoppervlak bereikt en 10% van de hele mondholte. In onze mond leven 10 miljard micro-organismen (bacteriën, virussen, schimmels en protozoa). Ze kunnen het tandvlees doen ontsteken en zijn medeverantwoordelijk voor tandplak, gaatjes in de tanden, onfrisse adem, verkoudheid, griep, etc.

Verkoudheid of griep? mondolie! De essentiële olie van kruidnagel, kaneel en oregano en de kokosolie geven bacteriën en virussen geen kans. Mondolie helpt griep en verkoudheid voorkomen of genezen. Spoel en gorgel met 1 koffielepel (5ml) olie gedurende 2 tot 5 minuten. Bij verkoudheid en griep doe je dit 6x per dag. Ook bijzonder effectief ‘s avonds na het tandpoetsen voor opstaan met een frisse adem. Er zijn 2 soorten mondolie: de ‘Menta’ met munt en de ‘Foeniculum’ met venkel.

Waarom kokos-, olijf- en hennepolie? Voor olietrekken wordt vaak sesam- of zonnebloemolie gebruikt omdat ze goedkoop zijn. Ze oxideren echter te snel door de zuurstof die bij olietrekken aanwezig is in de mond. Amanprana maakt gebruik van 3 extra vierge oliën. Kokosolie, die antiseptisch is, heeft een kleine info www.noble-house.tk moleculaire structuur (kan overal tussen), en een sterkere zuigende werking. Olijfolie is rijk aan chlorofyl, die een slechte adem snel wegneemt. Hennepolie heeft een therapeutische werking en een lekkere smaak.

Eenvoudig detoxen met Amanprana mondolie 1 eetlepel (15ml) olie spoel je gedurende 20 tot 30 minuten door je mond heen. Zuigen, persen, suizen, kauwen, spoelen, trekken en gorgelen. Van links naar rechts, van boven naar onder. Niet inslikken, maar uitspuwen. Olietrekken doe je wekelijks en tijdens een detoxkuur dagelijks. Bij voorkeur ‘s ochtends op de nuchtere maag, na het tandenpoetsen. Als je meermaals per dag olietrekt, dan best voor de maaltijd. Info: Tel 003236532541 www.noble-house.tk 100% Bio, 100% actief, 100% natuurlijk, 100% liefde. Verkrijgbaar in je natuurwinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu

SUPER VOEDING

AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT

smaakmakend 1-2012.indd 26

Happy Perilla Special: voeding als medicijn Voeding is de essentie van gezondheid volgens Hippocrates. Bewuste mensen besteden veel aandacht aan groenten en fruit, maar ze vergeten vaak dat er twee essentiële vetzuren bestaan die een gezond lichaam niet kan missen. Het zijn alfa-linoleenzuur (ALA) uit de omega-3 familie en linolzuur (LA) uit de omega-6 familie.

Je lichaam kan ze niet zelf aanmaken. Je moet ze uit je voeding halen. Een gezond lichaam kan niet zonder omega’s. ALA en LA en omega’s in het algemeen vervullen info www.noble-house.tk vele noodzakelijke levensprocessen. Perillaolie bevat meer omega-3 dan lijnzaad en is rijk aan plantaardige helende stoffen. Perilla olie wordt bekomen door het koud persen van de zaden van de plant ‘Perilla Frutescens’. Perilla wordt in het Oosten al eeuwenlang gebruikt in het streven naar balans van lichaam en geest en om je ‘chi’, je innerlijke levenskracht, te herstellen door innerlijke rust te brengen. Happy Perilla Special neem je met de lepel of in groentensap, yoghurt, in dressing of met de maaltijd. Verkrijgbaar in je natuurvoedingswinkel of thuisgeleverd via www. amanvida.eu. Productinfo: Tel 00 32 3 653 25 41 www.noble-house.tk Bovis 15.000, -15 Yin, GI 0

SUPER VOEDING

AMAN PRANA

SERENE LEVENSKRACHT

Vandaag eten we SEITAN

Seitan van Bertyn: de ideale vleesvervanger gezond en lekker

20-12-11 10:58

Elke dag lekker!

