Gazteberri99

r

B G

ri

G

az

a

te b e

A ldiz k i a r

Gazteberri #99 2014 Maiatza/Ekaina

Alkoholari gerra

r

B G

ri

G

az

a

te b e

A ldiz k i a r

Aurkibidea Alkoholari gerra

06 Elkarrizketa.

Javier Gómez Zapiain

08

ARGITARATZAILEA:

Zientzia.

Pertsona ederrak berekoiagoak

10

Euskara

© Shareak Kultur Elkartea Lege Gordailua: Bi-1151-04

12

Tlf: 94 424 75 94 Faxa: 94 415 74 52 eposta: gazteberri@unionline.info http://www.gazteberri.info Erredakzioa: Iparragirre, 17, 1.esk.

48009-Bilbao.

Koordinatzailea: Jon Mikel Zabalegi Testuak eta diseinua: Shareak Laguntzaileak: Nerea Segura, Gotzon Sanchez, Ziortza Carranza, Naiara Pardo, Jon Lasa, Patricia Aldama.

Argazkiak: Amaia Garcia, Markel Redondo, Alejandro Boyero, Artxiboa Publizitatea: 696935662 Banaketa arduraduna: Lourdes Sánchez

Shareak Kultur Elkarteak ez du Gazteberri Aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzunkizunik derrigor bere gain hartzen

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA SAILEKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAREN LAGUNTZA JASO DU

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Viceconsejería de Política Lingüística

13. Zer jan, hura izan.

Seme-alaben gurasoenganako indarkeria

14 Aisia

Sexua

18 Teknologia Berriak

26

19. Txorroskiloa.

20 Denbora pasak

28

Gazteberriak Guiness linburuan azaltzen zen

Hil da munduko gizonik lodiena

Milioi bat dolarretako artelana Artista argentinar batek kopuru hori birrindu du Argentinako artista batek ideia bat zuen buruan: ‘diruaren esklabu gara’. Ideia hori islatu nahian, artista honek milioi bat dolar hartu eta billete horiek guztiak birrindu egin ditu argazkian ikus daitekeen esfera osatzeko. Nondik atera du dirua artista honek? galdetuko dio bere buruari batek baino gehiagok. Bada, erantzuna, agian, artelana bera baino bitxiagoa da. Izan ere, artistak EE.BBetako Altxortegi Sailak jada birrinduta zaborrera botatako erabilgarri

ez ziren bileteetaz baliatu baita. Ez hori bakarrik, artelana osatzeko, Argentinako Banku Zentralak zaborrera botatako peso zaharrak ere erabili ditu.

Egileak adierazi duen moduan, artelan honekin gizartearen eta diruaren artean egun den harremanaren inguruko hausnarketa bultzatu nahi izan du. Bere asmoa, jendea arazo ekonomikoen inguruan kontzientziatzea da, diruak esklabu egiten baikaitu.

Azaleko minbizia belzteko 8.000 euro gastatu ondoren

manchestereveningnews.co.uk

Damien Platt britaniarrak azkeneko 8 urteak eman ditu bere azala belztu nahian. Bere lagun guztiek solariumera joaten zirela ikusirik, Plattek gauza bera egitea erabaki zuen. Antza denez, britaniar honek gustoko zuen beltzaran izatea eta urte horietan guztietan 7.000 libera inguru (8.000 €) gastatu zituen bere azala iluntzen. Zoritxarrez berarentzat, solariumean emandako saio horien eraginez azaleko minbizia sortu zaio. Medikuek minbizia hauteman dutenerako hau oso aurreratuta zegoen eta 10 hilabete barru hil egingo dela aurreratu diote.

4

Manuel Uribe Garza mexikarra, Guiness Liburuaren arabera munduko gizonik lodiena zena, hil egin da. Uribe mexikarrak 48 urte zituen eta bere garaian, 560 kilo pisatzera iritsi zen. Pisu hori dela eta, Guiness liburuan munduko gizonik lodiena bezala azaltzen zen. Uriberen historiak munduari bira eman zion 2007. urtean Guiness liburuak munduko gizonik lodiena zela argitaratu zuenean. Bere kasuak hainbat pertsonen interesa piztu zuen eta zenbait adituen laguntzarekin 200 kilo inguru galtzea lortu zuen. Hala ere, 394 kilorekin, ohe batean bizitzera ‘kondenatuta’ jarraitzen zuen. Pisua galtzeko egin zioten ebakuntza, gainera, modu txarrean amaitu zen. Ebakuntza egiterakoan hodi linfatikoak suntsitu zizkioten eta horren ondorioz hanketan bi tumore sortu zitzaizkion.

Pasa den, maiatzaren bian, giltzurrinetako arazo bat dela eta, ospitalera eraman behar izan zuten grua batez baliatuz, baina medikuek ezin izan zuten bere bizitza salbatu.

deminuto.com

scratch-radio.com

560 kilotara iritsi zen

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

SEXUAREN TXOKOA

Ga. Bis es ditin poris quae.

Ficit quis et labo.

Historiako pasadizo harrigarrienetako bat

Afrikako herrialde baten aireko indarrarekin amaitu zuen antxeta 1987an jazo zen Beninen Historiak milaka pasadizo ditu eta, hauetako asko, Javier Sanz-ek kudeatzen duen ‘Historias de la Historia’ izeneko blogean aurki daitezke. Bertan kontatzen diren hainbat bitxikerien artean, apika, harrigarriena 1987an Afrikako Benin herrialdean jazotakoa dugu.

Urte horretan gertatutakoa azaltzeko, historian atzera jo beharko dugu, 1972. urtera, hain zuzen ere. Urte horretan, Mathieu Kérékeu militarrak Afrikako mendebaldean den herrialde txiki horren kontrola hartu zuen bere gain estatu kolpe bat eman ostean. Bi urte beranduago, diktadoreak bere burua marxista-leninistatzat jo zuen eta orduko Sobiet Batasunarekin eta beste hainbat herrialde komunistekin hitzarmenak sinatu zituen. Hauei esker, Kérékeuk, herrialdeko hiriburua den Porto Novo-n abiazio-zelai bat eraiki ahal izan zuen, ordurarte ziren pista zaharrak ordezkatuz. Abiaziozelai berriari esker, frantsesei atzemandako bost Mirage III ehizahegazkin erabiltzeko aukera izango zuten.

1987. urtera bueltatuz, abiazio-zelaian lan egiten zuen Mathieu Boya abiazio mantenimenduko teknikaria, aspertuta edo, bere golf swing-a hobetzen saiatzen ari zen abiazio-zelaiaren ingurunetan.

Halako batean, Boyak pilota kolpatu eta une horretan pasatzen ari zen antxeta bati eman zion. Zorabiaturik, antxetak jada pistan aireratzeko prest zen Mirage baten zabaldutako kabinan amaitu zuen. Konortea berreskuratu zuenean, antxeta hegoak astintzen eta pilotua erasotzen hasi zen. Honek, hegazkinaren kontrola galdu eta pistaren ondoan aparkatuta zeuden beste lau Miragen kontra egin zuen txoke. Honen ondorioz, leherketa handia izan zen eta bost hegazkinak txikituta geratu ziren.

Beningo epaileek Mathieu Boya errudun aurkitu zuten eta 40 milioi euroko isuna ezarri zioten. Diru hau ordaintzeko aukerarik ez zuenez gartzelan amaitu zuen Boyak.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

5

Erreportajea

GEHIEGIZKO KONTSUMOA GAZTEEN ARTEAN

Alkoholari gerra Eusko Jaurlaritzak legedia aldatuko du kontsumoa atzeratzeko eta murrizteko Euskal Herriko gazteriaren heren batek astebukaerero alkohola edaten du eta % 80 inguruk, noiz edo noiz, alkohola kontsumitu izan ohi duela onartzen du.

Alkohola edaten hasteko adina, bataz beste, 15,8 urtekoa da mutilen artean eta 17,1ekoa nesken artean. Datu hauek guztiek Eusko Jaurlaritzako arduradunen kezka piztu dute eta, hori dela eta, alkoholaren kontsumoa murrizteko eta honen hasiera atzeratzeko ekintza-plana garatu da. Aipatu plangintza honek, besteak beste, alkoholari aplikatzen zaizkion zergak igo, edari hauen publizitatea mugatu, gehiegizko kontsumoak hautemateko protokolo bat ezarri, lonjetan lan berezia burutu edota gauetan alkoholaren salmenta leku batzuetara soilik mugatzea aurreikusten du. Uda hastear den sasoi

6

honetan, Gasteizko exekutiboak, gainera, hainbat gazte trebatu nahi ditu beste gazteak alkoholaren kontsumoak dituen arriskuen inguruan informatzeko. Izan ere, uda izaten da arrisku gehien duen sasoia, gazteek aisialdirako denbora gehiago dutelako eta herriko jaiek kontsumo hau errazten dutelako. Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailetik azpimarratu den bezala, alkoholak aldaketak eragin ditzake gizakion organismoetan, bereziki guztiz garatu gabe dauden nerabeen gorputzetan (batez ere burmuinean). Gainera, mendekotasuna sor dezakeen droga ere bada.

Gehiegizko kontsumoa Osasun Sailatik adierazi denez, alkoholaren kontsumoa gazteen artean ‘osasun publikoko

arazo’ bat da eta hori dela eta, ‘Adingabeak eta alkohola’ programaren xedea gazteen artean eman daitezkeen gehiegizko kontsumoak ekiditzea eta jarrera hauekiko egun den permisibidade sozialarekin amaitzea da. Izan ere, alkohola da adingabe gehienek probatzen duten lehen droga; lehen mozkorraldia, bataz beste, 14,1 urterekin izaten da datu ofizialen arabera.

Datu hauen guztien azterketa sakonago batek joera kezkagarria ere azaltzen du: kontsumoa gero eta goiztiarragoa da eta gero eta intentsiboagoa. Tabakoarekin egindako ibilbidea errepikatu nahian edo, programa honen xedea ‘gazteriaaisialdia-alkohola’ lotura etetea da. Hau, nolabait, nerabetasunetik heldutasunera igarotzeko errituala bilakatu da gure artean,

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

baina normaltzat jotzen dugun kontsumo hori desbidera daiteke eta ondorio oso kaltegarriak sor ditzake. Izan ere, gaztaroan alkoholaren gehiegizko kontsumoa egiten duten horiek aukera handiagoa dute alkoholaren gehiegizko kontsumoaren ondorioak pairatzeko helduarora iristen direnean. Gehiegizko kontsumo honek, adituen esanetan, 60 gaixotasun desberdin eragin edo gaizkiagotu ditzake.

Eusko Jaurlaritzaren asmoa, urte honen amaierarako, ‘Mendekotasunei buruzko Legea’ onartzea da eta bertan, gazteei eta hauek alkoholarekin duten harremanari buruzko atal bat barneratu nahi da. Lege honen arabera, gazteek kalean egiten duten alkohol kontsumoa debekatu nahi da. Honek ez du berrikuntza handirik ekartzen, izan ere,

debeku hori jada indarrean baita. Hala ere, debekua hautsi egiten duten gazteei, isuna jarri beharrean, gizarte lanak burutzera eta trebakuntza ikastaroak burutzera behartuko zaie. Osasun Saileko Jon DarpĂłn sailburuak aditzera eman duenez, udal-ordenantzek ez dute boteiloiaren arazoari irtenbiderik eman eta, horregatik, bere sailetik garatutako programarekin arazo hau esparru desberdinetik (hezkuntza, udala, familia, gizarte zerbitzuak, segurtasuna eta justizia) konpondu nahi da.

Lonjak Eusko Jaurlaritzaren programa honek, gainera, lan berezia burutu nahi du gazteen lonjetan. Horretarako, tokiko eragile eta GKE desberdinekin lan egitea aurreikusten

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

da, batez ere, herriko jaietan alkoholaren kontsumoaren prebentzioa lantzeko, online baliabideak sortzeko edota adingabeei alkohola saltzen dieten salmenta puntuen kontrola areagotzeko. Azken puntu honetan ere legeak aldaketa nabariak izango ditu.

