Twee nieuwe struikelstenen

Zondagmiddag 18 juni om 13 uur werden er opnieuw struikelstenen in onze wijk gelegd, deze keer voor het huis in de Pretoriastraat 98. Nadat de eerste stenen nog zonder toestemming van de stad waren gelegd, kan het sinds 2018 met toestemming. Bovendien had ondertussen een gedeelte van de joodse gemeenschap haar verzet opgeborgen. (Jörg PYL)

Het was een stille en ingetogen plechtigheid waarbij de stenen voor Salomon Seewald en Fradel Schenkel werden gelegd. Bij deze ceremonie waren de dochter, de kleindochter en haar nichten en neven aanwezig die ten zuiden van Brussel wonen.

Salomon Seewald en Fradel Schenkel

De Poolse Jood Salomon Seewald immigreerde in 1924. Fradel Schenkel, met wie hij in België huwt, kwam ook uit Polen. Salomon Seewald, handelaar van beroep, schrijft zich samen met zijn vrouw in december 1940 in het jodenregister van Antwerpen in, maar in januari 1941 verhuist het koppel naar Profondeville bij Namen, omdat zij zich in Antwerpen niet meer veilig voelden. Ze zijn 37 en 34 jaar oud wanneer ze daar worden aangehouden en geïnterneerd in de Dossinkazerne op 7 oktober 1942. Gelukkig konden ze nog net hun dochtertje in veiligheid brengen. Drie dagen later worden ze met transport 13 gedeporteerd en ze keren niet meer terug. (Bron Dossinkazerne)

Gered door nonnen

Dochter Helen was negen maanden oud toen haar ouders in Profondeville door de nazi’s opgepakt werden. Gelukkig konden zij haar toen bij de nonnen in veiligheid brengen. Na drie jaar zoeken vond haar oom haar terug en voedde hij haar met zijn eigen kinderen op. Na de steenlegging deed zij haar verhaal in het Frans. Daarna bleef zij samen met haar dochter en nicht onbeweeglijk staan met de blik gericht op de struikelstenen, terwijl haar neef voor de vertaling zorgde. Uit schroom voor het emotionele moment, nam de fotograaf geen foto van dit indrukwekkend tafereel.

Donkere wolken

Haar neef die achteraf haar toesprak kort vertaalde, voegde eraan toe: “Ik heb hierbij een heel dubbel gevoel. Enerzijds ben ik opgelucht dat er eindelijk een gedenkteken voor Salomon Seewald en Fradel Schenkel komt, anderzijds voel ik me angstig, omdat we in Europa steeds meer rechtse regeringen aan de macht zien. Mogelijk is hierdoor de beweging tot herdenking van de slachtoffers versterkt, als tegenzet tegen de algemene verrechtsing.”

De plechtigheid werd enkele keren onderbroken door improvisaties van Joachim Badenhorst (Antwerpen 13 oktober 1981) op klarinet en saxofoon.

Het project ‘Stolpersteine’ is bedacht door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Hij besloot om door het aanbrengen van de tegels in de trottoirs de herinnering aan de deportatie, moord of zelfmoord van nazislachtoffers levend te houden. De stenen zijn van beton en hebben een afmeting van 10 x 10 cm. Op de kop zit een messing plaatje, waarin de naam, geboortedatum, deportatiedatum, plaats en datum van het overlijden zijn “gestanst” (uit het metaal geslagen).

Gunter Demnig noemt zijn stenen “sociale sculpturen”.

In mei 2023 werd de honderdduizendste struikelsteen in Europa gelegd.

Als je weet hebt dat er zich in jouw huis ook een dergelijk drama afgespeeld heeft, kan je bij de www.stolpersteine.eu/en/home stichting-stolpersteine.nl www.gunterdemnig.de www.antwerpen.be/nl/overzicht/ vergunningen/veelgestelde-vragen/ struikelsteen-aanvragen

Stichting Stolpersteine, in casu www.stichting-stolpersteine.nl de inscriptie doorsturen en de steen bestellen. Die stichting heeft zelf richtlijnen (max tien regels, naam in grote letters, andere tekst kleiner). Ze willen dat de stenen zo sober en eenvoudig mogelijk zijn. De richtlijn zegt: geen geboorteplaats, ook geen beroep, maar als het over verzetslieden gaat, kan je dat wel vermelden.

Alvorens over te gaan tot bestelling en plaatsing moet er toestemming gevraagd worden aan de stad Antwerpen op de site hieronder, waar de modaliteiten opgesomd staan.

Wie toch liever via Demnig gaat, kan zich beter aansluiten bij Wim Kenis uit de Galifortlei 244 in Deurne, het adres waar zijn grootoom Jan De Ridder tijdens de oorlog woonde. Hij is door de Duitsers gedeporteerd wegens verzetsdaden.