Van buitenaf bekeken “’t Was gelijk een dorp”

“Op de hoek van de Ramstraat en de Dageraadplaats, bij de poelier, hing er buiten aan de haak een ree te verbloeden”. Zo begint Ludo Bekkers zijn verhaal hoe hij zich het plein en de hele wijk herinnert, waar hij bijna zeventig jaar gewoond heeft. In de Ramstraat is hij geboren, op 4 februari 1924, 99 is hij nu. Eenmaal getrouwd heeft hij in de Lange van Ruusbroecstraat

Het plein gewoond, tot een jaar of dertig terug. Gazet van Zurenborg is hem op gaan zoeken voor een terugblik op een lang leven, een loopbaan van 42 jaar op wat oorspronkelijk NIR heette, Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep, en nu VRT, en een wijk, die hem nauw aan het hart ligt. (Guy POPPE)

De Dageraadplaats, dat was duidelijk Ludo’s lang leven. “’t Was gelijk een dorp, het leefde op zichzelf”. Hij laat me een rechthoek op een papier tekenen en begint één voor één de winkels op te sommen, die hij daar tijdens zijn jeugd gekend heeft. Hier en daar laat zijn geheugen hem in de steek maar de oplijsting is indrukwekkend. Te veel handelszaken om ze allemaal op te noemen maar er zitten verrassingen tussen. Zoals Delhaize Frères, op de hoek van de Korte Altaarstraat, geëxploiteerd door twee mannen, de voorbode van het warenhuis. En patissier Vanderbeek, “gekend in heel de stad”. Ik zoek het later op: verleden jaar heeft de familie de zaak, sinds 1939 in Mechelen gevestigd, gesloten, nadat ze 256 jaar als banketbakker actief geweest is!

Dat dorp van toen, het is voorbij Dit is al wat er bleef voor mij Een ansicht en herinneringen

Ik was een kind, hoe kon ik weten Dat dat voorgoed voorbij zou gaan (uit “Het Dorp”, van Wim Sonneveld)

De Zure “Mijn moeder heeft nog de houten kapel gekend, die later (noot: in 1901) plaats geruimd heeft voor de kerk”

Twee keer per jaar was er “foor”, een grote kermis in het voorjaar, op het hele plein rond de kiosk en de telefoonpaal, en een kleine in de herfst. “De woonwagens stonden in de omliggende straten. De eigenaar van de paardenmolen, houten paarden, niet eens geverfd, duwde het tuig met de hand voort. Die molen draaide gewoon rond, ging niet eens op en neer.”

Scheidingslijnen

De Ramstraat, dat was daar pico bello tijdens Ludo’s jeugd, daar groeide geen gras tussen de kasseien. ‘Het was voor de vrouwen een point d’honneur om elk sprietje te verwijderen en wie er niet meedeed, dat was een vuil plot; wij speelden in het midden van de weg op de kasseien, als in een dorp”. ’s Middags stond er warm eten op tafel en daarna konden de vrouwen de stad in om er met vriendinnen een koffietje te drinken. “Er was grote sociale controle, die van straat tot straat verschilde; de Draakstraat en de Kleine Beerstraat, dat waren entiteiten op zich, gericht op ’t stad. Zowel tram 9, 11 als 16 reden er doorheen”. De Lijn denkt daarover tegenwoordig anders is de gedachte die bij me opwelt maar dat zeg ik niet hardop, ik wil Ludo’s stroom aan herinneringen niet onderbreken.

Het Zomerhof bestond toen al. Er zijn zekerheden in het leven. Daarnaast, aan de kant van de Arendstraat, verkocht Aters confectie. In het uitstalraam een plaasteren buste met “soutiens pour dames” “En wij lachen”. Een winkel met handgemaakte hemden daarnaast. “Dat kon gedijen op Zurenborg, de klanten kwamen uit de hele stad”

Enkele huizen voorbij de poelier, naast een goudwinkeltje, was er een winkel met binnen een ton met zuurkool. “Ze verkochten er ook augurken, voor ons waren dat exotische producten”. Aan de overkant lag er een stuk vage grond, waarop ze later het parochiehuis gebouwd hebben, nu

En of het dorp grenzen had. Je had de vaart, de huidige Plantin en Moretuslei. “In de jaren twintig zijn er met die gasverlichting ontelbare paarden en karren daarin gereden”. De spoorweg was de scheidingslijn. “In de Cogels-Osylei woonde het chique volk, Franstalig. Dat is een geschiedenis apart. Met hen hadden we geen relaties, die zaten apart in de kerk, onderling trouwen was uit den boze.” Die kerk, Sint-Norbertus, was overheersend in de wijk. Een pastoor met vier onderpastoors, elk voor een deel van de buurt. Met een druk kerkelijk leven, een vroegmis om 6u., de hoogmis en het lof. “Heel veel mensen deden mee, de pastoor had een kudde, de anderen waren ketters.” Hoe lang is het geleden dat Ludo voorstelde om de grotendeels ongebruikte ruimte te delen met andere religieuze stromingen? “Een vrouw heeft me gevraagd of ik op mijn hoofd gevallen was”, vertelde Ludo me achteraf grinnikend.

