Gazteberri#101 by Shareak Kultur Elkartea

B G

te b e

A ldiz k i a r

Gazteberri #101 2014 Iraila/Urria

Ez da gazteentzako herrialdea

B G

te b e

A ldiz k i a r

Aurkibidea Bere generoa zalantzan jartzen duten gazteak

06 Zientzia.

Elkarrizketa.

Elvira C. García

ARGITARATZAILEA:

Harreman sexualen jatorria

Euskara

Tlf: 94 424 75 94 Faxa: 94 415 74 52 eposta: gazteberri@unionline.info http://www.gazteberri.info Erredakzioa: Iparragirre, 17, 1.esk. 48009-Bilbao. Koordinatzailea: Jon Mikel Zabalegi Testuak eta diseinua: Shareak Laguntzaileak: Nerea Segura, Gotzon Sanchez, Ziortza Carranza, Naiara Pardo, Jon Lasa, Patricia Aldama. Argazkiak: Amaia Garcia, Markel Redondo, Alejandro Boyero, Artxiboa Publizitatea: 696935662 Banaketa arduraduna: Lourdes Sánchez

Shareak Kultur Elkarteak ez du Gazteberri Aldizkarian adierazitako esanen eta iritzien erantzunkizunik derrigor bere gain hartzen

EKINTZA HONEK EUSKO JAURLARITZAKO KULTURA SAILEKO HIZKUNTZA POLITIKARAKO SAILBURUORDETZAREN LAGUNTZA JASO DU

HEZKUNTZA, HIZKUNTZA POLITIKA ETA KULTURA SAILA Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

DEPARTAMENTO DE EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA Viceconsejería de Política Lingüística

Ez da gazteentzako herrialdea

14 Aisia

Sexua

18 Teknologia Berriak

19. Txorroskiloa.

20 Denbora pasak

Gazteberriak Ingalaterran egindako esperimentua

Seme-alabak emateko prest doako Wifiaren truke Doako Wifiaren arriskuak

Txinera ikasi du koman zen bitartean 22 urteko australiar gaztearen kasu bitxia Ben McMahon australiarrak auto istripu larria izan zuen eta, horren ondorioz, koman eman zuen aste osoa. Medikuak oso baikor ez ziren arren, 22 urteko gazte honek komatik ateratzea lortu zuen. Istorio arrunta dirudien honek badu, hala ere, alde bitxi bat. Izan ere, McMahon gaztea txineraz hitz egiten esnatu zen komatik. Berarekin zen erizainak adierazi duenez, gaztea esnatu bezain pronto txineraz hitz egiten hasi zen. Antza denez, gazteak

‘barkatu, gorputza minbera daukat’ adierazi zion mandarin txinera ezin hobean. Erizainak tutik ulertzen ez zuela ikusita, paper zati bat eskatu eta esaldi bera idatzi zuen txinatar hizkiekin. Queensland ospitaleko neurozientifiko batek azaldu duenez, istripua zela eta bere ama hizkuntza oroitzen zuten gaztearen burmuineko zatiak kaltetuak izan ziren, baina ez horrela eskolan ikasitako txinatar eskasa oroitzen zuten horiek.

Ama! Aktore porno bat nire matematikako liburuan Tailandiako argitaletxe batek bertako ikasleentzat prestatutako matematika eskola liburua erretiratu behar izan du bere azalean japoniar aktore porno ezaguna azaltzen zelako. Antza denez, argitaletxeak Mana Aoki japoniar porno aktorearen irudia erabili zuen liburuaren azalean. Argitaletxeak ‘Costume Play Working Girl’ film pornoaren sustapenerako prestatutako iragarkia erabili omen zuen bere libururako. Bertan, Aoki irakaslez mozorrotuta azaltzen zen baina hainbat irakasle eta guraso aktorea ezagutzeko gai izan ziren.

Smartphone delako telefonoen erabilera gero eta hedatuagoa dago gure artean. Edozein une egokia da gailu hauen bidez Internetera konektatzeko eta kontratatuta ditugun Mega kopurua ez gastatzearren edo, edozein doako wifi gunera konektatzeko prest omen gara. Halako guneetara konektatzeak dituen arriskuetaz oharrarazteko, Ingalaterrako F-Secure konpainiak oso esperimentu berezia burutu du. ‘Wifiak nola engainatzen gaituen’ izenburupean burututako esperimentu honetan, aipatu konpainiak doako wifia eskaintzen zuen baina sare horretarako sarbidea lortzeko, aldez aurretik, baldintza batzuk onartu behar ziren. Horixe da, hain zuzen ere, halako doako wifia eskaintzen digutenean egin behar ohi izaten duguna. Baina kasu honetan, tranpa zegoen. Izan ere, aipatu baldintzen artean, erabiltzaileek bere lehen semealaba ‘betirako’ emateko konpromisoa hartzeko eskatzen zen. Jendeak wifia lortzeko baldintzak irakurtzen ez dituenez, ia erabiltzaile gehienek baldintza hori ere onartu zuten. Ekimen berezi honekin, F-Secure konpainiak doako wifia erabiltzen dugunean zein nolako arriskuak izan daitezkeen azaldu nahi izan du. Izan ere, halako sareetan sartzean, gure telefonoan izan daitekeen informazio guztia babes gabe gera daiteke. Horregatik, doako wifi sareetan sartu baino lehen erabilerarako baldintzak ondo irakurtzea gomendatzen dute adituek.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

SEXUAREN TXOKOA

Ga. Bis es ditin poris quae. Ficit quis et labo.

Hau bezalako argazki-muntaien bidez, diseinu grafikoa ikasten ari den Zilla Van den Born-ek bere familiari Tailandia, Kanboia eta Laosen zela sinesarazi zien.

Zilla Van Den Bornek bere familia engainatu du

‘Aupa Etxebeste!’ holandar bertsio gaztea 42 egun eman ditu bere logelan ‘Aupa Etxebeste!’ euskal pelikula ospetsuan, Etxebestetarrak etxean izkutatuta ematen dute uda partea lotsa ematen dielako oporretan joateko dirurik ez dutela onartzea. Etxebestetarrak guztiz itxita den etxean jarraitzen zuten bitartean, bizilagunek hauek oporretan zirela uste zuten. Holandan jazotakoa ikusita, badirudi Zilla Van Den Born gazteak euskal pelikula honen berri izan duela. Izan ere, holandar gazte honek bere etxeko logelan 42 egun eman ditu bere mutil lagunarekin batera etxe berean bizi zen familia Asian zela uste zuen bitartean. Etxebestetarren kasuan ez bezala, Zilla gazteak bazuen engainu horretarako arrazoi on bat; gradu amaierarako proiektua prestatzea. Amsterdamen bizi den gazte honek gizarte sareen bidez gure lagunak manipulatzea posible dela frogatu nahi izan du ‘esperimentu’ honen bidez. Horretarako, bere familia erabili du baina emaitzek bere teoria zuzena dela egiaztatu dute. Bere familiarekin batera aireportura joan ostean, Zilla etxera bueltatu zen bere gurasoek Asiarako bidean zela uste zuten bitartean. Bere etxeko logelan zen bitartean, Zillak gizarte sareak erabili zituen bere gurasoekin harremanetan jartzeko. Gizarte sare hauen bidez, Asiako elikagai eta paraje exotikoen argazkiak igotzen zituen. Zilegitasuna emateko edo, Skype bidezko deiak ere egiten zituen eta baita gaueko ordu txikitan SMS mezuak bidali ere. Zillak berak onartu duenez, “jende askok badaki modeloen argazkiak manipulatuta daudela baina, sarritan, ez gara konturatzen gizarte sareen bidez gure bizitzako errealitea ere manipulatzen ari garela”.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

Chloe Aftel ©

Erreportajea

Generorik gabeko gazteak eta gazte transexualak

Ez dut gustoko hankatartean dudan hau Gero eta gehiago dira biologikoki zehaztutako generoa zalantzan jartzen dituzten gazteak Gure gizartean beti bi sexu edo generoen arteko bereizketa egin izan dugu, hots, emakumeak eta gizonak (arrak eta emeak). Dikotomia honetan, talde bateko edo besteko kide izatea norberak duen sexu organoaren arabera zehaztu izan ohi da. Bereizketa honek gainera, gizarte eredu zehatza eraikitzen du bere inguruan; alua duten gizakiek identitate eta jarrera femeninoa izan behar dute eta genital maskulinoa duten pertsonak desiratu behar dituzte. Eredu bera aplika liteke zakila duten gizakien kasuan. Pellokeria dirudien hau zalantzan jarri izan da azken hamarkadetan. Horrela, zenbait antropologoen ustetan, sexu biologikoek eta genero sozial eta psikologiek ez dute zertan bat egin behar. Izan ere, bi generoetan

oinarritutako sistema ez da bakarra gizakion artean. Indiako ‘hijra’k dira, seguruenik, hirugarren generoaren barruan sar daitezkeen gizaki talde ugari eta ezagunena. Indiako gobernuak hirugarren genero hau ofizialki onartu du eta hala islatzen da hijrakideen pasaporteetan. Mendebaldeko gizarteetan ere hirugarren generoaren ideia hau aspalditik dator, batez ere, gizonezko homosexualei erreferentzia egiteko.

Generorik gabeko gazteak Pasa den urtearen amaieran, Sasha Fleischman gaztea etxerako bidean zen eskolako autobusean bere ikaskide batzuk erasotu zutenean. Ikasle hauek su eman zioten Fleischman gazteari honen janzkera

zela eta; mutila izanik arropa femeninoa janzten zuen. Istorio honek oihartzun handia izan zuen Estatu Batuetako hedabideetan eta horretan oinarrituta, Rachele Kanigel eta Chloe Aftelek San Francisco inguruan bizi diren generorik gabeko gazteen inguruko erreportajea garatu zuten. Erreportajeak ‘The shadow sex’ izenburua du eta San Francisco Magazine aldizkarian argitaratu da. Bertan, generorik gabeko sei gaztek bere bizipenak azaltzen dituzte. Gazte hauek aipatu erreportajean azaltzen dutenez, maskulinitatea eta feminitatea ez dira bere hiztegian azaltzen. Bere bizitza nahi duten ildotik eramateko libre sentitzen dira, generoaren aldagarriak ezar ditzakeen mugak alde batera utzita. Hori, bere bizitza sexualean ere aplika daiteke;

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

nahi duten pertsonarekin harremanak izateko libre sentitzen dira, gizonezkoak zein emakumezkoak.

