nº5 | winter 2015
van uw biologische specialist
Kerst @home bij Anneke Ammerlaan Lars Daniëls:‘Bij bio-wijnen wordt niets verbloemd’ Primeur! Nederlandse bio-zalm Sweet after dinners met gula java
100% taste, 0 waste %
feestelijke finale van 2015
inhoud
Winter 2015 8
4 recepten in dit nummer
Coverfotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustavsson | Koken Ingmar Niezen
4 Gerookte zalm met een dressing van citroen, kappertjes en gember | Carpaccio van tomaat met een frisse dressing | Entrecote met geroosterde walnoten in balsamico-tijmjus | Portobellosteak met geroosterde walnoten in balsamico-tijmjus | Warme spruitjessalade | Bietjes met knoflook uit de oven | Soepje van zwarte bessen met kokos-sinaasappelijs | Hazelnootmeringues
16 Panna cotta van geitenmelk met saffraan en gember | Chocoladewalnootbonbons
20 Tajine van wortelgroenten met abrikozen en amandelen | Gadogado | Kip met honing, gember en kikkererwten
20 4 Kerstmenu van 2015
Hoofdredacteur Anneke Ammerlaan stelde het grande finalemenu van het jaar samen. Als starter gerookte zalm of een carpaccio van tomaat met eenzelfde fris-pittige dressing. Simpel ĂŠn verrassend goed!
12 Bio-wijnen
Hoe langzamer druiven groeien, hoe meer smaak. Misschien is dat ook wel de reden dat de beste wijnen ter wereld steeds vaker biologisch zijn.
16 Kokosbloesemsuiker
Gula java wordt gewonnen uit de bloesem van de kokospalm. De ongeraffineerde suiker heeft een heel lichte karamelsmaak en smaakt heerlijk in sweet after dinners.
en verder in dit nummer 18 20 23 31
Biologische chocolade Elke dag lekker Winkelwaar Een frisse kijk: Erwin Kooijman | kerst 2015 3
Het Kerstmenu van Anneke Ammerlaan V
Koken doe ik graag met simpele ingredi nten nieuwe smaken en onverwachte combinaties met seizoenproducten. Dat geldt ook voor mijn kerstmenu. Sommige ingredi nten ontbreken nooit maar ik probeer wel om ze steeds weer op een andere manier op tafel te zetten. Mijn kerstmenu Gerookte zalm met een dressing van citroen, kappertjes en gember
H
Entrecote met geroosterde walnoten in balsamico-tijmjus Warme spruitjessalade Bietjes met knoflook uit de oven
W
Soepje van zwarte bessen met kokos-sinaasappelijs
Y
Koffie met hazelnootmeringues 4 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
Gerookte zalm met een dressing van citroen, kappertjes en gember voorgerecht 4 personen
Zolang ik me kan herinneren is gerookte zalm een onderdeel van ons kerstmenu. Vroeger legde ik ’m gewoon op een toastje maar tegenwoordig probeer ik er allerlei leuke variaties mee te maken. Deze combinatie vind ik ook heel lekker met cassave kroepoek in plaats van toast. 200 g gerookte zalm | geraspte schil van 1 citroen | 1½ eetlepel kappertjes, grof gehakt | ½ thee-lepel heel fijngeraspte gember | 1 eetlepel witte balsamico-azijn | 2 eetlepels olijfolie extra vierge | sojasaus of tamari | (2 eetlepels tuinkers) Voorbereiden: roer de geraspte citroenschil, kappertjes, geraspte gember, azijn en olie tot een dressing. Proef en breng op smaak met sojasaus, peper en eventueel wat citroensap. Bereiden: snijd de zalm in dunne repen en verdeel over 4 borden. Lepel de dressing over de zalm en strooi er eventueel tuinkers over. Veganistische versie: vervang de gerookte zalm door plakken dungesneden tomaat en verdubbel de hoeveelheid dressing.
WIJNSUGGESTIE Azimut, cava brut nature De wijnkeuze voor mijn menu komt van Nicolaas Klei. Ze staan allemaal vermeld in de Omfietswijngids 2016.
kerstmenu
Veganistisch kerstmenu Voor wie liever geen dierlijke producten eet heb ik voor elk gerecht een veganistische variatie gemaakt. Zo kan iedereen van dezelfde kerstdis genieten.
U Carpaccio van tomaat met een dressing van citroen, kappertjes en gember
W
Portobellosteak met geroosterde walnoten in balsamico-tijmjus Warme spruitjessalade Bietjes met knoflook uit de oven
Y
Soepje van zwarte bessen met kokossinaasappelijs
H
Koffie met chocoladewalnootbonbons (pag 17)
| kerst 2015 5
Anneke Ammerlaan is food consultant en sinds 2006 hoofdredacteur van Smaakmakend. Al meer dan twintig jaar volgt zij trends in de (thuis)keuken. Voor biologische producten breekt zij graag een lans. In koken vindt ze haar ontspanning..
Entrecote met geroosterde walnoten in balsamico-tijmjus hoofdgerecht 4 personen
Ik probeer altijd een hoofgerecht te bedenken dat niet te veel voorbereiding vraagt en dat ook snel te bereiden is. Gelukkig zijn er in onze familie veel kookliefhebbers dus is er altijd hulp. 2 entrecotes, op kamertemperatuur | 100 g gepelde walnoten | 3 eetlepels olijfolie | 2 sjalotten, fijngehakt | 1 eetlepel tijmblaadjes | 1½ eetlepel balsamicoazijn | 50 g koude roomboter, in stukjes | 3 eetlepels platte peterselieblaadjes Dep de entrecotes droog en bestrooi ze met zout en peper. Verhit een koekenpan en rooster de walnoten hierin lichtbruin. Schud ze op een bord. Verhit nu de olie in de koekenpan en bak hierin de entrecotes aan beide kanten bruin en in 2-3 minuten rosÊ van binnen. Houd de entrecotes warm en maak de jus. Fruit de sjalot en de tijm 2 minuten in de olie in de pan. Schenk de balsamicoazijn in de pan en laat 1 minuut heel flink koken. Voeg 3 eetlepels water toe 6 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
en breng aan de kook. Klop de boter door de saus en breng nogmaals aan de kook. Proef en breng op smaak met zout en peper. Houd de jus warm. Snijd de entrecotes in heel dunne plakjes, leg ze op een warme schaal, lepel er eerst de jus over en strooi er als laatste de walnoten over. Garneer met de peterselieblaadjes. Veganistische versie: vervang de entrecotes door portobello paddenstoelen en de roomboter door haverroom. Prik de paddenstoelen met een vork een paar keer in, strooi er wat zout over en laat ze 30 minuten liggen. Dep de paddenstoelen, bestrooi ze met wat rode peper en bak ze in wat olie in 5-6 minuten beetgaar. Volg het recept voor de jus, maar vervang de roomboter door haver- of sojaroom.
Warme spruitjessalade bijgerecht 4 personen
De grootste verkoop van spruitjes is met de feestdagen daarom vind ik het leuk om nu met deze groente een origineel gerechtje te maken. 500 g grote spruitjes | 1 sjalot, fijngehakt | 1-2 eetlepels witte wijnazijn | 3 eetlepels zongedroogde tomaten op olie, fijngehakt | 1-2 eetlepels olie uit het potje tomaten Voorbereiden: maak de spruitjes schoon en haal de buitenste bladeren van de spruitjes zover mogelijk los. Snijd de hartjes in vieren of achten. Leg de bladeren en hartjes in de bovenste helft van een stoompan of een stoommandje. Marineer in een ruime schaal de sjalot 5 minuten in de azijn. Klop er vervolgens de olie van de tomaatjes en de tomaatjes door. Proef en breng op smaak met zout en peper. Bereiden: breng in de onderste helft van de stoompan het water aan de kook en stoom de spruitjes 3-4 minuten. Ze moeten nog knapperig zijn. Meng de warme spruitjes door de dressing.
