±18 · presta ezazu zure etorkizuna
www.etorkizuna.eu
maiatza 2012
Hezkuntza
Gazteria
... eta gehiago
Unibertsitatera Sartzeko Proba
Sexting
IGazte
Hizkuntzak ezagutzearen garrantzia
Donostia 2016. Olatu talka
BGazte
Elkarrizketa. Isabel Celaá
Gazteak eta Internet
Giza Eskubideak
41
maiatza 2012
41
±18 • presta ezazu zure etorkizuna hezkuntza
koordinatzailea: Jon Mikel Zabalegi erredakzioa: Ana Belén Sánchez, José Poza Diseinua: JP Argazkiak: Markel Redondo / Unibertsitateko Aldizkaria / Eurocampus / Shareak Erredakzioa eta publizitatea: Iparragirre 17, 1.Esk. 48009 BILBO. Tfnoa.: 94 424 75 94. Posta-e: info@etorkizuna.eu Lege Gordailua: BI - 716 - 09
Prestik’12 azaroaren 5 eta 6an
6
2.000 ikasle baino gehiago bizikidetzarako proiektuan
7
Euskoskills, Lanbide Heziketako olinpiadak
8
Elkarrizketa. Isabel Celaá, Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburua
10
Unibertsitatera Sartzeko Proba. Pasa beharreko azken atea
16
Hizkuntzak ezagutzearen garrantzia
Hezibi, Lanbide Heziketa modelo berria
10
giza eskubideak 18
Munduan 127 milioi gazte eta nerabe analfabeto daude
gazteria 20
EAEko gazteen %98k Internet erabiltzen du
22 24
Donostia 2016. Olatu talka
26
Igazte. Euskal gazteriaren erdiak M15M mugimendua begiko du
28
BGazte. Wilt eleberriaren euskarazko moldaketa
16
Sexting. Kontuz telefonotik bidaltzen duzunarekin
24
ArgitaratzaileaK
EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA SAILEKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAREN LAGUNTZA JASO DU
Ekintza honek Bizkaiko Foru Aldundiaren Kultura Sailaren Laguntza jaso du
3 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
±18 presta ezazu zure etorkizuna www.etorkizuna.eu
4 5
hezkuntza
ONCE Fundazioaren XXVIII. Lehiaketa
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
4
Barakaldoko Nuestra Señora del Pilar (LHko 3. eta 6. Mailak), Bilboko Ave María (DBHko 1. eta 2. mailan) eta Zumarragako La Salle Legazpi Ikastetxea (DBHko 3. eta 4. Mailak) izan dira ONCEk eta bere Fundazioak antolatzen duten lehiekatako fase autonomikoko irabazleak. Aurtengoa, aipatu lehiaketaren XXVIII. edizioa izan da eta ‘Eginzazu zure auzoa irisgarri’ lelopean burutu da. Euskal Autonomia Erkidegoari dagokionez, 80 hezkuntza zentro desberdinetako 8394 ikaslek eta 356 irakaslek parte hartu dute lehiaketan. Aurtengo edizioan, Lehen Hezkuntzako, DBHko eta Hezkuntza Bereziko ikasleek bere gertuko ingurunea aztertu eta nolabaiteko desgaitasuna duten pertsonen mugikortasuna eragozten zuen edozein oztopo hauteman behar zuten. Estatu mailan ikasle kopuru handiena mugitzen duen Eskola Lehiaketari esker etxeko txikienak desgaitasunen bat duten pertsonen azalean jarri dira,
eta horrela pertsona horien eguneroko mugikortasun arazo ohikoenak zeintzuk diren ezagutu dute, eta behin hori eginda gainditzeko irtenbideak proposatu dituzte. Ikasleak beraz euren ingurunea hobetu asmoz aldaketa ajentetan bilakatu dira, alde batetik arazoen azterketaren prozesuan parte hartzeaz gain irisgarritasunari begira arazoa suposatzen duten inguruneak hobetzeko proposamenak ere egin dituztelako. ONCEk eta bere Fundazioak elkartasun mugimendua jarri nahi dute abian oztoporik gabeko hirien aldekoa, eta irisgarritasunaren eremuan ikasleen parte hartze aktiboa sustatuz. Gazteen azterketak eta proposamenak biltzen dituen Espania osoko irisgarritasunaren mapa egingo da. Horrela begirada batekin nahiko izango da irisgarritasuna hobetzeke dauden tokiak zeintzuk diren jakin ahal izateko. Lehiaketa amaitutakoan egingo da aurkezpena.
Prestik’12 gazte lanbidearen azoka azaroaren 5 eta 6an Bizkaiko Foru Aldundiak 4.000 metro koadrotik gora eskainiko dizkie 40 enpresa eta erakunde baino gehiagori azaroaren 5 eta 6an Euskalduna Jauregian burutuko den Prestik azokaren hirugarren edizioan. Bertan, enpresa eta erakunde horiek enplegua, prestakuntza edo enpresak sortzeko orientazioa eskainiko dizkiete etortzen diren gazteei. Prestik’12k erakusketa-eremua, tailer eta hitzaldi eremua, eta berrikuntzako 5 txoko izango ditu, enplegua bilatzen eta eskaintzen dutenek eta enpresak sortu nahi dituzten pertsonek eta inbertsio-egileek bat egiteko. Aldundiak webgune bat abiatuko du bertan curriculumak uzteko eta gazteen eta enpresen, erakundeen edo inbertsio-egileen artean batzarrak kudeatzeko.
Esan bezala, trebakuntza erdibana burutuko da enpresa eta ikasgunearen artean. Euskadi izango da sistema hau ezarriko duen lehen erkidegoa estatu mailan.
Egin eta Ekin programaren sari banaketa Bizkaiko Foru Aldundiak Egin eta Ekin programaren akzesitak eta sariak banatu ditu. Programaren helburua DBHko eta Batxilergoko ikasleen artean kultura ekintzailea zabaltzea da eta, aurten, 19 ikastetxetako 766 ikaslek parte hartu dute. Guztira 132 proiektu aurkeztu dira bi lan-modalitateetan: 84 asmakizun eta 48 negozio-plan. Guztiek bete dute ebaluazio prozesu bat, eta lau akzesit eman dira, bi kategoria bakoitzean, eta sari bana kategoria bakoitzean. Asmakizunen modalitateko akzesit biak Lauaxeta Ikastolako eta Gernika BHIko ikasleek lortu dituzte. Lehenengoak Asier Etxebarria, Jon Bilbao, Maialen López eta Joseba Alonso dira; ”Sensorineitorra” itsuentzako eta ikusmen arazoak dituzten pertsonentzako sentsorea egin dute. Ander Jiménez, Ander Pérez, Ainhoa Sánchez
eta Pello Arriolak lortu dute beste akzesita, ”Matinete Maleta” patinete-maletarekin. Negozio-planari dagozkion bi akzesitak honako hauek eskuratu dituzte: Txomin Agirre ikastetxeko Naia Bedialauneta, Intza San Martín eta Mailen Plazak, “Ecophone” sakelako telefono ekologikoarekin, eta Zunzunegi BHIko Rubén Vázquez, Ismael Aouragh, Mohamed Sidi, Irene Pérez, Iván Elena Bayón eta Carlos Víctor Sauzak, ”Sicobombon” bonboi-botikarekin. Lehiaketa honetan saritutako asmakizuna ”Horrela hobeto” da, telebistako eta irratiko soinua zeinu-hizkuntzara itzultzeko programa. Egileak Elorrioko Institutuko Maider, Andoni, Ibone, Gorka eta Itsasne dira. Negozio-planaren saria Fray Juan de Zumarraga BHIko Iratxe Agirre, Mikel Fernández, Jon Montero eta Aner Arruabarrenak lortu dute.
5 Burko gerra Gasteizko Ama Zuriaren plazan ”Esna zaitez. LH ikasi” lelopean, Arabako lanbide heziketako zentroek aurrematrikulazio kanpainari hasiera eman diote. Kanpainaren ekitaldirik nagusiena kaleko marketinaren barruan kokatzen den burko gerra izango da. Ikaslan eta Hetelek antolatutako ekintza honen xedea ikasle gazteei lan merkatuan barneratzeko aukerarik onena trebakuntza zikloetan aurkitzen dela erakustea da. Burko gerra hau bideoz grabatu eta gizarte sareen bidez eta www.megustalafp. com webgunearen hedatuko da.
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburua Isabel Celaá eta Enplegu eta Gizarte Gaietako Sailburua Gemma Zabaletak Lanbide Heziketako modelo berria aurkeztu dute EuskoSkills olinpiaden barruan. Modelo berriak Hezibi izena du eta bere ezaugarririk nagusiena enpresa eta ikastetxearen arteko alternantzia izango da. Horrela, datorren ikasturtean hasita, kualifikaziorik ez duten eta 30 urte baino gutxiago duten1.000 ikaslek bere trebakuntzaren erdia burutuko duten enpresarekin lan kontratua izango dute.
hezkuntza
Hezibi, Lanbide Heziketa modelo berria
hezkuntza ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
6
Bizikidetza
2.000 ikasle baino gehiago bizikidetzarako proiektuan Jada 20tik gora dira giza eskubideen urratzearen aurka ekitea eta bizikidetza indartzea helburu duen Carltoneko Konpromisoa sinatu duten eragileak Euskal Autonomia Erkidegoko 2.000 ikasletik gora dira jada hezkuntzan bizikidetza bultzatzeko proiektuarekin lehen harremana izan dutenak. Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburua den Isabel Celaák adierazitakoaren arabera, pasa den abenduaren 30an, Eusko Jaurlaritzak eta Euskal Autonomia Erkidegoko Eskola Kontseiluak; hiru euskal unibertsitateetako ordezkariek; Ikastolen Elkartea, Kristau Eskola, IZEA, Eusko Ikastola Batza eta Ikasgiltzak; EHIGE, UFEPA eta Bidelagun Federazioak, CCOO eta UGT sindikatuek eta Bakeaz, Bakeola, Baketik Fundazioa, Fernando Buesa Fundazioa, Bakearen Aldeko Koordinakundeak giza eskubideak urratzearen aurkako eta bizikidetza indartzearen aldeko konpromisoa hartu zutenetik, lan handia egin da esparru honetan.