Transexualitatea Gero eta gehiago dira biologikoki egokitutako generoa zalantzan jartzen dituzten gazteak. Suedian edota Erresuma Batuan, adibidez, badira bere seme-alabak genero neutroan hezi nahi dituzten familiak. Hauen xedea, bere seme-alabak generorik gabe hezitzea da beraiek erabaki dezaten zer izan nahi duten heldutasunera iristean. Hau ez da beste herrialdeetan soilik ematen den zerbait. Gurean ere, badira haur transexualak, hots, genital batzuekin jaiota beste genorokoak sentitzen diren haurrak. Euskal Autonomia Erkidegoan, adibidez,

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

5 eta 12 urte bitarteko 15 gazte dira bere benetazko nortasun sexualaren ibilbidean laguntzeko Eusko Jaurlaritzako Berdindu programan parte hartzen ari direnak. Programa honen web orrialdean bertan azaltzen denez, transexual askok txikitxikitatik (askotan, 2 edo 3 urte baino ez dituztela) dakite bere sexua ez datorrela bat ez esleitzen zaienarekin ez bere genitalekin. Beste hainbatetan, nerabezaroan zehar jabetzen dira, eta beste zenbaitetan, aldiz, heldutasunera iristean. Hala ere, haur eta gazte transexualen kasuan gurasoek erruduntasun sentsazioa izaten ohi dute, zerbait gaizki egin ote duten galdetzen diote bere buruari, baina horrelako kanpo faktoreek ez dute inolako eraginik sexu psikologikoaren hautaketan.

Finley Terhune, 24 urteko gazte estatubatuarra, Rachele Kanigel kazetariak eta Chloe Aftel argazkilariak burutu duten â&#x20AC;&#x2DC;The shadow sexâ&#x20AC;&#x2122; erreportajean azaltzen den sexurik gabeko sei gazteetako bat da.

Elkarrizketa

ELVIRA C. GARCíA VIDALES

“Ezinbestekoa da atzera begiratzea aurrera egin ahal izateko” Euskadiko Gazteriaren Kontseiluko Bake eta Bizikidetza teknikaria Garik abesten zuen moduan, ‘ez dira betiko garai onenak’, kasu honetan, euskal gazteriarentzat… Gazteriarentzat beti garai zailak izan dira baina, gaur egun, testuingurua gogorra da guztiontzat, bai. Beraz ‘ez dira betiko garai onenak’, baina ezin dugu ezkortasun horretan murgilduta gelditu; aukerak bilatu eta sortu behar ditugu gazteon ezaugarrietaz baliatuta: ezinegona, indarra, kuriositatea eta sormena. Ez gaitezen apaldu! Zeintzuk lirateke egun gazteriak dituen premiarik larrienak? Lan munduratzea askoz zailagoa dugu. Batez ere, gure titulazioarekin bat datozen postuak aurkitzeko eta haien araberako soldata

jasotzeko. Honekin lotuta, emantzipazio aukerak ere murriztu dira; diru sarrera nahikorik gabe, ezinezkoa baita bizitza propioa egitea. Hauek premia ikusgarrienak dira baina gazteok baditugu gizartearen begietara hain nabariak ez diren beste batzuk. Mundua eta gure burua ulertzeko premia dugu eta zaila da kanpoan erreferenteak bilatzea, testuinguruan baloreen birplanteamendu sakona ematen ari delako. Gainera, bizi- erritmoek hausnarketarako dugun denboran eragiten dute, beraz, ez da erraza zer nahi dugun edo zer ez dugun nahi jakitea eta erabaki egokiagoak hartzea. Zer egiten du EGK bezalako erakunde batek gai hauen inguruan?

EGKn arlo ezberdinetan egiten dugu lan: bizibaldintzak, enplegua, hezkuntza formal eta ez formala, parte-hartzea, bakea eta bizikidetza... Hauetan guztietan testuingurua eta gazteon behar zuzenak aztertzen ditugu, urteko plangintza diseinatzeko eta ekintza zehatzak garatzeko; beraz, urtez urte ikuskatzen dugu lortutakoa eta egiteko duguna. Gainera, gazteokin zerikusia duten plan eta proiektu instituzionalak aztertzen ditugu, gazteon ezaugarriak eta ikuspuntua kontutan hartzen direla bermatzeko eta gazteen proposamenak bertara eramateko. Bizikidetza oinarri duen ‘bakeahots.org’ izeneko komunitate birtuala aurkeztu berri duzue. Zertan datza?

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

eragiten didate nire harremanetan?“. Galdera hauen inguruan hausnarketa egitea eta beste mikroerrealitateak bizi izan dituzten gazteekin aurkitzea garrantzitsua da gure iraganean ditugun hutsuneak betetzeko, orainaldia ulertzeko eta etorkizuna eraikitzeko. Batez ere, gertatutakoaz ikasi eta berriz ez errepikatzea bermatu nahi badugu: bake eta bizikidetza kulturarako lehen pausoa. EGK-k hil honetan ekintza ezberdinak antolatu ditu filosofia honetatik abiatuta: formakuntza saioak eta Bake Ibilbideak Bilbo, Gasteiz eta Donostian. Gonbidatuta zaudete!

Bakeahotsen gazteok azken hamarkadetan Euskal Herrian bizi izan dugun egoeraz libre adierazteko eta esperientziak elkarbanatzeko aukera ematen dugu. Ikuspuntu ezberdinen inguruan hausnarketa sustatu nahi dugu, norbanakoa, bizi izan dugunagatik, ezagutzen ez ditugun beste errealitateekin guria osatu eta aberasteko... Giro itxietan bizi izan gara eta hauek gainditu behar ditugu besteak entzunda, alegia. Gainera, gaur dugun ikuspuntua emateko lekua eta etorkizun amankomun baten gaineko proposamenak eta itxaropenak partekatzeko eremua ere bada. Esan beharra dago, bakoitzak erosoen edo trebeagoen sentitzen garen maila artistikoan igo dezakegula gure edukia. Horrela, anitzagoa eta originalagoa egiten da

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

gazteon memoria eta itxaroponen idazkera eta irakurketa. Beharrezkoa al da atzera begiratzea aurrera egin ahal izateko? Ez da beharrezkoa, ezinbestekoa baizik. Atzera begiratzeak bi erronka nagusi ditu. Alde batetik, partekatzen dugun iragan horretara begiratzea, hots, gure lurraldearen historia begiratzea eta galdetzea “Zer gertatu da?”. Eta bestetik, norberak bizi izan dugun gertuko errealitatea begiratzea eta aztertzea: “Zergatik uste dut gertatutakoa gertatu zela?”, “Zer pentsatzen eta sentitzen nuen orduan eta zer pentsatzen eta sentitzen dut orain hortaz oroitzean eta hitz egiterakoan?”, “Kontraesanak aurkitzen al ditut nire diskurtsoan eta pentsamoldean?”, “Nola

Gazteriaren parte-hartzerako gida bat ere prestatu duzue. Gazteek gero eta partehartze gutxiago dutela somatu duzue? Gida bat argitaratu dugu, gazteon partehartzerako dauden bide ezberdinak jorratzen dituena: formalak eta ez formalak. Horrez gain, gazteen partaidetzaren inguruko analisiak egiten jarraitzen dugu; adibidez, pasa den urtean “Gazteak eta parte-hartzea” ikerketa kualitatiboa egin genuen eta, aurten, Gazteen Euskal Behatokiarekin beste ahalegin kuantitatiboa martxan jarriko dugu. Gazteekin ikertu dugunaren arabera, erabakiak hartzeko nahia ez da krisian eta goruntz doa. Hori bai, aldaketa sakona eman da eta partehartzeko moduak aldatu dira: lehen dena elkarte, alderdi, sindikatu, kirol klub eta talde formaleen bitartez bideratzen zen baina, gaur egun, inplikatzeko bideak ezberdinak dira: sare sozialak, boluntariotza, 15M bezalako mugimenduak edota lokala eta lonjeen fenomenoa. Gazteon denboraren erabilera, indibidualizazio-prozesua, etorkizunaren inguruko ziurgabetasuna... honek guztiak eragina izan du parte-hartzean, baina izatez ez du kaltetu, eraldatu baizik. Aisialdi hezitzaileentzako web gune bat jarri duzue martxan. Zein da honen xedea? Irailetik martxan da Astialdi Foroko, EGK-k EAE mailan koordinatzen duen lantaldeko, 17 euskal astialdi eskolen eta 10 federazioen informazioa azaltzen duen www.astialdiforoa. org webgunea. Honen helburua, aisialdi hezitzaileko elkarteek urtean zehar egiten duten lana ezagutzera ematea da. Atari berri honek erreferente bilakatu nahi du aisialdi hezitzaileko albiste eguneratuak eta ekintzak eskainiz eta esparru honetan mugitzen diren elkarte eta eragile sozialen informazioa aurkeztuz.

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

ZIENTZIA

Harreman sexualen jatorria Placodermo izeneko aintzinako arrainetan Eboluzioaren historian lehen harreman sexualak mugarritzat jotzen dira. Australiako Flinders unibertsitateko John Long paleontologoak berriki aurkitu duenez, lehen barne kopulazio eta ernalketa duela 385 milioi urte inguru eman zen Placodermo izeneko aintzinako arrain batzuekin. Arrain hauek gizakion lehen ornodun arbasotzat jotzen dira. 8 zentimetro inguruko luzera zuten arrain hauek, besteak beste Eskozia edota Txinako lakuetan bizi omen ziren. Longek frogatu ahal izan duenez, aipatu placodermoen Microbrachius Dicki izeneko azpi-espezie bateko fosilek jada ‘L’ itxurako kanpo sexu-organuak zituzten. Microbrachius hitzak ‘beso txikiak’ adierazi nahi du baina Longek adierazi duen bezala, arrain horiek zutena ez ziren besoak, ‘zakila’ baizik. Adituen ustetan, arrain hauek aipatu organoak erabiltzen zituzten espezie bereko emeei esperma transferitzeko. Emeen fosiletan ikusi ahal izan denez, hauek ere estalketa unean sexu organuak gelditzeko hezur txiki batzuk ere garatu zituzten. Antza denez, arrain hauek saiheska kopulatzen zuten. Long paleontologoak Estoniako Tallin Teknologia Unibertsitatean ziren hezur bilduma batean oinarrituta eraiki du teoria hau. Teoria hau ontzat ematen bada, inoiz ornodun batean aurkitu izan den sexu-organu zaharrenaren aurrean izango ginateke. Era berean, aurkikuntza hau eboluzioaren historian ar eta emeen arteko alde fisikoen lehen ebidentzia izango litzateke. Orain arte, ugalketa ornodunen eboluzioaren historiako askoz aldi berriago batean sortu zela uste izan da. Nature aldizkarian argitaratu den azterlan honen arabera, placodermoak funtsezkoak izango lirateke ordunen eboluzioa ulertzeko. Antza denez, arrain hauek jada hortzak, matrail-hezurra eta gorputz-adar bikoitiak zituzten eta aurkikuntza hau baieztatzen bada, baita kopulazio bidezko ugalketa ere.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

Euskara

irekia.euskadi.net

B Eredua LH-n

Legebiltzarrean

Euskararen Agenda Estrategikoaren aurkezpena Euskararen biziberritzerako aurreikusten diren ekintzak jasotzen ditu Pasa den urriaren 14an Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura sailburu Cristina Uriartek eta Hizkuntza Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrikak Euskararen Agenda Estrategikoa aurkeztu zuten Legebiltzarrean. Agenda honek legealdi honetan euskararen biziberritzerako Jaurlaritzak zein ekintza egingo dituen jasotzen ditu. Aurkeztu den agenda 13 lan-ildo nagusi, 34 ekimen eta 168 ekintzatan banatzen da. Uriarte Sailburuak azaldu duenez, agenda hau ‘Euskara 21. Itun berritu baterantz’ dokumentuan oinarritzen da, non besteak

beste, urte hauetarako hizkuntza politikaren oinarriak jasotzen diren. Patxi Baztarrika Sailburuordeak, berriz, azken 30 urteotan egin diren aurrerapenak azaldu ostean, euskara oraindik ahul dagoela onartu zuen. Hori dela eta, euskararen jarraipena eta garapena bermatuko duen estrategia baten beharra dagoela azaldu zuen Baztarrikak. Ildo horretan, helburua euskararen erabilera normalizatzen jarraitzea da. Horretarako, beste hainbat gauzen artean, Baztarrikak euskalgintza instituzional eta sozialaren arteko sinergiak sendotzea ezinbestekotzat jo du.

