Bachfestival Antwerpen 2023 ademt tijdloze barok

Dat Johann Sebastian - de pater familias van de Bach-clan - een veelzijdig componist en virtuoos muzikant was, dat konden we tijdens de twee vorige edities van het Bachfestival Antwerpen ten volle beleven. Dat de erudiete bolleboos tot op de Emmanuel, barok lijkt hipper dan ooit! Vanwaar dit barok 'around the clock'? Emmanuel Van Kerckhoven: “Er gaat dit jaar alleszins bijzondere aandacht uit naar de door ons zo geliefde, uitgesproken expressieve stijlperiode. Zeker ook dankzij 'Barokke Influencers', het Antwerpse Stadsfestival dat in woord, klank en beeld de barok als orgelpunt tussen traditie en vernieuwing lauwert. Het hoeft geen betoog dat BACH in de STAD - de organisator van het Bachfestival Antwerpen - dit standpunt onomwonden deelt. We willen mee een licht werpen op hoe het erfgoed van barokmuziek doordringt in de twintigste eeuw, in onze hedendaagse, diverse samenleving. Hoe Bach en zijn tijdgenoten rasechte 'influencers' zijn dus. Hoe zij impact maken, om het wat 'bon ton' te zeggen. Het grote publiek kan dit zelf ontdekken tijdens de nieuwe editie van het Bachfestival Antwerpen, van 17 tot en met 23 september. Een editie met een gouden randje, want het is exact 300 jaar geleden dat Bach tot cantor werd benoemd in 'zijn' Thomaskirche in Leipzig. Bovendien componeerde hij ook in 1723 het onvolprezen Magnificat.”

De vorige edities openden met een indrukwekkende cantate. Wordt deze trend verdergezet?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Zeker. Bach is een waar feest op zich, dus daarbij hoort intrinsiek een feestelijke aftrap van het festival, op 17 september. Een spectaculaire openingscantate, begeleid door evocatieve pauken en schallende trompetten, leent zich daarvoor bij dag van vandaag een rasechte inspirator is, dát zet het programma 2023 in de verf. Emmanuel Van Kerckhoven, artistiek directeur van BACH in de STAD, geeft (woorden voor) tekst en uitleg. (Karen KETS) uitstek. Het publiek mag zich aan een overdadige zintuiglijke smaakbom verwachten, met veel spreekwoordelijk tromgeroffel.”

En zo is de toon meteen gezet?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Dat mag je wel zeggen. Het Haagse Castello Consort vervolgt diezelfde dag in 'Before Bach' met gezwinde 17de-eeuwse muziek uit de Lage Landen. Ontluisterend weetje: deze zou zowaar in ons eigenste Museum Plantin-Moretus zijn gedrukt. Het zwierige gezelschap brengt ook een nieuw orgel mee; een bijzonderheid hierbij is dat het van dezelfde makelij is als dat van de Sint-Norbertuskerk op de Dageraadplaats. Het is een zogenaamd 'positief' orgel, een groter orgel dat dus verplaatsbaar is, in typische Italiaanse stijl. Ook de sackbut - een voorloper van de trombone - en verschillende gamba's en violen zullen het podium verrijken.”

Dat belooft! Na al die heftigheid een rustpunt, misschien?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Het meer intimistische werk van luitist Thomas Langlois - in 2023 door Klara verkozen tot een van 'De Twintigers' - zal daags erna, in het festivalluik 'Bach en Luit', op een meer ingetogen manier beslist menig gevoelige snaar raken. Het publiek kan hierbij ook kennismaken met de theorbe, een opmerkelijk buitenbeentje uit de luitfamilie.”

Bekend maakt bemind! En wat volgt er nog aan fijnbesnaards?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Een huzarenstuk! De uitvoering van alle koralen uit het Klavierübung III, door Johannes Lang, als organist van de Thomaskirche in Leipzig een echte klasbak. Bach componeerde deze pareltjes toen hij zelf in Leipzig verbleef. Dichter bij de bron en de meester kunnen we niet komen. Hiermee dient zicht op 19 september een echte buitenkans aan voor het publiek!”

En mikken jullie net als bij de vorige edities op een 'breed' publiek?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Absoluut. Barokke muziek is hemels. Maar Bach en zijn tijdgenoten spreken de taal van universele emotie. Die taal kan op haar beurt werkelijk iedereen aanspreken, en beklijven. Voor zij die minder voelen voor de ietwat meer formele setting van een kerk of museum kan het beiaardconcert uitgevoerd op het baroktopstuk van de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwetoren een waardig alternatief bieden: op 20 september zal 'A' binnenstad baden in 'Bach op Beiaard'. Dat wordt gezellig genieten in alle ongedwongenheid, onder meer op de mooie binnenplaats De Hofkamer (Oude Beurs 27 Antwerpen).”

Gemoedelijkheid troef! En staat er ook weer iets voor het jongere volkje op stapel?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Zeker, en ook dat is dus een constante.

Na het beiaardconcert volgt in de namiddag een interactieve kindervoorstelling in Museum Vleeshuis, met veel zachtheid 'Bach Beregoed' gedoopt.

Daags nadien dan geeft 'Bach en Bruisend Jong' - letterlijk - opnieuw plaats aan jong talent: maak je op voor een bruisend orgelconcert op het barokorgel in de kerk op de Dageraadplaats. En breng gerust je 'bokes' mee! Instant 'quality time' gegarandeerd. Voor jong en minder jong.”

Een goede tip is dat, Emmanuel. Nu, uit goede bron vernam ik nog dat Bach zelfs The Beatles zou hebben beïnvloed? Euh...qua haartooi wellicht?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Goede gok, maar ook hier gaat het wel degelijk over een muzikale kruisbestuiving. Een illustratie hiervan wordt op vrijdag ten beste gebracht, dan verwelkomen we immers 'Bach en Beatles'. De Nederlandse grootmeester organist Aart Bergwerff van de Grote Kerk in Breda speelt speciaal voor het Antwerpse publiek improvisaties van Louis Van Dijck - de gevierde Nederlandse jazz en klassiek pianist zaliger. Bespiegelingen op thema's van The Beatles welteverstaan. Opmerkelijk is dat deze improvisaties een analoge ritmiek, harmonie en sfeer kennen als de muziek van Bach. Voor de nostalgici onder de lezers: The Beatles - onder impuls van coryfee Paul McCartney - haalden voor hun 'Blackbird' Song de mosterd ook bij... jawel: grootmeester Bach himself.” Mijn gedacht! Kan het nog mooier worden?

Emmanuel Van Kerckhoven: “Jawel, we gaan voor de ultieme overtreffende trap: magnifiek! We sluiten het Bachfestival 2023 immers af met Bachs kleurrijke jubelzang 'Magnificat', vakkundig begeleid door een resem strijkers, koper- en houtblazers met ware knaldrang. Laat je in vervoering brengen, laat je meevoeren. Laat het hemelse grijpbaar worden!”

Praktische Gegevens

BACH in de STAD bachindestad.be

Bachfestival Antwerpen: bachindestad.be/bachfestival

Barokke Influencers: barokkeinfluencers.be