Horrela, jada hogei eragiletik gora dira Carltoneko Konpromisoa sinatu duten eragileak eta maiatzaren hasieran egindako bileran beste lau erakunde gehiago gehitu ziren: Unesco Etxea, Gernika Gogoratuz, Bihe eta Sarean. Aurrera begira, elkarte gehiago biltzea espero du hezkuntza sailburuak. ”Iraganean gertatu diren zoritxarrak berriro gerta ez daitezen, beharrezkoa da gogoratzea eta hausnarketa sakon bat egitea. Zalan– tzarik gabe, Carltoneko Konpromisoak etorkizun oparoa dauka”. Aipatu konpromisoaren xedea, hezkuntzan elkartasun ekintzak bultza– tzea eta giza eskubideak errespetatzea da. Hau lortzeko, ikastetxeetan honekin lotuta dauden balioak sustatu nahi dira. Konpromisoak gutxien-gutxieneko bost puntu ditu, giza eskubideak errespetatu
eta bizikidetza bultzatu beharra nabarmentzeko. Giza eskubideetan eta duintasunean oinarritutako hezkuntzaren aldeko hautua egiten da konpromiso honen bidez, eta baita eskubideen urraketaren bat jasan dutenei babesa ere. Sailburuak azpimarratu duenez, ”inolako helburu edo egoerak zalantzan jar dezake giza eskubideen eta pertsonen duintasunaren defentsa sutsua; ezerk justifika dezake urraketa, ez iraganean, ez orain eta ezta etorkizunean ere”. Celaáren ustez, etorkizuna iraganean jazotakoaren benetazko ezagutzan oinarrituta eraiki behar da. Hori dela eta, ”Carltoneko Konpromisoan oinarrituta, euskal haur eta gazteak hezitzea euskal gizartea askatasun, demokrazia, justizia eta egian bizitzeko bermarik onena suposatuko du” Celaáren hitzetan.
FABRIKAZIOAREN TEKNOLOGIA • Mekatronika. Javier Ozaeta & Roberto Martin. Miguel Altuna. • Diseinu mekanikoa – CAD. Andoni Portillo. La Salle Berrozpe. • CNC Torneaketa. Iñaki Hernandez. IMH Maquina Herramienta. • CNC Fresaketa. Andoni Urdapilleta. La Salle Berrozpe. • Elektronika. Jokin Mujika. La Salle Berrozpe. Andoain. • Kontrol industriala. Jon Bercianos. Irungo La Salle. • Robotika. Iván Sardón. IEFPS Don Bosco. ERAIKUNTZAK ETA INSTALAZIOAK • Zoladurak eta alikatatuak. Asier Trigueros. IES Construccion Bizkaia. • Iturgintza eta berokuntza. Antton Urquiola. Tolosaldea ikastetxea.
• Estaldura eta igeltsuzko hormak. Jon Lopez. Construccion Bizkaia. • Zurgintza. Bernat Ticó. Politecnico Easo. • Hozkuntza. Jon Zabaleta. Tolosaldea Ikastetxea. GARRAIO ETA LOGISTIKA • Automobilaren teknologia. Borja Garralda. IEFPS Don Bosco. • Ibilgailua margotzea. Josu Etxeberria. IEFPS MEKA. INFORMATIKA ETA INDUSTRIA • Web diseinua. Mikel Garcia. Uni Eibar-Ermua. ZERBITZUAK • Ile Apainketa. Nerea Alvarez. IES Monte Albertia. • Estetika. Lucia Hernandez. IES Nicolas Larburu. • Sukaldaritza. Alberto Nieto. CEBANC CDEA. • Jatetxe eta Taberna arkolo zerbitzuak. Borja Rengel. Ostalaritza Galdakao.
7 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Pasa den maiatzaren 10 eta 11 bitartean, DBH, Batxilergo eta Lanbide Heziketako 3000 ikasle inguru Irungo Ficoban burutu ziren Lanbide Heziketako olinpiadetan izan ziren. Bertan, ikasleek diziplina desberdinetako probak gainditu behar izan dituzte Lanbide Heziketa osatzen duten 19 modalitatetan. Jarraian, modalitate bakoitzeko irabazleak zehazten dira:
hezkuntza
Euskoskills, Lanbide Heziketako olinpiadak
hezkuntza
”Gure apostua ezagutzaren sorkuntza eta transferentzia da”
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
8
Isabel Celaá, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailburua Zeintzuk dira, krisi garai hauetan, zuk zuzentzen duzun sailak hezkuntza, ikerkuntza eta zientzian egiten den inbertsioa mantentzeko hartu dituen neurriak? Ikerkuntzan egiten den inbertsioa, nik zuzentzen dudan sailerako ezezik, Gobernurako ere estrategikoa da. Inoiz izan dugun krisi ekonomiko handienean murgilduta egonik, funtsezkoa da gauzak beste modu batera egitearen alde apostu egitea, ezagutza sortuz eta hau gure ekoizpen sistemara transferituz. Herrialde txikia gara eta baliagai natural urriak ditugu. Ondorioz, balio erantsi handia duten produktuekin lehiatu behar dugu nazioarteko merkatuetan. Apostu honen adibide garbia da, 2009. urtetik geroztik, krisia bere momenturik sakonenean egonda, I+Gn egindako inbertsioa %37an hazi izana. Hartu diren neurri zehatzak ugariak eta era askotarikoak dira, hala nola: ikerketa helburu batzuen lorpenera lotu nahian, hiru euskal unibertsitateetako kontratu programen zenbatekoa handitu egin dugu. Ikerbasqueren aldeko apostua egiten ere jarraitzen dugu hau nazioarteko talentu zientifikoaren trakzio-erakunde izan dadin eta, azken urtean soilik, erakunde honen eskuduntzak handitzearekin batera miloi bat euro baino gehiagotan handitu dugu gobernuaren ekarpena. Jada sei BERC (Ikerkuntza Bikainerako Euskal Zentroak) ditugu martxan eta 2012an zehar beste hiru abian jartzea aurreikusita dago. Zeintzuk dira 2011-2014 Unibertsitate Planaren xede nagusiak? Lehentasunezko helburua kalitatezko euskal unibertsitate hezkuntza eskaria bermatzea eta, epe laburrean, zerbitzu honek behar izango duen finantziazioa planifikatzea da. Gainera, gure uniber tsitateek burutzen duten ikerkuntza
Gaur egun bizi dugun egoera ekonomikoa ikusita, posible izango da 2014rako finkatutako BPGaren ehuneneko horretara iristea? Anbizio handiko helburua da, baina era berean, helburu errealista ere badela uste dugu. Zuzentzen dudan sailak, legealdi hasieratik, ikerkuntza eta ezagutzaren transferentziaren aldeko apostu garbia egin du. Jada esan dudan bezala, 2009. urtetik hona %37an hazi dugu honen finantziazioa, eta etorkizunean ildo berean jarraitzeko asmoa dugu. Planak unibertsitatearen finantziazioa handitu nahi du kalitatezko trebakuntza bermatzeko eta ikerkuntzaren garrantzia handitzeko. Hori dela eta, Gobernu honek jarraitu duen politika planteamendu horrekin guztiz kontsekuentea izan da. Ikerkuntza laguntzeko prest gaude, urtero, etorkizunera begira egindako apostua delako. Horrela, duela gutxi, hau bermatuko lukeen paktu bat eskaini nien bai gobernu zentralari bai bestelako autonomia erkidegoei. Proposamenari ‘Bostean bost’ izena jarri diogu eta bere garapenerako, erakunde desberdinek, bost urtetako epean I+Gra bideratzen diren funtsak, gutxienez, %5ean hazteko konpromezua hartu behar dute. Zer eskaintzen dio Goi Hezkuntzako Europar Esparruak oraingo eta etorkizuneko ikasleriari? Bolognako Planari egindako egoki tzapenetik, unibertsitate ikasle guztiek Europa mailan guztiz aintzatetsiak diren ikasketak burutzen ari direnaren ziurtasuna dute. Honek bakarrik, jada, balio
beste hainbat ekintza zuzen dibulgazioa sustatzeko gure ikerketa zentroei ematen dizkiegun orientazioekin eta zentzu honetan orientatutako edozein jarduera laguntzeko zuzentzen dudan sailak duen ahalmenarekin osatzen dira. Azkenik, irakaslearekin ere lan egiten dugu, Garatu programaren bidez bere trebakuntza zientifikoa hobetzeko aukera emanez.
Gure gizarte modeloak gero eta zientzilari gehiago eskatzen ditu. Nola sustatzen da zientzia-bokazioa gazteen artean? Hainbat ekintza burutzen ari gara gazteen artea zientzia-bokazioa susta tzeko: Ikasturtero batxilergoko zentroetatik zientzia ikasketak zertan datzan azaltzeko antolatutako Euskal zientzilariekin osatutako karabana, DBHko ikasleentzat bideratutako eta Elhuyarekin batera antolatutako zientzia kanpamenduak, Etxenikek zuzentzen duen DIPCek gure laguntzarekin antolatzen duen Zientziarekin Solasean programa... Hauek eta
Zein neurri hartu ditu Eusko Jaurlaritzak ikerkuntza sustatzeko eta ikertzaile gazteak laguntzeko? Ikertzaile gazteenek pairatzen duten prekarietatearen kontrako borroka gobernu honen lehentasuna izan da. Hala ere, bere doktoregotza burutzen ari den bekadun bati eman ahal diogun berririk onena bere trebakuntza amai tzeko finantziazioa bermatua izango duela esatea da. Zentzu honetan, I+Gra bideratutako funtsak mantentzea edota haztea da ikertzaile gazteak laguntzeko formularik onena.