Hizkuntza Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrikak Elgoibarko Makina Erramintaren Institutuak urtero antolatzen ohi duen ‘30+10’ mintegian Lanbide Heziketan B Eredua sortzeko asmoa dutela azaldu du. Honekin batera, trebakuntza lerro honetan den D eredua sustatzea ere helburu dutela adierazi du. Izan ere, Eusko Jaurlaritzak legealdi honetan bertan Lanbide Heziketaren legea aurkeztuko du eta bertan, jada, B Ereduaren sorrera aurreikusten da. Modu honetan, DBHn B Ereduan izan diren ikasleak LHra pasatzean A Eredura ez joatea ekiditu nahi da.

Ostera 2014 Euskaltzaleen Topaguneak antolatzen ohi duen ‘Udagoieneko Ostera’ kultur zirkuituaren XV. edizioa burutuko da aurten. Aurtengo edizioa azaroaren 9 eta 29 bitartean burutuko da eta bost emanaldik osatuko dute: GariMaldanberaren solasaldia Getxon, ‘Jainko Txiki eta Jostalari hura’ ikuskizun multimedia Balmasedan, Anne Etchegoyen eta Aizkoa Abesbatza Bilboko BBK Aretoan, Napoka Hiria eta Anari Bilboko Kafe Antzokian eta ‘Pankreas’ antzezlana Igorren.

HOBELEX

Zuzentzaile ortografiko eta lexiko berria UZEIk euskararako zuzentzaile ortografikoa eta lexikoa aurkeztu berri du. Zuzentzaile berri honek Hobelex izena du eta UZEIren web orrialdetik bertatik jaitsi daiteke. UZEIko kideak diren Imanol Urbieta eta Miriam Urkiak azaldu dutenez, momentuz Microsoft Officen soilik instala daitekeen tresna honek, akats ortografikoak ez ezik, Euskaltzaindiaren irizpide lexikoen arabera idazteko ere balio du. Horrela, Hobelexek egunero berriztatzen du hizkuntza informazioa, horretarako, hedabide eta bestelako euskarrietan azaltzen diren euskarazko testuak aztertzen dituelarik. Erabiltzaileak euskarazko testu bat idazten duenean, adibidez Word programan, Hobelexek gorriz azpimarratuko ditu testuan diren akats ortografikoak, gaitzetsitako hitzak eta baita hiztegiak jasotzen ez dituen hitzak ere. Gainera, oker egon ez arren arauen arabera modu zuzenago batean idatz daitezkeen formak berdez azpimarratuko ditu. Bai gorriz zein berdez azpimarratutako hitzak zuzentzeko erakuslea dagokion hitzaren gainean jarri eta saguaren eskuineko botoia sakatuz, proposamen zerrendatik aukera egokiena aukeratu behar da.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

Erreportajea Gazteen kopurua 300.000 lagunetik behera EAEn

Ez da gazteentzako herrialdea

Eustatek ohartzen duenez, euskal biztanleria zahartzen ari da eta piramide demografikoa desorekatzear da Euskadi zahartzen ari da. Estatistika Institutu Nazionalaren (INE) Errolda Jarraian azaltzen diren datuen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoan gero eta gazte gutxiago daude eta, gaur egun, jada, 15 eta 29 urte bitarteko 300.000 lagun baino gutxiago daude gure artean. Gazteriak gizarte batean duen pisu espezifikoa neurtzeko gazteria-indizea delakoa erabiltzen ohi da. Indize honek, gizarte batean 15 eta 29 urte bitarteko biztanleek zein ehuneko suposatzen duten azaltzen du. Euskadiren kasuan, indize hau jaitsiz doa arian-arian eta, gaur egun, % 13,4an kokatzen da. INEk emandako datuen arabera, urte hasieran EAEn bizi ziren biztanleak 2.188.849 ziren eta hauetatik,

292.532 aipatu adin tartekoak. Nafarroako Foru Erkidegoaren kasuan, aldiz, gazteriaindizea % 15,42koa da, 644.477 biztanletatik 99.382 15 eta 29 urte bitartekoak direlarik. Eustatek (Estatistikaren Euskal Institutua) EAEko demografiari buruz ematen dituen datuak ere ez dira oso positiboak. Datu hauen arabera, azkeneko hamabi urteetan ez bezala, 2013. urtean gehiago izan ziren hil ziren pertsonak jaio zirenak baino. Aldea oso nabaria izan ez arren (116) datu honek joera kezkagarria azaltzen duela onartu dute adituek. Izan ere, EAE da Estatu mailan jaiotze-tasa bajuena duen erkidegoa eta, beste erkidegoak baino etorkin gutxiago erakartzen ditugula aintzat hartzen badugu, epe ertainera biztanle gutxiago eta bataz

EAEko biztanleriak joera kezkagarria azaltzen du. Biztanleria zahartzen ari da eta gazteria-indizea, hau da, gizarte batean bizi diren 15 eta 29 urte bitarteko gazteen kopurua, bajuegia da. Nafarroan ere antzeko joera ematen ari da.

besteko adin altuegia duen gizarte batean izango gara. Kasu honetan, demografian â&#x20AC;&#x2DC;piramide alderantzikatuaâ&#x20AC;&#x2122; izenarekin ezagutzen den egoeran aurkituko ginateke. Egoera hau oso arriskutsua da orain arte ezagutu dugun ongizate-estatuaren jasangarritasunerako, izan ere, asko izango dira erretreta kobratzeko adinan izango diren biztanleak eta oso gutxi lan egiteko, zergak ordaintzeko eta erretreta-sistema eusteko adinan izango direnak.

Gutxiago eta zaharragoak Joera honetan oinarrituta, Eustatek euskal gizartearen proiekzio demografikoa burutu zuen urte honen hasieran eta datuak benetan kezkagarriak dira. Horrela, Eustatek

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

egindako proiekzio honen arabera, 2026. urterako EAEk 100.000 biztanle inguru galduko lituzke. Beherakada hau, hiru herrialdeetan somatuko da baina, batez ere, Bizkaian ( - 65.000 biztanle). Horrela, 2026rako Eustatek honelako aurreikuspena egin du: Araban, EAEko biztanleriaren %15,1 biziko da (+ %1,5), Bizkaian % 52,3 (- %1,5) eta Gipuzkoan %32,6. Gazteriari dagokionez, Eustatek ere beherakada txikia aurreikusten du. Horrela, gaur egun 20 urtetik beherako biztanleak % 17,8 badira, ehuneko hori berean mantentzea espero da 2026rako, baina 18.000 gazte gutxiagorekin. Esan bezala, joera demografiko honen arrazoietako bat hil diren eta jaio diren

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

pertsonen artean den aldean aurkitzen da. Nahiz eta Euskadin Europako jaiotzetasa baxuenetako bat izan, azken hamabi urteetan gehiago izan dira jaiotako haurrak hil diren pertsonak baino. Hala ere, iaz kontrakoa jazo zen eta 116 pertsona gehiago izan ziren hildakoak jaiotakoak baino. Eustatek jasotako datuen arabera, pasa den urtean EAEn hil ziren pertsonen kopurua 19.124koa izan zen. Heriotzerako arrazoi nagusienak ere jasotzen ditu Eustatek: tumoreak, zirkulazio sistemaren gaixotasunak, arnas eritasunak... Gizonezkoen kasuan, arrazoi nagusienak minbizia eta odol-fluxuarekin erlazionatutako arazoak izan dira arrazoi

EAEko gazteria indizearen bilakaera, sexuaren arabera (2006-2014) 20

Gizonak

Guztira

Emakumeak

SEXUAREN ARTEKO ALDEAK:

Gazteria-indizearen beherakada gizonen nahiz emakumeen artean gauzatzen da. 2014an % 14koa izan zen gizonen kasuan eta % 12,8koa emakumeenean.

16 15 14 13 12 11 10 2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

EAEko gazteria indizearen bilakaera, lurralde historikoaren arabera arabera (2006-2014) 20

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa

17 16

HERRIALDEEN ARTEKO ALDEAK: Datuak lurralde historikoen

arabera aztertuz gero, ez dago alde esanguratsurik. Alabaina, Araba da gazteriaindizerik altuena duen lurraldea, azterturiko aldi osoan.

15 14 13 12 11 10

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

EAEko gazteria indize orokorra eta EAEn bizi diren atzerritarren gazteria indizearen bilakaeran alderaketa 50

EAEko atzerritarren indizea

Indize orokorra

ATZERRITARRAK:

EAEn 2014n 15 eta 29 urte bitarteko 292.532 gazte zeuden. Horietariko 37.279 atzerritarrak dira, % 12,7 hain zuzen ere. Horrez gain, atzerritarren gazteria indizea % 26,5ekoa da. Beraz, atzerriko biztanleen artean gazteen proportzioa altuagoa izateak mesede egiten dio Erkidegoko biztanleen piramideari.

35 30 25 20 15 10 5 0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Gazteria indizea eta 64 urtetik gorakoen indizearen bilakaerak (1991-2014) 50

Gazteria indizea

64 urtetik gorakoen indizea

GAZTEAK ETA HELDUAK:

Gazteria-indizeak eta 64 urtetik gorako lagunen ehunekoak izan duten bilakaera konparatuta, bien ibilbideak oso desberdinak izan dira. Gazteria-indizeak beheranzko joera izan du 1991ko % 25,4tik 2014ko % 13,4era. 64 urtetik gorakoena, aldiz, igo egin da etengabe, 1991ko % 12,7tik 2014ko % 20,8ra.

