Quest, Netherlands, October 2020

PAUL SERAIL

Natuur

Hoe verander je overbegraasd land in Afrika in een natuurgebied vol dieren?

Zo maak je natuur Quest ging twee weken naar Kenia met Biosphere Expeditions, om samen met toeristen te helpen in het nieuwe natuurgebied Enonkishu Conservancy. Hoe krijg je olifanten en leeuwen in je kersverse reservaat? ‘Alles begint met gras.’

7 TEKST: PAUL SERAIL

Nog niet zo lang geleden zag je in Enonkishu (Kenia) alleen koeien en Masaiherders als deze. Nu wemelt het er van de giraffen, zebra’s en roofkatten.

66

10/2020

10/2020

67

‘Als het gras goed is, komen de dieren vanzelf’

‘K

te stoppen.’ Ook de wereld buiten de hekken un je die cheeta’s hier wegha- A Stropen met speren len?’, vraagt de Masaivrouw aan De wilde dieren zijn een tijdje weggeweest van de boerderij ging achteruit, zegt Wood. de ranger. ‘Mijn kinderen willen uit Enonkishu, vertelt Tarquin Wood. De De grond daar is van Masai. Oorspronkelijk buitenspelen.’ Helaas, ook de van oorsprong Engelse familie Wood zijn het veehouders, maar veel Masai werden ranger kan de wilde katten niet wegsturen. boerde jarenlang op een lap grond aan de zo arm dat ze geen koeien meer hebben. Ze Die bepalen zelf waar ze gaan liggen. In de rand van wat nu het reservaat is. Hun aan- verhuurden hun lapje grond voor weinig schaduw van een groene struik bijvoorbeeld, pak was weinig subtiel. ‘We waren boeren’, geld aan Masai die nog wel vee hadden. Of enkele tientallen meters van het erf van de zegt Wood. ‘We joegen de dieren weg, zetten ze verkochten hun land, voor veel te lage Masaifamilie. We zijn in Kenia, in Enonki- hekken neer, hakten de bomen om. We prijzen. ‘In 2009 was het hier een dorre shu Conservancy. Twee stoffige wegen lopen waren dagenlang met onkruidverdelgers in woestenij’, schetst Wood. ‘Er was geen gras, door het natuurgebied en er staan wat huizen de weer. We deden alles wat we nu proberen het was totaal overbegraasd, er liepen 2300 waarin mensen wonen. Maar er leven vooral veel wilde dieren, zoals giraffen, olifanten en nijlpaarden.

En in juli 2019 kreeg een cheeta er zes pups. Zolang haar zesling kijken veel impala’s, gnoes en gevoerd. De cheetamoeder at vinden wilde dieren heeft baat bij het hoge gras, nog niet volgroeid is, blijft ze hier. zebra’s nauwelijks op of om. ervan dat er mensen legt de bioloog uit, zodat ze Kunnen mens en dier het gebied Ze grazen rustig verder. Een rondsjezen door hun leefongezien kan jagen. Maar de delen? Dat is de grote vraag. De cheeta die haar zes jongen gebied? Ze raken er snel aan mens speelt ook een rol in natuurbeschermers van Enonkishu gewend, valt Rebekah Karimi opvoedt in het gebied, is een het opvoedsucces. ‘Normaal denken van wel. Sterker: de natuur geval apart. ‘Het is heel uitop. De bioloog is manager pakken leeuwen vaak de zou hier zelfs beter af zijn met zonderlijk dat alle jongen van natuurgebied Enonkishu mensen erbij. nog in leven zijn’, zegt Karimi. prooi af van de jachtluipaarin Kenia. ‘Een paar jaar terug

Cheeta zoekt de mensen op

W

Koe is spaarvarken

E

Jachtluipaarden zijn geen al te efficiënte jagers, ze grijpen vaak mis. Maar we zien het gezin regelmatig een impala of thomsongazelle oppeuzelen. En nee, bezweert Karimi: de wilde dieren worden niet

den.’ Maar er zijn altijd rangers in de buurt van de cheetafamilie en vaak staan er safariauto’s omheen. ‘Dan durven de leeuwen niet.’ De cheetamoeder zoekt juist mensen op, vermoedt Karimi.