”Euskal Lanbide Heziketa jada erreferente bat da estatu mailan zein Europa mailan” Zure jomugetako bat euskal Lanbide Heziketa Europa mailan erreferente bilakatzea da. Nola lor daiteke helburu hori? Euskal Lanbide Heziketa jada erreferente bat da estatu mailan zein Europa mailan. Horrela frogatzen dute, adibidez, Wert ministroak egindako adierazpenek estatuko Lanbide Heziketa birmoldatzeko dituen planen inguruan. Aurten bertan ere, Alemaniako multinazional bat Gipuzkoako LH zentroetan izan zen makina erramintako teknikarien bila. Euskal Autonomia Erkidegoa, populazioaren baitan, LH ikasle gehien dituen erkidegoa da eta horiek guztiek lan merkaturatzeko aukera handiak dituzte. Gure erronka erreferente izaera hori mantentzea da, atsegintasunean erori gabe, eta Lanbide Heziketa kalitatezko goi hezkuntza-
ren aldeko apostua egiten jarraitu gure ikasleen nazioartekotasunaren hobekuntza azpimarratuz. Horregatik, ingelesaren aldeko apostua egin dugu, baita Lanbide Heziketan ere, eta doako klaseak eskaini dizkiegu ikasleei ohiko ikastorduetatik at.
hezkuntza
erantsi bat suposatzen du, are gehiago, nazioarteko mugikortasuna lehiakortasunerako lehen mailako faktorea bilakatu den une honetan. Goi Hezkuntzako Europar Esparrura egokitzapenarekin batera, unibertsitateek bere titulazioen ebaluazioa burutu behar izan dute, eguneratuz eta garai berrietara egokituz. Hau, hiru euskal unibertsitateek arrakasta handiz burutu zuten prozesua izan da.
9 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
lanaren nazioarteko proiekzio eta ain tzatespenaren aldeko apostua egin nahi dugu, eta horretarako, hauekin ditugun kontratu programak sustatu ditugu. Finantziazio modu hau unibertsitateen jarduera helburu zehatz batzuen lorpenera lotzeko modu egokia da eta, horregatik, oso eraginkorra dela uste dugu. Maila ekonomikoan, anbizio handiko plana da: Euskadiko goi hezkuntzara bideratzen den diru kopurua BPGaren %1,3raino igo nahi da 2014rako eta 2020an ehuneko hau %1,5ekoa izatea nahi da. Gainera, hazkunde hau, batez ere I+Gan ematea nahi dugu.
hezkuntza Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
10
Selektibitatea
Pasa beharreko azken atea Ikasleen %90ak Unibertsitatera Sartzeko Proba gainditzen du lehen deialdian. Hala ere, azterketa honek hainbat kezka sortzen ditu bertara aurkezten direnen artean
11 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Azterketa USPa ez da azterketa bat, azterketa desberdinetan oinarritzen den proba baizik. Azterketa hauek guztiak, Batxilergoan ikasitako ikasgaien ingurukoak dira. Proba bera bi zatitan banatzen da. Lehenengo zatia, derrigorrezko zati orokorra da eta, ondoren, bada, nota igotzeko balio duen bigarren fase espezifiko bat. Azken hau ez da derrigorrez egin behar. Fase bakoitzean egiten den ariketa bakoitzean ikasleak bi aukera izango ditu. Gainera, Euskal Autonomia Erkidegoan, ikasleek azterketa euskaraz egiteko aukera ere badute. Azterketa bakoitzak iraupen zehatza du, ordu eta erdikoa. Azterketa desberdinen artean, gutxienez 45 minutuko tartea izaten da ikasleek atsedena izan dezaten. Fase orokorrean, honako azterketak burutu behar dira: gaztelania eta literatura, euskara eta literatura, filosofia edo historia, atzerriko hizkuntza eta ikasleak hautatutako Batxilergoko 2. Mailako ikasgai bat. Atzerriko hizkuntzaren azterketaren kasuan, aurten, berrikuntza garrantzitsua izango da, izan ere, idatzizko probaz gain, ulermen eta mintzamen probak ere izango dira. Fase orokor honetan, bost edo hau baino nota altuagoa lortu behar da. Nota
hezkuntza
Unibertsitate ikasketak burutu nahi dituen ikasle ororentzat Unibertsitatean Sartzeko Proba (Selektibitate izenarekin ezagutzen zen azterketa edota Prueba de Acceso a la Universidad gaztelaniaz) da kezka gehien sortzen duen uneetako bat. Unibertsitatean Sartzeko Probaren (USP) xede nagusia, unibertsitate trebakuntzari aurre egiteko beharrezkoak diren ezagutzak eta gaitasunak bereganatu direla baieztatzea da, ikasle bakoitzak non eta nola ikasi duen alde batera utzita. Azterketa hau egin gabe ezin dira unibertsitate ikasketak burutu eta, hori dela eta, ikasleak gehien kezkatzen dituen proba da. Garbi dago proba honek bere biziko garrantzia duela, baina hala ere, ikasleek ateratzen dituzten notak ikusita, ez dirudi kezkarako arrazoi handirik dagoenik. Izan ere, USPra aurkezten diren ikasleen %90ak azterketa hau gainditzen du lehen deialdian.
Azterketa prestatzeko aholkuak: • Ariketen pilaketak urduritasuna eta nahasketa sor dezake; saiatu azterketara ahalik eta lasaien eta deskantsatuen aurkezten eta aztertzaileek ematen dituzten argibideak arretaz jarraitu. • Azterketak egiteko erabateko isiltasuna behar da; aztertzaileek zuzentasun eta portaera arauak hausten dituzten ikasleak kaleratzeko gaitasun legala dute. • Azterketa bakoitzean zure NAN eta matrikula orrialdea aurkeztu beharko duzu; ez ahaztu boligrafo ugari eramatea eta azterketa bakoitzean beharrezkoa izango duzun materiala eramatea (kalkulagailu zientifikoa, marrazketarako tresnak, hiztegiak, etab...) • Azterketak anonimoak dira; horrela egiten da aukera berdintasuna bermatzeko eta edonor kaltetua izan ez dadin. Beraz, ez duzu zure izena orrialdeetan idatzi behar. • Saiatu zaitez garaiz iristen eta ziurtatu, aldez aurretik, zehazki nora joan behar duzun.
hezkuntza
Selektibitatea
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
12
LHko ikasleak eta USP eginda dutenek
hori, Batxilergoan lortutako bataz besteko nota hartzen da kontutan %60an eta USPen lortutako nota beste %40an. Hala ere, bataz besteko hori egin ahal izateko, ikasleak, gutxienez, 4 bat atera behar izango du USPan.
Goi Gradu bat gainditu duten LHko ikasleak zuzenean pasa daitezke unibertsitatera. Sarrera nota graduan lortutako bataz besteko nota izango da eta hau hobetzeko USPko proba espezifikora aurkezteko aukera dago, betiere burutu nahi diren ikasketekin zerikusia duten ikasgaietan. 2010 baino lehen selektibitatea egin zuten ikasleek berriz ere USPa egin dezakete. Ikasle hauek hiru aukera dituzte: fase espezifikora soilik aurkeztea, fase orokorrera aurkeztea edota bietara aurkeztea.
Fase espezifikoa Fase espezifikoa modalitateko ikasgaietako azterketetan oinarritzen da. Beraz, ikasleak erabakiko du zenbat ariketa burutzen dituen, betiere gehienezko kopurua lau delarik. Fase honetarako kontutan izan behar da gehienez ikasi nahi den unibertsitate ikasketen ezagutza adarrarekin zerikusia duten bi ikasgai hartuko direla kontutan, eta %10ean haztatua. Hori dela eta, fase honetarako, benetan ondo menperatzen diren ikasgaietara soilik aurkeztea gomendatzen da. Fase honetan onarpen nota lau puntutan hobe daiteke, unibertsitate bakoitzak lehentasunezkoak jotzen dituen ikasgaien haztapena %20raino handi dezakeelako. Horrela, egin nahi den unibertsitate ikasketarekin harreman zuzena duen ikasgai batean azterketa perfektua egiten bada nota puntu ba-
tean igoko da haztapena %10ekoa bada, eta bi puntutan haztapena %20koa bada. Zuzenketa USPko azterketak unibertsitate publikoko irakasleek zuzentzen dituzte. Gutxienez bi irakasle izan behar dira azterketa bakoitzeko eta hauetako bakoitzak ezin du 150 azterketa baino gehiago zuzendu. Zuzentzaileek ez dakite zuzentzen ari diren azterketa norena den eta bizpahiru egunetan azterketa guztiak zuzenduta izan behar dituzte.
