een Oertuin VOL HISTORISCHE RASSEN @ 3X HOT POTATOES ¼ VAN AMANDELEN TOT WALNOTEN Û
BIOLOGISCH d DUURZAAM = INFORMATIEF h INSPIREREND [ LEKKERE EN GEZONDE RECEPTEN K VAN UW BIOLOGISCHE SPECIAALZAAK
HERFST • Nº3 2017
HEERLIJK OM TE DELEN
Flammkuchen uit de oven
Pro
drinking straight from the source We hebben het allergrootste respect voor de natuur. Zelfs zoveel, dat onze producten plantaardig, biologisch en GMO-vrij zijn. We produceren ze op een ethische, verantwoorde en volledig CO2 neutrale manier. Maar omdat deze verantwoorde productie niet de smaak geeft, hebben we er ook voor gezorgd dat de producten super lekker en erg veelzijdig zijn. Dus probeer Provamel eens tijdens je ontbijt, als tussendoortje of tijdens je oh zo lekkere pannenkoeken momentjes! Pro keeping it simple.
INHOUD
herfst 2017 In dit nieuwe seizoen zijn er weer volop nieuwe smaken te ontdekken: geroosterde kapucijners, trendy aardappelspaghetti en Flammkuchen uit de Elzas!
4 NOTEN
Ze zijn hip, gezond én superlekkere smaakmakers. Van biologische amandelen uit Sicilië tot biologische walnoten uit Moldavië: elke soort noot heeft een eigen verhaal
OERTUIN
Een tuinderij en een versgroothandel maken zich sterk voor het behoud van historische rassen. De diversiteit kan niet groot genoeg zijn
13
6 Salade van courgette met ansjovisdressing 8 Geroosterde kapucijners Kapucijnertapenade Indiase kapucijnersalade
11 Risotto van parelspelt met groene bonen en chorizo 16 Amandelkoekjes Hazelnootbonbons Hazelnoot-rozijnenmuffins Bruschetta met paddenstoelen en hazelnotenolie Mini-frittata met notenpesto Amandelmayonaise Walnoot-dragondressing
20
19 Hartige Provençaalse cake met pompoenpitmeel 20 Hartige & zoete Flammkuchen met appel 24 Aardappels met amandel en saffraan uit de oven Krokante aardappelspaghetti Aardappelfalafel
FLAMMKUCHEN
In een mum van tijd haal je de dunne plaatpizza’s uit de hete oven en in dezelfde tijd zijn ze op: de heerlijke hardlopers uit de Elzas
24
RECEPTEN:
28 Papardelle seitan gehakt met pompoen en gedroogde tomaat Fregola met snijbiet en sardientjes Herfstsalade met kip en cranberryhoningdressing
AARDAPPELS
Zin in iets nieuws? Dan is er aardappelspaghetti, verrassend in een wokgerecht of als een krokante borrelbite. Of maak pittige aardappelfalafels met ras-el-hanout en verse koriander
EN VERDER: 7 De kapucijners van Piet van Zanten 9 Spelt van Ale Havinga 23 Bio 10daagse van 14 tot en met 23 september 28 Altijd lekker in de herfst 34 Echt goed 39 Frisse Kijk: Michaël Wilde
DE OERTUIN ALS PROEFTUIN BIODIVERSITEIT EN OUDE RASSEN
Het behoud van historische rassen is belangrijk. Ze smaken beter, zijn veel beter opgewassen tegen ziekten en ze verzekeren biodiversiteit voor de toekomst. En ja, dat betekent iets meer werk.
Frank Drissen en Elsbeth van Apeldoorn van de Oertuin E OERTUIN IS een uniek project van Tuinderij De Groenteboer en biologische versgroothandel Kroon. Tijdens een pilotperiode van drie jaar werken beide samen aan het behoud van historische rassen. Voor biodynamisch tuinder Frank Drissen kan de diversiteit aan oude rassen niet groot genoeg zijn. ‘Ik vind het niet zo boeiend om hetzelfde als iedereen te telen. Liever zoek ik naar variëteiten die zich onderscheiden, naar rassen die verrassen. Ik heb geluk, dankzij Kroon mag ik mijn passie professioneel uitvoeren.’
VEEL INTERESSE ‘We zijn vorig jaar samen met Biologische Zorgtuinderij De Kweektuin begonnen en telen, onder andere, in hun koude kas,’ vertelt Frank. ‘Alles wordt handmatig geoogst en ingepakt. Er is veel vraag en interesse, onze proeftuin produceert nu al te kleine aantallen. Kroon is ook enthousiast, ze willen het liefst de productie verhogen. Maar ik heb tijd nodig om de historische rassen te testen. Dat 4
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
Kroon geduld heeft en de waarde ervan ziet, is ontzettende winst.’ Fons van Elsenburg, category manager bij Kroon, lacht: ‘Het vraagt inderdaad om grote flexibiliteit en het vergt meer aandacht dan dat we bij één teler één soort tomaat aankopen. Bij De Oertuin hebben we te maken met een verscheidenheid aan rassen die enorm is en waarvan de hoeveelheden heel wisselend zijn. Van sommige producten krijgen we 20 kistjes binnen en dan blijkt het een product waar de winkels wel 200 kistjes van willen afnemen – die er dus niet zijn. Omgekeerd kan het voorkomen dat we 200 kistjes van iets krijgen waar de winkels nog niet aan toe zijn. Toch willen we ons als groothandel hieraan verbinden, want als telers dit zelfstandig moeten doen, is het bijna onmogelijk om een goede handelspartner te vinden. Bovendien geloven we dat biodiversiteit juist in de natuurvoedingswinkels een plek verdient; daar zijn ondernemers in staat om kennis over te brengen aan de consument en de verhalen achter de producten te vertellen
‘Biodiversiteit is belangrijk,’ vervolgt Fons, ‘we willen dat oude kwaliteiten en smaken die rassen van oorsprong in zich hebben, bewaard blijven. Gaan moderne teelten voornamelijk om hoge opbrengsten en telersgemak, de keuze voor historische gewassen gaat voor een groot gedeelte over smaak. Oerrassen dragen vaak nog resistentie tegen ziekten in zich, wat ze uitermate geschikt en belangrijk maakt voor de biologische teelt.’
OMGEKEERDE WERELD ‘We werken met heirloomrassen’, legt Frank uit. ‘Dat is in Nederland een nog vrij onbekend begrip, het komt uit de VS. Het zijn historische rassen met een traditie, die van generatie op generatie zijn overgedragen en tot het cultuurerfgoed behoren. Ze onderscheiden zich in de winkel door hun uiterlijk. En thuis door de smaak. Veel historische groenten zijn eeuwenlang behouden omdat ze het beste smaken. Ze zijn verdwenen omdat ze niet passen in de moderne grootschalige groenteteelt. Dat is eigenlijk de h
TEKST NICOLE WILLEMSE • RECEPTEN ANNEKE AMMERLAAN • FOTOGRAFIE ETEN SVEN BENJAMINS • STYLING ULRIKA GUSTAFSSON • KOKEN INGMAR NIEZEN
TEKST NICOLE WILLEMSE
• herfst 2017
5
❛De historische rassen onderscheiden zich in de winkel door hun uiterlijk en thuis door de smaak❜
h
FONS VAN ELSENBURG, CATEGORY MANAGER BIJ KROON
omgekeerde wereld. De oogst moet binnen het logistieke systeem passen, moet goed te bewaren en te vervoeren zijn. Dat is begrijpelijk, maar er wordt niet meer gekeken of het een prachtig product is en hoe dat bij de klant gebracht kan worden.’
WONDER VAN VENETIË
MET ANSJOVISDRESSING
Tip: deze ansjovisdress ing is ook lekker bij gegrilde courgettes.
VOOR- OF BIJGERECHT, 4 PERSONEN
3-4 ansjovisfilets op olie sap en geraspte schil van ½ citroen 500 g bijzondere courgettes naar keuze 1-2 eetlepels neutrale olie grof gemalen zwarte peper 2 eetlepels pijnboompitten plukje rucola Wrijf de ansjovisfilets met een beetje olie uit het potje in een kommetje fijn. Roer er de geraspte citroenschil, het citroensap en de rest van de olie door. Proef en breng op smaak met peper. Rooster de pijnboompitten in een koekenpan goudbruin. Was de courgettes en schaaf ze in dunne plakken. Drapeer ze op een schaal en lepel vlak voor het serveren een deel van de dressing over de courgettes. Garneer met de pijnboompitten en de rucola. Wil je de courgette liever iets zachter hebben? Meng de groente dan zo’n 15 minuten voor serveren met de dressing. 6
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
MENSEN En er is meer wat Frank beweegt. ‘Wij zijn een tuinderij met een maatschappelijke insteek, we brengen mensen bij elkaar die samen veel kennis en verstand hebben van vergeten rassen en oergroenten. Als je die in je kas of in je tuin weet te halen, wat wij nastreven met vrijwilligers en zorgvragers, dan komt die ervaring beschikbaar. Ik kan biodiversiteit niet los zien van samenwerking met een diversiteit aan mensen.’