A Boer stopt eigen boontjes Op de boerderij ging het zakelijk gezien ook slecht. De Woods verbouwden sugar snaps en andere bonen, pepers en mais voor Britse supermarkten, maar de prijzen kelderden.

De regens waren onbetrouwbaar en bodemuitputting lag altijd op de loer. Ze beseften wat ze aan het doen waren: ze probeerden te boeren op derderangs landbouwgrond, terwijl het eersteklas toeristengrond kan zijn.

De Woods maakten van hun bonenveld een grasmat met bloemenperken, safaritenten en lodges voor toeristen. Plus een luxe B&B. ‘De gasten zouden betalen om wilde dieren te zien. Maar we konden geen toeristen ont-

De meeste cheeta’s zijn schuw, maar in Enonkishu zoekt een moederjachtluipaard juist mensen op: dan durven leeuwen haar prooien niet af te pakken.

Laatste schaap nekt luipaard

Koeien en kale vlakten? Daar trek je geen toeristen mee. Wel met luxe accommodaties en wilde beesten, bewees het beroemde Masai Mara-park, vlakbij Enonkishu.

‘V

orige week is een luipaard vergiftigd’, vertelt Rebekah Karimi van Enonkishu Conservancy. Het gebeurde niet in dit natuurgebied, maar een eind verderop.

‘Het zat eraan te komen. Dit mannetje doodde al zes maanden schapen.’ Alleen de Kenya Wildlife Service (KWS) mag wilde dieren schieten of verdoven, maar die organisatie heeft meer te doen. Hoe het precies gegaan is, valt niet te achterhalen, verzucht Karimi. ‘De gemeenschap stemt het verhaal op elkaar af en dan zegt iedereen hetzelfde.

Ik begrijp het wel’, zegt ze. ‘Ze raken gefrustreerd omdat de KWS niet in actie komt.’

Om van het luipaard af te komen, strooien herders landbouwgif op het karkas van een schaap dat te grazen genomen is. Het luipaard komt terug om er nog eens van te eten en sterft. ‘Maar andere dieren sterven ook doordat ze van het vergiftigde karkas eten. Er zijn twee honden gestorven.’

Eigenlijk moet ze het niet zeggen, verduidelijkt Karimi, maar het zou beter zijn een luipaard te schieten of met speren te doden: dan vallen er minder slachtoffers.

Hoe meer koeien, hoe welvarender de Masai.

68

10/2020

GETTY IMAGES

GETTY IMAGES

erst schiep God de mens, zo geloven de Masai.

Vervolgens schiep hij de koe. En hij zei: ‘Masai, dit is jouw koe, dit is jouw land.’ De Masai houden koeien voor het vlees. De dieren zijn niet zo doorgefokt als bij ons, dus geven ze maar weinig melk.

Koeien zijn ook het spaarvarken van hun eigenaar.

‘Masai hebben geen geld op de bank’, vertelt Musa Kiseer, zelf Masai. ‘Ze meten hun welvaart in koeien, geiten en schapen.’ Het gaat er niet om hoe doorvoed of hoe gezond de dieren wel niet zijn, alleen het aantal dieren telt. Traditioneel willen Masai zo veel mogelijk koeien bezitten. Verdienen ze wat geld, dan kopen ze er een bij. Moet het schoolgeld voor de kinderen betaald worden? Dan verkopen ze een van hun dieren.

kwamen ze echt niet zo vlakbij je auto’, zegt ze. Als we in februari 2020 door het gebied rijden,

uitgemergelde koeien.’ De paar wilde dieren die er waren, konden zich maar beter niet laten zien. ‘Stroperij liep de spuigaten uit.

Dieren werden geschoten of met speren bejaagd om hun vlees. Heel treurig.’

GETTY IMAGES

Natuur

vangen als we geen natuurgebied haddden.’