Behin notak argitaratuta, hala nahi duten ikasleek hiru egun baliodunetako epea dute erreklamazioa jartzeko edo bigarren zuzenketa bat eskatzeko. Erreklamazioa egiten den kasuetan, ez da zuzenketa berririk egiten. Kasu horietan, azterketa guztiak zuzendu diren edota ariketa guztietan lortutako notak modu zuzenean batu diren ikuskatzen da. Bigarren zuzenketa bat eskazten bada, irakasle desberdin batek egin beharko du zuzenketa hori. Bi zuzenketen artean bi puntu baino gehiagoko aldea
2012. URTERAKO UNIBERTSITATERA SARTZEKO PROBAREN ORDUTEGIA Ohiko deialdia: ekainaren 6, 7 eta 8an | Ezohiko deialdia: uztailaren 4, 5 eta 6an ASTEAZKENA (eka. 6 / uzt. 4) 08:45 – 09:00
Aurkezpena
09:00 – 10:30
• Gaztelania eta literatura
10:30 – 11:15 11:15 – 12:45
• Euskara eta literatura
• Diseinua • Literatura unibertsala • Matematika II
09:00 – 10:30
• Lurraren eta ingurumenaren zientziak • Ikus-entzunezko kultura • Enpresaren ekonomia Atsedenaldia
• Fisika • Latina II • Musikaren eta dantzaren historia
16:30 – 17:15 17:15 – 18:45
OSTIRALA (eka. 8 / uzt. 6)
Atsedenaldia
12:45 – 15:00 15:00 – 16:30
OSTEGUNA (eka. 7 / uzt. 5)
• Marrazketa teknikoa II • Geografia • Analisi musikala II
Atsedenaldia • • • •
Biologia Elektroteknia Grekoa II Gizarte zientziei aplikaturiko matematika II
• Artearen historia • Kimika • Industria-teknologia II
10:30 – 11:15
• Atzerriko hizkuntza
Atsedenaldia
11:15 – 12:45
• Filosofiaren historia • Historia
12:45 – 13:30
Atsedenaldia
13:30 – 15:00
• Marrazketa artistikoa II
Selektibitatea
• Irakurri galderak arretaz eta hartu behar duzun denbora gehien interesatzen zaizun aukera hautatzeko. Normala izaten da hasieran blokeatuta geratzea. Irakurri galderak behar duzun adina eta hasi erantzuten hoberen dakizkizunak, zailenak amaierarako utziz. • Erantzunan azaldu behar dituzun kontzeptuak antolatzea lagungarri izango zaizu, buruan edota idatziz. . • Ariketa bakoitzerako behar duzun denbora kalkulatu. • Aurkezpenak garbia eta ordenatua izan behar du. • Hiztegia, (hizkuntza teknikoa), ortografia, sintaxia eta puntuazioa zaindu. • Galdetzen zaizunari bakarrik erantzun; ez dituzu puntu gehiago lortuko galdetu ez zaizun zerbait azaltzeagatik. • Erantzunak arrazoitu eta, beharrezkoa bada, adibideekin justifikatu. • Ariketa amaitu ostean, denbora tarte bat utzi idatzitako guztia irakurtzeko eta daturen bat sartzea beharrezkoa den ikusteko edota akatsen bat dagoen ikusteko.
hezkuntza
Zein nota atera behar dut? Zenbait karreretan nahikoa izaten da Unibertsitatera Sartzeko Proba gainditua izatea baina, beste batzuetan, berriz, gutxieneko nota bat atera behar da. Hau, eskaintza eskaera baino murritzagoa den ikasketetan jazotzen ohi da. Normalean, gutxieneko nota hori aurreko ikasturtean ikasketa edo karrera horretan sartu zen azken ikaslearen nota izaten da. Nota hauek urtez urte aldatzen dira eskaera, unibertsitate edo erkidegoaren baitan.
Azterketa unerako aholkuak:
13 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
bada, hirugarren irakasle batek zuzendu beharko du azterketa eta azken nota zuzenketa guztien bataz bestekoa izango da. Ikasleek zuzendutako azterketa ikusteko eskubidea dute 10 egunetako epearen barruan.
hezkuntza
Selektibitatea
Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
14
Selektibitaterik gabe zer ikas daiteke? Ikasleriaren gehiengoak selektibitatea gainditzen duen arren, gutxi batzuek ez dute azterketa hau gainditzen. Badira ere, bere trebakuntzarekin jarraitzeko azterketa hau egin behar ez duten ikasleak. Kontrakoa pentsa badaiteke ere, selektibitatea egin gabe hamaika dira trebatzen jarraitzeko dauden aukerak. Hauetako batzuk, gainera, unibertsitate ikasketak duten lan merkaturatze tasa handiagoa dute. Duela zenbait urte ez bezala, lan merkatuak unibertsitate ikasketetatik at dauden profilak ere eskatzen ditu. Honek, selektibitatea egin nahi ez duten edo azterketa gainditu ez duten horientzat albiste ona da.
Selektibitatean lortzen diren emai tzak gero eta hobeak diren arren, izan badira froga hau gainditzea lortzen ez duten ikasleak. Honen aurrean, azterketa errepikatzea edota ikasturte bat galtzea dira aurkezten diren alternatibak. Hala ere, mundua ez da selektibitatearekin amaitzen eta badira trebatzen jarraitzeko hamaika aukera desberdin. Gustoko duzuna ikasi Gustoko duzun lanbidean lan egiteko ez da derrigorrez uniberstitatetik pasa behar. Unibertsitatera joan nahi ez baina goi ikasketak burutu nahi dituzten horiek, normalean, Lanbide Heziketara jotzen dute.
Artea, kirolak eta hizkuntzak Askok zaletasunatzat hartzen badituzte ere, artearekin zerikusia duten disziplinak ere irtenbide profesionala izan daitezke: musika, dantza, arte plastikoak, diseinua‌ Kasu hauetan, oinarrizko ikasketak edota goi ikasketak ere buru daitezke. Gauza bera gerta tzen da kirolarekin. Kirolaren inguruko goi ikasketek entrenamendu, talde
zuzendaritza edota zailtasun handiko ibilbideetako gidaritzarako prestatzen dute ikaslea. Ikasketa hauetan sartzeko nahikoa izaten da batxilergoko titulua izatearekin.Hizkuntzek ere irtenbide profesionala eskaintzen dute. Gaur egun ia edozein hizkuntza ikasteko aukera dago Hizkuntza Eskola Ofizialetan edota akademia desberdinetan.
Lanbide Heziketa, gaur egun, ondoko familietan banatuta dago: Administrazioa eta kudeaketa, Arte grafikoak, Elektrizitatea eta elektronika, Elikagaien industria, Eraikuntza eta obra zibilak, Fabrikazio mekanikoa, Garraioa eta ibilgailuen mantenimendua, Gizarte eta kulturzerbitzuak, Gorputz- eta kirol- ekintzak, Informatika eta komunikazioa, Instalazioa eta mantenimedua, Irudia eta soinua, Kimika, Merkataritza eta marketina, Nekazaritza, Osasungintza, Ostalaritza eta turismoa, Zehar-lerroa, Zurgintzaaltzarigintza-eta-kortxoa. Lanbide Heziketak duen balio erantsia bere izaera praktikoa da. Euskal Lanbide Heziketa kalitatezko aukera erakargarria da eta enpresa munduaren beharretara egokituta dago. Gainera, Lanbide Heziketako ikasketek, ondoren, unibertsitatera joateko aukera ematen dute. Estatuan arrakasta handia duen (Ikasleen %10a) beste aukera bat goi ikasketak zentro pribaturen batean burutzea da. Zentro hauek harreman handia izaten dute enpresekin eta ez da masifikaziorik ematen. Normalean, Enpresa kudeaketa, Marketing, Turismo eta Ikusentzunezko sektoreetan egiten dute lan.
Situado en el barrio bilbaíno de San Ignacio -también cuenta con unas modernas instalaciones en la plaza de San Pedro de Deusto- el Instituto ha experimentado una profunda renovación. Actualmente es un centro ágil y flexible, adaptado a los requerimientos sociales. Sus modernos equipamientos, el estar inmerso en el conocimiento de la trasformación del mercado de trabajo y en el conocimiento de las nuevas demandas de las empresas han hecho del Instituto Elorrieta-Erreka Mari un centro de vanguardia en la Formación Profesional. Las enseñanzas que se imparten en este centro son una opción de primera clase en la formación para el empleo. Con un periodo escolar menor que las carreras universitarias tradicionales, dan mayores posibilidades de inserción laboral a corto plazo. La oferta de ciclos formativos de Grado Medio y Superior en las principales familias profesionales, está dirigida a jóvenes que quieren prepararse para una actividad profesional, y para aquellos y aquellas que aunque en estos momentos no cuentan con formación suficiente quieren acceder a una la titulación. El IEFPS Elorrieta-Erreka Mari es un centro público con instalaciones en la Plaza de San Pedro de Deusto y en San Ignacio,
junto al metro y muy cercano a diversas paradas de autobuses. Unas excelentes instalaciones rodeadas de naturaleza y un moderno equipamiento en I+D+i para llevar a cabo el aprendizaje de su alumnado, unido a la alta especialización de sus profesores que tiene como meta y razón de ser, aportar al alumnado una sólida formación profesional y personal y lograr su inserción laboral. También destaca la relación estrecha y continuada con más de 500 empresas que permite al alumno/a realizar prácticas Asimismo, este Instituto, como centro colaborador de LANBIDE, Servicio Vasco de Colocación, facilita a los estudiantes la búsqueda de empleo o la movilidad a los que quieren cambiar de actividad. Las empresas colaboradoras también se acercan al centro para demandar personal con una formación o habilidades específicas. El centro tiene a disposición de su alumnado una bolsa de trabajo actual y magníficamente valorada por los empresarios. El Instituto Superior de Formación Profesional Elorrieta-Erreka Mari ha logrado consolidarse en estos últimos años como uno de los centros de FP de mayor éxito del País Vasco, por los ratios de matriculación y por los índices de valoración de la calidad de su enseñanza por parte del alumnado y de las empresas.
Servicios del Centro
• Biblioteca (Sala estudio) • Servicio de Orientación profesional y psicopedagógica • Bolsa de trabajo propia • Participación en Proyectos de I+D+i • Proyectos de Movilidad Europea (Erasmus y Leonardo) • Ayuda al autoempleo, • Vivero de empresas • Lanbide
Oferta educativa • Administración y Finanzas • Comercio y Marketing • Soldadura y Calderería • Fabricación Mecánica • Electricidad /Electrónica • Proyectos de construcción Topografía • Informática • Hostelería y Turismo • Mantenimiento y Servicios de la Producción. • Quimica. FORMACIÓN PARA EL EMPLEO FORMACIÓN CONTINUA OFERTA PARCIAL CURSOS PREPARACIÓN ACCESO A CICLOS
publizitatea
El instituto Superior de Formación Profesional ElorrietaErreka Mari ha cumplido 50 años al servicio de la Formación Profesional; en este medio siglo, el centro se ha consolidado como un referente en la FP del País Vasco
15 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Elorrieta-Erreka Mari, Formación Profesional para el empleo
hezkuntza Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
16
Parlez-vous anglais?