@
Fons van Elsenburg, category ma
nager bij Kroon
Kijk ook op www.tuinderijdegroenteboer.nl en www.kroonbiologisch.nl
PORTRET KATO TAN
Salade van courgette
‘Wij brengen oude variëteiten van oude rassen onder de aandacht, die mensen op zich al kennen maar die zich onderscheiden in hun verhaal, smaak en uiterlijk. In de nazomer telen we verschillende soorten pompoenen, waaronder de banaanpompoen Blue Banana en de White Flat Boer, komkommers: Vert Petit de Paris, citroenkomkommer en Early Russian, aubergines: witte en Turkse aubergine, en courgettes: Ronde de Nice en Rampicante. Een van mijn lievelingen is de Romano boon, Wonder van Venetië. Die doet het heel goed bij ons in de kas. Je ziet ze nergens in de handel. Ze hebben een waxachtige huid en smaken sappiger dan snijbonen. Ik verbaas me erover dat die nog niet is doorgebroken.’ Het moeilijke van veel van onze variëteiten is dat de nakomelingen niet allemaal uniform in grootte zijn en niet allemaal tegelijkertijd rijp. Het hele groothandelssysteem is erop ingericht dat alles in kistjes past. Neem de Blue Coco, de moederboon van alle paarse bonen. Die produceert veel, maar in verschillende formaten, van groot tot klein. Of onze komkommers, die variëren in lengte en kunnen op alle mogelijke manieren krom zijn. Daarop is de groothandelsinfrastructuur eigenlijk nog niet ingericht. Kroon is daarin revolutionair.’
DE KAPUCIJNERS VAN PIET VAN ZANTEN BIODIVERSITEIT EN OUDE RASSEN
Ze zijn typisch Nederlands, stonden eeuwenlang op het Hollandse menu en werden als vanzelf onderdeel van ons culturele erfgoed: kapucijners. Tot in de jaren tachtig werden ze nog ‘gewoon’ geteeld in Groningen, Friesland en Zeeland. TEKST NICOLE WILLEMSE • FOTO VERA VAN ZANTEN
H
Piet van Zanten van Het Geweide Hof
ET WAS IN 1987, toen het in het najaar onophoudelijk regende en honderden hectares erwten moesten worden omgeploegd, dat de meeste boeren stopten met de erwtenteelt. En zo verdween de kapucijner van het menu. Piet van Zanten van Het Geweide Hof in het Groningse Garmerwolde is een van de weinigen die ze nog teelt op zijn biodynamische akkerbouwbedrijf.
RESPECT VOOR DE NATUUR Wat drijft hem om ze juist wel te telen? ‘Oude, oorspronkelijke rassen hebben van nature een grote groeikracht in zich, zijn goed van smaak (je proeft meer!) en hebben een behoorlijke weerstand tegen ziekten en plagen, gunstig als je biodynamisch teelt. Wat mij ook drijft, is het behoud van biodiversiteit. Die is nodig om het leefklimaat voor onze gewassen overeind te houden. Het bedrijven van monoculturen en het ontbreken van bodemleven is een afbraak van de veerkracht van onze aanplant, waarmee we in feite ons eigen bestaan ondergraven. Dat we worden geconfronteerd met allerlei ziekten, plagen en gebreken is regelrecht terug te voeren op een gebrek aan biodiversiteit. Daarom probeer ik oude, typisch Groningse gewassen terug te brengen in het landschap, met respect voor de natuur. Behalve kapucijners teel ik ook oude graanrassen (spelt, Ommelander tarwe, Zeeuwse Witte tarwe) en sommige jaren groene erwten en strogele bonen.’
RISICO IN HET STAARTJE Daar staat tegenover dat de rassen een lagere opbrengst geven en veel zorg vragen. ‘Peulvruchten stellen hoge eisen aan de bodemstructuur en weersomstandigheden. Het risico zit in het staartje, de oogst. Je hebt goed weer nodig. De ouderwetse manier van oogsten is arbeidsintensief en haast onmogelijk geworden omdat de materialen (ruiters) niet meer verkrijgbaar zijn en de mensen die de kunst van
het ruiteren beheersen evenmin. Ik oogst met een maaidorser met een aangepaste maaibalk, maar als het slecht weer is en nat, dan gaat het oogsten moeilijk of helemaal niet. Lukt het wel, dan moet je de kapucijners nog drogen, ook een kunst op zich. Afzetgaranties kan ik niet geven, in het allerslechtste geval is de opbrengst nul. Je werkt met de natuur. Gelukkig heb-
ben mijn afnemers daar begrip voor. Of de oogst nu goed of slecht uitpakt, ik zeg altijd: volgend jaar een nieuwe ronde met nieuwe kansen.’
[
Verschillende oude graan- en peulvruchtensoorten zijn verkrijgbaar via GreenAge en De Nieuwe Band. Kijk ook op www.hetgeweidehof.nl.
• herfst 2017
h 7
Kapucijnertapenade
Neem een derde van de hoeveelheid gekookte kapucijners. Maal ze in een blender met 2 eetlepels olie uit een potje gedroogde tomaten en wat opgevangen kookvocht tot een dikke saus. Meng de gemalen kapucijners met 3 eetlepels grof gehakt basilicum, 4 eetlepels fijngehakte groene olijven en 3 fijngehakte gedroogde tomaten, zout en gemalen (gedroogde rode) peper. Laat de smaken even intrekken. Serveer met geroosterd pitabrood.
Geroosterde kapucijners
Neem weer een derde van de hoeveelheid gekookte kapucijners. Dep ze droog. Meng in een kom 1 eetlepel olie met een mespunt knoflookpoeder, een mespuntje cayennepeper en 1 theelepel ras-el-hanout. Schep de kapucijners goed door de olie en spreid ze vervolgens uit op een bakplaat. Rooster de kapucijners 25 minuten in de oven. Schep ze af en toe om. Serveer de kapucijners op kamertemperatuur als snack of gebruik ze op een salade.
h
Kapucijners (BASISRECEPT)
Week 200 g gedroogde kapucijners minimaal 8 uur in ruim water. Ververs het water, voeg een heel klein beetje zout, 2 gepelde tenen knoflook, eventueel een laurierblad en wat takjes tijm toe en kook de kapucijners in ca. 1½ uur gaar. Laat ze in een vergiet uitlekken. Vang wat van het kookvocht op.
8
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
Indiase kapucijnersalade Druk de resterende kapucijners met een vork iets fijn. Klop een dressing van 2 eetlepels olijfolie, ½-1 eetlepel citroensap, ½ theelepel geraspte citroenschil en 1 eetlepel Indiase currypasta. Meng de kapucijners, een halve in piepkleine blokjes gesneden mango en 2 eetlepels grof gehakte koriander erdoor. Laat de smaken even intrekken en serveer met papadums.
SPELT
BIODIVERSITEIT EN OUDE RASSEN
‘Biologisch landbouwbedrijf Landgoud ligt nabij het Noord-Groningse Kloosterburen, vlak onder het wad. Het land van de vergezichten. En van het in de wind wuivende spelt, dat Ale Havenga teelt. In de zomer, als de aren bijna rijp zijn, komt er een oranje-goudgele gloed over.’
Ale Havenga
TEKST NICOLE WILLEMSE • FOTO REMY VAARTJES
I
k ben met het telen van spelt begonnen, omdat dat zo’n bijzonder gezond gewas is. Spelt heeft een heel andere samenstelling dan tarwe. Het is al een heel oud gewas; in de middeleeuwen was het de grootste graan-soort in Europa. Tot tarwe werd ontdekt, dat eenvoudiger te dorsen bleek en niet gepeld hoefde te worden. Spelt wel, en die extra bewerking konden alleen gespecialiseerde molens uitvoeren die daarvoor minimaal windkracht 5 nodig hadden. Logisch dat er massaal werd overgestapt op tarwe. Wij laten onze spelt ook malen op molenstenen, daardoor blijven veel meer voedingsstoffen bewaard. Het pellen doet collega-boer Piet van Zanten in Garmerwolde voor ons.
SPELT IS NIET ALTIJD SPELT ‘Bijzonder is dat onze Oberkulmer Rotkorn Spelt een oerras is. Oorspronkelijke spelt heeft een hele andere eiwitstructuur dan tarwe en het beschikt over zes van de acht aminozuren die een mens niet zelf opbouwt. Duursporters eten spelt omdat het langzaam in je bloed wordt opgenomen. De meeste moderne speltrassen zijn veredeld met tarwe, die rassen leveren meer per kilo op. Maar na veredeling zijn al die specifieke eigenschappen minder aanwezig en is het eiwit niet meer vrij van tarwegluten. Dus veel mensen die om bewuste redenen spelt eten, eten niet of minder van wat ze denken dat ze eten, vermoed ik. Wij proberen die kennis te herintroduceren
door op al onze producten het ras erbij te vermelden - als je een appel koopt weet je ook of het een Elstar of Granny is.’
MOEILIJK ‘Een nadeel is dat dit speltras moeilijker te telen is, omdat de halmen heel lang worden en gauw de neiging hebben om plat te gaan liggen als het spelt te zwaar wordt bemest. Het luistert heel nauw. Ik ben biologisch teler, dus ik gebruik geen chemische bemesting. In de loop der jaren heb ik bemesting ontwikkeld waardoor mijn spelt voldoet aan bakkwaliteitseisen: het heeft een hoog eiwitgehalte.’
>
h • herfst 2017
9
NIEUW 1 volume Quinoa Express’
1 volume kokend water
+
=
QUINOA GEMAKKELIJK & K A N N I E T M IS LU K K EN ! GEZINSVERPAKKING 4-5
TO GO-ZAKJE 1 Om overal mee naartoe te nemen !