Bietjes met knoflook uit de oven bijgerecht 4 personen
Bietjes ontbreken bij ons nooit bij het kerstmenu. Dat komt door mijn zusje die er gek op is. Ik maak altijd wat extra, zodat ze die mee naar huis kan nemen. Deze bietjes vervangen ook een beetje de aardappels. 600 g rauwe bietjes (rood en/of geel en wit) | 2 eetlepels ghee (met salie) | 1-2 tenen knoflook, geperst Verwarm de oven voor op 180 °C. Schil de bietjes en snijd ze in kleine blokjes. Schep de ghee in de ovenschaal en laat in de oven smelten. Schep de bietjes met wat zout door de ghee, zet de ovenschaal weer in de oven en rooster de bietjes 35 minuten. Neem de schaal uit de oven, meng de uitgeperste knoflook door de bietjes en laat ze in nog eens 15 minuten gaar worden. Veganistische versie: vervang de ghee door olie.
kerstmenu WIJNSUGGESTIE Domaine de Valambelle, Millepeyres, faugères 2013
| kerst 2015 7
kerstmenu
WIJNSGGESTIE Heaven on Earth, western cape, organic sweet wine (half flesje)
Natafelen hoort voor mij bij het kerstdiner. Met zoet uit eigen keuken natuurlijk.
Soepje van zwarte bessensap met kokos-sinaasappelijs nagerecht 4 personen
Een dessert is voor mij pas een dessert als er ijs bij zit. Daarom heb ik al zo’n 15 jaar geleden een echte ijsmachine aangeschaft. Die heeft zijn geld al royaal opgebracht omdat al mijn gasten altijd zelfgemaakt ijs krijgen bij hun dessert. 2 handsinaasappels | 200 ml puur zwarte bessensap | een paar druppels citroensap | ½ theelepel grof gehakte verse gember | 2 kruidnagels | 1 klein kaneel-stokje | 1 anijsster voor het ijs: 200 ml melk | 1 blikje kokosmelk (200 ml) | 3 eidooiers | 4 eetlepels suiker Rasp de oranje schil van 1 sinaasappel. Schil beide vruchten met een scherp mesje zo dik dat er geen velletjes meer op zitten. Snijd de partjes vruchtvlees tussen de vliesjes uit en vang het sap op. Meng een paar druppels citroensap door de sinaasappel en bewaar tot gebruik in de koelkast. Breng de melk met kokosmelk en de sinaasappelschil aan de kook. Laat van het vuur af de sinaasappelschil 5 minuten in de melk trekken. Klop de dooiers met de suiker goed los. Schenk het melkmengsel langzaam al kloppend bij de eidooiers. Schenk alles terug in de pan en verwarm het mengsel al roerend tot het licht gebonden is.
Gebruik eventueel een thermometer en verwarm het mengsel tot 85 °C. Zet de pan in een laagje koud water, laat het mengsel afkoelen en in de koelkast goed koud worden. Draai van het mengsel in een ijsmachine ijs of schenk het in een metalen bakje en bevries het in ca. 3 uur. Roer het mengsel regelmatig door. Bewaar het ijs in de diepvries. Breng het bessensap met de specerijen aan de kook en laat op laag vuur 5 minuten zachtjes koken. Laat het sap, afgedekt, afkoelen tot lauw. Proef en voeg naar smaak honing toe. Bewaar het soepje tot gebruik in de koelkast. Bereiden: Verdeel het zwarte bessensoepje over 4 kommetjes of kleine diepe borden, schep er een flinke bol ijs in en garneer met de partjes sinaasappel. Veganistische versie: vervang het zelfgemaakte ijs door kanten-klaar gekocht veganistisch ijs. Garneer het dessert behalve met sinaasappelpartjes ook met geraspte sinaasappelschil.
Bij de koffie: Hazelnootmeringues Eiwitten zijn voor mij ‘verwen’-restjes. Ik maak er cakejes koekjes of schuimpjes van. En in die schuimpjes probeer ik met alle mogelijke smaken te vari ren. Ik bak ze overigens korter op een hogere temperatuur zodat ze vanbinnen nog lekker taai blijven. 3 eiwitten | 150 g poedersuiker (gezeefd) | mespunt koekkruiden | 50 g grof gehakte hazelnoten Klop in een schone kom de eiwitten met de handmixer stijf. Voeg lepel voor lepel de poedersuiker toe en blijf nog even kloppen tot het een taai, glanzend mengsel is. Meng de koekkruiden en grof gehakte hazelnoten met een spatel goed maar luchtig door het schuim. Verwarm de oven voor op 150 °C. Bekleed 2 of 3 bakplaten met bakpapier en schep met behulp van 2 theelepels bergjes schuim op de bakplaten. Houd wat ruimte tussen de bergjes, want het eiwitschuim rijst nog. Schuif de bakplaten in de oven en bak de koekjes 30 minuten. Zet de oven uit, maar laat de koekjes in de oven afkoelen. Bewaar ze vervolgens in een goed afgesloten trommel. | kerst 2015 9
OOK KIPPEN HOUDEN VAN UITDELEN
Op zoek naar een origineel en duurzaam (relatie)geschenk voor Sint of Kerst? Geef een Kipkado en geniet van de lekkerste bio-eitjes.
Bestel nu op www.adopteereenkip.nl
‘Biologisch gekweekte vissen krijgen biologisch visvoer en zwemmen met minder exemplaren per kubieke meter zeewater’
W
ILDE VIS kan nooit het keurmerk biologisch dragen. Veel mensen weten dat niet. Het is namelijk niet te traceren wat de vis gegeten heeft. Biologische vis is dus altijd gekweekt. Wat niet wil zeggen dat biologische vis niet uit zee kan komen, ook daarin wordt gekweekt. Zalm bijvoorbeeld. Niet alle vis kan echter biologisch worden gekweekt. Kabeljauw bijvoorbeeld niet. Andere soorten vis, zoals de tilapia wordt niet biologisch gekweekt, omdat dit onrendabel is.
Tekst Nicole Willemse
Zeven bio-vissoorten Biologisch verkrijgbare vissoorten zijn op nog geen twee handen te tellen: garnalen, dorade, zeebaars, zalm, forel, mosselen en, vrij recent, oesters. Zalm die biologisch wordt gekweekt, in bijvoorbeeld de Noorse, Schotse en Ierse wateren, krijgt biologisch visvoer, er zwemmen minder exemplaren per kubieke meter zeewater dan het geval is bij de gangbare soort en er wordt geen antibiotica gebruikt. Biologisch gekweekte zalmen worden minder snel ziek dan hun gangbare broertjes en zusjes, omdat
ze niet met z’n allen op een kluitje hoeven te leven en ze moeten werken voor hun voer. Dat maakt hen sterk. De gerookte biologische zalm van het merk Fish & More (onderdeel van Maasland Aquacultuur) is Iers. Die is supergoed van kwaliteit, mooi van kleur en in Ierland wordt op kleine schaal gekweekt. Het gaat er gemoedelijk en rustig aan toe. Dat zegt Jurgen van Bakel, directeur en drijvende kracht achter dit eerste Nederlandse merk voor biologische vis, schaal- en schelpdieren. Zijn Fish & More groeide de afgelopen jaren uit tot specialist in duurzame en biologische vis. De betrokkenheid bij het vak is zijn grote kracht. ‘We bezoeken onze zalmleverancier meerdere keren per jaar. Het is een koosjer bedrijf dat over alle mogelijke certificaten beschikt en uitsluitend
Lekker gezond
met biologische zalm werkt. Bij ons kan er nooit verwarring ontstaan of er niet per ongeluk gangbare vis bij betrokken is. Dat is belangrijk, want ik geef graag garanties aan mijn klanten.’