30 25 20 15 10 5 0

2007

2010

2014

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

nagusienak; emakumezkoen kasuan, aldiz, tumoreak eta bihotz arazoak. Euskal gizartea zein puntutaraino zahartzen ari den ikusteko, azpimarratzekoa da iaz 100 urtetik gora izanda hil ziren pertsonen kopurua: 210 (180 emakume eta 30 gizon). 1996an, adibidez, hil ziren 100 urtetik gorako pertsonen kopurua 50ekoa izan zen. Izan ere, euskal biztanleriaren bizitza itxaropena modu nabarian hazi da azken urteetan. Horrela, euskal gizonen bizitza itxaropena, egun, 79 urtetakoa da (duela 30 urte baino 9,3 urte gehiago) eta emakumeena, aldiz, 85,4koa (8,5 urte gehiago). Datu hauekin EAE bizitza itxaropena altuena duten herrialdeen parean kokatzen da, Espainiaren parean emakumezkoen kasuan baina Alemaniakoa baino handiagoa eta baita Europar Batasuneko bataz bestekoa baino handiagoa ere. Kasu honetan, adibidez, Frantzia gure gainetik legoke (85,7 urte). Gizonezkoen kasuan, berriz, Espainiako bataz bestekoaren azpitik gaude (79,4) baina Alemania edo EBren gainetik.

Oso jaiotze-tasa baxuak Eustaten arabera, gainera, Euskadin den jaiotze-tasa oso baxua da gure inguruko herrialdekoekin alderatuta. 2011. urteko datuen arabera, EAEko jaiotze-tasa 1,3koa zen. Kontutan hartu behar da belaunaldi ordezkapena eman ahal izateko, gutxienez, 2,1eko jaiotze-tasa behar dela. Herrialdeka, Bizkaiak azaltzen du jaiotze-tasarik baxuena, 1,26ekin eta ondoren Gipuzkoa (1,39) eta

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

Araba (1,42) azaltzen dira. Euskadiko jaiotzetasa Europar Batasuneko bataz besteko jaiotze-tasaren azpitik aurkitzen da (1,57) baina Alemaniaren parekoa da (1,36). Frantzia bezalako herrialde garatu batean, adibidez, egun den jaiotze-tasa 2koa da. Datu hauen azterketa sakonago bat eginez, euskal emakumeen %10 eskasak izango ditu hiru seme-alaba edo gehiago.

Hiru seme-alaba izango duten emakumeen kopurua % 90an jaitsi da azken lau hamarkadetan. Euskal emakumezkoen laurden batek, aldiz, ez du seme-alabarik izango. Amatasunerako bataz besteko adina, gaur egun, 32 urte inguruan kokatzen da. 1975an, adibidez, 28,2 urte inguruan kokatzen zen bataz besteko hau.

Sexualitatea SEXUAREN TXOKOA

Porno-Grafia

Haxixa du osagaietako bat

Orgasmoak hamabost minutu jarraian Lubrifikatzaile bati esker Hamabost minutuz orgasmo anizkunak izan nahi? Horixe da bere osagaien artean haxixa duen ‘Foria’ izeneko lubrifikatzaileak eskaintzen omen duena. Lubrifikatzaile honen ekoizlea ‘Aphrodite Group’ taldea da. Hau, marihuanan oinarritutako tratamenduak jasotzen ari diren pazientez osatutako taldea da eta bere helburu nagusia haxixa oinarri duten terapia seguru eta kalitatezkoak bermatzea da. Aipatu ‘Foria’ lubrifikatzaileak haxixa du osagai nagusienetako bat eta koko olioaz indartuta dago. Azken honek, usain goxoa ematen dio lubrifikatzaileari eta, gainera, ph natural bajua duenez, bagina-infekzioen kontrako babesa ere ematen omen du. Lubrifikatzailea joera sexual desberdineko 21 eta 70 urte bitarteko emakumeekin probatu da. Emaitza desberdinak lortu direla azaldu dute ‘Aphrodite Group’eko kideek. Horrela, emakume batzuek erlaxemendu eta odol-fluxu handiagoa nabaritu dutela azaldu dute eta, horri esker, esperientzia sexuala era handitu da. Beste zenbait kasutan, orgasmoak lortzeko erraztasun handiagoa izan dela adierazi dute eta kasu batean, adibidez, 15 minutuz orgasmo anizkunak izatea lortu zuen emakume batek. Momentuz, lubrifikatzaile hau soilik Kalifornian bizi diren biztanleek eros dezakete.

Pornografia hitza bi hitz desberdinek osatzen dute: ‘Porno’, porné hitz grekeratik dator eta puta esan nahi du; ‘Grafia’k, berriz, idatzi adierazten du. Beraz, pornografia ‘urdangen inguruko idatzia’ esan nahi du, nahiz eta, gaur egun, beste esanahi desberdin bat eman zaion hitzari. Historiak dio lehen filma grabatu zenean emakume bat biluztu eta kamara aurretik pasa zela. Hori izan omen zen zinema pornoaren hasiera. Horren ondoren, eta desira suspertzeko xedearekin, ‘After the ball’ filma grabatu zuten 1897. urtean. Denborak aurrera jo eta 1920-1950 urte bitartean sona handia hartu zuten “Stag Films” izenarekin ezagutzen ziren (gizonentzako filmak) 10 minutuko filmek. Espainiari dagokionez, Fernando XIII. erregea, Bartzelonako gizon batzuekin harremanetan jarri zen pornografia sustatzeko. Horri esker, Espainiako lehen film pornoak grabatu zituzten 1920 urtean. Famatuenak, ‘El confesor’, ‘El ministro’ eta ‘Consultorio de señoras’. Hala ere, 1972an zinema pornoak norabide desberdina hartu zuen, eta oso film arrakastatsua kaleratu zuten EEBBetan, “Garganta Profunda” delakoa. Horren ostean, pornoaren mundua negozio izugarria bihurtu da. Jakin badakigu erosten dugun guztiak zerga desberdinak dituela, gobernuak ezarrita. Horrek erosten dugun hori garestiago edo merkeago izatea egiten du. Gobernuaren azken aldaketekin, antzerkia edo kulturari % 21ko BEZa ezarri zaio baina, ba al dakizue zenbateko BEZa ordaintzen den pornoan? % 4a. Beraz, argi dago, gobernuak interesa duela biztanleek pornoa kontsumi dezaten, liburu bat edo beste motako filma bat ikusi beharrean. Honi aurre egiteko, Madrilgo antzerki talde batek aldizkari pornoak %4ko BEZarekin saldu eta doan antzerkirako sarrerak

oparitzen ditu. Ideia paregabea.

Pornografiaren kontsumoa Azken ikerketek diotenez, zinema pornoa gero eta adin gutxiagorekin ikusten da. Askotan aztertu izan da zein den pornoak gure erlazio erotikoetan izan ditzakeen eragina. Argi dago bizi garen gizarte honetan, pornoak kalean ikusi ezin dugun testuinguru batera hurbiltzen gaituela. Jende askok pornoa desira erotikoa suspertzeko erabiltzen du ere. Ez dut arazorik ikusten zinema pornoaren kontsumoan, baino argi izan behar dugu pornoaren generoa zein den, hau da, zientzia-fikziozko pelikulak direla. “Txirrina jo du, jatetxeko mutila da. Motorrean dator eta etxera igo bezain pronto, bi emakume puska daude biluzik bere zain. Bera biluzten dute eta di-da batean hirurak daude txortan. Filma mutilaren zakilaren inguruan gauzatzen da eta mutilaren eiakulaziorekin bukatzen da. Hazia emakumearen aurpegian, bagina, edo ipurdian jariatzen du”. Bertan agertzen diren emakume eta gizonek edertasun eredu bat jarraitzen dute eta oso antzekoak dira film batetik bestera. Horri aurre egiteko ‘post pornoa’ garatzen ari da. Post pornoak erlazio erotiko ez hegemonikoak azalaraztea du helburu. Horretarako filman agertzen diren joko erotikoak normatibitatetik at egoten dira gehienetan, hots, sarketa ez da ematen den joku nagusia eta gizonaren zakila ez da protagonista nagusia. Baina gustuen inguruan ez dagoenez ezer idatzita, bakoitzak bila dezala bere desira handitzen duen materiala, betiere, jakinda ez dela errealitate baten adierazle, negozio baten adierazle baizik. [Ziortza Carranza]

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

GOTZON SANCHEZ

Txorroskiloa

Gari suma batetik berrogeialdi batera Ali Baba pozik legoke bere 40 kideetatik gutxien lapurtu zuenak espainiar maila politikoak lapurtu duen adina lapurtu izan balu Politikagintzan aritu diren bitartean bere diru kontuak hazten ikusi dituzten korruptoak asko dira espainiar erresuman. 1.600 auzi baino gehiago eta egotzitako kasuak 500etik gora. Baina zenbaki hauekin aurrez aurre talka egiten duen bestea espetxeratuta daudenen kopurua da: hogeiren bat besterik ez. ETA erakundearen aktibitate armatuak iraun zuen bitartean, biztanlego gajoak ez zuen terrorismoa ez zen bestelako buru hausterik, eta bigarren maila batean geratzen ziren egun -kasu askotan- hil ala biziko erronka dugun krisia eta honek utzitako langabeziaren arazoa. Urte mordoa izan dute politikaren bitartez boterera iritsi ostean beren poltsikoak ederki bete eta lapurtutako diru hori guztia paradisu fiskaletan pilatzen joateko. Bitartean, espainiar biztanlegoa pozik La Rojarekin. Kulturak, gizarte modernoaren opiotzat jo genezakeen futbolak eragiten duen interesa piztea lortuko balu, bestelako kontua litzateke. Baina horretaz ere arduratu dira agintariak, eta jadanik ezjakintasunez jantzita zebilen populuari kulturaz jabetzeko trabak ere areagotu dizkiote, BEZaren igoera kasu, azken hats libertarioari hegoak ebakiz. Aintzinako Greziako agintariek, mendebaldeko gizartean ezagutzen dugun

aurreneko salneurri kontrola sortu zuten, inork ez zezan garia ezarritako preziotik gora saldu. Baina saltzaileek prezioa gainditzen jarraitu zuten eta gobernuak gudaroste berezia sortu zuen, Sitophylakes edo zerealen inspektoreak. Aristotelesen hitzetan, hauen zeregina zen: â&#x20AC;&#x153;zerealen salneurria justua izatea, errotek irina zerealen kostoaren araberako prezioan saltzea, okinek ogia irinarenaren araberako prezioan, eta ogiak arautze honek ezarritako pisua edukitzeaâ&#x20AC;?. Horrela ere ez zuten lortu, eta estatu-hiriak espekulatzaileen aurkako politika gogortzea erabaki zuen, prezioa errespetatzen ez zuten horiei heriotza-zigorra emanez. Honek ere ez zuen ordea arazoa konpondu, eta nahiz eta saltzaileei heriotza-zigorrak eman zitzaizkien, hauek garia preziotik gora saltzen jarraitu zuten. Orduan greziar agintariek pentsatu zuten kontrolaren ez betetzea inspektoreen korrupzioan izan zezakeela oinarria eta, ondorioz, heriotzzigorra politika hau ikuskatzeaz arduratzen ziren langile publikoei ere ezartzea erabaki zuten. Horrela bada, ezarritako preziotik gora saltzen zuen dendaria harrapatuz gero, hau ikuskatzeaz arduratzen zen inspektoreari ere emango zitzaion heriotza. Urrun geratzen da aintzinako Grezia, baina bada egun

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

korrupzio delituari heriotzzigorra ematen dioen naziorik, Txina, Indonesia edo Ipar Korea, adibidez. Ni ez naiz heriotz-zigorraren aldekoa baina dardarka hasiko lirateke espainiar erresuman ere zigor hau emango balitzaie lapurtzen aritu diren politiko korrupto guztiei. Beharbada orduan jakingo lukete beraien traje eta korbatadun itxurak izkutatzen duen joku maltzurrak ere terrorea sortzen duela. Joker hasiberri hutsa litzateke GuasĂłn hauen alboan, eta tristeena da hauen broma bakoitza garesti suertatzen zaiola biztanlegoari. Datu gisa, ez dezagun ahantzi espainiar erresumak 40. postua hartzen duela 2013an munduko herrialdeen korrupzio maila neurtzeko egindako azterketan. Zerrenda hori 177 herrialdek osatzen dute. Danimarkak irekitzen du herrialde garbiena gisa, eta Somaliarekin amaitzen da munduko korruptoena bezala. Kuaresma nagusia, eliza ortodoxoko sinistunek beren debozioa berritu eta bekatuez damutzeko hartzen duten 40 eguneko epea izanik, nik uste oraindik garizuma ugari beharko direla politiko korrupto hauek euren bekatuak aitortu eta damutu daitezen. Ali Baba pozik legoke bere 40 kideetatik gutxien lapurtu zuenak espainiar maila politikoak lapurtu duen beste egin balu.