Naturel
Tabouleh
op Boliviaanse wijze
op Provençaalse wijze groenten
MET PRIMÉAL MAAKT U QUINOA IN EEN HANDOMDRAAI ! EKIBIO SAS - FRANCE - www.primeal.bio - www.ekibio.fr
BIODIVERSITEIT EN OUDE RASSEN
h
Risotto van parelspelt
MET GROENE BONEN EN CHORIZO HOOFDGERECHT, 4 PERSONEN
1 chorizoworst (180 g) 2 uien, in dunne partjes 250 g parelspelt 1 volle eetlepel tijmblaadjes 2 eetlepels balsamicoazijn 600 ml groentebouillon 600 g bonen, een mix van sperzie-, snij- en/of pronkbonen 200 g cherrytomaten 2-3 eetlepels korianderblaadjes Verwijder het vel van de worst en snijd de worst in plakjes. Verhit de olie in een hapjespan en bak hierin de plakjes chorizo zachtjes uit. Schep ze uit de pan op een bord. Bak nu de uien 3 minuten. Voeg nu de parelspelt en tijm toe en bak alles een halve minuut. Schenk de azijn in de pan en kook alles zachtjes 2 minuten. Voeg de bouillon toe en breng aan de kook. Kook de spelt zachtjes 15 minuten. Snijd eventueel de pronk- en/of snijbonen in grove ruiten. Voeg de sperziebonen en snijbonen toe en kook alles nog 15 minuten op laag vuur. Snijd intussen de tomaatjes in partjes en meng ze met de plakjes chorizo en de koriander. Verdeel de risotto over twee borden en schep het tomatenmengsel erop. Dit gerecht liever vegan? Vervang de chorizoworst door een vegan variant. Gebruik wel iets meer olie, omdat de vegan variant minder vet is.
SPELTPRODUCTEN
Het spelt van Landgoud verdwijnt in koek, crackers en desembrood van bakker Peters in Leens (het brood wordt door heel Nederland verzonden) en in het vergetengraanrassenbrood van biologische bakkerij Van Esch in Tolbert. Korenmolen ’t Lam in Woudsend maakt van het spelt parelspelt, gelijkwaardig aan risottorijst. Mensen die het geproefd hebben, komen ervoor terug. Dat geldt ook voor de gedroogde speltpasta, die smaakt als verse pasta en super voedzaam is. Zie www.landgoud.nl. Hele speltkorrels en parelspelt van Landgoud is in veel natuurvoedingswinkels verkrijgbaar onder het merk GreenAge (www.greenage.nl). Van Ale’s spelt brouwt Brouwerij Groninger, waarvan zoon Hero deel uitmaakt, een intussen al bekroonde pale ‘ale’. D
• herfst 2017 11
FRISSE KIJK
EEN HANDJE
NOTEN Notenzijn super hip. Niet zo gek, want ze zitten boordevol eiwitten, gezonde vetten, vitamines en mineralen. Biologische noten hebben een extra goed verhaal. TEKST EN RECEPTEN
Clara ten Houte de Lange
ZOVEEL NOTEN, ZOVEEL LANDEN
Biologische noten voldoen natuurlijk aan alle eisen die aan biologische producten gesteld worden. Bij het kweken en verwerken van de noten die je in de natuurvoedingswinkel koopt, wordt ook nog een extra rekening gehouden met het welzijn van mensen, dieren en het milieu. Elke soort noot heeft ook een eigen verhaal. Zo komen amandelen van het ene merk vanwege de verfijnde smaak uit Sicilië. En van het andere merk uit Californië waar ze bij het oogsten heel voorzichtig te werk gaan, zodat ze de amandelbomen niet beschadigen. Spanje is het land waar de meeste biologische amandelen vandaan komen. Turkije is een grote producent van biologische hazelnoten. Uit het gebied Ordu Giresun komen de lekkerste. Sommige bio-importeurs halen ze vanwege de delicate smaak liever uit Italië, uit Piemonte of de omgeving van Rome, want daar groeien de beste. Walnoten worden geïmporteerd uit Moldavië, waar ze met de hand worden geraapt en daarna in de buitenlucht op roosters gelegd om te drogen. Zelfs het kraken gebeurt daar met de hand tegen een fair loon. Pecannoten komen op hun beurt weer uit subtropische gebieden in Noord-Amerika. c
• herfst 2017 13
E E N H A N DJ E N OT E N
c
Bijzondere producten van of met noten Noten als superlekkere smaakmaker in de gemalen vorm als pasta, olie en zelfs met chocolade. Dat is op nog meer momenten genieten. BOVENSTE PLANK 1 Koudgeperste amandelolie van Emile Noël uit Frankrijk.
HELAAS! GEEN PARANOTEN DIT JAAR…
RAUW, GEROOSTERD OF GEBRAND?
Paranoten komen uit het ZuidAmerikaanse regenwoud, vaak uit Bolivia. De bomen kunnen niet gekweekt worden, dus trekken de boeren het regenwoud in om paranotenbomen te verzorgen en uiteindelijk rijpe noten te rapen die met 20-30 stuks in een ruwe bolster zitten. Dit jaar is de paranotenoogst echter dramatisch laag, slechts 20-30 procent van de normale oogst. Een ramp voor de boeren die van de paranotenoogst leven. Daarom zullen er dit jaar waarschijnlijk geen paranoten in de winkel liggen. Of ze zijn veel duurder dan anders.
Het wekt soms verwarring. In de winkel liggen de rauwe noten, ‘raw’ noten en geroosterde en gebrande noten naast elkaar. En dan is er ook nog keus uit gezouten en ongezouten. Rauwe noten zijn vaak alleen gepeld en verder niet bewerkt. Om bijvoorbeeld het vliesje om de cashewnoten te verwijderen, worden ze tot + 80°C verwarmd. Als er “raw” op de verpakking staat is het de bedoeling dat het product niet verwarmd is. Cashewnoten zul je nooit in de schil aantreffen in de winkel. In de bast van cashewnoten zit een huidallergeen waardoor ze nooit ongepeld worden verkocht. Walnoten en paranoten zijn altijd ongebrand. De noten kunnen wel gepasteuriseerd zijn om een lage microbiologische waarde te verkrijgen. Gebakken noten worden gefrituurd in olie. Alleen voor de smaak. De toch al vette noten nemen de frituurolie nauwelijks op. Het vetgehalte blijft min of meer hetzelfde, alleen het gehalte aan vitamines en mineralen gaat iets naar beneden. Geroosterde noten worden in ovens omhuld met droge, hete lucht, waardoor ze lekker knapperig worden en wat pittiger van smaak. Ook dit heeft niet veel invloed op de voedingswaarden. De termen gebrand, gebakken en geroosterd worden vaak door elkaar gebruikt. Twijfel je of noten geroosterd zijn in de oven of gebakken in vet? Check dan de ingrediëntenlijst. Bij gebakken noten Bij gebakken of gefrituurde noten staat daar olie vermeld.
O ZO GEZOND! Ongezouten noten staan in de Schijf van Vijf met het advies er elke dag een handje (= 15 g) van te eten. Noten leveren ijzer, vitamine E en vitamine B1 en zijn door het hoge eiwitgehalte een goede vegetarische keus. Het vet in noten is onverzadigd en dus gezond. Zo’n handje ongezouten noten per dag beschermt tegen hart- en vaatziekten en verlaagt het slechte LDL-cholesterolgehalte.
KINDEREN NAAR SCHOOL Cashewnoten zijn kleine nootjes die als een wormvormig aanhangsel onder cashewappels in de bomen groeien. In Brazilië is die appel een delicatesse. Importeurs kopen cashewnoten vaak in India en Vietnam en zorgen ervoor dat kinderen van de arbeiders die de noten plukken en bewerken naar school kunnen gaan.
2 3
4
5
6
MIDDELSTE PLANK 7 De verse notenpesto van LEQRS vind je in het koelvak.
Super over lintpasta of als smaakmaker voor gegrilde groenten of maak er eens de frittata op 16 mee. 8 Amandelmeel, bijvoorbeeld van het merk Terrasana is eigenlijk een echte klassieker uit de Franse patisseriekeuken, o.a. als basis voor macarons. Nog meer smaak krijg je als het meel voor gebruik even kort in de oven roostert.
ONDERSTE PLANK 9 Van Terrasana is deze heerlijk pasta van cashewnoten,
10 11.
12
13
14
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
Voor dressings, over gestoomde groenten of in de amandelmayonaise van pagina 16. De hazelnootolie van Emile Noël is ook koudgeperst. Subtiel van smaak en lekker over een simpele bladsalade met alleen een beetje zeezout. Voor deze olie van Bio Planete uit Frankrijk zijn de amandelen eerst geroosterd en dat geeft een volle amandelsmaak. Een paar druppels zijn voldoende. Bijvoorbeeld in een smoothie. De geroosterde walnootolie van Bio Planete is echt bedoeld als smaakmaker. Voeg een klein een klein beetje toe aan bijvoorbeeld cakebeslag of maak een heerlijk dressing met dragon (zie recept pagina 16). Ook de olie van geroosterde hazelnoten van Bio Planete is heel vol en rijk van smaak. Druppels eens wat olie over plakjes appel of over een bruschette met paddenstoelen (recept pagina 16). De koudgeperste walnotenolie van Bio Planete gebruik je op dezelfde manier als die van Emile Noël.
hazelnoten en amandelen. Gewoon voor op brood, maar ook heerlijk als basis voor dressings, sauzen en zoete lekkernijen. Een beetje een buitenbeentje, want de pinda is eigenlijk geen echte noot. De crunch maakt deze pindakaas van Terrasana extra lekker. Witte amandelpasta van Terrasana gemaakt van 100 procent gepelde amandelen. Natuurlijk op brood, maar probeer ook eens de amandelkoekjes op pagina 16 die met deze pasta zijn gemaakt. Deze pasta van hazelnoten met een klein deel rozijnen van het merk Horizon heeft een lekker natuurlijk zoetje. Je kunt het gebruiken zoals je pindakaas gebruikt, maar is ook superlekker in gebak, bijvoorbeeld de hazelnootrozijnenmuffins op pagina 16. Deze Italiaanse hazelnootpasta met chocolade (zonder melk) van Nocciolata is zo lekker dat je er niet vanaf kunt blijven. Natuurlijk op brood en pannenkoeken, maar ook als basis voor heerlijke bonbons (zie recept pagina 16). h
FRISSE KIJK
• herfst 2017 15
E E N H A N DJ E N OT E N
c
En met al die notenproducten maak je superlekkere en veelal heel eenvoudige hapjes en gerechtjes
En de hartige BRUCHETTA MET PADDENSTOELEN EN HAZELNOTENOLIE Bak 250 g gemengde paddenstoelen in boter mooi bruin. Sprenkel er citroensap over en laat vocht verdampen. Meng er verse oregano, versgemalen peper en wat zout door en serveer op sneetjes geroosterd vloerbrood. Garneer met grof gehakte hazelnoten en druppel er wat geroosterde hazelnootolie over.