Wood riep in 2009 de Masailandeigenaren bij elkaar. Zij bezaten de rest van de 24.000 hectare die hij in gedachten had. Het plan was dat het nieuwe natuurgebied grond zou leasen van de Masai. ‘En het wild zouden we voortaan beschermen.’ Vijf Masai hadden zelf vee. Die koeien mochten blijven, zo’n 800 in totaal. ‘De rest joegen we weg.’ Het lukte om de Masai te enthousiasmeren, maar het duurde een paar jaar voordat de Keniase regering toestemming gaf om een 10/2020

69

Stop de dieren

Komen er meer zebra’s in het gebied, dan gaan de koeien die er grazen naar de slacht natuurgebied te beginnen. Toen Enonkishu eindelijk voor het eerst huur kon betalen aan de Masai, waren velen al afgehaakt. ‘We waren 18.000 hectare kwijt’, zegt Wood. Dik dertig Masai wilden nog wel meedoen. De grond was er, nu de olifanten en de leeuwen nog. Maar hoe kom je aan wilde dieren?

A Kijken hoe het gras groeit 700 koeien lopen er in Enonkishu. Om het gras goed te krijgen, moeten de dieren een klein gebied intensief begrazen. ‘Daarom zit al ons vee in een grote kudde’, zegt Kiseer.

Alle koeien knagen op dezelfde plek. Daar trappen ze de grond open en laten er hun flatsen vallen. Zo is het natuurgebied verdeeld in dertien graasvlakken. ‘De kudde graast tien tot veertien dagen in een blok, en trekt dan verder.’ Steeds maakt Kiseer een graasplan van een paar maanden, al laat hij de herders die de kudde hoeden soms eerder of later dan gepland opschuiven naar het volgende vlak. ‘We gaan het veld in en bepalen hoeveel gras er is. We maaien wat en wegen het, we kijken naar de bedekking van de bodem en naar het aantal soorten gras.

En of het gras wel sterke wortels heeft.’

Het idee is dat de koeien eenderde van het gras op mogen eten. Eenderde blijft staan voor de wilde dieren en als het goed is blijft eenderde over waaruit nieuw gras groeit.

Want de vakken waarin geen vee staat,

M

ens en dier gaan niet altijd goed samen. Aan de grenzen van Enonkishu Conservancy wonen twee Masai volken, legt Musa Kiseer uit.

Zelf groeide hij op aan de overkant van de rivier de Mara, die de grens vormt. De Masai daar in het westen combineren het houden van wat vee met het verbouwen van gewassen op kleine akkers. Voor deze mensen is het desastreus als olifanten of nijlpaarden de rivier oversteken en

krijgen vooral veel rust om bij te komen. En het werkt. In 2014 werd de eerste impala gespot in Enonkishu. Die antilope is er vaak als eerste bij als ergens mals gras groeit.

Vanuit natuurgebieden in de buurt kwamen vervolgens andere soorten antilopen op het gras af. Gnoes en buffels prikten voortaan een vorkje mee en ook zebra’s, olifanten en giraffen wisten de nieuwe natuur te vinden.

Ranger op cursus

E

n we zouden ook rangers gaan trainen, stond in het programma van Biosphere Expeditions. Bij die organisatie boek je een reis om bijvoorbeeld in Kenia wilde dieren te tellen. Maar wat heeft een doorsnee reiziger een ranger te vertellen? Hoe word je eigenlijk ranger? ‘Ik heb een map vol aanmeldingen van mensen die hier graag ranger willen worden’,

vertelt manager Rebekah Karimi van Enonkishu Conservancy. Sommige rangers hebben de lagere school afgerond, eentje heeft biologie gestudeerd, maar anderen hebben nooit een klaslokaal van binnen gezien. De Kenya Wildlife Service organiseert trainingen voor hen.

‘Maar de meeste rangers waren Masaiherders. Die hebben al bush skills en horen al aan de roep van een vogel dat er gnoes in de buurt zijn.’ Ze leren het

PAUL SERAIL

Rangers kunnen toeristen alles vertellen over de natuur, maar op hun beurt kunnen veel rangers nog veel van de reizigers leren over smartphones.

70

10/2020

de gewassen plunderen. Er is niets tegen te doen. Gelukkig komt het nauwelijks voor, zegt Kiseer. Bij de overheid is theoretisch een schadevergoeding te krijgen, in de praktijk ben je vrijwel kansloos.