Varkensschouder

in zuurkool met duindoornsap

hoofdgerecht, 4 personen 4 varkensschouderlapjes | 50 g boters | 150 g sjalotten, in partjes | 750 g zuurkool | 1 eetlepel gedroogde tijm | 1 kaneelstokje, gebroken | 4 kruidnagels | 250 ml duindoornsap

Bak de sjalotten 2 minuten in het bakvet. Schep de zuurkool, tijm, kruidnagels en het kaneelstokje erdoor. Voeg het duindoornsap toe en breng alles aan de kook. Leg het vlees op de zuurkool, sluit de pan en stoof alles in ca. 30 minuten heel zachtjes gaar. Lekker met aardappelpuree. ě?‰

Bestrooi het vlees met zout en peper. Verhit de boter en bak hierin het vlees aan beide kanten bruin. Schep het vlees uit de pan op een bord.

| januari 2012 27

smaakmakend 1-2012.indd 27

21-12-11 15:27

Winkelwaar

Tekst | Nicole Willemse

1 Pluk de dag Piramide heeft haar kruidentheesoorten in een nieuw jasje gestoken. De reden is vooral een handige, want op de verpakking zie je meteen het doel. De kruidentheetjes zijn namelijk ingedeeld in een ‘momenten’-reeks (Ontbijtje, Frisse start, Frisse start zonder munt, Even bijkomen, Na-tafelen en Lekker slapen) en een ‘genieten’-reeks (Pluk de dag, Spicy, Sterrenmix, Sterrenmix zonder munt en Zoet plezier). De smaak blijft van dezelfde kwaliteit: vertrouwd Piramide. Vanaf nu voor elk moment van de dag én elke stemming een theesoort. Een keuze die niet alleen biologisch is, maar ook gezond.

Wil je meer weten over alle thee van Piramide, kijk dan op www.piramidethee.nl Adviesprijs € 2,19 | 20 zakjes

2 Hartige rijstcrackers Snacken is lekker, gezond snacken is beter. Laat dat laatste maar aan de Japanners over – en trouwens, dat eerste ook. Zo zijn er spannende crackers van quinoa, zwarte sesam en bruine rijst. Dezelfde rijst die ook zit in de Genmai Life crackers, en verkrijgbaar is in drie varianten: licht gezouten rijstcrackers, met tamari of met zwarte sesam. Dat de crackers zijn gemaakt van Japanse biologische bruine rijst maakt ze extra gezond.

En dat maakt ze best uniek, want vaker zijn rijstcrackers gemaakt van witte (gepolijste) rijst, die nu eenmaal makkelijker te verwerken is. Lekker als (glutenvrije!) snack, toastje of om te dippen. Dat kunnen de Japanners van dit zoutje – daar ‘senbei’ – alleen maar beamen.

Adviesprijs € 2,29 (rijstcrackers) en € 2,69 (quinoa crackers)

3 Chocolade traktatie Een luxe omhulsel, pure luxe binnenin. Green & Black’s maakt de pretenties helemaal waar. Was er al een lekker (s)makend assortiment, dit is nu uitgebreid met drie nieuwe repen: pure chocolade met gember, pure chocolade met kersen en melkchocolade met karamel. Intense smaken, zorgvuldig uitgebalanceerd.

De pure repen zijn gemaakt met een cacaopercentage van 60 procent. Alle repen zijn biologisch en ook nog eens fairtrade. Voor iedere gelegenheid echte verwennerij!