Vier keer per week verse aanvoer Die gedrevenheid zit in de genen. ‘Mijn vader is begonnen in de vis. Als mij als kind gevraagd werd wat ik wilde worden, antwoordde ik steevast: visboer. En dat ben ik nu. Ik sta volledig achter de biologische manier van kweken. Het bevordert de smaak en de levenskwaliteit van de vis.’ Van biologisch visvoer tot optimale waterkwaliteit; het wordt allemaal nauwlettend gecontroleerd en regelmatig getest door Fish & More. De lijnen zijn kort, vier keer per week wordt de zalm vers aangeleverd. De vissen worden meteen gedood en
Biologische (gekweekte) gerookte zalm, of duurzaam gevangen wilde zalm mag je wat smaak betreft niet met elkaar vergelijken. De wilde is steviger van structuur, de gekweekte is wat vetter en heeft daardoor een zachtere structuur. Zalm is een vette vissoort met gezonde eigenschappen. Het visje bevat omega-3visvetzuren. Deze meervoudig onverzadigde vetzuren kan het lichaam zelf bijna niet maken. Ze beschermen je tegen hart- en vaatziekten (ze hebben o.a. een positief effect op het cholesterolgehalte van je bloed) en zijn ook goed voor de ontwikkeling van de hersenen. Behalve visvetzuren zit er in gerookte zalm ook vitamine D en jodium.
gefileerd. Na een dag besterven worden ze ontdaan van de graten en gaat de zalm een dag de pekel in. Het zout wordt eraf gespoeld en vervolgens wordt de zalm 12 uur koud gerookt. De temperatuur komt hierbij niet boven de 25 °C.
FSC-hout We laten onze zalm op traditionele wijze roken, op houtsoorten die er qua geur en smaak het best bij passen. Ook de samenstelling van het houtmengsel en de duur van het roken beïnvloeden de smaak. Vanuit het oogpunt van duurzaamheid kiezen we voor goed verkrijgbaar hout met het FSC-keurmerk, waarvan de onbehandelde reststukjes worden gebruikt.’ Gerookte zalm is gezond, maar ook zout. ‘Zout is een conserveringsmiddel. We proberen het zo veel mogelijk te reduceren, maar helemaal zoutloos is geen optie. Wist je dat 70-80 procent van het zout in de vis het zeezout is dat de vis zelf heeft opgenomen? Wij voegen geen chemisch conserveringsmiddel en geen smaakversterkers toe aan onze vis, wij serveren onze gerookte zalm zo naturel mogelijk.’ | kerst 2015 11
De beste ter
wereld steeds vaker
bio Alles begint bij de bodem. Dat geldt voor alles dat groeit, maar misschien wel vooral voor de wijnteelt. ‘Wijnbouw en biologisch passen goed bij elkaar. Druiven groeien langzaam. Hoe langzamer de druif groeit, hoe meer smaak.’
12 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
Tekst Dorien Dijkhuis | Fotografie Kato Tan
logisch
Lars Dani ls: ‘Wijnbouw en biologisch passen goed bij elkaar.’
MIJN ECHTE KERSTBOOM STAAT IN BURKINA FASO!
Provamel zet dit jaar geen echte kerstboom, maar een creatieve, zelfgemaakte en duurzame boom. We willen de effecten van de klimaatopwarming helpen verminderen. Doe met ons mee en maak dit jaar zelf jouw ecologische kerstboom.
GOED VOOR DE PLANEET Plantaardige voeding is goed voor jou én voor de planeet. De productie van plantaardige voeding verbruikt minder water, grond en stoot veel minder CO2 uit dat de productie van dierlijke voeding. Bovendien zijn de productieprocessen van Provamel CO2-neutraal omdat we energie besparen door de warmte die ontstaat tijdens onze productieprocessen te hergebruiken en omdat we bij het zuiveren van het water dat bij productie gebruikt wordt, ons eigen biogas aanmaken. Daarbovenop dragen we bij aan een groen project waarbij in Burkina Faso bomen aangeplant worden om de uitbreiding van de woestijn tegen te gaan. Het heet ‘The Great Green Wall’, een 15 km breed en 7100 km lang bos van de Oostkust tot de Westkust van Afrika om de Sahara te stoppen.
GOOI JE KERSTGEWOONTES OM, PLANT EEN DUURZAAM BOS Elk jaar worden er wereldwijd 85 miljoen bomen gekapt om kantoren, winkels, straten en huiskamers te decoreren voor kerst. Door een nieuwe, natuurvriendelijke kersttraditie te starten, kan iedereen helpen om de klimaatverandering tegen te gaan. Maak zelf een leuke, originele en duurzame boom. De mogelijkheden zijn eindeloos. Drijfhout, karton of zelfs kurken kunnen de basis vormen voor een prachtige zelfgemaakte kerstboom.
Post een foto van jouw ecologische kerstboom op Instagram met #provamelxmas
en deel jouw kerstwensen met de wereld. Je boom zal niet alleen deel uitmaken van een digitaal bos op www.provamel.com/groenverhaal. Voor elke gedeelde zelfgem aakte boom en elke ‘like’ op je foto plant Provamel een boom in Burkina Faso.
GEEF JE KERSTDINER EEN PLANTAARDIGE TOETS Het brede assortiment Provamel producten, van drinks en desserten tot plantaardige alternatieven voor yoghurt en room, geeft jouw kerstdiner een originele plantaardige touch. Laat je inspireren door de recepten op onze website of in ons kerstmagazine (te vinden in de bio winkel). Geniet van de feestdagen!
volg ons op
Druiven kun je niet opjagen. Ook niet met kunstmest
E
R ZIJN WIJNKENNERS DIE ZEGGEN te kunnen proeven waar een wijn vandaan komt. Een vettige structuur? Wijst op klei in de bodem. Verfijnde geur? Móet wel een druif zijn uit een wijngaard op kalksteen. Maar of je op die manier écht de roots van een wijn kunt herleiden, is nog maar de vraag, zegt magister vini Lars Daniëls. Het is althans nooit wetenschappelijk bewezen dat mineralen in de bodem werkelijk smaak afgeven aan wijn. ‘Je hebt in het Frans weliswaar dat prachtige woord “terroir”, afgeleid van het woord “aarde”. Maar dat betekent meer dan “bodem” alleen. Terroir is het hele spectrum aan natuurlijke factoren die van invloed zijn op de manier waarop de druif groeit, rijpt en dus op de uiteindelijke smaak van de wijn. Klimaat is daarin net zo belangrijk als bodemsamenstelling.’
Gezond en vitaal Of je hem nu kunt proeven of niet, de bodem is van grote invloed op de kwaliteit van de druiven en dus op de kwaliteit van de wijn. Dat geldt zeker voor biologische wijnen. ‘De bodem van de wijngaard is een van de belangrijkste aandachtspunten van de biologische wijnboer’, zegt Marian Blom van Bionext. ‘De biologische wijnboer wil de bodem zo gezond en vitaal mogelijk krijgen en houden. Een bodem die een goede structuur heeft en veel activiteit van micro-organismen bevat die natuurlijke meststoffen voor de plant omzetten in opneembare voeding, zorgt uiteindelijk voor een gezondere plant en mooiere druiven.’
Beste ter wereld Volgens Lars Daniëls kunnen we er niet omheen dat biologische wijnen steeds beter worden. ‘De beste wijnen ter wereld, de wijnen die door kenners alom geprezen worden, zijn steeds vaker biologisch. ‘Geen wonder, volgens hem, want wijnbouw en biologisch passen goed bij elkaar. ‘De druivenplant doet het ’t best op relatief arme bodems. Zelfs van nature zeer schrale en stenige bodems hoeven geen probleem te zijn. De plant kan heel diep wortelen en wil graag een beetje moeite doen om voedingsstoffen uit de bodem op te nemen. Druiven groeien heel langzaam. Je kunt ze niet opjagen, ook niet met kunstmest. In de reguliere teelt wordt wel kunstmest gebruikt, maar daarmee voed je alleen de plant, terwijl
het gaat om de vrucht: de druif. Hoe langzamer die groeit, hoe beter. Want hoe langzamer de groei, hoe meer smaak hij ontwikkelt.’
Weerbare bodem ‘De regels voor biologische teelt zijn opgesteld om ervoor te zorgen dat de wijnboer zijn druiven op een zo natuurlijk mogelijke manier teelt’, zegt Marian Blom. ‘Daarom mag de biologische wijnboer geen kunstmest of chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen gebruiken. Hij moet daarom zorgen voor een weerbare bodem die tegen een stootje kan, robuuste rassen die minder gevoelig zijn voor schimmels en plagen en een beheersvorm van de wijngaard gericht op het voorkomen van ziekten. Als er ondanks die maatregelen toch een schimmel op zijn druiven komt, mag hij die alleen met natuurlijke middelen bestrijden of moet hij selectief plukken.’