Beste hizkuntza baten ezagupenak lan eskaintza gehiagotara aurkezteko aukera ematen du Hizkuntzak ezagutzea lana aurkitzeko funtsezko elementuetako bat bilakatu da. Gero eta enpresa gehiago dira atzerriko merkatuetan lan egiten dutenak eta, horren aurrean, bitartekotzarako hizkuntza amankomun baten beharra izaten da. Egoera ekonomiko larri honen
aurrean, enpresa gehienek bere zerbitzuen internazionalizazioaren aldeko apostua egin dute. Hori dela eta, gero eta profesional eleanitz gehiago behar dira. Bigarren edota hirugarren hizkuntza baten ezagupena funtsezko elementua bilakatu da lana bilatzen ari diren horien-
tzat, azken finean, gaur egun diren lan eskaintzen laurden batean hizkuntzen ezagupena ezinbestekoa baita. Oraindik ere ingelesa da gehien eskatzen den hizkuntza; lan eskaintzen %72an ingelesa eskatzen da. Hala ere, bestelako hizkuntzen beharra ere indartu
Balorazioa Esan bezala, ingelesa da enpresek gehien eskatzen dute hizkuntza. Indarra galdu duen arren, negozio munduan nagusi den hizkuntza lan kualifikatuetarako eskaintzen %72an eskatzen jarraitzen da. Indarra hartzen ari den beste hizkuntza bat frantsesa dugu. Horrela, lan kualifikatuetarako eskaintzen %8,56an hizkuntza hau eskatzen da. Kontrako fenomenoa alemanierarekin gertatzen da, izan ere, hizkuntza honen garrantzia ia 1,5 puntutan erori da (%4,52etik %3,17raino).
Sektoreak Zenbat eta sektore internazionalizatuagoa orduan eta hizkuntzen behar handiagoa. Honen adibiderik garbiena industria sektorea da non lan eskaintzen %52,55an hizkuntzak eskatzen diren. Hizkuntzak funtsezkoak diren beste sektoreetako batzuk baliabide energetikoak (%51,23) edota makineria (%46,34) ditugu. Bestalde, hizkuntzen behar hau dela eta, hezkun tza sektorean ere hizkuntzen eskaintza %39,45eraino igo da. Telekomunikazioen sektorean ere hizkuntzek gero eta garrantzia handiagoa dute eta urtebete bakarrean bere pisua ia 8 puntutan hazi da, %29,21tik gaur egungo %37,70raino. Automobilgintzan eta informatika sektorean, berriz, hizkuntzen pisua gero eta urriagoa da. Horrela, automobilgintzan hizkuntzak eskatzen zituzten eskaintzen %49tik %36,2ra pasa gara eta informatikan, %45,66tik %17,8ra.
• Globalizazioa dela eta txinera, arabiera, poloniera, txekiera edota japoniera bezalako hizkuntzen eskaera %14,2raino hazi da. • Katalunia, Euskadi eta Balearrak dira bertako hizkuntzak gehien baloratzen dituztenak. Galizia eta Valentzia dira, berriz, bertako hizkuntzan gutxien baloratzen dituztenak. • Internazionalizazio maila altuak dituzten sektoreak dira hizkuntz eskaera handiena dutenak: industria, baliabide energetikoak, makineria, hezkuntza...
INSTITUTO URBI INSTITUTUA Erdi Mailako zikloak euskaraz: Erizaintzako Zaintza Osagarriak izeneko zikloa 1.400 ordukoa Irteera profesionalak: ospitaleak, hortz-klinikak, kontsulta medikoak, egoitzak, eguneko zentroak, bainuetxeak… Hezkuntza pertsonalizatuta Praktikak atzerrian Leonardo Da Vinci proiektuarekin Komunikazio hobezinak: trena, autobusa, metroa Prestakuntza integrala eta etengabea Teknologia eta didaktika berriak
Ciclos de Grado Medio en euskara: Ciclo de Cuidados Auxiliares de Enfermería de 1.400 horas Salidas profesionales: hospitales, clínicas dentales, consultas médicas, residencias, centros de día, balnearios… Educación personalizada Prácticas en el extranjero con el proyecto Leonardo Da Vinci Comunicaciones inmejorables: tren, autobús, metro Preparación integral y continua Nuevas tecnologías y didáctica actualizada.
INSTITUTO URBI INSTITUTUA • Lehendakari Agirre 93 • 48970 Basauri • Tfno.: 94 449 29 96 / 94 657 10 85 • email: zuzen@urbibas.org • www.urbibasauri.org
hezkuntza
Indarra hartzen ari diren beste hizkuntzak italiera (%0,7) eta portugalera (%0,75) dira.
17 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
da. Horrela, frantsesa postuen %8,5ean eskatzen da Adeccok eta Infoempleok egindako ikerketa baten arabera. Txinera, arabiera, japoniera edota Europako ekialdeko hizkuntza desberdinen (errusiera, errumaniera, txekiera, poloniera…) eskaintzak ere gora jo du. Estatu mailan, hizkuntza autonomikoen eskaintza ere handiagoa da aurreko urteekin alderatuta. Katalunia da bertako hizkuntza gehien baloratzen duena (%38,38) eta Euskadin berriz, ehuneko hori %18,57koa da.
• Ingelesa da gehien eskatzen den hizkuntza (%72) baina indarra galtzen ari da frantsesa bezalako hizkuntzen aurrean (%8,5) Adeccok eta Infoempleok estatuan izan diren 198.500 lan eskaintzen inguruan egindako ikerketaren arabera.
giza eskubideak ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
18
Munduan diren guda eta gatazka armatu desberdinak direla eta hainbat gazteren hezkuntza eskubideak bermatu gabe geratzen dira. Irudian, Afganistango Iparraldeko eskola bat
Hezkuntza eskubideak
Munduan 127 milioi gazte eta nerabe analfabeto daude UNICEFek argitara berri duen txostenaren arabera, mundu mailako hezkuntza sistemetan aurrerapen handiak eman diren arren, oraindik 71 milioi gazte eskoletatik at aurkitzen dira Azken 20 urteetan hainbat gaztek eta nerabek munduko hezkuntza eta osasun sistema desberdinetan izan diren aurrerapeneei etekin atera badiete ere, beste asko abandonaturik geratu dira. Horrela, UNICEFek argitaratutako txosten baten arabera (‘Haurtzaroarentzako aurrerapena: neraben inguruko txostena’), urtero milioika gazte hil egiten dira eta beste
hainbat milioi edozein hezkuntza aukerarik gabe geratzen da. Aipatu txostenaren baitan, munduan, oraindik ere, 127 milioi gazte eta nerabe analfabeto daude. Afrikan, adibidez, Saharako hegoaldeko lurraldeetan, nerabeek oso bizi tza baldintza txarrak dituzte. Lurralde honetan gero eta handiagoa da haur eta nerabeen populazioa baina soilik gazteen
erdiak lehen hezkuntza amaitzea lortzen du eta langabezia tasa, gazteen artean, oso altua da. Oso baldintza desberdinak UNICEFeko txostenak salatzen duen moduan, munduan diren 1.200 milioi nerabeen (10 eta 19 urte bitarteko gazteak) artean ematen den aberasta-
Hezkuntza Mundu mailan aurrerapen handiak eman dira hezkuntzari dagokionez. Gaur egun, lehen hezkuntzan izateko adina duten haurren %90a lehen hezkuntzako eskoletan matrikulatuta dago. Gainera, bigarren hezkuntzako sistemetan ere aurrerapen handiak eman dira hainbat herrialdeetan, baina bigarren hezkuntzan diren matrikulazio tasak, oraindik ere, oso baxuak dira Afrikan zein Asian. Horrela, bigarren
giza eskubideak
19 hezkuntzan izan beharko luketen hainbat ikaslek lehen hezkuntzan jarraitzen dute. Bigarren hezkuntzan izateko adina duten 71 milioi gazte eskolatik kanpo daude eta 15 eta 24 urte bitarteko 127 milioi gazte eta nerabe analfabeto dira, gehienak hegoaldeko Asian eta Sahara Hegoaldeko Afrikan aurkitzen direlarik.
UNICEFek nerabeen eskubideak bermatzeko programa eta politika eraginkorren beharra azpimarratu du. Izan ere, adin tarte honetan egiten diren inber tsioek pobreziaren zikloa apurtzen lagun dezake eta hainbat etekin eman diezaieke norbanakoei zein bere komunitate eta herrialdeei.
Hezkuntza herri txiroetan • 15 eta 24 urte bitarteko 127 milioi gazte analfabeto dira. Hauetako gehienak, Asiako hegoaldean eta Sahara hegoaldeko Afrikan bizi dira. • Hezkuntza sistemetan hobekuntza nabariak eman aren, 71 milioi haurren hezkuntza eskubideak bermatzeke daude. • Garapenen bidean diren herrialdeetako 20 eta 24 urte bitarteko emakume gazteen heren bat 18 urterekin ezkonduta zegoen. • Niger-en, 20 eta 24 urte bitarteko emakume gazteen erdia ama zen 18 urte bete baino lehen • Hezkuntza egokia izatea funtsezkoa da herrialde hauetan ematen den pobrezia zikloa apurtu ahal izateko.