Adviesprijs vanaf € 2,49 | 100 g

4 Saus!

Mmm… pasta! Met saus graag, en dan liefst een echte Italiaanse saus. Dat lukt wel met de Demeter sauzen van De Nieuwe Band. Gemaakt van smaakvolle biologisch-dynamische tomaten, door Terre di Sangiorgio. Daar worden ze sinds 1990 op eigen boerderij geteeld en verwerkt, en wel zo snel mogelijk na de oogst. Dat levert een scala aan verse én handige sauzen op: passata fijn (gezeefd) of rustica (grof gezeefd), pastasaus arrabiata (knoflook en rode peper), basilicum, bolognese (rundvlees), funghi (eekhoorntjesbrood), puttanesca (olijven en kappertjes) en tonno (tonijn en olijven). Het geheim? Een scheut goede olijfolie – laat dat maar aan de Italianen over.

Adviesprijs vanaf € 1,79

4

1 3

2

28 s m a a k m a k e n d 1 | januari januarii 2012 januar 2012 201 12 2

smaakmakend 1-2012.indd 28

19-12-11 16:09

5 Soja & tamari Tamari met koriander en wasabi, geroosterde sesamsoja, hot chili & lemon tamari, Thaise gembersoja en soja met rijstwijn. Dat klinkt nieuwsgierig makend interessant. Het zijn stuk voor stuk biologische exotische sauzen op basis van tamari en soja.

Van Lima! Ze zijn oosters geïnspireerd en een aanwinst voor alle creatievelingen in de keuken. Handig voor wokgerechten, frisse salades, als marinade, over noedels, rijst en op de grill – de mogelijkheden zijn eindeloos. En het zijn ook nog eens smaakmakers die vriendelijk zijn voor iedereen die op vet let. Fijne oppeppers om eens uit te proberen.

Adviesprijs vanaf € 3,99 | 100 g

6 Special delivery Omdat er zoveel vraag bleek naar bietensap en bietengroentesap zonder melkzuur, besloot De Nieuwe Band haar sappenproducent Beutelsbacher speciaal te vragen deze soorten te gaan produceren. Deze had daar wel oren naar, want Beutelsbacher is een biologisch-dynamisch pioniersbedrijf bij uitstek. Er wordt duurzaam samengewerkt met voornamelijk regionale telers en Beutelsbacher bezit een schat aan jarenlange kennis. Onder andere om de oogst zo snel mogelijk te persen, zodat de voedingsstoffen zo goed mogelijk bewaard blijven. De sappen zijn van Demeter-kwaliteit. En dat betekent flessen vol gezondheid. Ideaal om de wintermaanden mee door te komen.

Adviesprijs € 2,29 (bietensap puur) en € 2,39 (gemengd groentesap puur) | 700 ml

7 Cadeautip Fan van Smaakmakend? En grijp je wel eens mis in de natuurvoedingswinkel? We hebben een speciale actie in de aanbieding. Als je nu een abonnement neemt, betaal je € 22,50 per jaar en ontvang je Smaakmakend voortaan niet alleen thuis in de bus, je krijgt er ook meteen een Weledapakket ter waarde van € 25 bij cadeau. Wat je daarvoor krijgt?

Een 2-in-1 Reiniging en Rosa Mosqueta vitaliserende oogcontourcrème. Wel snel zijn, want er is een beperkt aantal pakketten.

Meer informatie en opgeven: www.smaakmakend.nl/ magazine.

Of bel: (030) 233 99 77.

Abonnement: 6 nummers per jaar voor € 22,50

8 Vega!

Nieuws voor vegetariërs en flexitariërs van EkoPlaza, het huismerkassortiment van de gelijknamige biologische supermarkt dat bijna wekelijks wordt uitgebreid. Ekoplaza biedt zes klassieke en moderne varianten paté: naturel, champignon, paprika-augurk, zontomaat, paprika-cashewnoot en maïs-tomaat. Op smaak gebracht met fijne kruiden en specerijen. Alle patés zijn biologisch, vegetarisch, cholesterol- en zuivelvrij. Daarbij zijn ze goed smeerbaar door de fijne structuur. Lekker op brood, of later op de dag op een toastje.

De paté blijft goed dankzij de hersluitbare verpakking met een plastic dekseltje.