De Masai ten noorden van het gebied hebben de meer traditionele leefwijze als veehouders. Voor de herders zijn leeuwen en luipaarden een probleem (en de regering die niet uitkeert). De katten slaan ’s

nachts toe. Deels zijn de Masai niet anders gewend, leeuwen eten al eeuwen hun koeien. Om dat tegen te gaan, staat het vee ’s nachts in een boma, een omheining van houten staken. En het helpt als een paar herders de wacht houden. Masai Richard Turere kwam met een andere oplossing. Hij vond het lion light uit: knipperende lichten zijn genoeg om hongerige leeuwen weg te houden bij de kudde.

A Hoi koedoe, doei koe ‘Ik was erg sceptisch over het houden van vee in een natuurgebied’, vertelt Rebekah Karimi. De bioloog is sinds het najaar van 2017 manager van Enonkishu. Inmiddels is ze om. ‘Het vee is ons gereedschap.’ Impala’s en andere dieren woelen de bodem ook wel om, maar niet zo intensief als een kudde koeien. ‘We hebben niet zoveel land, dus we proberen het maximaal te benutten.’ Oftewel: hoe meer giraffen en andere coole dieren, hoe beter. ‘Het gras blijft verbeteren.’

Hoeveel gras de koeien eten, is eenvoudig na te gaan. De dieren zijn makkelijk te tellen.

Hoe weet graasmanager Kiseer hoeveel gras de wilde dieren opeten? ‘We moeten weten hoeveel wildlife er is.’ Het wild tellen, dat is

Met een omheining als deze boma beschermen Masai hun vee ’s nachts tegen hongerige leeuwen.

Maar de roofkatten laten zich ook al verjagen door een paar knipperende lampen.

vak vooral in de praktijk.

Wat lastig is voor veel rangers, is omgaan met bijvoorbeeld een smartphone. En dan blijken toeristen de doorgewinterde natuurbeschermers toch iets te kunnen leren.

Ook het vasthouden aan vaste methoden om dieren te tellen is voor ons vanzelfsprekender. ‘En het is voor de rangers enorm motiverend om te zien dat mensen van over de hele wereld hierheen komen om hun werk te doen.’

waarom Quest afreisde naar Enonkishu.

Twaalf vrijwilligers besteedden twee weken aan het tellen van zebra’s, gazelles en andere grazers. ‘We gaan nu uit van nog eens 700 ‘graasunits’ aan wilde dieren. We verdelen ze in lichte en zware grazers, en zo bepalen we de totale graasdruk.’ Wat nu als er meer wild komt? ‘Als er niet genoeg te eten is, stoten we vee af.’ Simpel gezegd: komen er meer gnoes en koedoes, dan brengt Enonkishu een deel van de koeien naar de slacht.

GETTY IMAGES

A Vee speelt vuur ‘We zagen een TEDtalk’, zegt Wood. Het was een praatje van de Zimbabwaanse ecoloog en veehouder Allan Savory. ‘We belden hem: ‘Kom ons helpen.’ Hij heeft ons opgeleid en nu trainen wij anderen.’ Musa Kiseer is de begrazingsmanager van Enonkishu.

‘Alles begint met gras’, legt hij uit. ‘Zorg dat het gras goed is en de dieren komen vanzelf.’

In Savorys theorie is vee nodig om het gras gezond te krijgen. ‘Met hun hoeven breken koeien de harde bodem open’, zegt Kiseer.

‘Ze woelen de grond om en dat geeft zaden die in de bodem zitten een kans om te ontkiemen. Meer soorten gras kunnen groeien.

En de mest van de koeien geeft voedingsstoffen.’ Er is nog iets. Een gebied kan overbegraasd zijn, zoals Enonkishu vroeger, maar als er niemand van het gras komt eten is het ook niet goed. ‘Het gras droogt uit en sterft af.’ Van nature wil een blikseminslag zo’n dorre grasvlakte nog weleens in vuur en vlam zetten, waarna een nieuwe grascyclus kan beginnen. Beheerders van sommige natuurgebieden branden om die reden gecontroleerd grasvlakten af. Kiseer wil er niets van weten. ‘Je doodt allerlei kleine

dieren en bacteriën die je nodig hebt. Wij gebruiken vee in plaats van vuur.’