JUSTIZIA eta herri administrazioa saila
Departamento de JUSTICIA y administración pública
Giza Eskubideen Zuzendaritza
Dirección de Derechos Humanos
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
sunaren banaketa desorekatua dela eta, hauetako askori ezin zaie bere hezkuntza eskubideak bermatu. Horrela, UNICEFek nerabeen bizimodu maila handitzeko beharrezkoak diren inbertsioak egitea eskatzen du, ez soilik hezkuntzarako, baita hauen biziraupenerako ere. Bestalde, txostenean azaltzen den bezala, nerabetasunera iristen diren haurrak gero eta testuinguru biolentoagoetan bizi dira. Biolentzia hau, bere etxeetan bertan hasten da. Adibidez, Kongoko Errepublika Demokratikoan egindako inkesta baten arabera, jada ezkonduta ziren 15 eta 19 urte bitarteko nesken %70ak tratu txarrak pairatu izan ditu. Nesken kasuan, gainera, hauek sarritan haurtzaroa alde batera utzi eta helduei dagozkien lanak bete behar izaten dituzte. Honek, trebakuntzarako eta hazkunde pertsonalerako aukerak murriztu egiten ditu. Beti ere UNICEFek egindako txostenak jasotzen dituen datuen arabera, Txinan ezik, garapen bidean diren beste herrialde guztietan bizi diren 20 eta 24 urte bitarteko emakumezkoen heren bat ezkonduta zegoen 18 urterekin, eta hauetatik, beste heren bat, jada ezkonduta zegoen 15 urterekin. Nerabeen artean ematen den jaiotzetasa oso altua da Latinamerika, Karibe eta Sahara Hegoaldeko Afrikan. Niger-en, adibidez, 20 eta 24 urte bitarteko emakumeen %50a 18 urte bete baino lehen ama zen.
gazteria
EAEko gazteen %98k Internet erabiltzen du
賊 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
20
Gazteek e-postarako eta gizarte sareetan aritzeko erabiltzen dute batez ere Internet Maiatzaren 17an Internet Eguna ospa足 tzen da eta, hori dela eta, Gazteen Euskal Behatokiak Euskal Autonomia Erkidegoko gazteen Interneten kontsumoari buruzko datuak argitara berri ditu. Datu hauek guztiak, Behatokiak pasa den martxoan 15 eta 29 urte bitarteko 1.500 gazteri egindako inkesta baten emaitza dira. Ikerketaren daturik aipagarriena honakoa da: 15 eta 29 urte bitarteko gazteen %98k Internet erabiltzen du. Aurreko urteetako datuekin alderatuta, Internetera konektatzen diren gazteen kopurua hazi egin dela ikus daiteke. Estatuko beste gazteen erabilerarekin alderatuz, EAEko gazteen erabilera altuagoa dela ere ikus daiteke (%98 EAEn eta %92 Estatuan, hurrenez hurren). Gazteen Euskal Behatokiak emandako datuen arabera, gainera, EAEn Internet gazteen kontua dela esan daiteke. Izan ere, gazteen artean, esan bezala, erabilera %98koa den heinean, 29 urtetik gorakoen artean, berriz, ehuneneko hori %55eraino jaisten da. Gero eta gazte gehiago konek足 tatzeaz gain, gazteek konektatuta ematen duten denbora ere handiagoa da. Horrela, 2000 urtean, astean 15 ordu baino gehiago konektatzen ziren internau足ta gazteak %3 ziren; 2012an, aldiz, %29 izatera pasa dira. Interneten emandako asteko ordu kopuruan gehien eragiten duten alderdiak ez dira sexua, adina edota ikasketak, baizik eta zeregin nagusia eta astia: ikasleak eta langabetuak, bai eta astegunetan 4 ordu libre baino gehiago dituztenak ere dira Interneten konektatuta ordu gehien ematen dituztenak.
Ordenagailuen erabilera Euskal gazteriak Internet erabiltzen du, gehienbat, gizarte sareetara konektatzeko eta posta elektronikoko mezuak bidaltzeko Emailak jaso eta bidali
%60
Gizarte Sareetara konektatu
%55
Ikasketak
%36
Prentsa irakurri
%33
Lana
%30
Deskargak
%20
Iturria: Gazteen Euskal Behatokia
<1 ordu
%8
1-7 ordu
%37
7-15 ordu
%25
>15 ordu
%29
Ed/Ee
%1 Iturria: Gazteen Euskal Behatokia
Telefonoen erabilera Euskal gazteriaren %99ak sakeleko telefono propioa du Gazteen Euskal Behatokiak XI. Zientzia Asterako egindako ikerketaren arabera
Deiak egin eta jaso
%72
Mezuak bidali eta jaso
%51
Musika Entzun Internet
%99
%27 %11
Foto eta bideoak partekatu
%8
Jokoak
%7 Iturria: Gazteen Euskal Behatokia
21 Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
2000. urtean, astean 15 ordu baino gehiago konektatzen ziren internauta gazteak %3 besterik ez ziren. Aurten, berriz, %29raino hazi da ehuneneko hori
gazteria
Zenbat ordu Interneten?
gazteria
Donostia 2016. Olatu talka argazkiak
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
22
2016an izango duen Europako Kulturaren Hiriburutzaren baloreak hedatzeko, pasa den maiatzaren 12 eta 13an burututako Olatu Talka jaialdiaren barnean 200 ekintza kulturaletik gora burutu ziren Donostian.
Egin zaitez harpide! Izena Abizenak Helbidea Posta Kodea Telefonoa E-maila Urteko 4 aleak: 6€ 94 470 22 94 ±18 Presta Ezazu Zure Etorkizuna Iparragirre, 17 48009 • Bilbao
Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
gazteria
Donostia 2016. Olatu talka argazkiak
23
gazteria Âą 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
24
Kontuz telefonotik bidaltzen duzunarekin INTECOk (Instituto Nacional de TecnologĂas de la ComunicaciĂłn) eta Pantallas Amigasek gazteei zuzendutako sextingaren inguruko gida kaleratu zuten pasa den urtearen hasieran. Sexting-a gazte eta nerabeen artean gero eta hedatuagoa dagoen praktika da eta izaera sexuala duten edukien hedapenean datza. Eduki hauek, bideoak zein argazkiak, igorleak
berak ekoiztuak dira, normalean, sakeleko telefonoaren bidez. Sexting hitza ingelesetik eratorritako terminoa da: Sex (sexua) + Texting (testu idatzien bidalketa SMS bidez) Sextinga ez da soilik gazteen artean ematen, baina zenbait faktore direla eta, fenomeno honen alde negatiboak pairatzeko aukera gehiago izaten dituzte.
Sexualitatea eta nerabetasuna Nerabetasunak berezkoak diren zenbait ezaugarri ditu. Adin tarte honetan, sexualitatea definitzeaz gain, talde baten parte izateak ere garrantzi handia du. Hori dela eta, sarritan, sexuarekin zerikusia duten gaiekiko esposizioa handiagoa da, batez ere, gertuko lagun taldearen artean. Zer egin Praktika ‘dibertigarria’ izan badaiteke ere, sextinga ez da batere praktika gomendagarria. Gailu elektronikoen bidez partekatutako edukien gaineko kontrola ezinezkoa da eta, ondorioz, kaltegarria izan ahal zaigun edozein eduki partekatzea ideia ona ez dela jakin behar dugu. Edukiak bidali edo jasotzean sextingean parte hartzen ari gara. Honek dituen arriskuak ekidi tzeko, ‘jokoarekin’ amaitzea gomendatzen da, irudi gehiago ez bidaliz edota jasotako iruduak ezabatuz. Hau jakinda, edukiak partekatu baino lehen, erabiltzen ditugun gailu elektronikoen segurtasun eta pribatutasun maila ezagutu behar dugu. Sakeleko telefonoan ditugun edukiak babesteko gomendagarria da telefonoa pasahitz baten bidez babestua izatea, batez ere, telefonoa galtzen badugu edo lapurtzen badigute. Kontutan hartu behar da ere, izan badirela eduki horiek ‘lapurtzeko’ aukera ematen duten malware delakoak. Bikotekideak edota gustoko duzun pertsona horrek izaera sexuala duten bideo edo argazkiak bidaltzea eskatzen badizu, har daitekeen erabaki zuzen bakarra ezetz esatea da. Bestelako kasuetan, hots ezezagunak etab... pertsona heldu baten laguntza eskatu beharko da.
Aholkuak Ez ekoiztu izaera erotikoa duten edukiak. Argazki erotiko bat ateratzen baduzu eta lagun bati bidaltzen badiozu sakeleko telefonoaren bidez edota Internet bidez, honen gaineko kontrola galtzen duzu eta edonon amai daiteke. Norbaiti argazkia ateratzen badiozu, honen baimena behar duzu. Kasu bietan, kontutan izan zein ondorio izan daitezke eduki horiek galtzen badituzu edota lapurtuak badira. Era berean, norbaitek argazkia ateratzeko baimena emateak ez du esan nahi eduki hori hedatzeko baimenik duzunik. Ez zabaldu. Ezagun baten argazki erotikoa iristen bazaizu, ez zabaldu. Horrelako edukien hedapenak ondorio negatiboak izan ditzake argazkian ateratzen den pertsonarentzat, baina baita zuretzat ere. Probokaziorik ez. Nahiz eta asmo txarrik izan ez, ez eskatu inori horrelako eduki erotikoak bidaltzea. Hirugarren pertsonaren batek eduki horiek eskura ditzake eta modu okerrean erabili zu eta zure bikotekidea kaltetuz.
gazteria
Praktika arriskutsua Hala ere, modu inozoan egiten den horrek, arazo handiak sor ditzake, teknologia berrien bidez edukiak kontrolik gabe hedatzen baitira. Lagun soil batekin partekatu nahi zen irudia munduko beste puntan amai daiteke minutu gutxitan. Hori dela eta, sextingak duen arriskurik handiena pribatutasunaren galera da: behin edukia bidalita horren gaineko kontrola galtzen da. Edukiaren jasotzaileak eduki hori hedatzeko aukera izateaz gain badira kontrola galtzeko beste moduak ere: sakeleko telefonoaren lapurreta/galera edo crackinga (hirugarren batek sakeleko telefonoan diren edukietara baimenarik gabe iristen denean). Eremu pribatuan geratu behar ziren eduki sexual horiek publiko bilakatzen direnean, arazo psikologikoak ere sor daitezke: depresioak, urduritasuna... Sextingaren kasuan, izaera sexualeko edukien erabilera beste pertsona bat umiliatzeko erabiltzen denean, ciberbullying kasu baten aurrean izan gaitezke. Bestalde, izaera sexuala duten irudi hauek, pertsona desegokiaren eskuetan, estortsio eta xantaiarako elementu bilaka daitezke. Fenomeno hau, sextortsioa izenarekin ezagutzen da. Grooming-a ere sextinarekin erlazionatuta azal daitekeen fenomenoa da. Kasu hauetan, pertsona heldu batek adin gutxiko baten konfidantza irabazten saiatzen da sexu izaera duten ‘mesedeak’ lortzeko. Groominga egiten duen heldu baten eskura sextingaren bidez bidalitako edukiak iristen badira, honek eduki hauek erabil ditzake, sextortsioa erabiliaz, adibidez, izaera bereko eduki gehiago lortzeko. Aipatu arrisku psikologiko hauetaz guztietaz gain, sextingak arrisku fisikoak ere izan ditzake, batez ere pederastak tartean sartzen direnean. Jende askok ez dakien arren, gailu elektronikoekin atera tzen diren argazki edota bideoek badute ezkutuan den informazio bat. Informazio
horrek, adibidez, argazkiaren geolokalizazioa ematen du, hots, argazkia zehazki non atera den.