MINI-FRITTATA MET NOTENPESTO Klop 4 eieren los met 75 g geraspte kaas, 4 eetlepels verse notenpesto (LEQRS) en 3 eetlepels fijngehakte peterselie en schenk in 12 ingevette holtes van een minimuffinvorm. Duw er cherrytomaatjes in en bak de mini-frittata in een op 200 °C voorverwarmde in 15 minuten goudbruin en gaar.
AMANDELMAYONAISE
De Zoete variaties AMANDELKOEKJES
HAZELNOOT-ROZIJNENMUFFINS
Klop 3 eiwitten met 250 g poedersuiker stijf. Blijf kloppen tot het eiwit glanst en klop er dan 250 g witte amandelpasta door. Schep bergjes van dit mengsel op een met bakpapier beklede bakplaat en bak de koekjes in op 150 °C voorverwarmde in 30 minuten goudbruin en gaar. Laat de koekjes afkoelen.
Klop met de handmixer 150 g hazelnootrozijnenpasta (Horizon) met 2 eieren, 100 ml (hazelnoot)melk en 4 eetlepels suiker tot een glad beslag. Spatel er 150 g havermout door en doe het mengsel over in 6 ingevette holtes van een muffinvorm. Bak de muffins op 200 °C in een voorverwarmde oven in 25 minuten goudbruin en gaar.
HAZELNOOTBONBONS Hak 250 g verse dadels zonder pit in de keukenmachine fijn en meng er 150 g hazelnootpasta met choco (zonder melk) door. Vorm dit mengsel tot balletjes ter grootte van een euro van en wentel deze rondom door fijngehakte hazelnoten of rauwe cacao. 16
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
Meng in de blender 1 eidooier met 2 eetlepels amandelmeel, 2 eetlepels citroensap, 1 theelepel mosterd en wat zout en peper. Voeg, al draaiend, door het deksel in een straaltje 150 ml neutraal smakende olie toe en voeg ten slotte 2-3 eetlepels amandelolie toe. Blijf draaien tot het mayonaise wordt. Lekker bij zoete aardappelfriet of gebakken vis.
WALNOOT-DRAGONDRESSING Hak 25 g gepelde walnoten in de blender fijn. Voeg 50 ml versgeperst sinaasappelsap, 1 eetlepel fijngehakte verse dragon, 2 theelepels fijne mosterd en 125 ml walnootolie of neutraal smakende olie en 2-3 eetlepel geroosterde walnotenolie toe. Meng alles tot een mooie dressing. Bewaar de dressing in een fles en schud voor elk gebruik. Lekker over groene salades. C
• herfst 2017 17
DE NIEUWE BAND Aandacht voor eten Aandacht voor de aarde Aandacht voor elkaar
Vraag jij je regelmatig af: • Waar komt mijn eten precies vandaan? • Wie heeft het eigenlijk gemaakt en hoe? • Is er wel een eerlijke prijs voor betaald? Dit zijn belangrijke en terechte vragen, vinden wij. Daarom zoeken wij bij De Nieuwe Band voor elk product naar de beste en mooiste herkomst. Biologisch is daarbij voor ons het uitgangspunt en van daaruit kijken we ook nog verder. Om zo samen te werken aan een mooie en eerlijke wereld. En zodat jij met een gerust hart kunt genieten van je eten!
BIJVOORBEELD ONZE WALNOTEN! Die zijn méér dan biologisch. Ze komen namelijk ook nog eens uit Europa, terwijl de meeste walnoten uit California of India komen. Dat scheelt weer voedselkilometers. Ze zijn ook nog eens afkomstig van een mooi project! Meer weten? Kijk dan op nieuweband.nl/walnoten
MEEL VAN ZADEN & PITTEN
ADVE RTO RIAL
Hartige Provençaalse cake MET POMPOENPITMEEL
IO PLANÈTE is bekend van een breed assortiment van zuivere biologische olie, van pure olijfolie tot maagdelijke kokosolie, en van verschillende notenoliën. En nu zijn er twee nieuwkomers: eiwitrijk lijnzaadmeel en pompoenpitmeel. Dit meel en de olie van Bio Planète hebben meer met elkaar gemeen dan je zou denken.
OUDSTE BIOLOGISCHE OLIEMOLEN VAN EUROPA Al meer dan dertig jaar biedt Bio Planète biologische olie van hoge kwaliteit. Het bedrijf is betrokken bij het volledige productieproces, van veld tot fles, en werkt met zorgvuldig geselecteerde ingrediënten en producenten die deze ruwe ingrediënten leveren. Bedrijfsleider Judith Moog van Bio Planète beschikt over de oudste biologische oliemolen van Europa, die zij van haar vader Franz heeft overgenomen. Het bijbehorende vakmanschap van het persen is er een waarbij traditionele handwerktechnieken hand in hand gaan met innovaties en frisse ideeën. De zaden, pitten en noten worden langzaam en koud geperst voor een optimale smaak, zonder dat er iets van de voedingswaarde verloren gaat.
EN ER IS ZOVEEL MEER HEERLIJKS Dat moeten ze bij Bio Planète hebben gedacht bij de ontwikkeling van het lijnzaad- en pompoenpitmeel. Nadat de olie uit het lijnzaad en de pompoenpitten is geperst, wordt de pulp tot fijn meel gemalen. Dat meel heeft een nootachtige smaak
Verwarm de oven voor op 180 °C. Meng 80 g proteïne pompoenpitmeel met 120 g volkorenmeel en 1 zakje bakpoeder. Klop een kom 3 eieren, 4 eetlepels extra vierge olijfolie, 125 g (schapen) yoghurt en wat zout en peper goed door elkaar.
en is ongelooflijk rijk aan eiwitten. Lijnzaadmeel (33% eiwit) heeft tien keer zo veel eiwit als melk en drie keer zo veel als tarwemeel. Pompoenpitmeel (59% eiwit) bevat meer dan het dubbele aan eiwit dan kippenborst (22 g per 100 g) en verhoudingsgewijs heel veel meer dan een kippenei (13 g per 100 g). Het meel is ook nog eens glutenvrij en geschikt voor allerlei soorten brood en gebak en voor het verrijken van smoothies. C kijk op www.Bioplanète.com
Schep eerst het meelmengsel erdoor en vervolgens 50 g geraspte pecorino, 8 fijngehakte gedroogde tomaten op olie, 1 eetlepel verse tijmblaadjes, en 35 g pompoenpitten. Schep het beslag in een goed ingevette cakevorm en bak de cake in 35-40 minuten gaar in de oven.
BOMVOL EIWITTEN, VEZELS EN MINERALEN Lijnzaadmeel van Bio Planète is gemaakt uit Duits lijnzaad, het pompoenpitmeel van Bio Planète uit licht geroosterde Oostenrijkse pompoenpitten. Behalve dat deze meelsoorten veel eiwitten bevatten, zijn ze rijk aan vezels en mineralen. Het meel heeft een hoge bindkracht, ideaal om vloeistoffen te binden, en past in een vegetarisch, veganistisch en raw-food dieet.
• herfst 2017 19
FLAMMKUCHEN uit de Hollandse oven uit de Hollandse oven
De hit van dit moment! Het superdunne zusje van de pizza uit de Elzas met crème fraîche in plaats van tomatensaus op de bodem. Probeer een hartige en zoete variant met vers in de herfst geplukte appels.
Basisrecept
Zoete Flammkuchen
VOOR DE BODEM
200 g bloem 2 g gedroogde gist 20 ml olie mespunt zout 100 ml lauwwarm water
Tip: Maak meer deeg en bewa ar in porties in de diepvries
20
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
NAGERECHT, 4 PERSONEN
5 eetlepels crème fraîche 1 eetlepel suiker mespunt vanillepoeder 1 grote appel 1 eetlepel gesmolten boter ½ theelepel koekkruiden maple-, agave- of vijgensiroop
Hartige Flammkuchen MET APPEL
BORRELHAP, 4 PERSONEN
5 eetlepels crème fraîche 1 grote appel 2 bosuitjes, in reepjes 6 plakjes ontbijtspek, in reepjes 2 theelepels fijngehakte rozemarijnnaaldjes peper Bestrijk het uitgerolde deeg met de crème fraîche, snijd de appel in superdunne plakjes en verdeel ze over de crème fraîche. Strooi de bosui, spekreepjes, rozemarijn en geitenkaas erover. Bak de Flammkuchen volgens de aanwijzingen in het basisrecept in de oven en maal er vlak voor serveren wat peper over.
Meng de crème fraîche met de suiker en het vanillepoeder en bestrijk het uitgerolde deeg ermee. Boor de appel uit, halveer in de lengte en snijd de appel in superdunne plakjes. Verdeel de appelplakjes over de Flammkuchen en bestrijk ze dun met de boter. Strooi de speculaaskruiden erover en bak de Flammkuchen volgens de aanwijzingen in het basisirecept in de oven. Laat de Flammkuchen als hij uit de oven komt 5 minuten afkoelen en sprenkel er vervolgens siroop over. C
Tip: r er Servee eel eventu ijs l een bo uze e naar k i bj
RECEPTEN ANNEKE AMMERLAAN • FOTOGRAFIE SVEN BENJAMINS • STYLING ULRIKA GUSTAFSSON • KOKEN INGMAR NIEZEN
Meng de bloem met de gist. Meng in een ruime kom het water met de olie en het zout. Meng de bloem deel voor deel door het watermengsel en kneed het deeg 10 minuten. Of maak het deeg in de keukenmachine. Leg het deeg afgedekt 20-30 minuten op een koele plaats. Verwarm de oven goed voor op de hoogste stand. Rol het deeg op een met bloem bestrooid werkvlak zo dun mogelijk uit en leg het op een met bakpapier beklede bakplaat. Leg de vulling op het deeg en bak de Flammkuchen in 5-6 minuten goudbruin en knapperig. Laat voor serveren 5 minuten afkoelen.