Horrela, 16 urtetik beherako gaztetxoek ezin izango dute alkohola duten edariak saltzen dituzten taberna edo dantzalekuetan sartu bere ardura hartzen duen pertsona heldu batekin ez bada. Gainera, edari alkoholdunen publizitatean ere neurri zorrotzagoak hartzea aurreikusten da. Adibidez, edari hauen publizitateak ezin izango du hauen kontsumoa arrakasta sozial edota sexualarekin lotu eta gehiegizko kontsumoa susta dezaketen bestelako ekintzak (lehiaketak, sariak, beherapenak...) debekatuko dira.

7

Amaia Garcia

Elkarrizketa

Sexu-hezkuntza

Sexu muxu

JAVIER GĂ“MEZ-ZAPIAIN

“Sexu-hezkuntzak garapen pertsonalean eta osasunean eragin behar du�

Eusko Jaurlaritzak eskatuta, sexu-hezkuntza hezkuntzasisteman barneratzeko ekimen bat da Sexu muxu.

Baliabide hau DBHko azken ikasturteetako nerebeei zuzenduta dago. Aplikazioa aurrera eramateko oso tresna erakargarria garatu da, bideojoko bat. Bertan nerabeek sexualitatearen alderdi nagusienak lantzeko aukera dute.

EHUko Psikologia katedraduna eta Sexu muxu ekimeneko zuzendaria Zergatik da sexualitatearen gai hai konplexua nerabetasunean?

Ez dut uste sexualitatearena bereziki gai konplexua denik nerabetasunean.

Konplexua da gizartean. Arazoa ez dago nerabeetan, gizartean baizik. Pertsona helduak dira sexualitatea klandestinitatera eramaten dutenak. Ezin da ukatu nerabeek jarduera sexuala dutela, hori guztia datuetan, ikerketetan, azterlanetan... azaltzen delako. Ezin da errealitate hori ukatu, baina hala ere saiatzen gara. Ez daude nerabeei bereziki bideratutako osasun edo hezkuntza baliabiderik.

Gizartean nerabetasunean ematen diren harreman sexualak gaizki ikusiak dira, kriminalizatu egiten dira eta distortsio

8

kognitiboak daude. Euskadin ez dugu arazo handirik nerabeen sexualitatearekin.

Abortuak ematen dira, bai, baina arrazoizko kopuruetan mugitzen gara, ez Andaluzia edo Karariasetan bezala. Hemen, nerabeek dituzten harremanak ez dira gehiegizkoak.

Orduan jendeak galdetzen du: zergatik sustatzen duzue sexu-hezkuntza? Eta erantzuna garbia da; osasunan prebenitu nahi dugulako, berdintasunezko gizarte zuzenago bat nahi dugulako.

Zer behar du nerabe batek bere behar afektibo-sexualak behar bezala kudeatzeko?

Esploratzeko gaitasuna izatea behar du.

Esparru psikologiko desberdinetatik,

pertsonak modu seguruan hazten dira erreferentzia egokiak dituzten heinean (gurasoak, lagunak, bikotekidea...). Lotura hauek egokiago dituzten pertsonek mundua esploratzeko gaitasun handiagoa dute.

Munduaren garapen honetatik abiatuta, norbera hazten da. Kanpo esplorazio gaitasun honetaz gain, barne esplorazio gaitasuna ere funtsezkoa da. Azken hau bizitzarako gaitasuna da. Eta Sexumuxun, adibidez, trebetasun honek kezkatzen gaitu kondoi bat nola jartzen den baino.

Garrantzitsuena hausnarketa, baloreen garapena edota enpatia da.

Neskek eta mutilek behar afektibosexual berberak dituzte?

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

azaltzeko erabilia izan daiteke eta hortik harreman hertsatzaileetara eta ondoren biolentzia eta erasoetara pasako ginateke.

Baina sexua ere atxikimenduaren zerbitzura jar daiteke. Azken finean, normalean zer nahi duzu? Afektua, besarkada bat, gorputzen kontaktua... nerabetasunean hau guztia normala izan daiteke baina, era berean, hutsuneak dituzten pertsonen ezaugarria izan daiteke.

Hainbat gaztek pornografiaren iturritik edaten duten sexualitatearen inguruan informazioa jasotzeko. Zer ondorio ditu honek?

Erantzun zaileko galdera da, pornografiaren erabilera eta gehiegizko erabileraren artean bereiztu behar delako. Pornografiak ez du zertan negatiboa izan behar, izan baditu alderdi positiboak ere. Pornografiak imajinario erotikoa eraikitzen lagun dezake, baina era berean, egia da efektu negatiboak ere dituela, batez ere, azpian diren harreman ereduei dagokionez. Pornografiaren alderik okerrena, dena den, bere merkatal izaera litzateke, hots, dena sal eta eros daitekeenaren ideia, nahiz eta hori kaltegarria izan. Edozein kasutan, sexu-hezkuntzak pornografiaren erabilera egoki bat egiteko baliabideak eman beharko lituzke.

Duela hamabost urte, mutilak aurretik zeuden jarduera sexualari dagokionez. Gaur egun, eta azterlan desberdinen arabera, joera alderantzikatu da; orain neskak dira jarduera sexual handiago dutenak, iniziatiba hartzen dutenak... Hori positiboa da? Ez dakit; nire ustez mutilen emulazio antzeko bat ematen da. Nik ez ditut irakurketa negatiborik egin nahi baina ematen ari den fenomenoa da.

Agian nolabait erreaktiboa den sexualitate eredu bat da.

Eusko Jaurlaritzako Gazteria Zuzendaritzak egindako azterlan baten arabera, 15 eta 29 urte bitarteko euskal gazteen ia % 20k segurua ez den harreman sexualen bat izan du. Zein iritzi duzu datu

honen inguruan?

Errealitate bat da. Jarduera sexual arduragabe bat izatea normaltzat jo daiteke, adinarekin bat dator. Nerabetasunean, sexu-grina gordina da eta plazerra lortzera bideratuta dago. Sarritan, sexu-grina bestelako beharren mesedera bideratzen da, adibidez, norberaren afirmazioa. Agian, mutilen artean ohikoagoa da mekanismo hau aurkitzea. Hau da, batzutan harreman hori izatea baino garrantzitsuagoa da harreman hori izan duzula esateko aukera izatea. Gau batean ligatzen baduzu horrek zure autoestimua indartzen du. Helduagoak garenean behar hori baduzu, agian hutsune afektibo garrantzitsu baten sintoma izan daiteke. Kasu horietan, sexua boterea

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

Nola ekidin daitezke gazteen artean gero eta ohikoagoak diren jarrera homofoboak?

Ez dakit lehen baino ohikoagoak diren ala ez baina jarrera hauek guztiak oso sexista den gizarte baten ondorio dira. Gure gizartean heterosexismoa oso indartsua da eta horrek diskriminazio mota desberdinak elikatzen ditu. Hau ekiditzeko sexu-hezkuntza egoki bat behar da baina ez soilik jokabide sexualera mugatuta. Sexu-hezkuntzak garapen pertsonalean, osasunean eta ongizatean eragin behar du.

Sexu-hezkuntzan aurrerapen nabarmenak eman al dira?

Sexualitatea jorratzerakoan garrantzitsuena pertsona helduen jarrera da. Sexualitateak gai tabu izaten jarraitzen du eta hainbat helduengan erresistentziak sortzen ditu, sexualitatearekiko jarrera negatiboak.

Eskoletan aurkitzen dugun arazorik handiena helduen jarrera izaten da eta gauza bera osasun esparruan edota hedabideetan.

9

10

GAZTEBERRI #99| 2014 Maiatza-Ekaina

ZIENTZIA

Non da edertasuna?

Edertasuna Zientzilariei zaila egiten zaie edertasuna bezalako kontzeptu abstraktu bat zenbakietan islatzea. Asko dira ikerketa desberdinetan edertasuna neurtzeko erabili diren irizpideak: aurpegiaren simetria, aurpegiaren emetasun/artasun maila, gorputz-masaren indizea, gerria/aldaka indizea edota norberak duen bere buruaren edertasun pertzepzioa.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

Pertsona ederrak berekoiagoak dira Azterlan baten arabera Universidad Autónoma de Madrid-eko (UAM) ikerlari talde batek egindako azterlan baten arabera, bere burua xarmagarritzat jotzen duten eta aurpegia simetrikoagoa duten pertsonek modu berekoiagoan jokatzen dute beste pertsonak lagundu behar dituzten ala ez erabakitzeko orduan. Azterlana zuzendu duen Enrique Turiegano-k azaldu duenez, “aurpegian simetrikotasun handia duten pertsonek ez dute hain sozialak izateko beharra, nolabait, beste jendearen laguntza hein txikiago batean behar dutelako bere behar materialak asetzeko”. Hau ez da edertasuna eta arrakasta lotzen dituen lehen ikerketa; izan ere, azterlan desberdinek pertsona politek propina gehiago lortzeko edota epaiketa batean errugabe ateratzeko aukera gehiago dituztela frogatu dute.

Madrilen garatu den azterlan honetan, zientzilariek edertasun mailak lankidetza zein neurritan baldintzatzen duen ikertu nahi izan dute. Horretarako, ‘Gatibuaren dilema’ izenarekin ezagutzen den jokoa egin dute unibertsitatean ikasten ari diren 176 emakumezkoekin. Joko honetan, erahilketa burutu duten bi pertsonek elkar errua bota ahal dute edota ixilik geratu. Ixilik geratzen badira, bi pertsonek bi urteko gartzela zigorra bete behar dute; errua elkarri botatzen badiote, bost urteko gartzela zigorra beteko dute eta batak errua botatzen badu eta beste ixilik geratzen bada, lehenak urtebeteko zigorra beteko du eta bigarrenak hamarrekoa. Kasu honetan, gartzela zigorra izan beharrean parte-hartzaileek puntuak lortzen zituzten ondorioz diruaren truke aldatzeko.

Ikerketan lortutako emaitzen arabera, aurpegi simetrikoa duten eta bere burua edertzat jotzen zuten emakumeek lankidetzarako joera txikiagoa azaldu zuten.

2010ean UAMen ere gizonen artean egindako antzeko azterlan batean antzeko emaitzak lortu ziren. Antza denez, pertsona ederrek segurtasun handiagoa omen dute bere buruarengan eta horregatik lankidetzarako joera eskasagoa omen dute. Gainera, esperientzian oinarrituta, beste pertsonek hain altruistak ez diren jokabideak errazago onartzen dituztela ikasi dute.

11

Euskara

irekia.euskadi.net

Selfie lehiaketa Getxon

Poziktibity

Euskararen erabilera sustatzeko ekimen berria Euskararik txarrena egiten ez dena da Eusko Jaurlaritzako, Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak euskararen erabilera sustatzeko programa berria jarri du abian ‘Poziktibity’ lelopean. Aipatu ekimen honek euskarak egun duen arazorik handienetako bat zuzentzea du helburu, hots, bere erabilera.

Izan ere, aurten bertan aurkeztu den V. Mapa Soziolinguistikoaren arabera, euskararen ezagutzak goruntz egiten duen bitartean, ezin da gauza bera esan erabileraren inguruan.

Pertsona ezagunak izango dira kanpainaren ardatz. Horrela, aurkezpen

12

ekitaldian, adibidez, Imanol Agirretxe eta Aritz Aduriz futbol jokalariak izan ziren. Aritz Aranburu eta Hodei Collazo surflariek ere parte hartuko dute ekimen honetan.

Xedea, bere jardueretan erreferente diren pertsona euskaldunak azaltzea da. Cristina Uriarte sailburuak azaldu duenez, “Ekimen honek euskaraz hitz egiteko gogoa piztu nahi du; jendea euskaraz hitz egitera animatu”. Hizkuntza Politika sailburuordea den Patxi Baztarrikak, berriz, “beldurrik eta konplexurik gabeko euskararen erabilera bultzatu” nahi dela adierazi du.