PAUL SERAIL

Natuur

A Leeuw is terug Het gaat goed met het natuurgebied. Dat valt extra op wanneer we eens door de nabijgelegen reservaten rijden: grote kale grasvlakten, weinig dieren. Het is natuurlijk een momentopname. maar terug in Enonkishu kietelt het gras de kuiten van zebra’s en gnoes en de enkels van olifanten. En Karimi is extra in haar nopjes. Waar grazers zijn, komen katten. ‘Tot vorig jaar had ik hooguit een paar vage foto’s van luipaarden en leeuwen in mijn verslagen. In mijn laatste rapport is de tabel met roofdieren compleet.

De hele voedselketen is nu weer aanwezig.’

En de Masai, wat vinden die van het natuur-

gebied? De grondeigenaren hebben een inkomen, en natuurbehoud gaat samen met hun traditionele leefwijze die draait om vee.

Het is ook wel lekker dat al het vee in een kudde zit. Er hoeven maar vijf herders bij te zijn. De rest heeft tijd voor andere dingen.

Daarnaast werken 300 Masai voor het gebied, vertelt Wood, als ranger, gids, kok, schoonmaker. ‘En we huren auto’s van ze.’

Ook Wood is tevreden. ‘Als ik een leeuw zie, kijk ik niet zozeer naar de schoonheid van het dier’, zegt hij. ‘Ik vraag me af: ‘Hoe kan het dat dit dier hier nog leeft, op Masailand?’

Het had al lang weggejaagd moeten zijn.’

Hoewel de Masai geen geduchte leeuwendoders meer zijn, nuanceert Kiseer, zelf een Masai. ‘Mensen gaan naar school, en hun mindset verandert. Ze weten nu dat een leeuw meer waard is dan een koe. Toeristen komen om de leeuw te zien.’ En de Masai realiseren zich dat er niet zo lang geleden in de wijde omtrek overal wildlife was, voegt Karimi toe. ‘We brengen terug wat er ooit was.’ Als iemand nu ook nog even die cheeta’s weg kan halen bij de voordeur… paul.serail@quest.nl

Goede tijden, slechte tijden

Q

uest was in februari 2020 in Enonkishu.

Het gebied was groen en de toekomst was zonnig. Maar na heel veel regen overspoelde de Mararivier eind april de wijde omtrek. De vakantiehuizen stonden tot schouderhoogte onder water. Koeien werden bij een boerderij verderop teruggevonden, meubels doken drie kilometer stroomafwaarts op. 114 gezinnen moesten hun huis uit. En dan was er nog de pandemie. Hoeveel slachtoffers er in Kenia vallen door het coronavirus is moeilijk te zeggen.

Er wordt lang niet zoveel getest als in Europa. Een nijpend probleem is dat er geen toeristen meer zijn, en zonder hen geen inkomsten. Ook de rest van de gemeenschap heeft daardoor minder te besteden. De vrees bestaat dat mensen er vaker op uit zullen trekken om op bush meat te jagen, want hongersnood dreigt.

M EER I N FO RMATI E Biosphere-expeditions.org: stop met schaapjes tellen, tel zebra’s, olifanten en giraffen in natuurpark Enonkishu in Kenia.

10/2020

71

ENGLISH TRANSLATION p. 66 How to change overgrazed grasslands in Africa into savannas full of wildlife p. 68 ‘Get the grass right and the animals will find their way’ p. 70 If the conservancy attracts more zebras, some cows are sold Here kitty kitty Quest joined Biosphere Expeditions for a two-week journey to Kenya, where tourists volunteer at the new Enonkishu Conservancy. How do you attract elephants and lions to your pioneering nature reserve? ‘It all starts with grass.’

Text: Paul Serail ‘Can you get those cheetahs out of here?’, the Masai woman asks the ranger.