Kultura ODOL MAMITUAK

HARRIAN MEZUA

ORPOZ ORPO

Alaine Agirre

Alberto Ladrón

Ernesto Prat Urzainki

Infernurako joanetorri bat da liburu hau: emakume baten gaixotze mentala, ospitale psikiatriko batean sartzea eta sendatze neketsua, bere gordinean kontatuak, baina samurtasuna eta umorea ere sartuz, tarteka. Barruko isuri guztiak ageri dira kontakizunean zehar, eta gogoaren isuri bortitz baten itxura hartzen du maiz testuak; dena dela, bat-batekotasun irudi horren kontrastean, trebeziaz eta arretaz eraikitako obra bat sortu du egileak.

Mendi punta elurtuan, gailurreko zutarri batean kateaz loturik, gizon bat agertu da biluzik, putreek erdi jana, heriotza lazgarri baten zantzu guztiekin. Eta lehen deskubrimendu horren ondoren beste zenbait, aurrekoa bezain izugarriak. Leire Asiain inspektorea arduratuko da kasuaz, baina ikerketan aurrera egin ahala mataza gero eta korapilatuago, tartean direla prostituzio-sareak, haur desagertuak, ETAren kontrako borroka zikina…

Karlosek, ihesari ekin behar dio Guardia Zibilak herrian egindako atxiloketa batzuk medio. Nafarroan hasi eta Euskal Herritik oso urrun amaituko den alde-egite eroan, aberriaren edo sozialismoaren militante baino sexuaren militante den Karlosek inguruan dauzkan guztiak dantzan jarriko ditu: kideak, poliziak, Erakundea... Hala, bada, estutzen doan bidean, iheslariak orpoz orpo izango ditu txakurrak, atxiloketa, espetxea, heriotza...

EL CORREDOR DEL LABERINTO

LASA ETA ZABALA

2014. EAB. Zuzendaria: Wes Ball. Aktoreak: Dylan O’Brien, Kaya Scodelario, Will Poulter, Thomas Brodie-Sangster, Patricia Clarkson, Ki Hong Lee, Aml Ameen.

2013, EUS. 107min. Zuzendaria: JPablo Malo. Aktoreak: Unax Ugalde, Román Reyes, Aitor Mazo, Pep Tosar, Ricard Sales, Oriol Vila, Javier Mora, Francesc Orella.

Thomas bere memoria galdu duen gazte bat da. Igogailu batean esnatu ostean, ‘eremua’ erakustiko dioten beste gazte batzuk ezagutuko ditu. Hau gartzela moduko bat da baina irteera bat dago, laberinto erraldoi baten bidez. Goizean ateak zabaldu eta ihes egiteko aukera dute, baina gauean...

1983ko urrian GALek Joxean Lasa eta Joxi Zabala euskal errefuxiatuak Baionan bahitzen ditu. Hainbat egunez torturatuak izan ondoren, Alacantera eraman eta bertan hiltzen dituzte. Zenbait urte beranduago bere gorpuak azaldu eta estatu terrorismoaren kasurik mespretxagarriena agerian geratuko da.

LOreak

2014. EUS. 99min. Zuzendaria: Jose Mari Goenaga. Aktoreak: Josean Bengoetxea, Nagore Aranburu, Ane Gabarain, Gotzon Sanchez, Itziar Aizpuru, Egoitz Lasa, Itziar Ituño, José Ramón Soroiz, Jox Berasategui. Aneren bizitzak aldatzen hasiko da astero lore sorta bat jasotzen hasten denean. Beti ordu berean. Lourdes eta Tereren bizitza ere loreak direla eta aldatuko da, norbaitek bere hauen bizitzan oso garrantzitsua izan den pertsona baten oroimenez astero loreak utziko baititu.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

arrakala

REVOLTA

EUTSI GOIARI

Kashbad

Itziarren Semeak

Kupela

15 urteko etena egin ondoren bueltan dira Kashbad taldeko kideak estudioko lan berri honekin. Hala ere, diska honen aurkezpen ekitaldian azaldu zuten bezala ez da luzarorako buelta izango. Rocka, haratago joaten diren post rock pasarteak, stoner ukituak, pop kutsuko melodia gozoak, distortsioa, edota hardcore oldarkorrez bustirik dauden kantak topatuko ditu entzuleak disko honetan. Kashbad taldearen musika unibertsoa ez baita inoiz norabide bakarrekoa izan.

Hauxe dugu Itziarren Semeak taldearen laugarren estudioko lana eta, zalantzarik gabe, orain arte kaleratu duten landuena. Betiko ska eta punk doinuez gain, entzuleak Europako Ekialdeko eta Mediterraneoko doinuak ere topatuko ditu diska honetan. Diskaren azala Jose Ordorikaren lan batean oinarritzen da eta, nolabiat, abestietan aurkituko dugunaren seinale.

Kupela taldeak, 2006. urtean bere ibilibidea jorratzen hasi zenetik, herrikoitasunaren eremuan atinatzen asmatu du, gure auzoetako festa beroak suspertuz eta erromeriaren unibertsoa elikatuz. â&#x20AC;&#x2DC;Eutsi goiariâ&#x20AC;&#x2122; izeneko bostgarren lan honetan, bere formula amaigabea erabiltzen du taldeak, beste behin, eurek bakarrik sortzen dakiten zapore autentikoa lortzeko. Aitor Furundarena eta Mikel F. Krutzagaren ekoizpenarekin eta laguntzarekin, sekulako lan alai eta, era berean, sentikorra biribildu dute.

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

Agenda kontzertuak// AZAROAK 1, larunbata • Halloween Metal Fest 2014. Kafe Antzokia, Bermeo. 20:00. 7/10€. • Memoria de Pez + A Media Tea. Kafe Antzokia, Bilbao. 22:00. 8/10€ • Extraperlo + Elsa de Alfonso & Los Prestigio.

Dabadaba, Donostia. 21:00. 9/12€. • Iron What? DOKA, Donostia. 20:00. 8/10€. • Nikki Hill. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30. 12/15€. • Sebastien Tellier + Nahia Zubeldia & Matthys. Atabal,

Miarritze. 21:00. 25/28€. • Metalmania. Informal, Tafalla. 22:30. 6€.

AZAROAK 2, igandea • Elton Jhon. BEC, Barakaldo. • Overkill + Prong + Enforcer + Darkology.

Kafe Antzokia, Bilbao. 19:00. 24/29€. • Talco. DOKA, Donostia. 21:00. 10/13€. • Fate + Alain Conception. Sonora, Erandio. 19:00. 15/20€.

AZAROAK 4, Asteartea • The Coatchangers. Dabadaba, Donostia. 20:30. 7/9€. AZAROAK 5, Asteazkena • Destruction + Bzast Off. Totem, Atarrabia. 20:00. 20/24€. • John Legend. Euskalduna Jauregia, Bilbao. 21:00.

• Peaking Lights. Dabadaba, Donostia. 21:00. 13/16€. • Music Komite + Inoren Ero Ni. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 0€. • Maybeshewill. Sonora, Erandio. 20:00. 14/18€.

AZAROAK 6, Osteguna • Four Friends. Kafe Antzokia, Bilbo. 19:30. 0€. • Mishima. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 12€. AZAROAK 7, ostirala • Burning + Touché!. Totem Aretoa, Atarrabia. 22:30. • Green Valley. Rock Star, Bilbao. 20:30. 10/13€. • La Santísima Trinidad Afterpunk + Kante Pinréliko + Eyaculación Post Mortem + Carniceros del Norte. del

Santana 27, Bilbao. 20:30. 10/13€. • Los del Rayo. Black Rose, Burlata. 21:00. 0€. • Northagirres + Pow Pow Pows. Le Bukowski, Donostia. 20:00. • Neuman + Lucia Scansetti. DOKA, Donostia. 20:00. 10/12€. • Fresh Friday. Sonora, Erandio. • Bon Scott Revival Show. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 14/17€. • Trocotombix. Infernu Taberna, Iruñea. 21:00. Doan. • Zea Mays + Minor Empires. Beikozini, Ondarroa. 22:00. 8/10€.

AZAROAK 8, larunbata • Insomnio Króniko + Herabe. Totem, Atarrabia. 23:00. 0€. • Kaskezur + Tirry&Tery. Kataku taberna, Bera. 22:00. • Benditos Bohemios. Kafe Antzokia, Bermeo. 21:30. 10/13€. • Albert Pla + Diego Cortés. Kafe Antzokia Bilbao. 21:30. 15/20€. • Rosario Flores. Stage Live, Bilbo. 21:00. 20/35€. • Izal. Santana 27, Bilbao. 22:00. 18/24€. • Los Punsetes. Dabadaba, Donostia. 21:30. 10/13€. • Sylvain Sylvain + The Noise Figures. Le Bukowski, Donostia. 20:00. • Lizzy Borden + Blast Wave. DOKA, Donostia. 19:30. 20/24€. • Bigelf. Sonora, Erandio. 20:15. 19/24€. • Raul Aransaez Rock Festival. Jimmy Jazz, Gasteiz. 19:00. 15/18€. • Ez3kiel + Sakya. Atabal, Miarritze. 21:00. 18/21€. • Putakaska + Toni Metralla y Los Antibalas. Gaztetxea,

Ortuella. 21:00. 5€.

AZAROAK 11, asteartea • Petty. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 6/8€. AZAROAK 13, osteguna • La Tabaré + Once Tiros. Totem, Atarrabia.

21:00. 18/22€. • The Mastersons. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:30. 10/13€. • James Blunt. Kursaal Jauregia, Donostia. 21:00. 30-80€.