Niks verbloemen Ook voor het maakproces van wijn zijn regels voor de biologische sector. Veel chemische toevoegingen zijn verboden. Een uitzondering op deze regel is sulfiet, omdat het zonder sulfiet heel lastig is om een langdurig houdbare en stabiele wijn te maken. Marian Blom: ‘Verder zijn ook bij vinificatie de regels gericht op het zo natuurlijk mogelijk houden van het proces: de-alcoholiseren is verboden en je mag ook het percentage zwaveldioxide niet achteraf verlagen. Als wijnmaker word je zo gedwongen omstandigheden te creëren waaronder je in één keer een zo goed mogelijk product kunt maken. Een product waaraan achteraf dus geen correcties meer hoeven worden uitgevoerd om fouten te verbloemen.’
Windrichting Daarom zullen biologische wijnboeren volgens Marian Blom vaker dan gangbare boeren rekening houden met de natuurlijke omstandigheden waaronder zij hun druiven verbouwen. ‘Ze houden bijvoorbeeld rekening met de richting waarin zij hun druiven aanplanten. Krijgt de wijngaard op alle plekken genoeg wind om snel te kunnen drogen na nat weer? Welk ras werkt het beste op welke bodem?’ Volgens Lars Daniëls is die rassenkeuze voor biologische boeren inderdaad nog belangrijker dan voor ‘gewone’ druiventeelt. En misschien schuilt ook daarin een stukje van het geheim waarom de sublieme wijnen steeds vaker biologisch zijn: ‘Ze worden met de grootste zorg en aandacht gemaakt.’ | kerst 2015 15
150 g lichtgeroosterde walnoten | 75 g Gula Java Cacao | ½ theelepel vanillepoeder | 50 g kokosolie voor de garnering: 150 g pure chocolade (70%) | enkele gojibessen en/of cranberries en walnoten Maal in de keukenmachine de walnoten met de Gula Java Cacao en vanillepoeder 2 minuten tot een fijn mengsel. Voeg de kokosolie toe en laat de machine draaien tot het een dikke pasta is. Schrap tussendoor het mengsel regelmatig van de wand van de kom. Pak het mengsel in huishoudfolie en laat het in de koelkast opstijven. Verdeel het mengsel in 20 stukjes en rol er balletjes van. Smelt de chocolade au bain-marie en doop met behulp van een vork de balletjes in de chocolade. Leg de balletjes op een stukje keukenpapier, strooi er de fijngehakte besjes en/of walnoten over en laat de chocolade in de koelkast hard worden. Bewaar de bonbons op een koele plaats.
Chocola d walnoot e bonbons
Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Bereiding Ingmar Niezen
voor 20 stuks
Suiker van de kokosbloesem Gezonde en es energiedrankkjers: met verleidelijk leg kje een zoete gula java voee die net even smaak to smaakt. anders
Wat is gula java? Deze donkere suiker wordt gewonnen uit de bloesem van de kokospalm, vandaar de Nederlandse naam kokosbloesemsuiker. Deze ongeraffineerde suiker heeft een heel lichte karamelsmaak en meerdere gezonde eigenschappen. Je kunt gula java op dezelfde manier gebruiken als gewone suiker.
Bijzondere smaken Gula java wordt ook gecombineerd met bijzondere theesoorten zoals matcha, earl grey en rooibos, met het kostbare
16 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
saffraan en met cacao. De bijzonder smaakcombinatie biedt veel culinaire mogelijkheden. Bij het bereiden van snelle, lekkere energiedrankjes en bij andere gerechten in de keuken. Probeer eens een theelepel Gula Java Safran in een saus bij vis of wat Gula Java Cacao door een pittige tomatensaus. Wees in het begin wel zuinig met de producten, je kunt altijd meer toevoegen. En is er voldoende smaak, maar het gerecht nog niet zoet genoeg? Voeg dan Gula Java Naturel toe. Zo blijft het gerecht in balans.
P anna cottamelk
nagerecht, 4 personen
200 ml geitenmelk | 15 g gember, grof gehakt | 3 blaadjes gelatine | 100 g geitenroomkaas | 2 theelepels Gula Java Safran | 1-2 eetlepels Gula Java Naturel | 1 mango, in plakjes | geraspte schil van 1 limoen + wat sap | 4 kleine puddingvormpjes of espressokopjes, inhoud ca. 75 cl
ten van gei fraan f a s t e m ber en gem
Breng de geitenmelk met de gember aan de kook. Laat, van het vuur af, de gember 10 minuten in de melk trekken. Week de gelatine in ruim koud water. Knijp de blaadjes voorzichtig uit en los ze op in de warme geitenmelk. Roer de geitenroomkaas goed los en schenk de geitenmelk door een zeefje bij de roomkaas. Roer de Gula Java Safran en de Gula Java Naturel door het mengsel. Verdeel het panna
cotta mengsel over de vormpjes. Laat de panna cotta in de koelkast in minimaal 4 uur opstijven. Meng de plakjes mango met de limoenschil en enkele druppels limoensap. Bewaar tot gebruik in de koelkast. Bereiden: houd de vormpjes in warm water. Leg een bordje op een vormpje, schud en laat de panna cotta op het bordje glijden. Garneer met de mango.
| kerst 2015 17
Echt betere chocolade Bij biologisch-dynamische chocolade is fair trade een garantie
BIOLOGISCHE CHOCOLADEREPEN bevatten geen kunstmatige toevoegingen en er komen geen foute vetten, geen geraffineerde suiker en geen kunstmatige zoetstoffen in voor. Dat maakt ze aantrekkelijk voor veganisten, mensen met een lactoseof glutenintolerantie en natuurlijk chocoholics. Een groot verschil tussen reguliere en biologische cacao is dat biologische cacaoboeren de enorme hoeveelheden chemische bestrijdingsmiddelen bij de teelt vermijden (ze mogen wel biologische middelen gebruiken) en dat de chemicaliën waarmee de nog onverwerkte bonen normaliter besproeid worden voordat ze op transport naar Europa gaan, achterwege blijven. De meeste cacaobonen worden in het Westen verwerkt tot cacaoboter, cacaopoeder en chocolade (al of niet raw).
18 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
Zo krijgen deze eindproducten een forse toegevoegde waarde waar arme cacaoboeren helaas nauwelijks van profiteren. Koop je fair trade chocolade, dan eet je geen ‘slavencacao’. Fair trade heeft niets met biologisch of niet-biologisch te maken, wel is biologische chocolade heel dikwijls fair trade. Bij biologisch-dynamische chocolade is het fair-aspect al ingebouwd. Demeterboeren werken kleinschalig, ze streven naar een gezonde landbouw, economie en sociale situatie voor de werknemers. Behalve dat speciale preparaten toegepast worden om de levenskracht van de gewassen te versterken, zijn de eisen op het gebied van residuen, aanvoer van hulpmeststoffen en gewasbeschermingsmiddelen nog een graadje hoger dan het biologische eisenpakket.
| kerst 2015 19
NIEUWE BAND GEDROOGDE ABRIKOZEN De donkere kleur zegt het al; deze abrikozen zijn niet gezwaveld en dat is veel beter voor de gezondheid. De boeren in Turkije die deze abrikozen telen zijn aangesloten bij een landbouwkundig project, ze krijgen begeleiding bij de biologische teelt en een eerlijke prijs. De abrikozen hoeven niet te worden geweekt en zijn ook heerlijk als ‘snoepje’.