MET APPEL
FRISSE KIJK
Zoete Flammkuchen MET APPEL
• herfst 2017 21
Handzeep calendula voor celvernieuwing, tegen ontstekingen
Handzeep lavendel geeft rust enharmoniseert
Handzeep sensitief voor gevoelige huid en allergielijders
Handzeep rozen met geurige damascusroos
Handzeep rozemarijn activerend en verwarmend
Handzeep citrus fruitig, prikkelend en verfrissend
Sonett – zo schoon E
C
O
L
O
G
I
S
C
H
Sonett-handzepen zijn milde, basische zepen van hoogstaande biologische zuiverheidom handen en het hele lichaam mee te wassen. Sonett-handzepen worden gemaakt met ritmisch bewerkte toevoegingen bestaande uit goud, wierook, mirre, laurier, olijfolie, rozenas en mistel. Alle ingrediënten zijn afkomstig uit ge-
C
O
N
S
E
Q
U
E
N
T
controleerd biologische teelt. Sonett-handzepen zijn voor 100% biologisch afbreekbaar. Bij Sonett-producten worden geen petrochemische tensiden, enzymen of synthetische geur-, kleur- of conserveringsstoffen toegepast en ook geen gentechniek, nanotechnologie of dierexperimenten. Meer informatie op www.sonett.eu Sonett – zo goed.
Verkrijgbaar in bio-winkels.
ADVE RTO RIAL
VERRASSENDE ONTDEKKINGSPLAATS Van 14 tot en met 23 september staat biologisch extra in de schijnwerpers. Duik tijdens deze tien dagen in de schappen van de natuurvoedingswinkel en (her)ontdek wat het biologische keurmerk eigenlijk allemaal inhoudt. Tijdens de Bio10daagse staan de mooiste biologische producten centraal. Bij Gooodyfooods in Zwolle kiezen ze voor good food, feeling good, doing good. TEKST NICOLE WILLEMSE
NITA MOSTERMAN, mede-eigenaar en al dertig jaar winkelier: ‘Als je hier binnenstapt, kun je ervan uitgaan dat alles (minimaal) biologisch is, behalve alles wat uit de zee komt, omdat deze nu eenmaal niet biologisch gecertificeerd kan worden. Als je bij ons koopt, weet je dat je op alle vlakken het beste koopt, van zaadje tot maaltje.’
winkel mee. Gekoelde versproducten mogen niet in energie slurpende koelingen staan.’
BIODYNAMISCH: EERSTE KEUZE! Voor ons geldt: als de keuze er is om een biodynamische variant van een product aan te bieden, dan kiezen we daarvoor. Vooral bij groente en zuivel proef je het verschil. In het schap van de droogwaren ligt zowel de biologische als biodynamische lijn, om mensen de keuze te geven voor meerwaarde te kiezen.’
MINIMAAL DE HELFT IS VERS Achter het assortiment van dit Zwolse food-walhalla schuilt een doordachte filosofie, opgebouwd door jaren kennis en ervaring. ‘Minimaal de helft van onze omzet is vers’, vertelt Anita. ‘Onze afdelingen brood, groente en fruit, kaas, vlees en traiteurwaren zijn breed opgezet. We letten extra op de voetafdruk. Waar mogelijk betrekken we groenten en fruit van tuinders uit de regio. En we houden ons aan de seizoenen. Producten die niet van dichtbij kunnen komen, kopen we zo veel mogelijk in bij onze leverancier. Elke dag vijf vrachtauto’s voor de deur laten stoppen vind ik te milieubelastend. Behalve dat we bij vers voorrang geven aan de voetafdruk en het seizoen, telt ook de duurzame inrichting van de
3X GOED
❛Een boer heeft recht op een eerlijke prijs, daarom hangt aan al onze producten een fair prijskaartje❜
‘Schoonmaakmiddelen en huidverzorgingsproducten: dat is een lastige groep. Wat je ook gebruikt, je belast altijd de natuur. In het schap liggen volledig natuurlijke wasnoten, sanitairreiniger op basis van micro-organismen en cosmetica met het keurmerk BDIH, het zwaarste keurmerk op gebied van cosmetica.’ Uiteindelijk komt het volgens Mosterman hier op neer: ‘We willen graag producten aanbieden die goed zijn voor mens, dier en onze aarde. Fair geldt voor het hele assortiment. Een boer en de hele keten hebben recht op een eerlijke prijs, daarom hangt aan al onze producten een fair prijskaartje. A Kijk ook op www.ontdekbio.nl.
• herfst 2017 23
MET AARDAPPELS komt het altijd weer goed
Een saaie of sombere dag? Kies voor een verrassend recept met de oer-Hollandse aardappel: crispy snacks of een hartverwarmende ovenschotel.
Krokante aardappelspaghetti
HET RECEPT
Maak de spaghetti vlak voor het serveren, anders verkleurt de aardappel.
Aardappels
MET AMANDEL EN SAFFRAAN UIT DE OVEN HOOFDGERECHT, 3-4 PERSONEN
plukje saffraan (ca. 12 draadjes) 600 g kleine aardappeltjes, gewassen 3 eetlepels olijfolie 75 g witte amandelen 1 fijngehakte teen knoflook 2 oude boterhammen, verkruimeld 300 ml groente- of kippenbouillon 2 eetlepels grof gehakte peterselie (1-2 eetlepels geroosterd amandelschaafsel) Week de saffraandraadjes 5 minuten in 1 eetlepel kokendheet water. Halveer de aardappels en leg ze in een pan water met wat zout. Verhit de olie in een hapjespan en bak hierin de amandelen licht24
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
bruin. Voeg de knoflook en het broodkruim toe en bak al roerend lichtbruin. Roer de saffraan erdoor en breng nog een keer aan de kook. Schep het mengsel in een blender of keukenmachine, voeg enkele eetlepels water toe en pureer tot een dikke saus. Laat de aardappels uitlekken, leg ze in een braadpan, roer de amandelsaus en bouillon erdoor. Kook de aardappels afgedekt 15 minuten. Keer ze na 10 minuten. Verwijder het deksel en kook het vocht in tot een dikke saus. Laat de aardappels afkoelen tot kamertemperatuur, strooi de peterselie en eventueel het geroosterde amandelschaafsel erover en serveer met een groene salade met olijven.
1 grote lange aardappel, schoongeboend 1 eetlepel olie zout spiralizer*
1 Draai de aardappel met de spiralizer tot spaghetti.
2 Verhit de olie in een ruime koekenpan en verdeel de aardappelspaghetti over de pan. Druk heel licht aan en strooi er een klein beetje zout over. 3 Bak de spaghetti op middelhoog vuur tot de aardappel lichtbruin is. 4 Keer de koek met een spatel, druk heel licht aan en bak de andere kant lichtbruin. * Gebruik een spiralizer die geschikt is voor aardappels. Ze zijn in diverse uitvoeringen en merken te koop bij (online) kookwinkels.
rSupew e u e i n trend ALS BORRELBITE
Zet de koek op tafel met een dip naar keuze. Laat iedereen zelf stukjes krokante spaghetti afbreken en dippen.
MET EEN SALADE
Gebruik per persoon 1 aardappel van ca. 100 g. Houd de krokante koeken in een oven op 75°C warm terwijl de andere worden gebakken. Leg de koeken elk op een bord, en serveer daar een salade van bijvoorbeeld avocado met groene bladsla en zwarte olijven bij. h
RECEPTEN ANNEKE AMMERLAAN • FOTOGRAFIE SVEN BENJAMINS • STYLING ULRIKA GUSTAFSSON • KOKEN INGMAR NIEZEN
Courgette- en pompoenspaghetti zijn bekend, maar de aardappelvariant (nog) niet. Aardappelspaghetti wordt net als courgettespaghetti met de spiralizer gemaakt. De ‘spaghetti’ is fantastisch voor een wokgerecht, maar het is nog origineler om de spaghetti krokant te serveren bij de borrel of met een groene salade.
FRISSE KIJK
• herfst 2017 25
60 jaar toegewijd aan bio BIO ETEN
MET RESPECT VOOR AL HET LEVEN
Sinds het begin verdedigt Lima de waarden van de biologische landbouw en deelt die met de winkels binnen het bio-kanaal.
Door vis en vlees van ons menu te schrappen, halveren we onze ecologische voetafdruk.
Het labo Lima Expert legde de fundamenten voor het Europese lastenboek voor bio-voeding.
Daarom moedigen we elke dag opnieuw iedereen aan om plantaardig te eten.
KWALITATIEF ETEN
EEN WERELD VOL SMAKEN
Vandaag willen we meer dan ooit weten wat er op ons bord ligt. Onze kwaliteitsdienst superviseert al onze producten, zonder enig compromis rond kwaliteit. Naast de standaard analyses voeren zij ook systematisch pesticide-analyses uit en, waar van toepassing, GGO-analyses om u steeds de beste kwaliteit te garanderen.
Iedereen heeft het recht om te kunnen genieten van lekkere en gezonde voeding. Daarom vindt u in ons gamma ook heel wat gluten- en lactosevrije producten en producten die rijk zijn aan plantaardige eiwitten.