Getxoko Udalak euskararen erabilera sustatzeko eta uda ostean hasiko den den ikasturte berriari begira bertako euskaltegietan izena emateak duen garrantzia azpimarratzeko ‘selfie’ lehiaketa antolatu du.

Parte-hartzaileek argazkia eta lelo bat bidali behar dute. Selfie onenak irailan hasiko den matrikulazio kanpainan erabiliko dira.

Argazkiak bidaltzeko epea uztailaren 28an amaitu da.

Gainera, irabazleek sakelako telefono bi eta euskaltegiek emandako materiala irabazteko aukera izango dute.

Oñatiko euskerie Oñatiko udalaren ekimenez eta Badihardugu elkartearen lankidetzarekin ‘Oñatiko euskeria. ezagutu, aztartu, egin’ izenburua duen liburua prestatu da.

Helburu honek hiru xede nagusi ditu. Alde batetik, Oñatiko euskara sustatzea eta honen inguruan izan daitezkeen zalantzak argitzea. Bigarrenik, liburu honekin Oñatiko eukararen transmisioa ere bermatu nahi da. Azkenik, bertako euskara bizitzako esparru desberdinetara (hezkuntza, lana, hedabideak, administrazioa...) zabaldu nahi da.

Dirua behar du

Durangoko Azoka egoera larrian Zenbaki gorriak Durangoko Azoka ez da bere unerik goxoenean. Gerediaga Elkarteak hurrengo edizioak aurrera ateratzetzko diru gehiago behar duela adierazi du baina Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburuordea den Joxean Muñozek adierazi duenez “Eusko Jaurlaritza ez da diruz lagundu behar duene erakunde bakarra izan behar”. Muñozen ustetan ez da ona Eusko Jaurlaritza izatea ardura hori duen erakunde bakarra. Muñozek zalantzan jarri du Gerediaga Elkarteak garatu nahi duen Azoka eredua, hau, gaur egun, ekonomikoki jasangarria ez delako. Horregatik, eragile guztiak gonbidatu ditu Azoka ereduaren inguruko hausnarketa bat egitera.

Gerediaga Elkarteko arduradun nagusia den Nerea Mujika Eusko Legebiltzarrean izan da Azokaren egoera ekonomikoa oso larria dela azaltzen. Mujikaren esanetan Azokak 56.000 euroko defizita du eta hau kitatzeko erakundeen diru laguntzak handitzea eskatu du.

Gerediagaren asmoa orain arte izan den Azoka ereduarekin jarraitzea da baina une honetan ez dakite nahikoa baliabide izango duten ala ez.

Aurreko edizioan, Durangoko Azokak 522.000 eurotako aurrekontua izan zuen.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

NEREA SEGURA

Zer jan, hura izan

Zupadaz zupada, mauka-mauka asetu Ez dakit gaizki jatea erretzea baino hobeto edo okerrago izango den, baina ondorioak partekatzen dituzte Zer da kaltegarriagoa, erretzea ala txarto jatea?

Betidanik esan digute: hiltzen ez gaituenak, loditzen gaituela!! Beraz, tabakoak hiltzen badu, janaria “soilik” loditzen gaitu?

Egun hauetan egunkarietako izenburuek nahastu naute: Munduko Osasun Erakundearen (MOE/ WHO) arabera, 800 milioi pertsonek gosea pasatzen duten bitartean, 1400 milioik gehiegi jaten dute eta gehiegizko pisua dute.

Bestalde, Elikagaigintzako eta Edarietako Industria Federazioak, azken hamarkadetan kalorietako batezbesteko irenste kopurua %13a jaitsi dela ziurtatzen du.

Kontraesanezkoa da? Ba EZ!!

50. hamarkadetako pertsona baten kaloria-beharrak, edo orain (lan bera egiten duela ulertuz) behar dituenak alderatzen baditugu, hauek jaitsi dira. Urtez urte, lanak mekanizatuz joan dira, gero eta gehiago, automatikoki lantzen ditugu. Baina eguneko beste jarduera batzuekin ere gauza bera gertatzen da.

Ohea egitea, esaterako, asko aldatu du: gaur erraza da edredoia luzatzea (nahiz eta

modan dagoen 50 kuxinez apaintzea); aldiz amonaren etxean malgukizko lastaira astuna altxatu behar izateak, azpikoa, maindirea, tapakiak, ohe-estalkia eta ohazala ondo jartzeko, amaiezina da!! Azken finean gutxiago mugitzen gara, beraz kaloria gutxiago behar ditugu. Tituluak zioen moduan, gutxiago ere jaten dugu baina ez behar bezain hainbeste… beraz, “kontuak ez dira ateratzen”.

Berrietako azken idazpurua Schutter-ek (NBE-ko Elikadurarako Eskubideen ordezkaria) adierazitakoarekin iritsi zaigu: “Elikadura txarrak, tabakoa baino mehatxu garrantzitsuagoa dakar osasunerako”. Gehiegikeria??

“Osasun-autoritateek ohartaratzen dute, tabakoa: erail dezake; bizitza-urteak kendu; minbizia, arnas edo kardiako gaixotasunak eragin…”, hauek kutxatiletan irakur ditzakegun mezuetako batzuk dira. Ez dakit gaizki jatea erretzea baino hobeto edo okerrago izango den, baina ondorioak partekatzen dituzte. Jakinaren gainean al zinen?

Seguruenik, zuetako askok erretzeari uztea helburu duzue: batzuk lortu izango

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

zenuten, beste batzuk tabakoa uzterakoan normalean hartzen diren kilo horien beldur izango zarete. Egia al da? Bai baina behin-behinekoa da. Lehen hilabeteetan 3-4 Kg hartu ohi dira: askok estutasunari aurre egiten diote snack edo gozokiekin; gainera, elikagaiak dastatzen hasten dira… Baina behin mendekotasuna edo antsietatea ahazten zaizkionez gero, berriro ere galtzen dira.

Beraz orain aitzakia horrekin, ez zaitezen irten: “zigarreta gutxiago errea eta kaloria gehiago erretzera”.

Ezerk ez du justifikatzen tabakismoaren arazoa jaisten den bitartean, dieta txarrarekin lotutako arazoak handiagotzea.

Garatutako herrietako biztanleriaren ia erdiak, gizentasuna edo gehiegizko pisua du. Hala ere, Gazteriaren Euskal Behatokiaren arabera, Euskadin 15 eta 24 urte bitarteko hamar gaztetatik zortzik beren elikadura orekatua dela uste du. Ea bada, nor izan da galdeketan gezurra galantak esan dituena? Egia esanda, bakarrik erdiek jaten duzuelako fruta egunero. Bestalde, gazteenek geroz eta alferrikako elikagai gehiago kontsumitzen dituzte:

azukredun-freskagarriak, gozokiak edo irenste errazeko elikagaiak (irabiakiak, zukuak…) haiek hartzerakoan ahalegin gutxiago eskatzen dutelako; baina asetzeko botere txikiagoa dutenez, jaten jarraitzera bultzatzen dutenak dira.

Duela egun batzuk, Iñaki Perurena-rekin topo egin nuen elikadura osasungarriko jardunaldi batean, eta berak egindako gogoeta gustatu zitzaidan: “Noiz jaten dugu gehien? Gutxien mugitzen garenean”. Aste bukaeretan atseden hartu ahal izateko, askok bere jarduera jaistera ohituta daude; eta bere ahosabaiei atsegin emateko ere aprobetxatzen dute.

Tolosako zigarrotxo batzuk?

Jendeak egiten duena baino hobeto jaten duela, eta gaizki jatearen ondorioak txikiagoak direnaren sentsazioa dute.

Gaztaroan egindako gehiegikeriek, laster faktura pasatzen dutelako, zaindu zaitez. Gogora ezazu, VISAk nahiz eta ordainagirien ordainketa atzeratu egiten dituen… azkenean iristen direla eta zuloa egiten dutela sakelan. “Xahutu dezakezuna baino gehiagorik, ez kontsumitu”.

13

Erreportajea

SEME-ALABEN GURASOENGANAKO INDARKERIA

Etsaia etxean Gero eta gehiago dira bere gurasoak, psikologikoki zein fisikoki, gaizki tratatzen dituzten nerabeak Seme-alaben Gurasoenganako Indarkeria Euskal Herrian gero eta gehiago ematen den fenomenoa da. Aurreko urtean, Euskal Autonomia Erkidegoan biolentzia edo indarkeria mota honen 486 kasu izan ziren. Kopuru horrekin, eta aurreko urteko datuarekin alderatuta, %17ko hazkundea eman da. Adituen ustetan, hala ere, kopuru hori Iceberg-aren punta besterik izan daiteke, izan ere, aipatu 486 kasu horiek medikuen kontsultetan erregistratutako kasuen kopurua da baina, seguruenik, beste hainbat dira medikuarenean amaitzen ez direnak.

Seme-alaben Gurasoenganako Indarkeria, beste indarkeria mota guztiak bezala, oso gai konplexua da. Gutxi izaten dira bere

14

seme-alabak salatu nahi dituzten gurasoak eta, zergatik ez esan, beti dago seme-alaba aldatuko denaren itxaropena.

Deustuko Unibertsitatearen barruan den Deusto Stress Research ikerketa taldeak lau urte eman ditu nerabeek familiaren barruan burutzen duten indarkeria eragiten duten faktoreak aztertzen eta ‘Escuela Vasco Navarra de Terapia Familiar’ delakoarekin, berriki, aipatu azterlanaren emaitzak kaleratu dituzte. Ikerketa, 13 eta 18 urte bitarteko ia 2.200 nerebeekin burutu da. Ikerketa taldeko buru den Esther Calvetek azaltzen duenez, “seme-alaba bat oldarkor izateko ez da arrazoi bakarra ematen, baina izan badira arrisku hori iragar dezaketen faktore desberdinak:

izaera suminkorra izaten dute, erraz frustatzen dira, haserre bizian jartzen dira nahi dutena lortzen ez dutenean... eta hori guztia, gainera, larriago bilakatzen da ekuazioan drogen edo alkoholaren gehiegizko kontsumoa tartean sartzen bada”. Deusto Stress Research-ek egindako azterlanan, gainera, gurasoek beste faktore bat azpimarratzen dute: lagunak. Calvetek azpimarratzen duenez, “hainbat gurasok gauza bera azaltzen dute; seme-alabek koadrilaz aldatzen dutenean eta egokiak izan ez daitezkeen lagun berriekin hasten direnean etxean diren arazoak biderkatu egiten dira”.

Estatu mailan ere, antzeko kopuruak ikus daitezke. Horrela, ANAR Fundazioak emandako datuen arabera, seme-alaben

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

gurasoenganako indarkeria izan zen iaz telefonoz izan zituzten kontsulten % 9,4aren gai nagusia. Fundazio honek azpimarratu duenez, indarkeria mota honetan gero eta nerabe gazteagoek hartzen dute parte, hots, gero eta gazteagoak dira bere gurasoak erasotzen dituzten gazteak.

Kontrakoa pentsa badaiteke ere, kasu honetan familiaren maila sozialak, antza, ez du zer ikusirik seme-alaben gurasoenganako indarkerian. Horrela, Deusto Stress Research-ek bildu ahal izan dituen kasuetan maila sozial guztiz desberdinak aurki daitezke, hots, behar ekonomiko handiak dituzten familiak baina baita oso maila ekonomiko oneko familiak ere.

Indarkeria mota honen abiarazlea ere

guztiz desberdina izan daiteke. Horrela, eta beti ere Deusto Stress Research-ek egindako ikerketaren arabera, gurasoren baten komunikazio eta arreta falta haurtzaroan edota gurasoren baten falta (heriotza dela eta edota bikotea banandu egin delako) izan daitezke abiarazle nagusienak. Izan ere, faktore hauen atzean maitasun falta bat somatzen da beti eta honek, nolabait, jarrera biolentoa abiaraziko luke.