Tajine van wortelgroenten met abrikozen en amandelen hoofdgerecht, 4 personen 4 eetlepels olijfolie | 150 g amandelen | 2 uien, in ringen | 4 tenen knoflook, in plakjes | 1½ theelepel gemalen komijn | 2½ theelepel gemberpoeder | 1 groot kaneelstokje, in stukjes gebroken | 1 theelepel (scherp) paprikapoeder | 24 gedroogde abrikozen | 300 ml groentebouillon (instant) | 1 kg wortelgroenten ( wortel, peterseliewortel, pastinaak en of aardpeer) | (fijngehakte verse koriander)
20 s m a a k m a k e n d 5 | kerst 2015
Verhit de olie in een tajine of braadpan en bak hierin de amandelen lichtbruin. Voeg de uien en knoflook toe en fruit alles op laag vuur 5-6 minuten. Voeg de komijn, het gemberpoeder, kaneelstokje en paprikapoeder toe en fruit 30 seconden mee. Voeg de abrikozen en de groentebouillon toe, breng alles aan de kook en stoof de abrikozen afgedekt 20 minuten
op laag vuur. Maak intussen de groenten schoon en snijd ze in niet te kleine stukken. Was ze goed. Voeg de groenten bij de abrikozen, breng opnieuw aan de kook en stoof alles afgedekt in ca. 15 minuten gaar. Proef en breng op smaak met zout en peper en strooi eventueel de koriander erover. Serveer de tajine met couscous of rijst.
Elke dag lekker
Gadogado hoofdgerecht, 4 personen
Recepten Anneke Ammerlaan | Fotografie Sven Benjamins | Styling Ulrika Gustafsson | Koken Ingmar Niezen
1 blok tofu van 250 g | 250 g worteltjes, in plakjes | 250 g broccoliroosjes | ½ Chinese kool, in brede repen | 8 eetlepels pindakaas | 1 theelepel kerriepoeder | 1 theelepel gemberpoeder | 2 eetlepels ketjap manis | 1-2 eetlepels citroensap | 1 à 2 theelepels sambal oelek | 2 eetlepels zonnebloemolie | 1 theelepel nasikruiden | (gefruite uitjes en korianderblaadjes) Snijd het blok tofu in plakjes van ½ cm dik. Spreid een laag keukenpapier uit op een plank, leg de plakjes tofu erop en dek ze weer af met een laag keukenpapier. Leg hier een plank op met daarop een pan of een paar conservenblikken en laat de tofu uitlekken terwijl de rest van het gerecht wordt gemaakt. Kook in ruim water met zout de worteltjes 5 minuten. Voeg de broccoliroosjes toe en kook 3 minuten mee. Voeg de Chinese kool toe en kook nog 2 minuten. Giet de groenten af in een vergiet, spoel ze goed na met koud water en laat ze goed uitlekken. Verwarm in een steelpan de pindakaas met het kerrie-en gemberpoeder, de ketjap, 150 ml water en naar smaak citroensap en sambal. Roer de saus glad en houd hem warm. Verhit de olie in een koekenpan, bestrooi de plakjes tofu met de nasikruiden en wat zout en bak ze in de olie snel aan beide kanten krokant. Verdeel de groenten over 4 borden. Drapeer de plakjes tofu op de groenten, lepel er wat saus over en garneer eventueel met gefruite uitjes en korianderblaadjes. Serveer de gadogado met rijst, cassavekroepoek en de resterende pindasaus.
PROLATERRE TOFU NATUREL De sojabonen voor ProLaTerre zijn biologisch en daarom GMOvrij. De tofu is van wat ze noemen het ‘firm’ type. Stevig, maar toch zacht genoeg voor (noedel)soepen of een cheesecake en ook geschikt voor stoven, bakken, wokken en grillen. Meer weten over het product tofu en de toepassing? Bezoek dan het platform www.tofupedia.nl. Voor recepten kun je ook terecht op www.smaakmakend.nl | kerst 2015 21
✶✶✶ Rwww.noble-house.tk ECEPTEN
▲ Laten we onze kinderen vertellen waarom fair trade beter is. De door ons gekozen voeding heeft een grote invloed op het geven van kansen aan de lokale bevolking. De steeds goedkoper wordende voeding misbruikt arbeid. Amanprana tracht op ethische wijze grondstoffen te kopen. We zijn niet perfect, maar werken in de goede richting. Amanprana’s kokosolie, vanille, kokosmeel en cacao zijn reeds fair trade.
✶✶✶
Bak de lekkerste en gezondste oliebollen ooit
“
IDEA
N GE EE
AL
Amanprana en Waarom kiezen voor het fair trade-project extra vierge kokosolie van Amanprana? Extra vierge kokosolie van Amanprana: ✔ Rijk aan MCTHet nieuwe Amanprana fair vetzuren, gemakkelijk verteerbaar, meer energie, trade kokosproject geeft OR HEERLIJK minder vetopslag ✔ Meest geschikte olie om te VO werk aan 300 famifrituren ✔ Gezond bakken, wokken, braden en lies uit de Filipijnen smeren ✔ Voor het haar, massage, glijmiddel, en Sri Lanka. Wat hout, lichaamsverzorging ✔ Honden, katten, we vroeger aan de paarden, vogels houden ervan ✔ Hypoallergeen controleorganisatie ✔ Antibacterieel ✔ Antiviraal ✔ Fantastische smaak betaalden, investeren we nu extra in het fair Evira Van Baelen AMAN trade fonds. 5% in plaats Enthousiaste PRANA van de vroegere 3% van de Amanprana fan kokosaankopen gaat naar * het fonds. Dit geld wordt gebruikt voor onderwijs, geVoor Amanprana worden rijpe kokosnoten geoogst, gepeld, op zachte temperatuur van max. 45°C zondheidszorg, milieu, infrastructuur, productiemiddelen gedurende 24 uur gedroogd en meteen geperst voor boeren, arbeiders en toeleveranciers. Men kan reke*tussen pellen en geperst: max. 48 uur verser dan vers garantie nen op een gegarandeerde minimumprijs die alle kosten voor een duurzame productie moeten kunnen dekken. Wat is er uniek aan de fair trade en extra vierge Families niet uitpersen, maar correct betalen. Fair trade is kokosolie van Amanprana? geen liefdadigheid maar ethisch samenwerken op lange ✔ Eerste extra vierge kokosolie in Europa (2005) termijn. ✔ De enige originele extra vierge kokosolie ✔ Alleen verpakt in glas, nooit plastic (beter voor milieu en gezondheid) ▼ Varieer naar hartelust en ontdek het volledige gamma ✔ 2 jaar perfect houdbaar (zelfs) op extra vierge oliën van Amanprana: Cocos, Red Palm, kamertemperatuur Cocos+Olive+Red Palm. 1600 ml en 325 ml. ✔ Fair trade (families niet uitpersen, maar correct betalen) ✔ Rauw, niet gebleekt, niet ontgeurd ZONDE
O
LIE
BOLLE
N
“Met de kerstdagen heb ik als dessert een walnotencake gebakken met kokosolie en kokosbloesemsuiker van Amanprana. Heerlijk! Mega simpel ook. Mijn moeder nam wel drie stukken...”