Adviesprijs p j € 2,19 | 125 g

7

6

8 5

| januari 2012 29

smaakmakend 1-2012.indd 29

21-12-11 16:44

advertenties

de beste bio-adresjes

Panir, een heerlijke vleesvervanger nu ook van schapenmelk!

Panir de perfecte vleesvervanger: • is een unieke kaassoort gemaakt van biologische melk en citroensap.

• smelt niet en kan worden gebakken, gefrituurd of gegrild.

• heeft een romige en neutrale smaak, kinderen zijn er gek op.

• is zuiver, voedzaam en makkelijk te bereiden.

Heilige Koe panir van koemelk

Heilige Schaap panir van schapenmelk

Te koop bij uw natuurvoedingswinkel.

Zie ook www.panir.nl voor recepten.

Advies verkoopprijs Ca. € 2,80 - 250 gram koe naturel Ca. € 3,00 - 250 gram koe naturel, italiaanse kruiden Ca. € 4,00 - 200 gram schaap naturel

De Roek Vakantiebungalows in de bossen bij Otterlo, 1500m van Nationaal Park Hoge Veluwe.

Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij. www.deroek.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, biobabyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl BiologischGeschenkpakket.nl Dé specialist in duurzame geschenken en kerstpakketten.

Bezoek onze showroom in Huizen! Tel. (035) 523 84 79 Eco & fair trade kledingwinkel Sincero webshop www.sincero.nl Hardebollenstr 1 Utrecht KALMER, MILDER EN GELUKKIGER WORDEN, HET KAN ECHT! Mindfulness training in Zutphen.

Individueel of in een groep. Info: Liesbeth van Weelden (0575) 511722 www.leveneenkunst.nl Franse vakantie met héérlijk bio/ veg. eten? Rust, wandelen, mooie kamers in de Auvergne. www.lagarnasette.net GLERUPS VILTEN SLOFFEN 100% pure wol. Wie ze kent wil nooit meer anders. www.glerups.nl Voor de lekkerste biologische en biodynamische wijnen ga je naar BiologischeWijnwinkel.nl!

Vakkundig leren koken met biologische producten www.groenekookacademie.nl WILT U HIER OOK ADVERTEREN? Dat kan al vanaf € 60,00 (ex. btw).

Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (030) 232 04 90 en horenova@bionext.nl of kijk op: www.smaakmakend.nl

colofon SMAAKMAKEND 1 • januari 2012 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt u aangeboden door uw natuurvoedingsspecialist.

In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel.

Vragen of opmerkingen?

Mail of schrijf Bionext.

Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | fax (030) 230 44 23 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Hans Moltzer | Nicole Willemse Vormgeving Marc van Meurs Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | Getty Images | Zoltan Koraï | Shutterstock.com| KatoTan Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Dorien Dijkhuis | Ulrika Gustavsson | Ingmar Niezen Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd.

Abonnement op Smaakmakend?

Dat kan voor € 22,50 per jaar (6 nummers). Bel: (030) 233 99 77 of ga naar www.smaakmakend.nl ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.

www.biogids.nl voor een volledig overzicht van alle biologische winkels, boerenmarkten, webwinkels, restaurants en nog veel meer

smaakmakend 1-2012.indd 30

21-12-11 15:30

een frisse kijk

Sandra van Kampen Is adjunct-directeur en programmamanager Duurzaam Voedsel van Urgenda, de Nederlandse actieorganisatie voor duurzaamheid en innovatie.

‘Iedere keer als ik mensen ontmoet die werken aan verandering in het voedselsysteem, zie ik vonkjes in hun ogen.’

Tekst Hans Moltzer | Fotografie Kato Tan

Tegendraads ‘Dynamiek komt van koplopers in de maatschappij. Tegendraadse types die de muren van de gangbare voedselmarkt willen afbreken.

Vanuit Urgenda leggen we verbindingen met deze koplopers.

Ik zoek ze op en vind ze overal.