Gurasoen arteko harreman arazoek ere eragin zuzena izaten dute. Horrela, etxean biolentzia bizi izan duten gazteek ondoren jarduera hori errepikatzeko joera izaten ohi dute. Calvetek azpimarratzen duenez, “emakumezkoen aurkako biolentzia edota seme-alaben aurkako biolentzia izan den

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

etxebizitzetan nerebeek jokabide-eredu hori errepikatzen ohi dute�.

Fisikoa zein psikologikoa Ikerketa honen arabera, seme-alaben gurasoenganako indarkeria gehienbat psikologikoa (errepikatutako irainak, mehatxuak, kolpatzeko keinuak, etxeko gauzak apurtzea...) izaten da fisikoa (kolpeak, bultzadak...) baino. Horrela, inkestatutako nerabeen artean %14,2k bere gurasoak psikologikoki erasotu dituela onartzen du, bai banan banan edo bi gurasoei batera. Indarkeria fisikoa, berriz, jasotako kasuen % 3,2an eman da. Kontutan izan behar da, hainbat kasutan seme-alaben gurasoenganako indarkeria soilik guraso

15

UMEEN TRATU TXARRAK

Zaindu behar zintuenak erasotzen zaituenean Osasunaren Mundu Erakundeak kaleratutako txosten baten arabera, Europan bakarrik, 18 milioi gaztek pairatzen dituzte tratu txarrak bere gurasoen aldetik Seme-alaben gurasoenganako indarkeria gero eta larriagoa bilakatzen ari den arazoa dugu, baina inolaz ere kontrako noranzkoan ematen den indarkeria bezain larria. Pasa den urtearen amaieran Osasunaren Mundu Erakundeak (OME/ OMS) auzkeztutako txosten baten arabera, Europan bakarrik, 18 milioi haur eta gazte dira bere gurasoengandik tratu txarrak pairatzen dituztenak. Azterlan honen arabera, urtero, hamabost urtetik beherako 852 haur hiltzen dira tratu txarren ondorioz Europan. Mundu mailan, kopuru hau hainbat aldiz biderkatuko litzateke. Tratu txarren artean, nagusienak, beti ere Osasunaren Mundu Erakundeak kaleratutako ‘Umeen tratu txarren prebentziorako europar txostena’ren arabera, tratu txar psikologikoak dira (% 29,1), ondoren fisikoak (% 22,9) eta azkenik, sexu-abusuak. Azken hau, batez ere, nesken artean ematen da (%13,4); mutilen artean, berrik, ehunekoa 5,7koa litzateke.

OMEren txostenean azaltzen den moduan, umeen tratu txarrek oso eragin negatiboak dituzte haur horien garapen emozionalean.

Londreseko King´s Collegeeko ikerketa talde batek argitaratu duenez, tratu txarrak pairatu dituzten haurrek gai gris gutxiago azaltzen dute bere burmuinaren zenbait ataletan. Tratu txarrak estresagarri larriak dira eta burmuinaren egituran aldaketa iraunkorrak sor ditzaketen aldaketa fisologiko zein neurobiologikoak eragiten

16

dituzte haur eta nerabeetan. Ondoriorik kezkagarriena eta esanguratsuena, hala ere, berdinen sufrimenduaren aurrean enpatiarik eza, baita beste pertsona batzuen sufrimenduaren aurrean agresioa garatzea ere izan daiteke. Gainera, horrek etorkizunean kostu

ekonomiko eta sozial handia suposatzen du eta, horregatik, OMEk arazo hau bide penaletik ezezik osasun publikoaren arlotik ere jorratzea eskatzen du. Zentzu horretan, prenbentzioa tratu txarren ondorioei aurre egitea baino merkeagoa dela azpimarratu du OMEk. Aipatu txostenean, seme-alaben gurasoenganako indarkerian ez bezala, indarkeria hau familia eredu zehatz batean gehiago ematen dela zehazten da. Horrela ezkondu gabe, hezkuntza maila baxua eta diru sarrera eskasak dituzten bikoteetan maizago ikusten da biolentzia mota hau.

Modu berean, drogen edota alkoholaren gehiegizko kontsumoek horrelako tratu txarrak areagotzeko bidea errazten dute.

Gure artean ere umeen tratu txarrak ematen dira, horrela adierazten du behintzat ANAR Fundazioak kaleratutako txosten batek. Fundazio honek umeen tratu txarrerako laguntza telefono bat du eta pasa den urtean, estatu osoan 423.136 dei jaso zituen, 2012an baino ia %30 gehiago. 2012. urtean, Euskal Autonomia Erkidegotik ia 29.000 dei egin ziren ANAR Fundazioaren telefonora (soilk Gaztela-Leon eta Madrilgo Autonomia Erkidegoen atzetik). Aipatu txostenaren arabera, estatuan umeen tratu txarrak modu kezkagarrian hazi dira azken urtean.

Espainiak bizi duen krisi ekonomiko larria hazkunde hau azaltzeko erabili den arrazoietako bat izan da, etxean egoera ekonomikoa larria denean gurasoek bere seme-alabekin husten baitute bere frustrazioa. Gainera, txostenean azaltzen denez, nerabeen artean ere gero eta genero indarkeria kasu gehiago antzeman daitezke.

GAZTEBERRI #99| 2014 Maiatza-Ekaina

bati bakarrik zuzentzen zaiola, hots, bakarrik amari edota aitari. Dena den, kasu gehienetan amak izaten dira biolentzia eredu honen biktima. Calveteren esanetan, “ama izaten da, kasu gehienetan, seme-alabekin denbora gehien ematen duen gurasoa.

Gainera, fisikoki ere zaurgarriagoak dirudite; aiten kasuan zailagoa izaten da, batez ere, biolentzia fisikoaz hitz egiten badugu”.

Azterlanak azpimarratzen duenez, gurasoenganako indarkeria neskek zein mutilek burutzen dute ia hein berean. Hori dela eta, indarkeria mota hau ez da generoindarkeriatzat hartzen.

Ereduak eta arrazoiak Erasoak definitzerakoan, azterlan honetan bakarrik kontutan hartu dira, psikologikoen kasuan, urtebete batean, gutxienez, sei aldiz errepikatu diren gertakariak. Fisikoen kasuan, berriz, hirutan errepikatu direnak.

Calvetek azaldu duenez, nerabetasunean aldaketa asko ematen dira gazteen bizitzan, fisikoak zein psikologikoak. Hau, nolabait, errebeldiaren sasoia da eta adituek normaltzat hartzen dute, noiz edo noiz nerabeek gurasoei aurre egitea. Horregatik, fenomenoa bere benetako dimentsioan aztertu ahal izateko, Deustuko ikerlariek behingo gertaera izan daitezkeen horiek baztertu nahi izan dituzte benetazko arazoa izan daitezkeen beste horiek hobeto identifikatu ahal izateko. Dena den, azken baieztapen hau tentuz aztertu behar da, izan ere, indarkeria edo biolentzia ez da nerabeen garapenaren berezko

ezaugarria, eta horregatik ondo bereiztu behar dira normala den portaera bat eta funtzionala den bestea. Orduan, zergatik ematen dira edo azaldu dira portaera hauek? Hona hemen zenbait gako: haurrak izateko bataz besteko adina handitu da eta hainbat guraso ‘helduegi’ dira bere seme-alaba nerabeei aurre egiteko; familia eredua aldatu da eta gero eta gehiago dira seme-alaba bakarra duten familiak non hau ‘errege-erregina’ bilakatu den eta nahi duen guztia lortzeko ‘ohitura’ duen; lana dela eta gurasoek gero eta denbora gutxiago ematen dute bere seme-alabekin eta beraiekin ematen duten tarte horietan gatazkak ekiditzen dituzte seme-alabari

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

nahi duena emanez; eta haurrak bere beharretan baina ez bere betebeharretan hezitzeko joera nagusitu da.

Guraso gehienek nekez onartuko dute bere seme-alabaren batek beraiekiko jarrera biolentoak dituela. Errealitate honen aurrean, gurasoak egoerari aurre egiten saiatzen dira, bai egoera ahal den moduan pairatuz, bai ikasitako babesgabetasun baten bidez. Calveteren ustetan, “arauak eta diziplina finkatzea ezinbestekoa da.

Haurrek jakin behar dute ekintza bakoitzak bere ondorioak dituela eta hauek azken muturreraino eraman behar dira. Horrela, zigorrak ezartzen badira ondoren betearazi behar dira”.

17

Sexualitatea

avantsex.com

Zergatik zara heterosexuala?

Fuck For Forest

Porno ekologikoa planeta salbatzeko GKE baten eskutik BAmazoniako oihana babesteko Leona Johansson eta Tommy Hol Ellingsenek pornora jo zuten 2004. urtean. Fuck for Forest izeneko ekimenaren bidez, eskandinabiar bikote honek ingurumena babestea helburu duten ekimenak finantziatzeko dirua lortzea du helburu. Hamar urtetan, lau mila bazkide inguru lortu dituzte eta, guztira, 250.000 euro inguru bildu dituzte Peru, Estatu Batuak, Brasil, Ekuador, Costa Rica eta Eslovakian garatzen diren ekimen ekologikoak finantziatzeko.

Gaur egun Berlinen egoitza duen GKE honen sorrera, jada, nahikoa eztabaidatsua izan zen. Izan ere, bikotea Norbegiako The Quart musika jaialdiaren barnean The Cumshots taldea ematen ari zen kontzertuaren erdian sexu esplizitua izan zuen. Atxilotuak izan ziren eta 1.200 eurotako isuna ordaindu behar izan zuten. Bere herrialdean arazoak izango zituztela ikusita, Alemaniara jo zuten eta han Fuck for Forest (FFF) GKE-a sortu zuten.

Bertan, bi kide mota omen daude. Alde batetik, kideek bere argazki eta bideo erotiko propioak partekatu ahal dituzte GKE-ren web orrialdearen bidez. Horrek, beste kideek bidalitako edukiak ikusteko eskubidea ematen die. Arropa erantzi nahi ez dutenei, berriz, webgunean diren edukiak ikusteko kuota bat ordaintzeko aukera ematen zaie. Web orrialdean parte hartzen dutenen artean ez dago industria pornografikoko profesionalik.

Bikote berezi honen ibilbideak oihartzun handia izan du zine alorrean. Horrela, jada bi dira bere bizitzaren inguruan ekoiztutako pelikulak.

18

Nahiz eta aurrerapauso handiak izan diren eskubide eta askatasun sexualen inguruan, batez ere, eremu teorikoan, oraindik gure gizartean indarrean dagoen paradigma sexuala heterosexualitatea da.

Are gehiago, sexua zer garen izan beharrean, genitalekin zer egiten dugun baino ez da, emakumeen eta gizonen arteko koitoa betiere. Eta errealitate horrek sexu harreman “normal”aren kontzeptua sortu du. Eredu horretatik kanpo gelditzen diren sexualitateek, hau da, normatik kanpo geratzen direnek era eta egoera askotan jazarpena izaten dute.

Beraz, sexualitatea eraikuntza sozial eta kulturala bada, nola heldu gara denok heterosexualak izatera? Edo hobeto esanda, zergatik zara zu zeu heterosexuala?

Galdera horri erantzuteko, Laudioko Udalak 12 eta 35 urte bitarteko gazteei bideratutako lehiaketa bat antolatu du. Esan bezala, lehiaketa honen xede nagusia gazteek heterosexual izatearen inguruan zer nolako ikuspegia duten jasotzea da, horretarako plataforma digital desberdinetaz balia daitezkeelarik.

SEXUAREN TXOKOA

Orgasmoa Zein momentutan deskubritu zen lehen orgasmoa ez dugu argi baino bai urteen poderioz orgasmoak gure erlazio erotikoetan garrantzi berezia hartu du.

XV. mendean emakumeen artean “histeria” izeneko gaitz bat ematen zen. “Hister” uteroa da grekeraz eta, beraz, histeria uteroaren gaitza litzateke.