‘My kids want to play outside.’ Unfortunately, the ranger can’t shoo the wild cats either. They decide for themselves where to chill out. In the shade of a green shrub, for example, a few dozen meters from the Masai family yard. We are in Kenya, in Enonkishu Conservancy. Two dusty roads run through the nature reserve, there are a couple of houses where people live. And there’s wildlife. A lot. Giraffes, elephants, hippos, you name it. In July 2019, a cheetah gave birth to six cubs. As long as her sextuplets are not yet fully grown, she will stay here. Can humans and animals share this area? That is the million shilling question. Enonkishu’s conservationists think so. In fact, nature would be better off when there are people around. [tk] Brit nie spears nie The wild animals have been away from Enonkishu for a while, Tarquin Wood says. The Wood family, originally from England, has farmed for years on a piece of land on the edge of what is now the reserve. Their approach was not very subtle. ‘We were farmers,’ Wood explains. ‘We fenced the area, chased away all the animals, cut down the trees. We were spraying pesticides and herbicides. We did exactly what we are trying to stop now.’ The rest of the land of what is now Enonkishu Conservancy is owned by Masai. Originally they are pastoralists, but many Masai became so poor that they no longer possess any cows. They rented out their plot of land for little money to Masai who still owned livestock. ‘The community outside our farm fence was not going forward’, Wood recalls. ‘They were selling land irrationally. Bushmeat trade was enormous. People were shooting and spearing animals for meat.

Poaching went through the roof.’ The area looked like a desert in 2009, Wood says. ‘It was totally overgrazed. There were 2,300 cows looking for grass. It was all very sad.’

[tk] From peas to people Within the farm’s fences, business wasn’t flourishing either. The Woods grew sugar snaps, beans, peas, chillies and maize for English supermarkets, but prices plummeted. The rains were unreliable and soil depletion was always lurking. They realized what they were doing: they were trying to farm on third grade farmland. While it could be prime tourist land. The Woods turned their bean fields into a lawn with flower beds, safari tents and lodges for tourists.

Plus a luxury B&B. ‘Our guests would pay to see wildlife. But we couldn’t have tourists here without a conservancy around us.’ Wood assembled the Masai who owned the rest of the 24,000 acres he had in mind. The new nature reserve would lease land from the Masai, ‘to allow people to traverse across their land and look for wildlife. And the Masai could still use their land collectively.’ Five of the Masai land owners had cattle, which they were allowed to keep. About 800 cows in total. ‘We sent the rest away. And we would start to protect wildlife.’ The Masai agreed. ‘Before this, there was a no-winner situation.’ But it took the Kenyan government a couple of years to give their permission to start a conservancy. When Enonkishu was finally able to pay the Masai their first rent, many had already dropped out. ‘We lost 18,000 acres,’ says Wood. More than thirty Masai, mainly from two large families, still wanted to participate. The land was there. Now for the elephants and the lions. Where do you get wild animals? [tk] Cattle play fire ‘We saw a TED talk,’ Wood says. It was a talk by the Zimbabwean ecologist and cattle farmer Allan Savory. His ideas are controversial among biologists, but the talk convinced the Woods. ‘We called him: ‘Come and help us.’ He trained us and now we’re training others.’ ‘It all starts with grass,’ Musa Kiseer explains. He is Enonkishu’s forage assessment manager. ‘If the grass is good, the animals will find their way.’ In Savory’s theory, livestock is needed to get the grass healthy. ‘With their hooves, the cows break the hard soil,’ says Kiseer. ‘That gives seeds in the soil a chance to come up again. More types of grass can grow.’ All the animals have to do is walk around. ‘And the manure from the cows provides nutrients.’ There is something else. An area can be overgrazed, like Enonkishu used to be, but if no animals come to eat the grass, it is not good either. ‘The grass dries out and dies.’ Normally, lightning can set such arid savannas on fire, after which a new grass cycle can begin. To mimic the process, managers of some conservancies burn down grass plains in a controlled manner. Kiseer doesn’t want to hear about it. ‘You kill all kinds of small animals and bacteria that you need. We use cattle instead of fire.’ [tk] Watch the grass grow

There are 700 cows in Enonkishu. To get the grass right, the animals have to graze a small area intensively. ‘That's why all our cattle are in one large herd’, Kiseer explains. All cows are grazing in the same place. In the meantime they turn up the soil and fertilize it by dropping their dung. For this end the conservancy is divided into thirteen grazing blocks. ‘The herd grazes in a block for ten to fourteen days and then moves on.’ Kiseer makes grazing plans for a few months ahead. Although he may instruct the herders to move the cows to the next block earlier or later than planned. ‘We go into the field and determine how much grass there is. We cut and weigh it, we look at the coverage of the ground and the number of grass species. And whether the grass has strong roots.’