48h VERSER DAN VERS GARANTIE
FAIR TRADE www.noble-house.tk
✶✶✶
SUPER VOEDING www.noble-house.tk RAW FOOD
100% VEGAN
0% JUNK
• Info & inschrijven nieuwsbrief: www.noble-house.tk •
AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT
✶✶✶
Elke dag lekker
N ETPECER kt.esuoh-elbon.www
DE TRAAY BLOEMENHONING
nee tfeeh gnideov nezokeg sno rood eD .si reteb edart riaf moraaw nelletrev nerednik ezno ew netaL ▲ De nectar voor deze gnideov ednedrow repokdeog sdeets eD .gnikloveb elakol ed naa nesnak nav neveg teh po deolvni etorg raam ,tcefrep tein njiz eW .nepok et neffotsdnorg ezjiw ehcsihte po thcart anarpnamA .diebra tkiurbsim bloemenhoning wordt .edart riaf sdeer njiz oacac ne leemsokok ,ellinav ,eilosokok s’anarpnamA .gnithcir edeog ed ni nekrew verzameld op verschillende wilde bloemenvelden in de ongerepte natuur van Nicaragua, ver van industrie en verkeer. De smaak van deze bijzondere bloemenhoning is zacht roov nezeik moraaW ne anarpnamA negadtsrek ed teM“ en mild. Heerlijk op ?aeen narpnamA nav eilosokok egreiv artxe tcejorp-edart riaf teh n e e tressed sla ki beh pannenkoek, -TCM naina een kjiR ✔ :anarpnamA nav eilosokok egreiv artxE riaf anarpnamA ewuein teH n e k k a beg ekacnetonlaw ,eigrenesmoothie reem of,raabreetrev kjilekkameg ,neruztev sladressing, tfeeg tcejorpsokok edart ne eilosokok tem REEH ROOV L I J et mo eismaakmaker lo etkihcseg tseeM ✔ galspotev rednim als bijzondere -imaf 003 naa krew K rekiusmeseolbsokok ne nmaar edarook b ,n ekkow ,nekkab dnozeG ✔ nerutirf in zoete, hartige nenjipiliF ed tiu seil .anarpnamA nav , l e d d i m j i l g , e g assam ,raah teh rooV ✔ nerems taW .aknaL irS ne gerechten. !kjilreeH
✶✶✶
tioo nellobeilo etsdnozeg ne etsrekkel ed kaB A LA
EDI
LIE
O
,nettak ,nednoH ✔ gnigrozrevsmaahcil ,tuoh neegrellaopyH ✔ navre neduoh slegov ,nedraap kaams ehcsitsatnaF ✔ laarivitnA ✔ leeiretcabitnA ✔
OZEG NE EDN E
“
BOLLE
N
NAMA ANARP
*EITNARAG
SREV NAD RESREV h84
,dlepeg ,tsgooeg netonsokok epjir nedrow anarpnamA rooV C°54 .xam nav ruutarepmet ethcaz po tsrepeg neetem ne dgoordeg ruu 42 ednerudeg e i t n ar a g s r ev n a d r e s r ev r u u 8 4 . x a m : t s r e p e g n e n e l l e p n e s s u t *
egreiv artxe ne edart riaf ed naa keinu re si taW ?anarpnamA nav eilosokok )5002( aporuE ni eilosokok egreiv artxe etsreE ✔ eilosokok egreiv artxe elenigiro egine eD ✔ roov reteb( citsalp tioon ,salg ni tkaprev neellA ✔ )diehdnozeg ne ueilim po )sflez( raabduoh tcefrep raaj 2 ✔ ruutaderestukjes pmetrekip mmet ak wat hoofdgerecht, 4 personen Bestrooi ,nesreptiu tein seilimaf( edart riaF ✔ zout. Verhit de olie in een hapjes)nelateb tcerroc raam 400 g kippendijenvlees, in stukjes | 3 ruegtno teinpan ,tken eebak lbegdetestukjes in ,wukip aRmet ✔ de eetlepels zonnebloemolie | 50 gdgerookt
ed naa regeorv ew .koo lepmis ageM man redeom njiM eitasinagroelortnoc ”...nekkuts eird lew neretsevni ,nedlaateb riaf teh ni artxe un ew neleaB naV arivE staalp ni %5 .sdnof edart etsaisuohtnE ed nav %3 eregeorv ed nav naf anarpnamA raan taag nepoknaasokok -eg ,sjiwredno roov tkiurbeg tdrow dleg tiD .sdnof teh neleddimeitcudorp ,ruutcurtsarfni ,ueilim ,grozsdiehdnoz -eker nak neM .sreicnareveleot ne srediebra ,nereob roov netsok ella eid sjirpmuminim edreednarageg nee po nen .nekked nennuk neteom eitcudorp emazruud nee roov si edart riaF .nelateb tcerroc raam ,nesreptiu tein seilimaF egnal po nekrewnemas hcsihte raam diehgidadfeil neeg .njimret
Kip met honing, gember en kikkererwten ontbijtspek, in kleine stukjes | 2 kleine uien, in dunne partjes | 3 tenen knoflook, fijngehakt | 30 g gember, fijngehakt | ½ rode peper, fijngehakt | 2 eetlepels salie, grof gehakt | 200 g prei, in grove ringen | 1 blik kikkererwten (400 ml), afgespoeld | 2-3 eetlepels bloemenhoning
NAMA ANARP
THCARKSNEVEL ENERES
stukjes spek al omscheppend bruin. Zet het vuur laag, roer de uien, knoflook, peper kt. egember suoh-elben onrode .www door de kip en fruit 3 minuten op laag vuur. Voeg de salie toe en fruit heel even kt. emee. suoh-Roer elboregelmatig. n.www Voeg 3 eetlepels water toe en stoof %001 %0 WAR het gerecht afgedekt 15 minuten. NAGEV KNUJ DOOF
EDART RIAF
GNIDEOV REPUS
ammag egidellov teh kedtno ne tsuletrah raan reeiraV ▼ ,mlaP deR ,socoC :anarpnamA nav nëilo egreiv artxe Roer de prei door .lm 5het 23gerecht ne lm en 0061 .mlaP deR+evilO+socoC stoof weer 5 minuten. Roer de kikkererwten door het gerecht en laat alles, afgedekt, in nog 5 minuten warm worden. Roer de honing door het gerecht en bak op middelhoog vuur 1 minuut mee. Lekker met geroosterde bloemkool of gestoofde spitskool.
• kt.esuoh-elbon.www :feirbswuein nevjirhcsni & ofnI •
✶✶✶
| kerst 2015 23
De Sonett BioBubbles zijn op de Natexpo 2015 in Parijs bekroond met de zilveren bio-innovatieprijs.
nieuw
nieuw
Sonett – voor kinderen Ö K
O L O G I S C H
K O N
S
E Q U E N T
laas Eindelijk bellenb liën! ica em ch er nd zo
De eerste bellenblaas van bio-kwaliteit! Speelgoed waaraan groot en klein buiten plezier hebben. De bellenblaas kunnen door drie blaasringen van verschillende grootte geblazen worden. Ze zijn volgens de CE-veiligheidsstandaard getest. Gemaakt van de beste grondstoffen, zonder chemie.
Calendula schuimzeep voor gevoelige kinderhuid. Een mild reinigende zeep in een schuimdispenser, speciaal voor kinderen – maar natuurlijk ook voor volwassenen. Gemaakt met spagyrische calendula-essence. Heel zuinig in het gebruik, dankzij de nieuwe schuimdispenser. Sonett – zo goed
www.sonett.eu
Certified by Certisys
cse-label.org
Reg. by Vegan Soc. stop-climate-change.de iF-design-award
reddot-award
Winkelwaar
Lekker stevig De Langhe Nebbiolo van de biologische wijnmaker Erbaluna heeft een elegante neus van rozen, aardbei en rijpe kersen en de zachte tannines maken hem lekker stevig. Perfect bij oude kaas, pasta en stevige gerechten. Smaakt hij naar meer? Leg dan een voorraadje aan. Deze wijn kan rustig even blijven liggen.
Van dichterbij
Adviesprijs € 13,98 | 750 ml
Dag baard!
De crème van Speick ontspant de huid bij het scheren. Deze crème is gemaakt van echte zeep en rustgevende plantaardige ingrediënten en zorgt voor een heerlijk schuim waardoor het scheermes zacht over de contouren van de huid glijdt. Geen synthetische geur-, kleur-stoffen en conserveringsmiddelen. Adviesprijs € 5,60 | 75 ml www.natrada-biologischeverzorging.nl
www.natrada-biologischewijn.nl
Veel honing op het winkelschap komt van ver, vooral uit Zuid-Amerika. De biologische honing van Bona Mel is voor het grootste gedeelte afkomstig van bijen uit de ongerepte natuurgebieden van Spanje. Sinaasappelhoning, tijmhoning of citroenhoning: alle 13 smaken supergoed. Adviesprijs vanaf € 3,45 | 300 g www.nieuweband.nl
Sinaasappelig Aloë vera verbetert het vocht-gehalte van de huid. Urtekram verrijkt deze nieuw handcrème met de frisse geur van zongerijpte sinaasappels en heel veel niet-allergische aloë vera, goedgekeurd door de Deense astma vereniging Astma Allergi-Danmark. Veilig in gebruik dus! Adviesprijs € 4,99 | 75 ml www.natrada-biologischeverzorging.nl
| kerst 2015 25
GESCHENK ideeën
“
Shangri-La is mijn makeover zomerolie. Ik voel me herboren. Dank je Amanprana.