Ik geloof in hun initiatieven, zie kansen en mogelijkheden die ze zelf vaak niet zien. Samen werken we aan volgende stappen.’

Samen sterker ‘De kern van Urgenda is een kleine club mensen, gespecialiseerd in transitiemanagement. Met kleine budgetten, maar een groot netwerk. Als maatschappelijke organisatie kunnen we makkelijk contact opnemen met partijen die meer macht en invloed hebben of met de politiek. Vorig jaar hebben we met een grote groep van kleine producenten in het voedselpaviljoen van de Huishoudbeurs gestaan.

Ze hadden nog nooit zoveel enthousiaste bezoekers om zich heen gezien. Dat gaf een samen-zijn-we-sterker-gevoel.’

Radicaal anders ‘Samen kunnen we Nederland sneller duurzaam maken. Consumenten hebben al lang geen relatie of rechtstreeks contact meer met wat ze eten. De nadelen daarvan komen nu aan het licht. Het voedselsysteem moet radicaal anders. Eén klein initiatief heeft geen effect, wel de optelsom ervan. Samen steken we onze energie in die optelsom. In een krachtige voedselbeweging van onderop.’

Emotie ‘Ik kan van mijn werk een succes maken omdat ik van organiseren hou, en vooral ook van eten. Het is mijn persoonlijke passie. Ik kan echt gelukkig worden van een maaltijd die klopt. Eten is ook emotie. Het brengt mensen bij elkaar. Iedere keer als ik mensen ontmoet die werken aan verandering in hetvoedselsysteem, zie ik vonkjes in hun ogen.’

Uberhip ‘Een groot succes was de Bonenestafette. We hebben de boon gelanceerd als stijlicoon voor een gezonde en duurzame levensstijl. De boon is niet saai en achterhaald, maar springlevend en überhip. Die estafette was een kolfje naar mijn hand.

Ik ben dol op kapucijners.’

Proefterrein ‘Maar het gaat ons niet alleen om duurzaam voedsel. Een mooi voorbeeld is onze samenwerking met een flink aantal koplopers op Texel voor een duurzame ontwikkeling van het eiland. Onder het motto ‘Texel geeft Energie’ hebben zij een duurzame toekomstvisie ontwikkeld, waarin een grote plek is ingeruimd voor bijvoorbeeld elektrisch vervoer en duurzame energie. Ook wordt op Texel hard gewerkt aan de verduurzaming van het toerisme. Texel noemen we een icoonproject. Het eiland is een ideaal proefterrein voor duurzame experimenten.

Wij zorgen ervoor dat die naast het eiland ook een landelijke uitstraling hebben, waardoor initiatieven verbreed en opgeschaald kunnen worden.

Natuurlijk gaat het op Texel ook over duurzaam voedsel.

Al een aantal jaren hebben we contact met koploper Marc van Rijsselberghe over zijn zilte groenteproeftuinen. Eigenlijk heeft voedsel te maken met alle duurzame facetten van ons leven. Denk maar aan duurzaam vervoer, duurzaam milieu, duurzame leefomstandigheden van mensen en dieren, duurzaam energieverbruik en duurzaam gebruik van water. Zo kan ik nog úren doorgaan.’ 쏉 Meer lezen?

Check www.urgenda.nl en www.nieuwvers.nu | januari 2012 31

smaakmakend 1-2012.indd 31

21-12-11 16:45

bio · organic

Heerlijke wafels in een nieuw jasje t (F[PFU NFU OBUVVSMJKLF [PFUNJEEFMFO t *O EF TNBLFO IPOJOH IB[FMOPPU FO NPVU t ;POEFS TPKBMFDJUIJOF t -BDUPTFWSJK -BDUPTFWSJK t (JTUWSJK WSJK

d g i z j i w e g On lekker!

32 s m a a k m a k e n d 1 | januari 2012

www.terrasana.com www.terrasana.c w w com smaakmakend 1-2012.indd 32

20-12-11 11:00