Rond de Dageraadplaats woonden er middenklasse en joden, “bourgeois”, zegt Ludo, dat was een duidelijk sociaal verschil. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft hij “het drama met de joden” meegemaakt (noot: in augustus/ september 1942 heeft de Antwerpse politie drie razzia’s gehouden in de jodenbuurt). Het lawaai ’s nachts en het geroep dat hem wakker maakte, de boodschap “achter het gordijn blijven”. Joden, die uit hun huizen geranseld werden en weggevoerd met verhuiswagens van Arthur Pierre. Ludo steekt zijn vinger op: “De Antwerpse politie wist ze wonen!”. Schuin tegenover hem in de Ramstraat woonde Jonas Pačuk, die nog twee dagen te leven had. Ook hem namen ze mee. “Kom ik hem na de oorlog toch wel tegen in de Oostenstraat, nog even ziekelijk als toen.” Een lichtpunt in een macaber verhaal. “We hebben in Mechelen (noot: in de Kazerne Dossin) de namen teruggevonden van wie er naar de gasovens gevoerd is.”

De laatste dertig jaar kwam Ludo nog wel eens in de wijk, “ik heb er graag gewoond”. Zijn zoon Kris, die er ooit een krantenwinkel had, woont er nog. “Maar de afgang en de nieuwe opgang heb ik niet meegemaakt. De verloedering en leegstand zijn wel een goede zaak geweest voor jongeren om er een huis te kunnen kopen”

Kunstzaken

“In 1934/35 luisterde ik naar de live uitzendingen met Mon de Goeyse en Gust de Muynck, mijn oor tegen de radio, en ik zei: dat wil ik ook doen.” Tijdens de oorlog zette Ludo’s vader hem na zijn retorica aan het werk op de bank, waarvan hij agentschaps_ directeur was, om te voorkomen dat de nazi’s zijn zoon in Duitsland tewerk zouden stellen. Maar de microbe blijft Ludo bekruipen, hij schrijft zich in voor het examen van regisseur op de gewestelijke omroep en slaagt. Hij begint met de presentatie van programma’s als Voor

Zieken en Herstellenden. De overstap naar televisie volgt, wanneer hij een zieke regisseur moet vervangen. Geleidelijk aan krijgt hij wetenschappelijke én artistieke programma’s toevertrouwd. Zijn loopbaan sluit Ludo af als producer op de dienst cultuur.

Ludo’s mooiste herinnering? De happening, die hij organiseerde met de Amerikaan James Lee Byars, “een kunstenaar op zich, gekleed in het zwart, met een zwarte hoed en een rood hemd”. In 1968 had Byars een tentoonstelling in Antwerpen “en hij had een vreemd plan: bellen met mensen overal in de wereld, World Question Center noemde hij dat.” In de ruwbouw van het omroepgebouw aan de Reyerslaan in Schaarbeek nodigde Ludo hem uit om zijn plan ten uitvoer te leggen. Byars telefoneerde en sprak met honderd briljante geesten, als componist

John Cage, schrijver Simon Vinkenoog en beeldend kunstenaar Marcel Broodthaers, die aanschoof in de geïmproviseerde studio. “We draaiden een film en er was een debat op Radio2.” Ludo is nooit vies geweest van experimentele kunst.

Asperges “Zaterdag heb ik asperges à la flamande laten aanrukken uit het restaurant vlakbij”, vertelt Ludo me nog. “De geuren van de kathedraal. De overweldigende 16de eeuw in Antwerpen”, het recente boek van Wendy Wauters, lag op zijn leestafel. De discussie over de aanpak van het journaal, Terzake en De Afspraak hebben we uiteindelijk maar zo gelaten. Hij is niet goed meer ter been, Ludo Bekkers, maar het gesprek liep als een trein, alsof we weer samen met de trein van Meiser naar Berchem spoorden, veertig jaar terug.

Plantin en Moretuslei 92 2018 Antwerpen T. 03 233 66 80 info@apotheekplantijn.be

te ondernemen. Dit initiatief geniet de steun van de Stad Antwerpen en de bedrijfswereld. (Yo VAN DEN BULCK)

Zaraï De Pelsmacker strijkt neer in mijn tuin. Fotografe Dani Van Remoortel is er dan al. We zijn drie vrouwen die voor dit artikel zullen zorgen. Vrouwen, sisters, womenpreneurship en diversiteit, daar zullen we het over hebben.