25 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Lehenik eta behin, garbi izan behar dugu sextingean adin gutxikoa dela, modu kontzientean, argazkia edo bideoa ekoiztu eta hedatzen duena. Normalean, beste norbaitek eskatua, dibertimenduagatik, lagun baten zirrara sorrarazteko edota ondo sentitzeko egiten dute.
gazteria 卤 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
26
Euskal gazteriaren erdiak M15M mugimendua begiko du
Hala ere, bakarrik euskal gazteriaren %14a parte hartu du mobilizazio desberdinetan Gazteen Euskal Behatokiak argitara eman duen ikerketa baten arabera, euskal gazteriaren erdiak begiko du duela urte bete hasitako M15M mugimendua. Gazteen Euskal Behatokiak burututako ikerketa lana 2012ko martxoan EAEko 15 eta 29 urte bitarteko 1.500 gazteri egindako inkesta batean oinarritu da. Lan honen xedea, Euskadin, M15Mren mobilizazioetan zenbat gaztek parte hartu duten eta hauen profila eta ezaugarriak ezagutzea izan da. Ikerketaren ondoriorik azpimagarriena honakoa da: 15 eta 29 urte bitartekoen kolektiboaren erdiek (%50) oso edo nahiko gogoko dituzte M15Mren mobilizazioak; %38k ez dituzte oso gogoko edo ez dituzte batere gogoko; eta gainerako %12k ez dute iritzirik adierazi auzi horri buruz.
Gazte arabarrak dira mugimendu honekiko begikotasun handiena dutenak (%57). Ikerketaren baitan, 15M mugimendua begiko duen gaztearen profila honakoa litzateke: goi ikasketak dituen eta gai politikoetaz kezkatzen den gaztea. Mugimenduarekiko begikotasuna handia izan arren, beti ere ikerketa honen arabera, EAEko gazteen %14k bakarrik M15Mren mobilizazioren batean parte hartu du. M15Mren mobilizazioetakoren batean parte hartu duten gazteen profila taxutze aldera, kolektibo horren eta EAEko gazteria osoaren arteko osaeran dauden aldeak kontuan hartu dira, eta esanguratsuak direnak bakarrik nabarmendu. M15Mren mobilizazioren batean parte hartu dutenen artean, honako kolektiboetako gazte gehiagoren pre-
sentzia dago, EAEko gazteria osoaren baitan baino: Arabako eta Bizkaiko biztanleak; 20 eta 29 urte bitarteko gazteak; Goi-mailako ikasketak dituzten gazteak (unibertsitateko ikasketak edo goi-mailako heziketa-zikloak); Ikasleedota sindikatu-erakundeetan dauden edo egon diren gazteak; Boluntario-jarduerak egiten dituztenak edo egin izan dituztenak; Politikan interes handia edo nahikoa dutenak; Politikari dagokionez, euren burua ezkertiartzat jotzen dutenak; Gure gizarteak erreforma sakonak behar dituela edo, areago, goitik behera aldatu behar dela uste dutenak; Gazteen egoera, oro har, txarra dela uste dutenak; Uste dutenak erakundeek ez dituztela gazteen iritziak aintzat hartzen; Gai publikoetan aktiboki parte hartu nahiko luketenak.
KULTURA Saila
Departamento de Cultura
Gazteria eta Gizarte Ekintza Zuzendaritza
Direcci贸n de Juventud y Acci贸n Comunitaria
Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Probintzia plaza 13, behea 01001 Gasteiz • 945 181700 • www.alava. net/ifj • www.gazteinformazioa.net • www. facebook/infogaztea.araba • informazioa@ ifj.alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa. Espainia plaza behea. 01001 Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz. org/omij • www.vitoria-gasteiz.org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org
Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa. Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www.txorierrikogazteak.com • oij@e-txorierri.com
Gazte Informazio Zentroa. Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@ portugalete.org • gaztegela@gmail.com
Ermuako Gazte Informazio Bulegoa. Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@udalermua.net
Galdameseko Gazte Informazio Gunea. San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org
Bizkaia
Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa. Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@sarenet.es
Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa. Zelaieta Parkea, s/n 48340 AmorebietaEtxano • 94 6300649/50 • www. ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa. Gaztegune. Ugertza bidea, 1 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • gaztegunea@ arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Aguirre, 23 48870 Artzentales • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.Pio Bermejillo, 19 48800 Balmaseda • 94 6800240 • www.balmabegi.com • www. balmaseda.net • gaztezer@balmaseda.net Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua. San Juan, 17 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org Gurutzetako Gazte Informazio Gunea. Balejo, 4 48903 Barakaldo • 94 4789487 • www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@ barakaldo.org Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa. Basozelai, 11 48970 Basauri • 94 4666430 • www.facebook.com/basaurion • zirtzart@ basauri.net Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa. Gizarte-Kultura Etxea Irakaskintza, 14-16 48370 Bermeo • 94 6179158 •www.giz. bermeo.org • giz@bermeo.org BIZ Bilbao Informazio Zerbitzua. Zabalguneko Eraikina. Zabalguneko Plaza, 11 48009 Bilbao • 94 4204488 • bilbaoiz@ ayto.bilbao.net
Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea. Koldo Mitxelena Kulturunea. Urdaneta kalea, 9 20006 Donostia • 900 110 111 • www. gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net
Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa. Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@erandioko-udala.net
Laudioko Lamuza Gazte Informazio Gunea. Lamuza 13 01400 Laudio • 94 4034921 • infogazte@laudiokoudala.net
Ikusi Makusi Baliabide Zentroa. Areitzo, 2 48810 Alonsotegi • 94 4980807 • ikusimakusi@alonsotegi.net
Induma Informazio Bulegoa. Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@ yahoo.es Plentziako Gazte Informazio Gunea. Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989 • gazteinfo.plentzia@bizkaia.org
Mugarri Gazte Informazio Gunea. Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www. mugarri.net • mugarri@mugarri.net, mugarri.gazte@gmail.com
Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa.Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) 48500 Abanto-Zierbena • 94 6363769 • gazteria@ abanto-zierbena.org
Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@ sv.ehu.es. svrbegaz@sv.ehu.es
Durangoko Gazte Informazio Bulegoa. Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@durango-udala.net
Arabako Kampuseko Gazteentzako Informazio Bulegoa. Apraiztarrak 1Unibertsitate-Pabiloia 01006 Gasteiz • 945 014336 • www.ehu.es • www. gazteinformazioa.net • oij-ar@ehu.es
Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako Lurralde-Zentrua. Rekalde Zumarkalea, 30 - 1, 48009 Bilbao • 94 6083926 /94 6083920/94 6083934 • www.bizkaia.net/ gazteria • gazteinformazioa@bizkaia.net
Busturialdeko Gazte Bulegoa. Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana. com • gaztebulegoa@ busturialdekogazteplana.com
Getxoko Gazte Informazio Bulegoa. Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 94 4910114 • gaztebulegoa@getxo.net Gordexolako Gazte Informazio Gunea. Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Gorlizko Gazte Informazio Gunea. Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@ gorliz.net Gueñeseko Gazte Informazio Gunea. Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz.org • info@gugaz.org Arratiako Gazte Informazio Bulegoa. Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@ gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea. Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@enkarterrialde. org Lanestosako Gazte Informazio Gunea. Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde. org Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campuseko Gazte Informazio Bulegoa. Sarriena auzoa, z/g, Apia Bidea (Gizarte eta komunikazio behealdea) 48940 LEIOA • 94 6015100 • oij-bi@ehu.es Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa. Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa. Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gazte-bulegoa@lekeitio.com Mañariko Gazte Informazio Gunea. Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa. Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune.com Muskizko Gaztegune. Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www. muskizkogaztegunea.blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com
Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela. Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www. juventudportugalete.org • aulajoven@ portugalete.org Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa. Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@santurtzi.net Sopelanako Gazte Bulegoa. Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www.sopelanagaztea.blogspot. com • www.sopelana.net • oij@sopelana.net Turtziozko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa. Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ortzadar.es Urduñako Gazte Informazio Gunea. Kultur Etxea. Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@urduna.com Sestaoko Gazte Informazio Zentroa. La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@infonegocio.com Zallako Gazte Informazio Bulegoa. Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www.ibilimunduan.com • oij@zalla.org • infogazte@zalla.org