The idea is that the cows eat a third of the grass. Wildlife is estimated to graze another third and from the remaining third new grass will sprout. As all the cattle is in one of the grazing blocks, the other plots are left to recover. And it works. In 2014 the first impala was spotted in Enonkishu. Impalas are often the first to arrive when fresh grass appears on the menu. The news must have spread like wildfire because from neighbouring conservancies other grazers followed quickly. Wildebeest and buffaloes joined the green feast and zebras, elephants and giraffes also took their place at the table. [tk] Hi kudu, ciao cow ‘I was very skeptical about keeping livestock in a nature reserve’, Rebekah Karimi remembers. Since the fall of 2017 the biologist is the manager of Enonkishu. Everyday life in the conservancy made her change her mind. ‘The cows are used as a tool.’ Impalas and other animals can also disturb the soil, a bit, but not as intensively as a large herd of cows. ‘We don’t have that much land so we try to maximize the productivity of the soil.’ In other words, the more giraffes and other cool animals, the better. ‘The grass continues to improve.

Although last year there has been little development. So I am pushing the herders to keep the cows even more close together.’

It is easy to determine how much grass the cows eat. The animals are easy to count. How does grazing manager Kiseer know how much grass the impalas and zebras eat? ‘We need to know how much wildlife there is.’ Counting wild animals, that’s why Quest traveled to Enonkishu. Twelve volunteers spent two weeks of vacation counting zebras, gazelles and other grazers. ‘We now assume there’s an additional 700 grazing units of wild animals,’ Kiseer says.

‘We divide them into light and heavy grazers and that is how we determine the total grazing pressure.’ What if more wildebeest, kudus, and gazelles would come? ‘If there isn’t enough to eat, we sell some cattle.’ [tk] The return of the king The nature reserve is doing well. Driving through one of the nearby reserves, we see large, bare grassy plains, few animals. It is, of course, a snapshot. But

back in Enonkishu, the grass tickles the knees of zebras and wildebeest and the ankles of elephants. And Karimi is extra delighted. Where there are grazers, cats come as well. ‘Until last year, I had at most a few blurred photos of leopards and lions in my reports. In my report that I was working on this morning, I have a full page table of predators. The entire food chain is back in place.’

And the Masai, what do they think of the nature reserve? It provides the landowners with a stable income. And conservation now goes hand in hand with their traditional livestock lifestyle. It is also appealing that all the cattle are in one herd. It takes only five Masai to look after the animals. The rest has time for other things. In addition, the conservancy provides a livelihood for 300 Masai, Wood says. They work as a ranger, guide, cook, cleaner. ‘We rent cars from them.’ Wood is also satisfied. ‘When I see a lion, I don't really look at the beauty of the animal. I wonder: How is it possible that this animal is still alive here, on Masailand? It should have been chased away. Or worse.’ Although Masai are no longer notorious lion killers, Kiseer, Masai himself, nuances.

‘Kids go to school, their mindset changes. They now know that a lion is worth more than a cow. Tourists come to see the lion.’ And the Masai realize that not long ago there was wildlife all over the area, Karimi adds. ‘We’re bringing back what was once here.’ Now, if only someone can take those cheetahs away from the front door... paul.serail@quest.nl More information: Biosphere-expeditions.org: stop counting sheep, count zebras, elephants and giraffes in Enonkishu Conservancy in Kenya. p. 68 Happy to see you What do wild animals think about tourists roaming their habitat? They get used to it very quickly, Rebekah Karimi notices. The biologist is the manager of Enonkishu Conservancy in Kenya. ‘A few years ago, the animals wouldn’t get this close to your car’, she recalls. When we drive through the area in February 2020, the impalas, wildebeest and zebras hardly look up or around. They continue to graze. A cheetah raising her six cubs in the area is a special case.