AZAROAK 14, Ostirala • Muchachito Bombo Infierno. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 15/20€. • Obus. Santana 27, Bilbao. 21:00. 15/18€. • Cycle. Stage Live, Bilbao. 21:00. 12/15€. • Los Zigarros. Le Bukowski, Donostia. 20:30. 10/13€. • Tristan Crowley. DOKA, Donostia. 20:30. 5€. • Glaukoma + Humus. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 6€. • Massilia Sound System

+ Tortuga Sound System.

Atabal, Miarritze. 21:00. 14/17€. • The Capaces + Las

Vecchias + Arrautz Ustelak. Txirlibenea,

Sestao. 21:30. 6€.

AZAROAK 15, Larunbata • Quique González y Lapido. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 21/24€. • Decibelios + Suspenders. Santana 27, Bilbao. 21:00. 18/25€. • Los de Marras. Azkena, Bilbao. • Graham Bonnet + Catch

the

Rainbow.

Stage Live, Bilbao. 21:00. 25€. • Comando 9mm + Barley Juice. Le Bukowski, Donostia. 19:30. 10/13€.

• Jammin Jam 8. DOKA, Donostia. 20:00. • ¡Back in the Night! The

Allnighters plays Doctor Feelgood. Hell Dorado,

Gasteiz. 22:00. 12/15€. • Momo. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 20/25€. • Burning Heads + Warsong + Ojo Trueno.

Txirlibenea, Sestao. 22:00. 6€.

AZAROAK 16, Igandea. • Machine Head + Devil

You Know + Darkest Hour. Totem, Atarrabia.

19:00. 30/35€. • Mathias Pontevia + Heddy Boubaker. Kataku taberna, Bera. 20:00. • Kissin’ Dynamite + UMC. Sonora, Erandio. 19:30. 15/20€. • Jexuxmai Lopetegi. Hori Bai Gaztetxea, Larrabetzu. 18:30. 3/5€.

AZAROAK 17, astelehena • Laetitia Sadier. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:00. 10/12€. AZAROAK 20, osteguna • Terry Lee Hale. Kataku taberna, Bera. 20:00. • Aurora and The Betrayers. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 12/15€. AZAROAK 21, Ostirala • Supersubmarina. Totem, Atarrabia. • Maldita Nerea. Santana 27, Bilbao. 21:00. 22€. • Aurora and The Betrayers. Stage Live, Bilbao. 21:30. 12/15€.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

• Giuda. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 12/15€. • Electric Mary + Andrew Medwed. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 15/18€. • Terry Lee Hale + Moby Dick. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 8€. • Year of No Light +

Mars Red Sky + Koweit Acid Transfer. Atabal,

Miarritze. 21:00. 9/12€.

AZAROAK 22, Ostirala • Chambao. Totem, Atarrabia. 23:00. 16/20€. • Aurora And The Betrayers. San Agustin Kulturgunea, Azpeitia. 23:00. 6/8€. • El Último Ke Zierre. Stage Live, Bilbo. 21:00. 12/15. • Whisky Barato + Malas Compañías + La Calle del Olvido. DOKA, Donostia.

20:30. 10/13€. • Maldita Neras. Kursaal Donostia. 22:00. 25/35€. • Electric Mary + The Dunhill Blues. Hell Dorado, Gasteiz. 22:00. 15/18€. • Marvin. Informal, Tafalla. 22:30. 5€.

AZAROAK 26, asteazkena • Stiff Little Fingers. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 10/13€

20:00. • Lurra. Kataku taberna, Bera. 21:00 • Jhon García + Waxy + Steak. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 21/25€. • Penadas por la Ley + Toni Metralla & Los Antibalas + Las Sexpeares. Rock Star,

• Crucified Barbara + 13th Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 13/18€. • Chao´s party: The

left to die.

Fuzzbombs + The Freetangas + Kraken.

Helldorado, Gasteiz. 21:00. .

Bilbao. 19:30. 5€. • Skakeitan + Itziarren semeak. DOKA, Donostia. 20:00. 6€. • Willis drummond + Mahumak. Psilocybenea, Hondarribia. 22:00. 8€. • Equal Brothers + Dawa Hi-Fi. Atabal, Miarritze. 21:00. 8€.

ABENDUAK 12, ostirala • Desakato + Lád Cúig. DOKA, Donostia. 20:00. 10/13€. • Los Mambo Jambo + Help Me Devil. Helldorado, Gasteiz. 22:00. • Kashbad + Estricalla. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 8/10€.

AZAROAK 29, larunbata • Obús + Xtasy. Totem, Atarrabia. 22:00. 15/18€. • Hamlet + Fiend + Birle. Kafe Antzokia, Bermeo. 21:30. 10/13€. • Virgil & The Accelerators. Crazy Horse, Bilbo. 23:00. 10/13€. • The Buttshackers + A Groovin´Affair. Hell Dorado, Gasteiz. 14/17€. • Dorian. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 8€.

ABENDUAK 13, larunbata • Lords of Black. DOKA, Donostia. 20:00. 12/15€. • Turbonegro + Porco Bravo. Jimmy Jazz, Gasteiz. 20:30. 22/27€. • New York Ska-Jazz

ABENDUAK 5, ostirala • El Drogas. DOKA, Donostia. 20:00. 16/19€. • Harresian Zulo + CD. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:00. 8€. • Malanoche + Desidia. El Templo taberna, Muskiz. 22:00.

AZAROAK 27, osteguna • The Buttshakers. Kafe Antzokia, Bilbao. 20:00. 10/13€. • Anari + Napoka Hiria. Kafe Antzokia, Bilbao. 21:30. 8/10€. • Horn of the Rhino. Le Bukowski, Donostia. 20:00. 12/15€. • Pere Ubu. Jimmy Jazz, Gasteiz. 15/18€.

ABENDUAK 6, larunbata • Crucified Barbara. Stage Live, Bilbao. 21:00. 13/18€. • Diversión Rock. Colatin Rock Cafe, Portugalete. 21:30. 0€.

AZAROAK 28, Ostirala • Libe + Kashbad. Gaztetxea, Andoain. 20:00. • Malanoche. El Tubo taberna, Barakaldo.

ABENDUAK 7, igandea • Unisonic. Totem, Atarrabia. 19:00. 30/35€. • Combichrist + William Control. Sonora, Erandio. 20:00. 22/25€

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

Ensemble + Siroko.

Helldorado, Gasteiz. 22:00.

ABENDUAK 19, ostirala • Radiocaster. DOKA, Donostia. 21:00. • Fuel Fandango. Jimmy Jazz, Gasteiz. 21:30. 16/20€. ABENDUAK 26, ostirala • Vinila Von Bismark. Santana 27, Bilbao. 21:30. 12/15€. ABENDUAK 27, larunbata • Doctor Deseo. Kafe Antzokia, Bermeo. 21:30. 15/18€. • Vinila Von Bismark. Helldorado, Gasteiz. 22:00. URTARRILAK 24, Larunbata • Gatillazo + Altxatu. DOKA, Donostia. 20:00. 12/15€.

MUSEOAK// BILBOKO euskal museoa:

gasteizko artium MUSEOA:

• “Miguel de Unamuno eta argazkilaritza. Ikusten dena imajinatzea!”. 2014/12/31ra arte.

• Grey Flag 2014: “Elkarrekin”. 2015/01/31ra arte. • “Indarkeria isila”. 2015/01/11ra arte. • “Eragabetasuna. Orraztu gabeko artearen kasu bitxia”. 2015/09/06ra arte. • “Mirarien horma”. 2015/08/30era arte.

BILBOKO guggenheim MUSEOA: • “Gure garaiko artea. Guggenheim bildumen maisulanak. 2015/05/03ra arte. • “Rineke Dijkstra: The Krazyhouse”. 2015/03/01era arte.

BILBOKO arte eder MUSEOA: • “Hiperrealismoa 19672013”. 2015/01/19ra arte. • “Prado Museoa eta artista garaikideak”. 2015/01/12ra arte. • “Euskal lurra, lirika eta erlijioa”. 2015/01/12ra arte. • “Mimmo Paladino. Grabatuak”. 2015/02/09ra arte.

donostiako UNTZI museoa: • “Gipuzkoako itsasaldea artean”. 2014/11/09ra arte.

DONOSTIAKO SAN TELMO MUSEOA • “Soft Focus”, Asier Mendizabalen argazkierakusketa. 2018/12/31ra arte. • “Artearen bilduma historikoa”. 2015/12/31ra arte. • “Suturak. Cerca de lo próximo”. 2015/01/18ra arte.

EUREKA! ZIENTZIA museoa (DONOSTIA):

gernikako euskal herria MUSEOA: • “Wilheim von Humboldt: Euskaldunen herrian barrena”. 2015/01/18ra arte.

gernikako BAKERAREN MUSEOA: • “Zibilizazioen arteko elkarrizketa”. 2015/03/29ra arte. • “Espainiako Gerra Zibila zineman”. 2015/03/01era arte.

getariako cristobal balenciaga MUSEOA: • “Balenciagaren artea. Museo del Traje-ko bilduma”. 2015/04/05era arte.

irungo OIASSO MUSEOA • “Romanorum Playmobil Populus”. 2014/11/02ra arte.

portugaleteko rialia industria MUSEOA • “Surf kultura euskal kostaldean”. 2014/11/19ra arte.

• ““Zer aztarna uzten duzu ingurumenean?” 2015/12/31ra arte.

DONOSTIAKO MUSEUM CEMENTO REZOLA • “Hormigoia ukituz”. 2015/01/17ra arte.

Gure gurasoak baino trebatuagoak 25 eta 34 urte bitarteko euskal gazteriaren erdiak goi mailako ikasketak ditu Gazteen Euskal Behatokiak pasa den urtearen amaieran 1.200 gazterekin egindako azterlan baten arabera, egun 25 eta 34 urte bitartean dituzten gazteek bere gurasoek baino ikasketa maila altuagoa dute. Izan ere, Euskal Autonomia Erkidegoko aipatu adin tarteko gazteriaren % 51k goi mailako ikasketak burutu ditu, hots, Lanbide Heziketako Goi Zikloa edo gradu edo graduondo (master edo doktoretza) mailako unibertsitate ikasketak. Adin tarte horretan diren gazteen beste % 40, berriz, derrigorrezko ikasketen ondorengo mailan geratu da, hau da, batxilergoan edota Lanbide Heziketako Ziklo Ertainean. Aldiz, gazteen % 9ak derrigorrezko ikasketak soilik burutu ditu (egungo DBH edo aurreko OHO). Azterlan honek emandako datuen arabera, gurasoen ikasketa mailak bere seme-alaben ikasketa mailan eragin zuzena duela ondoriozta daiteke. Horrela, aitak soilik derrigorrezko ikasketak dituenean semealaben % 42k goi mailako ikasketetara iristea lortzen du, baina, aldiz, aitak goi mailako ikasketak dituenean maila honetara iristen diren gazteen ehunekoa 77 puntutaraino hazten da. Antzeko kasua ematen da amaren ikasketa maila aztertzen bada. Amak soilik derrigorrezko ikasketak dituenean seme-alaben % 43k goi mailako ikasketetara iristea lortzen du baina amak goi mailako ikasketak dituenean maila honetara iristen diren gazteen ehunekoa 78 puntutaraino hazten da. Gurasoek goi mailako ikasketak izanik maila honetara iristen ez diren gazteen kopurua % 2 koa da. Aitak eta amak osatutako ikasketa-mailak bateratzen baditugu, ikus dezakegu guraso biek derrigorrezko ikasketak dituztenean, 25-34 urte arteko seme-alaben % 85ek gurasoen ikasketa-maila gainditzen dutela eta, are gehiago, % 40k goi-mailako ikasketak dituztela.