“ Emmanueollide ron B Actrice
De natuurlijke lichaamsverzorging van Amanprana behaalt 10/10 op de veilige cosmeticatest van Rita Stiens Amanprana zegt: “doe niet 10/10 RITA STIENS
op je huid wat je niet eten kan”
10/10
RITA STIENS
‘Shangri-La’: ORAC-serum voor het gezicht en de oogcontouren Zichtbaar jongere huid, gladdere gelaatstrekken en een stralende teint. ✔ Voor eeuwige jeugd ✔ Elimineert rimpels ✔ Hydrateert diep ✔ Tegen vermoeide huid ✔ Weg pigmentvlekken ✔ Sterke antioxidant
10/10
RITA STIENS
‘Alana‘: de milde make-up reiniger voor onze gevoelige oog- en gezichtshuid ✔ Zachtere huid dankzij de romaanse camomille ✔ Voedend met vit. E en meer dan 10 verschillende carotenen ✔ Prikt niet, irriteert niet ✔ Diep reinigend ✔ Weg mee-eters, puistjes, vette of droge huid, acne
SUPER VOEDING
www.noble-house.tk
0% JUNK
100% VEGAN
‘Razoli’ is de scheerolie voor de intieme delen vaarwel rode bultjes, ingroeiend haar of snijwondjes ✔ Razoli is ontwikkeld voor de schaamstreek ✔ Zonder snijwondjes ✔ Transparante olie: Je ziet waar je trimt ✔ Nat scheren zonder irritaties of jeuk ✔ Bikinilijn perfect scheren ✔ Nooit meer ingroeiende haartjes en rode bultjes ✔ Razoli vrouw: omdat vrouwen geen mannen zijn Doe de veilige cosmeticatest van Rita Stiens Test jouw merk op www.kosmetik-check.de of www.laveritesurlescosmetiques.com
BE-BIO-02 EU/non-EU Agriculture
DIERVRIENDELIJKE COSMETICA
100% BIO • 100% ACTIEF • 100% NATUURLIJK • 100%❤ Info & inschrijven nieuwsbrief: www.noble-house.tk
AMAN PRANA SERENE LEVENSKRACHT
Winkelwaar
Sinds 1817
De eeuwenoude koffie- en theespecialist Simon Lévelt biedt nu de mooiste kwaliteit biologische thee met échte kruiden, stukjes fruit en natuurlijke of biologische aroma’s. Er is een ruime keuze uit 16 soorten. Wordt het klassiek, populair of trendy? Adviesprijs vanaf € 2,29 | 20 zakjes www.simonlevelt.nl
Proef de verschillen Ekoland Chocopasta Puur, Melk, Hazelnoot en Melk & Hazelnoot: ze zijn gemaakt van duurzame palmolie en cacao en gezoet met suiker. Elke kleur heeft zijn eigen natuurlijke smaak. En ze zijn allemaal even lekker! Het ultieme duo van vers geoogste hazelnoten en melk is zijdezacht én zuiver. Adviesprijs € 3,19 | 400 g www.ekoland.eu
0% franje
Griepje?
Oral & Auris, de tand- en oorolie van Amanprana, pakt virussen en bacteriën snel en effectief aan en werkt perfect tegen aften, tand- en oorpijn. Nieuw bij Amanprana is Rudolf kruidenbalsem voor een vrije adem. Perfect bij verkoudheid, verstopte neus, slecht slapen en snurken. Adviesprijs Oral & Auris vanaf € 21,95 | 5 ml Adviesprijs Rudolf vanaf € 23,95 | 5 ml www.noble-house.tk
De nieuwe 100% fruitreep van Allos bestaat uit lekkere, grote stukken fruit zonder verdere toevoegingen en is 100% biologisch en vegan. Verkrijgbaar in de smaken: mango, cranberry, framboos, aardbei, kers en aronia. Voor een gezonde boost bij een energiedipje. Adviesprijs € 1,29 | reep 30 g www.allos.nl
| kerst 2015 27
DE END C OP L EM EID BE I N G E R N
C HT -O FO IN
12
academie gastronomie landgoed
Voed je inspiratie en verruim je inzicht Natuurvoeding in Notendop 29 januari
Moestuincursus (BD Tuinieren) 6 februari
Natuur in Leiderschap 23 februari
Verbindend communiceren 19 januari Schrijf je nu in op:
kraaybeekerhof.nl
Het oude graan voor een modern leven Met zijn zachte en nootachtige smaak, KAMUT® khorasan tarwe, exclusief biologisch geteeld en nooit genetisch gewijzigd wordt gewaardeerd voor zijn hoge voedingswaarden en zijn lichte verteerbaarheid. Handelsmerk en gegarandeerde kwaliteit. De naam van de tarwe is khorasan. Kamut Enterprises of Europe gebruikt het handelsmerk KAMUT® om de consument 7 kwaliteitscriteria te garanderen en om de originele kenmerken van de oude khorasan tarwe te beschermen. Het woord kamut betekend tarwe in de oude Egyptische taal en is geen naam van een graan. Voedingswaarde en energie. KAMUT® khorasan levert meer energie dan moderne tarwe en bevat meer eiwitten, lipiden, essentiële aminozuren, vitamine E en mineralen, als zink, magnesium en vooral selenium, een spoorelement dat bekend staat om zijn sterke antioxidante eigenschappen.
Verteerbaarheid en onderzoek. KAMUT® khorasan tarwe werd nooit genetisch gemanipuleerd en bevat minder complexe gluten die gemakkelijker te verteren zijn. Het is een uitstekend alternatief voor moderne tarwe. Uit een studie blijkt dat de meeste personen, die niet aan coeliakie leden maar wel gevoelig waren voor moderne tarwe, geen problemen hadden met het eten van KAMUT® khorasan producten. Uit andere studies is gebleken dat een dieet op basis van KAMUT® khorasan tarwe, in vergelijking met moderne tarwe, onze antioxidatieve capaciteit verhoogt en de ontstekingsremmende activiteit verlaagt. Daarenboven werd een daling vastgesteld van de cardiovasculaire risicomarkers zoals glycemie en cholesterol.
Een studie gepubliceerd in februari 2014 in de British Journal of Nutrition toonde een verband aan tussen een dieet op basis van KAMUT® khorasan en een daling van de symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom. Het volledig onderzoeksprogramma kunt u raadplegen op www.kamut.com Waar kopen. KAMUT® khorasan producten zijn verkrijgbaar in de meeste natuurvoedingswinkels en biologische bakkerijen in Europa.
MERK KHORASAN TARWE MERK KHORASAN TARWE
Winkelwaar
4x veganistisch
De veganistische mayonaises van Emils zijn niet alleen erg lekker, maar ook vrij van zoetstoffen als suiker of agavesiroop. De mosterd, olie, appelsap en azijn komen uit Duitsland, de vele amandelen uit Spanje. Er is ‘gewone’ mayonaise, knoflookmayonaise, citroenmayonaise en remoulade. Heerlijk als dip, bij salades, gegrilde groenten en nog heel veel meer. Adviesprijs € 2,99 | 125 g www.nieuweband.nl
Ook een reepje?