ERVARINGEN PROEVEN
Lima producten zijn enkel verkrijgbaar in de biologische speciaalzaken.
Beter eten, dat is ook nieuwe smaken ontdekken. Lima is altijd trouw gebleven aan zijn oorspronkelijke voedingsprincipes. GeĂŻnspireerd door de macrobiotiek kiezen we steeds voor plantaardige en volkoren voedingsmiddelen, zonder toegevoegde suikers en zonder in te boeten aan smaak!
VOLUIT LEVEN Sinds 1957
Ontdek deze verkooppunten op: www.limafood.com.
Heeft u nog vragen? info@limafood.com
AARDAPPELS
h
Aardappelfalafel MEZZE, 6 PERSONEN
400 g kruimige aardappels, schoongeboend 2 theelepels ras-el-hanout 3 eetlepels fijngehakte verse koriander 3 fijngesneden bosuitjes 2 uitgeperste tenen knoflook 100 g kikkererwtenmeel zout en gemalen gedroogde rode peper Stoom (bij voorkeur) of kook de aardappels in ca. 20 minuten gaar. Pel de iets afgekoelde aardappels en druk ze met een pureestamper fijn. Meng er nu de kruiden en de koriander, de uitgeperste knoflook en de fijngesneden bosui met een spatel door. Voeg het kikkererwtenmeel en naar smaak zout en peper toe en kneed alles goed door elkaar. Leg het deeg 1-2 uur in de koelkast. Verwarm de oven voor op 200 °C. Vorm van het mengsel met natte handen balletjes ter grootte van een stuiter en leg ze op de bakplaat. Bestrijk de balletjes met olie en bak ze in 15-20 minuten goudbruin. Serveer ze met een dip naar keuze.
VANAF DE BRON BIOLOGISCH
De aardappels die in de biologische speciaalzaak liggen zijn vanaf de bron biologisch. Lees: ook de pootaardappels, waaruit de consumptie-aardappels worden geteeld, worden biologisch geproduceerd en gekeurd voordat ze de grond ingaan. De teelt van biologische aardappels is niet gemakkelijk, zeker niet in jaren dat het vochtig is. Er mag immers niet worden gespoten tegen ziektes als phytophthora. Gelukkig komen er steeds meer bio-rassen die resistent zijn voor deze ziekte, waardoor het aanbod bio-aardappels steeds groter en diverser wordt. Enkele van deze rassen zijn: Bionica, Carolus en Vitabella. A
• herfst 2017 27
Altijd lekker in de herfst Inspirerende en makkelijk te maken recepten voor iedere dag
Tagliatelle seitan gehakt MET POMPOEN EN GEDROOGDE TOMAAT
Vegan comfort food 28
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
FRISSE KIJK
Fregola MET SNIJBIET EN SARDIENTJES c
Trendy pasta uit Sicilië • herfst 2017 29
ALLE DAGEN LEKKER IN DEHERFST
h
Tagliatelle seitan gehakt
MET POMPOEN EN GEDROOGDE TOMAAT HOOFDGERECHT, 4 PERSONEN
6 gedroogde tomaten op olie, fijngehakt + 3 eetlepels olie uit een potje 1 ui, fijngehakt 3 tenen knoflook, fijngehakt 1 rode peper, fijngehakt 250 g seitan veggie gehakt 500 g flespompoen, in kleine stukjes 2 eetlepels fijngehakte, verse rozemarijn 300 g tagliatelle of papardelle zout flinke pluk rucola Verwarm de olie uit het potje gedroogde tomaten in een hapjespan en fruit hierin de ui, knoflook en rode peper 3 minuten. Voeg het seitan gehakt toe en roerbak lichtbruin. Voeg de stukjes pompoen, gedroogde tomaten en rozemarijn toe en stoof de saus op laag vuur in ca. 10 minuten gaar. Voeg eventueel wat vocht toe als het gerecht te droog wordt. Kook de tagliatelle volgens de aanwijzingen op de verpakking. Voeg ca. 100 ml van het kookvocht van de pasta bij de saus. Giet de pasta af en meng deze door de saus. Proef en breng op smaak met zout. Verdeel het gerecht over 4 borden en garneer met de rucola.
BERTYN VEGGIE SEITAN GEHAKT
Seitan is een authentieke, hoogwaardige eiwitcomponent uit Japan en wordt gemaakt van tarwe. Deze vegan vleesvervanger bevat twee keer meer volwaardige eiwitten dan vlees of vis. De structuur van seitan lijkt ook op die van vlees, dus ook die van dit seitan veggie gehakt. Dit product is op alle mogelijke manieren te verwerken in heerlijke gerechten.
30
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
GreenAge fregola Sarda tostata
Fregola
MET SNIJBIET EN SARDIENTJES HOOFDGERECHT, 2 PERSONEN
1 blikje kleine sardientjes (ca. 200 g) 2 gesnipperde sjalotten 2 fijngehakte tenen knoflook ½-1 rode peper, in dunne ringetjes 150 g getoaste fregola 50 ml witte wijn of 1 eetlepel witte balsamicoazijn 350 ml groente- of visbouillon (van blokje) 400 g snijbiet, in grove stukken Verwarm de olie uit het blikje sardientjes en fruit hierin de sjalot, knoflook en rode peper zachtjes 3 minuten. Houd het vuur laag, anders wordt de smaak van de olie bitter. Roer de fregola door de olie en bak 30 seconden mee. Voeg de witte wijn toe en laat de witte wijn verdampen. Voeg de bouillon en breng alles aan de kook. Schep nu de stukken snijbiet door de fregola en breng de bouillon opnieuw aan de kook. Leg het deksel op de pan en laat het gerecht op laag vuur in ca. 15 minuten gaar worden. Verwijder het deksel en laat eventueel vocht op wat hoger vuur inkoken. Verdeel het gerecht over 2 borden en verdeel de sardientjes erover.
GREENAGE FREGOLA SARDA TOSTATA
Nog vrij onbekend, maar een heerlijk alternatief voor zowel couscous als pasta is ‘fregola’, de traditionele pasta van Sardinië in de vorm van kleine balletjes. De fregola voor dit recept is de ‘tostata’ vorm, geroosterd in de oven, waardoor er bruine balletjes tussen zitten. Er is ook een ongetoaste variant. Klassiek wordt fregola gebruikt in soepen of als risotto bereid. Vaak met vis, zoals ook in dit recept.
De Traay biologische honing met cranberry
Herfstsalade
MET KIP EN CRANWBERRYHONINGDRESSING HOOFDGERECHT, 4 PERSONEN
250 g gele biet 250 g wortels 2-3 eetlepels olijfolie 1 theelepel vijfkruidenpoeder zout en (gemalen rode) peper 200 g kipfilet in vrij grote stukken 1 kleine rode ui 1-2 eetlepels rode wijnazijn 2-3 eetlepels honing met cranberry 50 g gemengde bladsla 40 g pecannoten, grof gehakt 1-2 eetlepels gedroogde cranberry’s Schil de bietjes en wortels, snijd de bietjes in partjes en de wortels in plakjes. Meng ze op de bakplaat met 1 eetlepel olie, het grootste deel van het vijfkruidenpoeder en wat zout en peper. Rooster de bietjes en wortels 15 minuten in de oven. Meng de stukken kipfilet met de rest van het vijfkruidenpoeder en wat zout en peper, leg ze tussen de groenten op de bakplaat en bak alles in nog eens 15 minuten gaar. Pel de ui, snijd deze in heel dunne partjes en marineer 5-10 minuten in de azijn. Klop nu 1-2 eetlepels honing met cranberry en de rest van de olie erdoor. Breng op smaak met zout en peper. Schep de warme groenten met de kip door de dressing. Verdeel de groenten en sla over 2 borden en strooi de pecannoten en cranberry’s erover. Garneer de borden met de rest van de honing.
DE TRAAY BIOLOGISCHE HONING MET CRANBERRY
Biologische honing en fruitige biologische cranberrypuree (van nature rijk aan antioxidanten), dat is de nieuwe smaakcombinatie van De Traay. Net zo lekker en veelzijdig als hun variant met duindoorn. Super lekker in de thee, op toast, bij een stukje geitenkaas of in een bijzondere dressing, zoals in dit recept. M
RECEPTEN ANNEKE AMMERLAAN & FEMKE MOSCH • FOTOGRAFIE SVEN BENJAMINS • STYLING ULRIKA GUSTAFSSON • KOKEN INGMAR NIEZEN
Bertyn veggie seitan gehakt
FRISSE KIJK
Warm, zoet en spicy
Herfstsalade MET KIP EN CRANBERRYHONINGDRESSING
• herfst 2017 31
IE
N EN
K! O KEN LO A E E SM UWIEUW
N
• Glutenvrij • MSG-vrij • Vezelrijk
calorieën per pakje
VEGAN
BIOLOGISCHE
SEAVEG CRISPIES GEROOSTERDE NORI SNACK
Kijk voor meer informatie op:
www.clearspring.co.uk
Volg ons op Social Media:
ADVE RTO RIAL
NATUURLIJK ZACHT VOOR ELKE HUID Wil je je graag snel en soepel scheren? Met een heerlijk zacht en glad resultaat zonder irritaties.
CHECK!
S
CHEERCRÈME, scheerzeep én aftershave. Razoli scheerolie van Amanprana is alle drie in één, want de olie voedt de huid, zorgt voor snel en glad scheren én werkt zorgt als subtiel geparfumeerde aftershave. Deze scheerolie is 100% natuurlijk, 100% biologisch en geschikt voor het gezicht, lichaam en de intieme delen. Van hem én haar!