Gipuzkoa Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa. Ambrosia Olabide Zentroa. Pio Baroja kalea, 1. 20140 Andoain • 943 593911 • gibandoain@euskalnet.net Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa. Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3 20500 Arrasate • 943 252065 • www. gaztebulegoa.com • gaztebulegoa@ arrasate-mondragon.net Astigarragako Gazte Informazio Puntua. Kultur Etxea. Kale Nagusia, 48. 20115 Astigarraga • 943 331067 • www. astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa. Aita Madinabeitia plaza z/g 20720 Azkoitia • 943 026027 • www.artxamendi.net • gib@ euskalnet.net Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa. Plaza Txikia z/g 20730 Azpeitia • 943 157160 • gib@azpeitia.net Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Gaztegunea. Anoeta, 28 20014 DonostiaSan Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa. net
Donostiako Gazte Informazio Bulegoa. Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. 20003 Donostia • 943 481435 • www. donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@ donostia.org Eibarko Gazte Informazio Bulegoa. Portaela Kultur Etxea, Bista Eder 10. 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven.ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Plaza z/g, 20870 Elgoibar • 943 257986 • www.elgoibar.org/webb/ gazteriazalag.htm • gazteinformazioa@ elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa. Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3 20100 Errenteria • 943 449640 • www. gaztebulegoa.errenteria.net •gazteria@ errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa. Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g. 20120 Hernani • 943 552185 • www. hernani.net • kirola@hernani.net Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa. Javier Ugarte 6. 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia.org Irungo Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Karrika, 2 behea. 20302 Irun • 943 505444 / 943 505643 • www.irun.org/igazte • infojuvenil@irun.org Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa. Manuel Lekuona Kultura Etxea. Geltoki kalea, 18. 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www.lasarte-oria.org • gazteinfo@lasarteoria.org Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.Kultur Etxea, Latxartegi, 3. 20230 Legazpi • 943 737203 • gazteria.le@legazpi.net Oiartzungo Gazte Informazio Puntua. Mendiburu 5, behea. 20180 Oiartzun • 943 491105 • www.gazteoiartzun.net • gazteinfo@oiartzun.org Oñatiko Gazte Informazio Puntua. Foruen Enparantza, 4 – behea. 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@oinati.net Ordiziako Gazte Informazio Puntua. Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2º - 3 20240 Ordizia • 943 805634 • www.ordizia.org • gazteria@ ordizia.org Tolosako Gazte Informazio Bulegoa. Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1. 20400 Tolosa • 943 670383 • www. zazpitantriangulon.com • gazteria@ tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa. Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta.org • gazteinformazioa@ urnieta.org Villabonako Gazte Informazio Bulegoa. Katea Etxea. Kale Nagusia, 79 20150 Villabona • 943 694787 • gazteria@villabona.net Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa. Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34 20800 Zarautz • 943 005122 • www.zarautz. org • gazteinformazioa@zarautz.org
gazteria
Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea. Donostia kalea, 1 01010 Gasteiz. • 945 019539 • www. gazteinformazioa.net •gazteinformazioa@ ej-gv.es • gazteinfoeuskadi@gmail.com
EDEko Gazte Informazio Bulegoa. Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@fundacionede.org
27 ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
Araba
gazteria ± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
28
Lauaxeta Sariaren baitan poesiazko eta ikus-entzunezko sariak emango dituzte lehenengo aldiz Aurten, Esteban Urkiaga Basaraz Lauaxeta fusilatu zutenaren 75. Urteurrena betetzen da, eta hori dela eta Bizkaiko Foru Aldundiak omenaldia egin nahi izan dio. Horrela, Lauaxetaren omenez antola tzen diren Lauaxeta Sarietan hainbat berrikuntza izango dira. Horien artean, ohiko Ohorezko sariaz gain olerki eta ikus-entzunezko sari berriak azpimarra daitezke. Lauaxeta Ohorezko Sariak Bizkaian euskararen sustapen, zabalkunde edo normalizazioan pertsona edo erakunde batek egindako ibilbidea goraipatzea du helburua. Lauaxeta Poesia Sariak, aurten lehenengo aldiz, euskaraz bertsotan edo poesia-prosan sortutako literatura-lana sarituko du. Aurkeztuko diren lanak 2011ko urtarrilaren 1etik 2012ko ekainaren 30era argitaratuak izan beharko dute.
Agenda Ekainak 1 • 19:00. Antzerkia. Act Festival 2012: ‘Grietas’. Bilborock. Ekainak 2 • 19:00. Antzerkia. Act Festival 2012: ‘Cabaret Magritte’. Bilborock. Ekainak 3 • 18:00. Dantza. Alejandra de Oliveiraren ikasturte amaierako erakustaldia. Ekainak 6 • 19:00. Musika. BilbaoMusika. Bilborock. Ekainak 7 • 09:00. Jardunaldia. Berbaditza: Bilboko AEKko ikasleen jaia. Bilborock. Ekainak 10 • 19:00. Dantza. Tango saioa: ‘La Milonga del Cachivache’. Bilborock.
Ikus-entzunezko sariari dagokionez, oroimen historikoari buruz euskaraz sortutako dokumental formatuko lanak nabarmenduko dira, hain zuzen ere zuzendaritza lana sarituko da. Hauek ere, poesia lanak bezala, epe horren barruan eginikoak behar dute izan. Hiru sariak Euskararen Nazioarteko Egunaren harira antolatzen diren ekitaldietan banatuko dira.
Wi-Fi guneak Bilbon • Deusto: Plaza Levante, Plaza Ibarrekolanda, Cruce C/ Ganeta-Jata,
Parque de la bombeadora, Parque Botica Vieja. • Uribarri: Plaza Iturriondo, Zabalbide 75, Plaza Tomás Zubiria Ybarra, Plaza Funicular, Plaza Moraza, P. Celso Negueruela. • Otxarkoaga-Txurdinaga: Plaza Kepa Enbeita, Parque Europa. • Begoña: Virgen de Begoña, Plaza del Carmen, Plaza Basarrate. • Ibaiondo: Plaza Nueva, Plaza La Cantera, P. Bilbao la Vieja, Jardín la Floresta, Jardines de Gernika, Plaza Doctor Fleming, Parque Ibaieder, Plaza Zumarraga Polideportivo, P. Santo Tomas Meabe. • Abando: Jardines de Albia, Plaza Indautxu. • Rekalde: Iralabarri, Plaza Kirikiño, Parque Errekalde, P. Media Luna, Parking Residentes, Parque Amezola, Plaza acceso colegio S. Corazón. • Basurto-Zorroza: Plaza Aita Donosti, Parque C. Astillero, Frontón, Parque Lezeaga, Plaza Ermita San Nikolas.
Ekainak 15 • 9:00. Bertso kanta. Bertso saio topaketa. Bilborock. • 17:30. Musika. Muzzik Arte Siglo XXI Musika Eskola. Bilborock. Ekainak 16 • 22:00. Musika. Burdel King. Bilborock. Ekainak 17 Ekainak 18 • 19:00. Olerki Errezitala. Asociación Artística Vizcaína. Ekainak 22 • 18:30. Antzerkia. Bilbao Eszena Ikastaroetako eszena erakustaldia. Bilborock. Ekainak 23 • 22:00. Musika. Lus Augusto Maldonado. Bilborock. Ekainak 28 • 20:00. Musika. Barrutixpress: ‘Educados + The Rise + Vietato Pensare’. Bilborock. Ekainak 29 • 19:30. Zine-hitzaldia. Representación de la Comunidad LGTBT en la producción cinematográfica + cortos de temática LGTBT. Ekainak 30 • Musika. Barrutirock: ‘Happy Morgue + Mikel Uraken’. Bilborock.
gazteria
Wilt eleberriaren euskarazko moldaketa
± 18 //etorkizuna.eu 2012 maiatza
29
Tom Sharpek idatzitako ‘Wilt’ eleberria pasa den mendean idatzitako eleberririk arrakastatsuenetako bat da. Mundu osoan 10 milioi kopia baino gehiago saldu dira eta jada 22 hizkuntz desberdinetara itzulia izan da. Zalantzarik gabe, ‘Wilt’ pasa den mendeko eleberririk komikoenetakoa da eta orain, Garbi Losada eta Jose Antonio Vitoriak aipatu eleberriaren euskarazko moldaketa egin dute. Hau ikusgai izango da Arriaga antzokian Mikel Laskurain, Mikel Losada, Aitziber Garmendia, Ainere Tolosa eta Xabi San Sebastianen eskutik. Antzezlana euskaraz eskainiko da, euskara bizian; Wilten egokitzapen honetan, aktore bakoitzak bere euskara erabiltzen du, bere euskalkia, bere esamoldeak, bere esapideak, umorea egitea errazten duena. Tom Sharpek, bere prosa arinaren bidez, isekaz egingo dio eraso orori. Guztiei eta denari egingo dio barre, ezerk ez dio bere ikuspegi ironikoari ihes egingo: familia, heziketa, lesbianak, aberatsak, behartsuak, ikasleak, polizia,
eliza, irakasleak, etxeko andreak, kontsumismoa, modak, eskuineko pertsonak, ezkertiarrak, ideologia gabekoak, haragi opilak, komuneko garbikaria… Sharpe pertsonaia arruntetatik abiatzen da, errealitatea bihurrituz eta gizarte neurotikoa, galdua eta, bereziki, gurearen oso antzekoa. Protagonista Nagusia Henry Wilt da, itxaropena galdutako gizona. Arte eta Lanbide Eskola batean dihardu Literatura irakasle, batere interesik ez duten igeltsero, iturgin edo argiketari-gaiekin.
Wilt. Maiatzak 23tik 24ra
Emaztearekin ere ez da zoriontsu. Aspaldi ez du Eva jasaten, emazte heldugabe eta txepela. Baina Wiltek ihesbidea du: egunero, txakurra paseatu bitartean, emaztea hiltzeko eta gorpua desagerrarazteko modu anitz asmatzeari ematen dio. Antzezlana euskaraz eskainiko da, euskara bizian; Wilten egokitzapen honetan, aktore bakoitzak bere euskara erabiltzen du, bere euskalkia, bere esamoldeak, bere esapideak, umorea egitea errazten duena.
WILT: Jatorrizko lana: Thom Sharpe. Zuzendaritza: Garbi Losada. Aktoreak: Mikel Laskurain, Isidoro Fernández, Aitziber Garmendia, Miren Gojenola, Koldo Losada / Fernando Ruiz. Egokitzapena: José Antonio Vitoria eta Garbi Losada. Euskarazko bertsioa: Dorleta Urretabizkaia. Bideo sortzaileak: Raúl López. Argien diseinua: Xabi Lozano. Obrarako musika: Joxan Goikoetxea. Eszenografiaren diseinua: Markos Tomas. Jantzien diseinua: La Gallina Ciega. Zuzendari laguntzailea: Dorleta Urretabizkaia. Eszenografia lantegia: Eskenitek, Barritu, Edi Naudo. Diseinu grafikoa: Estudio Lanzagorta. Argazkilaria: Alex Iturralde. Zerbitzu teknikoak: Limbo Escena. Ekoizle laguntzailea: Maitane Gabilondo. Ekoizle zuzendaria: Jose Antonio Vitoria.