‘It is very exceptional that all of her young are still alive’, says Karimi. Cheetahs are not very efficient hunters. They often miss out. But we regularly see the family feasting on an impala or a Thomson’s gazelle. And no, Karimi swears that the wild animals are not fed. The cheetah mother benefits from the tall grass, the biologist explains, so that she can hunt unseen. But humans also play a role in her parenting success. ‘Normally lions often take prey from cheetahs.’ But there are always rangers around the cheetah family and safari

vehicles often surround them. That scares the lions. A reason for the cheetah mother to seek the company of people, Karimi suspects. p. 68 Cow is piggy bank First, God created man, so the Masai believe. Then he created the cow. And he said, ‘Masai, this is your cow, this is your land.’ Masai cows are not bred as milking machines so they give little milk. The Masai keep cows for meat. But the animals are also their owner's piggy bank. ‘Masai don’t have money in the bank’, Musa Kiseer explains. He is a Masai himself. ‘They measure their prosperity in cows, goats and sheep.’ It's not about how well-fed or how healthy the animals are, it’s the numbers that count. Traditionally, Masai want as many cows as possible. If they earn some money, they buy one more. Is it time to pay the school fees for the children? Then they sell an animal. p. 69 Silence of the lamb ‘A leopard was poisoned last week’, Rebekah Karimi says. She is the manager of Enonkishu Conservancy. It did not happen in this nature reserve, but further away. ‘It was not unexpected. This particular male has been killing sheep for six months.’ A disaster for the owners of the animals. Only the Kenya Wildlife Service is allowed to shoot or tranquilize wild animals such as this leopard. But KWS has more to do. ‘I understand why they did it’, Karimi underscores. ‘They were getting frustrated by not getting action from KWS.’ To stop the killings and protect their animals, shepherds poison the carcass of a sheep that has been killed with pesticides. The leopard returns to its prey, eats from it and dies. ‘But other animals will also eat from the poisoned carcass.’ At least an additional two dogs have died. p. 70 Ranger on course And we would also help to train the rangers, according to the programme that Biosphere Expeditions sent us. With that organization we went to Kenya to count wild animals. But what can a tourist teach a ranger? How do you become a ranger? ‘I have a pile of letters from people who would like to become a ranger here,’ Rebekah Karimi of Enonkishu Conservancy says.

Some rangers have only completed primary school, one has studied biology, some have never seen a classroom up close. The Kenya Wildlife Service organizes ranger trainings. From a few weeks to a couple of months. ‘But most of our rangers were Masai herders. They already have bush skills. They hear from the call of a bird that there are wildebeest around.’ What many rangers find difficult is handling a smartphone, a useful tool for entering field data.

Which is where Western tourists come into view, who in daily life are glued to

their cell phones. Sticking to standardized research methods is also more natural for us, for example for counting animals. ‘And it’s very motivating for the rangers to see people from all over the world coming here to do their job.’ p. 71 Stop the animals Humans and animals do not always go well together. Two types of Masai live near Enonkishu Conservancy, Musa Kiseer explains. He himself grew up in the village west of the nature reserve in Kenya. The Mara river is the border between the conservancy and the agricultural lands where the Masai combine keeping some livestock with growing crops in their small fields. For these people it is disastrous when elephants or hippos cross the river and plunder the crops. Farmers can apply for compensation from the government but in reality compensation is rarely granted. Fortunately, crop raiding hardly ever occurs near Enonkishu, says Kiseer.

The Masai north of the area have the more traditional way of life as pastoralists. For centuries, lions and leopards have been a threat to their livestock. The cats strike at night. To counter this, the cattle are kept in a boma at night, an enclosed area, fenced with wooden stakes. And it helps if a few shepherds keep watch. Masai Richard Turere came up with a different solution. As a teenager he invented the lion light. Flashing lights are enough to keep hungry lions away from the herd. p. 71 Good times, bad times Quest was in Enonkishu Conservancy in February 2020. The nature reserve was lush and green, it had rained a lot, the future was bright. But it kept raining and at the end of April the Mara River flooded the wide area. Enonkishu’s holiday homes were under water up to shoulder height. Cows were found at a farm further away, furniture turned up three kilometers downstream. Outside the conservancy, 114 families could no longer live in their homes.

And then there was the pandemic. It is difficult to say how many victims covid19 has claimed in Kenya. Not nearly as much testing is done as in Europe. The rangers go out with face masks and they built hand washing posts with jerry cans hanging from a stick. But the big problem is that the tourists have gone.

That means income has vanished. As a result the neighbouring communities have less to spend. People may go out to hunt bush meat to fill empty stomachs.