Sapána delibar (voorheen Hemelse Dromen) is de vernieuwde vruchtennotenrepen-reeks van Aardse Droom. De repen zijn nu wat kleiner (ook in prijs), maar nog steeds suiker-, zuivel-, lactose- en glutenvrij. In de smaken cashew-gember, cashew-kaneel, paranootvanille, walnoot-kaneel, walnoot-chai en sinds kort amandelspeculaas. Adviesprijs € 1,95| 50 g www.nieuweband.nl
Drents superfruit
Sinds kort verkrijgbaar: 100% puur biologisch blauwebessensap van PureBlu. De sapmakers uit het Drentse dorpje Tiendeveen zochten naar de beste combinatie van rassen en bereidingswijze en vooral naar de beste smaak. Het gezonde sap oogstte enthousiaste reacties van een paar sterrenkoks uit de Drentse regio. Adviesprijs € 2,59 | 200 ml www.pureblu.nl
Lekker pittig
De afwisseling in het vega-schap wordt steeds groter. Zo is er de falafelburger van ProLaTerre: biologisch, vegan en met authentieke falafelingrediënten en -kruiden zoals kikkererwten, peterselie, knoflook, gember, korianderzaad en komijn. Heerlijk met een knapperig pitabroodje en een lekkere knoflooksaus. Adviesprijs € 2,89 | 150 g (2 burgers) www.prolaterre.com en www.tofupedia.nl
| kerst 2015 29
advertenties
de beste bio-adresjes S ERCADEAUTJE B M E C E D E N GROE SSEN VS DRINKFLE R E M A Z R U U D OMMELS EN BROODTR 7,5% ING KORT anteen an K op Kle hbots met c n u en L e Smaak12 cod t/m geldig 15 20 31-12-
Vers en diepvries biologisch vlees van rund, varken, kip en lam. Direct van de boerderij! kijk op www.degroenegeer.nl De Roek Vakantiebungalows bij Otterlo, 1500m van Hoge Veluwe. Met biologische winkel, speeltuin, kinderboerderij en vegetarische maaltijden www.deroek.nl OBILOT NATUURTEXTIEL in Zutphen. Mode, basics, biobabyuitzet, Demeterwol, hennep, biokatoen, zijde, kinderwagens, bed en zo. Groenmarkt 1, www.obilot.nl Biologische kleding, puur natuur, huidvriendelijk ondergoed en kleding www.ecotex.nl, Bio-Ron. Bio Logisch voor dier, plant en bodem. 0525-656795 www.bio-ron.com EKO textiel bij Pure Coverz: bed-bad-tafel-keuken & stoffen www.purecoverz.nl 0226-341965 www.volledigmelkvrij.nl Veel allergenen-vrije voeding. Uit eigen ervaringen ontstaan. Natuurwinkel voor dieren www.eko4petz.nl. Ruim assortiment biologische voeding en snacks voor hond en kat. Groene bedrijfsvoering. EKO4petz Albert Verweystraat Noordwijk aan Zee Wilt u hier ook adverteren? Dat kan al vanaf 60,00 (ex. btw). Meer info: Bionext, Renáta Horenová, tel. (06) 186 50 517 en horenova@bionext.nl of kijk op www.smaakmakend.nl
Boer Paco Salcedo is de trotse voorzitter van de
coöperatie Almendrera del Sur in Andalusië, Spanje. Sinds 1995 koopt Horizon alle biologische amandelen van deze coöperatie. Daardoor verbouwen nu al ruim 400 boeren amandelen op biologische wijze. Want wat goed is, groeit natuurlijk.
Vaker biologisch nieuws ontvangen? Op www.bionext.nl/nieuwsbrief kun je je opgeven voor verschillende digitale biologische nieuwsbrieven.
colofon SMAAKMAKEND 5 • kerst 2015 Smaakmakend is een uitgave van Bionext. Het blad verschijnt vijf keer per jaar en wordt u aangeboden door uw biologische specialist. In Smaakmakend vindt u recepten met biologische producten en verhalen over de herkomst van ons voedsel. Vragen of opmerkingen? Mail of schrijf Bionext. Uitgever Bionext | Laan van Vollenhove 3221 | 3706 AR Zeist | tel (030) 233 99 70 | smaakmakend@bionext.nl Redactie Anneke Ammerlaan (hoofdredacteur) | Andre Brouwer (redactieraad) | Casper Kromkamp (redactieraad) Vormgeving Marc van Meurs | Yullan Oosterhof Fotografie & Illustratie Sven Benjamins | Kato Tan | Shutterstock.com Aan dit nummer werkten mee Bianca Daniels | Dorien Dijkhuis | Ulrika Gustafsson | Femke Mosch | Ingmar Niezen | Nicole Willemse Lithografie Grafimedia Amsterdam Drukwerkbegeleiding Machiel Oudheusden, Sumis Printmanagement Druk Roto Smeets Acquisitie Renáta Horenová | Advertenties kunnen zonder opgaaf van redenen worden geweigerd. ISSN: 1385-9625 © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/ of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever en fotograaf. Deze uitgave is met zorg gemaakt. Voor eventuele onjuistheden is Bionext niet aansprakelijk. Smaakmakend wordt gedrukt op chloorvrij en gerecycled papier.
Erwin Kooijman
Tekst Nicole Willemse | Fotografie Kato Tan
Van huis uit is Erwin Kooijman hovenier. Samen met Kyra Gunneweg is hij eigenaar van bamboekwekerij Randijk Bamboe & Hoveniers en de drijvende kracht achter Adopteer een kerstboom. ‘Bij ons kan een kerstboom tot wel vijf keer worden hergebruikt.’ Adopteer een kerstboom? ‘Voordat ik in 2002 mijn biologische bamboekwekerij in Leusden begon, verhandelde ik al jaren kerstbomen. Op de kwekerij besloot ik een hoekje in te ruimen om zelf biologische kerstbomen te kweken. Toen die na vier, vijf jaar groot genoeg waren voor de verkoop, realiseerde ik me dat ze al na een paar weken waarschijnlijk allemaal op de brandstapel zouden belanden. Terwijl ik er al die jaren intens voor had gezorgd. Dat moest anders kunnen. Zo ontstond het idee van Adopteer een kerstboom. Het eerste jaar hadden we meteen honderd klanten die heel enthousiast waren. Het jaar erop waren het er zeshonderd en inmiddels zijn er dertien kerstboom-uitgiftepunten, samen goed voor zo’n 2500 kerstbomen, schat ik.’ Hoe werkt het? ‘Je komt lekker struinen in ons kerstbomenbos of je bezoekt een van de andere uitgiftepunten. Bij ons kun je zelf de mooiste kerstboom uitzoeken. Die neem je mee naar huis en na de kerst breng je je boom weer terug. Wij zetten alle kerstbomen weer
in de grond en verzorgen ze zonder kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen. Elke boom heeft een nummer, zodat je je eigen adoptiekerstboom het jaar erop weer kunt reserveren. Adoptiefamilies krijgen in november bericht om hun boom voor dat jaar te reserveren. Bij ons kan een kerstboom tot wel vijf keer worden hergebruikt. Je ziet je eigen boom jaar na jaar groeien.’ Kijk op biologisch? ‘Wat mij betreft is biologisch de duurzaamste manier van kweken én de leukste manier. Wat mij mateloos inspireert, is de diversiteit die ontstaat. Omdat we handmatig wieden, moeten we een zekere mate van onkruid accepteren. Dat geeft ruimte aan bijvoorbeeld insecten. De brandnetels die we laten staan, trekken vlinders aan. Als de kerstbomen last hebben van luizen, zitten er binnen enkele dagen lieveheersbeestjes op om ze te bestrijden. Dat zie je allemaal niet bij niet-biologische kwekerijen. Natuurlijk is biologisch kweken
een frisse kijk
niet altijd hiep-hoi; je moet flexibel zijn als je de natuur haar gang laat gaan. Overigens wil dat niet zeggen dat we bijvoorbeeld niet mesten. We gebruiken alleen geen kunstmest, maar organische mest. Ik zou het geweldig vinden als meer kwekers zouden besluiten biologisch te worden. Je moet het niet doen omdat het meer oplevert, want dat is helaas niet zo. Wel is het een veel leukere manier van kweken. Je kweekt er bovendien sterkere planten mee.’ Wat betekent duurzaam voor jou? ‘Dat je in acht neemt welke grondstoffen je gebruikt en dat je werkt vanuit milieuoogpunt. Adopteer een kerstboom stoelt op een zeer duurzame gedachte: je gebruikt de boom meerdere jaren achter elkaar in plaats van dat je aan al die jaren groei binnen een maand abrupt een einde maakt. Daarnaast is het een leuke manier van een kerstboom in huis halen. Met als bijkomend voordeel dat het ook nog eens een biologische kerstboom is, die zijn elders in het land nauwelijks te vinden.’ V
| kerst 2015 31
Zuiver Zuivel roomboter, de (h)eerlijkste biologische en biodynamische boter voor de feestdagen
biodynamische roomboter
biologische roomboter ongezouten
biologische roomboter gezouten
biologische grasboter
zuiverzuivel.bio