Gaixotasun hau sendatzeko, biderik eraginkorrena klitoria eta baginaren kitzikapena zela ikusi zuten, honek sortzen duen gorputz osoko deskargak emakumeak zeharo lasaitzen zituelako. Hau dela eta, medikuek tramankulu bereziak erabiltzen hasi ziren emakumeen aluak berotzeko.

Historian aurrera egiten badugu, Freudek libidoa gu mugitzen gaituen energia dela zioela ikusiko dugu, sexualitatearekin zuzenean erlazionatzen zuena. Freudek emakumeek orgasmo desberdinak izateko gai zirela adierazi zuen, klitoria zuzenean kitzikatuz edo bagina barrutik laztanduz. Urteak pasa ziren (1950) Masters eta Johnson ikertzaileek orgasmoaren nondik norakoak modu zientifiko batetan azaldu zuten arte. Hauen aburuz, orgasmoak zakilan edo klitorian oinarritzen dira eta gerta daiteke orgasmora ailegatzea bagina estimulatuz, klitoria modu ez zuzen batetan ere kitzikatzen delako. Bikote honek, orgasmoaren bidea aztertu zuen eta horra ailegatzeko fase desberdinetatik pasatzen garela deskubritu zuten.

Gaur egun, jakin badakigu orgasmoa gorputzaren erreakzio fisiko eta emozional bat dela. Hau gauzatzen denean, gure garunak hormona desberdinak jariatzen ditu. Hauek guztiak ongizate bat sentiarazten dute gure gorputzean lasaitasuna eragiten dutelarik. Orgasmoa gure garunak eta gure nerbio sistemak sortzen dute. Horretarako, gehienetan genitalak erabiltzen dira nahiz eta genitalak ukitu gabe edo ametsetan orgasmoaren sentsazioa ere izan dezakegun.

Hala ere, gure erlazio erotikoek orgasmoa helburu duten momentuan bidean topa ditzakegun oro galdu dezakete. Orgasmoa ondorio bat izan daiteke baino ez du zertan jomuga bat izan behar.

[Ziortza Carranza]

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

GOTZON SANCHEZ

Txorroskiloa

Agur eta ohore E.T.A. (H)ri “ETA erakundeko hiltzaileen aldeko” agertzen naizela salatzera ere iritsi da biktima asoziazio ezagun bateko bozeramaleak E.T.A. Errusian jaio zen 1776ko urtarrilaren 24ean, Kaliningradon hain zuzen ere, nahiz eta garai hartan hiriak oraindik Königsberg izena zuen eta Prusiako Erresumaren parte zen. Sortzaile legelariak izan zituen E.T.A-k, bere sorterrian bideratuko zituen zuzenbide ikasketak eta gerora administrazio karrera zein epaile-lanetarako E.T.Aren joeraren aitzindaritzat jo genitzakeenak beraz, nahiz eta haien arteko eztabaidak banaketara bideratu zituen eta 1778 urtean amaren aldekoek hartu zuten E.T.A.ren ardura.

E.T.A.ren jaiotzaren hirugarren hamarkada ekintza profesional handiko garaia izan zen, baita artistikoa ere, banda bat sortu eta kontzertu anitz eskaini baitzituen erakunde musikal honek. Garai hartan ordea, Napoleonek Prusia inbaditu ostean E.T.A.k herbestera jo behar izan zuen, Berlinera hain zuzen ere, eta handik Bavariako Erresumako Bamberg hirira, non 1808tik 1813ra burutu zituen bere ekintza artistikoak, musika kritika egiteaz gainera, kidea zuen Franz von Holbeinen zuzendaritzapeko antzerkian, eszena edota bandaren zuzendari, zein arkitektura lanetan. Geroago behin betiko itzuli zen Berlinera eta 1814 urtean hango prusiar administraritzaren auzitegiaren

justizia kontseilari kargua onartu zuen E.T.A.k, legelari lanak burutu zituelarik heriotzaraino, baina inola ere ez zuela ahuldu urte haietako ikaragarrizko produkzio literarioa.

E.T.A.ren fama handiagoa da sortutako obra literarioagatik konposizioengatik baino, Edgar Allan Poe eta Théophile Gautierren mailako ondorengo idazle esanguratsuengan eragin handia izan zuelarik E.T.A.k. Fikzio, suspense eta izua eragiten duten bere obrak, grotesko eta naturaz gaindiko, eta errealismo psikologiko boteretsuaren bateragune dira.

E.T.A.ren egintza, mugimendu erromantikoaren obra literario hoberen eta eraginkorren artean kokatzen da.

E.T.A. Hoffmann alemaniar idazle, legelari, marrazkilari, karikaturalari, margolari, abeslari eta musikagilea izan zen, alemaniar literaturaren mugimendu erromantikoan gogotsu hartu zuena parte.

Ernst Theodor Wilhelm Hoffmann izena eman zioten jaiotzerakoan, baina gerora Amadeus hartu zuen izentzat Wolfgang Amadeus Mozart konpositorearen omenez. Ernst Theodor Amadeus Hoffmann bezela ezagutua, Prusiako Erresumako Berlinen hil zen 1822ko ekainaren 25ean 46 urte zituela.

Herri puta honetan ez

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

naute ulertzen. Horrela zioen Pottokaren kantak, eta horrela sentitzen gara euskal herritar asko bakearen bidean eta giza eskubideen alde egiten ditugun keinuei espainiar gobernuak kasurik txikienean bizkarra eman eta larrienean mespretxuz erantzuten dienean. Ez gaituzte aintzakotzat hartzen preso egonda ere, euskal presoek giza eskubideak dituztela eta urratuak izaten jarraitzen dutela aditzera ematen dugunean. Are gehiago, tankerako aitorpenak publikoki egiteagatik, ni neu hitzez hitz “ETA erakundeko hiltzaileen aldeko” agertzen naizela salatzera ere iritsi da zenbait kazetariren bidez biktima asoziazio ezagun bateko bozeramaleak.

Ba jakin beza izena aipatzeak ere merezi ez duen pertsona horrek, presoen giza eskubideen alde azaltzeak ez duela zertan Euskadi eta Askatasuna erakundeak burututako ekintzen aldekoa izatearekin zer ikusia. Jakin lainoetan dabilela bere argudioak inork sinistuko dituenaren ilusioz jantzita.

Jakin bertan, lur azalean, E.T.A. aipatzen dugun aldi oro ez garela ETA erakundeari buruz ari, mundua ez delako Euskadi eta Askatasunaren inguruan biratzen, eta egon litekeela erakunde armatuaren historia baino,

idazle erromantiko alemaniar batena interesgarriagoa suerta lekiokeen pertsonarik, presoen giza eskubideen aldeko jarrera erakutsita ere. Azkenik, jakin beza bozeramale jaun horrek, tankera horretako saio guzti horiek izua baino gogoa pizten digutela, aurrera egiteko grina, eta hobe lukeela izua sortzeari utzi eta Hoffmannek bere obretan sortzen zuen izuaz gozatzen hastea.

Hainbestetan abestu dugun moduan, Telesforo Monzonen kantari kasu egin, jasandakoa lepoan hartu eta oraindik ere jarriko dizkiguten sasi guztien gainetik, Euskal Herria martxan dela zalantzarik ez dugu, izan ere, Miguel de Cervantes (1547-1616) idazleak aipatu moduan, zaunka egiten dute beraz zamalkatzen gara. Esaera hori bera erabili zuen Otto Eduard Leopold von Bismarck (1815-1898) aleman-prusiarrak, Burdinazko kantzilerra izenaz ezaguna, bere soldaduei zera adierazi nahiean, etsaiaren tiro hotsak entzuterakoan, zalditeriaz oldartu zitezen haien aurka. On Kixote Mantxakoak eman zion zentzua jasoko dut bertan, Sancho Panzari esan zionean zera aditzera emateko: guri buruz ari badira, zuzen ari garenaren seinale. Hori bada, gora bakea eta bere heriotzaren 192. urtemugan, agur eta ohore E.T.A. (H) erromantikoari.

19

Kultura abisalia

EGUNSENTIKO ARGIA

GERRA TXIKIA

Asier Serrano

Toti MartĂ­nez de Lezea

Lander Garro

Pertsonaien ordoki abisaletara jaisteko, Serranok ipuinek beren baitan dituzten teknika guztiak erabiltzen ditu.

Literaturaren pultsio poetikoari esker, indar handiko irudi estetikoak sortzen ditu, baina bere hitzen oihartzuna haratago doa: lur honetan edo lur honen sakonean baino are sakonago dagoen beste batean bizi garen gizakion bulkadez galdetzea du helburu.

Hamabost urtetik gora etxetik kanpo eman ondoren, Julian Zautuola bere jaioterrira itzuli da.

Gizon diruduna da orain, eta, hala, gurasoen baserria zaharberritu eta bailarako neska batekin ezkondu da: Inexarekin. Alabaina, Julianek bihotza mindua du, obsesionatua dago maite izan zuen eta oraindik ere maite duen emakumearen oroitzapenarekin eta ez da gauza bere emazteak eskaintzen dion guztia estimatzeko.

Errefuxiatua da Xabi Ugarteren aita.

Hiru seme-alabak trenean sartu ditu amak eta, muga igaroz, aitarengana joan dira Hendaiara, zalantzez beteta, ohiz besteko lekuan bizi beharko dutelako aurrerantzean. GAL garaia da, zelatan daude mertzenarioak, eta laster gertatuko dira atentatuak, hilketak, atxiloketak, deportazioak... Haur izatearen xalotasunak, ordea, munduari begiratzeko aldarte berezia ematen dio Xabi txikiari.

CAMARADAS

2013. EUS. Zuzendaria: Sabin Egilior. Aktoreak: Dokumentala

1950an Frantziako poliziak zenbait urte lehenago Fazismoaren aurka borrokatu zuten 400 pertsona atxilotu eta Frantziatik bota zituen. Kamarada horietako azkena, oraindik, ‘demokrazia’ horrek utzi zuen leku berean bizi da.

20

echeverriatik etxeberriara 2014, EUS. Zuzendaria: Ander Iriarte.

Aktoreak: Dokumentala.

Dokumental antropologiko honek biolentzia eta ezker abertzalearen arteko harremana aztertzen du Oiartzungo herrian oinarrituz.

Bertakoa den jendearen hitzak jasoz, dokumental honek indarkeriak ezker abertzalearen barruan izan duen pisua aztertu nahi du.

NOT THAT FUNNY

2012. EAB. Zuzendaria: Lauralee Farrer. Aktoreak: Tony Hale, Nick Thune, John Kapelos, Erin Way, Brigid Brannagh, Timothy V. Murphy, K Callan.

Harley bere herrira bueltatzen da bere mutil lagunaz nazkatuta. Nahi duen bakarra barre eragiten dion gizon bat aurkitzea da baina bere bizilaguna Stefan guztiz kontrakoa da.

Hala ere, izkutuan, Stefan Harley nahi duen gizona bilakatzen saiatuko da.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

MUgitu!

orbainak

the hunting party

Tximeleta

Beñat Igerabide

Linkin Park

Kalean da Tximeleta Taldearen aurreneko diskoa. ‘Mugitu!’ izeneko diskoan, aurrez grabatutako 4 abestiz gain, beste 6 kantu berri bildu dituzte. 2014ko otsaila eta martxoan DrumGrooveStudioan, Josu Erbitiren gidaritzapean grabatu eta nahastua.

10 kantuz osaturiko diskoa da, beraiek konposatutako musika eta bertsolari ezagunek eginiko letrez lagundurik.

Modu honetan bertsolariek hainbatetan euskal musikari egiten dioten ekarpena errekonozituz.

Beñat Igerabidek, hainbat taldetan parte hartu ondoren, hiru urte baino gehiago pasa ditu bakarkako proiektua lantzen.

Mimo handiarekin abestiak sortzen hasi zen, eta ondoren, bakarkako lan honetan eta zuzenekoetan lagunduko dioten taldea osatzen hasi zen.