CONCEPTSTORE

De Statiestraat is behoorlijk veranderd op de dertig jaar dat ik hier woon. Ik kan nu kiezen tussen een Syrische en een Turkse kruidenier. Tibetaans of Sri Lankees eten of Marokkaans gebak en de keuze uit een tiental kapperszaken en evenveel kerken geven de diversiteit weer die ik zag ontstaan. Ik prijs mij gelukkig het beste uit zoveel culturen te kunnen proeven, juist achter de hoek. Onlangs zag ik heel veel leuke dingen in de etalage van een hoekpand. Ik wierp een blik naar binnen, zag lieve dames en meer had mijn nieuwsgierigheid niet nodig om hier het fijne van te weten te komen.

SheHUB

Eenmaal binnen word ik omringd door vrouwelijke warmte, die ontstaat uit de opgestelde waren, gemaakt door en voor vrouwen. Verzorgingsproducten, juwelen en accessoires maar ook een indrukwekkende tafel met boeken van en voor vrouwen en kinderen. Een zwarte pop steekt mijn ogen uit, maar het is vooral de aanwezigheid van jonge vrouwen met en zonder hoofddoek en van diverse origine die me een instant thuisgevoel geven, thuis in de wereld. Ik voel me hier goed omringd.

SheDIDIT

Zaraï De Pelsmacker (27) studeerde Bestuurskunde, Publiek Management en Internationaal Recht alvorens tijdens corona terecht te komen als vrijwilliger bij Micro Startups. Ze leert er de circulaire economie kennen en begint stilaan zicht te krijgen op wat ze als carrière het allerliefste zou doen.

Ze mag zich ondertussen She Hub manager noemen. Haar troetelkind is SheDIDIT met als ondertitel: “Where diversity meets womenpreneurship”. Naast een programma van tien weken voor jongeren (15-26) bieden ze ook een one-on-one business coaching programma aan. Naast het organiseren van events doen ze aan community building. De conceptstore is dus eigenlijk maar het topje van de ijsberg.

ZARAÏ

Dit concept om vrouwen, al of niet lang of net in België te steunen en te begeleiden bij het ondernemen, wordt voor de helft gesubsidieerd door onze stad. De rest komt uit de bedrijfswereld zelf. Voor de vrouwen die hier een opleiding volgen, is het gratis. Ze volgen als jongere eerst wekelijks gedurende tien weken les. Ze leren onder andere soft skills zoals presenteren en omgaan met hun eigen talenten.

Intenser is de one-on-one coaching die vier maanden duurt. In wekelijkse sessies wordt het persoonlijke traject samen uitgestippeld en begeleid. Hier wordt hen aangeleerd hoe het gekozen product het beste op de markt gebracht wordt, enkel online of in een winkel, hoe Instagram en Tik Tok de producten kan promoten.

Maandelijkse events bestaan uit workshops en netwerking. In de Community Building kan het gaan over storytelling, de talentpool of de webshop oprichten. Stilaan komt de kandidaat-onderneemster door de begeleiding van zeven coaches tot een concreet persoonlijk concept. Ze krijgt ook de kans om gebruik te maken van de conceptstore. Gedurende drie maanden kan ze haar product er verkopen, zonder de vaak te hoge kosten van het huren van een commercieel pand. Ze zorgt in de winkel zelf voor de presentatie en kan aan zeer lage prijzen een meubel of tafel huren. Na drie maanden is er een feedback met de verkoopcijfers voor ze er echt alleen voor staat. Er kan een aanpassing nodig zijn van het concept of vooralsnog gekozen worden voor enkel online verkoop.

VERHUIS

Momenteel is er een zomersluiting van de conceptstore.

Na de zomer zal het nieuwe adres Statiestraat 5 zijn. Een grotere plek waar nog meer workshops zullen plaatsvinden en meer events.

FAB Store.

Saloua El Massaoui (42) kreeg na de coaching en begeleiding de kans haar product in de winkel te koop aan te bieden. Ze maakt oorbellen maar ook armbandjes, ringen en speldjes. Bij navraag vermeldt ze vooral dat de SheHUB haar een veilige omgeving heeft geboden om haar producten te testen. Het is als maker moeilijk om alle stappen naar de verkoop alleen te zetten.

Begin mei dit jaar richtte ze samen met een andere onderneemster een pop-upstore op in Deurne, de FAB Store. Ze organiseert nu ook workshops vanaf vier personen om samen oorbellen te maken.

U vindt alle info op haar zeer mooi ogende instagrampagina (atelier Niyaah).

BOOST www.shedidit.be/shemeansbusiness Hello@shedidit

Dit is een fantastisch initiatief om de aanwezigheid van talent bij onze vrouwelijke diverse onderneemsters te begeleiden en in goede banen te leiden. Het is een boost voor de economie, voor onze stad en misschien is het voor de dames net dat stukje dat nodig is om de stap in de zakenwereld te zetten.

Kunstcollectief ‘Nuff Said vierde vijftienjarig bestaan met festival