SNEL EN GLAD SCHEREN Begin goed en gebruik altijd een scherp scheermesje dat schoon is. Masseer Razoli scheerolie voor het scheren licht in de huid, waardoor deze zacht en glad wordt. Zo ontstaat een beschermend laagje tussen de huid en het scheermesje, waardoor het scheren sneller, makkelijker en pijnloos verloopt. En deze scheerolie verstopt de poriën niet − waardoor geen of minder last van ingegroeide haartjes − en houdt bacteriën op afstand. Door
de volwaardige en natuurlijke ingrediënten is er minder kans op irritatie of een branderig gevoel. Gebruik de olie na het scheren opnieuw om de huid te voeden, dan is een aftershave of balsem niet meer nodig.
VOOR HEM & HAAR Er is een Razoli scheerolie speciaal voor mannen en een scheerolie speciaal voor vrouwen, die extra zorgzaam is voor de gevoelige huid rond de bikinilijn en de intieme delen, met elk een eigen frisse geur. Maar beide versies zijn tegelijkertijd uniseks, met een basis van onder meer sandelhout, sinaasappel en vetiver. Niet zo gek dus, dat veel vrouwen voor de mannenvariant gaan. C Kijk voor alle ins en outs van het nieuwe scheren op www.noble-house.tk/nl/ producten/lichaamsverzorging/ razoli-scheerolie
Biologische huidverzorging is in opmars. Het Natrue-logo op de verpakking garandeert dat het product is gemaakt met respect voor natuur en dier, dierproefvrij is, zonder chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest en preventieve antibiotica. Biologische verzorgingsproducten zijn vrij van parabenen, synthetische kleur- en geurstoffen en chemische stoffen. Razoli scheerolie is volledig biologisch en volkomen natuurlijk, gemaakt zonder chemische stoffen, conserveringsstoffen of alcohol (veroorzaker van jeuk en huidirritaties). De scheerolie bevat olijfolie, zoete amandelolie, kokosolie, rode palmolie, plantenextracten en … verder niets.
• herfst 2017 33
Verrassend veelzijdig Ontdek de nieuwe Ekoland kokosoliën. Kokosolie is niet alleen geschikt om mee te bakken, braden, wokken en frituren, of om op brood te gebruiken als vervanger van boter. Het is ook goed voor huid- haarverzorging. En dat alles in één pot. Deze kokosolie is afkomstig van kokosnoten uit kleine, goed gecoordineerde kokospalmplantages op de Filipijnen en Sri Lanka. Verkrijgbaar in twee varianten: extra vierge en geurloos. www.ekoland.eu
ADVIESPRIJS VANAF € 4,79 550 ML
Uit de Rioja De Spaanse gebroeders Catalán telen, persen en bottelen hun olijven zelf. De kwaliteit van hun olijfolie begint bij hun bomen die twee maal meer ruimte krijgen. Hun hacienda bevindt zich te midden van de olijfgaard waardoor de handgeplukte oogst snel geperst kan worden. Na decantatie in tanks wordt de olijfolie zonder filtering op afroep gebotteld in donkere glazen flessen. Resultaat: een zeer milde extra vierge olijfolie met smaak en terroir, bekroond met 8 medailles. Zalig voor koude bereidingen en de verfijnde keuken. www.noble-house.tk/nl
Fijn proeven De chocoladerepen van Lovechock zijn nu verdeeld in 6 blokjes in plaats van 4 zodat ze makkelijker te eten zijn en je er bewust van kunt genieten. De smaak is onveranderd lekker. Eat the World Happier, is het motto van Lovechock. Jij kunt hiermee helpen door de rauwe chocolade te eten. De cacaoboeren krijgen eerlijke prijzen en door het direct trade principe worden duurzame relaties opgebouwd. Aan het milieu is gedacht door een afbreekbare verpakking en biologische en vegan ingrediënten. www.lovechock.com
ADVIESPRIJS € 3,99 40 G
ADVIESPRIJS € 18,95 500 ML
Mollige visjes Ze zijn lekker en een gezonde bron van eiwitten, deze sardientjes in olijfolie en citroen van Fish4Ever. En ook nog eens snel, handig en makkelijk klaar te maken. Fish4Ever werkt met kleine producties, traditionele methoden, en met vis in de beste kwaliteit en conditie. En dat proef je. De sardientjes zijn mollig en het visvlees is zacht en smaakvol. Lekker in salades of bij brood, gemengde bonen of graanproducten. www.fish4ever.co.uk
ADVIESPRIJS € 3,25 120 G
34
S M A A K M A K E N D • herfst 2017
ECHT GOED
Voor wat hoort wat De kokosolie van De Nieuwe Band is afkomstig van een project in het Noordwesten van Sri Lanka. Een groep van ruim 5.000 boeren bewerkt daar elk met hun familie een stuk land. Het project staat garant voor de afname, de boeren verplichten zich op hun beurt om al hun kokosnoten te leveren. Per kilo ontvangen ze een meerprijs boven de marktconforme prijs op een aparte rekening. De boeren beslissen zelf over de bestemming van dat geld. www.nieuweband.nl
ADVIESPRIJS VANAF € 6 ,75 500 ML
Super lekker Nieuw uit Drenthe! Een nieuwe smaak van PureBlu sap van 100% biologische blauwe bessen! Er waren al een frisse én een milde smaak, dankzij de delicate melange van diverse bessenrassen die de Drentse beseentelers voor hun sappen gebruiken. Nu is er Blueberry Punch: ook 100% puur sap van blauwe bessen, maar nu doortrokken met de smaak van verwarmende kruiden. De Punch –Indiaas voor vijf, het aantal ingrediënten – is bedoeld om warm te genieten. Het doet denken aan glühwein zonder alcohol. Verrassend lekker. www.pureblu.nl
ADVIESPRIJS € 2,69
200 ML
Olijfzeepje
2 in 1 Deze Hair & Body Wash van Urtekram heeft een frisse mannelijke geur van dennen en bevat een krachtige combinatie van biologische baobab, drop en aloë vera. Drop beschermt tegen vervuiling, Aloë vera kalmeert en regenereert. Baobab en hyaluronzuur helpen bij voeden en versterken van huid en haar. Lekker ongecompliceerd ook, deze 2 in 1-tube voor de dagelijkse verzorging van huid en haar. www.natrada-biologischeverzorging.nl
Deze puur plantaardige Walter Rau olijfzeep van Speick is gemaakt van een geurige mix van pure, essentiële oliën: palm-, kokos- en natuurlijk olijfolie. De zeep voelt zalig zacht aan op de huid door een voedende crèmewax en schuimt royaal. Een heerlijke verwenzeep om in de badkamer of keuken neer te leggen. Of om cadeau te doen. www.natrada-biologischeverzorging.nl
ADVIESPRIJS € 1,99 100 G
ADVIESPRIJS € 3,99 150 ML
• herfst 2017 35
Het oude graan voor een modern leven KAMUT® khorasan tarwe, met zijn zachte en nootachtige smaak, wordt gewaardeerd voor zijn hoge voedingswaarden en zijn lichte verteerbaarheid. Voedingswaarde en energie. KAMUT® khorasan tarwe levert meer energie dan moderne tarwe en bevat meer eiwitten, aminozuren, vitaminen en mineralen, als zink, kalium, ijzer, fosfor, magnesium en vooral selenium, een spoorelement dat bekend staat om zijn sterke antioxidante eigenschappen.
Proef het verschil. Door zijn unieke smaak en gemakkelijke verteerbaarheid is KAMUT® khorasan tarwe de ideale graansoort voor tal van verschillende bereidingen, gaande van een snelle hap tot een volledige maaltijd. Naast meel, het basisingrediënt van brood, pannenkoeken, koekjes en cake, is dit graan ideaal voor snacks, ontbijtgranen en muesli, pasta, boulgour, couscous, pizza, plantaardige dranken, bier, kweekgrassap, enz. Onze recepten zijn beschikbaar op www.kamut. com Herkomst. Een voorouder van moderne tarwe, khorasan tarwe is afkomstig van Mesopotamië, gelegen in de Vruchtbare Sikkel, een gebied in het MiddenOosten dat zich uitstrekt van Egypte tot de valleien van de Tigris en de Eufraat.