25 eta 34 urte bitarteko gazteen eta 45 urtetik gorako biztanleriaren ikasketa mailaren arteko alderaketa (%)

25-34 urte bitartekoak

45 urtetik gorakoak 51

40 42 30

10 0

Derrigorrezko ikasketa

DBH ondorengo ikasketak

Goi mailako ikasketak

Iturria: Gazteen Euskal Behatokia 2013

Horrela, adieraz daiteke gurasoek lortutako ikasketa-mailak eragina duela seme-alabek osatutako ikasketetan, baina, gurasoen ikasketamailak ez du zeharo mugatzen seme-alabena. Gurasoek seme-alabei prestakuntza akademikoa emateko egindako esfortzuari esker, semealabek ikasteko interesari esker eta baliabide ekonomiko gutxiago duten gazteak bigarren eta goi-mailko ikasketak egin ahal izateko bideak jartzen dituen Hezkuntza sistema publikoari esker, Euskadiko gazteek aurreko belanauldikoek baino ikasketa-maila askoz altuagoa dute.

hezkuntza, hizkuntza politika eta kultura saila

Departamento de EDUCACIÓN, POLÍTICA LINGÜÍSTICA Y CULTURA

Gazteria Zuzendaritza

Dirección de Juventud

Araba Eusko Gazteen Informazio eta Dokumentazio Zentro Koordinatzailea. Donostia kalea, 1 01010 Gasteiz. • 945 019539 • www. gazteinformazioa.net •gazteinformazioa@ejgv.es • gazteinfoeuskadi@gmail.com Arabako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Probintzia plaza 13, behea 01001 Gasteiz • 945 181700 • www.alava. net/ifj • www.gazteinformazioa.net • www. facebook/infogaztea.araba • informazioa@ifj. alava.net Gasteizko Udala. Gazte Informazioko Udal Bulegoa. Espainia plaza behea. 01001 Gasteiz • 945 161330 • www.vitoria-gasteiz.org/ omij • www.vitoria-gasteiz.org/gazteria • coordinaomij@vitoria-gasteiz.org

fundacionede.org Txorierriko Gazte Informazio Bulegoa. Txorierri etorbidea, 9, behea 48160 Derio • 688 629965 • www.txorierrikogazteak.com • oij@etxorierri.com Durangoko Gazte Informazio Bulegoa. Pinondo Plaza, 1 48200 Durango • 94 6030030 • informazioa@durango-udala.net Erandioko Gazte Informazioa Bulegoa. Irailaren 23 enparantza 48950 Erandio • 94 6025891 • gazteinfo@erandioko-udala.net Ermuako Gazte Informazio Bulegoa. Lobiano Kultur Gunea. Goienkale, 10 48260 Ermua • 943 708700 • oij-gib@udalermua.net

Arabako Kampuseko Gazteentzako Informazio Bulegoa. Apraiztarrak 1- Unibertsitate-Pabiloia 01006 Gasteiz • 945 014336 • www.ehu.es • www.gazteinformazioa.net • oij-ar@ehu.es

Mugarri Gazte Informazio Gunea. Mugarri Gazte Etxea. Elizarako Sarbidearen Kalea, 2 48450 Etxebarri • 94 4261861 • www.mugarri. net • mugarri@mugarri.net, mugarri.gazte@ gmail.com

Laudioko Lamuza Gazte Informazio Gunea. Lamuza 13 01400 Laudio • 94 4034921 • infogazte@laudiokoudala.net

Galdameseko Gazte Informazio Gunea. San Pedro, 6 48191 Galdames • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org

Bizkaia

Gernika-Lumoko Gazte Informazio Bulegoa. Foru Plaza, nº 2 48300 Gernika-Lumo • 94 6270215 • gazteger@sarenet.es

Bizkaiko Gazteriaren Informaziorako Lurralde-Zentrua. Rekalde Zumarkalea, 30 - 1, 48009 Bilbao • 94 6083926 /94 6083920/94 6083934 • www.bizkaia.net/gazteria • gazteinformazioa@bizkaia.net

Getxoko Gazte Informazio Bulegoa. Tangora Etxea. Algortako Etorbidea, 98 48991 Getxo • 94 4910114 • gaztebulegoa@getxo.net

Abanto -Zierbenako Gazte Informazio Bulegoa. Bizkaia Plaza, 3 (Atzealdea) 48500 AbantoZierbena • 94 6363769 • gazteria@abantozierbena.org

Gordexolako Gazte Informazio Gunea. Molinar Plaza, 11 48192 Gordexola • 638 050 762 • gazteplana1@enkarterrialde.org

Ikusi Makusi Baliabide Zentroa. Areitzo, 2 48810 Alonsotegi • 94 4980807 • ikusimakusi@alonsotegi.net

Gorlizko Gazte Informazio Gunea. Krutzeta, 5 48630 Gorliz • 94 6774000 • gazteria@gorliz. net

Zornotzako Gazte Informazio Bulegoa. Zelaieta Parkea, s/n 48340 Amorebieta-Etxano • 94 6300649/50 • www.ametxgazteria.net • gazteinfo@ametx.net

Gueñeseko Gazte Informazio Gunea. Enkarterri, 2 48840 Güeñes • 94 6690877• www.gugaz. org • info@gugaz.org

Arrigorriagako Gazte Informazio Bulegoa. Gaztegune. Ugertza bidea, 1 48480 Arrigorriaga • 94 6001876 • gaztegunea@ arrigokultura.org Artzentaleseko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Aguirre, 23 48870 Artzentales • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gaztezer Balmasedako Gazte Informazio Gunea.Pio Bermejillo, 19 48800 Balmaseda • 94 6800240 • www.balmabegi.com • www. balmaseda.net • gaztezer@balmaseda.net Barakaldoko Gazte Informazio Zentrua. San Juan, 17 48901 Barakaldo • 94 4789596 / 94 4789599 •www.gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo.org Gurutzetako Gazte Informazio Gunea. Balejo, 4 48903 Barakaldo • 94 4789487 • www. gaztebulegoa.net • gaztebulegoa@barakaldo. org Zirtzart Gazte Informazioko Udal-Bulegoa. Basozelai, 11 48970 Basauri • 94 4666430 • www.facebook.com/basaurion • zirtzart@ basauri.net Bermeoko Gazte Informazio Bulegoa. GizarteKultura Etxea Irakaskintza, 14-16 48370 Bermeo • 94 6179158 •www.giz.bermeo.org • giz@bermeo.org BIZ Bilbao Informazio Zerbitzua. Zabalguneko Eraikina. Zabalguneko Plaza, 11 48009 Bilbao • 94 4204488 • bilbaoiz@ayto.bilbao.net EDEko Gazte Informazio Bulegoa. Simón Bolívar, 8 B –behea 48010 Bilbao • 94 4029090 • www.fundacionede.org • gazteinformazioa@

Arratiako Gazte Informazio Bulegoa. Igorreko Kultur Etxea. Elexalde, 8 48140 Igorre • 639 018133 • gib-arratia@gorbeialdea.com Karrantzako Gazte Informazio Gunea. Concha Enparantza, 1 48895 Karrantza • 638 050762 • gazteplana1@enkarterrialde.org Lanestosako Gazte Informazio Gunea. Manuela Sainz de Rozas, 1 48895 Lanestosa • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Euskal Herriko Unibertsitatearen Bizkaiko Campuseko Gazte Informazio Bulegoa. Sarriena auzoa, z/g, Apia Bidea (Gizarte eta komunikazio behealdea) 48940 LEIOA • 94 6015100 • oij-bi@ehu.es Aterpe Leioa Gazte Informazio Zentroa. Aldapabarrena, 2 48940 Leioa • 94 4055850 • gazte@leioa.net Lekeitioko Gazte Informazio Bulegoa. Eliz Atea, 12 48280 Lekeitio • 94 6243591 • gaztebulegoa@lekeitio.com Mañariko Gazte Informazio Gunea. Herriko plaza, z/g 48212 Mañaria • 94 6818998 • kultura.manaria@bizkaia.org Mungiako Gazte Informazio Bulegoa. Arana Goiri´tar Sabin, 13 48100 Mungia • 94 6553353 • mungia.gib-oij@astiune.com Muskizko Gaztegune. Meatzari Plaza, 2 48550 Muskiz • 94 6708037 • www. muskizkogaztegunea.blogspot.com • gaztebulegoa@muskiz.com

Busturialdeko Gazte Bulegoa. Zubietaerrota Eraikina, Kurtzero auzoa 48392 Muxika • 670 509752 • www.busturialdekogazteplana.com • gaztebulegoa@busturialdekogazteplana.com Induma Informazio Bulegoa. Zubieta, 16 48410 Orozko • 94 6339945 • infoinduma@yahoo.es Plentziako Gazte Informazio Gunea. Goenkale, 25n 48620 Plentzia • 94 6770989 • gazteinfo. plentzia@bizkaia.org Gazte Informazio Zentroa. Santa Clara Kultura Zentroa. Martín Fernández Villarán, z/g 48920 Portugalete • 94 4729313 • www.juventudportugalete.org • juventud@ portugalete.org • gaztegela@gmail.com Portugaleteko Gazte Informazio Gunea Gazte Gela. Zubeldia Maisua, z/g 48920 Portugalete • 94 4616638 • www.juventudportugalete.org • aulajoven@portugalete.org Gaztebox Santurtziko Gazte Informazio Bulegoa. Santurtzi Parkea, z/g 48980 Santurtzi • 94 4836110 • gib-oij@santurtzi.net Sopelanako Gazte Bulegoa. Kurtzio Kultur Etxea, Mendieta, 11 48600 Sopelana • 94 4065505 • www.sopelanagaztea.blogspot.com • www.sopelana.net • oij@sopelana.net Turtziozko Gazte Informazio Gunea. Lehendakari Agirre, 61 48880 Turtzioz • 618 645690 • gazteplana@enkarterrialde.org Gazte Info Gazte Informazio Bulegoa. Udiarraga, 39 48490 Ugao-Miraballes • 94 6322014 • gazteinfo.ugao@ortzadar.es Urduñako Gazte Informazio Gunea. Kultur Etxea. Andra Mari, z/g 48460 Urduña • 945 384884 • xarteaga@urduna.com Sestaoko Gazte Informazio Zentroa. La Iberia, z/g 48910 Sestao • 94 4956127 • cijsestao@ infonegocio.com Zallako Gazte Informazio Bulegoa. Madres Irlandesas, 4 48860 Zalla • 94 6391396 • www. ibilimunduan.com • oij@zalla.org • infogazte@ zalla.org