Beñat Igerabide buru dutela, Gus Gonzalez, Maria Soriazu eta Gorka Urra izan dira ‘Orbainak’ lana osatu dutenak. Ahots eder bat, letra onak, musikalari handiak eta melodia onak dira lan interesgarri honen giltzarriak.

Pop-rock estiloko hamaika kantuk osatzen dute lan berri hau.

Linkin Park taldeak kalera atera berri du bere estudioko seigarren diska: ‘The Hunting Party’. Mike Shinoda talde buruak adierazten duen moduan, taldea bere erroetara bueltatu da.

Horrela, diskan Punk, Trash Metal eta zenbait Hip-Hop pasarte ere aurki daitezke. ‘Rebellion’ izenburuko abestian, adibidez, System of a Down taldeko Daron Malakian laguntza izan dute. Diskarekin batera, 2012. urtean grabaturiko zuzeneko emanaldia ere eskura daiteke.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

21

Agenda kontzertuak// Ekainak 20

• Rat-Zinger. Txalintxo taberna, Azkoitia. 23:30.

Doan.

• Bajo Presión + Trastorna2. Basozelaiko jaiak, Basauri. 22:00.

Doan.

• Penadas por la Ley. Txoznagunea, Arangoitiko jaiak; Bilbao. 20:00. Doan.

• Kaotiko + Reincidentes.

San Luis plaza, HerreraDonostia. 22:00. Doan.

• Quinta Planta.

O´Connor´s, Gasteiz.13:00.

• Scorpions + Seasick Steve + Unida + Turbowolf + Hudson Taylor + Monster Truck + Bombus + 13 Left to Die + The Stranglers + Marah. Azkena Rock Festival, MendizabalaGasteiz.

• Green Valley + Soma Sound System + Little Lion. Tunk!, Irun. 22:30.

10/13€.

• Luter + Kutxi Romero.

Garazi taberna, Iruñea.

20:30. Doan.

• Berri Txarrak + GAS Drummers. Beikozini Aretoa, Ondarroa. 22:30.

13/17€.

• The Birra´s Terror + The Gratix. La Botica, Portugalete. Doan.

Ekainak 21

• Putakaska + Insecurity.

Arteagabeitia auzoa, Barakaldo. 23:00. Doan.

• Blondie + Violent Femmes + Wolfmother + Joe Bonamassa + The Strypes + Deap Vally + Kadavar + J Roddy Walston and the Business + Royal Thunder + Niña Coyote eta Chico Tornado. Azkena Rock Festival, MendizabalaGasteiz.

22

• Born to Learn + El Capitán Elefante + Red Rooster Rebelión. Xurrut, Gorliz. 20:00. 8€.

• Berri Txarrak + Tutan Come On. Beikozini Aretoa, Ondarroa. 22:30.

13/17€.

• Malanoche. La Botica, Portugalete. 21:00. Doan.

• Luter + Katxi Romero.

La parada de Zuriain, Zuriain. 20:00. Doan.

Ekainak 23

• Travellin Brothers Big Band + La Kantoria Choir. Jaigunea, Leioa.

Ekainak 24

• Incantation + Centurian + Nervochaos + Warcursed. Santana27, Bilbao.

• Witch Mountain + Black Tusk + Downfall of Gaia. Zulo, Lasarte.

20:00. 10/13€.

Ekainak 25

• The New Christs + The Lookers. Kafe Antzokia, Bilbao.

Ekainak 26

• Los Fastuosos de la Ribera. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. Doan.

• The New Christs + The Lookers. Gazteszena, Donostia.

• Stick to your Guns + Nightshot. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 12/15€.

• Ángel Stanich. Ibu Hots, Gasteiz.

• Estricalla + Melmak.

Txoznak, Sopela-San Pedroko jaiak. 23:00.

Doan.

• Tokame la Polla + Skainhead + Jaleo + Los Lucians + Sabotaje + Patada oi! + Arma + La Resaka. Zezen plaza, Tafalla. 16:00. Doan.

• Belceblues. Orbela taberna, Tolosa.

Ekainak 27

• Boogie Riders + Midnight Road. Azkena, Bilbao.

• El Sindrome de Stendhal. Evidence, Bilbao.

• Enrique Bunbury.

Euskalduna, Bilbao.

• Javi Fermín & El Privilegio. Be Bop Bar, Donostia.

• Garilak 26 + Oihan Vega. La Quadra, Gueñes.

• Benation + Brigada Improductiva. C.D.Ereta, Tafalla. 22:00. Doan.

• Travellin Brothers Little Band. Euskal Herria plaza, Tolosa.

• Chino and the Big Bet. Ilargi taberna, Tolosa.

Ekainak 28

• 4 Tragos + Bajo Axpe + Último Enemigo.

Josu Murueta plaza, Astrabudua. 21:00. Doan.

• Extreme + Eldorado.

Santana27, Bilbao.

• Muchachito y sus Compadres. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 15/20€.

• Rising Circus. Ibu Hots, Gasteiz.

• Gauart Kubik - Oscar Mulero + Christian Wunsch + Kike Pravda.

Kubik, Gasteiz. 01:00. 20€.

• Sweet Marta + Duke Robillard. Plaza Berria, Tolosa.

Ekainak 29

• Gary War. Ibu Hots, Gasteiz.

• Txaston Dixieland.

Txurreria, Tolosa.

Uztailak 2

• New York Ska - Jazz Ensemble. Le Bukowski, Donostia. 20:30. 10/12€.

Uztailak 3

• Raul. BBK Aretoa, Bilbao. 20:30

Uztailak 11

• Elkano Browning Cream.

Be Bop Bar, Donostia.

• Manifa + Marky Ramone´s Blitzkrieg. J.M Mtnz. de las Rivas plaza, Errepelega. 23:00. Doan.

• Cosmic Psychos. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30.

17/20€.

• Anaut. Hor Dago, Gasteiz.

• Prodigy + Jack Johnson + Bastille + Foster the People + Conor Oberst + Frank Turner and The Sleeping Souls + Dawes + El Columpio Asesino + Izal + Chet Faker + The 1975 + Baio + Sine3 + Croissants Djs. BBK Live, Bilbao.

• Black Gamba. Be Bop Bar, Donostia.

• El Último Txikitero + 124. Jimmy Jazz, Gasteiz.

21:00. 5€.

Uztailak 5

Uztailak 12

Uztailak 4

• M.Ward. Azkena, Bilbao.

• Taj Mahal. BBK Aretoa, Bilbao.

• Extremoduro. Illumbe, Donostia.

Uztailak 7

• Estrikalla + Governors + Nx + Proiekto Pez. Jaigunea, ErrotxapeaIruñea.

Uztailak 8

• Moreland and Arbuckle.

Kafe Antzokia, Bilbao.

• Fangoria y DJ. Funk Fatale. Foruen plaza, Iruñea.

Uztailak 9

• Manu Chao. Zurriolako hondartza, Donostia.

Uztailak 10

• Franz Ferdinand + Phoenix + Vetusta Morla + Crystal Fighters + John Newman + White Lies + Hercules Parquet Courts + The Last Internationale + Allen Stone + Belako + Future of the Left + Eskean Kristo + Kostrok + This Not Way Djs. BBK Live, Bilbao.

• The Black Keys + MGMT + The Lumineers + Los Enemigos + Skaters + Dorian + John Talabot Dj set + Kuroma + La M.O.D.A. + Elliott Brood + Band of Horses + The Rebels + Smoke Idols + WLDV + Chromeo Dj set. BBK Live, Bilbao.

• Moreland and Arbuckle + Furia. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/17€.

• Artxoak + Kartzarot + Oihan Vega. Goitioltza auzoa, Lezama. 22:00.

Doan.

• Blood as Ink + Obsesión Fatal + Habemus Papam.

Gaztetxea, Ondarru. 21:00.

3€.

Uztailak 17

• Victor Aneiros + Julie Guravich + Tonky de la Peña. Bihotz plaza, Algorta.

• The Drones. Dabadaba Aretoa, Donostia.

Uztailak 18

• Smoking Joe Kubek.

Bihotz plaza, Algorta.

• Danok Bat - Banok Batera Ongintzako Jaialdia. Kafe Antzokia, Bermeo. 22:00. 10€.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

• The Adolescents + TV Smith and the Bored Teenagers. Kafe Antzokia, Bilbao.

• Bossa Collective. Be Bop Bar, Donostia.

• The Drones + Inoren Ero Ni. Jimmy Jazz, Gasteiz.

20:30. 15/18€.

• Willis Drummond + Joseba B Lenoir. La Cantina, Lekunberri.

• The Cherry Boopers. Be Bop Bar, Donostia.

• James Vincent McMorrow + The Horrors. Zurriolako hondartza, Donostia.

• Revolkon + Boikot + Urratz. Igerilekuak, Sopuerta. 22:00. Doan.

Uztailak 19

Uztailak 26

• Billy Branch + Billy Boy Arnold. Bihotz plaza, Algorta.

• Zea Mays. Herriko Plaza, Azkoitia. 23:00. Doan.

• The Drones. Kafe Antzokia, Bilbao.

• El Drogas + Los Zigarros.

On Luis Gabiña plaza, Zaramillo.

Uztailak 22

• Airbourne. Santana 27, Bilbao.

Uztailak 23

• Ray Davies + George Clinton. Zurriolako hondartza, Donostia • Swingmama. Be Bop Bar, Donostia.

• Ray Davies + Bobby McFerrin + Chick Corea + John Scofield + Dave Holland + Muhal Richard Abrams + Enrico Rava + L’Ochestre d’Hommes Orchestres + Wadada Leo Smith + Ibrahim Electric + Rene Marie + George Clinton + Dee Dee Bridgewater + Toshiko Akiyoshi + Lew Tabackin + Arkestra de Sun Ra + Bugge Wesseltoft + Snarky Puppy + Nicholas Payton + Kristin Asbjorsen + Ibrahim Electric + Za + Orchestre D’Hommes Orchestres + Renè Marie + An On Bast y Maciej Fortuna + Wire. Heineken Jazzaldia, Donostia.

Uztailak 24

• Robert Plant and The Sensational Space Shisfters + The North Mississippi Allstars. Guggenheim Museoko zabalgunea, Bilbao. 20:00. 45/50€.

• Priscilla Band. Be Bop Bar, Donostia.

• Echo and the Bunnymen

+ Delorean. Zurriolako hondartza, Donostia.

Uztailak 25

• Itziarren Semeak + Hesian + Gora Herria. Igerilekuak, Sopuerta. 22:00. Doan.

Abuztuak 2

• Betagarri. Foruen plaza, Elizondo. 22:00. Doan.

Abuztuak 4

• La Pegatina. Andra Mari Zuria plaza, Gasteiz.

Abuztuak 6

• Rosendo. Andra Mari Zuria plaza, Gasteiz.

• Kalakan. Herriko plaza, Otsagabia. 22:00. Doan.

Asesino + Kokoshca.

Igeldo, Donostia.

• Enkore + Esne Beltza + Trikizio. Txoznak, Lezama.

23:00. Doan.

Irailak 20

• Extremoduro. BEC, Barakaldo.

Irailak 26

• Karbon 14. Xixili taberna, Erandio. 21:30.

Irailak 27

• Reincidentes + Doctor Deseo. San Miguel plaza, Derio. 0:00. Doan.

Urriak 3

• Swans + Pharmakon + Ainara LeGardón.

Plateruena, Durango.

Urriak 4

• Brothers in Band. Kafe Antzokia, Bilbao.

• Delafe y Las Flores Azules + Manos. Santana 27, Bilbao.

Urriak 9

Abuztuak 8

• Betagarri. Andra Mari Zuria plaza, Gasteiz.

• Akhvan + Niketz + Dzöker.

Be Cool aretoa, Santurtzi.

20:30. 3€.

Abuztuak 9

Urriak 15

• Radiocrimen + Mal Reves + Deskuadre. La Canilla, Portugalete. 21:30.