nele.callebert@kamut.com - www.kamut.com Tel. +33 (0)6 64 87 72 92
De naam van de tarwe is khorasan en het KAMUT® handelsmerk garandeert: authentiek khorasan graan altijd biologisch verbouwd nooit genetisch gewijzigd een eiwit gehalte van 12-18% tussen 400 en 1000 ppb (µg/kg) selenium Verteerbaarheid en onderzoek. KAMUT® khorasan tarwe werd nooit genetisch gemanipuleerd en bevat minder complexe gluten die gemakkelijker te verteren zijn. Het is een uitstekend alternatief voor moderne tarwe. Uit een studie blijkt dat de meeste personen, die niet aan coeliakie leden maar wel gevoelig waren voor moderne tarwe, geen problemen hadden met het eten van KAMUT® khorasan producten. Wat zegt de wetenschap: antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen gunstig voor de darmflora verbetering van de symptomen van het prikkelbare darmsyndroom vermindering van cardiovasculaire risicofactoren gunstig voor mensen die lijden aan glutengevoeligheid niet gebonden aan coeliakie bescherming tegen de ontwikkeling van diabetescomplicaties Het programma is beschikbaar op www.kamut.com Waar kopen. KAMUT® khorasan producten zijn verkrijgbaar in de meeste natuurvoedingswinkels, biologische winkels en bakkerijen. Alle beschikbare producten, per land en per categorie, zijn terug te vinden op www.kamut.com
MERK KHORASAN TARWE MERK KHORASAN TARWE
ECHT GOED
Lezing: Breng de woestijn tot groei SEKEM is een inspirerend initiatief in Egypte. Waar 40 jaar geleden nog woestijn was, is nu een biodynamisch landbouwbedrijf met scholen en een medisch centrum. Kamille en andere bloemen en kruiden van SEKEM komen in natuurvoedingswinkels terecht als kruidenthee. Bij de presentatie van een boek over SEKEM vertelt directeur Helmy Abouleish over de holistische visie en hoe ook in Nederland ‘de groene woestijn’ tot bloei kan worden gebracht. Op 28 september in Schipluiden (Op Hodenpijl) en op 29 september in Amsterdam (Pakhuis De Zwijger). Toegang gratis, meer info via www.sekemvrienden.nl
Tintelfris Kefir is een authentieke milde melkdrank met levende culturen die van oorsprong afkomstig is uit de Kaukasus. Deze kefir van Zuiver Zuivel is bereid van biodynamische melk, heeft een natuurlijk vetgehalte, is dik vloeibaar, koolzuurhoudend en daardoor licht tintelend van smaak. De melk is afkomstig van unieke boerenbedrijven die niet alleen goed voor hun koeien zorgen maar zich ook inzetten voor boerenlandvogels. Vandaar dat dit product het logo van Vogelbescherming Nederland draagt. www.zuiverzuivel.nl
ADVIESPRIJS € 2,49 1 L
Liquid lunch
Verrassing! Nadat Bio Planète in 33 jaar een naam heeft opgebouwd in organische oliën komt het bedrijf met een heel nieuw assortiment meel. Jazeker, oliën en meel hebben veel gemeen. Nadat de olie geperst is uit zaden en noten, worden ze gemalen in een fijne bloem die een perfect eiwitrijke voedingssupplement of een glutenvrije bloemvervanger is. De nieuwe reeks bestaat uit fijnzaadmeel, gemaakt van inheemse lijnzaad, hartig pompoenzaadmeel, gemaakt van geroosterde Oostenrijkse pompoenzaden, en smakelijk walnootmeel. www.Bioplanète.com
Zin iets anders voor de lunch? Probeer deze pure, biologische Spaanse soepen. Gazpacho wordt traditioneel koud gegeten, maar zowel gazpacho, een verfrissende tomatensoep, als de salmorejo cordobés, een stevige tomatenpaprikasoep met brood, of de salmorejo de remolacha, een romige bieten-
soep, zijn zowel koud als warm heerlijk. Erg makkelijk, want zo hoef je voor je dagelijkse portie biologische groenten alleen maar een fles open te trekken! Ook ideaal als tussendoortje natuurlijk, of als (avond) maaltijd on the go. www.terrasana.nl
ADVIESPRIJS € 3,29 500 ML
ADVIESPRIJS € 3,99 250 G • herfst 2017 37
Tsegish & Lisette
CO LO FO N
ste e b e D es j s e r d Bio-a advertenties
Open Dagen Kruidencursussen Biologische Kruidentuin en Webshop www.kruidenrijk.nl (06) 387 315 63 Sus & So Hilversum Eerlijke mode • bio basics • bed-badtextiel www.susenso.nl (035) 73 70 321 Héérlijke bio/veg. vakantie in Auvergne:kamer • yurt • tent. Glutenvrij of vegan kan ook! Wandelen, rust, gezelligheid: www.lagarnasette.net De Roek Vakantiebungalows bij Otterlo, 1500m van Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij en vegetarische maaltijden www.deroek.nl Biologische en natuurlijke kleding, voelt goed, staat mooi, is (h)eerlijk! kijk bij www.ecotex.nl
... omdat we alleen producten willen verkopen die maximaal bijdragen aan dierenwelzijn, milieu en biodiversiteit. Dat wordt met dit keurmerk streng gecontroleerd. Ontdek hoe jij ook achter biologisch kunt staan op Ontdekbio.nl/achterbio.
CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE
THE EUROPEAN UNION SUPPORTS CAMPAIGNS THAT PROMOTE RESPECT FOR THE ENVIRONMENT
www.gezichtspunten.nl Brochures over gezondheid van lichaam, ziel en geest. WWW.BIO-RON.COM Biologische producten voor mens, dier, plant en bodem. Wilt u hier ook adverteren? Dat kan al vanaf 60,00 (ex. btw). Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (06) 186 50 517 en horenova@bionext.nl of kijk op www.smaakmakend.nl.
Kijk op www.bionext.nl voor de laatste biologische nieuwtjes, speciale acties en leuke evenementen. En schrijf je in voor onze nieuwbrief!
SMAAKMAKEND 3 • HERFST 2017
Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw biologische specialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext.
UITGEVER
Bionext • Nieuwe Kazernelaan 2 D42 6711 JC Ede (GLD) • (030) 233 99 70 smaakmakend@bionext.nl
REDACTIE
Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) Sabine Horsting (redactieraad) Casper Kromkamp (redactieraad)
ART DIRECTION & VORMGEVING
Marc van Meurs • Yullan Oosterhof
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Sven Benjamins • Alexis de Roode • Shutterstock.com • Remy Vaartjes • Vera van Zanten
CREATIEF TEAM
Clara ten Houte de Lange • Bianca Daniels • Ulrika Gustafsson • Femke Mosch • Ingmar Niezen • Nicole Willemse
LITHOGRAFIE
Grafimedia Amsterdam
DRUK
Roto Smeets
ACQUISITIE
Renáta Horenová • Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.
FRISSE KIJK
Michaël Wilde
TEKST NICOLE WILLEMSE • FOTO ALEXIS DE ROODE
is manager Duurzaamheid & communicatie bij Eosta, distributeur van biologisch overzees fruit en Nederlandse kasgroente. ‘Het is tijd om verantwoordelijkheid te nemen. Dat doe ik door zoveel mogelijk mensen enthousiast te maken voor duurzame landbouw.’ TRUE COST OF FOOD? ❛Met deze campagne wil Eosta afrekenen met een aantal vooroordelen over biologisch. Mensen vinden biologisch bijvoorbeeld sympathiek, maar duur. Eosta toont aan dat biologisch niet duur is, maar gangbaar te goedkoop. Wereldvoedselorganisatie FAO heeft een model ontwikkeld om de werkelijke kosten van voedsel uit te rekenen, inclusief voedselverspilling, bodemverarming, milieuvervuiling en gezondheidsschade. Kosten die op de maatschappij verhaald worden, maar feitelijk worden doorgeschoven naar onze kinderen en kleinkinderen. Het model laat zien dat als je alle kosten meeneemt, gangbaar juist
duurder is dan biologisch. Wat nu goedkoop lijkt, kan enorm oplopen in de toekomst.❜
TRUE COST FLOWER? ❛ Met het True Cost of Food model onder de arm worden onafhankelijke onderzoekers naar onze telers gestuurd, en naar de gangbare buurman die hetzelfde teelt. Op basis van hun uitkomsten is de True Cost Flower ontstaan, waarin de werkelijke productiekosten van gangbaar en biologisch fruit worden vergeleken. De duurzaamheidsbloem telt zes bloemblaadjes die de verborgen kosten tonen voor klimaat, water, bodem, biodiversiteit, sociale cohesie en gezondheid. Met deze
informatie geven we het bewijs dat de prijs van ons biofruit goedkoper is dan de gangbare variant. Eigenlijk wist iedereen natuurlijk al dat gif in grondwater gaat zitten en dat grondwaterreiniging heel veel kost, maar nu we het specifiek laten zien en nadrukkelijk publiceren, komen mensen in actie – zelfs overheden, ook in het buitenland. ❜
plooien, dat zien we ook als duurzaamheid. Als je op een duurzame manier omgaat met je medemens is op lange termijn iedereen blij. Eosta zoekt naar win-win-winsituaties. Echte duurzaamheid ontstaat pas als iedereen een goed gevoel heeft bij de samenwerking. Zo kun je alleen een lange termijn relatie opbouwen.❜
BIOLOGISCH? ❛ Ik kom vaak op basisscholen, daar leg ik het zo uit: biologische boeren werken samen met de natuur, gangbare landbouwers proberen vaak de natuur te bestrijden. Maar als we iets mogen leren van de evolutie en hoe onze prachtige ecosystemen in elkaar zitten, is het dat je de natuur niet moet bestrijden, dat verlies je. ❜
TIP VOOR DE BIOLOGISCHE SPECIAALZAAK? ❛Wij zien dat de bio-
DUURZAAMHEID? ❛Eosta gaat al 27 jaar voor transparantie. Sinds 2004 is er het Nature and More trace-and-tellsysteem, sinds 2010 de duurzaamheidsbloem. We kijken naar water, klimaat, biodiversiteit, maar ook naar de gezondheid van de mens en het sociale aspect: dat werknemers in een veilige omgeving werken, goed betaald worden, dat er geen discriminatie is en dat mensen zich kunnen ont-
logische speciaalzaak het niet altijd even makkelijk hebben. Voor hen kan onze campagne onderscheidend werken, omdat hun klanten concreet zien dat de keuze voor biologisch zo’n goede keuze is.❜
LAATSTE OVERTUIGTIP? ❛Mensen die voor biologisch kiezen, krijgen een schouderklopje voor hun bijdrage aan een mooiere en betere planeet. Iedereen die het in dit deel van de wereld goed heeft, is het moreel verplicht om 100 procent voor duurzame landbouw te gaan. Niet alleen aan zijn kinderen en kleinkinderen, maar ook aan onze medemensen nu op deze planeet.❜ Kijk ook op www.eosta.nl en www.natureandmore.nl.
• herfst 2017 39
NU EXTRA GOED VOOR BOERENLANDVOGELS In Nederland gaat het niet goed met de boerenlandvogels, daarom zorgen wij, de boeren van Zuiver Zuivel, nu extra goed voor de vogels in en om onze weilanden. Dat betekent zorgen voor voldoende voeding, een veilig nest in een bloemrijke weide en rust in mei en juni. En wat denk je... Het helpt!
Vanille Vla