Gipuzkoa Andoaingo Gazte Informazio Bulegoa. Ambrosia Olabide Zentroa. Pio Baroja kalea, 1. 20140 Andoain • 943 593911 • gibandoain@ euskalnet.net Arrasateko Gazte Informazio Bulegoa. Garibai Etxea. Biteri etorbidea, 3 20500 Arrasate • 943 252065 • www.gaztebulegoa.com • gaztebulegoa@arrasate-mondragon.net Astigarragako Gazte Informazio Puntua. Kultur Etxea. Kale Nagusia, 48. 20115 Astigarraga • 943 331067 • www.astigarraga.net • gazteinfor@astigarraga.net Azkoitiako Gazte Informazio Bulegoa. Aita Madinabeitia plaza z/g 20720 Azkoitia • 943 026027 • www.artxamendi.net • gib@ euskalnet.net Azpeitiako Gazte Informazio Bulegoa. Plaza Txikia z/g 20730 Azpeitia • 943 157160 • gib@ azpeitia.net Gipuzkoako Gazte Informazio eta Dokumentazio Lurralde Zentroa. Gaztegunea. Anoeta, 28 20014 Donostia-San Sebastián • 900 110111 / 943 472617 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@gipuzkoa.net

Gipuzkoako Campuseko Gazte Informazio Bulegoa.Ignacio M. Barriola eraikina. Elhuyar enparantza, z/g 20018 Donostia • 943 018135 / 943 018138 • svrgazte@sv.ehu.es. svrbegaz@ sv.ehu.es Koldo Mitxelena kulturunea. Infoteka. Gazte Informazio Gunea. Koldo Mitxelena Kulturunea. Urdaneta kalea, 9 20006 Donostia • 900 110 111 • www.gipuzkoangazte.info • ctij1@ gipuzkoa.net Donostiako Gazte Informazio Bulegoa. Goikoa jauregia. Mari kalea, 1. 20003 Donostia • 943 481435 • www.donostiagaztea.org/gazteinfo • gazteinfo@donostia.org Eibarko Gazte Informazio Bulegoa. Portaela Kultur Etxea, Bista Eder 10. 20600 Eibar • 943 708435 • infojuven.ei@eibar.net Elgoibarreko Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Plaza z/g, 20870 Elgoibar • 943 257986 • www.elgoibar.org/webb/gazteriazalag.htm • gazteinformazioa@elgoibar.net Errenteriako Gazte Informazio Bulegoa. Merkatuzar. Pablo Iglesias, 3. 20100 Errenteria • 943 449640 • www.gaztebulegoa.errenteria. net •gazteria@errenteria.net Hernaniko Gazte Informazio Bulegoa. Hernaniko Udal Kiroldegia, Elkano z/g. 20120 Hernani • 943 552185 • www.hernani.net • kirola@hernani.net Hondarribiako Gazte Informazio Bulegoa. Javier Ugarte 6. 20280 Hondarribia • 943 644752 • gip@hondarribia.org Irungo Gazte Informazio Bulegoa. Foruen Karrika, 2 behea. 20302 Irun • 943 505444 / 943 505643 • www.irun.org/igazte • infojuvenil@irun.org Lasarte-Oriako Gazte Informazio Bulegoa. Manuel Lekuona Kultura Etxea. Geltoki kalea, 18. 20160 Lasarte-Oria • 943 376181 • www. lasarte-oria.org • gazteinfo@lasarte-oria.org Legazpiko Gazte Informazio Bulegoa.Kultur Etxea, Latxartegi, 3. 20230 Legazpi • 943 737203 • gazteria.le@legazpi.net Oiartzungo Gazte Informazio Puntua. Mendiburu 5, behea. 20180 Oiartzun • 943 491105 • www.gazteoiartzun.net • gazteinfo@ oiartzun.org Oñatiko Gazte Informazio Puntua. Foruen Enparantza, 4 – behea. 20560 Oñati • 943 718257 • www.oinati.org • gazteinformazioa@ oinati.net Ordiziako Gazte Informazio Puntua. Barrena Jauregia Kultur Etxea, 2º - 3 20240 Ordizia • 943 805634 • www.ordizia.org • gazteria@ ordizia.org Tolosako Gazte Informazio Bulegoa. Antonio Maria Labaien Kultur Etxea, Triángulo 1. 20400 Tolosa • 943 670383 • www.zazpitantriangulon. com • gazteria@tolosakoudala.net Urnietako Gazte Informazio Bulegoa. Idiazabal 13 20130 Urnieta • 943 333973 • www.urnieta. org • gazteinformazioa@urnieta.org Villabonako Gazte Informazio Bulegoa. Katea Etxea. Kale Nagusia, 79 20150 Villabona • 943 694787 • gazteria@villabona.net Zarautzeko Gazte Informazio Bulegoa. Zinema Pilotalekua. Zigordia Kalea, 34 20800 Zarautz • 943 005122 • www.zarautz.org • gazteinformazioa@zarautz.org

Teknologia Berriak

Android 5.0 euskaraz Urriaren erdialdean Googlek Android sistema eragilearen bertsio berria ezagutzera eman zuen. Bertsio hau 5.0 Lollipop izenarekin ezagutzen da eta duela zenbait aste jada honen inguruko zenbait xehetasun ezagutzeko aukera izan bazen ere, oraingoan sakelako telefonoetarako munduan nagusi den sistema eragilea euskaraz ere izango dela jakin ahal izan da. Euskara ezezik, galegoa ere barneratu du Androidek aukeran izango diren hizkuntzen artean. Android euskaraz, eta galegoz, egotearena aspalditik datorren aldarrikapena da. Galizian, adibidez, bertako gobernuak berak eskaera ofiziala egin zion Googlei galego hizkuntza kontuan har zezan. Hemendik aurrera, sistema eragile honen bertsio berria duten sakelako telefono guztiak euskaraz jartzeko aulera izango da. Orain arte, ekoizle bakoitzaren araberakoa zen android euskaraz eskaintzea ala ez.

LibreCon, teknologia irekien inguruko kongresua Bilbon Kongresuaren xedea teknologia irekiek ekonomian izan dezaketen papera aztertzea da LibreCon, Software Librearen eta Teknologia Irekien Nazioarteko Kongresua azaroaren 11 eta 12an burutuko da Bilboko Euskalduna Jauregian. Kongresu honen xedea teknologia irekiek ekonomia sustatzeko izan dezaketen gaitasuna azaltzea da. Horrela, Bilbon izango den edizio hau, batez ere, industria, merkataritza, finantzak eta hezkuntza esparruetan zentratuko da. LibreCon kongresua ESLE, Euskadiko Software Libreko Enpresen Elkarteak eta ASOLIF, Software Libreko Enpresen Espainiako Federazioak antolatzen dute eta, antolatzaileek adierazi duten moduan, edizio honetan enpresa, administrazio eta ikastetxeetako

1.500 arduradun eta profesional inguru biltzea espero dute. LibreCon kongresuak dagoeneko argitaratu du egingo diren jarduera guztien egitaraua. Hitzaldiak, jardunbide egokien adibideak eta tailer praktikoak eskainiko dituzte topaketaren lau ardatz hauen inguruan: industria, merkataritza, finantzak eta hezkuntza. Aukera egongo da nazioarteko kasu arrakastatsuak ezagutzeko, esaterako Municheko Udalarena, zeinak software librea ezarri baitu 14.000 ordenagailutan 10 milioi euro baino gehiago aurreztuz, edo Frantziako Jendarmeriarena, zeinak eguneroko lanean erabiltzen baititu era horretako teknologiak. Estatuko kasuen artean Bilbo, Donostia, Eibar eta Zaragozako

udalen estrategia irekiak azalduko dituzte eta baita ere nola erabiltzen duten software librea Bizkaia eta Gipuzkoako Foru Aldundiek. Enpresa arloan antolakunde handien hitzaldiak izango dira entzungai, hala nola Banco Santander, BBVA, Telef贸nica edo Ford, eta askotariko gaiei buruzko mintzaldiak ere bai, esaterako teknologia libreak erabiltzen dituzten droiak, Firefox OS edo software librea subiranotasun teknologikoa lortzeko. Tailerretan ere hainbat gai landuko dira, besteak beste 3D inprimaketa, erabiltzaile esperientziaren web analisia, HTML5 erabiltzen duten aplikazio mugikorrak eta Scratch edo Kinect One erabiltzea haurrei programazioa erakusteko.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

Denborapasak ESAERA ZAHARRAK Ordenatu ondorengo hitzak modu zuzenean esaera zahar bat osatzeko Gero.

esan

besteek

BERo

horrelakoekin?

katuak

NEGUA

bestea

luze,

AZAROA

bat

uste.

MOTZ.

asmatu

Gure

HOTZ,

eta

Dutela

NEGUA

egin,

buztana

AZAROA

nola

hala

................................................................................

*****

SUDOKUAK *****

besteek hala dutela uste. (Cree el ladrón que todos son de su condición). 3.) Gure katuak buztana luze,

cosa y hacer otra, ¿cómo acertar con gente así?).

GURUTZEGRAMA 1.) Gaztelu • 2.)Zugarramurdi • 3.) Kamamila • 4.) Dafne • 5.) Pastoral • 6.) Beran • 7.) Yukon • 8.) Batata • 9.) Kefren • 10.) Ahari.

2.) Bat esan eta bestea egin, nola asmatu horrelakoekin? (Decir una

Azaroa bero, negua gero. (Noviembre frío, invierno corto. Noviembre caluroso, el invierno luego). ESAERA ZAHARRAK 1.) Azaroa hotz, negua motz.

GAZTEBERRI #101 | 2014 Iraila-Urria

GURUTZEGRAMA 1.| Harresi, murru gotor, dorre, lubanarro, etab. ez babestu eta sendotutako eraikin edo eraikinmultzoa. 2.|Sorginak direla eta oso ospetsua den nafarroako herria. 3.| Infusio mota. 4.| Apoloren jazarpenetik ihes egiteko, erramuitxura hartu zuen greziar mitologiako ninfa. 5.| Zuberoako herri-antzerkia, herriko plazan antzeztu ohi dena. 6.| Altzairuzko tresna, prismatikoa eta punta zorrotzekoa, metal, zur edo harrietan zuloak edo marrak grabatzeko erabiltzen dena. 7.| Bering itsasora isurtzen den Ipar Amerikako ibaia. 8.| Gizakiak eta animaliak elikatzeko erabiltzen den tuberkulua. 9.| Gizeh-ko bigarren piramidea eraikitzea agindu zuen faraoia. 10.| Ardiaren arra, adar biribilkatuak dituena.

GAZTEBERRI #101| 2014 Iraila-Urria

9 3 5