• Saint Vitus + Orange Goblin. Kafe Antzokia, Bilbao.

Abuztuak 18

Urriak 17

• Karbon 14. Plaza nagusia, Cabanillas. 23:00. Doan.

• Sister Sin. Sonora Aretoa, Erandio.

Abuztuak 21

Urriak 18

• Lisa And The Lips + Los Brazos. Kafe Antzokia, Bilbao.

Abuztuak 22

• Kurt Vile and The Violators + Mick Turner.

Kafe Antzokia, Bilbao.

Abuztuak 29

• Betagarri. jaiak, Areatza.

Irailak 4

• Graham Parker. Kafe Antzokia, Bilbao.

• Andrés Suarez. Azkena, Bilbao. 21:30. 15/18€.

• Edguy. Santana27, Bilbao.

• Barbara Mason. Kafe Antzokia, Bilbao

Urriak 25

• Pink Tones. IKafe Antzokia, Bilbao.

Urriak 26

• Future Islands.

Intxaurrondo K.E, Donostia.

Urriak 31

• The Wombats + Wild Beasts + Lori Meyers + Toy. Igeldo, Donostia.

• Placebo + Berlin + Dawn Landes + The Coup + My Sad Captains + Tania De Sousa + Gose. BEC, Barakaldo.

Irailak 6

Azaroak 2

Irailak 5

• Chk Chk Chk + Reptile Youth + El Columpio

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

• Elton Jhon. BEC, Barakaldo.

MUSEOAK// ARABAKO ARTE EDERREN MUSEOA: “Quintin de Torre eta Julio Beobide, bi euskal imajinagin”. 2014/10/05ra arte.

• “Bilbea eta hari askeak: euskal arteko bi bilduma elkarrekin solasean”. 2014/10/19ra arte.

BILBOKO ITSASADARRA ITSAS MUSEOA: • “Gabarra Athletic”.

2014/09/28ra arte.

BILBOKO guggenheim MUSEOA: • “Guggenheim Bilbao Bildumaren aukeraketak IV”. 2014/08/31ra arte.

• “Yoko Ono. Half-AWind Show. Atzera begirakoa”. 2014/08/31ra arte.

• “The Visitors”, Ragnar Kjartanssonen erakusketa.

2014/09/07ra arte.

BILBOKO arte eder MUSEOA: • “Japoniar artea eta japonismoa”.

2014/09/15ra arte.

• “Rocheltarrak. Arteari lotutako bilbotar familia”. 2014/09/01era arte.

• “Bilboko Arte Ederren Museoaren grecoak”.

2014/08/25ra arte.

donostiako UNTZI museoa: • “Gipuzkoako itsasaldea artean”. 2014/06/29ra arte.

DONOSTIAKO SAN TELMO MUSEOA • “Soft Focus”, Asier Mendizabalen argazkierakusketa. 2018/12/31ra arte.

• “Frivolité: XVIII. Mendeko Jantziak”.

2014/09/28ra arte.

• “Artearen bilduma

historikoa”. 2015/12/31ra arte.

EUREKA! ZIENTZIA museoa (DONOSTIA): • ““Zer aztarna uzten duzu ingurumenean?”

2015/12/31ra arte.

gasteizko artium MUSEOA: • “Irrati librea.

Elkarrekin lotutako irudien pedagogiak”.

2014/08/31ra arte.

• “Herri altxorra”.

2014/08/31ra arte.

• “Xuxurlaka”.

2014/08/24ra arte.

• “First Thought Best”.

2014/09/21era arte.

• “Baikortasun kritikoa”.

2014/08/24ra arte.

gernikako euskal herria MUSEOA: • “Aranoa eta Guezalaren Gernikak.

Eresoinka kasua”.

2014/09/14ra arte.

gernikako BAKERAREN MUSEOA: • “Korrespontsalak Espainiako Gerra Zibilean”. 2014/09/14ra arte.

• “TRANSIT Gernika”.

2014/09/28ra arte.

getariako cristobal balenciaga MUSEOA: • “Cristóbal Balenciaga.

Legatu denboragabea.

Bilduma III”. 2014/10/31ra arte.

irungo OIASSO MUSEOA • “Vasconia, tierra intermedia. Ritos funerarios de frontera”.

2014/09/03ra arte.

23

Euskal gazteek sexu-harreman arriskutsuak izaten jarraitzen dute ‘Euskadiko Gazteak’ azterlanaren arabera euskal gazteen % 18k sexu-harreman arriskutsuren bat izan du Gazteen Euskal Behatokiak lau urtean behin argitaratzen ohi duen ‘Euskadiko gazteak’ azterlanaren azken edizio kaleratu berri du. Azterlan honetan, euskal gazteriaren alderdi desberdinak aztertzen dira eta lana burutzeko, 15 eta 29 urte bitarteko 1500 gazte elkarrizketatu dira beraien etxeetan. Txostenean hainbat gairi buruz gazteek emandako iritziak eta jarrerak jaso dira: familia, zeregin nagusia, prestakuntza, euskararen ezagutza eta erabilera, jarrera eta iritzi politikoak, parte-hartze soziala, aisialdia eta denbora librea, sinesmen erlijiosoak, hainbat balioen aurreko jarrera, osasuna eta sexualitatea.

Azken gai honetan zentratuta, azterlanak kontutan hartu beharreko datu esanguratsuak eman ditu. Izan ere, babesik gabeko sexu-harremanak izan ditutzen gazteen kopurua ia 60.000 izan baita.

Sexu-harreman arriskutsutzat hartzen dira,

sexu-transmisio bidezko infekzioren (STI) bat hartzeko edota nahi gabe haurdun geratzeko arriskua duten sexu-praktikak.

Azterlanak emandako datuak ikusita, nahi gabe haurdun geratzea da gazteek sexu-harremanak izaterakoan duten kezkarik handiena. Hala ere, 2012. urtean, emakumezko 1.000 nerabetik 9,7 haurdun geratu ziren.

Babesik gabeko harreman batean sexu bidezko transmisioko infekzio bat hartzeko arriskuaren pertzepzioa askoz ere apalagoa da, gazteei zuzendutako prebentziokanpainak ugariak izan arren. Babesik gabeko sexu-harremanak izatea ohikoagoa omen da mutilen artean nesken artean baino. 15 eta 29 urte bitarteko gizon gazteen % 20k sexu-harreman arriskutsu bat izan dute gutxienez, inkesta egin aurreko urtean.

Emakume gazteen kasuan, egoera horretan daudenen ehunekoa % 16,7koa da.

Adinean gora egin ahala, handiagoak dira sexu-esperientzia eta harremanen maiztasuna. Horrek, jakina, areagotu egin ditzake sexu-jokaera arriskugarriak izateko aukerak. Joera hori ahal den neurrian ekiditearren, eta adinaren arabera babesik gabeko sexu-jokaeretan alderik dagoen jakite aldera, sexu-esperientzia dutenen erantzunak baino ez dira aztertu. Datuak horrela aztertuta, ez da alderik ageri adintaldeen artean. Izan ere, sexualki aktiboak diren gazteen artean haurdun geratzeko edo STI bat hartzeko arriskua duen harremanen bat izan dutenen ehunekoa % 23 - 24 tartean dabil, adin-talde guztietan.

Praktika arriskugarri horiek gazteengan dituzten eraginetara hurbiltzeko, praktika horiekin estu lotuta dauden bi fenomenoren bilakaeran jarri dugu arreta: nerabeen haurdunaldietan, batetik, eta, bestetik, GIB infekzio antzeman berrietan.

hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura saila

Departamento de EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA

Gazteria Zuzendaritza

Dirección de Juventud

Araba Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea. Donostia kalea, 1 01010 Gasteiz. • 945 019539 • www. gazteinformazioa.net •gazteinformazioa@ejgv.es • gazteinfoeuskadi@gmail.com Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Probintzia plaza 13, behea 01001 Gasteiz • 945 181700 • www.alava. net/ifj • www.gazteinformazioa.net • www. facebook/infogaztea.araba • informazioa@ifj. alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa. Espainia plaza behea. 01001 Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz.org/ omij • www.vitoria-gasteiz.org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org

fundacionede.org Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa. Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www.txorierrikogazteak.com • oij@etxorierri.com Durangoko Gazte Informazio Bulegoa. Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@durango-udala.net Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa. Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@erandioko-udala.net Ermuako Gazte Informazio Bulegoa. Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@udalermua.net

Arabako Kampuseko Gazteentzako Informazio Bulegoa. Apraiztarrak 1- Unibertsitate-Pabiloia 01006 Gasteiz • 945 014336 • www.ehu.es • www.gazteinformazioa.net • oij-ar@ehu.es

Mugarri Gazte Informazio Gunea. Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www.mugarri. net • mugarri@mugarri.net, mugarri.gazte@ gmail.com

Laudioko Lamuza Gazte Informazio Gunea.

Lamuza 13 01400 Laudio • 94 4034921 • infogazte@laudiokoudala.net

Galdameseko Gazte Informazio Gunea. San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org

Bizkaia

Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa.

Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@sarenet.es

Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako Lurralde-Zentrua. Rekalde Zumarkalea, 30 - 1, 48009 Bilbao • 94 6083926 /94 6083920/94 6083934 • www.bizkaia.net/gazteria • gazteinformazioa@bizkaia.net

Getxoko Gazte Informazio Bulegoa. Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 94 4910114 • gaztebulegoa@getxo.net

Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa.

Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) 48500 AbantoZierbena • 94 6363769 • gazteria@abantozierbena.org

Gordexolako Gazte Informazio Gunea. Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@enkarterrialde.org

Ikusi Makusi Baliabide Zentroa. Areitzo, 2 48810 Alonsotegi • 94 4980807 • ikusimakusi@alonsotegi.net

Gorlizko Gazte Informazio Gunea. Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@gorliz. net

Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa. Zelaieta Parkea, s/n 48340 Amorebieta-Etxano • 94 6300649/50 • www.ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net

Gueñeseko Gazte Informazio Gunea. Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz. org • info@gugaz.org

Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa.

Gaztegune. Ugertza bidea, 1 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • gaztegunea@ arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea.

Lehendakari Aguirre, 23 48870 Artzentales • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.Pio Bermejillo, 19 48800 Balmaseda • 94 6800240 • www.balmabegi.com • www. balmaseda.net • gaztezer@balmaseda.net Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua. San Juan, 17 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org Gurutzetako Gazte Informazio Gunea. Balejo, 4 48903 Barakaldo • 94 4789487 • www. gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo. org Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa.

Basozelai, 11 48970 Basauri • 94 4666430 • www.facebook.com/basaurion • zirtzart@ basauri.net Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa. GizarteKultura Etxea Irakaskintza, 14-16 48370 Bermeo • 94 6179158 •www.giz.bermeo.org • giz@bermeo.org BIZ Bilbao Informazio Zerbitzua. Zabalguneko Eraikina. Zabalguneko Plaza, 11 48009 Bilbao • 94 4204488 • bilbaoiz@ayto.bilbao.net EDEko Gazte Informazio Bulegoa. Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@

Arratiako Gazte Informazio Bulegoa. Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea. Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Lanestosako Gazte Informazio Gunea. Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.

Sarriena auzoa, z/g, Apia Bidea (Gizarte eta komunikazio behealdea) 48940 LEIOA • 94 6015100 • oij-bi@ehu.es Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa.

Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa. Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gaztebulegoa@lekeitio.com Mañariko Gazte Informazio Gunea. Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa. Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune.com Muskizko Gaztegune. Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www. muskizkogaztegunea.blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com

Busturialdeko Gazte Bulegoa. Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana.com • gaztebulegoa@busturialdekogazteplana.com Induma Informazio Bulegoa. Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@yahoo.es Plentziako Gazte Informazio Gunea. Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989 • gazteinfo. plentzia@bizkaia.org Gazte Informazio Zentroa. Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@ portugalete.org • gaztegela@gmail.com Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela. Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www.juventudportugalete.org • aulajoven@portugalete.org Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa.

Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@santurtzi.net Sopelanako Gazte Bulegoa. Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www.sopelanagaztea.blogspot.com • www.sopelana.net • oij@sopelana.net Turtziozko Gazte Informazio Gunea.

Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa.

Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ortzadar.es Urduñako Gazte Informazio Gunea. Kultur Etxea. Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@urduna.com Sestaoko Gazte Informazio Zentroa. La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@ infonegocio.com Zallako Gazte Informazio Bulegoa. Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www. ibilimunduan.com • oij@zalla.org • infogazte@ zalla.org

Gipuzkoa Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa.

Ambrosia Olabide Zentroa. Pio Baroja kalea, 1.

20140 Andoain • 943 593911 • gibandoain@ euskalnet.net Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa. Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3 20500 Arrasate • 943 252065 • www.gaztebulegoa.com • gaztebulegoa@arrasate-mondragon.net Astigarragako Gazte Informazio Puntua. Kultur Etxea. Kale Nagusia, 48. 20115 Astigarraga • 943 331067 • www.astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa. Aita Madinabeitia plaza z/g 20720 Azkoitia • 943 026027 • www.artxamendi.net • gib@ euskalnet.net Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa. Plaza Txikia z/g 20730 Azpeitia • 943 157160 • gib@ azpeitia.net Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Gaztegunea. Anoeta, 28 20014 Donostia-San Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net

Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@sv.ehu.es. svrbegaz@ sv.ehu.es Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea. Koldo Mitxelena Kulturunea.

Urdaneta kalea, 9 20006 Donostia • 900 110 111 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@ gipuzkoa.net Donostiako Gazte Informazio Bulegoa. Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. 20003 Donostia • 943 481435 • www.donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@donostia.org Eibarko Gazte Informazio Bulegoa. Portaela Kultur Etxea, Bista Eder 10. 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven.ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Plaza z/g, 20870 Elgoibar • 943 257986 • www.elgoibar.org/webb/gazteriazalag.htm • gazteinformazioa@elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa.

Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3. 20100 Errenteria • 943 449640 • www.gaztebulegoa.errenteria. net •gazteria@errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa.

Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g. 20120 Hernani • 943 552185 • www.hernani.net • kirola@hernani.net Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa.

Javier Ugarte 6. 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia.org Irungo Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Karrika, 2 behea. 20302 Irun • 943 505444 / 943 505643 • www.irun.org/igazte • infojuvenil@irun.org Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa.

Manuel Lekuona Kultura Etxea. Geltoki kalea, 18. 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www. lasarte-oria.org • gazteinfo@lasarte-oria.org Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.Kultur Etxea, Latxartegi, 3. 20230 Legazpi • 943 737203 • gazteria.le@legazpi.net Oiartzungo Gazte Informazio Puntua.

Mendiburu 5, behea. 20180 Oiartzun • 943 491105 • www.gazteoiartzun.net • gazteinfo@ oiartzun.org Oñatiko Gazte Informazio Puntua. Foruen Enparantza, 4 – behea. 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@ oinati.net Ordiziako Gazte Informazio Puntua. Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2º - 3 20240 Ordizia • 943 805634 • www.ordizia.org • gazteria@ ordizia.org Tolosako Gazte Informazio Bulegoa. Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1. 20400 Tolosa • 943 670383 • www.zazpitantriangulon. com • gazteria@tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa. Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta. org • gazteinformazioa@urnieta.org Villabonako Gazte Informazio Bulegoa. Katea Etxea. Kale Nagusia, 79 20150 Villabona • 943 694787 • gazteria@villabona.net Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa.

Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34 20800 Zarautz • 943 005122 • www.zarautz.org • gazteinformazioa@zarautz.org

Teknologia Berriak Z3NBAK13TAN Recode web orrialdearen arabera, bataz beste, Espainiako biztanle bakoitzak egunero 122 minutu ematen ditu sakelako telefonoa erabiltzen. Sailkapen horren lehen postuan Indonesia dago: 181 minutu.

122 Pasa den maiatzaren 17an Nazioarteko Internet Eguna ospatu zen mundu osoan. Herri aberatsenetan ia biztanle guztiek Internet erabiltzeko aukera badute ere, Afrikan populazioaren %20a besterik du aukera hau.

17 Estatuko Internet erabiltzaileen % 77a egunero gizarte sareren batean hartzen du parte. Kopuru altua izan arren, adituek joera aldaketa bat ematen ari dela ohartarazi dute, izan ere, modu aktiboan parte hartzen duten erabiltzaileak gero eta gutxiago dira.

77 26

Facebook-ek Jazarpenaren Prebentziorako Zentroa abian jarri du Jazarpenak ekiditzeko tresna eta baliabide bilduma Facebook-ek abian jarri du Espainian ‘Jazarpenaren Prebentziorako Zentroa’. Hau, cyberbullying-a edota bestelako jazarpen motak ekiditzeko tresna eta baliabide bilduma bat da.

Horrela, Facebook-ek horretarako bereziki dituen esteken bidez horrelako eraso bat salatzen duten erabiltzaileak zentro edo gune honetara bideratuko dira.

Bertan, jazarpenari aurre egiteko aholku eta gidak aurki daitezke: erasotzaileak nola blokeatu, pribatutasuna kudeatu, gizarte

sarea arautzen duten erregela desberdinak... Facebookek adierazi duenez, baliabide hauek guztiak, bereziki, nerabeei zuzenduta daude.

‘Jazarpenaren Prebentziorako Zentro’ hau prestatzeko Facebook-ek aditu desberdinengana jo du aholku eske: Yale Unibertsitatea, GSIA, Protégeles, Alia2, Insafe edota Childnet, besteak beste.

Pasa den urtearen amaieran aurkeztutako txosten abten arabera, Facebookek jasotzen

dituen nerabeen salaketen % 75 inguru baimenik gabe argitaratutako argazkiekin erlazionatuta daude.

Alia2 erakundeak emandako datuen arabera, estatuko ikasleen % 30 inguruk bullying edota cyberbullying-a pairatu du noizbait. Hori dela eta, Protégeles erakundeko kidea den Ana Oliagak “hezkuntza komunitatea eskola-jazarpen eta cyberbullyingaren prebentzio, hautemate eta eskuhartzean parte-hartzea funtsezkoa” dela azpimarratzen du.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

Telefonoen konponketek gora egin dute Phone Housen datuak

Nolakoa izango da Telebista 2020. urtean?

Ericsson Media Vision 2020 ikerketaren emaitzak

Phone House konpainiak aditzera eman duenez, azken urteetan gero eta gehiago dira, estatu mailan, telefono berria erosi beharrean, bere sakelako telefonoa konpontzea erabakitzen duten kontsumitzaileak. Enpresa honen arabera, urte bakar batean 150.000 konponketa inguru egiten dira. Antza denez, krisiaren eraginez jendeake z omen du nahiko diru telefono berria erosteko eta horregatik matxuratutakoak konpontzea erabakitzen dute.

Azterlan honen arabera, zenbat eta pantaila handiagoa orduan eta matxura bat izateko aukera gehiago. Dena den, arazo gehienak bateriarekin erlazionatuta daude. Phone Housek azaltzen duenez, softwarean eman daitezkeen arazo gehienak bermearen bidez konpon daitezke. Beste gauza bat da hardwarean (telefonoaren kanpokaldea) eman daitezkeen matxurak, kasu hauten bermeak ez baititu matxura horiek ordaintzen.

Pasa den hilabetean Ericsson konpainiak bere ‘Ericsson Media Vision 2020’ ikerketaren ondorioak aurkeztu zituen. Ikerketa honen xedea telebistaren, eta oro har, bestelako hedabideen garapena nolakoa izango den aztertzea izan da. Azterlan honen arabera, 2020. urterako, telebista eredu berria kontsumitzaile, teknologia eta negozioaren arteko elkarrenkintzaren ondorioa izango da. Horrela, azterlan honen arabera, 6 urte barru, eduki pertsonalizatuak nagusituko dira eta, honi esker, kontsumitzaile bakoitzak iturri desberdinetatik jasotako edukiak hautatzeko eta nahasteko aukera izango du. Ericssonen ustez, 2020an ikusiko diren edukien % 50 inguru ‘nahi eran’ moduan ikusiko dira. Hori dela eta, ‘prime time’ delakoa desagertuz joango da, jendeak nahi duenenan ikusiko baititu nahi dituen edukiak. Honen aurrean, edukien jabeek eta hauek hedatzeko enpresek programazio formatuak aladatu behar izango dituzte.

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

2014ko urrian

Apple-n smartwatch-a prest Reuters agentziak aditzera eman duenez Apple-en erloju adimentsua aurtengo urrian merkaturatuko da. Antza denez, erloju hau iWatch izenarekin merkaturatuko da eta uztailan bertan hasiko da hauen ekoizpena Taiwanen den Quanta enpresaren eskutik. Zenbait adituen ustetan urte bakar batean Apple-k 50 iWatch baino gehiago saltzea espero du.

Reutersek berak azaltzen duenez, iWatch honek LGk ekoiztutako 2,5 hazbeteko pantaila izango du eta momentuz, soilik Apple-k ekoizten dituen bestelako gailuekin izango litzateke bateragarri.

PS4 aurre karga sistema PlayStationen blog ofizialean aurre karga sistema izango duten lehen jokoen zerrenda argitaratu dute.

Sistema honi esker, aurretik PlayStation Network bidez aurreerositako jokoak PlayStationeko disko gogorrean gordetzeko aukera izango da.

Honi esker, jokalariek jokoa merkaturatu bezain pronto jolasteko aukera izango dute, deskarga aurretik burutu baita.

Zerrendako lehen jokoa ‘Transformers: Rise of the dark Spark’ izango da ekainaren 24tik aurrera. Jarraian, ‘Battlefield Hardline’, ‘Bloodborne’, ‘Call of Duty: Advanced Warfare’, ‘Destiny’, ‘Far Cry 4’ edota ‘Uncharted 4: A Thief´s End’ jokoak iritsiko dira.

27

Denborapasak ESAERA ZAHARRAK Ordenatu ondorengo hitzak modu zuzenean esaera zahar bat osatzeko ez.

JAINKOAK

otoitzik

daiteke,

EGIN.

ematen.

berriz,

ERE

ez

galdua,

eZ

eta

aldi

BEHATZAK

etxean

ardi

ZITUEN

auzoan

atzeman

BERDINAK

egiten

galdua

ESKUKO

meza

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

................................................................................

*****

*****

SUDOKUAK *****

auzoan meza ematen. (A Dios rogando y con el mazo dando).

GURUTZEGRAMA 1.) Sendatu • 2.) Salami • 3.)

Induskatu • 4.) Orube• 5.) Elauso • 6.) Ikuskatu • 7.)

Silaba • 8.) Igitai • 9.) Java • 10.) Sorgin orratz • 11.) Erresaka • 12.) Aerobic • 13.) Lastargi • 14.) Gotzain

3.) Etxean otoitzik ez egiten eta iguales ni a los dedos de las manos.).

2.) Eskuko behatzak ere ez zituen Jainkoak berdinak egin. (Dios no hizo

aldi galdua, berriz, ez. (Se puede encontrar una oveja perdida, no así un momento perdido).

ESAERA ZAHARRAK 1.) Ardi galdua atzeman daiteke,

28

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

1 2

3

GURUTZEGRAMA 1.| Gaixoa lehenagoratu.

2.| Italiar hestebetea.

3.| Lurra zulatu.

4.| Eraikinik gabeko lur eremua.

5.| Menditik eror daitekeen elur masa itzela.

6.| Goitik ikusi.

7.| Hitzaren zati.

8.| Belarra mozteko tresna.

9.| Munduko uharterik jendetsuena.

10.| Intsektu hegalaria (2 hitz).

11.| Olatuen beheratzea.

12.| Dantzatutako kirola.

13.| Argi-zuzia 14.| Elizbarruti bateko apaiz nagusia.

4

5

6

7 8 11 9

10

12

13

14

GAZTEBERRI #99 | 2014 Maiatza-Ekaina

29